موضوع:
رادیو ویزیو گرافی (RVG)
فهرست:
چکیده
1. رادیوگرافی
1-1- رادیوگرافی یا عکس برداری چیست
1-2- رادیوگرافی یا عکس برداری چگونه کار میکند
1-3- عکس برداری یا رادیوگرافی ساده چگونه انجام میشود
2- رادیوگرافی دیجیتال چیست
2-1- سیستم رادیوگرافی دیجیتال سی سی دی ( CCD Detector – Charge Coupled Device )
2-1-1- فلت پنل های غیر مستقیم (Indirect FPD's)
2-2- مزایای سیستم های رادیولوژی دیجیتال و نیمه دیجیتال ( سی ار CR )
2-3- تکنیکهای رادیوگرافی دیجیتال
2-4- انواع روشهای رادیوگرافی دیجیتال
2-4-1- رادیوگرافی دیجیتال مستقیم
2-4-2- سیستم های چند منظوره رادیوگرافی دیجیتال
2-5- برخی از خصوصیات دستگاه رادیوگرافی دیجیتال
3- رادیو ویزیو گرافی (rvg)
4- رادیوگرافی پانورکس Panorex
4- خطرات احتمالی استفاده از تصاویر رادیوگرافیک در دندانپزشکی
5- مقایسه رادیوگرافی معمولی و دیجیتال در ارزیابی ترمیم ضایعات استخوانی در فک
5-1- مواد و روشها
5-2- یافتهها
6- نتیجه گیری
7- منابع
چکیده:
در این مقاله ابتدا به بررسی و معرفی رادیوگرافی در پزشکی به طور عام پرداخته و انواع رادیوگرافی و نحوه کار آن را شرح می دهیم و سپس به بحث رادیو ویزیوگرافی در دندانپزشکی خواهیم پرداخت و اشاره ای بر خطرات احتمالی استفاده از تصاویر رادیوگرافیک در دندانپزشکی خواهیم داشت و در انتها به طور مفصل به مقایسه رادیوگرافی معمولی و دیجیتال در ارزیابی ترمیم ضایعات استخوانی در فک (بر مبنای بررسی های صورت گرفته در استخوان فک سگ) پرداخته ایم.
1. رادیوگرافی:
1-1- رادیوگرافی یا عکس برداری چیست
رادیوگرافی یکی از روش های تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از آن میتوان به نحوی درون بدن انسان را دید و از بعضی بیماری های آن اطلاع پیدا کرد. این روش با استفاده از تابش اشعه ایکس (X-ray ) اشعه رونتگن به قسمتی از بدن انسان میتواند تصویر مورد نیاز را تهیه کند.
رادیوگرافی انواع متفاوتی دارد. پایه ای ترین نوع آن را رادیوگرافی ساده میگویند. رادیوگرافی ساده اولین نوع تصویربرداری یا اشعه ایکس است که به توسط بشر اختراع شده و هنوز بطور وسیعی از آن استفاده میشود.
یک تصویر رادیوگرافی ساده معمولا بصورت یک ورقه پلاستیکی یا سلوفان شفاف است که بر روی آن تصویری سیاه و سفید نقش بسته است. به آن عکس رادیولوژی یا فیلم رادیولوژی هم میگویند. پزشک معمولا این ورقه را در مقابل نور قرار داده و تصویر را نگاه میکند. به دستگاهی که نور لازم را برای این کار تهیه میکند نگاتوسکوپ میگویند. تقریبا از هر نقطه ای از بدن انسان میتوان فیلم رادیولوژی تهیه کرد.
1-2- رادیوگرافی یا عکس برداری چگونه کار میکند
مهمترین روش تصویربرداری پزشکی که میتوان با استفاده از آن تا حدودی درون بدن را دید و بعضی بیماری های آن را تشخیص داد عکس برداری یا رادیوگرافی ساده است.
