بسمه تعالی
مقیاس خلق و خوی مالهوترا(MTS)
اثر :
ساویتا مالوترا
و آنیل ماهوترا
1998
ترجمه :
ابوالفضل کرمی
مفهوم و تعریف خلق و خو / مزاج (MTS)
خلق و خو به عنوان پدیده مشخصه سرشت یک فرد شامل آمادگی برای تحریک هیجانی ، توان و سرعت معمول برای پاسخ دادن ، کیفیت خلق عمومی و همه صفات ویژه از نوسان و شدت خلق اوست ، که به عنوان پدیده ای وابسته به ساختار سرشتی فرد مورد توجه است ، بنابراین تا حد زیادی منشا وراثتی دارد (الپورت) 1، 1961) . آمادگی های ذاتی ،زمینه انواع صفات شخصیتی است و انتظار می رود در طول رشد ، از تمایل پیچیده با محیط تفکیک داده شود. با توجه به این مفهوم ، فرض بر این است که بچه ها زندگی را با آمادگیهای شخصی ارثی معینی آغاز می کنند که درکودکی به شکل تفاوتهای فردی آشکار می شود.
توماس و چیس2 ( 1968 و 1963) در مطالعه طولی در نیویورک (NYLS) کار مقدماتی خود را با گروهی از بچه ها از بدو تولد، در کودکی ، بلوغ و اوایل بزرگسالی پی گیری کردند. آنها شواهدی ارائه دادند مبنی بر این که درست همان خلق و خوی خردی کودکان که در آغاز کودکی آشکار شده در مراحل بعدی کودک و بلوغ نسبتاً ثابت باقی می ماند. آنها مصاحبه هایی نیمه ساخت دار با والدین در رابطه با رفتار واقعی نوزادشان در هر روز از موقعیت های زندگیشان ترتیب دادند .صورت جلسه مصاحبه های جامع با والدین در معرض تحلیل محتوایی استقرایی قرار گرفت و نه (9) بعد خلق و خوی توصیف شده ذیل از آن مشتق شد.
1- فعالیت – آن مقدار مولفه حرکتی که در عملکرد کودک وجود دارد.
2- موزونی – پیش بینی پذیری یا عدم پیش بینی پذیری درزمان عملکردهائی همچون دوره خواب ، بیداری ،گرسنگی ، تغذیه ،دفع و ….
3- گرایش یا گوشه گیری – طبیعت پاسخ گویی به محرکهای جدید مانند غذای جدید ، اسباب بازی جدید، شخص جدید . پاسخهای گرایشی مثبت و پاسخهای گوشه گیری منفی هستند.
4- انطباق پذیری- سهولت و روانی که با آن پاسخ در جهت مطلوب تغییر می یابد.
5- آستانه پاسخ دهی – شدت سطح محرک لازمه فراخواندن پاسخ مشخصی باشد . یعنی واکنش نسبت به محرکهای حساس ، شیء محیطی و …
6- شدت واکنش – سطح انژی پاسخگویی ، صرف نظر از کیفیت یا جهت آن .
7- کیفیت خلق – میزان خوشایندی ، شادی آوری در رفتار دوستانه در تقابل با گریه ناخوشایند و رفتارغیر دوستانه.
8- حواس پرتی – تاثیر پذیری از محرک محیطی بیرونی در تداخل یا در تغییر جهت رفتار در حال انجام .
9- فراخنای توجه و پایداری – فراخنای توجه به طول زمان پیگیری یک فعالیت شخص اطلاق می شود و پایداری هم به مداومت یک فعالیت در مواجه بایک مانع مربوط می شود .
در تحلیل عاملی نه متغیر ابعاد خلق و خو سه سنخ معناداری مهم خلق و خو به دست آمد که با عنوان های "کودک آرام"،"کودک مشکل دار"و "کودک کند" نامیده شدند . یک "کودک آرام" از طریق نظم در عملکرد های زیست شناختی ، پاسخ مثبت گرایشی به محرک جدید ، انطباق پذیری بالا نسبت به تغییرات و به طور افزون مثبت شناخته می شود . این گروه در حدود 40 درصد نمونه NYLS را تشکیل می داد . کودک "مشکل دار"که در حدود 10 درصد نمونه را شامل می شد در حالتی متضاد در انتهای طیف با عملکردی زیست شناختی نامنظم ، واکنش منفی یا گوشه گیرانه نسبت به محرک جدید ، عدم انطباق پذیری یا انطباق پذیری کند نسبت به تغییرات با حالات روانی شدید یا غالباً منفی قرار داشت . سنخ سوم "کودک کند" حدود 15 درصد و در جایی بینابین ترکیبی از مشخصه های کودک مشکل دار با شدت متوسط نمایش داده شدند .
35 درصد باقی مانده نمونه NYLS با هیچ یک از سه سنخ مطرح شده مطابقت نداشتند و خود را با تغییرات وسیعی در درجه بارزی نشان دادند. به علاوه تحلیل کیفی که قبل ازانجام تحلیل عاملی تکمیل شده بود نیز کودک آرام و کودک مشکل دار را شناسایی کرده بود .
این صفات خلق و خو و سه منظومه معنادار عملکردی ، همان طور که توصیف شدند ، در پیشرفت روان شناختی تاثیر گذار یافته شدند . چنانچه توسطNYLS و بسیاری دیگر از کسانی که در این زمینه کار کرده اند ،این مطالب تایید شده است.
