پاورپوینت آبخیزداری پیشرفته



ارائه درس آبخیزداری پیشرفته گردآورنده: استاد مربوطه :

ارائه یک برنامه راهبردی برای مدیریت یکپارچه منابع آب با استفاده از مدل SWOT
بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران با کمبود آب مواجه هستند. کمبود منابع آب و عدم انطباق بین نیازها و منابع موجود، باعث شده است که مدیریت سیستم های آبی با چالش های جدی مواجه شود. یکی از راه حل های موفق برای حل مسائل در بسیاری از بخش های دنیا، مشارکت کاربران و مصرف کنندگان آب و سایر ذینفعان در مدیریت منابع آب بوده است که از اهمیت زیادی برخوردار است.

در این مطالعه، به منظور به دست آوردن استراتژی برای مدیریت منابع آب، از روش استراتژیSWOT که توسط عوامل خارجی و داخلی موثر بر گروه های آبخیز نشین، ماتریس برنامه ریزی کمی استراتژیک و با استفاده از راهبردهای انتخاب گروهی استفاده می شود، انجام شده است. به همین دلیل نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدیدات با استفاده از متخصصان و کارشناسان در زمینه آب و بررسی مطالعات در شرایط میدانی و اهمیت هریک از عوامل موجود در ماتریس ارزیابی تعیین شد.

نظرسنجی و مطالعه پرسشنامه ای توسط کارشناسان و متخصصان+ مدل SWOT

بخش اول پاسخ دهندگان

پرسشنامه شامل 5 بخش

چهار بخش دیگر
روش ها
1- 17 مورد نقاط ضعف 2- 6 مورد نقاط قوت 3- 5 مورد فرصت 4- 8 مورد تهدید

1- جمع آوری اطلاعات مورد نیاز درباره منطقه
2- جمع آوری گروهی از متخصصان برای تصمیم گیری
3- گزارشی از منطقه برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد زمینه یادگیری و توضیح اهداف برای توسعه منطقه ای
4- طوفان مغزی برای شناسایی عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل بیرونی ( فرصت ها و تهدیدها).
تحلیل SWOT

مراحل
1- مرحله ورودی
2- مرحله تطبیق
3- مرحله تصمیم گیری
الف) ماتریس ارزیابی فاکتور داخلی IFE
ب) ماتریس ارزیابی فاکتور خارجی EFE
انتخاب استراتژی مناسب

الف) ماتریس ارزیابی فاکتور داخلی
1- عوامل درونی، عواملی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف
2- فاکتور وزنی، با توجه به اهمیت هر مولفه ضریب اهمیت بین صفر و یک به آن افزوده می شود.

3- با توجه به عالی یا معمولی بودن نقاط ضعف و قوت ها به ترتیب رتبه 1، 2، 3 و 4 اختصاص داده می شود.
4- درصورتی که نمره نهایی بیش از 2/5 باشد، نشانگر غلبه قوت ها بر ضعف های آن است که در اینجا عدد 2/022 در جدول به معنی نقطه ضعف نسبی در منطقه است.
4- ضرب ضریب برای به دست آوردن نمره نهایی

جدول (1) تجزیه و تحلیل عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف)

ب) ماتریس ارزیابی فاکتور خارجی
1- فاکتورهای بیرونی عواملی هستند که منجر به فرصت های آینده و تهدیدات منطقه می شوند.
2- افزودن فاکتور وزنی. ضرایب نشان دهنده اهمیت نسبی عوامل موفقیت است.

3- فرصت ها تهدیدات در رتبه های 1، 2، 3 و 4 قرار می گیرند. سطح 3 و 4 به معنی معمولی یاعالی بودن فرصت است. سطح 1 و 2 به معنی جدی یامعمولی بودن تهدیدها است.
4- ضرب ضریب برای به دست آوردن نمره نهایی

4- درصورتی که نمره نهایی بیش از 2/5 باشد، نشانگر غلبه فرصت ها پیش رو بر تهدیدهای آن است که در اینجا عدد 2/223در جدول به معنی تهدید در منطقه است.