برای عکس برداری با اشعه ایکس قسمتی از بیمار را که قصد بررسی آنرا دارند بر روی فیلم قرار میدهند و سپس به آن قسمت اشعه ایکس تابیده میشود. اشعه ایکس از پوست و عضلات عبور کرده و به صفحه حساس برخورد میکند. رنگ این قسمت ها بعد از ظاهر شدن سیاه دیده میشود. برعکس، استخوان مانع عبور اشعه ایکس شده و چون به زیر قسمتی که استخوان قرار دارد اشعه نمیتابد بعد از ظاهر شدن به رنگ سفید دیده میشود. در واقع عکس برداری با اشعه ایکس بسیار شبیه افتادن سایه شما بر روی دیوار است. وقتی در برابر آفتاب در مقابل دیوار قرار میگیرید قسمت هایی که بدن شما جلوی عبور نور خورشید را گرفته بر روی دیوار تاریک تر شده و شما آنرا بصورت سایه خود میبینید. رادیوگرافی ساده هم یک نوع بررسی سایه بافت های انسان است ولی در مقابل اشعه ایکس. البته اینطور نیست که بافت ها یا جلوی اشعه ایکس را بگیرند یا به آن اجازه عبور بدهند. مقدار عبور اشعه از بافت ها کم و زیاد است مانند یک شیشه که میتواند شفاف باشد یا درجات متفاوتی از کدورت را داشته باشد.
1-3- عکس برداری یا رادیوگرافی ساده چگونه انجام میشود
یکی از ابزارهای مهمی که پزشک ارتوپد میتواند به کمک آنها بیماری های اندام را تشخیص دهد تصویربرداری است. به کمک روش های تصویربرداری پزشک معالج میتواند قسمت های مختلف اندام مثل استخوان، عضله، تاندون، عصب و غضروف را ببیند. اساسی ترین ابزار تصویربرداری رادیوگرافی ساده است.
مقدار اشعه ای که در یک رادیوگرافی ساده به بدن بیمار تابیده میشود اندک بوده و برای سلامتی وی ضرری ندارد. البته خانم های باردار باید قبل از انجام رادیوگرافی پزشک معالج را در جریان وضعیت بارداری خود قرار دهند. در سه ماهه اول بارداری در انجام رادیوگرافی باید احتیاط کرد.
برای انجام رادیوگرافی ابتدا تکنیسین رادیولوژی بیمار را به اطاق رادیوگرافی هدایت میکند. روش انجام رادیوگرافی بسته به اینکه از چه اندامی تصویربرداری انجام میشود متفاوت است. ممکن است نیاز شود تا بیمار در حالت درازکش بر روی تخت مخصوص رادیوگرافی (در حالت رو به بالا، به شکم و یا خوابیده به پهلو) قرار گیرد. بعضی تصاویر رادیوگرافی در حالت ایستاده تهیه میشوند و برای تهیه بعضی دیگر لازم است تا بیمار بنشیند. تکنیسین رادیولوژی بیمار را در وضعیت مناسب قرار داده و اندامی را هم که قصد تصویربرداری از آن
دارد در وضعیت مناسب قرار میدهد. و سپس یک صفحه فلزی مخصوص که فیلم رادیولوژی در آن قرار دارد را در زیر یا کنار اندام مورد نظر قرار میدهد. به این صفحه کاست Cassette میگویند. در مرحله بعد منبع اشعه ایکس که بر روی دسته فلزی خاصی قرار گرفته را در نزدیکی اندام قرار میدهد بطوریکه قسمتی از اندام که نیاز به تصویربرداری دارد بین منبع اشعه ایکس و کاست قرار گیرد.
از بیمار خواسته میشود تا در همین وضعیت بی حرکت باقی بماند. تکنیسن رادیولوژی اطاق را ترک کرده و در اطاق مجاور کلید تولید اشعه ایکس را میفشارد. تابش اشعه ایکس به اندام مورد نظر در کسری از ثانیه صورت میگیرد. در بسیاری اوقات عکس برداری از اندام در دو یا چند جهت انجام میشود به این معنی که چند عکس از اندام از زاویه های مختلف گرفته میشود. در این موارد تکنیسن رادیولوژی مجددا اندام را در وضعیت دیگری قرار داده و مراحل قبل را تکرار میکند. از بیمار خواسته میشود تا در اطاق دیگری منتظر بماند. در این فاصله زمانی فیلم رادیولوژی به اصطلاح ظاهر میشود یعنی فرآیند های شیمیایی بر روی آن صورت میگیرد تا تصویر ایجاد شده بر روی آن قابل دیدن شود. در صورتی که کیفیت تصویر تهیه شده در حد مطلوب بود به بیمار اجازه داده میشود تا بخش رادیولوژی را ترک کند. فیلم رادیولوژی به توسط متخصص رادیولوژی دیده شده و تفسیر میشود. این تفسیر برای پزشک معالج نوشته شده و به همراه فیلم به بیمار داده میشود تا به پزشک معالج خود ارائه دهد.