شواهد قابل توجهی وجود داردکه ویژگیهای مزاجی نقش بسیار مهمی در ایجاد مشکلات روان شناختی از انواع مختلف دارد و اعتبار آن به عنوان عامل خطر معنادار ثابت شده است . با این حال برطبق گفته راتر3 (1977) این تضاد مزاجی را به راحتی نمی توان موضوع مشخصه های شخصیتی از پیش مقرر شده دانست که منجر به اختلال رشدی در کودک می شود، بلکه موضوع تاثیر داشتن روش برخورد مردم با کودک نیز در ویژگیهای مزاجی مطرح است، یعنی دامنه فعالیتهای او و موقعیتهایی که او در رابطه با مشخصه های معین مزاجی، توانائی در کنار آمدن و آیسب پذیری در برابر خطرات روانی – اجتماعی را تجربه می کند.
همچنین توماس و چیس (1983) بر مفهوم تعامل گرایی در فرآیند رشد تاکید می کنند، جایی که مزاج و محیط یکدیگر را از طریق فرایند تکامل دائمی رشد تقویت کرده و یا تغییر می دهند. در تحلیل طبیعی این فرایند تعاملی، توماس و چیس در سال 1977 به این نتیجه رسیدند که مفهوم آسیب پذیری در میزان مفهوم انطباق و عقاید مربوط به هماهنگی و ناهماهنگی بسیار سودمند هستند. زمانی میزان انطباق ها نتیجه می دهد که ویژگی های محیط و انتظارات آن و تقاضاها با ظرفیت ها، مشخصه ها و نوع رفتار کردن خود ارگانیسم مطابقت داشته باشد. وقتی این هماهنگی بین ارگانیسم و محیط نمایان باشد بهینه در جهت پیشروی امکان پذیر است . بر عکس ، عدم انطباق بین فرصتها و تقاضاهای محیطی و ظرفیتها و مشخصه های ارگانیسم،اختلافهاو ناهمخوانی هارا به وجودمی آورد، به طوری که رشد منحرف شده وعملکردی ناسازگارانه پیش می آید.
سنجش خلق و خو
اندازه گیری خلق و خو به دلایل مختلف ،مسئله آزار دهنده ای بود . پرسشها در رابطه با شناسایی و تعریف صفات مهم رفتاری معنادار بوده است ، عملیاتی کردن مشخصه های تعریف شده ،توافق بر روی هم ارزی عملکرد بین رفتارآشکار و صفات خلق و خوی مربوط به آن ، انتخاب شرایط یاموقعیتهایی که مورد استفاده سنجش قرارمی گیرد ،و انتخاب شکل اندازه گیری که آیا مشاهده مستقیم، روش پرسشنامه یا روش مصاحبه باشد . از مشکلات محققین به شمارمی رفت.
اغلب تحقیقات درمورد اندازه گیری خلق و خو ، 9 جنبه توصیف شده به وسیله پژوهشگران در NYLS را دنبال کرده اند . با برداشتن چند نمونه رفتاری در موقعیتهای مختلف و یا به دست آوردن اطلاعاتی در اصطلاحات توصیفی واقعی ،نمی توان به راحتی به آنچه که کودک انجام می دهد دست یافت ، بلکه به چگونگی رفتاری که انجام می دهد می رسیم و می توان اعتبار گرایشهای پاسخ عمومی ویژگی های مزاجی را ارزیابی کرد .اغلب کسانی که دراین زمینه کار کرده اند ،از روش درجه بندی والدین استفاده نموده اند . در تشخیص نیاز برای مقیاسهای کوتاه درجه بندی برای اندازه گیری خلق و خو، پژوهشگران مختلف ( کاری 1970 و 1972 – گراهام 4و دیگران ، 1973- گارساید5 و دیگران 1975- کاری6 و مدویت7 1978- و پرسن8 – بلن نو9 و منویل10 1979 ، 1980) ابتدا بر اساس نه جنبه توصیف شده به وسیله توماس و چیس که پایایی و اعتبار آن مانند اقتصادی بودن برای اجرا و نمره گذاری ثابت شده بود، ابزار اندازه گیری خلق و خو را ارائه نمودند.
اغلب این ابزار برای دوران کودکی ، پیش دبستانی و دوره های اولیه سن مدرسه ، به وسیله دیگران بسط داده شد ، مطالعه این سالهای اولیه در جهت رشد طولی به ویژه برای شناخت کودکانی که در معرض خطر رفتاری در حال رشد / اختلالات عاطفی هستند، اهمیت دارد . اگر چه وقتی که بچه هایی با مشکلات رفتاری / عاطفی برای کار بالینی مراجعه می کنند ، تحلیل بیماری زایی اختلال ، مطالعه خلق و خوی آنها را نیز ایجاب می نماید.
ساخت و استاندارد کردن
انتخاب سوال:
بر اساس 9 جنبه مزاجی بوسیله توماس و چیس(1963 و 1968) سوالها به زبان ساده هندی و انگلیسی از منابع مختلف برگزیده شد از: (الف) توصیف های منتشر شده رفتاری در ارتباط با هر یک از نه جنبه توماس و دیگران (1963 و 1968)؛(ب) جدول مشخصه های مزاجی گراهام و دیگران (1973) و (ج) از تجربه های بالینی خود نویسندگان سوالهای رفتاری مطابق با تعریف های طبقاتی.بسیاری از کسانی که در این زمینه کار می کردند ( توماس و دیگران – 1963 ، راتر 1978- روت بارت11 1985) گزارش دادند که : الف) درجه بندی خلق خوی والدین، به ویژه مادران پایا است زیرا این درجه بندی ها آرایه وسیعی از زمینه های طبیعی در والدینی است که با فرزندانشان برخوردهایی دارند. ب) روش های رفتاری نمونه در موقعیتهای روزانه زندگی ، یک سنجش خلق و خویی کافی ارائه می دهد.
