نظریه های یادگیری در روانشناسی

به نام خدا

نظریه های یادگیری در روانشناسی

یادگیری اساس فهم رفتار است. از آنجایی که اکثریت رفتارهای آدمیان یاد گرفته می شوند، بررسی اصول یادگیری به ما کمک می کند تا علت رفتارهایمان را بشناسیم. آگاهی از شیوه های یادگیری نه تنها در فهم رفتار بهنجار به ما کمک می کند، بلکه امکان درک بیشتر شرایطی را که منجر به رفتار ناهنجار می شود را نیز به ما می دهد و در نتیجه روشهای موثر روان درمانی بوجود می آید. روشهای فرزندپروری نیز می توانند از اصول یادگیری بهره مند گردند.

ارتباط با سایر مباحث
مبحث یادگیری و نظریات مربوط به آن همچون سایر حوزه های روان شناسی از ارتباط تنگاتنگی با فلسفه برخوردار است. آنچه امروزه تحت عناوین نظریات یادگیری مطرح است، در مسیر مباحث فلسفی پرورده شده و به شکل و محتوای کنونی رسیده است. رفتارگرایی فعلی شکل امروزی تداعی گرایی است که ابتدا ارسطو آن را ابداع کرد و بعدها به وسیله لاک ، برکلی و هیوم به آن شاخ و برگ داده شد. نظریات شناختی فعلی ریشه در مباحث افلاطون دارد و از طریق دکارت ، کانت و روانشناسان قوای ذهنی به ما رسیده است و نظریات عصبی فیزیولوژیک سیر پژوهشی جاری است که با تفکیک ذهن از بدن بوسیله دکارت آغاز گردید.

نقش نظریه در روانشناسی یادگیری :
1- یک نظریه تعدادی مشاهده را با هم ترکیب می کند
2- نظریه باعث تولید پژوهش های تازه می شود
3- نظریه ها به تولید فرضیه های قابل بررسی باید منجر گردد
4- نظریه یک ابزار است
5- نظریه های علمی تابع اصل ایجاز است

تعریف یادگیری

تعریف آموزش :
آموزش از پیش تعیین شده است
به منظور یادگیری بین دانش آموز و معلم صورت می گیرد
همراه با کنش متقابل است
آموزش ابزاری برای یادگیری است
آموزش بعد بیرونی دارد در حالیکه یادگیری جنبه درونی دارد
آموزش ممکن است به یادگیری نینجامد

حافظه چیست ؟
حافظه با یادگیری فرق دارد
حافظه عبارتست از ثبت نسبتا پایداری که زیربنای یادگیری است
حافظه شامل پردازشهای مختلفی است که در زمان معینی ثبت می شود
از نظر رفتار گرایان حافظه همان یادگیری است
از نظر روانشناسان شناختی ، حافظه با یادگیری فرق دارد چون متاثر از عوامل پردازشی است

تعریف رشد :
رشد تغییراتی پیوسته و منظم است که در نتیجه گذشت زمان بوجود می آید.
رشد و یادگیری تاثیر متقابل دارند
رشد زمینه یادگیری را فراهم می کند و یادگیری هم منجر به رشد بهتری می شود
یادگیری به تمرین وابسته است در حالیکه در رشد یا تاثیر یادگیری وجود ندارد و یا تاثیر آن کند است.

مهمترین ویژگیهای تجربه گرایی :
1- حس نگری : تنها ابزار رسیدن به معرفت حواس هستند

2- کاهش گرایی : تصورهای مرکب قابل تجزیه به تصورهای ساده هستند

3- تداعی گرایی : معرفت حاصل تداعی است

4- ماشین گرایی : ذهن همانند ماشین است

“ تعریف کیمبل از یادگیری “
– یادگیری عبارت است از تغییر نسبتا پایدار در رفتار بالقوه یادگیرنده که در نتیجه تمرین تقویت شده رخ می دهد
مهمترین واژگان تعریف یادگیری:

تغییر
رفتار
نسبتا پایدار
بالقوه
تمرین یا تجربه
تقویت

آیا یادگیری باید به تغییر رفتار بیانجامد؟
پاسخ اسکینر : یادگیری عین تغییرات رفتاری است و حتما باید به تغییر قابل مشاهده بیانجامد
پاسخ اکثر نظریه پردازان: یادگیری یک متغیر رابط است که واسطه بین تغییرات رفتاری و تجربه است .
در نتیجه همیشه یادگیری مشهود نیست

چه تغییراتی به یادگیری منتهی می شود؟
1- تغییراتی که پایدار است
2- در نتیجه رشد نباشد
3- در نتیجه عواملی همچون خستگی و اثر دارویی نباشد
4- در نتیجه تمرین و تجربه باشد
5- در نتیجه حالات موقتی زودگذر نباشد

آیا یادگیری و عملکرد با هم متفاوتند؟
بله
واژه بالقوه در تعریف یادگیری به همین موضوع اشاره دارد
یادگیری می تواند بالفعل نباشد
اگر بالفعل باشد عملکرد را نشان می دهد
مثلا ممکن است کسی شنا را یاد بگیرد اما تا زمانیکه در استخر قرار نگیرد شنا را نشان نمی دهد ( عملکرد ).

ملاک یادگیری تمرین و تجربه است

هر رفتاری که به مقدار بیشتر تحت تاثیر تمرین و تجربه باشد ارزش بیشتری برای یادگیری دارد
رفتار بازتابی و غریزی یادگیری نیست
رفتارهایی همچون مهاجرت پرندگان ، لانه سازی و … یادگیری به حساب نمی آیند
رشد حرکتی کمتر تحت تاثیر تمرین و تجربه است و در نتیجه یادگیری نیست

تفاوت یادگیری با تفکر
– تفکر عبارتست از بازآرایی یا تغییر شناختی اطلاعات به دست آمده از محیط و نمادهای ذخیره شده در حافظه دراز مدت.
انواع تفکر :
تفکر خودگرا مثل رویا
تفکر هدایت شده
سلسه مراتب یادگیری ، حافظه و تفکر :
یادگیری
حافظه
تفکر

تعریف یادگیری با رویکرد شناختی :
– در رویکرد رفتاری ملاک یادگیری پاسخ و برونداد است
در رویکرد شناختی عاملی اصلی یادگیری فرآیندهای ذهنی است
از نظر روانشناسان شناختی ، یادگیری عبارتست از :
تغییر در ساخت شناختی و فرآیندهای ذهنی
محرک
عوامل
پردازشی
پاسخ
درونداد
فرآیندهای ذهنی
برونداد

نظریه ادوین ری گاتری

مهمترین مشخصات عمومی نظریه گاتری
1- به نظریه پاولف و ثرندایک شباهت دارد
2- صورت عینی روانشناسی تداعی گرای محرک-پاسخ است
3- از بازتابهای شرطی پاولف استفاده می کند
4- نظامی است عملی و کاربردی (مانند ثرندایک)
5- در نحوه تفسیر یادگیری با نظریه های پاولف و ثرندایک متفاوت است
6- نام نظریه گاتری ، نظریه یادگیری مجاورتی است

گاتری و دیگر نظریه پردازان
1- گاتری اصل فرعی جا به جایی تداعی ثرندایک را سنگ بنای نظریه خودش قرار داد
2- گاتری قانون اثر ثرندایک را بطور کلی رد کرد
3- گاتری تحت تاثیر اصل تاخر واتسون بود
4- گاتری تحت تاثیر بازتاب های شرطی پاولف بود
5- از نظر گاتری تنها قانون یادگیری ، مجاورت است
اصلی که مورد تاکید اصول تداعی گرایی است

تنها قانون یادگیری
مجاورت اساس یادگیری است
تر کیبی ازمحرک ها در نخستین همایندی حداکثر تداعی را کسب می کنند
یادگیری یک کوششی است
یادگیری حاصل مجاورت یک الگوی تحریکی و یک پاسخ است
تنها با یک بار همایندی محرک ها و پاسخ یادگیری کامل می شود

