ا
دانشگاه آزاد اسالمی واحد زنجان
دانشکده فنی و مهندسی
گروه معماری
پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی در رشته معماری
خانه حیات)مرکز توان بخشی(
شهریور 1395
ب
تقدیم به:
پدرم
کههه از او یههاد گههرفتم درسههت فهم یدن، در ست د یدن و در ست زندگی کردن را.
مادرم
کههه تمههام آموختههه هههایم از مهرومحبت،مدیون اوست.
النازونیوشا عزیزم
که خواهرا نه در ت مام لح ظات پشهههتیبانم بهههوده انهههد…
ج
سپاسگذاری
با تشکر و سپاس فراوان از استاد گرامیم :
سرکار خانم دکتر زهره ترابی
که بدون کمک های بی دریغ ایشان این پروژه به سرانجام نمی رسید.
فهرست مطالب:
چکیده 2
مقدمه 9
فصل اول 4
استان گیالن 4
طبیعت گیالن 4
تاریخچه کیاشهر 6
جمعیت 6
جغرافیا 7
مسیرهای ورودی به شهر .. 7
مکان زیارتی . . 8
مکانهای تفریحی . . 8
ویژگی های اقلیمی استان ….9
ویژگیهای دمایی استان .. 9
ویژگی های رطوبتی استان 10
بارندگی در استان 11
بادهای محلی در استان 15
بادمنجیل 15
گرم باد یا گرمش 16
گیلوا 17
سرتوک 17
باد خزری 21
دشت وا 21
کنار وا)کنارگیلوا( 21
سیاه وا 21
فصل دوم 18
I
تعریف درمان تسکینی 18
توانبخشی 20
اصول توانبخشی .20
شاخههای توانبخشی 21
کاردرمانی 21
شنواییشناسی 22
موسیقیدرمانی 22
پیشینه موسیقی درمانی در تاریخ ایران 24
اهداف درمانی پژوهش های موسیقایی ..27
کاربرد موسیقی در توانبخشی 29
تکنیک ها و روشهای موسیقی درمانی 30
همکاری فعال در فعالیتهای موسیقای 30
موسیقی و رشد 31
موسیقی و محرک 31
موسیقی و بازخورد زیستی 31
موسیقی و فعالیتهای گروهی ..31
آب درمانی 32 …………………..
مزایای آب درمانی 33…
موارد کاربرد آب درمانی 33
انواع و اقسام آب درمانی 36
خواص فیزیولوژی 37
انواع مختلف درمان در آب 38
قواعد کلی برای آب درمانی 39 …………..
طبقه بندی آب از نظر درجه حرارت 40
ممنوعیت استفاده از آب درمانی 41 ……….
فصل سوم 42
II
ضوابط و استاندارها 42
مواردی که درطراحی برای افرادی که مشکل حرکتی
دارند بایددرنظرگرفته شود 42
تابلهو اطالعهاتو تابلهو راهنمها 42
محل پارکینگاتومبیلها .. 44
ورودیهه ساختمهانهها 44
درهها 45
باز و بستهه کننهده ههایاتوماتیهکدرهها 45
باز و بسته کهردندرههابدوناتهوماتیه 45
انهدازه در 46
پلهه هها 46
سطحشیبهدار 47
راهرو 48
اتهاق خهواب 49 ……………….
توالهت 50
لوله شستشو 51 …………………….
اتاقتعویهضلبهاس رختکهن 52
حمهام 53 …………………..
کلیهدهاوکنتهرلههایالکتهریکهی 53
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکزدرمان و
توانبخشی 55 ………………
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز شبانه روزی
درمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن .. 55
نیروی انسانی عمومی مرکز 55
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی 56
مشخصات ساختمان مراکزدرمان و توانبخشی شبانه روزی
بیماران روانی مزمن 58
III
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی
شبانه روزی با ظرفیت 05 نفر .. 58
شرایط عمومی ساختمان مراکزدرمان وتوانبخشی شبانه
روزی 59 ……………….
وسایل و تجهیزات 62 …………………..
وسایل اداری 62
وسایل سالن کاردرمانی .. 62
وسایل کاردرمانی 62 …………………..
خدمات مراکز شبانه روزی 63
توانبخشی پزشکی 63 …………………
توانبخشی حرفه ای 63
توانبخشی روانی اجتماعی .. 63
توانبخشی آموزشی 63
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز روزانه درمان و
توانبخشی بیماران روانی مزمن .. 63
نیروی انسانی مراکز روزانه با ظرفیت 05 نفر.. 63
نیروی انسانی عمومی مرکز 63 ………
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی 64
مشخصات ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی روزانه 64
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی
روزانه با ظرفیت 05 نفر .. 65
وسایل و تجهیزات 65
وسایل اداری 66
وسایل هر سالن کاردرمانی 66
خدمات مراکز روزانه 66
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز پیگیری درمان و
توانبخشی بیماران در منزل .. 66
IV
نیروی انسانی مراکز پیگیری درمان و توانبخشی
بیماران در منزل با ظرفیت 05 نفر 66
نیروی انسانی عمومی مرکز .. 66
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز پیگیری درمان و
توانبخشی بیماران در منزل با ظرفیت 05 نفر 69
وسایل و تجهیزات 70 …..
شرایط وضوابط اختصاصی تاسیس مراکزدرمان و توانبخشی
مبتالیان به اختالالت نافذ رشد 72
نیروی انسانی مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به
اختالالت نافذ رشد با ظرفیت 05 نفر 72 ……….
نیروی انسانی عمومی مرکز 72 …..
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی 74
خدمات در مرکز 74
سرپرست تیم درمان 74…
کار درمانگر و گفتار درمانگر 74
مشخصات ساختمان مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به
اختالالت نافذ رشد 76
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز درمان و توانبخشی
مبتالیان به اختالالت نافذ رشد با ظرفیت 05 نفر 76
وسایل و تجهیزات 77 ………………..
خدمات مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت
نافذ رشد 80
توانبخشی روانی اجتماعی . 81
توانبخشی آموزشی 82…
توانبخشی پزشکی 82
خدمات در مرکز 82
خدمات در منزل و مرکز ..83
V
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس کارگاه های حمایت شده
تولیدی 85
نیروی انسانی کارگاه های حمایت شده تولیدی با
ظرفیت 05 نفر 85 ………………….
نیروی انسانی عمومی 86
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی 87
مشخصات ساختمان کارگاه های حمایت شده تولیدی .88
مشخصات فیزیکی کارگاه های حمایت شده تولیدی با
ظرفیت 05 نفر 88
شرایط عمومی ساختمان کارگاه های حمایت شده تولیدی90
وسایل و تجهیزات 90 …………………..
خدمات کارگاه های حمایت شده تولیدی .90
فصل چهارم 92
بررسی نمونهها .. 31
موسسه خیریه کهریزک 31… ……….
مرکزتوانبخشی اگانک 222 ………………………
فصل پنجم.. 220
دالیل انتخاب موضوع پروژه 220
جنبه نوآوری طرح 220
مشخصات فیزیکی سایت 220
فصل ششم 221 ……..
نتایج حاصل از این پروژه 221
فصل هفتم 215
ضمایم و نقشه های معماری 215
منابع …. 211
VI
چکیده :
آمارهای سازمان بهداشت جهانی حاکی از آنست که حدود 25 در صد از جمع یت ج هان از ا بتال به نوعی معلول یت ر نج میبر ند . با در ن ظر گرفتن ا ین ر قم قا بل تو جه، در سههالهای اخیههر در اکشههر کشههورها طراحههان فضههای شهههری و ساختمان های ع مومی و آموز شی، برا ساس ن یاز م برم جام عه
ا قدام
به طرا حی ف ضاهایی ن موده ا ند که ع مال ا ستفاده از
آن ها
برای معلولین راحت تر و موجب گردیده تا فعالیت
روزمره
این قشر از جامعه در محیط های شهری و ساختمان
های عمومی امکان پذیر گردد .
ا قدام
به ج معآوری اطال عات جد ید، او لین قدم در طرا حی
مرا کز توانبخ شی مح سوب می شود. همز مان با آن، گو نههای مت فاوت معلول یت هابرر سی و تع یین شدند. ا ین ب خش از منابع مکتوب و راهنمایی متخصصین انجام پذیرفته است .
تع یین کردن خصو صیات ز مین مط لوب برای مرکزتوانبخ شی و ا قدام برای مکانیابی آن به گونهای که راب طه صحیحی با شهر برقرار کرده و نیاز درونی آن به خوبی تامین گردد، گام بعدی بوده است. زمین پیشنهادی طرح به عنوان یکی از گزی نه یا بدیل مناسب جهت انتخاب برگزیده شد. مطالعات طرا حی شهری و خ طوط ک لی طرا حی مع ماری همز مان ان جام گر فت. با ح صول اطال عات الزم در زمی نه اقا مت بی ماران در این مکان، تبدیل به خطوط معماری نیز امکانپذیر گشت .
متعاق باً نیاز های اختصا صی و ع مومی مرا کز توانبخ شی به برنا مهریزی فیزی کی و تع یین ف ضاهای مورد ن یاز برای طرا حی من جر گ شته و در مرا حل ب عدی طرا حی در ارت باط مستقیم و مستمر با تخصصهای ذیربط انجام پذیرفت .
در مرا کز توانخ شی به ن یاز بی ماران با ت نوع گ ستردهتری ن سبت به ا فراد سالم پا سخ داده می شود. ا فرادی که هر کدام دنیای متنوعی از نیازهای منحصر به خود را دارند.
1
نیاز هایی که ک شف و تامین آن به راح تی می سر نی ست. به عالوه این افراد بسیار کمتر از افراد عادی قابلیت تطبیق با شرایط را ندارند و لذا پیچیهدگیهایی در طراحهی ایهن کاربری وجود دارد که در نوع خود کم نظیر میباشد. رعایت
ن کات ف نی با تو جه
به ا ین که م حیط ا ستقرار ا ین ا فراد
میبای ست حتیاالم کان
به م حیط ز ندگی فردی آن ها نزد یک
باشههد، کههاری حسههاس اسههت کههه مراکههز توانبخشههی را بههه کمیابترین و گرانترین موضوعات عمرانی در آورده است.
بررسی نمونههای خارجی و تعیین موفقترین آنها به منظور اجتنههاب از تکههرار اشههتباهات انجههام شههده و بکههارگیری ا قدامات مو فق، مرح له دی گری از کار بود که با ا ستفاده از اطالعات به دست آمده عملی گردید. توجه به این نکته ضروری ا ست که ت شخیص نیاز های بی ماران و روش های منا سب مراقبت از آنها تا حد زیادی بر تجربه استوار است و این خصو صیات با عث شده ا صول طرا حی مراکزتوانبخ شی دائ ماً دستخوش تغییر و تحول گردد و لذا توجه به تجربیات دیگر مراکزتوانبخ شی از مهم ترین ا قدامات در طرا حی یک مر کز جدید است.
2
مقدمه:
خدایا به داده هایت شکر که نعمته
و به نداده هایت شکر که حکمته
از آنجاکههه زنههدگی معلههولین مواجههه بهها محههدودیت هههای
خا صی ا ست و معلول یت با عث ا ختالل در راب طه فرد با محههیط میگههردد بایههد سههعی شههودکه دربرنامههه ریههزی هههای
محی طی سازگار سازی م حیط با
شرایط خاص مع لولین در
ن ظر گرف ته شود . منا سب سازی
می کو شد با هدف ای جاد
تسههاوی فرصههتها و رعایههت حقههوق افههراد معلههول بمنظههور مشههارکت آنههان در کلیههه امههور جامعههه حضههور معلههوالن جامعههه را در اذهههان طراحههان شهههری جهههت ایجههاد فضههایی مناسههب بههه مرحلههه تعیههین برسههاند . تغییههر سههاختارهای مو جود برای ت سهیل ا ستفاده مع لولین بیش از حد پر هزینههه اسههت بهها ایههن حههال اگههر نیازهههای معلههولین در مرا حل برنا مه ر یزی و طرا حی در ن ظر گرف ته شود ا ین هزینهههه را میتهههوان پهههس انهههداز کهههرد . در مقهههررات سههاختمان سههازی سههوئد از سههال ۱۹۹۵ نیازهههای فانکشههنال مع لولین مورد تو جه قرار گر فت و به منا سب سازی م نزل بههرای افههراد نههاتوان توجههه خاصههی داده شههد؛ افههراد نههاتوان بایههد قههادر بههه ورود بههه خانههه باشههند مههدخل
خا نه با ید ف ضای
کافی برای
مانور ویل چر دا شته با شد
.