پیش آزمون
اولین پیش نویس برنامه بر روی مادران 10 کودک انجام شد و پاسخهای آنان کلمه به کلمه ثبت شد . هر سوال به طور فردی نمره داده شد و همچنین با انجام مصاحبه ای در مقیاس سه مرحله ای به هر یک از جنبه ها یک درجه بندی کلی داده شد و اساساً ارزیابی کیفی انجام شد تا نیاز مشخص برای تغییر یعنی در شکل ؛ ساخت جمله و استفاده مناسب تر از کلمات ونمره گذاری را نشان دهد .برنامه تجدید نظر شد و اولین آزمون روی 20 نفرآزمودنی انجام شد . تحلیل جزء به جزء سوالها به شکل ضریب همبستگی انجام شد .نه سوال همبستگی ضعیفی با مجموعه مزاجی طرح ریزی شده داشتند و حذف شدند . چهار سوال دیگر هم تغییر داده شدند.
جدول مزاجی مجدداً تغییر یافت و در دومین اجرا با 100 نفر برگزارشد که والدین 50 کودک با اختلال عاطفی 50 کودک نرمال درسنین بین 14 – 4 سال از هر دو جنسیت بودند. جزئیات پیش آزمون و اطلاعات اولیه در ساخت و استاندارد کردن قبلاً در یک سری مقاله گزارش شده بود( مال هوترا12 و راندهاوا13 – 1982،1983 a – مال هوترا وراندهاوا-b,c 1983)
استانداردکردن
درتجدید نظر نهایی ، برنامه نه متغییرمزاجی را با 45 سوال ( برای هرکدام5 سوال ) با مقیاس درجه بندی 5 مرحله ای اندازه گیری کردند. دو نمره انتهایی یک و 5 با تعریف هایی برمبنای نقطه میانی 3 ارائه شد . نمره های کمتر از 3 درجهت منفی ونمره های بیشتر از 3 در جهت مثبت ، برای شدت و فراوانی رفتار ارزیابی شده بوسیله هرسوال بودند یعنی نمره پایین در فعالیت به معنی فعالیت کم کودک و همین طور بالعکس . میانگین نمره ها در هر متغیر نیز محاسبه شد .
برنامه مادران100 کودک بااختلال عاطفی که در کلینیک راهنمای کودک در بخش روان پزشکی حضور داشتند و 100 تن از مادران کودکان نرمال که در قسمت بیماران سرپایی بخش اطفال در سازمان آموزش وتحقیق پزشکی پس از لیسانس ، چاندیگار برگزار شد .سن بچه ها بین 12-5 سال بود که هر دو جنسیت را شامل می شد . تصور می شد که این نه متغیر مزاجی می تواند تعداد کمتری از جنبه ای مورد نظر را نشان دهد. بنابراین، اطلاعات مربوط به دوگروه تحلیل عاملی شد .عواملی با ارزش بیشتر از یک باتوجه به چرخش واریماکس بیرون آورده شدند . عواملی با بار 4± یا بیشتر معنادار گرفته شدند.
چهار عامل به دست آمده در هر یک از دو گروه ، برای واریانس کل هر کدام 14/72 درصد و 47/74 درصد محاسبه شد .ساختارهای عاملی در هر دو گروه تقریباً مشابه چیزی است که در جدول زیر نشان داده شده است . نام های تعیین شده برای عوامل ، بر اساس متغیر های موجود است.
جدول شماره1- مقایسه نتایج تحلیل عاملی در دو گروه
بار عاملی*
عامل
نام متغیرها
مهیج-پریشان
نرمال
I
مردم آمیزی
گرایش به گوشه گیری
73/0-
84/0
انطباق پذیری
85/0-
85/0*
آستانه پاسخ دهی
77/0-
66/0
II
تهییج پذیری
خلق
58/0
89/0-
پایداری
64/0
40/0-
III
نیرو /انرژی
فعالیت
79/0-
68/0
شدت
82/0-
84/0
IV
توجه پذیری
حواس پرتی
92/0-
88/0
*بارمعنادار (4±) نشان داده می شوند.
نظم پذیری که نهمین متغیرخلق و خو بود ، در رابطه با هر یک از چهار عامل، ارتباط معناداری به دست نداد .این متغیر به عنوان متغیری جداگانه و اختیاری نگاه داشته شده و به عنوان عامل شماره 5 در مطالعات بعدی مورد بررسی قرار گرفت.
پایایی
دواندازه پایایی ( آزمون مجدد و درجه بندی درونی ) مطالعه شد. ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون در جدول شماره 2 آمده است که همگی در حد بالایی وعنادار هستند.(01/0>P)
جدول شماره2- ضریب همبستگی گشتاوری فردی
عامل ها
آزمون مجدد با هشت هفته فاصله
درجه بندی درونی
فعالیت
88/0
90/0
نظم پذیری
92/0
94/0
گرایش به گوشه گیری
94/0
96/0
انطباق پذیری
84/0
92/0
خلق
90/0
96/0
شدت
86/0
88/0
آستانه پاسخدهی
86/0
88/0
حواس پرتی
83/0
82/0
پایداری
92/0
90/0
N
10
10
اعتبار
اعتبار صوری به وسیله همکاران حرفه ای مختلف آزمایش و بسنده تشخیص داده شد.
اعتبارعاملی، از طریق مقایسه نتایج تحلیل عاملی با دیگر مطالعات عاملی به دست آمد و قبلاً در یکی از نوشته های اولیه گزارش شده بود. ( مال هوترا ، مال هوترا و راندها و1983b) علی رغم استفاده از روش شناسی جداگانه و نمونه ای مختلف ، در مطالعات ارائه شده تشابهات شگفت آوری در نتایج وجود داشتند.اعتبار سازه، از طریق تحلیل تابع تشخیص که درآن بین کودکان با اختلال عاطفی وکودکان بهنجار متغیرهای خلق و خو معنادار تشخیص داده شده بودند تعیین شد. ( مال هوترا ، مال هوترا و راندهاوا 1983c)اعتبار سازه ای بعدی در نمونه بزرگتری مشتمل بر 220 کودک دارای اختلال عاطفی ، 110 کودک عقب مانده ذهنی و 290 کودک بهنجار آزمایش شد. نتایج این آزمون در جدول شماره 3 نمایش داده شده است.