2- رادیوگرافی دیجیتال چیست
در سال های اخیر نوع خاصی از رادیوگرافی ساده رایج شده که به آن رادیوگرافی دیجیتال Digital radiography میگویند. تفاوت این روش با روش سنتی در کاست مورد استفاده است. این همان تفاوتی است که دوربین های جدید دیجیتال با دوربین های قدیمی دارند. دوربین های عکاسی قدیمی تصویر را بر روی یک فیلم ضبط میکردند و آن فیلم باید در لابراتوار ظاهر و سپس بر روی کاغذ چاپ میشد ولی در دوربین های دیجیتال تصویر بجای فیلم بر روی یک صفحه الکترونیک حساس به نور تابیده میشود که اطلاعات نوری تصویر را تبدیل به سیگنال های الکتریکی میکند. در رادیوگرافی دیجیتال هم بجای فیلم رادیولوژی، کاست حاوی یک صفحه الکترونیک است که همان کار را انجام میدهد.
برخورد اشعه ایکس که از بدن بیمار عبور کرده است بر روی صفحه الکترونیک موجب تحریک نیمه هادی هایی که بر روی آن قرار دارد میشود. این نیمه هادی ها برحسب شدت اشعه ای که به آنها برخورد کرده شدت جریان الکتریکی را ایجاد میکنند. اطلاعات این سیگنال های الکتریکی به توسط کامپیوتر پردازش شده و بر روی مانیتور قابل دیدن است.
البته میتوان تصویرهای حاصل از این نوع رادیوگرافی را بر روی فیلن هم چاپ کرد.
تصویر دستگاه رادیولوژی دیجیتال
2-1- سیستم رادیوگرافی دیجیتال سی سی دی
(CCD Detector – Charge Coupled Device )
این دسته نیز مانند فلت پنلهای غیر مستقیم درلایه خارجی دارای مواد سینتیلاتورهستند در لایه زیرین ، لایه اپتیک یا فیبر اپتیک (Fiber Optics) جهت متمرکز نمودن نور ساطع شده از سینتیلاتور بر روی سنسور CCD قرار گرفته است. با هدایت نور به سنسور ( این سنسورها از حساسیت بالایی در مقابل کمترین نور تابش شده ازخود نشان می دهند از این رو رنج گسترده ای از آشکارسازی شدت نور در این سنسورها در دسترس خواهد بود ) ، باردار شدن پیکسلها بر اساس شدت نور جذب شده و تخلیه یک به یک بار الکتریکی آنها در مبدل آنالوگ به دیجیتال ، تصویر دیجیتالی تشکیل می شود .
توجه : این سنسورها در مقایسه با سنسورهای (CMOS (complementary metal oxide semiconductor که در دوربینهای دیجیتال معمولی نیز استفاده می شوند دارای نویز پذیری کمتر ، حساسیت بالاتری نسبت به نور و امکان استفاده به مدت طولانی تری می باشند در ظاهر نیز آشکارساز دستگاههای دارای CCD بزرگتر از سیستمهای فلت پنل هستند اما کیفیت تصاویر آنها کمی بهتر از فلت پنلهای غیر سلنیومی می باشد
برخلاف سیستم های CCDکه امکان نشت نور مربوط به یک پیکسل ( در اپتیکال فیبر ) به مسیر پیکسل های مجاور در آنها وجود دارد که بصورت ظهور نقاط بسیار روشن بر روی تصاویر نمایان می شوند که اصطلاحا به آنها (Blooming) درخشش می گویند.