گذرگاهها با ید
طوری با شد
که ا فراد ویل چری
بدون
ک
مک ع بور کن ند در ها با ید ف ضای کافی برای
باز و
ب سته شدن دا شته با شند . در ا ین مقا له ن یز سعی شده ن یاز مع لولین ج سمی حرک تی به یک م حیط ز ندگی منا سب در رابطههه بهها فعالیتهههایی مشههل خوابیههدن ، امههور بهداشهههههتی و نظافهههههت ، و حرکهههههت در اطهههههراف خانه بررسی گردد.
3
فصل اول
استان گیالن
ا ستان گیالن، از ا ستانهای شمالی ا یران ا ست. در باره نام گیالن و م عانی واژه گ یل، ن ظرات مت فاوتی ا براز شدها ست. لغتنا مه ده خدا، واژه گیالن را برگرف ته از "گ یل"، بها ضافه پ سوند م کان "ان"، به مع نای م حل سکونت گیل ها دان سته و افزودها ست که صورت ا ین واژه در زبان پهلوی، گِهالن )Gelan( و نهزد یونانیهها گِهالی )Gelae( بودهاست.
این استان، دارای مرز بینالمللی از طریق آستارا با جم هوری آذربای جان ا ست که از شمال به در یای خزر و ک شور آذربای جان، از غرب به ا ستان اردب یل، از ج نوب بهاستان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران م حدود می شود. م ساحت گیالن ۱۱۴،۱۵ کیلومترمر بع و جمعیت آن طبق سرشماری ۵۹۹۵، ۲،۱۷۸،۴۸۱ نفر است.
گیالن ده مین ا ستان پرجمع یت و بی ست و ه شتمین ا ستان وسیع ایران است. تراکم جمعیت در این استان با ۷۷۵ ن فر در هر کیلومترمر بع جای گاه سوم را در ا یران دارد. کالن شهر ر شت با دا شتن ۴۱ در صد جمع یت کل اسههتان، مرکههز و پرجمعیههتترین شهههر اسههتان گههیالن و دوازدهمین شهر پرجمعیت ایران و پرجمعیتترین شهر سه ا ستان ا یران در ساحل در یای خزر ا ست. از دی گر شهرهای پرجمع یت ا ین ا ستان می توان به ترت یب به شهرهای ب ندر انز لی، مهم ترین ب ندر ایرا نی در حا شیه در یای خزر، الهی جان، تالش، لن گرود، رود سر، ب ندر آستارا، فومن و اشاره کرد.
طبی عت گیالن، پو شیده از جن گل و دارای آب و هوای مع تدل و مر طوب ا ست. ا ین ا ستان شامل م ناطق سر سبز شمال غر بی ر شتهکوه ال برز و ب خش غر بی کرا نههای جنوبی دریای خزر است.
4
استان گیالن از سال ۱۱۹۵ در تقسیمات کشوری ایران به ع نوان ا ستان م ستقل وارد شد. ا ین منط قه پیش از آن والیت گیالن و استان یکم خوانده میشد.
در ه جوم عربهها دیلم یان مقاو مت شدیدی در برا بر اشغالگران عرب نشان دادند و گیالن به اشغال آنان در نیا مد. دیلم یان پذیرش ا سالم را با مذهب ت شیع آ غاز کردنههد و از فههرق شههیعه، مههذهب زیدیههه، اولههین و پرطرفدارترین آنان در گیالن بود.
گیالن به دو بخش دو سوی سفیدرود به نام های بیه پیش و بیه پس تقسیم شدهاست. مناطق عمده حاکمان خودشان را داشتند که اغلب در حال جنگ با همدیگر بودند اما با هم هم کاری میکرد ند تا از نزدی کی به قدرتهای خارجی دوری کن ند. کوه های بل ند با گذرگاههای بار یک پرپیچ و خم، جنگل های غ یر قا بل ت سخیر، باران های فراوان، و اقلیم نامناسب آن، فاتحان قدرتمند را به اعمال خراج قانع می کرد و از فکر حمله باز میداشت. بنههابراین گههیالن تهها زمههانی کههه میتوانسههت حکههومتی خودمخ تار بما ند، منط قهای مط لوب پناه ندگان سیا سی
بود. در
قرون ۱۵ و ۴۵
میالدی، دو سل سله ک یایی و
ا سحاقوندی
بر دو ب خش
گیالن حکو مت میکرد ند
که با
حمله صفویان برچیده شدند.
در قرن هیجدهم گیالن به
مدت دوازده سال توسط روسیه
ا شغال شد. در قرن نوزدهم ا فزایش ت جارت
خارجی و
توسعه سریع حمل و نقل در خزر و سیل مسافر و بار در
راه
ترانزی تی ت هران-انز لی گیالن را
به مدار اقت صاد
نوظ هور ج هانی و قدرت مر کزی آورد و
گیالن با ت بدیل
شدن به مرکز تماس سیاسی اقتصادی و اجتماعی با غرب در واپسین دهههای قرن نوزده، تبدیل به میدانی برای شماری از جنبش های شور شی م هم رادی کال در دوره ۱۴۹۵ تا ۵۲۹۵ ت بدیل شد. گیالن یان نق شی اسا سی در پ یروزی انقالب مشروطیت و اعاده مشروطیت پس از استبداد صغیر دا شتند و با فتح ت هران، مح مد ع لی شاه را برک نار کردند.
5
تاریخچه کیاشهر
تاریخچه )حسن کیادِه )کیاشهر کنونى(
کیا شهر ) با نام سابق ب ندر فرح ناز( شهری ا ست در فاصههله ۷۵ کیلههومتری آسههتانه اشههرفیه و تقریبهاً ۴۱ کیلومتری رشت.
سل سله کیائ یان برای مدتی ز مام دار گیالن بود ند دو برادر از این خاندان به نامهای حسن و کیا روستایی را به سبب دسترسی به زمینهای حاصلخیز و امکان صید برای ز ندگی انت خاب کرد ند که به ه مین دل یل نام ابتدای بندر کیاشهر، حسن کیاده، نام گذاری شد. که به تدریج شاهد عزیمت مردم به این منطقه برای سکونت و زنههدگی بههود. پههس از ورود روسههها در اواخههر سههده نوزدهم میالدی برای صید ماه یان خاو یاری سفیدرود مامن اصلی زندگی ماهیان خاویاری معرفی شده و روسها ا صلی ترین پای گاه ب هره بردای خاو یار را در ا ین منط قه برگزید ند. ا ین انت خاب سبب گرد ید سیلی از جمعیت برای کار از اقصی نقاط کشور بهویژه از مناطق ترک نشین خلخال وارد کیاشهر شوند.
در سال ۱۱۹۵ شهبانو فرح )هم سر شاه سابق ا یران( برای دیدار از استان گیالن وارد رشت شد. شهردار وقت
ح سن ک یاده
به د یدار ای شان رف ته و ضمن تغی یر نام
ح سن ک یاده
به ب ندر فرح ناز) نام دخ تر شاه و قت
ایران(خوا ستار دادن امکانات نوین به این منطقه شد که جاده شو سه ب ندرفرحنار به آ ستانه آ سفالت شده و این بندر به تلفن سراسری متصل گردید. پس از انقالب ا سالمی نام شهر با تو جه به پی شینه ک یا، به ب ندر کیاشهر تغییر نام داد.
جمعیت
برا ساس سر شماری سال ۴۹۹۵جمع یت کیا شهر برا بر با ۹۱۷،۹۵نفر بوده است
6
جغرافیا
سفیدرود پس از پ شت سر گذا شتن م سیری طوالنی و با دومنشا در شرق که از کوههای طالقان سرچشمه می گیرد و در غرب که از کوههای شمال زنجان سرچشمه می گیرد سرانجام در محلی به دریای خزر واریز می شود که به آن ب ندر کیا شهر می گوی ند. ا ین بزرگ ترین رود شمال کشور بندر کیاشهر را به شرق و غرب تقسیم می کند در شرق کیا شهر ع مده ادارات دول تی وا قع شده و در غرب آن که ا صطالحا به باال مح له م عروف ا ست جمع یت مح لی سکنی دارند.از مهم ترین قسمتهای این شهر می توان به ترک مح له, گی لده مح له, میانمح له،باال مح له و منط قه شهههرک اشههاره نمههود. روسههتاهای بزرگههی چههون دسههتک، سالکده،ل سکوکالیه و لب در یا و امیرکیا سر ع مدتا در شرق و ج نوب بندرکیا شهر قرار دار ند . من بع درآ مد مردم این شهر عمدتا کشاورزی و ماهیگیری است.
مرغوبترین برنج کشور در این منطقه عمل آوری می شود و در فصل صید بازار ماهی شهر رونق خاصی داشته و از اقصی نقاط کشور برای خرید ماهی عازم منطقه می شوند خاو یار کیا شهر از معروف یت ج هانی بر خوردار ا ست و
بادام زمی نی و
سبزی و صیفی ع مده ک شاورزی
مردم
منط قه مح سوب می
شود. روز های چهار شنبه در ا ین
شهر
روز
بازار ع مومی ا ست و کا سب کاران دوره گرد ب ساط
خود
را در این شهر می گسترانند.
در پایان رودخانه سفیدرود و در ریزشگاه آن به دریا و در سمت شرق و غرب آن پارک ملی بوجاق قرار گرفته که هر ساله و بخصوص در فصل زمستان پذیرای پرندگان م هاجر ا ست. ق سمت شرق تاالب دارای ف ضای م فرح با جاذبه توریستی فوق العاده است و گذر یک پل چوبی از وسط آن، که به ساحل ماسه ای دریا منتهی میشود چشم انداز دلپذیری به این منطقه بخشیده است. در ابتدای م سیر منت هی به پل که از و سط شهر ع بور میک ند ه تل بزرگ دریا قرار دارد
مسیرهای ورودی به شهر
معمهوالً بیشههتر مسههافران از مسههیر شهرسههتان آسههتانه ا شرفیه وارد ا ین شهر می شوند و لی: از سهمت غرب می توان از ب ندرانزلی- زی با ک نار یا ل شت ن شاءو از سههمت شههرق میتههوان الهیجههان- دهشههال – لسههکوکالیه-امیرکیا سر یاالهی جان-رودب نه-ده کاء و یا لن گرود-چمخا له وارد ا ین ب خش زی بای ک شور شد. به ترین م سیر از سمت ت هران برای ر سیدن به کیا شهر ب عد از پ لیس
7
راه ر شت
قزوین و سهراه سنگر و کمرب ندی الهی جان به
ا ین سمت
تغی یر م سیر داده و پس از ع بور از شهرهای
سنگر- کوچصفهان- لشت نشا- زیباکنار به بندر کیاشهر خواهید رسید.
مکان زیارتی
نام ا ین م کان ز یارتی بق عه آ قا سید ا بو جع فر ا ست، ا ین سید جدش به ا مام ر ضا میر سد. که م حل آن در ورودی شهر از سمت غرب شهر یعنی جاده چمخاله کیاشهر است.
مکانهای تفریحی
در این منطقه یک بندر چند منظوره و یک پارک جنگلی وجود دارد. تاالب بین المللی بوجاق است در شمال شهر قرار گرفته است. بندر صیادی احداث شده در این شهر ام کان ک ناره گ یری شناورهای تفری حی و صیادی را به این منطقه داده است.
شیالت در ب ندر کیا شهر سابقه ای ۴۱۵ ساله دارد ک شور رو سیه او لین پای گاه استح صال خاو یار از در یای خزر را در این منطقه بنا نهاد هم اکنون بناهای تاریخی خا نه ر ئیس شیالت و ساختمانهای چوبی ساخت رو سیه و
سردخانه ای که علی رغم ۴۱۵ سال سن همواره فعال است
از د یدنیهای ا ین شهر مح سوب می شود. در شمال ا ین
شهر پارک جنگلی زیبایی
قرار گرفته که درختان چندین
ساله آن جاذبه گردشگری
باالیی به منطقه داده
است. و
بهترین مکان تفریحی این بندر پل چوبی که به
طول یک
کی لومتر از و سط تاالب
بین المل لی بو جاق ع بور کرده
تا به ساحل در یا بر سد. ما سه ای
بودن ساحل زی بای
ب ندر کیا شهر با عث
شده که ا ین
ساحل از به ترین
مکان ها برای شنا به
شمار رود و هر ساله م سافران و
گرد شگران ز یادی را
به خود جذب نما ید. در سمت غرب
رودخا نه سفید رود
شاهد م ناظر بدیع از تعا مل ح یوان
و طبی عت ه ستیم حیوا ناتی مان ند گاومیش، ا سب و گاو به شکل طبیعی در این مناطق طبیعت گذرانی می کنند. زیبایی خیره کننده ای که در کمتر از مناطق دنیا می توان دید.