جدول شماره3 -مقایسه نمره های کودکان بهنجار،اختلال عاطفی و عقب مانده ذهنی
عوامل
نرمال ( کنترل)
(NC)
اختلال عاطفی
(ED)
عقب مانده ذهنی
(MR)
M
S.D.
M
S.D.
M
S.D.
1-مردم آمیزی
84/11
22/2
25/11
78/1
78/9
28/2
2-تهیج پذیری
10/6
25/1
80/5
07/1
35/5
96/0
3-نیرو / انرژی
61/6
13/1
61/6
85/0
43/6
13/1
4-توجه پذیری
15/3
70/0
25/3
50/0
71/2
68/0
5- نظم پذیری
50/3
71/0
51/3
77/0
24/3
82/0
N
290
220
110
نسبت t
ED و NC
MR وNC
1
33/3
14/8
2
**91/2
**41/6
3
0
43/1
4
88/1
**78/5
5
15/0
**95/2
01/0>P**
وقتی که گروه کودکان دارای اختلال عاطفی با کودکان بهنجار مقایسه شدند، مشخص شد که کمتر مردم آمیز و انطباق پذیر بوده ، و همچنین به طور بارزی دارای حالت ناراحت منفی و حواس پرتی زیادی بودند .کودکان عقب افتاده ذهنی با ویژگیهای مشابهی با تفاوتهای بین کودکان اختلال عاطفی که گفته شد داشتند . به علاوه آنها در آهنگ زیست شناختی در مقایسه با کودکان بهنجار بی قاعده بودند. این نتایج مطابق با نتایج گزارش شده به وسیله دیگر کسانی است که در این زمینه کار کرده و می کنند.
شیوه اجرا
این برنامه را می توان به صورت مصاحبه ای یا پرسشنامه خود آزما مورد استفاده قرار داد . اطلاعاتی از والدین، ترجیحاً از مادر با توجه به خلق و خوی کودک قبل از آغاز علائم در مورد کودکی که مشکلات رفتاری / عاطفی دارد ، به دست آورد. درکودکان بهنجار تحقیق مربوط به آن دوره از زمان است که کودک در بالاترین حد خودش است . زمانی اگر ضرورت پیدا شود که اجازه بسط داده شود ،هر سوال می تواند به عنوان محک زنی مورداستفاده قرار گیرد.باید مراقبت نمود که سوالها در سبک رفتاری بازبینی شود یعنی بیشتر پرسش شود چگونه ، تا اینکه چرا یا چه ؟و سوالها مربوط به فعالیت های روزمره کودک باشد.
نمره گذاری وتفسیر
هر سوال با یک مقیاس پنج نمره ای ، با توجه به شدت و همچنین فراوانی وقوع یک رفتار معین درجه بندی می شود .نمره های 1 و 5 نشان دهنده انتهای شدت و یا فراوانی وقوع آن رفتار در درجاتی در جهت منفی و مثبت است . نمره 3 در وسط ، نشان دهنده متوسط سرانه درک والدین است.میانگین های پنج نمره در هر یک از نه متغیر باید محاسبه شود .
نه متغیر خلق و خویی به چهار عامل همان طور که در جدول شماره 1 آمده است ، تقلیل پیدا می کند . برای رسیدن به نمره های عامل ، میانگین متغیر های خلق و خوی بدست آمده باید با هم اضافه شوند.
عامل (I) مردم آمیزی
این عامل شامل سه متغیر گرایش به گوشه گیری ، انطباق پذیری ، و آستانه پاسخدهی است . میانگین این سه متغیر جمع می شوند تا نمره مردم آمیزی داده شود .دامنه نمره های ممکن ، بین 3 تا 15 است. این عامل مردم آمیزی نامیده شده است . نمره بالا در این عامل نشان می دهد که کودک نسبت به محیط کاملاً پاسخگو، اصلاح پذیر ، انطباق پذیر و منع نکردنی است.
عاملII (تهیج پذیری)
این عامل مشتمل بر دو متغیر یعنی خلق و پایداری است . جمع کل نمره های میانگین دو متغیر ، نمره تهیج پذیری را می دهد . دامنه ممکن این نمره ها بین 2 تا10 است. نمره بالا کلاً نشان دهنده خلق مثبت و شاد است و متقابلاً بر عکس . این عامل تهییج پذیری نامیده شده است.
عاملIII (نیرو)
دو متغیر مزاجی فعالیت و شدت در این عامل قرار دارندکه نیرو نامیده شده است .نمره بالا به معنی فیزیکی تر بودن مانند نیروی روانشناختی نشان داده شده در رفتار کودک است و متقابلاً بر عکس . دامنه ممکن نمره ها بین 2 تا 10 است .
عامل IV(توجه پذیری)
این عامل فقط یک متغیر مزاجی حواس پرتی را دارد که اساساً بر فراخنای توجه دلالت دارد و توجه پذیری نامیده شده است . نمره های بالا نشان دهنده توجه زود گذر و حواس پرتی بالاست و متقابلاً بر عکس . دامنه نمره ها 1 تا 5 است.
عامل V( نظم پذیری )
نظم پذیری به عنوان پنجمین عامل مستقل مطرح شده است . دامنه تغییر نمره ها از 1 تا 5 است . نمره بالا نشان دهنده کارکردهای زیست شناختی قابل پیش بینی است و نمره پایین به معنی بی نظمی است.
