مقاله سکته مغزی

سکته مغزی چیست؟

هر ساله میلیون ها نفر از مردم جهان، در سنین مختلف و برای اولین بار دچار سکته مغزی می شوند. همچنین هر سال هزاران نفر در ایران، در اثر سکته مغزی جان می دهند و کلاً سکته مغزی، سومین علت مرگ و میر در دنیاست. نکته قابل توجه این است که: این بیماری به طور ناگهانی اتفاق نمی افتد و پزشکان می توانند افرادی را که در معرض ابتلا به آن هستند مشخص کنند.
شما هم با شناختن عوامل خطرساز برای سکته مغزی قادر خواهید بود از آن جلوگیری نمایید. قبل از هر چیز باید گفت دو نوع سکته مغزی وجود دارد:
1- سکته مغزی ایسکمیک
این نوع سکته مغزی، زمانی اتفاق می افتد که یک لخته خون یا چربی، موجب انسداد رگ و قطع جریان خون در مغز شود. انسداد شریان می تواند داخل یا اطراف مغز رخ دهد، همچنین لخته های خونی می توانند توسط جریان خون از دیگر نقاط بدن به مغز آورده شوند. علل این نوع سکته عبارت اند از:
– رسوب چربی و ایجاد پلاک در شریان های گردنی و اختلالات قلبی که منجر به تشکیل لخته های خونی می گردد.
این علائم سکته گذرا یا خفیف، حدود چند دقیقه تا چند ساعت طول کشیده و سپس به کلی از بین می رود.
ولی به خاطر داشته باشید که هرگز سکته گذرا را نادیده نگیرید چرا که این سکته، نشانگر در راه بودن یک سکته مغزی شدیدتر است. پس سعی کنید دوره ی درمان سکته گذرا را کامل کنید، حتی اگر نشانه های آن از بین رفته باشند.
2- سکته مغزی خونریزی دهنده
این نوع از سکته های مغزی، ناشی از پاره شدن یک رگ خونی در داخل یا سطح مغز می باشد. وقتی که یک رگ خونی پاره می شود، دیگر حس به سلول های مغزی نمی رسد، به علاوه نشت خون از رگ پاره شده، می تواند به بافت مغزی آسیب جدی وارد نماید.
علل این نوع سکته عبارت اند از:
– فشاربالا که موجب تضعیف عروق خونی می گردد؛
– سخت شدن رگ ها که عروق مغزی را شکننده می کنند؛
– آنوریسم یعنی ضعیف شدن یک نقطه در دیواره عروق که می تواند پاره شود؛
– ضربه مغزی؛
– مصرف مشروبات الکلی.

عوامل خطرساز سکته مغزی
شناخت عوامل سکته مغزی، کلید پیشگیری از آن هستند. این عوامل عبارت اند از:
سن: سکته مغزی در تمام سنین ممکن است اتفاق بیفتد ولی بروز آن در افراد مسن تر بیشتر احتمال دارد.
جنسیت: مردان بیش از زنان به سکته مغزی مبتلا می شوند.
سابقه سکته مغزی: احتمال سکته در افرادی که سابقه قبلی سکته مغزی یا سکته گذرا دارند، بیشتر است.
سابقه خانوادگی: احتمال سکته مغزی در افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها به سکته دچار شده ، بیشتر است.
دیابت و بیماری های خاص
فشارخون بالا: فشارخون بالای کنترل نشده می تواند زمینه سازی بسیاری از سکته های مغزی باشد.
بیماری های قلبی: یکی از عوامل ایجاد کننده سکته مغزی، صداهای اضافی و ضربان های سریع و ناکامل قلبی است.
تنگی شریانها: تشکیل پلاک ها در شریان های مغزی می تواند احتمال سکته مغزی را بالا ببرد که البته تشخیص این امر با شنیدن به وسیله گوشی پزشکی میسر است.
کشیدن سیگار: سیگار می تواند موجب افزایش فشارخون و صدمه به سرخرگ ها گردد.
چاقی: چاقی خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری های قلبی، دیابت و بالاخره سکته مغزی را افزایش می دهد.
اعتیاد: الکل و کوکائین علاوه بر افزایش فشارخون، احتمال بروز سکته مغزی را نیز افزایش می دهند.

کنترل سکته مغزی
معمولاً پزشکان قبل از وخیم شدن بیماری ها، می توانند از تشدید آنها جلوگیری کنند. لذا حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد که وزن و فشار خود را کنترل کرده و از مسائلی که سلامتی شما را تحت الشعاع قرار می دهند جلوگیری کنید. به خاطر داشته باشید! مصرف کمِ نمک و ورزش کردن شما را در پایین نگه داشتن فشار خون، یاری می دهد.
علائم سکته مغزی
همواره علائم سکته مغزی را جدی بگیرید. سکته مغزی یا گذرا می تواند به همراه همه یا تعدادی از علائم زیر باشد:
– ضعف، سوزن سوزن شدن یا مور مور شدن دست و پا یا هر دو؛ ممکن است این علائم در یک طرف بدن ظاهر شوند. فلج اندام ها هم ممکن است رخ دهد.
– مشکلات بینایی از جمله تاری دید، کاهش بینایی، دوربینی و حتی نابینایی کامل، می تواند از علائم سکته مغزی باشد.
– مشکلات تکلم، برخی از بیماران توان روان صحبت کردن را از دست می دهند.
– گاهی افرادی که دچار سکته مغزی می شوند، هوشیاری خود را نسبت به زمان و مکان حاضر از دست می دهند، به طوری که ممکن است تلوتلو خورده و بر اثر گیجی به زمین بیفتند.
– این بیماران احتمال دارد هوشیاری خود را نیز از دست داده و دچار اغماء شوند.
– سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفت شدن گردن نیز ممکن است ایجاد شود.
اگر سکته مغزی رخ داد:
عملکرد سریع می تواند زندگی بیمار را نجات داده و عوارض مغزی ایجاد شده را به حداقل برساند، پس حتماً اورژانس را خبر کنید، حتی اگر علائم پس از مدتی از بین رفته باشند. اقدامات اورژانس جهت بهبود وضع مصدوم با ارزیابی های لازم و پیشگیری از عوارض می تواند در نجات جان بیمار موثر باشد. پس از انتقال بیمار به بیمارستان، اقداماتی همچون تصویربرداری، سی تی اسکن، الکتروکاردیوگرافی و سایر آزمایشات از قلب انجام می شود. در پاره ای از موارد نیز، به وسیله جراحی، خونریزی یا انسداد که موجب سکته مغزی شده از میان برداشته می شود. البته حیات دوباره افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، بستگی به خفیف یا شدید بودن سکته و دائمی یا برگشت پذیر بودن آن دارد.

سکته مغزی و پیشگیری از آن

بیمار) مادر 69 ساله ای دارم که به دنبال سکته مغزی دچار فلج نیمه راست بدن و اشکال در تکلم شده است. آیا این وضعیت قابل معالجه است و می تواند دوباره کارهای روزمره خود را انجام دهد و اختلال در صحبت کردن وی بر طرف شود؟
(آقای دکتر اکبر سلطان زاده، متخصص بیماری های داخلی مغز و اعصاب پاسخگوی سئوالات زیر می باشد)
سئوال)آقای دکتر لطفاً بفرمائید که منظور از سکته مغزی چیست؟
پاسخ) سکته مغزی یعنی بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی که به دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز ایجاد شده و موجب تظاهرات عصبی زیاد مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می شود.
معمولاً علل شایع سکته های مغزی در ایران فشار خون بالا، چربی بالا، دیابت، چاقی و کشیدن سیگار می باشد.

*علل ایجادکننده سکته مغزی چیست و در کشور ما علل شایع سکته مغزی کدام ها می باشند؟
علل ایجاد کننده سکته مغزی عبارتند از:
سن بالا؛ بزرگ ترین عامل خطر برای سکته مغزی سن بالاست. همان طور که می دانید بیش تر افراد پیر مبتلا به سکته مغزی می شوند.
علاوه بر عامل سن، تعدادی از بیماری ها نیز می توانند خطر سکته را افزایش دهند. در بیش تر بیماران دچار سکته مغزی، یک یا چند تا از این بیماری ها وجود دارد. مهم ترین آنها عبارتند از:
دیابت کنترل نشده، ضایعه دریچه ای قلب، بیماری های دریچه ای قلب به خصوص در جوانان که از مهم ترین علل بروز سکته های مغزی است.
معمولاً علل شایع سکته های مغزی در ایران فشار خون بالا، چربی بالا، دیابت، چاقی و کشیدن سیگار می باشد.
*به هنگام بروز سکته های مغزی، شخص دچار چه علامتی می شود و در این حالت اطرافیان بیمار چه کارهایی را باید انجام بدهند؟
در هنگام سکته مغزی ممکن است بیمار اختلال در صحبت کردن پیدا کند، صورت او کج شود، در راه رفتن نیمه بدن خود را بکشد یا فلج کامل پیدا کند یا به اغما برود. اختلال ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم، عدم تعادل و سرگیجه، تهوع و استفراغ، از دست رفتن هوشیاری از سایر علایم است. وظیفه اطرافیان، بردن بیمار نزد متخصص مغز و اعصاب یا رساندن او به اورژانس بیمارستان می باشد. لازم به ذکر است که علایم ذکر شده مخصوص سکته نیست و می تواند در بیماری های دیگر هم ایجاد شود. ولی وقتی علت آن سکته باشد، به طور ناگهانی و سریع ایجاد می شود. باید این باور غلط که بیمار سکته ای را نباید حرکت داد از میان برود.

*عوامل مهم ایجاد کننده سکته مغزی کدام است یا این عوامل قابل درمان هستند؟
برای پیش گیری از سکته مغزی باید از عوامل ایجاد کننده آن پرهیز نمود؛ مثل سیگار، رژیم پرچربی، دیابت، رژیم پر نمک و در افراد دارای فشارخون بالا، کنترل فشار و کنترل دیابت ضروری است. بهتر است این بیماران روزی یک عدد قرص آسپرین جهت پیش گیری استفاده کنند.
*چگونه می توان از بروز سکته مغزی پیش گیری کرد؟
پیش گیری از سکته مغزی به طرق مختلفی امکان پذیر است. یکی از این راه ها می تواند مصرف روزی یک عدد قرص آسپرین باشد. مهم ترین اقدام لازم برای پیش گیری از بروز سکته مغزی حذف یا کاهش عوامل خطر و زمینه ساز بیماری است. رژیم غذایی مناسب، کنترل و درمان بیماری های قلبی و ترک سیگار از مهم ترین کارها برای پیش گیری از سکته مغزی هستند.
بهتر است بیماران دچار سکته مغزی، روزی یک عدد قرص آسپرین جهت پیش گیری استفاده کنند.