همچنین از مکانهای تفریحی این بندر زیبا میتوان به پی ست موتور سواری ب ندر کیا شهر ا شاره ن مود که در قسمتی از ساحل دریا ساخته شده است.
8
ویژگی های اقلیمی استان
ا ستقرار ا ستان گیالن بین ارتفا عات ال برز و در یای خزر و تاثیر متقا بل ا ین دو پد یده جغراف یایی بر ی کدیگر و باز تاب آن بر شرایط اقلی می ا ستان ، مو جب
پ یدایش ی کی از شاخصترین
شرایط آبو هوایی ا یران در
منط قه گیالن گرد یده ا ست
که ویژ گی بارز آن بار ندگی
ز یاد ، د مای مع تدل ، پو شش گ یاهی ان بوه و ا ستانی برخوردار است. در این استان سلسله جبال البرز یکی
از شگرفترین مرز های گس ستگی اق لیم در ج هان را
به
وجود آورده است.
ویژگیهای دمایی استان
م یزان در جه گر می یا
سردی یک ج سم را د ما یا در جه
حرارت گوی ند . در جه
حرارت م ستقیما" متنا سب
با
انرژی جنبشی متوسط مولکولها یا اتمهای جسم است .
به سبب موقعیت استان گیالن در بین ارتفاعات البرز و منبع رطوبتی دریای خزر و برخورداری از رژیم اقلیمی معتدل خزری حالت متعادلی دارد و نوسان دما بین شب و روز و بین زم ستان و تاب ستان ز یاد نی ست. به ه مین ج هت ت عداد روز های یخب ندان در شهرهای ا ستان گیالن نسبت به بسیاری از استانهای کشور در حد نازلی قرار دارد.
البته در سالهای اخیر خصوصا پس از سال 2919 به دلیل ا فزایش گاز های گلخا نهای ا ین ا ختالف د مای شب و روز کمتر نیز شده است. دمای این استان بین حدود 9 درجه سانتیگراد در دی ماه ) ژانویه ( تها حهدود 95 درجهه سانتیگراد در تیر ماه ) ژوئیه ( متغیر است.
میههانگین دمههای سههاالنه اسههتان در حههدود 20/1 درجههه سانتیگراد است. بطور کلی سواحل جنوب غربی دریای خههزر ) گههیالن ( سههردتر از سههواحل جنههوب شههرقی آن ) مازندران و گلستان ( است.
م یانگین تقری بی د مای ف صلی ا ستان به قرار ز یر ا ست
)به درجه سانتیگراد(:
بهار : 2180 تابستان: 14 پاییز:2980 زمستان:180
نمودار 2-2 میانگین دمای ماهانه استان گیالن را بطور تقریبی به نمایش میگذارد و نمودار 1-2 نقشه همهدمای استان را به تصویر میکشد.
9
نمودار .2-2 میانگین دمای ماهانه در استان گیالن
نمودار .1-2 نقشه همدمای استان گیالن ) ) 2311 -1555 )کمانگر،)2911
ویژگی های رطوبتی استان:
اسههتان گههیالن مرطههوبترین اسههتان کشههور و همچنههین مرطوبترین منطقه از سواحل جنوبی دریای خزر میباشد. ارتفا عات ال برز مان ند یک سد کوه ستانی از انت قال رطو بت در یای خزر به سمت فالت داخ لی ا یران ج لوگیری میکن ند و موجهب ا فزایش رطو بت و بار ندگی در ا ین ناحیه میشوند.
توزیع رطوبت هوا در بخش ساحلی استان که به شدت تحت تاثیر رژیم اقلیمی دریای خزر قرار دارند، با مناطق دور از ساحل و کوهستانی استان متفاوت است. با گذار
10
از نوار ساحلی ا ستان به سمت ارتفا عات، به تدریج از رطوبت هوا کاسته شده و ویژگی اقالیم ییالقی پدیدار میشود که در تلفیق با دمای مساعد این مناطق، شرایط ب سیار مط لوبی از نق طه ن ظر اح ساس آ سایش فراهم میآورد. در م ناطقی از ا ستان که ت حت تاثیر م ستقیم رژ یم ر طوبتی در یای خزر قرار دار ند، رو ند رطو بت نسبی طی ماههای سال از آهنگ منظمی پیروی مینماید.
بطورکلی میانگین رطوبت نسبی در استان گیالن حهدود 15 % میباشد که این مقدار میتوانهد بهه حهداکشر % 31 در مهرمههاه ) اکتبههر ( و حههداقل %00 در تیرمههاه ) ژوئیه ( برسد. رطوبت نسبی در استان گیالن در پاییز و زمستان به حداکشر میرسد و در تابستان و بهارکمتر می شود ، هرچ ند در تاب ستان به دل یل گر مای ز یاد ، شرجی بودن هوا بیشتر احساس میشود.
رطوبت بسیار باالی استان عالوه بر اینکه در فصل گرم بر دمای محسوس و شرایط آسایش دمایی تاثیر نامطلوبی می گذارد، مو جب ا ستهالک سریعتر ساختمانها و ب سیاری از سی ستمها می شود. سایر ا ستانهای ساحلی ک شور ) مازنههدران و گلسههتان( وضههعیت رطههوبتی و بارشههی متعادلتری را نسبت به استان گیالن دارا میباشند.
نمودار .9-2 میانگین رطوبت نسبی ماهانهه در اسهتان گیالن
بارندگی در استان:
تودههوا ها و سامانههای بارانزای غر بی به م یزان قا بلتوجهی در م ناطق شمالی ک شور ن یز ف عال بوده و مقههدار زیههادی از بارشهههای اسههتان گههیالن را پدیههد
11
میآور ند ا ما من شاء م هم بار ندگیهای ا ستان گیالن به سی ستم جغراف یایی- اقلی می هم جواری در یا وکوه ستان مرتبط است که از مکانیسم خاصی بهره میبرد. در واقع تودههوا هایی که سطح در یای خزر را میپیمای ند، در حین عبور از آن از بخار آب دریا تغذیه شده و پس از بر خورد با ارتفا عات ال برز و صعود اوروگراف یک هوا بر دامنه های پرشیب آن، بارندگیهای وسیعی را ایجاد مینمایند.
در
ا ین فرای ند م یزان
جذب رطو بت از آب در یا به دو
عا مل مدت ا ستقرار و
یا طول م سیر پی مایش توده هوا
بر روی در یا و ا ختالف د مای توده هوا و آب در یا بستگی دارد .
این شرایط برای جریانات جوی ناشی از پرفشار سیبری
که از
سمت شمال شرق و یا شمال از طوالنیترین م سیر
مم کن
به در یای
خزر میر سند و
سطح آن را میپیمای ند،
به به ترین و جه
تامین می شود. ا ختالف د مای توده هوای
وارده و آب در یای
خزر ن یز در مهر ماه
به
حداکشر
میر سد
که ا ین ا مر
به خوبی بار ندگیهای
گیالن را در
پاییز و به ویژه در مهر وآبان توجیه مینماید.
در ا ستان
گیالن
حداکشر بار ندگیهای ماها نه در
شهرها
و م ناطق
ساحلی و
یا م جاور
به ساحل نظ یر انز لی،
ر شت، الهی جان، آ ستارا، پ سیخان، پیلم برا و .. بر
ماه های
پاییز منط بق ا ست و لی ن قاط دور از
تاثیر
رژ یم اق لیم
خزری نظ یر رود بار و منج یل از رژ یم
بار ندگی دی گری تبع یت میکن ند و
حداکشر بار ندگی
ماهانه آنها در زمستان است.
ه سته بی شینه
بارش در سواحل در یای
خزر در ب ندر
انز لی قرار دارد و از ا ین نق طه به
سمت شرق و غرب
به تدریج از بار ندگی کا سته خوا هد
شد. م یانگین
بارندگی در سطح اسهتان حهدود 2051 میلیمتهر در سهال اسههت. در حالیکههه میههانگین بارنههدگی کههل کشههور 942 میلیمتر درسال میباشد. به تدریج که از استان گیالن به سمت مازندران و گلستان پیش رویم از مقدار و شدت بارش کا سته خوا هد شد بطوری که م یانگین بارش ساالنه در گرگان به 115 میلیمتر می رسد.
نمودار 4-2 نقشه همباران استان گهیالن را بهه نمهایش میگذارد.
پر بارانترین ماه در ا ستان گیالن م هر ماه ) اکت بر ( با حدود 101 میلیمتر بارندگی است. علهت بهارش شهدید
12
پاییزه در ا ین ا ستان ،
ع بور توده هوای پرف شار و
سرد سیبری از روی دریای
خزر میباشد. این توده هوا
در اثر عبور از روی دریای خزر ، مرطوب و ناپایدار
شده و بارندگیهای شدیدی را بهخصهوص در سهواحل جنهوب غر بی ا ین در یا سبب می گردد. عا مل ا صلی بار ندگیهای پاییز وزمستان سواحل خزر نفوذ پرفشار شمال اروپاست که در منطقه گیالن توده هوای سیبری بهکمک آن میآید. در صورت ال حاق ا ین دو توده هوا وزش باد شدید و بار ندگیهای فراوان خواهیم دا شت و در ف صل زم ستان موجب بارش برف می گردد. در صد فصلی بارش در استان گیالن بدین قرار است :
بهار:%21 تابستان:%19 پاییز:%42 زمستان:% 14
نمودار 0-2 درصد فصلی بارش استان گیالن را به نمهایش میگذارد.
کم بارانترین ماه در ا ستان گیالن تیر ماه میبا شد ا ما بار ندگی ز یاد در شهریور مهاه سبب شده ا ست که میانگین بارش فصل تابستان نسبت به بهار بیشتر شده و در نتیجه بهار کمبارانترین فصل استان شناختهشود.
آنچههه در بررسههی بارنههدگی اهمیههت فراوانههی دارد ، حداکشر شدت بارش در طی یک شبانه روز می با شد . در برر سی آ مار بل ند مدت بار ندگی در ب ندر انز لی در تاریخ 21 سپتامبر ) 11 شهریور ( 2311 در یهک شهبانه روز 909 میلیمتههر بارنههدگی گههزارش شههده اسههت کههه از م یانگین بار ندگی یک سال کل ک شور ن یز بی شتر ا ست. همچنین در رشت در 22 اکتبهر ) 23 مههر ( 2310 ، 215 میلیم تر بار ندگی در یک شبانه روز گزارش شده ا ست . این مقادیر بارش 14 ساعته در کل کشور بینظیر است.
نمودار 1-2 حداکشر بهارش روزانهه شههرهای پربهاران استان گیالن را نشان میدهد.
ت عداد روز های بارانی از دی گر فرا سنج های قا بل بررسی میباشد. در استان گیالن به طور متوسهط 290 روز در سال بارندگی داریم یعنی حدود 4/0 ماه از سال.
پراک ندگی و تغییر پذیری بارش ساالنه در ا ستان ب سیار
ز یاد ا ست. به ع نوان م شال ی کی از
کم
بارانترین
سههالها در رشههت سههال 2312 مههیالدی بهها
301 میلیمتههر
بار ندگی بوده ا ست در حالی که بالفا صله
سال
پس از آن
13
یعنهههی2311 مهههیالدی بههها بهههارش 2311 میلیمتهههر از پربارانترین سالها در تاریخ بارندگی رشت میباشد.