2-1-1- فلت پنل های غیر مستقیم (Indirect FPD's)
که مانند تجهیزات تصویربرداری با دوربین های CCDو سیستم های کمی قدیمی تر سیستم رادیوگرافی سی ار (CR) به عنوان سیستم های رادیوگرافی دیجیتال غیر مستقیم (Indirect Digital Radiography ) شناخته می شوند .
این گونه آشکارسازها معمولا از جنس سیلیکون می باشند که لایه خارجی آنها را جهت افزایش بازده کوانتومی ( بازده کوانتومی پارامتری برای مشخص کردن حساسیت دستگاه به نور می باشد و برابر است با نسبت میانگین سیگنال خروجی به میانگین سیکنال ورودی که آنرا با QEنشان میدهند) و افزایش میزان جذب نور تولیدشده با مواد فلورسانس نظیر سینتیلاتور پوشش می دهند.
2-2- مزایای سیستم های رادیولوژی دیجیتال و نیمه دیجیتال سی ار (CR ) :
1. در رادیولوژی تمام دیجیتال نسبت به رادیولوژی سنتی ضریب خطا بسیار پایین تر می باشد زیرا بر اساس نرم افزار داخلی دستگاه دز اشعه و تمامی کمیت های تصویر برداری بصورت خودکار ( یا نیمه خودکار ) تنظیم و بهینه شده و اثر نقش بسته بر روی دتکتور بطور همزمان شدت پرتو خروجی از تیوپ رادیولوژی را کنترل می نماید . این خود باعث می شود علاوه بر کاهش دز اشعه و حذف تعداد دفعات تکرار تصویر برداری ٬ تصویر بسیار مطلوبی ایجاد شود همچنین بر اساس مشخصات دتکتور مورد استفاده در این سیستم ها ٬ نرم افزار داخلی سیستم بصورت خودکار اقدام به اصلاح تصویر خروجی از دتکتور می نماید تا تصویری در نهایت دقت و کیفیت ایجاد شود . البته بجز امکانات تغییر و اصلاح نرم افزاری بر روی تصاویر و کمی بهتر شدن کیفیت آنها ( به دلیل ماهیت کاست های (CR ) شاهد بهینه شدن تابش پرتو ایکس در نتیجه کاهش دز دریافتی بیمار ) و کنترل همزمان بر روی تصویر در حال ثبت در سیستم های سی ار نمی باشیم .
2. پشتیبانی از سیستم Pacs و (picture archiving communication systems ) : این سیستم شامل تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری جهت ایجاد یک شبکه داخلی بین تمامی تجهیزات تصویر برداری در مرکز درمانی ٬ سیستم ذخیره و آرشیو تصاویر با فرمت دایکام ( که خود شامل مکانی امن دارای حجم بسیار بالایی از حافظه سخت افزاری.
( Hard Disc ) جهت ذخیره تصاویر و سایر مشخصات بیماران می باشد) ٬ ارتباط با محل مشاهده و تفسیر تصاویر گرفته شده (Work Station ) و در نهایت قابلیت تبادل اطلاعات تصاویر با سایر مراکز درمانی و اینترنت می باشد . این سیستم در محیطی امن ( جلوگیری از احتمال هرگونه دستکاری در تصاویر رادیوگرافی بخصوص در پزشکی قانونی جهت ارائه به مراکز قانونی توسط حفظ و نگهداری اصل تصاویر در مرکز تصویر برداری ) امکان مشاهده و دسترسی پزشکان به تصاویر و سابقه بیماران را بصورت آنلاین ( که نیازمند خطوط پر سرعت اینترنتی میی باشد ) ٬ فراهم می آورد . البته این در صورتی است که تمامی مراکز درمانی در سطح کشور به این سیستم مجهز و آنرا پشتیبانی نمایند زیرا اصولا این سیستم بصورت یک سیستم یکپارچه بین مراکز درمانی طراحی شده است.