محرک های ناشی از حرکت
از نظر گاتری ممکن است بین یک رویداد محیطی یک پاسخ فاصله باشد
این فاصله را محرک های ناشی از حرکت حل می کند
اینگونه محرک ها از حرکات بدن سرچشمه می گیرند
پس از آنکه پاسخی بوسیله یک محرک بیرونی ایجاد گردید آن پاسخ می تواند برای پاسخ بعدی نقش محرک را ایفا کند
در این حالت شرطی شدن بین محرک های ناشی از حرکت و رفتار است

نقش تمرین بر عملکرد
از نظر گاتری تمرین نقشی در یادگیری ندارد
سه مفهوم عمل ، حرکت و مهارت وجود دارد
تمرین عمل را بهبود می بخشد اما تاثیری بر حرکات ندارد
یادگیری حرکات یا انقباض های ساده ماهیچه ایی به صورت همه یا هیچ است
عمل از تعداد زیادی حرکت تشکیل می شود
مهارت از تعداد زیادی عمل تشکیل می شود

خاموشی و فراموشی
از نظر گاتری خاموشی ناشی از بازداری تداعی است
خاموشی حاصل یادگیری پاسخ های متفاوت و ناهمساز است
عامل فراموشی از نظر گاتری تداخل است
فراموشی در یک کوشش و خطا اتفاق می افتد
فراموشی خود یک یادگیری تازه است
یادگیری تازه (بازداری پس گستر) عامل فراموشی است

روش های ترک عادت از نظر گاتری
1- روش تحمل: ارائه ضعیف محرک تا قدرت فراخوانی پاسخ را نداشته باشد
به روش تحمل روش آستانه ایی نیز می گویند
2- روش فرسوده سازی یا غرقه سازی: نشانه را آنقدر تکرار کنیم تا خستگی در پاسخ راه یابد
3- روش شرطی شدن تقابلی یا بازداری تقابلی
در این روش محرک را مواردی ارائه می کنیم که سایر ویژگیهای موقعیت موجب بازداری پاسخ نامطلوب می شود

مفهوم تقویت و تنبیه
تقویت در ایجاد یادگیری تاثیری ندارد
پاداش رفتار را نیرومند نمی سازد بلکه از تداعی تازه جلوگیری می کند
تقویت فقط از یادگیری زدایی جلوگیری می کند
تنبیه از طریق تداعی صورت می گیرد
تنبیه به این دلیل که باعث پاسخ تازه می شود موثر است
تنبیه زمانی موثر است که به رفتار ناهمساز منجر شود

مفهوم محرک های نگهدارنده
عبارت است از هرگونه منبع تحریک که تا انجام نوعی عمل خاص ادامه می یابد
محرک های نگهدارنده ارگانیسم را تا رسیدن به هدف فعال نگه می دارد
گرسنگی تحریک درونی ایجاد می کند که تا غذا خوردن ادامه می یابد
بعد از رسیدن به هدف تحریک درونی حذف می شود
سائق های فیزیولوژیک یک منبع مهم برای محرک های نگهدارنده هستند

مفهوم قصد
پاسخ هایی که به محرک های نگهدارنده شرطی می شوند قصد نام دارد
چون برای مدتی یعنی تا زمان کاهش سایق ادامه می یابد
زنجیره رفتاری وابسته به محرک های نگهدارنده دارای ارتباط درونی است
رفتار ایجاد شده به وسیله محرک های نگهدارنده ممکن است هدفمند و از روی قصد باشد
قصد را می توان با قون مجاورت تبیین کرد

نظریه گشتالت

مقدمه
خاستگاه این نظریه کشور آلمان است
مهمترین رهبران این نظریه ورتهایمر ، کافکا و کهلر هستند
این نظریه در رویکرد خردگرایی قرار دارد
گشتالت به معنای کل ، هیئت و یکپارچه است
موضوع مورد مطالعه در این مکتب ادراک است
یادگیری حاصل قوانین سازمان ادراکی هستند
ادراک در ارتباط با حل مساله مطالعه گردید

آزمایش کهلر و نتایج آن
حل مساله از طریق بینش صورت گرفت
آزمایش و خطا تاثیری در حل مساله نداشته است
بینش یعنی درک ناگهانی به راه حل یک مساله
حیوان مورد آزمایش «می اندیشد»
یادگیری به صورت «تجربه کشف ناگهانی» صورت می گیرد.
تکرار موفقیت آمیز عملی که بدنبال بینش می آید یادگیری بینشی نام دارد

گشتالت و دیگر نظریه پردازان
گشتالتیها با ثرندایک اختلاف نظر دارند
در مکتب گشتالت بر نقش زمینه و سازمان یابی تاکید می شود
آنچه در حافظه انبار می شود چیزی جز رد رویدادهای ادراکی نیست
سهولت و دشواری یادگیری تابع ادراک است
قانون اثر و قوانین تداعی در ایجاد یادگیری نقشی ندارند
بر خلاف نظریه پردازان رفتارگرا ، اعتقاد بر این است که یادگیری تدریجی نیست

نظریه میدانی لوین
میدان عبارت است از یک نظام دارای ارتباط درونی و پویا که هر قسمت آن بر قسمتهای دیگر تایثر می گذارد
در نظریه میدانی هیچ عنصری جدا از عناصر دیگر نیست
از نظر لوین رفتار انسان تابع میدان است
واقعیت های روانشناسی فضای زندگی فرد را تشکیل می دهند
علت های رفتار مداوم تغییر می کند
با تغییر فضای زندگی رفتار هم تغییر می کند

مفهوم یادگیری
موضوع مورد مطالعه در مکتب گشتالت پدیده های ادراکی است
یادگیری مسئله ای خاص در زمینه ادراک است
یادگیری همان حل مساله است
عامل اصلی یادگیری حالت عدم تعادل شناختی است
یادگیری یعنی کسب بینش ، بینش که به صورت ناگهانی کسب می گردد

ویژگیهای یادگیری همراه با بینش
1- انتقال از مرحله پیش از حل مساله به حل مساله ناگهانی است
2- عملکرد حاصل از حل مساله از راه بینش همواره بدون اشتباه است
3- راه حل برای مدت زمان قابل توجهی حفظ می گردد
4- اصل حاصل از بینش به سادگی در مسائل دیگر به کار می رود که به آن انتقال یا جابجایی یادگیری گویند

قوانین سازمان یابی
به قوانین حاکم بر ادراک قوانین سازمان یابی می گویند
یکی از قوانین سازمان یابی یا بی قانون ، طرح گرایی است
قانون طرح گرایی یعنی اینکه سازمان روان شناختی تحت تاثیر گشتالهای خوب است
برای هر رویداد روانشناختی این تمایل وجود دارد که معنی دار ، کامل و ساده باشد

نمونه ای از یک شکل متاثر از قانون طرح گرایی
در شکل فوق به صورت ستونی ‍C , B , A خوانده می شود در حالیکه همین علایم به صورت سطری 12 ، 13 ،14 خوانده می شود.
A
12 13 14
C

قانون مجاورت
عنصرهای یک میدان بر اساس مجاورت به صورت یک گروه در می آیند
هر چه دو عنصر به هم نزدیکتر باشند احتمال بیشتری دارد که به صورت یک گروه درآیند
شکل اسلاید بعدی نمونه ای از مجاورت به عنوان یک عامل گروهبندی را نشان می دهد
همچنان که در این شکل می بینیم ما بدلیل مجاورت به جای شش خط ، سه خط دو تایی می بینیم

با توجه به شکل اسلاید قبل:
میزان مجاورت تابع اصل تعلق پذیری است
دو رویداد زمانی با یکدیگر تداعی می شوند که نسبت به هم تعلق داشته باشند
هر چه میزان تعلق بیشتر باشد اثر مجاورت نیز بیشتر است
تعلق پذیری می تواند مکانی ، زمانی و … باشد

قانون مشابهت و ادامه خوب
قانون مشابهت به این معنی است که هر چه عناصری با هم شباهت داشته باشند بیشتر به صورت یک گروه در می آیند
قانون ادامه خوب یعنی اینکه ذهن به صورت طبیعی تمایل به تداوم شکل خوب دارد
شکل متاثر از قانون طرح گرایی می تواند تابع قانون ادامه خوب نیز باشد
فهرست اعداد 21و13و7و3و1 بنا به قاعده n2+n+1 مرتب شده است که طبق این قاعده ، عدد بعدی 31 است

قانون یا اصل شکل و زمینه
طبق این قانون ادراک هر شکلی متاثر از زمینه است
شکل در هر زمینه ای همان گشتالت است یعنی چیزی که ادراک می شود
اثر شکل و زمینه در روابط کلامی هم دیده می شود
یک واژه با توجه به زمینه های مختلف معانی مختلف می دهد.