*از چه روش هایی برای درمان عوارض سکته مغزی استفاده می شود؟ فیزیوتراپی چقدر تاثیر دارد؟
برای درمان عوارض سکته مغزی باید از پزشک متخصص مغز و اعصاب کمک گرفت و فیزیوتراپی می تواند نقش عمده ای در راه اندازی بیمار داشته باشد. درمان هایی که در مرحله حاد انجام می شود، بیش تر متوجه کاهش قدرت انعقاد خون (در مواردی که سکته به علت بسته شدن رگ باشد)، کاهش ورم مغز، کنترل فشارخون و قندخون و علایم حیاتی بیمار است. اخیراً داروی جدیدی یافت شده که در صورتی که بیمار قبل از 3ساعت از شروع علایم به بیمارستان برسد ممکن است با این دارو بتوان لخته ای که رگ را مسدود کرده است حل نمود و علایم را به طور کامل از بین برد. البته این روش هنوز امتحان خود را پس نداده است. پس از این که بیمار وضعیت ثابتی پیدا کرد، فیزیوتراپی معمولاً شروع می شود. انجام فیزیوتراپی خصوصاً در ماه اول پس از سکته مغزی بسیار مهم است.

غذاهای موثر در پیشگیری از سکته مغزی

"سکته مغزی" بیانگر وارد شدن آسیب به بخشی از مغز است، این آسیب زمانی ایجاد می شود که جریان خون در مغز مختل شده و یا در اثر پارگی دیواره رگ های خونی، جریان خون به بیرون انتشار پیدا کند. در این حالت اکسیژن و مواد غذایی ضروری به مغز نمی رسد.
سکته مغزی سومین علت مرگ در بسیاری از کشورهای غربی است و با افزایش سن، شیوع آن نیز افزایش می یابد. عوامل اصلی آن شامل فشار خون بالا، دیابت ، افزایش چربی های خون، بیماری سرخرگ کرونر قلبی، نارسایی قلبی، بزرگ شدن بطن چپ قلب، مصرف سیگار، چاقی، استفاده از قرص های ضد بارداری استروژن دار و بالا بودن غلظت خون است.

سکته مغزی، اغلب با فشار خون بالا یا تغییرات نامنظم فشار خون همراه است.
علایمی که در طی چند روز قبل از بروز سکته دیده می شوند شامل سردرد، خواب آلودگی، سرگیجه و اختلال در بینایی است. گاهی اوقات این علایم به مرور و در طی چند هفته بروز می کنند. از عوارض سکته مغزی، فلج قسمتی یا تمام یک طرف بدن است. بسیاری از افراد دچار انواع فلج، مشکلات تکلمی، اختلال حافظه و فراموشی و یا عدم کنترل ادرار و… می شوند. بنابراین تمامی بیماران نیاز به درمان خواهند داشت.
استفاده از داروهای ضد انعقاد خون (مثل آسپیرین)، کاهش فشار خون از طریق دارو، تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی و داشتن فعالیت ورزشی سبب کاهش خطر بروز سکته می شود. " نمک " عامل مهمی در بروز سکته است. شواهد اپیدمیولوژیک ارتباط بین دریافت کم پتاسیم را با بروز سکته مغزی نشان می دهند.

چه غذاهایی در پیشگیری از سکته مغزی مفید هستند؟
گر چه هنوز دلایل محکمی درباره تاثیر رژیم غذایی در بروز سکته مغزی وجود ندارد ، ولی بسیاری از پزشکان معتقدند که رژیم درمانی سبب کاهش فشار خون و به دنبال آن کاهش خطر بروز سکته مغزی می شود. در حضور رادیکال های آزاد، رگ های مغزی سریع تر دچار ضایعه می شوند، بنابراین افزایش مصرف روزانه مواد آنتی اکسیدانی لازم است.
– میوه و سبزیجات و همچنین آب آنها، غنی از ویتامین های آنتی اکسیدان، پتاسیم و ترکیبات گیاهی مفید هستند و در مقابل، مقدار کمی سدیم دارند و باید به میزان حداقل 5 واحد در روز مصرف شوند.
تحقیقات در کشور انگلستان نشان داده است دریافت میزان بالای میوه و سبزیجات با کاهش میزان سکته مغزی همراه بوده است. مطالعه ای نیز در بلژیک نشان داد بیمارانی که سبزیجات سرشار از بتاکاروتن ( پیش نیاز ویتامینA) را به مقدار فراوان مصرف کرده و دارای سطوح بالای ویتامین A در خون بوده اند، پس از بروز سکته سریع تر بهبود یافتند. تحقیقی نیز در کشور آمریکا به نقش حفاظتی ویتامین E در برابر سکته و افزایش دریافت آن اشاره کرده است. روغن سویا، ذرت، آفتابگردان، پنبه دانه، کانولا و سبزیجات دارای برگ سبز سرشار از ویتامین E هستند.

– حبوبات، آجیل و مغزها، دانه های خوراکی و سایر پروتئین های گیاهی، باید بیشتر از پروتئین های حیوانی در برنامه غذایی روزانه مصرف شوند. مطالعات نشان داده میزان سکته مغزی در میان افراد گیاهخوار بسیار کمتر از مصرف کنندگان گوشت قرمز است.
– ماهی های روغنی خصوصاً قزل آلا و قباد سبب بهبود جریان خون می شوند. مصرف حداقل دو بار در هفته از این ماهی ها از سکته مغزی پیشگیری می کند.
– نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و غلات صبحانه (مثل برشتوک) مقدار کمی چربی دارند ولی سرشار از نوعی انرژی هستند که تدریجاً آزاد می شود و بدین ترتیب به افراد کمک می کند تا مدت طولانی تری احساس سیری کنند.
– مغزها، دانه های خوراکی و روغن کتان حاوی نوعی اسید چرب ضروری به نام لینولئیک اسید هستند. در طی مطالعه ای که محققان فنلاندی انجام داده بودند، مشاهده شد مردان میانسالی که دچار سکته شده بودند، در مقایسه با سایر افراد، سطوح پایین تری از این اسید چرب ضروری را داشتند.
– مصرف مواد غذایی غنی از سلنیوم ( مثل ماهی، جوانه گندم و تخم آفتابگردان ) برای پیشگیری از سکته مغزی توصیه می شود. دریافت پایین این ماده معدنی با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد.

از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟
– برای کاهش فشار خون، باید از مصرف غذاهای شور پرهیز کرد.
– لازم است مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده، کنسرو سبزیجات در آب نمک، فرآورده های گوشتی و غذاهای دودی محدود شود.

چند نکته مهم :
– برای پیشگیری از بروز مجدد سکته مغزی، منابع غذایی حاوی آلفا- لینولنیک اسید( نوعی اسید چرب ضروری از خانواده امگا-3) از قبیل گردو، سویا و روغن کانولا مفید هستند.
– مصرف الکل، خطر سکته مغزی را در افراد الکلی در مقایسه با غیر الکلی ها چندین برابر افزایش می دهد.
– به سیگاری ها توصیه می شود به ترک آن مبادرت ورزند.

سکته ی مغزی؛ عامل مصیبت ماندگار

اگر چه با افزایش سن ،احتمال بروز سکته ی مغزی بیشتر می شود، ولی با انتخاب روش زندگی متعادل و تغذیه ی مناسب، احتمال بروز سکته ی مغزی، نادرتر یا شدت صدمات وارد شده ی ناشی از این عارضه کمتر می شود. همان طوری که مصرف میوه و سبزی در کاهش خطر لخته شدن خون و حمله های قلبی تاثیرگذار است، به همین منوال نیز بهره مند شدن از این نعمت های حیات بخش خداوند در وعده های غذایی روزانه و کاهش مصرف نمک ، چربی های اشباع شده و حیوانی، قند های ساده و عدم مصرف الکل، خطر سکته ی مغزی را از شما دور می کند.
مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا به خصوص در افرادی که بالای 50 سال سن دارند، بروز سکته ی مغزی را 40 درصد تقلیل و فشار خون آن ها را کاهش می دهد.
– هویج، اسفناج و سیب زمینی: مصرف هویج خام یا پخته به مقدار 5 بار یا بیشتر در هفته، (به تعداد 5/1عدد)، یا سه چهارم لیوان پوره ی سیب زمینی یا سه لیوان اسفناج پخته در روز، حداقل45-35 درصد خطر حمله ی قلبی را کاهش می دهد. گرچه عده ای از پژوهشگران وجود بتاکاروتن و ویتامینC موجود در سبزیجات سبز، زرد و رنگی را دلیل این موضوع می دانند، ولی گروه دیگری از محققان عقیده دارند، مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا به خصوص در افرادی که بالای 50 سال سن دارند، بروز سکته ی مغزی را 40 درصد تقلیل و فشار خون آن ها را کاهش می دهد.
در بررسی های به عمل آمده بر روی موش های آزمایشگاهی که از جیره ی غذایی حاوی پتاسیم بیشتری نسبت به گروه های مشابه استفاده کرده بودند، نه تنها دچار خونریزی مغزی دچار نشدند، بلکه مصرف پتاسیم اضافی عامل ایجاد قابلیت انعطاف در دیواره ی رگ های این گروه شده بود که در برابر خطر افزایش فشار خون بالا، مصونیت یافته بودند.
منابع غذایی حاوی پتاسیم عبارتند از : موز، کشمش، زردآلو، پرتقال، طالبی، سیب زمینی، آب پرتقال تازه، کلم بروکلی، اسفناج، هویج، کدوحلوایی ، قارچ، خرمای خشک، هندوانه، آلو، نخود، عدس، لوبیا، بادام زمینی، بادام، شیر ، ماست، گوشت کم چرب، ماهی، مرغ و بوقلمون.