جدول (2) تجزیه و تحلیل عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف)

در این مرحله به تدوین استراتژی ها یا راهبردها می پردازیم.
روش SWOT برای کنترل همه عوامل داخلی و خارجی موثر بر راهبردهای متناسب با منطقه بوده و به توسعه پایدار منابع آبی برای استخراج آب کمک می کند.

مرحله تطبیق

هدف این مقایسه شناسایی الگوی ویژه متناسب با وضعیت درونی و بیرونی است
1- راهبردهای SO: استفاده از نقاط قوت درونی برای استفاده از فرصت های بیرونی
2- راهبرد ST: استفاده از نقاط قوت برای جلوگیری از تهدیدها در محیط خارجی
3- راهبردهای WO: استفاده از فرصت ها در محیط بیرونی برای کاهش نقاط ضعف
4- راهبردهای WT: محقق سعی می کند تا نقاط ضعف درونی و تهدیدات را کاهش دهد.
از این رو استراتژی ها به صورت SO تهاجمی، استراتژی محافظه کارانه WO، استراتژی رقابتی ST، و در نهایت WTبه صورت استراتژی دفاعی بیان می شوند.

ماتریس درونی و بیرونی
برای تحلیل همزمان ماتریس، معمولا از ماتریس درونی و بیرونی استفاده می شود برای این منظور مجموع حاصل از عوامل بیرونی و درونی، در محور عمودی و افقی را می توان تعیین کرد. امتیاز به دست آمده با عوامل درونی و بیرونی در یکی از چهارنقطه است. سطح اولویت تعیین کننده نوع راهبرد است.
در این مطالعه راهبرد WTکه استراتژی دفاعی می باشد به دست آمد. هدف این راهبرد کاهش نقطه ضعف درونی و اجتناب از تهدیدات محیط خارجی است. هدف کلی کاهش نقطه ضعف سیستم برای کاهش و خنثی سازی تهدید است.

پس ازشناسائی عوامل داخلی و خارجی و دسته بندی آنها در قالب نقاط قوت وضعف و فرصت ها و تهدیدها، باید میزان اهمیت هریک از آنها مشخص شود. با استفاده از ماتریس QSPM وزن هریک از شاخص های عوامل داخلی و خارجی مشخص می شود.

مرحله تصمیم گیری

ماتریس QSPM
ماتریس QSPM یک روش تحلیلی می باشد که از طریق آن راهبردهای جذابیت نسبی شناسایی می شوند
بهترین استراتژی ای را که از روش های مدیریت دیگر به دست آمده است را انتخاب می کند
ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی

تهیه جدول برنامه ریزی کمی استراتژیک دربرنامه ریزی ها
ابتدا عوامل داخلی و خارجی و امتیاز وزنی هر یک از آن ها در سمت راست نشان داده شده است
برای تعیین جذابیت هر استراتژی در یک مجموعه از استراتژی ها، بنا به اهمیت آن در تدوین هر استراتژی، امتیازی از 1 تا 4 داده می شود
مجموع امتیاز جذابیت هر یک از عوامل هر استراتژی مشخص می شود. جمع امتیازهای جذابیت نشان دهنده جذابیت هریک از عوامل در یک مجموعه از استراتژی ها است
از جمع امتیازهای جذابیت هر ستون جدول برنامه ریزی کمی استراتژیک، امتیاز جذابیت نهایی هریک از استراتژی ها به دست می آید که بیانگر استراتژی است که از جذابیت بیشتری برخوردار است

ماتریس اولویت بندی QSPM از راهبردهایی استفاده می کند که متناسب با شرایط مختلف است. همچنین از راهبردهایی استفاده می شود که از اولویت بالایی برخوردار هستند. با توجه به امتیازات متوسط در ارزیابی دفاعی راهبردها و اصلاح قوانین و مقررات مربوط به مدیریت منابع آب به صورت بهترین راهبرد انتخاب شد.

با تشکر از
همراهی شما