قانون یا اصل ترمیم
این اصل به یادگیری و حافظه مربوط می شود
طبق این اصل تجربه های ناکامل را کامل می کنیم
برای مثال در شکل زیر ما شکاف را پر می کنیم

مفهوم حافظا در نظریه گشتالت
مفهوم حافظه در این مکتب به تلقی ارسطو شباهت دارد
ادراک چیزی موجب تحکیم رد حافظه ایی آن شیء می شود
یادآوری یک خاطره متضمن فعال شدن مجدد رد حافظه است
رد حافظه گذشته را با حال پیوند می دهد که به آن فرآیند حافظه گویند
هر زمان که فرآیندی به وجود می آید ارگانیسم را تغییر می دهد

مفهوم فراموشی
فراموشی در سه حالت رخ می دهد:
1- اگر ردهای خوب به صورت افراطی به سوی گشتالهای خوب کشیده شود باعث فراموشی می شود
2- رد حافظه ایی در نتیجه تعامل با ردهای حافظه ایی دیگر باعث فراموشی می شود
3- به دلیل تداخل و بازداری پس گستر رخ می دهد
– بنابراین فراموشی به دلیل تغییر مسیر ردهای حافظه ایی رخ می دهد

ویژگیهای رفتار توام با بینش
1- بازبینی ، وارسی و مطالعه مجدانه موقعیت مساله آفرین
2- حالت تردید و تامل و توجه متمرکز
3- نشان دادن پاسخ آزمایشی کم و بیش کافی
4- اجرای آزمایشی گونه دیگری از پاسخ در صورت ناکارامد بودن پاسخ اول
5- توجه مداوم
6- ظهور نقطه بحرانی
7- آمادگی برای تکرار
8- توانایی

نظریه یادگیری علامتی تولمن

ویژگیهای عمومی نظریه تولمن
نام این نظریه یادگیری علامتی یا رفتارگرایی هدفمند نام دارد
تولمن هم رفتارگراست و هم شناخت گرا
تولمن منتقد نظریه S-R است
نظریه تولمن تلفیقی از نظریه گشتالت و رفتارگرایی است
او به مطالعه رفتارهای یکپارچه پرداخته است
رفتار یکپارچه را به صورت عینی مطالعه کرد

دیگر ویژگیهای مهم نظریه تولمن
1- نظام تولمن در ابتدا کاملا رفتارگرا بوده است
2- با روش درون نگری کاملا مخالف است
3- نظام تولمن یک نظام رفتارگرای یکپارچه نگر است نه یک نظام رفتارگرای ذره نگر
4- در نظام تولمن موضوع شناختی هدف مهم است

رفتار یکپارچه
تولمن به مطالعه رفتار یکپارچه پرداخته است
تولمن اعتقاد داشت رفتار را نمی توان به اجزا تقسیم کرد
رفتار یکپارچه معطوف به هدف است
در رفتار یکپارچه از کمک های محیطی استفاده می شود
نظریه تولمن تابع اصل کمترین تلاش است
رفتار یکپارچه قابل آموزش است

دلایل تاکید بر رفتارگرایی هدفمند
هدایت به سوی هدف
رفتار هدفمند و یکپارچه است
رفتار خاصیت گشتالتی دارد
تاکید بر رفتار کلی

یادگیری از دیدگاه تولمن
یادگیری فرآیندی است که در آن آزمودنی کشف می کند که در محیط چه چیزی به چیز دیگر مربوط است
این کشف از طریق تجسس صورت می گیرد
تولمن را نظریه پرداز محرک-محرک می نامند
تولمن با گاتری موافق است
تولمن مخالف ثرندایک ، اسکینر و هال است

جایگاه انگیزش در نظریه تولمن
جایگاه مهمی دارد
انگیزش تعیین می کند که چه جنبه ای از محیط مورد توجه قرار بگیرد
انگیزش در نقش یک عامل تاکید کننده است
از نظر تئلمن در یادگیری « نقشه شناختی » آموخته می شود
ارگانیسم طبق اصل کمترین تلاش عمل می کند

تایید در مقایسه تقویت
تولمن از تقویت تفسیر شناختی دارد
تقویت بر اساس انتظارات و ارایه فرضیه عمل می شود
انتظاری که تایید می شود تولمن آنرا آمادگی وسیله-هدف نامید
تایید انتظار در شکل گیری نقشه شناختی همانند تقویت است
تایید انتظار تابع فرضیه آزمایی است

کوشش و خطای نمادی
تولمن به کوشش و خطای نمادی اعتقاد داشت
آزمودنی ها به هنگام کوشش و خطای نمادی می اندیشند
تولمن به کوشش و خطای رفتاری اعتقاد ندارد
در کوشش و خطای نمادی ، آزمون رویکردهای مختلف به صورت شناختی صورت می گیرد
یادگیری با عملکرد فرق دارد

یادگیری و خاموشی نهفته
یادگیری نهفته یادگیری است که به عملکرد برگردانده نشده است
تقویت یک متغیر به عملکرد مربوط می شود نه یادگیری
یادگیری از راه مشاهده و مستقل از تقویت صورت می گیرد
خاموشی ناشی از عدم تقویت به خاموشی نهفته معروف است
نظریه پردازان S-R خاموشی را بر حسب عوامل انگیزشی تبیین می کنند
آزمودنیها به یادگیری مکان می پردازند نه یادگیری پاسخ

انتظار تقویت
ما در موقعیت حل مساله یاد می گیریم هدف کجا واقع شده است
حیوان می داند اگر به نقطه معینی برود تقویت کننده را دریافت خواهد کرد
اگر تقویت کننده تغییر کند رفتار مختل می شود
زیرا انتظار تقویت تغییر می کند
تاثیر تقویت به دلیل انتظار از تقویت است نه خود تقویت

انواع یادگیری
الف- نیرویابی
نیرویابی یعنی تمایل آموخته شده بین یک شیء و یک سایق
نیرویابی به صورت مثبت و منفی است

ب- باورهای هم ارز
وقتی یک هدف فرعی با هدف اصلی یک هدف را داشته باشد گفته می شود که هدف فرعی دارای باور هم ارز است

ج- انتظارات میدانی
این نوع یادگیری یعنی اینکه ارگانیسم می آموزد که چه چیزی به چیز دیگری می انجامد
انتظارات میدانی همانند نقشه های شناختی آموخته می شود

د- حالتهای شناخت میدانی
این یادگیری نوعی راهبرد یا رویکرد به حل مساله است

هـ – تمیز سایق

و- الگوی حرکتی

تولمن رفتارگراست یا شناخت گرا
در موضوع شناخت گراست
به دیدگاه گشتالتیها نزدیک است
به قانون اثر بی اعتناست
به دلیل تاکید بر شناخت ، شناخت گراست
در روش –> رفتار گراست
تقویت معادل تایید است

نظریه اسکینر

معرفی کلی نظریه اسکینر
اسکینر روش آزمایشگاهی داشت
وی از رفتارگرایان افراطی(رادیکال) به حساب می آید
اعتقادی به عناصر ذهنی نداشت
اسکینر همه رفتارها از جمله زبان آموزی را بصورت شرطی سازی تبیین می کرد
یکی از مخالفان وی در حیطه زبان آموزی نوآم چامسکس است
از نظر اسکینر مفاهیمی چون ارزش ، آزادی و … وجود خارجی ندارد

رفتار پاسخ گر و رفتار کنشگر
از نظر اسکینر دو نوع رفتار داریم
رفتار پاسخ گر: رفتاری که بوسیله محرک کاملا مشخص فراخوانده می شود
رفتار کنشگر: رفتاری است که بوسیله محرک مشخصی فراخوانده نمی شود و فقط از جاندار صادر می شود
رفتارهایی همچون راه رفتن ، دویدن و … کنشگر است
رفتارهایی همچون رفتارهای بازتابی و اتساع مردمک چشم رفتار پاسخ گر هستند