3. با حذف فیلم در رادیوگرافی دیجیتال ٬ هزینه تهیه فیلم رادیولوژی ٬ دارو های ظهور و ثبوت فیلم ٬ خرید و نصب تجهیزاتی نظیر پاس کاست ٬ دستگاه ظهور و ثبوت فیلم ( پروسسورها ) و آلودگی های زیستی ناشی از فیلم های رادیولوژی کاهش می یابد .
4. با استفاده از رادیولوژی دیجیتال فاصله زمانی بین اقدام جهت تصویر برداری و تحویل تصویر نهایی رادیولوژی بسیار کاهش می یابد . از اینرو این سیستم ها جهت استفاده در موارد اورژانس بسیار مناسب خواهند بود .
2-3- تکنیکهای رادیوگرافی دیجیتال
در تجهیزات دیجیتال تصویربرداری با اشعه ایکس ، تکنیکهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته تا علاوه بر کاهش دوز اشعه و افزایش کیفیت تصاویر ، نیاز به فیلم در هر بار اکسپوز نیز رفع شود .
در این تجهیزات راندمان از طریق امکان پیش نمایش فوری تصاویر ( بجز دستگاههای CR) ، کاهش زمان در پروسه تهیه تصویربجز دستگاههای
(CR)، کاهش زمان در پروسه تهیه تصویر (حذف فیلمهای رادیولوژی ٬ کاست ٬ پاسکاست پروسسورهای ظهور ٬ ثبوت ٬ اتاق تاریکخانه و سایر متعلقات ) ٬ انتقال سریع و تفسیر به موقع و دقیق (با توجه به کیفیت بالای تصاویر و اعمال تکنیکهای پردازش تصویر توسط سیستم Pacsدر اتاقهای کار و … ) افزایش یافته . با پیشرفتهایی که در توسعه پنل های ثبت تصویر صورت گرفته امروزه بر اساس آرایه ماتریس فعال ( AMA – Active Matrix Array) می توان میلیونها ذره تصویر را توسط پردازنده های پرقدرت سازماندهی و استفاده نمود که این اساس تولید فلت پنلها و صفحات CCDدر رادیوگرافی می باشد.
2-4- انواع روشهای رادیوگرافی دیجیتال
بطور کلی میتوان کلیه تجهیزات تصویربرداری دیجیتال (اشعه ایکس ) را به دو دسته زیر تقسیم نمود :
1. Indirect Digital Radiographyرادیوگرافی دیجیتال غیر مستقیم
2. رادیوگرافی دیجیتال مستقیم ( Direct Digital Radiography DDR) ، که فلت پنلهای سلنیومی Amorphous Selenium Flat Panel Detectorsاز آنجله هستند .
2-4-1- رادیوگرافی دیجیتال مستقیم :
از آنجا که در این فلت پنلها ، انرژی فوتونهای اشعه ایکس با عبور از بدن بیمار مستقیما به جریان الکتریکی تبدیل می شود (در آنها نیازی به تبدبل اشعه ایکس به نور نیست) به آشکارسازهای دیجیتال مستقیم موسومند لایه خارجی در این پنل ها از یک الکترود high) (voltage دارای اختلاف پتانسیل در حدود 5000 ولت تشکیل شده تا علاوه بر افزایش سرعت جذب انرژی فوتونهای اشعه ایکس در سطح سلنیوم موجب شود بارهای ایجاد شده به طرف الکترودها جذب شوند. این صفحات آشکارساز اشعه ایکس از میلیونها پیکسل ( میلیونها خازن کوچک و ترانزیستور متصل به آن ) تشکیل شده اند.
2-4-2- سیستم های چند منظوره رادیوگرافی دیجیتال
در تجهیزات دیجیتال تصویربرداری با اشعه ایکس ، تکنیکهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته تا علاوه بر کاهش دوز اشعه و افزایش کیفیت تصاویر ، نیاز به فیلم در هر بار اکسپوز نیز رفع شود. در این تجهیزات راندمان از طریق امکان پیشنمایش فوری تصاویر بجز دستگاههای(CR ) ، کاهش زمان در پروسه تهیه تصویر (حذف فیلمهای رادیولوژی ٬ کاست ٬ پاسکاست ٬ پروسسورهای ظهور ٬ ثبوت ٬ اتاق تاریکخانه و سایر متعلقات ) ٬ انتقال سریع و تفسیر به موقع و دقیق (با توجه به کیفیت بالای تصاویر و اعمال تکنیکهای پردازش تصویر توسط سیستمPacs در اتاقهای کار و … ) افزایش یافته.