الزم
به ذ کر ا ست
که در سالهای اخ یر به دل یل ا ثرات
تغی یر اق لیم ،
عالوه بر د مای منط قه ، نوع و شدت و
مدت
بارندگی نیز تغییرات قابل مالحظهای کردهاست
نمههودار.4-2نقشههه همبههاران اسههتان گههیالن)2311-1555 ()کمانگر،)2911
نمودار .0-2 درصد فصلی بارش در استان گیالن
نمودار.1-2 حهداکشر بهارش روزانهه شههرهاس پربهاران استان گیالن
14
بادهای محلی در استان :
بادمنجیل:
در ماه های گرم سال با تو جه به سرد بودن ن سبی آب دریای خزر، یک مرکز پرفشار نسبی محلی بر روی دریا تشکیل میگردد. همچنین در این ماهها بطور متناوب هر چ ند روز یک بار زبا نه پرف شار آزورس به هن گام حر کت دائمی خود به سوی شرق ، موجب افزایش فشار در سواحل در یای خزر می گردد و پرف شار مح لی مذکور را تقو یت مینماید و چون در همین ماهها کم فشار حرارتی مناطق جنههوبی البههرز و فههالت ایههران را در برگرفتههه اسههت، ب طورطبیعی حر کت هوا از سمت منط قه پرف شار شمال البرز به سمت منطقه کمفشار جنوب آن خواهد بود. لذا در این زمان حرکت باد از سمت شمال بوده و از طریق کانال های ارت باطی بین ک ناره و فالت ا یران نظ یر دره منجیل به سمت جنوب میوزد که بادهای تابستانه منجیل را به و جود میآورد. در ماه های سرد سال ارتفا عات البرز و آذربایجان و ارتفاعات مرکزی پوشیده از برف بوده و در نتیجه یک مرکز پرفشار بر روی فالت ایران به و جود میآ ید در حالی که در بخش های شمالی ال برز و
سواحل
خزر به ع لت گر مای ن سبی آب در یا
یک مر کز کم
ف شار
بهوجود میآ ید و در نتی جه جر یان
هوا از ج نوب
البرز به سمت شمال آن برقرار می گردد، اما با توجه با این که پرف شارهای سیبری و قط بی و آزور و کا نادا
غال با
نوار
شمالی ا یران را در ف صول سرد سال ت حت
تاثیر
قرار میده ند، لذا مو جب ت عدیل گراد یان ف شار
گردیههده و در
نتیجههه شههدت وزش بههاد جنههوبی تقلیههل
15
مییا بد. به ا ین دل یل در ماه های سرد سال با و جود ا ستقرار مر کز پرف شار در بخش های ج نوبی ال برز و فالت ایران و وجود کمفشار برروی دریای خزر، تداوم و شدت
وزش باد های ج نوبی قا بل تو جه ن بوده و
برعکس در
ماه های گرم سال ، وزش .باد های شمالی
به ج نوب
البرز بسیار قابل توجه میباشد
1-4-1-2گرم باد یا گرمش:
در تمام طول سال به علت واقع شدن مراکز پرفشار در مناطق سیبری و قطب شمال، جریانات هوا و باد سرد از
سمت
شمال
به ا ستان گیالن میوزد، ا ما در ف صول سرد
سال
گاهی
به علت استقرار مرکز کمفشار در سطح زمین
در منط قه در یای
سیاه و یا شمال عراق و یا در شرق
ترک یه، ج هت وزش
باد تغی یر ن موده و به صورت غ یر
مت عارف از ج نوب غر بی به سوی گیالن جر یان مییا بدو پدیههده فههون Foehn یهها گههرم بههاد گههیالن را پدیههد میآورد. این بادهای گرم و خشک از جنوب و جنوب غربی به منطقه گیالن میوزند.
هنگههامی کههه در ایههن شههرایط تههوده هههوا از منطقههه پرف شارتر ج نوب ال برز به سمت منط قه کمف شار شمال ال برز جر یان مییا بد رطو بت خود را در ه مان سمت جنوبی البرز و هنگام صعود از کوه از دست داده و در نتیجه در قسمت شمالی البرز هنگام نزول به سمت جلگه ساحلی کامال گرم و خ شک می شود. به ه مین دل یل د مای منطقه افزایش فوقالعادهای یافته و رطوبت آن به شدت کاهش مییا بد و احت مال و قوع آتش سوزی جن گل باال میرود. همچ نین به دل یل ذوب برف م ناطق کوه ستانی احتمال سیل نیز وجود خواهد داشت.
گراف های مر بوط به د
ما در ای ستگاه هواشنا سی ر شت
گو یای آن ا ست که د ما
به هن گام ظ هور گرم باد تا
میزان 12 درجه سهانتیگراد در مهدت کمتهر از 9 سهاعت افزایش نشان داده و در همین مدت زمانی 9 ساعته نیز به میزان 12 درجه سانتیگراد به هنگهام فهروکش کهردن گرم باد، ا فت د ما و جود دا شته ا ست. به هن گام ظ هور گرم باد، و جود یک جت ا ستریم و همز مان با آن شک ست تروپوپاز در منطقه قابل استدالل است. تشکیل یک مرکز کمفشار در منطقه دریای سیاه و مدیترانه در گزارشات پیشبی نی همز مان با گرم باد م شهود خوا هدبود که به موازات آن مر کز پرف شار بر روی در یای خزر قرار خواهد داشت.
16
گاهی اوقات وجود این باد گرم جنوبی فقط در ایستگاه تحقیقات هواشناسی کشاورزی رشت با سرعتی حدود 20 متر بر ثانیه ثبت میشود درحالیکه همزمان در فرودگاه رشت با چند کیلومتر فاصله از ایستگاه قبلی بهاد آرام و در بندر انزلی باد شمالی گزارش شده است.
گیلوا:
جهت این باد شرقی بوده و زمان وزش آن بیشتر در عصر روزهای آفتابی در بهار و تابستان است. این باد خنک و مرطوب بودهو وزش آن موجب لطافت هوا می گردد.
سرتوک:
ج هت مع مول وزش
باد سرتوک شمال شرقی ا ست که در ف صل
زم ستان ه مراه
با طو فان به مدت چ ند روز میوزد و
بادی سرد و مرطوب است که پس از فروکش ان صید ماهی فراوان میشود.
باد خزری:
باد خزری دارای ج هت شمال غر بی ا ست که در ف صل سرد میوزد و مدت وزش آن چند روز میباشد. این باد سرد و مر طوب ا ست و مو جب طو فانی شدن در یا و در نتی جه افزایش صید ماهی می شود.
دشت وا:
جهت وزش این باد سرد و مرطوب شمال غربی است و زمان وزش آن بی شتر در ع صر ف صول ب هار، تاب ستان و پاییز میباشد و مدت وزش آن چند روزاست.
کنار وا)کنارگیلوا(:
ج هت وزش ا ین
باد ج نوبی یا جنوب شرقی ا ست و مو جب
آرا مش در یا و
کاهش ارت فاع موج می شود. ا ین
باد به
مدت چند ساعت می وزرد و خشک و خنک میشود.
سیاه وا:
ج هت وزش ا ین
باد شمال غر بی و ف صل وزش آن
پاییز و
زمستان است و مدت وزش آن چند ساعت میباشد. این باد خ نک و مر طوب بوده و با وزش آن ر نگ در یا سیاه می شود.
17
فصل دوم
تعریههف درمههان تسههکینی از سههوی سههازمان بهداشههت جهانی چیست؟
براساس تعریف سال 1551 میالدی سازمان بهداشت جههانی، مراقبت های تسکینی، مجموعه ای از افدامات هستند با هدف ارت قای کیف یت ز ندگی بی ماران و خانواده های آ نان، برای بر طرف ن مودن م شکالت و مع ضالت نا شی از بیماری های صعب العالج و تهدیهد کننهده زنهدگی Life-( )threatening illness، به واسطه پیشگیری یا برطرف نمودن درد های آ نان، با ت شخیص زودرس، ارز یابی کا مل و درمان درد و سایر مشکالت )روحی-روانی و فیزیولوژیک(
به بیانی دیگر،می توان مراقبت های حمایتی وتسکینی را اینگونه تعریف نمود:
زندگی را تصدیق می کند و مرگ را به عنوان فرآیندی طبیعی در نظر می گیرد
نه مرگ را به تعویق می اندازد و نه به آن شتاب می بخشد
جن به های روا نی و مع نوی مراق بت از بی مار را اد غام می کند
سی ستم پ شتیبانی را برای ک مک به ز ندگی فعاال نه بیماران تا وقت مرگ ارائه می دهد.
سی ستم پ شتیبانی برای ک مک به خانواده ها در رو برو شدن با م سئله در طول دوران مری ضی بی مار و در سوگ مرگش ارائه می کند
18
با ا ستفاده از روی کردی تی می به نیاز های بی ماران و خانواده شان ر سیدگی می ک ند و ا گر الزم با شد، شامل مشاوره درباره مرگ عزیزشان است
کیف یت ز ندگی را ا فزایش خوا هد داد و همچ نین مم کن است دوره بیماری را تحت تاثیر مشبت قرار دهد
در اوایل دوره بیماری درارتباط با شیوه های درمانی دی گر مان ند شیمی در مانی و پر تو در مانی که ق صد دارند طول عمر بیمار را زیاد کنند قابل اجرا است.
شامل برر سی های موردن یاز برای درک و مدیریت به تر عوارض ناراحت کننده بالینی است.
شروع مراقبت های حمایتی و تسکینی:
بی ماران مخت لف
بر ا ساس سن، جنس، مرح له و نوع
بی ماری، نیاز های مختل فی
به حما یت
های ت سکینی
دار ند. به طور
سنتی باور
بر ا ین
بود که تن ها
بیمارانی که در مراحل انتهایی زندگی هستند نیازمند مراقبت های حمایتی – تسکینی می باشند. به عبارتی، برای بیمارانی که هیچ گزینه درمانی بهرای آنهها در د سترس ن بود، در مواردی برای بر طرف ن مودن عال ئم بیمار، برای وی اقداماتی به انجام می رسید تا عالئم فیزیولوژ یک بی مار به صورت کا مل یا ن سبی بر طرف گردد.
ا مروزه صاحب ن ظران معتقد ند هرچ ند ن یاز به خدمات مراقبتی در روزهای آخر زندگی برجسته تر است، نیهاز به چنین مراقبت هایی در بسیاری از مواقهع از همهان روزهای اول تشخیص بیمهاری ههایی چهون سهرطان وجهود دارد )نمودار .)2-2 زندگی بیمارانی که بهه بیمهاری مزمنی چون سرطان گرفتار می شهوند، از همهان لحظهات اول ت شخیص و ح تی در مواردی ق بل از ت شخیص یا حین تشخیص بیماری تحت تاثیر این بیماری قرار می گیهرد. ن ظام ت سکینی برای هر بی ماری با تو جه به مرح له بیماری و شدت آن سعی دارد تا این اثر منفی بر روی زندگی را به حداقل ممکن کاهش دهد.
19
توانبخشی
در علوم بهداشتی، توانبخشی یا بازتوانی بهه انگلیسهی : Rehabilitationفرآیندی است که در آن به فرد توانخهواه ک مک می شود تا توا نایی از د ست رف ته خود پس از یک
واق عه، بی ماری
یا آ سیب را که من جر به م حدودیت
عمل کردی وی شده ا ست م جدداً به د ست
آورد . توانبخ شی
حوزه عل می ب سیار و سیعی در مجمو عه
خدمات بهدا شتی و
درمانی محسوب می
گردد و به افراد کمک میکند تا پس
از ابههتال بههه مشههکالتی نظیههر سههکته، ضههایعات نخههاعی، جراحیهههای ارتوپههدی، ضههربه مغههزی، سههوختگی، کههم
شنوایی، اختالل پردازش
مرکزی شنوایی، مشهکالت تعهادل و
غ یره، تا حد ام کان
بر م شکل خود غل به ن موده و
استقالل عملکردی قبلی را باز یابد. اصول توانبخشی
توانبخشی به معنای بازتوانی و بازگرداندن تواناییهای یک فرد به حا لت حداکشر ا ستقالل ا طالق می گردد. در توانبخشی بر خالف پزشکی هیچگونه دارویی تجویز نمیشود و روند بازیافتن تواناییها تدریجی است.
20
شاخههای توانبخشی
با توجه به آن که توانبخشی بیشتر در مورد کودکان و بزرگ ساالنی کاربرددارد که ازن ظر توانایی های ج سمی ذهنی و یا گفتاری دچار مشکل میباشند ر شتههای دخیل در ا ین فرای ندها راشاخههایااع ضای تیم توانبخ شی میدانند.این رشتهها)به ترتیب حروف الفبا(عبارتنداز:
ارتوپدی فنی
بینایی سنجی
شنواییشناسی
طب فیزیکی و توانبخشی
فیزیوتراپی
کاردرمانی
گفتاردرمانی
مددکاری اجتماعی
مدیریت توانبخشی کاردرمانی
کار در مانی ا ستفاده از فعالیت های هدفمنهد برای جلوگیری از ناتوانی و حفظ سالمتی افرادی است که به نوعی دچار آسیب جسمی، ذهنی یا روانی هستند. از نظر انجمن کار درمانی آمریکا (A.O.T.A) کار درمانی عبهارت ا ست از ا ستفاده از فعالیت های هدفم ند برای ا فرادی که در ا ثر آ سیب یا بی ماری د چار م حدودیت ا ختالل عمل کرد روا نی، اجت ماعی، ر شدی یا ا ختالالت یادگیری شدهاند، به منظور ایجاد حداکشر استقالل، جلوگیری از ناتوانی و ح فظ سالمتی. ا ین حر فه شامل ارز یابی، درمان و مشاوره است.