شرطی شدن نوع S و نوع R
به شرطی شده پاسخ گر شرطی شدن نوع S گویند
به شرطی شدن کنشگر شرطی شدن نوعR گویند
نوع SوR به ترتیب به دلیل اهمیت محرک و پاسخ است
شرطی شدن پاسخ گر را به صورت S-R نشان می دهند
شرطی شدن کنشگر را به صورت R-S نشان می دهند
شرطی شدن نوع R مورد تاکید اسکینر بوده است

اصول شرطی شدن کنشگر
1- اگر پاسخی با یک محرک تقویت کننده دنبال شود تکرار می گردد
2- محرک تقویت کنده هر چیزی است که نرخ ارائه پاسخ را افزایش می دهد
تنها عاملی که تعیین می کند چه چیزی تقویت کننده است تاثیر آن بر رفتار است
از نظر اسکینر کنترل همه رفتارها به کنترل تقوییت کننده ها بستگی دارد

خاموشی
وقتی که تقویت کننده ها را از موقعیت شرطی سازی کنشگر خارج کنیم خاموشی رخ می دهد
پس از خاموشی میزان پاسخ به زمان پیش از تقویت باز می گردد
به این میزان پاسخ اصطلاحا خط پایه می گویند
پاسخ به مقدار خط پایه را سطح کنشگر آن پاسخ گویند
وقتی که تقویت قطع شود میزان رفتار به وضعیت قبل از شرطی شدن برمیگردد

رفتار خرافی
همیشه تقویت وابسته به رفتار نیست به اینگونه رفتارها رفتار خرافی گویند
در رفتار خرافی حیوان به گونه ایی رفتار می کند که گویی ارتباطی با تقویت ندارد
به این دلیل که تقویت کننده مستقل از حیوان است به آن تقویت ناوابسته می گویند
در زندگی اجتماعی رفتار خرافی خیلی زیاد دیده می شود
نمونه ای از رفتار خرافی در حرکات ورزشی دیده می شود

تقویت کننده های نخستین مثبت و منفی
تقویت کننده مثبت محرکی است که به دنبال پاسخ کنشگر بیاید و باعث افزایش احتمال رفتار شود
تقویت کننده منفی محرکی است که به دنبال پاسخ کنشگر حذف شود و باعث افزایش احتمال رفتار شود
تقویت کننده نخستین تقویت کننده ای است که جهت رفع نیازهای فیزیولوژیکی باشد مثل غذا برای فرد گرسنه

تقویت ثانوی
تقویت ثانوی که در نتیجه شرطی شدن به دست می آید تابع این اصل است:
محرکی که در اصل تقویت کننده نیست در نتیجه همایندی مکر با محرکی که تقویت کننده است به صورت تقویت کننده در می آید
تقویت ثانوی وقتی جنبه مثبت و منفی دارد که با تقویت مثبت و منفی همایند باشد
تقویت ثانوی پس از تکوین بصورت مستقل عمل می کند
یکی از پیامدهای تقویت ثانوی ، تقویت کننده های تعمیم یافته است

برنامه های تقویت
برنامه های تقویت
1- تقویت پیوسته
2- تقویت سهمی
تقویت سهمی یا بخشی
1- برنامه تقویتی فاصله ای ثابت
2- برنامه تقویتی فاصله ای متغیر
3- برنامه تقویتی نسبی ثابت
4- برنامه تقویتی نسبی متغیر
برنامه های تقویت سهمی یا بر اساس فاصله پاسخ است و یا مقدار پاسخ

برنامه تقویتی فاصله ای ثابت
این برنامه بر حسب زمان تنظیم می گردد
در این برنامه بر اساس زمانهای ثابت تقویت ارائه می گردد
فواصل زمان معمولا بین 30 ثانیه تا 10 دقیقه متغیر است
نرخ پاسخ بلافاصله پس از تقویت صفر است و به تدریج افزایش می یابد و با نزدیک شدن ارائه تقئیت بعدی به سطوح قابل توجهی می رسد (اثر کنگره ای)
نظام پرداخت حقوق در آخر هر ماه نمونه ایی از برنامه فاصله ای ثابت است

برنامه تقویتی فاصله ای متغیر
در این برنامه آزمودنی برای پاسخ هایی که در پایان فواصل مختلف می دهد تقویت می شود
در این برنامه اثر کنگره ای وجود ندارد
طبق این برنامه،پاسخ های شکل گرفته در برابر خاموشی مقاومند
میزان مقاومت در برابر خاموشی تابع میانگین و حداکثر فاصله زمانی مورد استفاده است

برنامه تقویتی نسبی ثابت
در این برنامه ارائه تقویت بر اساس نرخ و شدت پاسخ است
اگر نرخ پاسخ به مقدار معینی برسد تقویت ارایه می شود
سرعت پاسخ در این برنامه بسیار چشمگیر است
نرخ پاسخ پایانی نسبتا ثابت است
تقویت رفتار بر اساس میزان عمل نمونه هایی از این برنامه تقویتی است

برنامه تقویتی نسبی متغیر
در این برنامه ، تقویت مبتنی بر مقدار پاسخ است
ولی هیچ مقدار دقیقی از پاسخ مدنظر نیست
در نتیجه با این برنامه نرخ یکسانی از عملکرد به وجود می آید
در این برنامه میزان عملکرد بالاست
اگر بخواهیم با مقادیر مختلف عملکرد رفتار آزمودنی را تقویت کنیم از این برنامه تقویتی استفاده می کنیم

تنبیه چیست؟
تنبیه زمانی رخ می دهد که چیز مثبتی از موقعیت حذف گردد یا چیز منفی به آن اضافه شود
از نظر اسکینر و ثرندایک تنبیه احتمالی پاسخ را کاهش نمی دهد
تنبیه در دراز مدت بی تاثیر است
تنبیه صرفا رفتار را واپس می زند و زمانی که دیگر تهدید تنبیه وجود نداشته باشد نرخ پاسخ به میزان اولش باز می گردد

چرا نباید از تنبیه استفاده کرد؟
1- تنبیه آثار جانبی هیجان نامطلوب به بار می آورد
2- تنبیه بیانگر این است که چه کار نکند نه اینکه چه کار بکند
3- تنبیه صدمه زدن به دیگری را توجیه می کند
4- تنبیه باعث رواج پرخاشگری می ود
5- تنبیه اغلب یک پاسخ نامطلوب را جانشین پاسخ نامطلوب دیگر می سازد

رفتار کلامی از نظر اسکینر
آواهای گفتاری نیز مثل هر نوع رفتار دیگر از جاندار صادر میشود و مورد تقویت قرار می گیرند
گفتن و شنیدن مثل هر رفتاری با تقویت تبیین می شود
زبان دارای کارکردهای مختلفی است
کارکردهای زبان
1- خواست
2- نامیدن
3- رفتار پژواکی
4- رفتار خودسنجی

انتقادات وارده بر نظریه اسکینر از رفتار کلامی
یکی از شدیدترین انتقادها از جانب چامسکی بوده است
زبان نمی تواند فقط از طریق تقویت تبیین شود
اسکینر فقط جنبه های روساختی زبان را تبیین می کند
زبان بوسیله یک برنامه از پیش تعین شده آموخته می شود
بسیاری از رفتارهای کلامی کودکان بدون اینکه تقویتی شده باشد و یا بزرگسالان از ان استفاده کنند گفته می شود

یادگیری برنامه ای
از نظر اسکینر یادگیری باید در خدمت آموزش و پرورش باشد
در تعلیم و تربیت فعلی تقویت کننده ها به اندازه کافی نیست
باید موارد یادگیری در گام های کوچکی صورت بگیرد
به یادگیرندگان بازخورد فوری داد
یادگیرندگان بتوانند با سرعت متناسب خود یاد بگیرند
گام های فوق با کمک آموزش برنامه ایی عملی می گردد