– ماهی های پرچرب: اسید چرب اُمگا-3 که در ماهی های پرچرب وجود دارد، به عنوان یک ماده ی ضد انعقاد خون عمل کرده و با جلوگیری و کاهش احتمال تشکیل لخته، از انسداد عروق مغزی جلوگیری می کند.
– چای و چای سبز: با نوشیدن چای سیاه و سبز، بدون قند و شکر، خطر حمله های مغزی نیز همانند سکته ی قلبی از شما دور می شود و علت آن وجود فلاوونوئیدها و سایر آنتی اکسیدان های موجود در چای است.
مصرف خودسرانه و بیش از نیاز مکمل آهن، امکان تخریب سرخرگ ها و انسداد سرخرگ های گردن را به خصوص در مردان، تسریع می کند.
– نمک: نمک یکی از مواد مغذی لازم است؛ ولی در صورت مصرف زیاد، حتی اگر به افزایش فشار خون بالا منجر نشود، اثر مخربی بر بافت مغز دارد و احتمال سکته ی مغزی را افزایش می دهد.
– آهن: آهن اگر چه یکی از املاح بسیار لازم جهت خون سازی و جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن می باشد، ولی مصرف خودسرانه و بیش از نیاز مکمل آهن، امکان تخریب شریان ها را سرعت بخشیده و احتمال انسداد شریان های گردن (کاروتید یاCAROTID ) را تسریع می کند. تاکید می شود که ذخیره ی زیاد آهن دریافتی در بدن، به عنوان یکی از مهمترین عوامل برای بیماری شریان های کاروتید به خصوص در مردان تلقی می شود.

مقدار پتاسیم در 100گرم ماده غذایی:
پتاسیم به میلی گرم
ماده غذایی
635- 410
اسفناج
835
عدس
940
نخود
1340
لوبیای سفید
1870
آرد سویای کامل
150- 110
آلبالو، گلابی، سیب، لیمو و توت فرنگی
200- 150
آناناس، پرتقال، گریپ فروت، انبه و انگور
250- 200
نارنگی، آلو و گوجه سبز
395
موز
650
خرمای خشک
850- 825
آلوی خشک و انجیرخشک
1350
برگه ی هلو و آلو
550
گردو
640
فندق
835
بادام
725
مغزتخم آفتابگردان
175- 100
نان سفید و ماکارونی
330- 200
نان با دانه ی گندم
500- 380
گندم یا جو(به صورت دانه ی کامل)
835
جوانه ی گندم
1390
سبوس گندم
350- 280
انواع گوشت
475- 400
شکلات تلخ

توصیه های مفید برای پیشگیری از لخته شدن خون

به وجود آمدن لخته در سیستم گردش خون از عوامل عمده ی سکته های قلبی و مغزی است. عوامل مهم تاثیرگذار در ایجاد لخته عبارت اند از:
الف) استعداد و گرایش پلاکت های خون در جهت ایجاد لخته و غلظت بالای آن ها. (پلاکت های خون، سلول های کوچک و ریز نقشی هستند که با انباشتگی و چسبیدن به یکدیگر یا به دیواره ی رگ های بدن، زمینه ساز بوجود آمدن لخته می شوند).
ب) فیبرینوژن که از جنس پروتئین ها است و به عنوان سنگ بنای لخته های ایجاد شده، نقش آفرینی کرده و افزایش مقدار آن در جریان خون ،شاخصی در احتمال بروز لخته به حساب آورده می شود.
ج) سیستم فیبرنولیتیک: وظیفه ی عمده ی این سیستم، شکستن و حل کردن لخته های به وجود آمده در شرایط مختلف است، تا از بروز ترومبوفیلبیت در اندام ها یا خطر سکته های احتمالی ناشی از لخته شدن، در شریان های خون رسان مغز و قلب جلوگیری کند.
همراه با یک برنامه غذایی مناسب ، روزانه حداقل 5/2 لیتر مایعات به صورت شیر و لبنیات کم چرب، آب، چای، آب میوه های طبیعی و سبزی های مورد علاقه ی خود را مصرف کنید.
به طور قطع نقش و اثر مواد غذایی مختلف نیز به صورت بازدارنده یا مساعد کننده در فرآیند لخته شدن خون مهم شناخته شده اند. از شما یاران همراه و دوستان علاقمند درخواست می شود به توصیه های زیر توجه فرموده و علاج واقعه را قبل از وقوع، به عمل آورید.
1-از کاهش آب بدن جلوگیری کنید ؛ به خصوص تحت تاثیر تعریق در اثر افزایش درجه ی حرارت محیط یا تب، اسهال، استفراغ ، مصرف بی رویه ی داروهای مُدر( ادرار آور) یا در طی مسافرت های طولانی مدت با هواپیما. برای تامین و تضمین سلامتی خود در طی روز، به مقدار فراوان از آب و مایعات مختلف استفاده کنید، به خصوص صبح ها نوشیدن 2-1 لیوان آب به طور ناشتا بسیار تاثیرگذار است و در فاصله ی وعده های غذایی حتی بدون احساس تشنگی با نوشیدن چند لیوان آب به شادابی و سلامتی خود کمک کنید.
2- کاهش تدریجی اضافه وزن؛ طوری که :
– از دست دادن وزن در هفته حداکثر از 750 گرم تجاوز نکند؛
– هنگام اجرای رژیم لاغری، تحت هیچ شرایطی برای رسیدن سریع به وزن مطلوب، هیچ یک از گروه های غذایی را حذف نکنید؛
– به موازات بهره گیری از رژیم های متناسب، متنوع و غنی از مواد مغذی و حیاتی، به تامین آب و مایعات بدن نیز توجه نموده و حداقل 5/2 لیتر مایعات به صورت شیر و لبنیات کم چرب، آب، چای، آب میوه های طبیعی و سبزی های مورد علاقه ی خود را استفاده کنید.
* توجه: افرادی که دچار بیماری قند هستند، در برنامه ی غذایی روزانه ی خود ترتیبی اتخاذ کنند که به افت شدید قندخون (هیپوگلیسمی) و یا کتواسیدوز مبتلا نشوند. مشاوره با یک متخصص تغذیه یا پزشک متخصص در این مورد، راه گشا می باشد و سلامتی و طول عمر شما را تضمین و تامین می کند.
3- اقدام به موقع و حساب شده، در جهت کاهش چربی های خون، کلسترول و تری گلیسیرید بسیار اهمیت دارد.

4- استفاده از غذاهای کم چرب و کم کلسترول، طوریکه دریافت اسیدهای چرب اشباع زیر7 درصد بوده و مصرف روغن جامد، روغن نارگیل و چربی های حیوانی غیر از ماهی، حذف یا بسیار محدود شود و مقدار کل چربی تعیین شده را نیز به طور متناسبی در وعده های خود غذایی تقسیم کنید.
5- محدود کردن پروتئین به 8/0 گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن در روز و کاهش مصرف پروتئین هایی که منشا حیوانی دارد، به خصوص گوشت قرمز. همچنین عدم استفاده یا مصرف خیلی کم منابع غذایی حاوی اسید آراشیدونیک فراوان مثل دل، قلوه، مغز و پیه گاو و گوسفند.
6- استفاده ی بیشتر از مواد غذایی که منشا گیاهی دارد، به ویژه انواع سبزی و میوه ها؛ طوری که از طریق مصرف آن ها بیش از 20گرم فیبر به ازای هر 1000 کیلو کالری دریافتی وارد دستگاه گوارش شما شود. بدین ترتیب نه تنها از بروز یبوست می شود، بلکه جذب متعادل موادقندی و چربی ها و نیز خنثی سازی مواد سرطان زا، توسط فیبر مصرفی صورت می گیرد. (درصورت استفاده از سبوس گندم جهت افزایش مقدار فیبر دریافتی، باید در طی روی آب زیادی بنوشید، زیرا درغیر این صورت خود این فیبر، باعث یبوست می شود).
برای کاهش لخته شدن خون از روغن جامد، روغن نارگیل ، چربی های حیوانی، گوشت قرمز، دل، قلوه، مغز ، پیه گاو و گوسفند به مقدار خیلی کم مصرف کنید و به جای آن از لبنیات کم چرب، ماهی، سبزی و میوه ی فروان استفاده کنید.
7- استفاده از برنامه غذایی حاوی شیر و لبنیات کم چرب، ماهی ، میوه و سبزی فراوان، کاهش مصرف مواد غذایی شیرین، اقدامی در جهت دستیابی به نشاط و شادابی شما تلقی خواهد شد.
8- استفاده ی بیشتر از منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب اُمگا-3 مثل شاه ماهی،ماهی تن، ماهی آزاد، خال مخالی و ساردین ، همراه با محدود کردن مقدار مصرف چربی در برنامه ی غذایی روزانه.
9- مصرف 10- 5 گرم روغن ماهی و 150- 100 میلی گرم ویتامین E در روز، از لخته شدن خون جلوگیری می کند.
10- خوردن صبحانه و عدم حذف آن به مقدار قابل توجهی موجب کاهش لخته شدن خون و چسبندگی پلاکت ها می شود؛ چرا که میزان بتا ترومبوگلوبولین که نمایانگر فعالیت پلاکت ها برای ایجاد لخته است، در افرادی که صبحانه میل نمی کنند، 5/2 برابر افرادی است که صبحانه خورده اند. پس برای سلامت خود و فرزندانتان از همین امروز به مصرف صبحانه در محیط گرم و صمیمی خانواده ی خود اقدام کنید تا ضمن کمک به سلامت قلب و عروق، به عنوان یک الگوی خوب برای عادت دادن فرزندان به دریافت منظم غذا در سه وعده غذایی اصلی و میان وعده ها مطرح باشید.

نقش مواد غذایی در ایجاد لخته خون

در مطلب قبلی، توصیه های لازم برای جلوگیری از ایجاد لخته ی خون در رگ های بدن را برای شما بیان کردیم. در این مقاله مواد غذایی مفید برای پیشگیری از این عارضه را نام برده و نقش آنها را توضیح می دهیم.
– روغن زیتون: این روغن علاوه بر اثر حفاظتی بر روی سرخرگ های بدن، چسبندگی پلاکت های خون را به تاخیر می اندازد؛ زیرا مقدار ترومبوکسان را که از عوامل افزایش دهنده ی چسبندگی پلاکت هاست ، کاهش می دهد. نمونه ی بارز این اثر مفید رژیم غذایی مدیترانه ای می باشد که غنی از زیتون ، ماهی ، سیر یا حبوبات و سبزی جات می باشد و به همین علت است که آمار مبتلایان به بیماری های قلبی – عروقی در کشورهای حاشیه ی دریای مدیترانه به کمترین مقدار رسیده است.