ارا ئه خدمات و یژه کاردر مانی شامل: آ موزش مهارت های ز ندگی روز مره، ای جاد و تو سعه م هارت های در کی، حرک تی و عمل کرد یک پارچگی حس، تو سعه مهارت های بازی و پیش حر فهای و توانایی های او قات فرا غت، طرا حی، سههاختن یهها بکههار بههردن وسههایل کمکههی و ارتزههها و پروتز ها، انت خاب و سایل ن ظافتی، ا ستفاده از صنایع دستی که بطور ویژه به منظور افزایش عملکرد طرح شده ا ست، تو صیف و تف سیر آزمون ها م شل ارز یابی قدرت عضالنی، ارزیابی دامنه حرکتی و نیز تطبیق محیط برای
21
فرد مع لول میبا شد. ا ین خدمات ب طور فردی، گرو هی و یا در سیستمهای اجتماعی ارائه میگردد.
بطور خالصه تمامی افرادی که به علت مشکل یا مشکالتی الزم اسههت تحههت درمههان گیرنههد تهها بههه اسههتقالل در عملکردهای مورد نظر برسند تحت این روش درمانی قرار میگیرنههد. مشههکالت ایههن افههراد دامنههه وسههیعی را دربرمیگیرد و میتواند حاصل یک صدمه، یا تصادف باشد یا نا شی از بی ماری ج سمی، ا ختالل عاطفی، تعار ضات و فشارهای روانی و یا حتی تاخیر در رشد و یا اختالالت مادرزادی . ا ین بی ماران به ت مام گروه های سنی از نوزادان، کود کان و … تا سالمندان میتوان ند تع لق داشته باشند که از دوره کوتاه مدت مراقبت در دوران حاد بی ماری تا توانبخ شی در دوره های ت طابقی طوالنی مدت را شامل میشود.
شنواییشناسی
شنواییشناسی مطالعه اختالالت شنوایی از راه شناسایی و سنجش کا ستی عمل کرد شنوایی و توانبخ شی آن ا ست. از جم له ا ین ا قدامات شنوایی سنجی میبا شد. الب ته حوزه
علم شنواییشناسی بسیار
وسهیعتر از مطالعهه انحصهاری
د ستگاه شنوایی ا ست و
به برر سی د ستگاه دهل یزی و
تعههادل و همچنههین بررسههی چگههونگی پههردازش اطالعههات در یافتی از حس شنوایی در د ستگاه ع صبی مر کزی ن یز میپردازد.
ر شته شنواییشنا سی به مبا حث آموز شی و پژوه شی آ خرین د ستاوردهای عل می در حی طههای تشخی صی، حفا ظت شنوایی و پیشگیری از اختالالت شنوایی و تعادل و توانبخشی به موقع افراد دچار آسیب شنوایی )مانند درمان شهنوایی-کالمی )و تعهادل و مهدیریت طراحهی وسهائل و تجهیهزات شنواییشنا سی می پردازد. از جم له ا ین ا قدامات می توان به تجویز سمعک، وسهایل کمهک شهنوایی و اقهدامات ادیولوژیک در جراحی کاشت حلزون شنوایی اشاره نمود.
موسیقیدرمانی:
ا صوات مو سیقی
به ع لت بر خورداری از بار هی جانی و
عاطفی تاثیرات عمی قی
بر روح یات شخ صیت و پرورش
عوا طف ان سانی
می گذار ند و در ت عدادی از شاخه های
طب جایگزین مان ند طب
سوزنی هومئو پاتی و آ یورودا
22
ن قش ع مده ای در در مان دار ند.امروزه به ع لت ن گرش عل می و روش م ند به مو سیقی در در مان ا مراض مو سیقی در مانی به ع نوان ر شته ای م ستقل مورد تو جه قرار گرف ته و در ح کم رو شی مک مل برای درمان های را یج پزشکی تعریف شده است که منظور از آن استفاده تجویز شده از تحری کات مو سیقایی یا فعالیت های آن برای کاهش ناتوانی و بی ماری و تغی یر حاالت نا سازگار از طر یق توانبخ شی تو قف و در مان عال ئم بی ماری ا ست که ز یر ن ظر پر سنل آ موزش د یده صورت می گ یرد. در ا ین رشته موسیقی به عنوان ابزار و موسیقی درمان گر به ع نوان فرد متخ صص در بر خی از بی ماری ها شرایطی را ) با تو جه به شدت آن بی ماری( ای جاد می کن ند که می تواند بیمار را در یک روند مشبت صعودی درجهت کاهش استرس ها و ارتقا سالمت قرار دهد و این شرایط ممکن ا ست متنا سب با جنس و سن بی مار و شدت بی ماری در امراض مختلف متفاوت باشد.در مورد کارکرد موسیقی در پزشکی پژوهش های گوناگون و معتبری صورت گرفته است
که ت عدادی از آن
ها بر روی عالئ می
چون
ضربان ق لب،
ف شارخون، درد های گو ناگون، تنفس، وا کنش
های پو ستی،
هورمون های آدر نالین،
پروالکتین،
کورتیزول، ا مواج
م غزی، کت کوالمین
ها، ا ستروئیدها، الکتروم یوگراف،
عوارض جانبی دارو ها،
مدت ا ستفاده از دارو ها و مدت
بستری بودن و بسیاری موارد دیگر متمرکز بوده است.
تاریخچه:
تاریخ چه ا ستفاده از مو سیقی به ع نوان رو شی برای در مان به ز مان ار سطو و افال طون باز می گردد. از آن زمان به بعد رگههایی از استفاده از اصوات و آهنگها برای در مان بیماری های مخت لف ب کار رفتها ست. ا ما در قرن بیستم فکر رسمی استفاده از موسیقی برای درمان م صدومین ج نگ ج هانی اول آ غاز شد و هر چ ند ا ستفاده از ا ین روش در مانی با م شکالتی ه مراه بود که با قدمهایی که بردا شته شد، ب تدریج ا ین شاخه در مانی
تکا مل
یا فت و انجمن های مت عددی ت شکیل گرد ید. ب طوری
که در
سال ۱۱۹۵ او لین برنا مه آ موزش مو سیقی در مانی
در جهان در دانشگاه میشیگان آغاز شد.
در سال ۴۱۹۵ انجمن موسیقی درمانی آغاز به کار کرد. در سال ۵۷۹۵ انجمن موسیقی درمانی آمریکها یها AAMT آ غاز به کار کرد. در سال ۱۸۹۵ فدرا سیون ج هانی مو سیقی در مانی در سطح بینالمل لی به ث بت ر سید. انجمن موسیقی درمانی ایرانی با اهداف باال بردن سطح آگاهی افراد از فرآیند موسیقی درمانی و فواید آن و
23
باال بردن امکانات تخصصی برای استفاده از این شیوه درمانی فعالیت خود را آغاز کردهاست.
پیشینه موسیقی درمانی در تاریخ ایران:
نخستین سیستم نظام یافته آکادمیک موسیقی درمانی در ایران باستان بنا گردید. بر اساس کتیبههایی که در سال ۹۱۹۵ یا فت گردیدها ست در دان شگاه ج ندی شاپور اهههواز دانههش موسههیقی و درمههان بهها موسههیقی از دپارتمانهایی بودهاست که هر دانشجوی پزشکی آن زمان )۴۴۱۵ الی ۴۹۹۵ سال پیش( باید آن را میگذراند نکته جالبی که و جود دارد این ست که پر ستارهایی برای بیمار ستانهای آن ز مان پرورش مییافت ند میبای ست در نواختن چ ند ساز ا صلی تب حر دا شته با شند و بر ا ین اساس موسیقی تجویز شده از پزشک را ارائه میکردهاند.
این موسیقی ارائه شده در هنگام زایمان زنان دربار ساسانی از لوازم کار یک پزشک بود از لحاظ پیشینه، مو سیقی آرام ب خش در ا یران با ستان با ظ هور د ین زرت شت آ غاز شد. ک تاب او ستا و ا شعار آهن گین گات ها ال هام ب خش مو سیقی دا نان برای ت صنیف آواز ها و ملودی ها و همچ نین ت شکیل مرا سم و آیین های مو سیقایی بودهاست. در واقع موسیقی در تاریخ ایران باستان در خدمت تلقی نات دی نی و ا شارات مذهبی بودها ست که اک نون در تمری نات تن آرا یی ا نواعی از آن را شاهد هستیم.
ب عد از ح ضور ا سالم در ا یران ع مده فعالیت های مو سیقی نوشتاری و نظری شد و بیشتر مطالب نظری رنگ و بویی از بردا شت یونان یان دا شت که با اع مال تغییرا تی منت قل شده بود ند. یونانیهها مو سیقی را در م یان مو ضوعهای فل سفی م طرح میکرد ند و بی شتر فیل سوفان در کنار علوم دیگر در مورد موسیقی اظهار نظر میکردند. به طور اجمال آثار نوشتاری گذشتگان در مورد تاثیر مو سیقی بر روح و ن فس بی شتر بر م حور ط بایع و مزاج زمان و افالک و سماع است که بزرگان حکمت، فلسفه، و پزشکی ضرورتاً نکاتی در این باب آوردهاند.
از مهمترین آثاری که در این زمینه وجود دارد قابوس
نا مه ا ثر کی کاووس
بن قابوس بن و شمگیر
ا ست که به
طور مف صل به ا ثر
نواختن مو سیقی در ط
بایع مخت لف
ا شاره دارد. او بزرگ ترین ه نر نواز ندگی را از آن میدانههد کههه متناسههب بهها طبههع و حههال شههنونده بنوازند."رامشگر )نوازنده( را بزرگترین هنر آنهاست که بر ط بع م ستمع رود."وی از نخ ستین م سلمانانی ا ست
24
که در ا ثر
خود
باب مه می را
به مو سیقی در مانی
اخت صاص دادها ست وی پس از ا ین
که
شیوههای عمل کرد و
بر خورد اجت ماعی
یک مو سیقی در مان
گر را ذ کر میک ند
برا ساس ۵-ط بایع چهارگا نه ۲-
سن ۹- جنس شنونده
مو سیقی، نوعی مو سیقی مر بوط
به آن طبقهب ندی را
تو صیه میک ند
که متا سفانه ب سیاری از گو شه هایی که
عنصرالمعالی نام بردهاست در گذر زمان فراموش شده و تنها نامی از آن باقی نماندهاست.
ا شاره عن صرالمعالی
به صفات د موی، صفراوی و … تو جه
به و ضعیت روا نی و
عاطفی شنوندها ست در م بانی روش
موسیقی و آواز دورههای مختلف زندگی را از هم تفکیک میک ند. برای کود کان نغ مهها و آواز و نواز ندگانی ساده و آ سان و سبک را ذ کر میک ند. از د ید او چون کودکان درک لطیف تری دارند برای آن ها ترانه ساخته
می شود و نغ مههایی با
وزن
سبک تا
را حت بفهم ند و از
آن لذت ببر ند و برای
ا هل
مو سیقی
و پیرا مون مو سیقی
جدی را تو صیه میک ند. پس از ا ین و صفی در ا نواع نواها با توجه به شغل افراد دارد من جمله "در سرا کار حریفان را همی نگرد اگر قوی مردمان خاصی مبین سزای ع قل که حرف مطر بی دان ند )یع نی مردم خردم ند( پس راههای نیک و نواهای نیک همی زن اما سرود بیشتر ا ندر پ یری گوی ا ندر مذمت دن یا ا گر قوی سپاهی و ع یار پی شگان را بی نی و دو بیتی های ماوراء الن هری گوی در حزب کردن و ستودن عیاری…"
ا ما در زمی نه مو سیقی در مان و فوا ید ج سمی آن ا بن سینا در دان شنامه عال یی با با بزر گی به نام با با موسیقی دارد که سخنان بدیع از این نابغه پزشکی ذکر گردیدها ست همچ نین در ا ین زمی نه در ک تاب شفا ب خش مهمی را بدین گفتار اختصاص دادهاست:
علم موسیقی جزوی است از بدن انسان که میگردد از دل و سینه تا ناف گاه باال میرود و گاه پایین دل آید و از اول هر ماه تا سلخ، هر روزی در ع ضوی با شد از اعضاء رئیسه و همواره سیار با ستاره ارقنوع. و این ستاره ارقنوع سیارهای است رد وجودی آدمی به منزله آب و خون که هر روز در عضوی باشد پس در هر عضوی که باشد نبض را از او خبری است و نباض و حکیم را واجب
ا ست
که ع لم ادوار را نی کو
فراگ یر
تا
بود که در
ت شخیص نبض کم تر خ طا ک ند …
روز اول
ماه
عیش کم تر
ک ند
که نب ضش در سر ق حف با شد دوم ماه در د ماغ سوم
ماه در کام چهارم ماه در حنجره پنجم ماه در کیلوس، شش ماه در کیموس، هفتم ماه در سینه هشتم سر نهم در
25
ام عاء، د هم در اح سا، یازدهم در ناف، دوازد هم بر د ستها، سیزدهم بر د ست چپ، چ هاردهم باز در د ماغ رود. و قههرار بگیههرد تهها پههانزدهم در کههام باشههد و شانزدهم ماه باز م عاودت به ق لب ک ند ا ین مرت به در هیچ مکان نیز تقلیل نکند تا به عروق صافن … و باز رد اول ماه به قدرت حضرت هللا رجعت در دماغ و سر کند جراح را وا جب ا ست که در روزی که ارق نوع و کو کب موسیقی در دماغ و حدقه چشم باشد دست عالج از امراض عین و دندان و تنقیه دماغ و جگر کوتاه دارد که محل خ طر ا ست و دی گر چ ندین مرض را حک مای فل سفه از ع لم موسیقی و مقاالت و پرده و نغمات غریبه موزون معالجه میکردهاند مشل دق و سل و قولنج و تب صفراوی.