نظریه یادگیری مشاهده ای

معرفی کلی نظریه شناختی اجتماعی بندورا
این نظریه در ابتدا با عنوان یادگیری مشاهده ای مطرح کردید
تحقیق اولیه بندورا راجع به پرخاشگری کودکان بوده است
وی به نقش عمده تاثیرپذیری از سرمشق تاکید دارد
این نظریه ابتدا ماهیت رفتاری داشت ولی بتدریج شناختی شد
در این نظریه بر ریشه های اجتماعی و شناختی رفتار تاکید می شود

جنبه های متمایز نظریه بندورا
1- تاکید بر یادگیری مشاهده ای
2- تاکید بر انسان به عنوان موجودی فعال
3- تاکید بر فرآیندهای شناختی
4- تاکید بر ریشه های اجتماعی رفتار
5- تاکید بر رفتار وابسته به موقعیت خاص
6-تاکید بر تحقیق منظم

تبیین اولیه از یادگیری مشاهده ای
یادگیری مشاهده ای بشورت مستقیم صورت می گیرد
رفتار تقلیدی همانند بسیاری از رفتارها تقویت می گردد
تقلید بصورت تعمیم یافته نیز صورت می گیرد
تبیین های فوق بیشتر از جانب رفتارگرایان بوده است

تبیین بندورا از یادگیری مشاهده ای
1- فقط با تقویت صورت نمی گیرد

2- الگوبرداری درنگید،با تبیین تقویتی سازگار نیست

3- آگاهی از وابستگی های تقویتی مهم است نه خود تقویت

4- ارزش اطلاعاتی تقویت مهم است

اشتراک نظر بندورا و تولمن
1- هر دو از مفاهیم ذهنی استفاده کردند

2- هر دو به عدم تاکید بر تقویت اعتقاد داشتند

3- هر دو ماهیت شناختی دارد

4- هر دو بر مفهوم انگیزش تاکید دارند

تمایز بین یادگیری و عملکرد
از نظر بندورا بین یادگیری و عملکرد تفاوت وجود دارد
یادگیری نیازی به تقویت ندارد ولی عملکرد بله
یادگیری تحت تاثیر تقویت جانشینی است
یادگیری مشاهده ای در همه وقت اتفاق می افتد ولی عملکرد اینگونه نیست

متغیرهای موثر بر یادگیری مشاهده ای
1- توجه –» الگو باید رفتار سرمشق را توجیه کند

2-یادداری –» اطلاعات باید به یاد سپرده شود

3- تولید رفتار –» تا به عملکرد تبدیل گردد
1- نقش انتظاری و
4- انگیزش –»
2- نقش اطلاعاتی دارد

جایگاه تقویت در نظریه بندورا
1- تقویت در ایجاد یادگیری تاثیری ندارد

2- تجربه مستقیم هم برای ایجاد یادگیری لازم نیست

3- تقویت یا تنبیه جانشینی ،جنبه اطلاع رسانی دارد

4- پیامدهای محیطی قابل انتظار تنها تعیین کننده رفتار نیستند

مفهوم جبر متقابل
فرد ، محیط و رفتار به صورت تعاملی عمل می کنند و تعامل بین آنها علت رفتار است که همان مفهوم جبر متقابل است

در شکل بالا ، B رفتار ، E یعنی محیط و P یعنی شخص با یکدیگر تعامل دارند
B
E
P

خود تنظیمی رفتار
رفتار آدمی اساسا یک رفتار خودتنظیمی است
از جمله این رفتارها ، معیارهای عملکرد است
خودتنظیمی تحت تاثیر تقویت درونی است
تقویت درونی تحت تاثیر ارزشیابی از تقویت بیرونی است
رفتار خود تقویت شده بهتر از رفتار بیرون تقویت شده نگهداری می شود

خودکارآمدی و عملکرد
خودکارآمدی تصوری است که فرد راجع به توانایی اش دارد
ادراک فرد از خود بر خودکارآمدی تاثیر دارد
باورهای خودکارآمدی بر انتخاب اهداف در ارتباط است
افراد با خودکارآمدی بالا تلاش بیشتری دارند
افراد با خودکارآمدی بالا کمتر مضطرب می شوند.

عملکرد اخلاقی
معیار اخلاقی از طریق تعامل با الگو رشد می کند (از نظر بندورا)
بندورا با نظریه های مرحله ای رشد اخلاق مخالف است
بندورا در این مورد با نظریه های صفات هم مخالف است
طبق دو نظریه فوق رفتار اخلاقی ثابت است
در حالیکه از نظر بندورا عملکرد اخلاقی پویاست
تبیین عملکرد اخلاقی بندورا با اندیشه های اسلامی سازگار نیست

کاربردهای نظریه بندورا
در تحلیل مسایل اجتماعی و آسیب شناسی روانی کاربرد دارد
مردم بیشتر از کردار می اموزند تا گفتار
بسیاری از یادگیری ها از طریق مشاهده صورت می گیرد
در اصطلاح رفتار از یادگیری مشاهده ای استفاده می شود
الگوبرداری باعث پرورش خلاقیت می شود

نظریه بندورا در یک نگاه
1- تاکید بر یادگیری مشاهده ای
2- استفاده از عناصر ذهنی
3- استفاده از روش های دقیق علمی
4- یک نظریه مثبت است
5- با دیدگاه های رفتارگرایی ناسازگار است
6- امروزه بیشتر یک دیدگاه شناختی محسوب می گردد

چند پرسش اساسی راجع به نظریه بندورا
1- نظریه بندورا با دیدگاه های رفتارگرایی چه فرقی دارد؟

2- نظریه بندورا دیدگاه رفتاری است یا شناختی؟

3- به نظر شما به تبیین اخلاق از دیدگاه بندورا ، چه ایرادهایی وارد است؟

نظریه پردازش اطلاعات

مقدمه
رفتاری

شناختی
نظریه های یادگیری
دیدگاه پردازش اطلاعات ماهیت شناختی دارد
این نظریه یک رویکرد آزمایشی است
به جنبه های متمایز انسان می پردازد

مهمترین نقاط ضعف نظریه پردازش اطلاعات
1- فاقد یک نظریه یکپارچه و منسجم است

2- به عوامل انگیزشی بی توجه است

3- در این نظریه به خود یادگیری پرداخته نمی شود

تعریف واژه اطلاعات
به درون دادهای حسی محیط که ما را از وقوع رویدادها آگاه می سازد اطلاع یا خبر گفته می شود

تمامی اطلاعات بصورت پاره های کوچک به دستگاه ادراکی داده می شود

نحوه پردازش و تفسیر اطلاعات مهم است

تعریف واژه کنترل
کنترل به معنای نوعی وابستگی در بین فرآیندهاست

کنترل به معنی توالی زمانی هم است

عمل ارسال پیام به وسیله ورود پیام های دیگر کنترل می شود

مفهوم کنترل با حلقه پسخوراند ارتباط دارد

مفهوم پسخوراند
الف – درون داد حلقه

ب – مقایسه گر

ج – ارزش مرجع

د – برون داد
– یک حلقه پسخوراند دارای چهار جزء است :

طرح نموداری یک حلقه پسخوراند
ارزش مرجع
مقایسه گر
نقش برون داد
( رفتار)
نقش درون داد
(ادراک)

عوامل موثر بر ایجار رویکرد پردازش اطلاعات
1- روانشناسی محرک-پاسخ
2- روانشناسی شناختی
3- علم سیبرنتیک
4- علم آدم مصنوعی
5- نظریه اطلاع یا خیر
6-رایانه

که به هر یک از آنها اشاره می شود

روانشناسی محرک-پاسخ
الگوی رفتار در روانشناسی S-R به پردازش اطلاعات شباهت دارد که بصورت زیر است
محرک
S
مدارهای ارثی
و
اکتسابی
پاسخ
R
محرک همان درون داد است
پاسخ همان برون داد است
مکانیسم های ارثی ، مکانیسم های پردازش اطلاعات است

روانشناسی شناختی
در ارایه روش علمی
تاکید بر نوع تفسیر اطلاعات
تاکید بر نحوه انتظارات و ادراک فرد
تاکید بر نقش ارزیابی از یک موقعیت
دیدگاه پیاژه بیشترین تاثیر را داشته است
– روانشناسی شناختی در بروز پردازش اطلاعات تاثیر داشت:

علم سیبزتیک
علم سیبزتیک به مطالعه ساختار و کارکرد نظام های پردازش اطلاعات می پردازد
به چگونگی ثبت ، پردازش و انتقال نظام های ماشینی می پردازد
مکانیسم فرمان یار نظامی است که درون داد را یا یک حالت مطلوب مقایسه مس کند
در صورت تفاوت به اصطلاح رفتار می انجامد

انسان و سیبزتیک
به زبان سیبزتیک انسان:

1- یک مکانیسم فرمان یار است

2- به مقایسه اطلاعات می پردازد

3- انسان بر محیط خود عمل می کند

4- پسخوراند فراهم می آورد

علم آدم مصنوعی
روبوت یا آدم مصنوعی ؛ ماشینی است که قادر به انجام اعمال انسانی است
به طرح ایندسته از ماشین ها علم آدم مصنوعی می گویند
این علم تحت تاثیر مفهوم هومئوستات است
هومئوستات ماشینی است که خودش محیط درونی اش را تنظیم می کند

ویژگی های مشترک انسان و آدم مصنوعی ها
درونی
1- مکانیسمی برای دریافت اطلاعات دارند
بیرونی
2- مکانیسمی برای یادگیری ، پردازش و ذخیره سازی اطلاعات دارند
3- مکانیسمی برای تبدیل اطلاعات دارند
4- مکانیسمی برای پسخوراند اطلاعات دارند

نظریه اطلاع یا خبر
شانون و ویور آغازگر این حوزه اطلاعاتی هستند

مراحل مربوط به ارسال و دریافت یک پیام در نظریه اطلاع مهم است

به مراحل ارسال و دریافت پیام نظام ارتباط گویند

مراحل نظام ارتباط
1- منبع اطلاعات

2- انتقال دهنده

3- گیرنده که علامت را به پیام اصلی رمز گشایی می کند

مراحل نظام ارتباط به نام رقم دوتایی صورت می گیرد
این مراحل را شایون و ویور مطرح کردند

رایانه
پردازش بوسیله انسان با پردازش رایانه شبیه است

1- هر دو اطلاعات را از محیط می گیرند
2- هر دو به دستکاری اطلاعات می پردازند
3- هر دو به صورت برون داد عمل می کنند
4- هر دو سخت افزار دارند
5- هر دو نرم افزار دارند

سخت افزار انسانی و رایانه ای
ماهیچه ها
استخوان ها
پوست
مدار عصبی
است
در رایانه سخت سخت افزار عبارت است از چهارچوب فلزی ، ترازیستورها و …

در انسان سخت افزار شامل :

مقایسه نرم افزار انسانی و رایانه ای
در رایانه نرم افزار شامل برنامه های عملیاتی است
برنامه دستوراتی است که عملیات صورت می گیرد
در انسان نرم افزار عملیاتی است که از تجربه آموخته می شود
برنامه های آموخته شده امکان انجام عمل را فراهم می سازد

تفاوت پردازش انسانی و رایانه ای
انسان قادر به پردازش همزمان چند فعالیت است
انسان قادر به تاخیر عملیات است
انسان قادر به پردازش موازی است
انسان دارای هوش هیجانی است
در حالیکه رایانه قادر به کنش های فوق نیست

نظریه پردازش اطلاعات در یک نگاه
یک نظریه شناختی است
تحت تاثیر تکنولوژی رایانه ای است
از روشهای علمی استفاده می کند
در عین حال قادر به تبیین بسیاری از موضوع ها نیست

نظریه ثرندایک

مهمترین اندیشه های ثرندایک:
1- یادگیری در نتیجه پیوند بین محرک (S) و پاسخ (R) بوجود می آید به همین دلیل به نظریه ثرندایک نظریه پیوندگرایی گویند
2- یادگیری در نتیجه تداعی گرایی بوجود می آید
3- نظریه ثرندایک رویکرد آزمایشی دارد
4- یادگیری به صورت کوشش و خطا صورت می گیرد
5- یادگیری مبتنی بر هیچ نوع تفکر و استدلالی نیست

قوانین یادگیری ثرندایک تا قبل از سال 1930:
الف-مفاهیم اصلی

1- قانون آمادگی: شخص باید آماده انجام عمل باشد

2- قانون تمرین : پیوند بین محرک و پاسخ با تمرین نیرومند می شود

3- قانون اثر : پیوند بین محرک . پاسخ در نتیجه پاداش نیرومند می گردد

ب-مفاهیم ثانوی

1- پاسخ چندگانه:طبق این قانون اگر اولین پاسخ به حل مساله نینجامد پاسخهای دیگری به کار می گیریم
2-آمایه یا نگرش: منظور از آمایه،آمادگی یادگیرنده است
3-غلبه عناصر : تنها بعضی از عناصر هر موقعیت بر رفتار اثر می گذارند
4- پاسخ از راه قیاس: پاسخ به یک موقعیت ناآشنا بر اساس عناصر مشترک صورت می گیرد (انتقال یادگیری)
5- جای گشت یا جا به جایی تداعی

قوانین یادگیری ثرندایک پس از سال 1930:
1- قانون تمرین تجدید نظر شده : بعد از سال 1930 بطور کلی قانون تمرین رد شده است
2- قانون اثر تجدید نظر شده : فقط وضع خشنود کننده باعث یادگیری می شود بنابراین تنبیه هیچ اثری در یادگیری ندارد
3- تعلق پذیری : وقتی محرک و پاسخ متعلق به یکدیگر باشند تداعی بهتری صورت می گیرد
4- گسترش اثر : یک وضع خشنود کننده احتمال بازگشت پاسخهای پیرامونی پاسخ تقویت شده را نیز افزایش می دهد.

تاثیر ثرندایک بر آموزش و پرورش :
ثرندایک برای آموزش قواعد زیر را پیشنهاد می کند:

1- در نظر گرفتن موقعیت یادگیری
2- در نظر گرفتن پاسخ مورد نظر جهت پیوند با موقعیت
3- پیوند را خود تشکیل دهید
4- پیوندهای بی مورد ایجاد نکنید
5- در صورت کفایت یک پیوند ، پیوند دیگری ایجاد نکنید
6- پیوندها باید بعمل بینجامد
7- موقعیت ها باید در ارتباط با مسایل زندگی باشد

نظریه شرطی سازی کلاسیک

( نظریه پاولف )

فرآیند شرطی سازی کلاسیک
اجزای ضروری برای ایجاد شرطی شدن عبارت است از :

1- محرک غیر شرطی (UCS): محرکی که پاسخ طبیعی دارد
2- پاسخ غیر شرطی (UCR): پاسخ طبیعی به USC است
3- محرک شرطی (CS) : محرک خنثی است که پاسخ طبیعی و خودکار در ارگانیسم را موجب نمی شود
4- پاسخ شرطی (CR) : برای ایجادCR بایدCS و UCS را چندین بار همراه کرد

مثالی جهت شناسایی اجزای شرطی شدن
مثال : فرض کنید کودکی که ابتدا از آمپول نمی ترسید حال نه تنها می ترسد بلکه از روپوش سفید هم می ترسد.
پاسخ غیر شرطی
درد
محرک غیر شرطی
UCS
آمپول
محرک شرطی
روپوش سفید
پاسخ
خنثی
محرک شرطی
در اثر
همراهی
باUCS
روپوش سفید
پاسخ شرطی
در دو اجتناب از
فردی که روپوش
سفید دارد

مهمترین مفاهیم نظریه پاولف
1- خاموشی آزمایشی : UCS تقویت کننده است ، پس از شرطی شدن با قطع UCS به تدریج CR محو می گردد به این فرایند خاموشی آزمایشی می گویند

2- بازگشت خود به خودی : بعد از خاموشی اگر دوباره CS به حیوان ارائه گردد CR بطور موقتی بازگشت می کند که به این فرایند بازگشت خود به خودی گویند.