– چای: چای چه به صورت سبز یا سیاه، با دارا بودن ترکیبات مفید و موثر ، مانع تجمع پلاکت ها و تولید ترمبوکسان گردیده و قابلیت حل شدن لخته های ایجاد شده را افزایش می دهد. از جمله ی ترکیبات تاثیرگذار در چای، می توان به نوع خاصی از تانن به نام کاتچین اشاره کرد که نه تنها هم تراز آسپرین از تجمع پلاکت ها جلوگیری می نماید، بلکه از تکثیر سلول های ماهیچه ای صاف دیواره ی شریان ها نیز که تحت تاثیر کلسترول-LDL افزایش یافته تولید می شود و منجر به تشکیل پلاک در دیواره ی سرخرگ ها می شود، تا اندازه ای جلوگیری می کند.
مصرف رژیم غذایی مدیترانه ای، میزان ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی را خیلی کاهش می دهد.
– زنجبیل، زیره و جعفری: این سه ادویه ی معطر، از تجمع پلاکت ها جلوگیری کرده و در رقیق کردن خون تاثیرگذارند، به ویژه اینکه بعضی از متخصصان، اثر جعفری را هم تراز نقش آسپرین می دانند و احتمال می دهند اوجنولEUGENOL)) موجود در جعفری خشک، حتی بعد از تشکیل لخته نیز اثر مفید خود را در کاهش حجم و بر طرف کردن بعضی از لخته ها از طریق سیستم پروستاگلاندین اعمال می کند. ماده ی فعال موجود در زنجبیل نیز جینجرولGINGEROL)) نام دارد که اثر مشابهی با آسپرین دارد(همانطور که می دانید آسپرین دارویی است که از لخته شدن خون در رگ ها جلوگیری می کند).
* از افرادی که در حال حاضر از داروهای ضد انعقادی مثل آسپرین استفاده می کنند، درخواست می کنیم قبل از شروع کردن به مصرف زنجبیل با پزشک معالج خود مشورت کنند.
استفاده ی مداوم از سیر، پیاز و سبزی جات به صورت خام یا پخته، ولی بدون افزودن روغن های حیوانی یا روغن جامد و نمک زیاد، احتمال سکته های مغزی ناشی از لخته شدن خون یا خونریزی های ناشی از پاره شدن رگ های مغزی را به نحو چشمگیری کاهش می دهد.
– فلفل قرمز تند: مصرف فلفل قرمز تند، اثر کوتاه مدتی بر روی جلوگیری از لخته شدن خون از خود نشان می دهد.
– قارچ های سیاه یا گوش درخت: این قارچ ها دارای مواد رقیق کننده ی خون هستند، از جمله ی این مواد می توان از آدنوزین نام برد که در سیر و پیاز نیز موجود است.
*اگر شما نیز مثل بعضی از افراد با خوردن انواع ادویه جات دچار ناراحتی معده می شوید، از خوردن آن ها خودداری کنید.

– میوه ها و سبزی ها: به طور کلی میوه ها و سبزی ها به علت دارا بودن ویتامین C و فیبرهای محلول و نامحلول، یک عمل حفاظتی در قبال افزایش غلظت خون و کاهش میزان فیبرینوژن(پروتئینی که تبدیل به لخته می شود) و افزایش فشار خون دارند. به همین علت افرادی که گیاه خوارند، نه تنها احتمال ابتلا به سرطان روده ی بزرگ را از خود دور کرده اند، بلکه دارای خون رقیق تر و فشارخون و فیبرونوژن پایین تری نسبت به افراد هم سن و سال خود هستند.
از طرف دیگر استفاده ی مداوم از سیر، پیاز و سبزی جات به صورت خام یا پخته، ولی بدون افزودن روغن های حیوانی یا روغن جامد و نمک زیاد، احتمال سکته های مغزی ناشی از لخته شدن خون یا خونریزی های ناشی از پاره شدن رگ های مغزی را به نحو چشمگیری کاهش می دهد.

رژیم غذایی برای کاهش فشار خون بالا

چاقی و اضافه وزن مسلماً با فشارخون بالا ارتباط دارد. شیوع فشار خون بالا در افراد جوان و چاق دو برابر و در افراد مسن و چاق 50 درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است. در مردان به ازای هر 10 درصد افزایش وزن، فشار خون 6/6 میلیمترجیوه بالاتر می رود.
اکثر افراد مبتلا به پُرفشاری علایمی ندارند، اما این مشکل می تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش های مختلف بدن شود. در مغز این مشکل به مویرگ های خونی آسیب می رساند، در نتیجه سکته مغزی بروز می کند. در چشم ها، پرفشاری سبب آسیب به مویرگ های خونی و بروز اختلال بینایی و در کلیه ها نیز سبب نارسایی کلیه می شود. ممکن است علایمی از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز کند.
مواردی از پُرفشاری که در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می مانند. درمان غیردارویی شامل: کاهش نمک در رژیم غذایی، ترک سیگار، انجام ورزش منظم و استفاده از روش های شل کردن عضلات است. داروهای ضد فشارخون نیز ممکن است تجویز شوند.
چه غذاهایی مفید هستند ؟

مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، منیزیم و کلسیم در بهبود فشار خون بسیار موثر است و مصرف کم مواد غذایی حاوی سدیم و چربی های اشباع موجب کاهش فشار خون خواهد شد.
ـ موز، زردآلو، پرتقال، انجیر، گریپ فروت، هلو، انگور و آلو میوه هایی سرشار از پتاسیم هستند و سیب زمینی، سیر، کلم بروکلی ، کدو سبز، قارچ و گوجه فرنگی و سبزی ها سرشار از پتاسیم هستند. حبوبات نیز از این نظر غنی اند. منابع منیزیم شامل جوانه گندم برشته ، بادام زمینی، سیب زمینی، اسفناج، شیر، نان سبوس دار و مرغ است. منابع غذایی کلسیم شامل شیر و لبنیات و ماهی است.
میوه ها و سبزی ها دارای مقدار کم سدیم هستند و باید به وفور مصرف شوند. در مطالعات مقایسه ای میان گیاه خواران با افراد غیرگیاهخوار، مشاهده شده است که متوسط فشارخون گیاهخواران کمتر است. یکی از علل این تفاوت را دریافت بیشتر پتاسیم در گیاهخواران دانسته اند.

مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، منیزیم و کلسیم در بهبود فشار خون بسیار موثر است و مصرف کم مواد غذایی حاوی سدیم و چربی های اشباع موجب کاهش فشار خون خواهد شد.
ـ مرکبات، توت ها و سبزی های دارای برگ سبز، منابع غنی ویتامین C هستند . دریافت کم این ویتامین باعث پرفشاری می شود. مصرف مکمل ویتامین C درافراد دچار پُرفشاری و همچنین افراد سالم سبب کاهش فشارخون می شود.
ـ گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمک برای افراد دچار پُرفشاری توصیه می شود. برای معطرکردن گوشت می توان از سبزی های معطر، ادویه ها و میوه ها استفاده کرد. به عنوان مثال برای گوشت گوسفند از مرزنگوش و مریم گلی، برای مرغ از شوید و ترخون و برای جگر از پرتقال می توان استفاده کرد.
ـ ماهی تازه، منجمد یا کنسروشده ی بدون آب نمک ، خوب هستند. می توان ماهی را با برگ بو، شوید، فلفل قرمز و سیاه، ادویه ها، مرکبات، سس های خانگی بدون نمک و سایر سبزی ها معطر کرد. ماهی های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل حلوا، قزل آلا و قباد چندین بار در هفته توصیه می شوند.
ـ سبزی های ریشه ای از قبیل سیب زمینی، همچنین برنج، ماکارونی، رشته ها و حلیم بدون نمک و همچنین مواد نشاسته ای دارای سدیم کم هستند و می توان به عنوان پایه ای برای وعده غذایی از آنها استفاده کرد.
ـ دانه کنجد و سبزی های برگ سبز، منابع کم سدیم و تامین کننده کلسیم هستند.
ـ سیر نیز به کاهش فشارخون کمک می کند.

از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟

ـ از سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز کرد. سبزی های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شوند.
ـ ماهی دودی یا کنسروشده و تن ماهی سرشار از سدیم هستند.
ـ سس ها، سوپ ها، قرص های گوشت، کنسرو لوبیا و سایر غذاهای آماده مصرف می تواند سبب تشدید بیماری شود.
افراد دچار فشار خون بالا سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها ، سبزی های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور را نباید مصرف کنند.
ـ مصرف الکل با فشار خون بالا ارتباط داشته و می تواند سبب تشدید بیماری شود.
ـ در طبخ به جای کره و روغن نباتی جامد بهتر است از روغن زیتون، ذرت، سویا و کانولا استفاده کرد.
ـ مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه های کولا و شکلات، سبب افزایش فشارخون می شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.

چند نکته :
ـ کاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از ارکان اساسی هر برنامه طراحی شده جهت مقابله با پرفشاری هستند.
ـ نیاز روزانه یک فرد بزرگسال به نمک یک دهم قاشق چایخوری است. مقادیر بیشتر نمک فقط در شرایط آب و هوایی گرم و یا در طول شیردهی لازم است. در این موارد یک قاشق چای خوری نمک کافی خواهد بود.
ـ برای کاهش فشارخون پیاده روی سریع 30 تا 45 دقیقه در روز و 3 تا 5 بار در هفته توصیه می شود.
ـ مصرف سیگار سبب تشدید پرفشاری می شود، بنابراین توصیه به ترک سیگار می شود.
غذاهای مفید و مضر برای قلب