2-5- برخی از خصوصیات دستگاه رادیوگرافی دیجیتال :
• امکان تهیه تصاویری با کیغیت بسیار بالا با استفاده از کمترین دز اشعه ٬ این دستگاه دارای یک فلت پنل استاندارد با سایز 43cm x 43cm و رزولیشن 2304pixels x 2304pixels بوده که قادر است در عرض چند ثانیه تصاویری با وضوح بالا ایجاد نماید.
• اعمال پردازش پیچیده نرم افزاری بر روئ تصاویر گرفته شده و تصحیح آنها جهت سهولت در عملیات تشخیصی و پشتیبانی از سیستمRIS
• پشتیبانی کامل از سیستمPacs
3- رادیو ویزیو گرافی (rvg)
کلمه RVG مخفف رادیوویزوگرافی (Radio viso graphy) است . تکنیک RVG یک روش نسبتاً جدید در تصویر برداری دندان می باشد که نیاز به فیلم رادیوگرافی و ظهور وثبوت را از بین می برد. این سیستم بر روی دستگاههای رادیوگرافی که دارای دکمه RVG بوده و یا می توان به صورت دستی زمان تابش آنها را تا 01/0 ثانیه کم کرد کاربرد دارد. از مزایای مهم RVG این است که دُز اشعه حدود 75 الی 80 درصد در این روش کاهش یافته و در واقع خطر
اشعه X در این سستم تقریباً وجود نخواهد داشت . RVG از یک سنسور که در داخل دهان بیمار قرار می گیرد تشکیل شده است به طوریکه سطح حساس آن در مقابل کن رادیوگرافی باشد. این سنسور همان نقش فیلم را ایفاء کرده و با تاباندن اشعه این سنسور تصویر را بلافاصله بر روی کامپیوتری که به آن متصل است منتقل می کند. سنسور از اندازه های مختلف برای متناسب شدن با اندازه دهان افاد مختلف ساخته شده است. کلیه مراحل پردازش تصویر توسط نرم افزار مخصوصی که قبل از نصب دستگاه در کامپیوتر نصب می گردد صورت می گیرد.
4- رادیوگرافی پانورکس Panorex
رادیوگرافی پانورکس یکی از مرسوم ترین رادیوگرافی های تشخیصی در دندانپزشکی است. در این نوع رادیوگرافی دندانپزشک می تواند کل دندانها واستخوانهای فک بالا و پائین بیمار را در یک کلیشه ببیند. این رادیوگرافی در مشخص کردن ضایعات فک و اطراف دندانها، دندانهای تهفته، میزان استخوان باقیمانده برای درمان های ایمپلنت و… به کار می رود.
4- رادیوگرافی پانورکس Panorex
رادیوگرافی پانورکس یکی از مرسوم ترین رادیوگرافی های تشخیصی در دندانپزشکی است. در این نوع رادیوگرافی دندانپزشک می تواند کل دندانها واستخوانهای فک بالا و پائین بیمار را در یک کلیشه ببیند. این رادیوگرافی در مشخص کردن ضایعات فک و اطراف دندانها، دندانهای تهفته، میزان استخوان باقیمانده برای درمان های ایمپلنت و… به کار می رود.
از این نوع رادیوگرافی نمی توان در تشخیص تمام ضایعات و بیماری های دندان و بافت های اطراف استفاده کرد به عنوان مثال بیماری لثه ها در رادیوگرافی های کوچک داخل دهان که پری اپیکال نامیده می شود بهتر مشخص می گردد در عین حال فقط با دیدن یک رادیوگرافی نمی توان نظر قطعی در مورد مشکل بیمار و راه درمان وی داد. همیشه باید مشاهده رادیوگرافی با معاینات داخل دهان همراه گردد تا به نتیجه قطعی رسید.