شرطی شدن در سطح بالاتر
این نوع شرطی شدن به صورت زیر شکل می گیرد:

1- کسب خاصیت محرک شرطی بوسیله محرک خنثی
2- استفاده از محرک شرطی به عنوان یک محرک طبیعی
3- در نتیجه فراخوانی پاسخ

در فرایند فوق شرطی شدن از یک محرک خنثی به محرک های خنثی دیگر بالاتر می رود

مثالی از شرطی شدن در سطح بالاتر در مورد یک دانش آموز
پاسخ غیر شرطی
(تنفر و اضطراب)
شرطی شدن
سطح اول
محرک
غیر شرطی
(شکست در خواندن)
شرطی شدن
سطح دوم
محرک شرطی1
(معلم درس خواندن)
پاسخ شرطی1
(تنفر و اضطراب)
شرطی شدن
سطح سوم
محرک شرطی2
(فعالیت های معلم)
پاسخ شرطی2
(تنفر و اضطراب)
شرطی شدن
سطح چهارم
محرک شرطی3
(فعالیت مدرسه)
پاسخ شرطی3
(تنفر و اضطراب)
محرک شرطی4
(مدرسه)
پاسخ شرطی4
(تنفر و اضطراب)

تعمیم و تمیز محرک
پاسخ به محرک های مشابه را تعمیم محرک گویند
عدم تقویت به پاسخ نامربوط باعث تمیز محرک می شود
تعمیم محرک با شرطی شدن سطح بالاتر تفاوت دارد
در تعمیم محرک ، محرک ها مشابه هستند
در حالیکه در شرطی شدن سطح بالاتر محرک ها بایکدیگر هیچ شباهتی ندارند

مهمترین تفاوت نظریه پاولف و ثرندایک
1- شرطی سازی کلاسیک پاسخ فراخوانده می شود در حالیکه در شرطی سازی وسیله ایی پاسخ صادر می شود.

2- در شرطی سازی کلاسیک پاسخ غیر ارادی است در حالیکه در شرطی سازی وسیله ایی پاسخ ارادی و تحت کنترل است

3- نقش تقویت در این دو نوع شرطی سازی متفاوت است

مهمترین شباهت نظریه پاولف و نظریه ثرندایک
1- هر دو به بقای ارگانیسم کمک می کنند

2- هر دو به تقویت وابسته اند

3- در شرطی سازی کلاسیک تقویت کننده UCS است ، در شرطی سازی وسیله ایی وضعیت خشنود کننده است

4- هر دو نوع شرطی سازی در نیاز به تقویت ، بازگشت خودبه خودی ، تعمیم و تمیز مشابه هم هستند

کاربرد نظریه پاولف در مسایل انسانی
1- در تعلیم و تربیت استفاده می شود

2- در روانشناسی بالینی و اصلاح رفتار استفاده می شود

3- در روانشناسی اجتماعی و تبلیغات کاربرد دارد

– علیرغم کاربردهای مختلف نظریه پاولف محدودیتهایی دارد که بعدا در فصول مختلف راجع به آن توضیح داده خواهد شد.

نظریه کلارک لئونارد هال

( نظریه کاهش محرک سایق )

معرفی کلی نظریه هال
نظریه هال نظریه کاهش سایق نام دارد
هال از طرفداران رفتارگرایی و نظریه واستون است
هال به اصول تداعی اعتقاد داشت
یک نظریه ظریف و دقیق است
وی یادگیری را به کاهش نیازهای فیزیولوژیکی مرتبط می داند
رویکرد هال به نظریه سازی ، فرضی قیاسی یا منطقی قیاسی است

مفاهیم نظری نظریه هال
هال نظریه خودش را در چهارچوب اصول موضوع مطرح می کند
اصول موضوع عبارتند از بیانات کلی از رفتار که مستقیما نمی توان اثبات کرد
قضایا از اصول موضوع به دست می آید
اصول موضوع آزمون پذیر نیست لیکن قضایا را می توان آزمون کرد
ابزار آزمون قضایا ، آزمایشهای مختلف هستند
هال نظریه را با اصول موضوع توضیح می دهد که به ترتیب عبارتند از :

اصل موضوع 1 : حس کردن موضوع بیرونی و رد محرک
– همیشه تحریک بیرونی تکانه عصبی حسی(آوران) را راه اندازی می کند
حاصل این وضعیت رد محرک است
– چون این تکانه با یک پاسخ تداعی می شود هال فرمول سنتی S-R را به S-s-R تبدیل کرد
S – رد محرک است که با R تداعی می شود
– رد محرک باعث واکنش عصبی حرکتی (وابران) یا r (آر کوچک) می شود در نتیجه هال فرمول S-s-r-R را مطرح کرد

اصل موضوع 2 : کنش متقابل تکانه های حسی
طبق این اصل :

تحریک بیرونی بسیار پیچیده است
در نتیجه تابع یک محرک نیست بلکه تابع محرک های فراوانی است که با یکدیگر کنش متقابل دارند.هال این کنش را به صورت زیر نشان می دهد
S1 S1
S2 S2
S3 S3
S4 S4
S5 S5
ṧ-r R
ṧ تاثیر مشترک پنج محرک همزمان است

اصل موضوع 3 : رفتار نا آموخته
1- موجود زنده با سلسله مراتبی از نیازها متولد می شود
2- منظور از سلسله مراتب پاسخ های متعددی است که در هر لحظه ظاهر می گردد
3- اگر هیچ یک از الگوی پاسخ فطری به کاهش نیاز نینجامد
4- موجود زنده پاسخ تازه را یاد می گیرد
5- بنابراین یادگیری زمانی رخ می دهد که سلسله مراتب پاسخ های فطری نتواند نیاز ارگانیسم را کاهش دهد
طبق این اصل :

اصل موضوع 4 : مجاورت و کاهش سایق شرط لازم یادگیری است
1- اگر محرکی به پاسخ منتهی شود تداعی بین محرک و پاسخ نیرومند می شود
2- محرک و پاسخ هر چه مجاورتر باشند نیرومندتر خواهند بود
3- اگر تداعی با تقویت دنبال گردد نیرومند خواهد شد
4- اگر پاسخ به یک محرک به صورت عادت درآید پاسخ نیرومندتر خواهد شد
5- هال وضعیت فوق را نیرومندی عادت یا sHR می نامد
طبق این اصل :

اصل موضوع 5 : تعمیم محرک
1- توانایی یک محرک در فراخوانی یک پاسخ تحت تاثیر شباهت محرک است
2- نیرومندی عادت sHR از یک محرک به محرک دیگر تعمیم می یابد
3- مقدار تعمیم تابع شباهت دو محرک است
4- شباهت شامل محیط یادگیری نیز می باشد
5- در نتیجه یادگیری به موقعیت تازه تعمیم می یابد که هال آنرا نیرومندی عادت تعمیم یافته (sHR) می نامد
طبق این اصل :

اصل موضوع 5 : تعمیم محرک
1- توانایی یک محرک در فراخوانی یک پاسخ تحت تاثیر شباهت محرک است
2- نیرومندی عادت sHR از یک محرک به محرک دیگر تعمیم می یابد
3- مقدار تعمیم تابع شباهت دو محرک است
4- شباهت شامل محیط یادگیری نیز می باشد
5- در نتیجه یادگیری به موقعیت تازه تعمیم می یابد که هال آنرا نیرومندی عادت تعمیم یافته (sHR) می نامد
طبق این اصل :

اصل موضوع 7 : توان واکنش تابع سایق و نیرومندی عادت است
1- احتمال انجام یک پاسخ آموخته شده در یک لحظه را توان واکنش گویند
2- توان واکنش را با SER نشان می دهند
3- SER تابع SHR و D است
4- نقش D برانگیختن رفتار و شدت دادن به آن است
5-با توجه به نکات فوق توان واکنشی عبارت است از :
SER= SHR . D توان واکنشی
6- اگر هر کدام از متغیرهای فوق صفر باشد SER نیز صفر است
طبق این اصل :

اصل موضوع 8 : پاسخ منجر به خستگی می شود
1- خستگی باعث بازداری واکنشی (IR) می شود
2- بازداری واکنشی بر اثر خستگی فعالیت های ماهیچه ای بوجود می آید
3- پس از استراحت IR ناپدید می شود
4-بنابراین خاموشی به دو علت عدم تقویت و IR رخ می دهد
طبق این اصل :