بیماری کرونر(1) قلبی به صورت مشکلاتی از قبیل دردهای آنژینی و انفارکتوس ( حمله قلبی) بروز می کند. آنچه که سبب بروز بیماری قلبی می شود، تشکیل تدریجی رسوب های چربی یا پلاک ها در لایه داخلی دیواره سرخرگ ها می باشد. این رسوب ها سبب محدود کردن عبور جریان خون می شوند که این پدیده را تصلب شرایین یا سخت شدن رگ ها (آترواسکلروز) می نامند.
دراین بیماری هیچ علامت واضحی وجود ندارد، اما زمانی که آسیب به سرخرگ ها جدی شده و جریان خون به قلب محدود شود، سبب بروز درد خواهد شد .
مسدود شدن کامل یک سرخرگ خون رسان به قلب، منجر به حمله قلبی ناگهانی و کشنده می شود. روش های متداول جهت پیشگیری از تصلب شرایین، شامل کاهش فشار خون ، دریافت رژیم غذایی کم چربی ، کاهش وزن اضافی و ترک سیگار می باشد. به برخی افراد نیزجهت کاهش کلسترول خون ، دارو داده می شود.
تحقیقات نشان می دهند که ارتباط مستقیمی میان رژیم غذایی و بیماری قلبی وجود دارد و با دریافت یک رژیم غذایی سالم می توان سلامتی قلب و دستگاه گردش خون را حفظ کرد.
چه غذاهایی برای قلب مفید هستند؟
– کلم برگ، کلم قرمز، گل کلم، کلم بروکسل، کلم بروکلی، شلغم، چغندر، اسفناج، مارچوبه ، لوبیا سبز، نخود سبز، لویبا قرمز، لویبا چشم بلبلی ، نخود خشک وعصاره مخمر دارای ویتامین های گروه ب خصوصا" اسید فولیک هستند. تحقیقات متعددی نشان داده اند که اسید فولیکی که به طورطبیعی درموادغذایی یافت می شود، می تواند سبب کاهش ماده ای درخون به نام " هموسیستئین "(2) شود و به این ترتیب از ابتلا به تصلب شرایین پیشگیری می کند.
دانشمندان براین باورند که این ماده مستقیما به دیواره رگ ها آسیب می رساند و سبب تشکیل رسوب های چربی می شود. تخمین زده شده است که افزایش دریافت روزانه اسید فو لیک به میزان100 میکروگرم، سبب کاهش مرگ های مرتبط با بیماری کرونر قلبی به میزان 7 درصد در مردان و 5 درصد در زنان می شود.
– درجوامعی که مقادیر فراوانی از ماهی های روغنی را مصرف می کنند ، مشاهده شده است که شیوع بیماری های کرونر قلبی کمتر از جوامعی است که مقدار کمی ماهی مصرف می کنند. ماهی های روغنی از قبیل : ماهی خالمخالی، آزاد و سایر ماهی ها از قبیل قباد، حلوا، شیر، کیلکا و اوزون برون دارای اسیدهای چرب مفیدی می باشند.
دانشمندان معتقدند که این مواد باعث کاهش خطر انعقاد خون و همچنین ممانعت از افزایش چربی های مضر خون می شوند.
مصرف ماهی حداقل 3 بار درهفته ، برای افرادی که دارای سابقه بیماری قلبی و همچنین افرادی که مایل به پیشگیری از ابتلا به این بیماری هستند، توصیه می شود.
– جو دو سر، حبوبات ، سیب وگلابی؛ غنی از فیبر محلول(3) هستند که به کاهش سطوح کلسترول خون کمک می کنند. سیر نیز اثر مشابهی دارد. افزایش کلسترول خون ، به خصوص LDL کلسترول ( کلسترول بد )، یکی ازعوامل عمده بروز تصلب شرایین است . مصرف منظم چنین غذاهایی به کاهش LDL ( کلسترول ) کمک می کند.
– روغن زیتون ، روغن کانولا، مغزها و دانه ها حاوی نوعی از اسیدهای چرب به نام MUFA ( اسیدهای چرب غیر اشباع ) هستند که به کاهش سطوح LDL – کلسترول کمک می کنند.
– میوه ها و سبزی ها ، حاوی ویتامین های آنتی اکسیدان ( ضد سرطان ) ، مواد معدنی و مواد مغذی مفیدی هستند که سبب متوقف کردن آسیب ناشی از عمل مواد سرطان زا به دیواره سرخرگ ها می شوند.
مصرف حداقل روزانه 3 واحد از این غذاها توصیه می شود. سه چهارم لیوان آب میوه یا سبزی ها به عنوان یک واحد محسوب می شود که معادل یک عدد میوه متوسط یا یک لیوان سبزی خرد شده خام یا نصف لیوان پخته است .
ازچه غذاهایی باید پرهیز کنیم ؟
گوشت و فرآورده های آن، لبنیات پرچربی و کره ، دارای مقادیر زیادی نوعی چربی هستند که باعث افزایش سطوح LDL ( کلسترول ) درخون می شوند. در بیماریهای قلبی مصرف این غذاها را باید به حداقل رساند.
همچنین مصرف کیک و بیسکویت به علت نوع چربی به کار رفته در آنها، سبب افزایش سطح LDL (کلسترول ) می شود .
انواع غذاها و سوپ های آماده ی مصرف و یا کنسرو شده ، غذاهای بیرون از منزل ، سوسیس و کالباس و گوشت های نمک سود شده و کلا" گوشت و فرآورده های آن و همچنین تنقلات شور سرشار از نمک ( سدیم کلراید) هستند. دریافت زیاد سدیم با فشار خون بالا ارتباط دارد که از عوامل خطر موثر در بروز بیماری قلبی است. کاهش مصرف این نوع غذاها و نمک طعام سر سفره به کاهش فشار خون کمک می کند.
چند نکته :
– به سیگاری ها توصیه می شود که به ترک سیگار مبادرت ورزند ، زیرا نیکوتین سبب افزایش ضربان قلب ، افزایش فشار خون و افزایش نیاز بافت قلب به اکسیژن می شود. با مصرف سیگار توانایی خون درحمل اکسیژن کاهش می یابد. عوامل سرطان زای دود سیگار به دیواره سرخرگ ها آسیب می رسانند.
– استراحت و شل کردن عضلات، جهت کاهش میزان استرس لازم است . استرس از طریق افزایش هورمون های استرس ( ازجمله آدرنالین ) سبب تولید و افزایش کلسترول می شود.
پی نوشت ها :
(1) سرخرگ کرونر، سرخرگ تغذیه کننده قلب می باشد.
(2) هموسیستئین، یک ماده ی حاوی سولفور است که هنگام سوخت و ساز اجزای تشکیل دهنده ی پروتئینها در بدن تولید می شود.
(3) فیبر محلول، بخشی از اجزای تشکیل دهنده ی گیاهان است که بدن ما قادر به هضم آن نیست و با آب، تشکیل ژل می دهد.

"هویج پخته مغذی تر است"

بیشتر افراد فکر می کنند ، همه میوه ها و سبزی های خام ، محتوی مواد مغذی بیشتری است اما نتیجه یک مطالعه نشان داد هویج پخته شده ، آنتی اکسیدان های بیشتری از هویج خام دارد. پختن هویج همراه با مقدار کمی روغن میزان آنتی اکسیدان های موجود در آن بنامهای بتاکاروتن و اسید فنولیک را افزایش می دهد. در حین فرآیند پخت دیواره سلولهای گیاهی بافت هویج شکسته شده در نتیجه جذب آنتی اکسید موجود و سایر مواد شیمیایی مفید آن افزایش می یابد . با اضافه کردن کمی روغن به هویج پخته ، مواد محلول در چربی آن راحتر جذب می شود. همچنین پختن گوجه فرنگی و اضافه کردن روغن به آن در حال پخت جذب لیکوپن موجود در آن را افزایش می دهد.
سبزیجات و میوه های تازه معمولاً رنگدانه های * گیاهی زیادی دارند که تاثیر بسزایی در ارتقاء سطح سلامتی دارد. ولی آنهایی که فوراً بعد از برداشت از زمین فریز می شوند ممکن است رنگدانه های گیاهی بیشتری از آن دسته از میوه و سبزیهایی که روزها یا هفته ها برای انتقال به مغازه وقت می برند ، دارا باشند. سبزیجات فریز شده و پخته شده ممکن است به اندازه انوع تازه مفید باشند. توصیه می شود تا جاییکه می توانید از انواع میوه ها و سبزی ها بصورت خام یا پخته ، فریز شده ، کنسرو شده و یا خشک مصرف کنید مهم این است که مصرف میوه و سبزی به اندازه کافی و یا حتی زیادتر از نیاز باشد که برای سلامتی بسیار مفیدند.
نگهداری درست مواد غذایی در محتوای آنها بسیار اهمیت دارد مثلاً مواد غذایی که پس از برداشت به سرعت فرآوری و فریز شوند محتوی مواد مغذی بیشتری هستند نسبت به موادی که روزها یا شاید هفته ها طول می کشد تا به دست مصرف کننده برسند.

خواص درمانی و تغذیه ای سیب زمینی

سیب زمینی یک گیاه یک ساله است که ما از غده های موجود در ریشه آن استفاده می کنیم. زادگاه اولیه آن در آمریکای جنوبی بوده و اولین بار توسط میرزا ملکُم خان به ایران آورده شده است، برای همین در ابتدا به آن " آلو ملکُم " می گفتند و اکنون هم در بعضی شهرهای ایران سیب زمینی را بنام آلو می شناسند.
سیب زمینی غنی از بتاکاروتن ( پیش ساز ویتامین A ) است که وقتی پخته می شود به آسانی جذب می شود.
ساقه و برگ های سیب زمینی حاوی سمی بنام سولانین است، بنابراین نباید آن را مصرف کرد، ولی جوشانده رقیق شده همین برگ ها را به عنوان ماده خواب آور و آرامش دهنده اعصاب استفاده می کنند.
مهم ترین ماده اصلی موجود در سیب زمینی نشاسته است که معمولاً 9 تا 25 درصد آن را تشکیل می دهد، از این رو برای تامین انرژی ماده مفیدی است که نسبت به غلات کمتر تحت تاثیر آفات قرار می گیرد و پرورش آن آسان تر است. امروزه روسیه و آلمان بزرگ ترین تولید کنندگان سیب زمینی هستند.

سیب زمینی تقویت کننده قلب ، محکم کننده لثه ، مسکن درد و زخم معده است.
سیب زمینی در بین سبزیجات حاوی ویتامین C بالایی است و هر 100 گرم سیب زمینی 20 تا 25 میلی گرم ویتامین C دارد و برای تامین ویتامین C مورد نیاز برای جلوگیری از خونریزی لثه مفید است، ولی نکته بسیار مهم این است که در اثر ماندن در انبار و پخت نامناسب مقدار زیادی از ویتامین C آن به هدر می رود. برای اینکه سیب زمینی ویتامین C کمتری را از دست بدهد ، سعی کنید آن را در مقدارهای کم خریداری و نگهداری کنید و آن را با پوست بپزید . برای پخت ، اول آب را در ظرف جوش بیاورید. بعد سیب زمینی ها را در آن بیاندازید و پس از پخت آنها را از آب خارج کنید و نگذارید در آب گرم بمانند. سیب زمینی علاوه بر ویتامینC حاوی مواد مفید دیگری مثل پتاسیم ، فسفر ، آهن و منیزیم است.
سیب زمینی پخته شده یا کباب شده با پوست، بیشترین مقدار ویتامین ها را داراست.

سیب زمینی حاوی مقدار زیادی ویتامین B6 است. یک فنجان سیب زمینی پخته 21 درصد B6 مورد نیاز روزانه شما را تامین می کند. می دانید که بسیاری از آنزیم های بدن خصوصاً آنهایی که در تبدیلات پروتئینی درگیر هستند به B6 محتاج هستند، در نتیجه برای تولید سلول های جدید احتیاج به B6 داریم . B6 برای ورزشکاران بسیار حیاتی است و به آمادگی و بازسازی بدنشان کمک می کند . پس بهتر است حتماً در رژیمشان از آن استفاده کنند. B6 در جلوگیری از سرطان نیز مفید است. پس بهتر است بزرگسالان و افراد مسن حداقل هفته ای یک بار سیب زمینی را جایگزین دیگر مواد نشاسته ای کنند.