نمره گذاری
عامل
نمره
1
5
I(مردم پذیری)
(الف) گرایش به گوشه گیری
احساس ترس و گریه عقب نشینی فیزیکی
می رود و با خود صحبت می کند بی اختیار به جاهای جدید حمله می کند چیزهای جدید را نگه می دارد و لمس می کند
(ب) انطباق پذیری
هیچ انطباق پذیری انجام نمی دهد به هیچ وجه تغییر نمی پذیرد
واکنش اولیه گوشه گیری فقط لحظه ای است.
(ج) آستانه
آستانه کم، به راحتی با سر و صدا حوصله سر می رود ، دستوراتی در مورد غذا و …
آستانه بالا ، با سر و صدا حوصله سر نمی رود ، دمای غذا را ندیده می گیرد و …
II(تهییج پذیری)
(الف) خلق
پیوسته گریه ، عصبانیت آزرده تند مزاج و ناراضی
پیوسته خندان ، متبسم ، راضی و خوشحال
(ب) پایداری
بدون مداومت بدون هیچ گونه اثری
در هر کاری آنقدر ادامه تا موفق شود.
III(نیرو)
(الف) سطح فعالیت
کاملاً بی تحرک یا بسیار کم تحرک
همیشه درحال حرکت ، پرش بیش از راه رفتن ، همیشه بی قرار
(ب) شدت
بندرت دارای واکنش است.
بلند حرف زدن همراه خنده ، فریاد زدن همراه با عصبانیت ، گریه با صدای بلند
IV(توجه پذیری)
حواس پرتی
حواس پرتی کم – حتی در زمان ناکامی و کارهای پر فعالیت هم دچار حواس پرتی نمی شود.
نسبت به خود بسیار حواس پرت است.
V(نظم پذیری)
نظم پذیری
دارای بی نظمی فراوان و پیوسته.
بسیار اهمیت دهنده در مورد وقت ، حتی در بیرون از خانه.
استاندارد کردن -هنجارها
هنجارها در یک گروهی متشکل از 290 تن از کودکان بهنجار در سنین بین 14-4 سال از هر دو جنسیت و از همه طبقات اجتماعی – اقتصادی تهیه شد . میانگین ها و انحراف معیار نمره ها به این ترتیب بود.
جدول شماره 4 -هنجارهای 290 کودک نرمال ( به هنجار)
هنجارها
میانگین
S.D.
مردم آمیزی
84/11
22/2
تهییج پذیری
10/6
25/1
نیرو
61/6
13/1
توجه پذیری
15/3
70/0
نظم پذیری
50/3
71/0
نسبت بین نمره های خلق و خو و متغیرهای اجتماعی – مردمی گوناگون در زیر گروه از جمعیتی بهنجار (50=N) مورد آزمون قرار گرفت که نتیجه آن در جدول شماره 5 نشان داده شده است.
هیچ رابطه ای مطابق با سن دیده نشد . پسر بچه ها بیشتر در فعالیت و شدت ، نمره بالاتری کسب کرده بودند ، کودکان شهری در نقش های زیست شناختی خود منظم تر بودند و کم سن ترها از جهت خلق و خو پایدارتر بودند.
کاربرد
MTS را می توان برای همه جامعه کودکان بهنجار و نابهنجار درسنین بین 14-4 سال از هر دو جنسیت و هر طبقه اجتماعی – اقتصادی به کار برد. همچنین می توان در مطالعه نیمرخ مزاجی کودکان به منظور شناخت کودکانی که در خطر بزرگتر شکل گیری مشکلات عاطفی بعد از آن هستند ؛ پی بردن به بیماری زایی روانی ، مشکلات عاطفی / رفتاری کودکانی که به دنبال کمک روانپزشکی هستند ، برای باز کردن راهبردهای مداخله ای برای مشاوره با والدینی که فرزندانشان عدم سازگاری خلق و خو با محیط دارند ، و به منظور پیش بینی امکان پیشرفت مشکلات عاطفی و طبیعی آنها در آینده ، به کار گرفت.
جدول خلق وخوی مالهوترا (MST)، تا به حال در مطالعات گوناگون بارضایت در موارد زیر مورد آزمایش قرار گرفته است :
1) تشخیص عوامل خطر معنادار خلق و خو که باپیشرفت آتی مشکلات رفتاری /عاطفی دخالت دارند.( مالهوترا اِس ، راندهاوا،اِی، 1983 a، مالهوترا اِس ، مالهوترا اِی، راندهاوا،اِی، 1983 C).
2) رابطه بین خلق و خو و هوش در بچه مدرسه ایها (شارما14، اِن .ک،مالهوترا،اس، مالهوترا اِی،1983d)
3) رابطه بین خلق و خو و پدیدار شناسی در اختلالات روان شناختی کودکی (مالهوترا ، اس،1984).
4) رابطه بین خلق و خوی کودک و بر آورد مادر از هوش او (کهلی،اِی، 1986).
5) نیمرخ خلق خوی کودکان عقب افتاده ذهنی : آیا با الگوی کودکان مشکل دار مطابقت می کند ؟ (مالهوترا ، اس،1987 در مطبوعات).
6) شرکت خلق و خو در رویداد مشکلات عاطفی در کودکانی که از لحاظ فیزیکی بیمار هستند . (مالهوترا ، اس، مالهوترا . اِی، در مطبوعات).
7) همبسته های خلق و خوی جسمانی کردن در کودکانی که ازجسمانی کردن رنج می برند . به همین ترتیب اختلالات نسبت به مشکلات رفتاری / عاطفی غیر جسمانی مقایسه شد . ( سان جام15 ،ک،1987).