به این نوع عکسها O.P.G هم گفته می شود که مخفف عبارت OrthoPantomoGraph است. چون پانورکس یکی از انواع تکنیکهای توموگرافی است. این نام برای این چنین عکسهایی بیشتر مطرح است.
معمولا دندانپزشک موقع تشکیل پرونده بیمار یک O.P.G برایش تجویز میکند و بعد هنگام درمان اگر لازم باشد از انواع عکسهای داخل دهانی که خودش در مطب میگیرد استفاده خواهد کرد.
4- خطرات احتمالی استفاده از تصاویر رادیوگرافیک در دندانپزشکی
استفاده از تصاویر رادیوگرافیک در دندانپزشکی به منظور تعیین و تشخیص بیماری و بررسی پیشرفت آن اجتنابناپذیر است. هیچ شکی در مورد سودمند بودن رادیوگرافیها وجود ندارد و تقریباً نیمی از پوسیدگیهای دندانی فقط از طریق معاینات رادیو گرافی یافت میشوند. علیرغم این منافع، معاینات رادیوگرافی به دلیل استفاده از اشعه یونیزان بالقوه مضر است و استعمال نابجا و نامناسب آن خطرات احتمالی ناشی از آن را افزایش میدهد. دندانپزشکان باید بدانند که اجتناب بیماران از کوچکترین دوز تابش غیرضروری جزء وظایف آنهاست. بنابراین اگر دندانپزشکان از آگاهیها و راهنماییهای جدید پیرامون حفاظت اشعه همانند پیشرفت در مواد، تکنیکها و معیارهای انتخاب، مطلع بوده و انگیزه کافی داشته باشند، دوز تابش بیمار میتواند به میزان زیادی کاهش پیدا کند.
5- مقایسه رادیوگرافی معمولی و دیجیتال در ارزیابی ترمیم ضایعات استخوانی در فک:
نقایص استخوانی فک منشا عوارض بسیاری برای بیماران میباشد و ترمیم کامل استخوان یک هدف ایده آل در درمانهای رژنراتیو محسوب میشود. بررسی هیستولوژیک میتواند به عنوان یک معیار استاندارد مطرح باشد؛ اما در موارد بالینی تکنیکهای تشخیصی غیرمهاجم مورد نیازاست. در-
این بخش به بررسی دقت رادیوگرافی دیجیتال در مقایسه با رادیوگرافی معمولی در تعیین میزان ترمیم استخوان در طول زمان، می پردازیم.
5-1- مواد و روشها:
در این تحقیق تجربی ابتدا دندانهای پرمولر 4 سگ در هر چهار کوادرانت کشیده شد، سه ماه بعد در هر نیم فک در هر سگ، حفرهای به ابعاد mm5×5 ایجاد شد. 15، 30، 45 و 60 روز بعد، رادیوگرافی معمولی و دیجیتال از ناحیه به عمل آمد، در هر مرحله نمونه برداری انجام شد و مورد بررسی هیستومورفومتری قرار گرفت. در هر مرحله دانسیته استخوان در هر دو نوع رادیوگرافی مشخص شده و با درصد تشکیل استخوان تعیین شده به روش هیستومورفومتری مقایسه شد. اطلاعات به دست آمده با آزمون واریانس دادههای تکراری و آزمون t زوج توسط نرمافزار SPSS آنالیز گردید.
یافتهها: در همه زمانهای مطالعه، اختلاف بین دو روش رادیوگرافی و هیستومورفومتری معنیدار بود. در روزهای 15 و 60، اختلاف معنیدار بین دو روش رادیوگرافی معمولی و دیجیتال وجود داشت؛ به طوری که اختلاف رادیوگرافی دیجیتال و هیستوموفومتری کمتر از رادیوگرافی معمولی و هیستومورفومتری بود. در حالی که در روزهای 30 و 45، اختلاف معنیداری بین دو روش رادیوگرافی مشاهده نشد.