چنان چه
هر نغ مه که با شد به ن سبت کوا کب سبعه تع لق
به ا مراض مذکور دارد در روز گار
قدیم حک ما
عالج
بی مار
به آالت طرب میکردها ند منا سب او قات لی لی و
ن هاری در خا نه خ لوت مزین و رو شن در ن ظر مریض
ساز
را
به
نوازش در میآوردها ند تا ا ین
که به مرور آن
مرض
به ا سهل و جوه بی مداوا او ا شربه و از آن
شخص
زا یل میشدها ست و در ن سبت کوا کب سبعه مذکور خوا هد شد که هر ستاره به کدام مقام نسبت دارد و چون مغنی آواز بر کشد صدا از عروق قلبی و شرایین و مسا مات بدن استخراج شود و چون به حلقوم رسد از آنجا مابین کی لوس و کی موس رسیده نزاکت و لطافت به هم رسیده بیرون آید و موجب حال شود..
در این گفتارها به چند نکته عمده برخورد میکنیم:
۵-این سینا علم موسیقی را جزئی از ترکیب بدن انسهان میدا ند که ا گر د یدگاه او را ب پذیریم به د ید جد ید از شیوه در مان گر مو سیقی د ست می یابیم )فرا موش نکنیهههد کهههه آثهههار او را قرنهههها در معتبرتهههرین دانشگاههای اروپایی تا ابتدای قرن بیستم به عنوان مرجع تدریس میکردهاند(
۲-بوعلی جوهره موسیقی را در اعضای بدن سیار میدانهد و به ن ظر او ا ین حر کت از زمانب ندی ب سیار دقی قی تبعیت میکند و حتی بر همین مبنا تجویز درمان نموده یا پزشک را از درمان باز میدارد.
۹-ابن سینا شیوه درمان حکمای قدیم به وسیله موسهیقی در مورد بیماری هایی مان ند سل و تب صفراوی و قولنج را تایید میکند ولی برخی از این نغمات درمان گر را "غریبه" مینامد که نشان میدهد قسمتی این دانشها در زمان این سینا به غبار فراموشی آغشته بودهاست.
26
۱-ابن سینا تاکیهد بهر ایهن نکتهه دارد کهه هماننهد کال بدی آ سمانی و ن جومی ب سیاری از پد یدههای پز شکی آن ز مان "ع لم مو سیقی" ن یز پ ندارهای فل کی دارد که بر ا ساس ا ین پ نداره در اع ضای رئی سه بدن به ت ناوب موثر بوده و حتی توسهط حکهیم قابهل بررسهی و پهایش
(Monitoring)است.
وی دقیقاً ستاره ارقنوع را حاکم بر این بعد میداند و این خاصیت را به منزله آب و خون اعالم میدارد که در سرا سر بدن جاری ست و م طابق حر کات ن جومی ا ین ستاره میتوان کیفیت نبض بیمار را پیش بینی و تعیین کرد.
۱-ابن سینا تکنیک موسیقی درمانی را بسیار کم عارضهه و بی خ طر میدا ند و ا جرای آن را در زمان های منا سبی از شب و روز دانسته که بدون کمک دارو و یا دستورات خوراکی و آ شامیدنی خا صی بی ماری را زا یل میک ند وی با توجه به دانش پزشکی آن روزگار مکانیسم دقیقی را
از
تاثیر صورت مو سیقی
بر ارگان های
بدن ذ کر میک ند
که
با عنا یت به کوا کب
سبعه در ز مان
خاص خود موثر
خواهد بود در اکشر نوشتارهای طب ایران توجه طبیبان قدیمی به اهم یت و تاثیر مو سیقی در طبا بت م شاهده می شود ع لی بن ع باس محبو سی در ک تاب کا مل ال صناعه میگوید:
"پزشک باید به آهنگ موسیقی آشنا باشد تا انگشتانش به گرفتن نبض ریاضت دریافت یابد تا رگ را به خوبی بشناسد" در این گفتار نواختن موسیقی هم برای تقویت اح ساس و د قت )ریا ضت( حواس )ح تی حس ب ساوایی( برای دانش آموختگان طب توصیه میشود.
به طور ک لی ا هداف در مانی ا ین پژوهش های مو سیقایی را می توان در هشت محور عمده خالصه کرد:
۵ .پیشگیری، آموزش و یادگیری
۲ .کاهش دردهای گوناگون پزشکی و دندان پزشکی
۹ .کاهش تنش ها و نگرانی های ناشی از جراحی آسیبها و بیماریها
۱ .توان بخشی بعد از جراحی آسیب ها و تصادفات
۱ .کاهش خستگی حاصل از تنوس های عضالنی )گرفتگی ههای عضالنی ( و کارکرد ماهیچه
27
۴ .کاهش عوارض جانبی دارو ها
۷ .کاهش مدت استفاده از دارو ها
۸ .کاهش طول مدت درمان و بستری بودن
عالوه بر تاثیرات در مانی یاد شده مو سیقی می توا ند برای ارت قا بر خی از فاکتور های رف تاری در ا فراد
سالم موثر وا قع شود.مشال
در صنعت از دوش مو سیقی
ٌ
برای ا فزایش بازده تول ید
و آرا مش روا نی کارک نان
اسههتفاده مههی شههود. تههاثیرات انههواع موسههیقی بههر فرایندهای حافظه یادگیری، دقت، ادراکات حسی، سیستم ع صاب حرک تی و … نمو نه هایی از ا ین مقو له ا ند. پژوهش های انجام شده درباره حس آمیزی رابطه متقابل
تاثیرات روا نی بر خی از
نت
ها و گام های مو سیقی را
با رنگ های مخت لف آ شکار
می
سازد. مشال روان پز شکان
ٌ
رنگ قرمز را به گام دوماژور و رنگ سبز مایل به آبی را به گام الماژور نسبت داده اند.
موسیقی در زمینه شناخت و کمک به رفع مشکالت رفتاری ن یز کاربرد فراوا نی دارد و ا ین تغی یرات رف تاری خاصه در سنین رشد و کودکی حائز اهمیت است. علت این تاثیر گذاری ا ین ا ست که ه نر به طور ک لی و در ا ین
جا موسیقی با توجه به بار عاطفی آن
به عنوان نوعی
و سیله تخل یه روا نی به کار برده می
شود و کود کانی
که د چار تنش و ف شار روا نی ه ستند
با
برون فک نی
ف شارها و هیجا نات از طر یق مو سیقی،
به
حد مط لوب
هیجان و آرامش دست می یابند. به استشنای مواردی که م شکل کودک ری شه ج سمی یا ارگان یک )ا ندامی( دارد تاثیر مو سیقی در رف تار کودک در مقای سه با سایر شیوه های دیگر از جمله دارو درمانی موفق تر بوده و بیش از هر روش دی گری در ت عدیل رفتار های کودک موثر است اگر چه در مورد نقصهای ارگانیک نیز نقش موسیقی را نبا ید از ن ظر دور دا شت.مهم ترین ویژ گی ازت باطی موسیقی جنبه غیر کالمی آن است که می تواند در درمان اهم یت اسا سی دا شته با شد. مو سیقی وا سطه با ارز شی برای ایجاد ارتباط مجدد با واقعیت در مورد افرادی
ا
ست که از واقع
یت و اجت ماع بر یده ا ند)بیماران
ا
سکیزوفرنی(. مو
سیقی، نوعی م حرک احسا سی قوی و
تجر به ای چ ند ح سی ا ست : تحر یک شنوایی از طر یق ا صواتی که شنیده می شوند تحر یک لم سی از طر یق ارتعاشاتی که قابل احساس هستند و نیز تحریک بینایی تو سط ا جرای ز نده آن. مشالٌ ک سب موفق یت در فعالیت های مو سیقایی می توا ند اح ساس ارزش فردی را تقو یت ک ند. به عالوه مو سیقی به ع نوان انت قال ده نده اطال عات
28
انت قال ده نده تقو یت کن نده ها و زمی نه ای برای یادگیری و انع کاس مهارت ها ن یز می توانهد مورد استفاده قرار گیرد.
مهارت های الزم:
برر سی عل می هر پد یده در ج هان م نوط به شناخت ا جزا عناصر تشکیل دهنده و نسبتهای الزم و متعادل در میان آنها و نیز بررسی طرز قرار گرفتن هر یک از اجزا و نسبت روابط و وظایف آنها با یکدیگر است . در مبحث مو سیقی در مانی که دو جن به مو سیقایی و پز شکی درآن م طرح ا ست دا شتن اطال عاتی جامع برای درک و دریا فت مو سیقی روان شنا سی مو سیقی، ت ئوری مو سیقی، تاریخ مو سیقی و همچ نین شناخت دق یق جوا نب مخت لف ج سمی و روا نی ان سان از د یدگاه ع لوم فیزیو لوژی ) کارکرد صحیح ا جزای بدن( و پاتولوژی )آ سیب شنا سی( برای "مو سیقی- در مانگر " الزا می ا ست. عال قه و ا شتیاق یه کار و پذیرش مسئولیت حرفه ای از تعهد نسبت به این ر شته احر تام ره ح قوق در مان جو یان و دا شتن روح یه تحقیق از ویژگی های مهم یک "موسیقی درمانگر" است. بنههابراین او بایههد مهههارت هههای تکنیکههی و تفسههیری پیشرفته را حد افل در یک وسیله اجرای موسیقی بداند و در توسههعه و گسههترش روابههط بههین افههراد از طریههق فعالیت های مو سیقایی م هارت کا مل دا شته با شد. از
طر فی
چون ری شه و پا یه ت مام بحش های روان شنا سی
به
نوعی
به م غز و اع صاب مر بوط می شود و با تو جه
به
ا ین
که فرای ند درک مو سیقی در م غز ان سان صورت
می
گیرد ضرورت بحث عصب شناختی پیرامون موسیقی آشکارتر می شود . موسیقی می تواند از طریق ایجاد تحریکاتی در ق سمتهای مخت لف سی ستم ع صبی به طور و سیعی بر ب سیاری از اع ضا و ا ندام های ان سان از ن ظر ادرا کات ح سی و کارکرد های عم لی موثر وا قع شود و با عث پویش جسم و روان انسان در حالت سالمتی و بیماری گردد.
کاربرد موسیقی در توانبخشی
با توجه به این که پردازش موسیقی در مغز در مناطقی مت فاوت از م ناطق درگ یر در ادراک سایر ا صوات از جم له گف تار صورت می پذیرد ا مروزه از مو سیقی در مانی در توانبخ شی ذه نی و ج سمی و ن یز ک مک به ر شد د قت شنیداری و به بود تو جه و تمر کز و در نها یت ر شد مهارت های گف تاری ا ستفاده می شود. ا ین ا مر در مورد کود کان م بتال به اوتی سم و ن یز مبتال یان به ا ختالل یادگیری بیشتر صدق میکند.