جدول شماره 5 – رابطه بین متغیرهای مزاجی و اجتماعی- مردمی
فعالیت
نظم پذیری
گرایش به گوشه گیری
انطباق پدیری
خلق
شدت
پایداری
آستانه
حواس پرتی
H
I
L
H
I
L
H
I
L
H
I
L
H
I
L
H
I
L
H
I
L
H
I
L
H
I
L
سن:10-4 سال (30)
3
8
19
24
5
1
21
8
1
20
3
7
1
28
1
3
23
4
18
4
8
18
8
4
5
18
7
14-11 سال (20)
0
9
11
17
3
0
14
4
2
13
3
4
3
15
2
6
13
1
14
3
3
14
4
2
2
14
4
جنسیت مذکر(23)
18
13
2
17
13
3
17
12
4
22
4
7
24
7
2
14
17
2
16
9
8
8
10
15
8
16
9
مونث(17)
*3
10
4
8
7
2
8
6
3
10
6
1
12
5
0
**2
13
2
9
4
4
6
2
9
4
9
4
مکان جغرافیایی روستایی (22)
8
14
0
17
5
0
17
4
1
2
3
17
2
20
0
3
16
3
13
3
6
13
6
3
2
14
6
شهری(28)
12
14
***2
24
3
1
18
8
2
6
3
19
2
23
3
6
20
2
19
4
5
19
6
3
5
18
5
تربیت تولد اولین تولد (19)
6
12
1
15
4
0
11
7
1
13
2
4
1
15
3
2
15
2
3
13
3
12
5
2
2
12
5
تولد بعدی (31)
14
16
1
26
4
1
24
5
2
25
4
2
3
28
0
7
21
3
****19
4
8
20
7
4
5
20
6
05/0>P 39/7 2%*** 01/0>P 8/13 2%*
01/0>P 76/16 2%**** 05/0>P 75 2%**
مقیاس خلق و خوی مالهوترا (MTS)
نام و نام خانوادگی: تاریخ تولد:
تحصیلات : تاریخ اجرا:
دستورالعمل
اطلاعات به دست آمده درباره خلق و خوی کودکان چنانچه که بیمار است باید مربوط به قبل از آغاز نشانه های بیماری باشد، و اگر بیمار نیست باید مربوط به زمانی باشد که کودک در بالاترین حد خود باشد. پاسخ دهنده این مقیاس بایدیکی از والدین و ترجیحاً مادر باشد. هر سوال حوزه ای از فعالیتهای روزمره کودک را که ممکن است در مواردی تکراری هم باشد، وارسی می کند. و در عین حال جنبه های مختلف خلق و خو را اندازه گیری می کند . سوالها به طورعمده در جهت محک زنی و آزمایشی هستند و هر وقت ضروری باشد اندکی اجازه بسط داده شده است . نمره همه سوالها در یک مقیاس پنج امتیازی است که 1 و 5 دو انتهای فراوانی و شدت را در جهت منفی و مثبت با میانگین 3 نشان می دهند . برای نمره های 1 تا 5 در پایان هر سوال 5 مربع مخصوص قرار داده شده است.
الف-بخش اول
5
4
3
2
1
1
زمانی که فرزند شما یک غریبه ( خویشاوند ،همسایه، پزشک ، فروشنده ، راننده اتوبوس و…) رامی بیند،اولین واکنش او چیست ، آیابه آن غریبه نزدیک می شود ، و با او صحبت می کند ، یا احساس خجالت می کندیا می ترسد.
5
4
3
2
1
2
وقتی که فرزند شما برای اولین بار کودکان هم سن خویش را می بیند، اولین عکس العمل او چیست ؟ آیا به آنها نزدیک می شود و با آنها دوست می شود یا احساس دو دلی دارد خجالت می کشد یا می ترسد؟
5
4
3
2
1
3
اگر به فرزندتان غذایی جدید داده شود ( یا در شرایطی جدید قرار گیرد )، اولین واکنش او چیست؟ شرایط جدید را می آزماید یا از آن امتناع می کند؟
5
4
3
2
1
4
زمانی که به فرزند شما بازی یا فعالیت جدیدی شناسانده می شود، آیا فوری به جمع ملحق می شود یا ترجیح می دهد در ابتدا کناری نشسته و تماشاگر باشد ؟
5
4
3
2
1
5
زمانی که به فرزندتان اسباب بازی ، لباس یا بازی جدیدی ارائه می شود، اولین واکنش او چیست؟آیا با اشتیاق آن را می پذیرد یا تردید داردیا از دور آن را نگاه می کند و اسباب بازیها ،لباس ها وبازی های خودش را ترجیح می دهد ؟
5
4
3
2
1
ب-بخش اول
5
4
3
2
1
1
غذایی را که قبلاً از آن امتناع می کرد یاآن را دوست نداشت هنوز از آن امتناع می کند یا اکنون آن را پذیرفته است ؟ پس از چه مدت آن را پذیرفت ؟
5
4
3
2
1
2
اگر فرزند شما قبل از این از بودن با بعضی غریبه ها ، خجالت می کشید ، چه مدت به طول انجامید تا با او دوست شود؟ فقط چند دقیقه یا مدتی طولانی ؟
5
4
3
2
1
3
اگر فرزند شما پیش از این از بودن با بچه ها احساس خجالت می کرد، چقدر طول کشیدتا با آنها بیامیزد و دوست شود، فقط لحظه ای یا مدتی طولانی ؟
5
4
3
2
1
4
اگر او در ابتدا تردید داشت که به یک بازی جدید ملحق شود ، چه مدت به طول انجامید تا شرکت در آن بازی را آغاز کند ، بلافاصله، پس از مدتی یا هیچ وقت؟
5
4
3
2
1
5
آیا پس از یک تعطیلی طولانی ، به سرعت به فعالیتهای روزمره مدرسه باز می گردد یا مدتی به طول می انجامد تا این کار را انجام دهد ؟