جدول متوسط مواد مغذی موجود در سیب زمینی بر حسب درصد
ماده مغذی
مقدار ( درصد(
آب
8/77
پروتئین
1/2
چربی
1/0
سلولز
5/0
نشاسته و قند
5/18
خاکستر و مواد معدنی
1
ویتامین C
25 میلی گرم در 100 گرم
پخت آن بصورت تنوری و کباب شده موجب حفظ خاصیت سیب زمینی می شود ، ولی تهیه آن بصورت سرخ کرده و چیپس که در کشور ما معمول است بدترین نوع پخت این ماده غذایی مفید است. خوردن این شکل سیب زمینی برای اطفال مضر است و برای بزرگسالان نیز به دلیل روغن زیاد مشکل زاست ، مگر با توری روغن آن کاملاً جدا شود.
سایر خواص سیب زمینی :
– سیب زمینی ادرار را زیاد می کند، در نتیجه برای کلیه و مثانه مفید است.
– سیب زمینی حاوی آنزیم هایی است که برای التیام زخم های معده بسیار مفید است و برای تسکین مواضع متورم خارجی ، پخته آن را گرم بر روی محل آسیب دیده می گذارند که موجب التیام خواهد شد.
– ضماد خام آن را روی محل سوختگی و پلک ورم کرده می گذارند ( البته باید کاملاً استریل باشد ) و بسیار تسکین دهنده است.

چند نکته خانه داری در مورد سیب زمینی :
– اگر خورشت یا آش شما کمی شور شد ، تکه های سیب زمینی را در آن بریزید تا نمک اضافی را به خود جذب کند.
– پوره خام آن با شیر ماسک خوبی برای پوست شماست.
– اگر پوست سیب زمینی را در کتری جرم گرفته بجوشانید قشر آهکی را بر طرف می کند.
– برای بر طرف کردن سم سولانین آن، می توانید آن را در آب و سرکه بپزید و آب پخت را دور بریزید.
یک نکته مهم:
جوانه زدن سیب زمینی باعث افزایش سولانین شده و مصرف زیاد آن موجب مسمومیت می شود. پس جوانه ها و قسمتهای سبز زیر پوست را کاملاً جدا کنید.
بهترین روش نگهداری سیب زمینی در منزل :
آن را در حجم کم در جعبه های چوبی که از کف انبار یا محل نگهداری 40 سانتیمتر فاصله داشته باشد قرار دهید. دمای محل نگهداری بهتر است 4 درجه بالای صفر و نیز تاریک باشد که از جوانه زدن آن جلوگیری شود.
منابع :
1- کتاب زبان خوراکی ها
2- ماهنامه های " دنیای تغذیه " و " سلامتی و تغذیه "
اُمگا- 3 معجزه قرن جدید در پیشگیری از بیماری ها (2)

اُمگا-3 و تاریخچه آن
امگا 3 نوعی اسید چرب غیر اشباع است که در زنجیره اتصالی کربن آن یک گروه کربوکسیل ( COOH ) و چندین پیوند دوگانه وجود دارد. علت نامگذاری آن، قرار گرفتن اولین باند دوگانه در بین اتم کربن های 3 و 4 در ساختمان شیمیایی مولکول آن است و همین محل قرارگیری باند دوگانه باعث پیداشدن خواص بیوشیمیایی خاص امگا 3 می شود.
اولین بار دو دانشمند به نام های دکتر بنگ ( Dr. Bang ) و دکتر دایربرگ ( Dr. Dyerberg ) پس از تحقیقات علمی بر روی چربی های ماهی ، نام اُمگا 3 (OMEGA-3 ) را بر آن نهادند و آن را اولین بار در هنگام بررسی روش تغذیه اسکیموها در سال 1979 میلادی کشف کردند. آنها با مطالعه بر روی خون اسکیموها مشاهده کردند، با وجود این که اسکیموها همراه غذای اصلی خود ( ماهی ) از گوشت حیوانات پرچرب شکاری نیز استفاده می کنند، اسیدهای چرب موجود در خون آنها مانع از تجمع پلاکت و در نتیجه مانع از رسوبات و گرفتگی رگ ها می شود.
سه اسید چرب معروف از خانواده امگا 3 که بر روی آن ها تحقیقات و مطالعات بیشتری انجام شده است عبارت اند از:
1. آلفا لینولئیک اسید با نام اختصاری ALA.
2. ایکوزا پنتانوئیک اسید با نام اختصاری EPA.
3. دوکوزا هگزانوئیک اسید با نام اختصاری DHA.

سه اسید چرب ذکر شده از خانواده امگا- 3 در چه موادی یافت می شوند؟
مهم ترین مخزن آلفالینولئیک اسید ( ALA) روغن بذرکتان است که حاوی مقدار قابل توجهی از اسیدچرب ALA است. پس از آن روغن گردو، جوانه گندم و سویا حاوی این اسید چرب هستند. سایر موادغذایی فاقد این اسید چرب هستند یا مقداری بسیار جزئی از اسید چرب ALA را دارند.
مخزن دو اسید چرب دیگر از خانواده امگا 3 یعنی ایکوزا پنتانوئیک اسید ( EPA ) و دوکوزا هگزانوئیک اسید ( DHA ) فقط و فقط ماهی است و در هیچ ماده غذایی دیگری تا به حال یافت نشده است. این دو اسید چرب نقش مهمی را در تغذیه دارند و در چند سال گذشته، مطالعات فراوانی بر روی آنها انجام شده است.
خواص معجزه آسای این دو اسید چرب ( DHAو EPA ) در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها شناخته شده است . با توجه به این که این دو اسید چرب فقط در ماهی و روغن ماهی یافت می شود، سعی کنید ذائقه خود و خانواده خود را به این سرمایه پربهای الهی یعنی ماهی که برکت و هدیه ای ارزنده از طرف خداوند به بندگان خود است، عادت داده و آن را جزء برنامه غذایی خود قرار دهید.
متاسفانه در کشور ما به ماهی و فراورده های دریایی کمتر اهمیت داده می شود و آن را از غذاهای تشریفاتی و یا محدود به ایام خاص مانند شب عید می دانند و تنها نقاط خاصی از کشور ما ( مناطق شمالی و جنوب کشور ) آن را در برنامه غذایی خود قرار می دهند.

نقش اسید چرب امگا 3 در پیشگیری از بیماری ها
بر اساس مطالعات فراوان ثابت شده که هر چه مصرف ماهی بیشتر باشد ، اثرات مفید آن در جهت جلوگیری از امراض زیادتر خواهد بود. اگر به کشور ژاپن توجه کنیم می بینیم که ژاپنی ها نیز مانند اسکیموها مصرف ماهی بالایی دارند. به طوری که مصرف سرانه ماهی در ژاپن حدود 66 کیلوگرم در سال است. از طرفی ژاپنی ها برعکس اسکیموها در برنامه غذایی خود از چربی بسیار کمی استفاده می کنند. بررسی انجام شده نشان می دهد که افراد ساکن ژاپن دارای متوسط عمر حدود 88 سال هستند. این تحقیق تایید کننده اثرات بسیار مفید امگا 3 است. همچنین علت مرگ و میر و کوتاهی عمر در اسکیموها را مرتبط به حوادث و صدمات می دانند نه بیماری ها و سکته های قلبی و تنگی عروق.
در ایران مصرف سرانه ماهی حدود 5 کیلوگرم است که تفاوت فاحشی با کشور ژاپن دارد و متاسفانه عمر متوسط در ایران حدود 67 سال است که با عمر متوسط ژاپنی ها یعنی 88 سال فاصله زیادی دارد.
پژوهش های انجام شده در کشور پرتغال نیز نشان می دهد کسانی که درسواحل این کشور ساکنند و به طور مرتب از ماهی استفاده می کنند، در مقایسه با افرادی که درنقاط دیگر کشور هستند و ماهی کمی می خورند، بسیار کمتر دچار چربی خون و سکته های قلبی می شوند. افرادی که در ساحل دریا زندگی می کنند، ده برابر بیشتر از گروه دیگر ماهی می خورند و سطح امگا 3 خون آنها نیز در اندازه گیری های انجام شده بسیار بالاتر از گروه دیگر بوده است . همچنین بررسی آزمایشگاهی انجام شده نشان می دهد که این افراد علاوه بر سطح بالای امگا 3 ، دارای مقدار HDL ( کلسترول خوب ) بالاتر و LDL ( کلسترول بد ) کمتری از سایر افراد بوده اند. گروهی که در سایر نقاط کشور زندگی می کردند مصرف گوشت آن ها بالاتر از ماهی بوده و در این گروه سکته قلبی نسبت به گروه ساکن کنار دریا چهار برابر بیشتر بود.
همان طور که می دانید فشار خون بالا یکی از علل مهم بیماری های قلبی- عروقی و آتروسکلروز ، سکته های قلبی و مغزی است. اگر فشار خون فردی به مدت طولانی بالای عدد 160-140 میلی متر جیوه بر روی 95-85 میلی متر جیوه باشد ( البته این اعداد به سن هم بستگی دارد ) خطر ابتلاء به بیماری های قلبی- عروقی افزایش می یابد.
ناگفته نماند برای محافظت از قلب و عروق باید به فشار خون اهمیت زیادی بدهید. خوشبختانه نتایج جالبی در تحقیقات علمی اخیر در پایین آوردن فشارخون با اسید چرب امگا 3 به دست آمده و بررسی های انجام شده نشان می دهد که کمبود این چربی با افزایش فشار خون رابطه دارد.
امروزه ثابت شده که انجام ورزش های سبک به همراه مصرف اسید چرب امگا 3 به صورت یک برنامه دائمی و منظم می تواند در کاهش فشار خون بالا و تنظیم آن بسیار مفید باشد و این کار برای هر گروه سنی قابل اجراست.
در تحقیقات علمی فراوان که بر روی تنگی نفس بزرگسالان انجام گرفته ، نتایج مثبتی از تاثیرات آن مشاهده شده است. بررسی بافت جدار ریه و مجاری تنفسی در بیماران مبتلا به آسم نشان داده که این افراد دارای عوامل التهاب زا در جدار ریه و مجاری تنفسی خود هستند که همگی به علت افزایش اسید چرب آراشیدونیک مربوط به خانواده اسید چرب امگا 6 بوده است.
در نتایج آزمایش هایی که بر روی 8960 مردی که قبلاً سیگار می کشیدند ولی در حال حاضر آن را ترک کرده بودند، دیده شد که پس از ترک سیگار تعداد 667 نفر آنها مبتلا به برونشیت مزمن شده اند. هم چنین 185 نفر آن ها دچار آمفیزم ریوی و 197 نفر دچار صدمات مزمن و تنگی ریه ها شده بودند. متخصصان ریه در اروپا، در پی تحقیقات انجام شده پی بردند که با اضافه کردن اسید چرب امگا 3 در تغذیه بیماران می توان تعداد امراض، راه های هوایی و تنفسی، شدت امراض، تعداد دفعات عود آن و یا تعداد مرگ و میر حاصل از آن را کاهش داد.
تغذیه سرشار از امگا 3 کمک فراوانی به بهبود مشکلات تنفسی بیماران می کند و از طرف دیگر باعث کاهش داروهای مصرفی می شود. محققان علم تغذیه به اثبات رسانده اند که مصرف اسید چرب به فرم ترانس باعث افزایش مشکلات تنفسی مثل آسم می شود. به عبارت دیگر تغذیه نادرست و افزایش مصرف اسیدهای چرب به فرم ترانس به همراه آلودگی هوا، عاملی مهم در جهت افزایش احتمال ابتلا به بیماری های مزمن تنفسی است.
همچنین محققان نشان داده اند که مصرف اسید چرب امگا 3 نه تنها بیماری های مزمن تنفسی را بهبود می بخشد، بلکه در بیماران با تنگی نفس حاد و شدید که در بخش های مراقبت ویژه ( ICU) بستری هستند نیز تاثیر داشته است. نتایج این تحقیقات و بررسی ها در مجله علمی آمریکایی به نام Critical Care Medicine در شماره نوامبر 1999 میلادی به چاپ رسیده است. در این تحقیق دانشمندان مشاهده کردند که حتی پزشکان بخش مراقبت ویژه اورژانس توانسته اند با کمک این اسید چرب، زمان توقف بیماران را در زیر دستگاه تنفس مصنوعی تا پنج روز کاهش دهند.
طبق آمار جهانی یک چهارم زنان بالای پنجاه سال مبتلا به پوکی استخوان هستند. این آمار در کشورما بسیار بالاتر است و متاسفانه خانم های ایرانی از سن پایین تری مبتلا به پوکی استخوان می شوند. پوکی استخوان نوعی اختلال حاصل از کاهش بافت استخوانی محسوب می شود. اگر تعادل بین ساخت و تجزیه بافت استخوانی به هم بخورد، به مرور از تراکم بافت استخوانی کاسته می شود و اگر روند کمبود مزمن کلسیم و ویتامین D ( به ویژه مصرف لبنیات ) ادامه داشته باشد، باید از موادی مثل داروی کورتن، سیگار پرهیز کرد و به طور مرتب فعالیت ورزشی مناسب داشت.
محققان پی برده اند که اسید چرب امگا 3 در پیشگیری از پوکی استخوان نقش بسیار مهمی به عهده دارد. اگر مصرف دائمی و منظم اسید چرب امگا 3 ادامه یابد، جذب کلسیم از روده ها بیشتر می شود.
با مصرف ماهی علاوه بر افزایش جذب کلسیم، سلول های استخوانی تحریک شده کلسیم را بهتر در خودشان رسوب می دهند.
این اسید چرب علاوه بر پیشگیری، به عنوان درمان کمکی در کنار درمان با داروهای شیمیایی در مبتلایان به پوکی استخوان، بسیار موثر است .