6- نتیجه گیری
در نهایت میتوان نتیجه گرفت که هرچند دقت رادیوگرافی در ارزیابی سیر ترمیم ضایعات استخوانی به اندازه مطالعات هیسستولوﮊیک نیست، اما نرمافزارها و ابزارهای دانسیتومتری که در رادیوگرافی دیجیتال در اختیار ما قرار دارد میتواند در موارد بالینی در ارزیابی سیر ترمیم کمک کننده باشد و این امکان را فراهم نماید که بتوانیم ترمیم استخوان را که خصوصیت کیفی محسوب میشود کمی کنیم و میزان آن را در طول زمان مورد بررسی قرار دهیم. همچنین رادیوگرافی دیجیتال این امکان را فراهم میکند که تشکیل استخوان را در مراحل اولیه نسبت به رادیوگرافی معمولی با دقت بیشتری در نمای رادیوگرافی مشخص نمائیم.
7- منابع:
1. Lynch SE, Marx RE, Wisner-lynch LA. Tissue Engineering: Applications in Maxillofacial Surgery and Periodontitis. 2nd ed. Hanover Park: Quintessence Books; 2008. P. 6-8.
2. Lindhe J, Long NP, Karring T. Clinical Periodontology and Implant Dentistry. 5th ed. London: Blackwell Co; 2008. P. 86-95.
3. Genant HK, Jiang Y. Advanced Imaging assessment of bone quality. Ann N Y Acad Sci 2006; 1068: 410-28.
4. Chiristagau M, Hiller KA, Schemalz G, Kolbeck C, Wenzel A. Quantitative digital subtraction radiography for the determination of small changes in bone thickness: An in vitro study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1998; 85(4): 462-72.
5. Chiristgau M, Hiller KA, Schmalz G, Kolbeck C,Wenzel A. Accuracy of quantitative digital subtraction radiography for determining changes in calcium mass in mandibular bone: An in vitro study. J Periodontal Res 1998; 33(3): 138-49.
6. White SC, Pharoah MJ. Oral Radiology Principles and Interpretation. 6th ed. Philadelphia: Mosby Co; 2009. P. 78-99.
7. Ihan-Hern N, Miljavec M. Spontaneous bone healing of the large bone defects in the mandible. Int J Oral Maxillofact Surg 2008; 37(12): 1111-6.
8. Pryor ME, Susin C, Wikesjo UM. Validity of radiographic evaluation of bone formation in a rat calvaria osteotomy defect model. J Clin Periodontol 2006; 33(6): 455-60.
9. Yun JH, Hwang SJ, Kim CS, Cho KS, Chai KJ, Kim CK, et al. The correlation between the bone probing, radiographic and histometric measurements of bone level after regenerative surgery. J Periodontal Res 2005; 40(6): 453-60.
10. Blokhuis TJ, de Bruine JH, Bramer JA, den Boer FC, Bakker FC, Patka P, et al. The reliability of plain radiology in experimental fracture healing. Skeletal Radiol 2001; 30(3): 151-6.
11. World medical association declaration of Helsinki: Ethical principles for medical research involving human subgects. Nurs Ethics 2002; 9(1): 105-9.
12. Ghoreishian SM, Jamalpoor M. Clinical, radiographic, and histologic comparison of ridge augmentation with bioactive glass alone and in combination with autogenous bone graft. DRJ 2006; 2(2): 1-8.
13. Nikalidaki SD, Van den Dolar J, Wolke IG, Jansen JA. Early effects of platelet-rich plasma on bone healing in combination with an osteoconductive material in rat cranial defects. Clin Oral Implants Res 2008; 18(2):
207-13.
14. Jardini MA, De Marco AC, Lima LA. Early healing pattern of autogenous bone grafts with and without e-PTFE membranes: A histomorphometric study in rats. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2005; 100(6): 666-73.
15. Hatakeyama M, Beletti ME, Zanetta- Barbosa D, Dechichi P. Radiographic and histomorphometric analysis of bone healing using autogenous graft associated with platelet- rich plasma obtained by 2 different methods. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2008; 105(1): e13-8.
Gerstentfeld LC, Wronski TJ, Hollinger JO, Einhorn TA. Application of histomorphometric methods to the study of bone repair. J Bone Miner Res 2005; 20(10): 1715-22.
1