5
4
3
2
1
ج-بخش اول
5
4
3
2
1
1
آیا به نظر می رسد که او با حداقل سر و صدا یا شلوغی دراطراف حوصله اش سر می رود و یا آنها را نادیده می گیرد؟
5
4
3
2
1
2
آیا دمای غذای گرم یا سرد را نادیده می گیرد ؟
5
4
3
2
1
3
آیا در مورد جراحت یا ضرب دیدگی خویش ، قبل از اینکه انتقادی بکند که سخت آسیب دیده ، گریه سر می دهد ؟
5
4
3
2
1
4
اگربه طور اتفاقی کودک دیگری به او دست بزند ، او را هل دهد و یا زد و خورد مختصری با او داشته باشد ، آیا عکس العملی نشان نمی دهد؟
5
4
3
2
1
5
اگر زمانی ، موردی جدید یا متفاوت در مورد اشیاء یاافراد خانه وجود داشته باشد ، آیا فوراً به آن توجه می کند یا خیر ؟
5
4
3
2
1
الف- بخش دوم
5
4
3
2
1
آیا فرزند شما به طور کلی شاد و راضی است یا کلاً ناراحت و ناراضی است؟
5
4
3
2
1
زمانی که فرزند شما با کودکان دیگر است ، آیا به نظر می رسد شاد است و اوقات خوشی دارد ؟ آیا به طور کلی ناراضی ، عصبانی وتحریک پذیر است ؟
5
4
3
2
1
زمانی که با بچه های دیگر بازی می کند ، آیا با آنها بحث/ منازعه می کند ؟
5
4
3
2
1
اگرفرزندتان نتواند آن چیزی را که می خواهد داشته باشد یا انجام دهد ، آیا برای مدتی طولانی یا لحظه ای ناراحت باقی می ماند ؟
5
4
3
2
1
زمانی که به او چیزی داده می شود که شیفته آن است و یا آن را می خواسته ، واکنش اوچیست ؟ آیا برای مدتی کوتاه یا لحظه ای شاد شده و لبخند می زند ؟
5
4
3
2
1
ب-بخش دوم
5
4
3
2
1
1
زمانی که فرزند شما شروع به انجام بعضی طرحها ، مانند نقاشی و.. می کند ، آیا آن را کامل می کند ، مهم نیست کامل کردن آن چقدر طول بکشد یا اینکه آن را بدون تکمیل کردن ، رها می کند ؟
5
4
3
2
1
2
اگر فرزند شما نوعی بازی یا بخشی از کاری را مشکل تشخیص دهد ،چه می کند ؟ آیا بلافاصله به سمت کاردیگری می رود یا تلاش خودرا ادامه می دهد تا آن بازی یا کار بخصوص رایاد بگیرد ؟
5
4
3
2
1
3
چه مدت می تواند یک کار را ادامه دهد؟ ب همدت یک ساعت یا کمتر از آن ؟
5
4
3
2
1
4
اگر عصبانی یا ناراحت شود ، چه مدت طول می کشد که از آن حالت خارج شود ؟ فقط چند لحظه یامدتی طولانی ؟
5
4
3
2
1
5
اگر به کار فرزندتان اعتراض کنید ، آیا سعی می کندکه همان کار را انجام دهد یا آنرا فراموش می کند ؟
5
4
3
2
1
الف- بخش سوم
5
4
3
2
1
1
فرزند شما چقدر فعال است؟آیا آنقدر فعال است که بجای راه رفتن می دود یا آنقدر بی تحرک است که به زحمت حرکت می کند ؟
5
4
3
2
1
2
آیا می تواند خود را آرام و ساکت نگاه دارد یا مشکل می تواند این کار را بکند و همیشه در حال جنبش و لولیدن است ؟
5
4
3
2
1
3
آیا زمانی که در حال گوش دادن به داستان ، لطیفه یا برخی رویدادهای جالب است ، آرام می نشیند؟
5
4
3
2
1
4
وقتی که سرگرم بازی است ، آیا در اطراف فعالیتی دارد ، در حال دویدن و پرسش است ، یا به آرامی در اطراف آن حرکت می کند ؟
5
4
3
2
1
5
آیا زمانی که در حال خوردن است ،آرام باقی می ماند یا در حال حرکت است؟
5
4
3
2
1
ب- بخش سوم
5
4
3
2
1
1
اگر غذایی که بسیار زیاد دوست دارد ، به او داده شود ،واکنش اوچیست ؟ آیا خیلی خوشحال می شود و با رغبت آن را می خورد یا برای او تفاوت چندانی نمی کند ؟
اگرغذایی که دوست ندارد ، به او داده شود ،واکنش اوچیست ؟ آیا به آن بی اعتنایی می کند ، به ملایمت اعتراض می کند ، عصبانی می شود ،بشقابش را به زمین پرت می کند ؟
5
4
3
2
1
2
اگر فرزند شما از فعالیتی که برایش بسیار لذت بخش است دور نگاه داشته یا منع شود ، چگونه عکس العملی نشان می دهد ؟ آیا به ملایمت اعتراض می کند ، آزرده می شود ، عصبانی شده یا شروع به گریه می کند؟
5
4
3
2
1
3
اگر چیزی که می خواهد به اوداده نشود ، چگونه رفتار می کند ؟ برای او چندان مهم نیست ، تا حدی آزرده می شود ، عصبانی می شود ، گریه می کند و فریاد می زند؟
5
4
3
2
1
4
اگر خودش یا تیمش یک بازی را بازد ، واکنش او چیست ؟ خیلی به آن فکر نمی کند ،آرام با آن برخوردمی کند ، یا دلگیر می شود و می گرید ؟
5
4
3
2
1
5