29
تکنیک ها و روشهای موسیقی درمانی:
شنیدن موسیقی به طور غیر فعال / در این روش بیش تر بی ماران مو سیقی دل خواه و انت خابی خود را می شنوند
و
در مواردی
می توان ند از هدفون ا ستفاده کن ند و
ا جازه دار ند
صدای ضبط را کن ترل و نوار را د ستکاری
کن ند. کاهش درد ا ضطراب و ا سترس نا شی از بی ماری و ا ستفاده کم تر از دارو های بی ح سی و یا کاهش عواض جانبی دارو ها و در نها یت کو تاه کردن مدت ا ستفاده از دارو و بستری شدن از هدفهای عمده درمانی در این
روش ا ست. انت خاب مو سیقی
مورد عال قه بی مار
بر ا ساس
تجرب یات، روح یات، منش و خ لق و
خوی وی مع موال
با
ٌ
برانگیخ ته
شدن خاطراتی ه مراه خوا هد
بود
که
قبال
ٌ
تجر به شده و ته ییج ا ین خاطرات
خود مو جب تحری کاتی
هی جانی در
سطح سی ستمهای
خود آ گاه و
ناخود آ گاه
عصبی و مغزی می شود و پی آمدهای مختلفی را بر جای خوا هد گذا شت که با ید تو سط متخ صص ا ین ر شته- یع نی "موسیقی درمانگر-" تا رسیدن به هدف نهایی پیگیری و کنترل شود و تداوم داشته باشد.
۲ .همکاری فعال در فعالیتهای موسیقایی:
در ا ین روش بی ماران برای ه ماهنگی های ع ضالنی و تنفسی به انجام تمرینات مناسب ریتمیک می پردازند و از موسههیقی بههرای حرکههات بههدنی، خوانههدن و نههواختن
ا ستفاده می کن ند. مشال سازهای
بادی برای ا فزایش
ٌ
گن جایش ش شها مورد ا ستفاده قرار
می گیر ند. در ا ین
روش از ریههتم و سههبک موسههیقی مناسههب بهها نیازهههای
بی ماران ا ستفاده
می شود.
به ع نوان م شال مو سیقی
م حرک مان ند دی سکو
برای حر کات
قوی و مو سیقی آرام
مان ند وا لس برای ان جام حر کات روان و سیال
به
کار
می رو ند و در
موارد دی گر
به ت مرین تمر کز
بر روی
عنا صر و ا جزای مو سیقی از طر یق
شنیدن تو صیه
شده
ا ست. هدفهای ع مده در مانی
که از ا ین روش حا صل
شده
عبارت ند از :
کاهش درد ه مراه
با حر کات ریتم یک،
افزایش توانایی های حرکتی، افزایش قدرت و مدت حرکت در نار سایی ههای ع ضالنی، افهزایش گن جایش تنف سی و نمونه های متعدد دیگر
۹ .موسیقی و مشاوره:
در ا ین روش از مو سیقی برای ب حث و گ فت و گو و یاد آوری خاطرات بی ماران به من ظور ا فزایش مکال مه مش بت و ارتباط نزدیک با یکدیگر استفاده شده است. ترغیب بیشتر بیماران به شروع گفت و گو و بحشهای موسیقایی
30
و سخن گفتن پیرامون هر چیزی- جز بیماری- بر تحمل و سازگاری بی ماران با شرایط بیمار ستانی می افزا ید. هدف عمده این روش کاهش استرسها، نگرانی ها، ترسهای نا شی از بی ماری و جرا حی و ا فزایش ارتبا طات بین فردی و ایجاد آرامش و امیدواری در بیماران است.
۱ .موسیقی و رشد:
در ا ین روش ع مدتاٌ از مو سیقی به ع نوان محر کی تقو یت کننده استفاده می شود و با آن افراد مختلف مخصوصاٌ کودکان را به انجام تمرینات موزیکال ترغیب می کنند که تقو یت رفتار های خاص خود یاری و یادگیری می انجا مد. هدف ع مده ا ین روش ا فزایش یادگیری و توان بخشی بیماران و جلوگیری از واپس روهای رشدی است.
۱ .موسیقی و محرک:
در این روش موسیقی برای تقویت حواس بینایی، المسه و شهنوایی بهه کهار مهی رود و غالبهاٌ بها فعالیتههای
خو شایندی ه مراه
می
شود و تحریک های شنوایی و الم سه
را فراهم
می ک ند. در مواردی ن یز در ا ین روش از
ن مایش
برای هدایت ت صویر و تخ یل بی ماران ا ستفاده
شده ا ست. ایهن روش
ضمن دا شتن کارایی در در مان
بی مارانی
که د چار نقی صه های ح سی و حرک تی ه ستند
تاثیر
بارزی در
کاهش اف سردگی و ا ضطراب مع لولین
دارد.
۴ .موسیقی و بازخورد زیستی:
در ایههن روش از موسههیقی بههرای تقویههت پاسههخهای فیزیولوژیهههک اسهههتفاده مهههی کننهههد و موسهههیقی را بازخوردهههای زیسههتی بیمههاران همهراه مههی نماینههد و پاسخهای مطلوب را در آنان افزایش می دهند و به این ترت یب از ناراحتی های فیزیولوژ یک می کاه ند. برای م شال مو سیقی را ه مراه با تنفس ریتم یک عم یق و یا حرکات سیبک سازه در کاهش فشار خون، تنش های عضالنی، تشنجهای صرعی و دردهای میگرنی به کار گرفته اند.
۷ .موسیقی و فعالیتهای گروهی:
در ا ین روش بی ماران در فعالیت های گرو هی مو سیقایی مان ند شنیدن، خوا ندن و نواختن شرکت می کن ند و
ارت باط
مش بت بین ا فراد و اح ساس به بودی ا فزایش
می
یا بد و
مت قابال اح ساس نا شی از د یدها و بی ماری
های
ٌ
مانند افسردگی و اضطراب کاهش پیدا می کند. شرکت در کنسرتهای موسیقی درخواست آهنگاهای مورد عالقه اجرای
31
موسیقی فی البداهه به طور گروهی و همچنین بحث های گروهی درباره موسیقی و تاثیر مشبت این فعالیتها از جمله مواردی است که گزارش شده است .
آب درمانی
آب در مانی درگذ شته تو سط ایران یان با ستان یونانی ها و مصری ها با توجه به خواص بی نضیر آب مور استفاده قههههههههرار مههههههههی گرفتههههههههه اسههههههههت. شاید آسان ترین و راحت ترین وسیله ای که ورزشکاران ومردم برای رفع خستگی .کسالت و بدست آوردن آرامش و راحتههههی از آن اسههههتفاده میکننههههد آب باشههههد.
گرفتن دوش آب
گرم پس از ورزش و م سابقه . یا پس از
انجام کارهای
سنگین روزانه تقریبا یک امر طبیعی و
عاذی ا ست که ت مام بازیک نان و ا فراد آگاها نه یا بهههههدون اگهههههاهی از ان اسهههههتفاده میکننهههههد. آب در مانی یک روش عا مه پ سند ا ست و به خالف اک شر رو شهای دی گر ر فع خ ستگی ع ضالنی با ر ضایت و خو شنودی ورزشکاران توام می شود
در ا ین روش ورز شکار یا شخص آ سیب د یده میتوا ند
کارهی مت فاوتی در آب ان جام د هد ا نواع حر کات
شامل
راه ر فتن های مت فاوت و ب سیار گو ناگون برای ا نواع
ا مراض و ر فع ا ین بیماری ها و ن سیت به در جه و
نوع
بیماریهای متفاوت و گوناگون استفاده از برنامه
های
مخت لف
برای ت سکین و به بود درد تو سط مرب یان دوره
د یده و
کار آز موده و با تجر به که در انت ها چ ند
نمونه از این برناه ا را با هم مرور میکنیم و شما هم میتوان ید از آن ا ستفاده کن ید الب ته با تای ید و زیر نظر مربی
اکنههون اب درمههانی در بسههیاری از اسههتخر ه در حههال گ سترش ه ست و ا یران ن یز به طور طبی عی دارای مرا کز درماننی آبی ب سیاره در دل کوها و جنگل ها می باشد که در انتها نیز به شما معرفی خواهم کرد
با ت مام مزا یا در مورد آب در مانی با ید گ فت : با شناخت و آگاهی از تاثیرات فیزیولوژیکی و درمانی آب به آ سانی و راح تی می توان از آن ا ستفاده کرد.ه یدرو تراپی ی آب درمانی به شکل امروزی آن را شاید بتوان مدیون دک تر جان ف لویر انگلی سی دانست. شاید ا ستفاده از آب در موارد درمانی و رفع خستگی در ورزشکاران و به دست آوردن آرامش جسمی و روحی قدمتی معادل قدمت زنههههههههدگی بشههههههههر داشههههههههته باشههههههههد. مزا یا و خصو صیات ا ستفاده از آب در مانی برای ت سکین
32
درد ها و آ فرینش آرا مش یع نی در موارد در مانی و ر فع خستگی در ورزشکاران و به دست آوردن آرامش جسمانی و روحههههههههههههی متعههههههههههههدد اسههههههههههههت. در د سترس بودن آن برای ه مه .ارزان بودن ن سبت به روشهای دیگر .اندازه گیری درجه حرارت اب به آسانی
. سبک شدن وزن بدن در آب و عا مه پ سند بودن آن برای همه از جمله مزایای اب درمانی است.
مزایای آب درمانی
افزایش سوخت و ساز بافت ها: در اثر افزایش حرارت بافت های مختلف بدن، میزان سوخت وساز یا متابولیسم عمومی بافت ها نیز زیاد می شود.
-اتساع عروق: باال بودن حرارت آب منجر به باال رفتن حرارت بدن و متعاقب آن، متسع شدن عروق و مویرگ ها می شود .در ضمن، اتساع عروقی می تواند ناشی از افزایش سوخت و ساز سلول ها باشد که نیاز به اکسیژن اضافی و دفع بیشتر مواد حاصل از سوخت و ساز دارند. -افزایش جریان خون: افزایش درجه حرارت بدن موجب زیادتر شدن سوخت و ساز سلول ها می شود که برای جبران کردن این امر، بدن به افزایش جریان خون بافت ها روی می آورد .بنابر این، میزان جریان خون نیز متعاقب قرار گرفتن در آب گرم افزایش می یابد. -افزایش میزان فعالیت قلب: به دنبال اتساع عروق خونی و زیاد شدن میزان جریان خون، میزان خون وارده به قلب نیز زیادتر می شود و طبق قانون فرانﮓ استارلینگ )هرچه خون وارده به قلب زیادتر شود، خون خارج شده از آن نیز زیادتر می شود (میزان برون ده قلبی نیز افزایش می یابد و فعالیت قلبی هم بیشتر می شود.
به دنبال ایجاد تاثیرات فیزیولوژیکی فوق در بافت ها و اندام های بدن، یک سلسله تاثیرات درمانی در فرد مشاهده می شود، از جمله در اثر افزایش جریان خون و بهبود وضع تغذیه در اندام ها و دفع سریع مواد زاید، گرفتگی و اسپاسم عضالت فرد، بر اثر وقوع تغییرات مذکور، این درد و ناراحتی ورزشکار از بین می رود .به طور خالصه می توان گفت که تاثیرات درمانی آب به واسطه اثری است که آب روی پوست بدن دارد .در آب درمانی، پوست بدن به عنوان یک عضو مهم و اساسی است، زیرا بر اثر برخورد جریان آب، گیرنده های عصبی پوست تحریک می شوند .تحریکات ایجاد شده از طریق اعصاب، بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارند و این تاثیرات سیستم عصبی مرکزی است که باعث به وجود
33
آمدن اثرات درمانی آب می شود .استفاده از آب درمانی روی جریان خون، سوخت و ساز بدن، سیستم عصبی، ترکیب خون و میزان ترشح غدد نیز تاثیر می گذارد و در نهایت، تجمع این تاثیرات روی روان فردمنعکس می شود درمان با آب در بیماریهای انسان بسیار ساده وطبیعی است.
روش درمان زیاد دشوار نیست.
کامال بی ضرر است وآثار بدی بر جا نمی گذارد. آثار مسمومیت به همراه ندارد و نیازی به داروهای سمی نیست.
ارزانترین وسیله است و درهمه جا براحتی بدست می آید.
هضم را بهبود می بخشدویبوست را که منشاء بروز اغلب بیماریهاست برطرف می کند.
خواب طبیعی را برقرار می سازد ومغز وبدن را تقویت می بخشد.
بی درد است ودرد را بسهولت تسکین می دهد. درمان آن اساسی وریشه ای است.