چای پرطرفدارترین نوشیدنی در جهان

شاید بتوان گفت چای این نوشیدنی همگانی که بر سر سفره و روی میز بسیاری از مردم جهان، در میهمانی ها، جشن ها ، سوگواریها و … به عنوان پیش غذا، پس غذا و گاهی غذای اصلی (چای شیرین صبحانه) جای دارد، بعد از آب یکی از ارزانترین و پرطرفدارترین نوشیدنیهای جهان محسوب می شود . حال ببینیم چای چیست ، از کجا آمده است؟ چه فایده ها و چه ضررهایی دارد؟ انواع آن چیست و نوشیدنی های جایگزین آن کدام است؟
گیاه چای:

تاریخ استفاده از چای ( به علت قدمت آن ) مشخص نیست ولی اصل این گیاه به چین، برمه و تونکن می رسد.
این گیاه علاوه بر چین در هند، سیلان، ژاپن، اندونزی، ویتنام، تبت، قفقاز و ایران می روید.
در قرن هفدهم، اولین بار، چای توسط هلندی ها به اروپا آورده شد و بلافاصله مصرف آن همگانی شده و به سایر نقاط جهان رسید . در میان اروپاییان انگلیسی ها از طرفداران پر و پا قرص این نوشیدنی شرقی هستند.

چای ، گیاهی است بوته ای که گاهی ارتفاع آن تا 8 متر می رسد . برگ های آن به صورت بیضی شکل ، نیزه ای و نوک تیز، سفت و سخت هستند.

چیدن برگ های سبز و جوان گیاه به وسیله دست انجام می گیرد و سپس برای آماده سازی به کارخانه تحویل داده می شود و در کارخانه طی عملیاتی، این برگ های جوان و سبز تبدیل به چای سیاه می شوند.
این عملیات عبارتند از : پژمرده کردن، لوله کردن، برشته کردن، تخمیر دادن، بخار دادن، خشک کردن و بسته بندی کردن.
برای تهیه چای سبز، برگ های سبز چای را کمی برشته کرده و سپس خشک می کنند به همین دلیل چای سبز، رنگ خود را حفظ می کند.

انواع چای :
چای انواع مختلفی دارد که نام هر یک بستگی به رنگ آن دارد . مانند چای سیاه، چای سفید، چای سبز و … که هر یک نیز انواعی دارند.

چای سیاه

چای سیاه دارای انواع مختلفی است که هر نوع آن طرفداران خاص خود را دارد . معروف ترین چای سیاه جهان عبارتند از:

1- چای چینی: بهترین نوع آ ن چای دارجلینگ است که در دشت های هیمالیا می روید و عطر آن بوی چغاله بادام را به یاد می آورد.
2- چای کاروان: چای گرم و معطری است که مقدار تئین آن کم است .
3- چای امپریال : مخلوطی از چای و گل یاس که عطر و طعم دود زده دارد.
4- چای یونان بزرگ : چایی است با برگهای نوک طلایی زیبا و طعم مناسب تند که مناسب صبح و بعد از ظهر است .
5- چای های فورمز: که مهمترین آنها " اولانگ بلند" نام دارد. دارای طعم بلوطی و مناسب صبحانه است .
چای های هندی و سیلانی:

این چایها که مورد استقبال انگلیسیها هستند عبارتند از :

پگو پرتقالی: چایی است ملایم، دارای برگ های بزرگ که چای عصر انگلیسی ها است .
پگو پرتقالی شکسته : چای است با برگ های کوچک با طعمی تند و معطر که چای صبحانه و مناسب برای مخلوط کردن با شیر است.
چای قفقازی و روسی: این چای دارای عطری لطیف و شرقی ( با عطر گل برموگات ) است که ترکیبی از بو و طعم های چای های چینی و هندی را دارد.

چای ایرانی

شاید بتوان گفت بسیاری از چایهای جهان ریشه ایرانی ( ایران باستان ) دارند. اما امروزه آنچه به عنوان چای ایرانی شناخته می شود، چای شمال ایران به ویژه منطقه لاهیجان است .
چای ایرانی ( نوع مرغوب آن ) در مقایسه با چای های خارجی خالص تر است ، زیرا برای خوش عطر و طعم کردن آن از مواد معطر استفاده نمی شود. اما ایرانیان طبق یک رسم قدیمی از برگ های تازه گل یاس و شمعدانی برای معطر کردن چای سنتی استفاده می کردند.
خواص چای سیاه: چای نوشیدنی مفیدی برای تصفیه خون از طریق ازدیاد ترشحات کلیوی است ، به هضم غذا کمک می کند، سبب نشاط ، بیداری و مانع خواب آلودگی می شود. برای نقرس و اسکوربوت نیز مفید است.
ترکیبات چای
برگ چای ، دارای کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم ، پیگمان های فلاوونیک، بازهای پوریک، تئوفیلین، ویتامین، کلروفیل، تانن و کافئین است.
چای سیاه حاوی مقداری کافئین می باشد اما چای سبز فاقد آن است. بنابراین چای سبز آرام بخش تر است.
نیکلا لمری ( گیاه شناس ) می گوید : چای ضمن دور کردن بخارهای بدن حالت نشاط و بیداری به روان می دهد.
مصرف چای بعد از غذا ، به هضم آن کمک می کند ، اما برای پیشگیری از عدم جذب آهن بهتر است 2 ساعت بعد از صرف غذا چای نوشیده شود. برای شیرین کردن چای ، عسل بهترین ماده است . علاوه بر آن شکر سرخ و نبات نیز مفید بوده اما بهتر است بیماران دیابتی از توت استفاده کنند.

چای سبز

اگرچه چای سبز نوشیدنی ملی ژاپنی هاست . اما چینی ها نیز از طرفداران پر و پا قرص این چای بوده و خود ، نوعی چای سبز تولید می کنند که عطر تند گل یاس و گل های دیگر را در خود دارد که به نام " ماندرن بزرگ یاسی " شهرت یافته است . نوشیدن این چای بعد از خوردن غذاهای چینی بسیار دلچسب است .

خواص چای سبز: چای سبز فواید زیادی دارد . شاید علت آن مربوط به عمل آوری چای در کارخانه باشد . چای سبز یک نوشابه بدون کافئین و پیشگیری کننده از حمله قلبی و سرطان شناخته شده است و یک تونیک ( تقویت کننده ) بسیار مفید است. این چای دارای خاصیت ضد چربی ( از هر نوع آن ) و مقوی اعصاب بوده و قدری نیز خاصیت تب بری دارد. چای سبز باعث تقویت معده شده و ضمن دفع سموم بدن، نفخ معده را نیز برطرف می کند . چای سبز باعث تقویت حافظه شده و برای افراد افسرده یک داروی ضد افسردگی است. زیرا نوشیدن چای سبز باعث نشاط و سرزندگی می شود.