اگر کودک دیگری اسباب بازی ، کتاب یا هر چیز دیگری متعلق به او را بگیرد ، عکس العمل اوچیست ؟ برایش چندان مهم نیست ، دلگیرمی شود گریه می کند، با آن کودک می جنگد؟
5
4
3
2
1
الف- بخش چهارم
5
4
3
2
1
1
اگر مورد آزار قرار گیرد یا در موقعیتی بد باشد ، آیا به راحتی می تواند با شوخ طبعی از آن حالت خارج شود یا برایش بسیار مشکل است؟
5
4
3
2
1
2
اگر سرگرم بازی است یا جذب کاری شده است و در پشت پنجره یا جاده سر و صدایی به گوش می رسد ، به طور کلی چه می کند ،آیا به کار خود ادامه خواهد داد یا به راحتی کار خود را رها می کند ؟
5
4
3
2
1
3
زمانی که در حال گریستن است ، آیا دلداری دادن او با اسباب بازی یا قصه کاری آسان و یا زحمت دار است؟
5
4
3
2
1
4
آیا اتفاق افتاده که به کاری جالب سرگرم باشد و شما مجبور باشید چندین بار با صدای بلند او را صدا بزنید ، قبل از اینکه او بشنود یا پاسخ دهد ؟
5
4
3
2
1
5
زمانی که کودک سرگرم خوردن یا مطالعه کردن است ، اگرکسی ضربه ای به در بزند یا بیاید ، آیا بلافاصله خوردن یا مطالعه خود را متوقف می کند یا به آن کار ادامه می دهد ؟
5
4
3
2
1
الف-بخش پنجم
5
4
3
2
1
1
آیا فرزند شما تقریباً در یک ساعت از هر روز احساس گرسنگی می کند ؟ آیا می توانید بگوییدتقریباً چه محدوده زمانی گرسنه می شود ؟
5
4
3
2
1
2
آیا فرزند شما تقریباً همان مقدار غذای معین را هر روز می خورد یا اینکه مقدار آن از روزی تا روز دیگر فرق می کند؟
5
4
3
2
1
3
آیا فرزند شما تقریباً هر شب در یک زمان به خواب می رود؟ معمولاً چه ساعتی می خوابد؟
5
4
3
2
1
4
فرزند شما هر روز صبح چه ساعتی از خواب بیدار می شود ؟ آیا آخر هفته ها و تعطیلات ، همان ساعت که روزهای دیگر (مدرسه) از خواب بیدار می شود، بر می خیزد یا زمان آن متفاوت است؟
5
4
3
2
1
5
آیا فرزند شما هر روز تقریباً در یک ساعت معین عمل دفع را انجام می دهد ؟
5
4
3
2
1
بخش اول:
نمره گذاری و تفسیر
بخش اول
الف:
نمره1- = احساس ترس می کند ، می گرید وبه طور فیزیکی کناره گیری می کند .
نمره -5 = خود بخود می رود و صحبت می کند ، به مکان های جدید حمله می برد، خود به خود اشیاء جدید را دست می زند و لمس می کند.
=(1M) میانگین
ب:
نمره 1= فاقد انطباق پذیری -عدم پذیرش هیچ گونه تغییر.
نمره 5= واکنش اولیه عقب نشینی فقط لحظه ای است.
=(2M) میانگین
ج:
نمره-1=آستانه پایین -صداها ، انتقادات و یا دمای غذا ، به راحتی حوصله او را سرمی برد .
نمره- 5= آستانه بالا- از سر و صدا حوصله اش سر نمی رود ، دمای غذا و… را نادیده می گیرد.
=(3M) میانگین
بخش دوم
الف:
نمره 1=همیشه گریان، عصبانی ، رنجور ، ناراضی و تحریک پذیر.
نمره 5= همیشه خندان ، متبسم، راضی وشاد.
=(4M) میانگین
ب:
نمره-1=بدون پایداری- بدون هیچگونه تلاش.
نمره- 5= ادامه می دهد تا آنجا که موفق شود به آنچه می خواهد برسد .
=(5M) میانگین
بخش سوم
الف:
نمره-1=کاملاً آرام یا تحرک بسیار کم.
نمره- 5= پیوسته در حال حرکت وپرش بیش از راه رفتن ، همیشه بی قرار .
=(6M) میانگین
ب:
نمره-1=بندرت عکس العملی نشان می دهد .
نمره- 5= همراه با خنده می غرد ، با عصبانیت فریاد می زند،با صدای بلند می گرید .
=(7M) میانگین
بخش چهارم
الف: نمره-1=حواس پرتی- حتی زمان خستگی و تلاشهای فعالانه دچار حواس پرتی نمی شود.
نمره- 5=حواس پرتی بالا نسبت به خویشتن.
=(8M) میانگین
بخش پنجم
الف: نمره-1=بسیار زیاد و پیوسته نامنظم.
نمره- 5= بسیار وسواسی در مورد وقت حتی زمانی که خارج از خانه است .
=(9M) میانگین
بخش دوم نمره گذاری
عامل
نام عامل
نمره
تفسیر
بخش اول
M1(الف)
M2 (ب)
M3 (ج)
M3+ M2+ = M1نمره مردم آمیزی
بخش دوم
M4(الف)
M5 (ب)
M5+ M4=نمره تهییج پذیری
بخش سوم
M6(الف)
M7 (ب)
M7+ M6=نمره نیرو
بخش چهارم
M8
نمره توجه پذیری=
بخش پنجم
M9
نمره نظم پذیری=
Allport-1
Thomas and chess-2
Rutter-3
Graham-4
Garside-5
Caray-6
Medvitt-7
Person-8
Blennow-9
Menvil-10
Roth bart.-11
Malhotra-12
Randhawa-13
Sharma-14
Sanjam.-15
—————
————————————————————
—————
————————————————————
5