اصل موضوع 9 : پاسخ یاد گرفته شده پاسخ ندادن
1- خستگی باعث پاسخ ندادن می شود در نتیجه باعث از بین رفتن IR می شود
2- پاسخ یاد گرفته شده پاسخ ندادن بازداری شرطی IR نام دارد
3- IR و SIR هر دو علیه فراخوانی پاسخ عمل می کنند
4- بنابراین باید از توان واکنشی کسر گردد تا توان واکنش موثر یا SER بدست آید
SER=SHR.D-(IR+ SIR) توان واکنشی موثر
طبق این اصل :

اصل موضوع 10 : عوامل بازدارنده پاسخ از یک لحظه به لحظه دیگر فرق دارند
1- به توان بازدارنده اثر نوسان یا SOR گویند
2- اثر نوسان همیشه وجود دارد
3- طبق این اثر می توان توضیح داد که چرا یک پاسخ آموخته شده در یک زمان رخ می دهد ولی در زمان دیگر رخ نمی دهد
4- بنابراین SOR را باید از SERکسر کرد تا توان واکنشی موثر لحظه ای بدست آید
SER=[ SHR.D- (IR+ SIR) ] – SORتوان واکنشی موثر لحظه ای
طبق این اصل :

اصل موضوع 11 : باید از مقدار معینی فراتر رود تا پاسخ ظاهر گرددSER
1- باید شدت محرک به حد آستانه مشخصی برسد
2- این اصل به آستانه واکنش اشاره دارد
3- آستانه واکنش را با SLR نشان می دهند
4- طبق این اصل پاسخ آموخته شده زمانی انجام خواهد شد که SER از SLR بزرگتر باشد
طبق این اصل :

اصل موضوع 12 احتمال انجام پاسخ آموخته شده تابعSER،SOR،SLRاست
1- SER به SLR بسیار نزدیک است
2-SOR در بعضی کوششها دیده می شود و در بعضی دیگر دیده نمی شود
3- علت این امر که بعضی کوششها SOR که از SER کسر می شود آنقدر بزرگ است که مقدار SER را به کمتر از مقدار SLR کاهش می دهد
طبق این اصل :

اصل موضوع 13 تا 16
اصل 13 : هر چه مقدار SER بزرگتر باشد دوره تاخیر بین S وR کوتاه تر است
اصل14 : مقدار SER تعیین کننده مقاومت در برابر خاموشی است
اصل 15: دامنه یک پاسخ شرطی با SER تغییر می کند
اصل 16: وقتی احتمال دو یا چند پاسخ ناهمساز وجود داشته باشد پاسخی که بیشترین SER را دارد به وقوع خواهد پیوست

نظریه اصلی هال در سال 1952
1- مفهوم انگیزش تشویقی
2- مفهوم پویایی شدت محرک(V)
3- از نظر ها با تغییر V , Sتغییر می کند در واقع V یک متغیر واسطه ای است
4- در این سال هال نظریه خودش را از کاهش سایق به کاهش محرک سایق تغییر داد
هال در سال 1952 موارد زیر را مطرح کرد :

ارزشیابی از نظریه هال
نکات مثبت :
1- ارایه یک نظریه رفتاری کاملا علمی و نظام دار
2- اولین بار یک نظریه دقیق و جزیی شده مطرح شد
3- رویکرد وی کاملا عینی است
نکات منفی :
1- در تبیین رفتار خارج از آزمایشگاه ارزش چندانی ندارد
2- دلیلی ندارد همه مفاهیم به صورت عملیاتی تعریف شوند
3- برخی از پیش بینی های هال درست نبوده است

نظریه دونالد آ ، نورمن

نورمن در یک نگاه
وی بر تعامل بین ماشین و انسان تاکید دارد
وی دکتری روانشناسی ریاضی دارد
کتاب «روانشناسی امور روزمره» را نوشتند
به بررسی موضوع هایی همچون حافظه،توجه،یادگیری و هوشیاری علاقمند بود
به مطالعه کنش متقابل نظام های شناختی و جسمی پرداخته است

تعریف یادگیری
یادگیری و یادآوری با یکدیگر فرق دارند
یادگیری چیزی بیشتر از یادآوری محض است
یادگیری شامل توانایی انجام ماهرانه یک تکلیف است
یادگیری عبارت است از عمل مطالعه عمدی مجموعه ایی از مطالب که بصورت ارادی بازیابی و یا کاربردی می شود

چند نکته اساسی در تعریف یادگیری
1- تکیه و تاکید بر مطالعه عمدی
2- بازیابی ارادی –» تاکید بر فعالیت های شناختی
3- آمیختگی مسایل نظری با مسایل کاربردی
4- یادگیری یک مهارت است
5- تاکید بر هدفمندی

انتقاد نورمن از نظریه ثرندایک
از نظر نورمن یادگیری ، بصورت خودکار اتفاق نمی افتد و طبق قانون اثر نیست ،به همین دلیل به دیدگاه ثرندایک انتقاد شده است

1- پدیده یادگیری را صرفا بر اساس پاسخ می سنجند
2- قانون اثر درباره شرایط زمانی مبهم است
3- رابطه علی بین اعمال و پیامد را نادیده می گیرد
4- ارزش اطلاعاتی تقویت کننده ها را نادیده می گیرد

مقایسه نظریه نورمن با نظریه تولمن و بندورا
هر سه بر اطلاعات حاصل از تجربه تاکید می کنند
بر ارتباط بین آموخته ها توجه می کنند
هر دو گروه بر نحوه درک و پردازش تاکید دارند
نورمن با نظریه پیاژه هم نزدیکی زیاد دارد

قوانین یادگیری
1- قانون رابطه علَی

2- قانون یادگیری علَی

3- قانون پسخوراند اطلاعاتی
هر سه قانون بر رابطه علّی بین اعمال و بازده ها تاکید می ورزند

عملکرد ماهرانه
وی بر عملکرد تاکید زیادی دارد
وی بر چگونگی استفاده از اطلاعات اهمیت زیادی می دهد
بین عملکرد افراد خبره و تازه کار تفاوت وجود دارد
افراد خبره دارای عملکرد ماهرانه هستند

متغیرهای عملکرد ماهرانه
1- روانی و سهولت در کار
2- خودکاری
3- فشار روانی ، با افزایش عملکرد از استرس کاسته می شود
4- تلاش ذهنی ، با افزایش مهارت میزان تلاش کمتر می شود
5- دیدگاه

شیوه های یادگیری
1- افزایش یادگیری
2- شکل گیری ساختار
3- دقیق شدن
4- یادگیری از راه قیاس

که به توضیح هر یک اشاره می شود

افزایش یادگیری
متداولترین شیوه یادگیری افزایش یادگیری است
این شیوه به پردازش اطلاعات تازه اشاره دارد
این یادگیری شامل رمزگردانی اطلاعات جدید بر حسب طرحواره های حافظه ای از قبل موجود است
این شیوه یادگیری با مفاهیم درونسازی پیاژه شباهت دارد

شکل گیری ساختار
در این شیوه یادگیری طرحواره های تازه به وجود می آیند

به ایجاد طرحواره های جدید شکل گیری ساختار گویند

این نوع یادگیری دشوارترین یادگیری است

این یادگیری با مفهوم برونسازی پیاژه شباهت دارد

دقیق شدن
انطباق کامل دانش به یک تکلیف را دقیق شدن می گویند

از طریق دقیق شدن یک تازه کار به فرد ماهر تبدیل می شود

دقیق شدن شامل یک رشته طولانی افزایش یادگیری است

دقیق شدن شامل تعداد زیادی از انطباق های خرد است

یادگیری از راه قیاس
از طریق یادگیری از راه قیاس طرحواره های تازه بوجود می آیند
یافتن مناسب ترین طرحواره موجود و کاربرد آن در موقعیت جدید را یادگیری از راه قیاس گویند
چندین قیاس لازم است تا یادگیری پیچیده کامل شود
همه یادگیری های مهم یادگیری از راه قیاس هستند

با تشکر از توجه شما