مضرات نوشیدن چای

نوشیدن چای ( از نوع چای سیاه ) پررنگ و غلیظ ممکن است برای عده ای باعث تحریک اعصاب و تپش قلب شود . همچنین نوشیدن چای پررنگ برای خانمها احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد .
یکی از شیمیدان های معروف چینی می گوید: " چینی ها هر روز حدود بیست فنجان چای می نوشند ، بدون آنکه ضرری متوجه آن ها باشد، زیرا روشی را که در جوشاندن و دم کردن چای به کار می برند سبب می شود که قسمت عمده ای از ( تانن ) مضر آن خارج شود. "

طریقه دم کردن چای به روش چینی

( این روش مخصوص دم کردن چای سیاه است. )
ابتدا سماور را از آب صاف ( آب چشمه بهتر است ) پر کرده و بجوشانید .
در مقابل هر فنجان چای که مایلید دم کنید دو انگشت چای ( مقدار چایی که میان انگشت شصت و سبابه قرار می گیرد ) را در قوری ریخته و کمی آب جوش روی آن بریزید . و مدت 2 دقیقه در کناری بگذارید. پس از 2 دقیقه آب آن را خالی کنید . زیرا آب دارای مقدار زیادی ( تانن ) است سپس قوری را از آب جوش پر کرده 3 تا 5 دقیقه آن را روی سماور بگذارید تا دم بکشد. این چای مقدار زیادی از عناصر مضر خود را از دست داده است.
معطر کردن چای
برای معطر کردن چای می توان به آن مقداری گل یاس، گل سرخ، گل بهار نارنج، نعنا، هل، لیموی خشک یا تازه، چند پر زعفران ( بسته به علاقه و ذائقه ) را به صورت ترکیبی یا به تنهایی اضافه کرد.

مضرات مصرف زیاد نمک

مصرف نمک به مقدار کم در برنامه غذایی ما لازم و ضروری است. ولی ما معمولاً 10 تا 20 برابر مقدار مورد نیاز بدن، نمک مصرف می کنیم. البته سه چهارم نمکی که در طی روز مصرف می کنیم بصورت نهفته در غذاهای فرآیند شده و آماده است. فقط یک چهارم آن را در سر سفره یا هنگام پخت غذا، اضافه می کنیم.
طبق تحقیقات ،مشخص شده است که،دریافت زیاد نمک، اثرات مضری بر سلامتی ما دارد که شامل موارد زیراست:
فشار خون
کاهش مصرف نمک، فوراً باعث کاهش فشارخون بالا می شود .

در حال حاضر، ارتباط بین مصرف زیاد نمک و افزایش فشار خون، بطور قطعی ثابت شده است. افزایش فشار خون، خطر سکته (از کار افتادن قسمتی از بدن) یا حمله قلبی (مسدود شدن یکی از سرخرگ هایی که خون را به عضله قلبی می رسانند) را افزایش می دهد. اینها از علائم عمده فشار خون بالا هستند.
برای تشخیص این عارضه، می توانید با یک دستگاه فشارسنج، مقدار فشار خونتان را اندازه بگیرید. به خصوص اینکه با افزایش سن، میزان ابتلا به فشار خون بالا، افزایش می یابد.
کاهش مصرف نمک، فوراً باعث کاهش فشارخون بالا می شود و اگر همیشه به مقدار کم نمک مصرف کنید، با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهید شد.
سکته قلبی
مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشارخون می شود، به نظر می رسد به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی می شود.
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان ها می گیرد و باعث دفع آن از ادرار می شود. به همین دلیل باعث نازک شدن استخوان می شود.

پوکی استخوان
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان ها می گیرد و باعث دفع آن از ادرار می شود. به همین دلیل باعث نازک شدن استخوان می شود. در نتیجه با افزایش سن، استخوان ها به راحتی می شکنند. هم اکنون توصیه می شود برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک بایستی کاهش یابد.
سرطان معده
کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می دهد.

با مقایسه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده در هر کشوری، آشکار شده است. مرکز بررسی سرطان در جهان توصیه می کند، کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می دهد.
آسم
مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، بطور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم تر می کند. بعضی تحقیقات دقیق و کنترل شده، نشان داده که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.
بیماری کلیوی
بررسی ها نشان داده، مصرف زیاد نمک در شرایط غیرطبیعی، اثرات مضری بر کلیه ها دارد.

نگهداری مایعات بدن
مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می شود. کاهش مصرف نمک دراین شرایط، حدود 2 لیتر از مایعات بدن (یا 2 کیلوگرم از وزن بدن) را کاهش می دهد. بسیاری از خانم هایی که دچار ورم قوزک پا، ادم و تنگ شدن انگشتر در دستشان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم و ادم آنها بسیار کاهش می یابد.
شما به راحتی می توانید مصرف نمک را کاهش دهید. به این صورت که :
– هرگز به غذای خود نمک اضافه نکنید، چه در هنگام پخت غذا و چه در سر سفره.
– سایر اشکال نمک مثل سنگ نمک، نمک دریا و افزودنی های پرنمک مثل سس گوجه ، شور ، ترشی و … نباید مصرف شوند.
– سعی کنید بیشتر مواد غذایی تازه مصرف کنید مثل میوه، سبزی، ماهی، مرغ و گوشت قرمز کم چربی و خودتان در منزل غذا تهیه کنید.
– سعی کنید غذاهای آماده مثل انواع کنسرو و غذای بیرون از منزل را نخورید ، زیرا دارای نمک زیادی هستند.
به یاد داشته باشید که نباید بیشتر از 6 گرم در روز نمک مصرف کنید.

چگونه مقدار نمک موجود در غذاهای فرآیند شده را حساب کنیم؟
بعضی از مواد غذایی آماده دارای برچسب هایی هستند که مقدار نمک موجود در آنها مشخص شده است. به یاد داشته باشید که نباید بیشتر از 6 گرم در روز نمک مصرف کنید.
در برچسب بعضی مواد غذایی هم مقدار سدیم موجود در 100 گرم از ماده غذایی ذکر شده است. برای تبدیل مقدار سدیم به نمک بایستی آن را در عدد 5/2 ضرب کنید ؛ بعنوان مثال 1 گرم سدیم در 100 گرم، معادل 5/2 گرم نمک در 100 گرم ماده غذایی است. اگر گرم ماده غذایی مصرفی خود را بدانید، می توانید براساس آن مقدار نمک را مشخص کنید.
مثلاً اگر روی برچسب ماده غذایی نوشته شده باشد، 100 گرم از ماده غذایی حاوی 4 گرم سدیم است، یعنی 10 گرم نمک دارد. پس اگر شما 50 گرم از این ماده غذایی را بخورید، 5 گرم نمک دریافت کرده اید.
البته باید بگوییم در بیشتر موارد مقدار نمک موجود در برچسب ماده غذایی مشخص نیست. با گذشت زمان می توانید به غذای کم نمک عادت کنید
شوری یا بی نمکی غذا ، علاوه بر مقدار نمک موجود در آن به حساسیت گیرنده های چشایی در دهان شما نیز بستگی دارد. با کاهش مصرف نمک، در ابتدا ممکن است غذا بی نمک به نظر آید، ولی بعد از گذشت 2 یا 3 هفته، حساسیت گیرنده های چشایی دهان شما افزایش می یابد و می توانید طعم واقعی غذا را چشیده و احساس کنید خیلی هم خوشمزه است.

دریافت خیلی زیاد آهن به بدن آسیب می رساند

مطالعات متعدد اثبات کرده است، زمانی که میزان آهن موجود در خون زیاد باشد، باعث حملات قلبی و ابتلاء به انواع سرطان از جمله سرطان مری و کیسه صفرا خواهد شد.
مطالعه ای در دانشگاه هاروارد نشان داد در بیشتر موارد، آهن موجود در گوشت باعث این عوارض می شود.
افرادی که مقایدر زیادی گوشت قرمز، مرغ و ماهی مصرف می کنند، میزان آهن خونشان نسبت به افراد گیاهخوار بالاتر است.
آهن موجود در گوشت قرمز، مرغ و ماهی، آهن هِم (Heme) نام دارد که به مقدار زیادی جذب می شود( جذب آن 20-10درصد است). در حالیکه آهن موجود در منابع گیاهی به مقدار خیلی کم و فقط 3-1 درصد آن جذب خون می شود.
اگر چه بین آهن بالای خون و حملات قلبی و سرطان ارتباطی وجود دارد، ولی ما دلیل آن را نمی دانیم که چگونه آهن باعث این بیماری ها می شود.
اگر مقدار آهن خون شما بالا باشد، می توانید از پزشک خود بخواهید یک آزمایش خونی بنام TIBS (درجه اشباع ترانسفرین*) برای شما بنویسد که بر اساس آن غلظت آهن خونتان مشخص می شود. اگر میزان TIBS بیشتر از 60 درصد باشد، احتمال ابتلاء به حملات قلبی و انواع سرطان افزایش می یابد.
در اینصورت برای کاهش آهن خون بایستی :
1- مصرف انواع گوشت قرمز، ماهی، مرغ و غذاهای غنی شده با آهن ( ماندد غلات غنی شده با آهن) را کاهش دهید.
2- در سال 6 بار یا بیشتر خون بدهید.

* ترانسفرین؛ پروتئین حمل کننده ی آهن در خون می باشد.

فهرست مطالب
سکته مغزی چیست؟ 1
عوامل خطرساز سکته مغزی 2
کنترل سکته مغزی 3
علائم سکته مغزی 4
سکته مغزی و پیشگیری از آن 5
غذاهای موثر در پیشگیری از سکته مغزی 8
چه غذاهایی در پیشگیری از سکته مغزی مفید هستند؟ 9
از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟ 11
سکته ی مغزی؛ عامل مصیبت ماندگار 12
توصیه های مفید برای پیشگیری از لخته شدن خون 15
نقش مواد غذایی در ایجاد لخته خون 18
رژیم غذایی برای کاهش فشار خون بالا 21
چه غذاهایی مفید هستند ؟ 22
از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟ 23
چه غذاهایی برای قلب مفید هستند؟ 25
"هویج پخته مغذی تر است" 28
خواص درمانی و تغذیه ای سیب زمینی 30
نقش اسید چرب امگا 3 در پیشگیری از بیماری ها 35
چای پرطرفدارترین نوشیدنی در جهان 38
انواع چای : 40
چای ایرانی 41
مضرات نوشیدن چای 43
طریقه دم کردن چای به روش چینی 43
مضرات مصرف زیاد نمک 44
سکته قلبی 45
پوکی استخوان 45
بیماری کلیوی 46
نگهداری مایعات بدن 47
دریافت خیلی زیاد آهن به بدن آسیب می رساند 48