موارد کاربرد آب درمانی: کاهش درد و گرفتگی عضالنی
ریالکسیشن
حفظ و افزایش دامنه حرکتی اندام ها
بازآموزی فعالیت عضالت فلج تقویت عضالت پیشرفت دادن حرکات جهت راه رفتن
افزایش گردش خون و بهبود تغذیه بافت ها جلوگیری از تحلیل رفتن عضالت
رفع محدودیت حرکتی و یا پیشگیری از آن
جلوگیری از پوکی استخوان
پیشگیری از ایجاد انحراف در ستون فقرات
ایجاد روحیه نشاط و شادابی
پیشگیری از رسوب سنگ در کلیه ها و مجاری ادرار
کارکرد بهتر کلیه ها
افزایش حجم تنفسی و کارکرد بهتر ریه ها
کاهش اسپاسم
34
کاهش درد افزایش حرکت روده ها و جلوگیری از یبوست تقویت عضالت
ایجاد روحیه اعتماد به نفس و ایجاد روحیه قدرتمندی برای انجام کارهای روزه مره بخصوص در افراد نخاعی
ارت قاء بهدا شت پو ست و مو و ج لوگیری از ای جاد ز خم فشاری
در آرتهههروز مفاصهههل ران و زانهههو، اسهههپوندیلیت انکی لوزان، ک مر درد و آ سیبهای با فت ع ضالنی، ف لج اندام ها و … با استفاده از آب درمانی درد بیمار کاهش یاف ته و حر کت مفا صل وی را حت تر ان جام شده و
دام نه حر کات مفا صل ا فزایش
می یا بد. در آب در مانی
ا ثرات گر ما
تر و طوالنی
تر بوده، خ ستگی کم تر
و
حر کات نرم
تر صورت می گ یرد. ت عداد ع ضالت ف عال
و
مفاصههههل متحههههرک نیههههز بیشههههتر هسههههتند . ق بل از شروع در مان، با ید در جه حرارت بدن بی مار و و ضعیت ا ندام ها و بدن او از ن ظر و جود تورم، ز خم باز، رنگ پوست مورد بررسی قرار گرفته و نحوه درمان به او شرح داده شود
از دی گر فوا ید غ یر م ستقیم حر کت در آب برای ک سانی که مشکل حرکتی دارند و یا دچار ضایعه نخاعی هستند و یا قطع عضو هستند )بخصوص در افرادی که صدمه نخاع دیده اند ( عدم تغییر -کل در ستون فقرات می باشد. در افراد دچار ضایعه نخاع به علت عدم استفاده بیش از حد از ویل چر و نش ستن دراز مدت در آن، انح نایی بصورت جانبی در ستون فقرات ایجاد می شود ) اسکلیوز
( که
ا ین مع ضل با حر کت در مانی در آب و شنا حل
می
شود.
ز یرا در آب ستون ف قرات به حا لت ک شیده در
می
آ ید و حر کت د ستها در آب به تقو یت ع ضالت ناح یه پ شت کمک کرده و از ایجاد اسکلیوز جلوگیری می نماید .
این ورزش با ایجاد افزایش گردش خون در ناحیه کلیه ها و مشانه از رسوب مواد معدنی به شکل سنگ در کلیه ها و م جاری ادرار ج لوگیری ن موده و تخلیهه به تر مشانه را سبب می شود .
-حرکت در آب ، حجم تنفسی ریه را باال برده ، از تجمع تر شحات و خ لط در ر یه و ای جاد عفو نت در آن ج لوگیری کرده و با تنفس بهتر، سالمت بیشتر ریه ها را تضمین می نما ید . الزم به تذکر ا ست که آب به دل یل بر خی
35
خواص فیزی کی نظ یر چ سبندگی ، شناوری ، ف شار و غل ظت )وی سکوزیته ( ا ثرات ب سیار مف یدی در ان جام حر کات ورزشی دارد و از این خواص در دستگاههای هیدروتراپی ا ستفاده می شود. در ه یدروتراپی ع مومی مع موال" از استخر یا وان های پروانه ای شکل استفاده می گردد. در حالی که در ه یدروتراپی مو ضعی از وان های کو چک و یا وان گردا بی ا ستفاده می شود. بر خی از د ستگاههای آب درمانی به گونه ای طراحی شده اند که می توانند
آب را با ف شار ز یاد به ا ندامها بپا شند و
یا حا لت
گردا بی در آب ای جاد نمای ند . در ا ین حال
عالوه بر
ا ستفاده از ا ثرات حرار تی آب ، از ا ثرات می کانیکی آن نیز بهره برد. حالت گردابی آب همچون ماساژ عمل می ک ند و از طر یق تحر یک اع صاب ح سی سبب ت سکین درد های مو ضعی و به بود گردش خون می شود . در آب در مانی د مای آب ، مدت ا ستفاده از آب و ت عداد جل سات در مانی ، متنا سب با شدت بی ماری و شرایط ج سمی و روانی بیمار تنظیم می شود. پس از صحبت در باره آب درمانی به شیوه مدرن بهتر است به درمان بوسیله آب های معدنی نیز اشاره شود. استفاده از آب های معدنی
طر فداران ز یادی در سرا سر ج هان پ یدا
کرده ا ست. در
ا یران ن یز به دل یل و جود چ شمه های
فراوان آب گرم
ب سیاری از بی ماران از ا ین گو نه حمام ها
برای در مان
دردهای خود استفاده می کنند
انواع و اقسام آب درمانی:
آب در مانی ا نواع و اق سام رو شها م شل
سونا، وان،
دوش، پاشویه، پانسمان، حمام گیاهی، نوشیدن و… را شامل می شود .ا ساس کار آب در مانی، مر بوط به ا ثرات م کانیکی و حرار تی آن می با شد. در ا ین روش از پا سخ بدن به م حرک گر مایی و سرمایی، ا ستفاده طوالنی از حرارت، فشار ای جاد شده توسط آب و احساسی که ای جاد می کند بهره گرفته می شود. احساسات ایجاد شده توسط اع صاب به ق سمتهای عم قی تر بدن برده شده و با عث تغییرات مختلفی مشل تحر یک سی ستم دفاعی بدن، تقو یت سیستم گوارشی و جریان خون، اثر بر تولید هورمونهای استرسهههی و کهههاهش حساسهههیت بهههه درد میشهههوند
حرارت با عث ت سکین بخ شیدن بدن و
کاهش
سرعت
کار
ا ندامهای داخ لی می شود. بر ع کس
سرما فعالیت های
داخ لی بدن را تحر یک
کرده و آن راا فزایش مید هد.
هر ز مان اح ساس خ ستگی و ا سترس می کن ید
یه دوش
یا
وان گرم و ب عد از ان
یه دوش کو تاه سرد
می توا ند
محرک ذهن و بدنتان باشد. وقتی در استخر یا وان فرو می رو ید، فشار دائمی جادبه زمین بر روی بدنتان کم
36
می شود. عالوه بر ا ین آب تاثیرات ه یدرو ا ستاتیک هم دارد. به خاطر اینکه آب به آرامی روی بدن حرکت می ک ند تاثیرات ما ساژ مان ندی دارد. آب در حال حر کت گیرنده های لمسی پوست را تحریک میکند اینکار باعث افزایش جریان خون واز بین رفتن سفتی عضالت می شود.
آب در مانی و گر ماب
در مانی ع مدتاً برای هماه نگ کردن
بدن، تحر یک گردش
خون و گوارش و سی ستم ایم نی و
رهایی از درد استفاده میشود. به نظر می رسد که آب
ا ثرات و یژه ای در کم کردن ا سترس و
جوان کردن
دو باره بدن دا شته با شد. آب روی ماهی چه
ها و پو ست
اثر گذاشته به ریه ها، قلب، معده و سیستم هورمونی توسههط تحریههک اعصههاب نخههاعی آرامههش مههی بخشههد. برای بی مارانی که د چار سوختگی های و سیع ه ستند از غوطه خوردن در آب حدود 94 درجه اسهتفاده مهی.کننهد.
در ک نار ا ثرات مف ید، در
مورد ا ین روش
هم الزم ا ست
احتیاط هایی صورت بگ یرد
مشال ا گر برای
شما ت شخیص
ً
بی ماری ری نود داده
شده ا ست
با ید از آب
سرد پره یز
کن ید. بی ماران د یابتی و
خانم های حام له نبا ید به
مدت طوالنی در آب
گرم شنا
کرده واز سونا ا ستفاده
کنند. .در آب درمانی دوشهای تخصصی تر مشل دوش زانو، دوش ران، دوش صورت، دوش گردن، دوش پ شت و … هم وجود دارد که روشهای خاص خود را دارند.
خواص فیزیولوژی
آب که در آب درمانی مورد اسهتفاده قهرار مهی گیهرد
دارای اثههههههرات زیههههههر مههههههی باشههههههد
:
•اثر حرارتی: با استفاده از آب درمانی، اثرات مفید
سرما یا گر ما در سطحی و سیع حا صل می شود. ا ین ا مر
موجب بروز تغییراتی چون افزایش یا کاهش فشار
خون،
ا فزایش ت عداد ضربان ق لب،
گ شاد یا ت نگ شدن
عروق
خونی محیطی، افزایش تعداد
تنفس، تغییر درجه
حرارت
بافت و جریان خون می گردد. گرما ابتدا موجب افزایش ف شار خون می شود و لی پس از مدتی به ع لت گ شاد شدن عههههروق، فشههههار خههههون کههههاهش مههههی یابههههد .
•اثرات چرخش آب )ویرپول(: در اغلب استخرها یا تانک
های آب در مانی،
با ک مک
یک پ مپ الکتری کی، ا مواج
م کانیکی در آب ای جاد
می
شود. ا ین ا مواج مو جب ر فع
گرفت گی ع ضالنی و
شل
شدن ع ضالت و در نتی جه آ سان
تر
شدن حر کات
می
گردد. با ک مک ا ین ا مواج، با فت
های
مرده ز خم
ها
به راح تی از ز خم جدا می
شود. ا ین
خا صیت در
سوختگی
ها
مورد ا ستفاده قرار
می گ یرد.
امههواج ایجههاد شههده در آب موجههب تسههکین درد بیمههار گرد یده و آرا مبخش می با شد. د مای مورد ا ستفاده در
37
آب درمانی به طور متوسط 90/0 تها 91/0 درجهه سهانتی گراد بوده و طول مدت درمان حدود بیست دقیقه در نظر گرف ته می شود. برای کاهش احت مال عفو نت می توان مواد ضدعفونی کن نده م شل ب تادین ن یز به آب ا فزود. قبل از وارد شده به آب نیز باید پاها در محلهول %2 کلر فرو برده شود .
انواع مختلف درمان در آب:
درمان طبیعی :
در طب اب درمانی بیماری بطور کامال طبیعی و با استفاده از اب خالص درمان می شود ولی در سایر روشها از داروهای سمی وشیمیایی استفاده می شود که اثرات منفی وضررهایی بر روی سلولها وبافتهای حساس بدن می گذارند وبدن در برابر ان داروهای سمی واکنش نشان می دهد وبیماریهای دیگر را تحریک می نماید وهمچنین موجب مسمومیت تدریجی جسم می شوند .
درمان فراگیر :
در طب اب درمانی بیماریهای متعدد در جسم انسان درمان می شوند زیرا در این طب تمام اجزاء ودستگاههای بدن از عوامل بیماری پا کسازی می شوند ولذا بیماریهای متعدد بطور یکجا درمان می شوند ولی در سایر روشهای درمانی معالجات فقط بهمان بیماری اختصاص می یابد که برای درمان ان تالش می شود . درمان ریشه ای :
در طب اب درمانی بیماری بطور ریشه ای درمان می شود زیرا فرایند طب اب درمانی مقابله با ریشه های بیماری است وان ریشه ها سموم وذخایر انباشته شده می باشند که به روش اب درمانی تمام این ریشه های عامل بیماری کنده شده ودفع می شوند .
درمان یک نوبتی :
در طب اب درمانی بیماری در یک نوبت ودر مدت زمان بین ۴۵ الی۴۱ روز درمان می شود ولی در سایر روشها درمان در مدتهای طوالنی وگاهی سالها طول می کشد .
نظافت وپاکسازی عمیق جسم :
در طب اب درمانی کل سیستم بدن یعنی تمام سلولها-بافتها-عصب ها-مفاصل- دستکاه گوارش و…… شستشو ونظافت می شوند وسموم و زباله ها وذخایر انباشته شده که عامل رشد ونمو میکروبها وویروسها وعوامل بیماری زا هستند از جسم خارج می شوند وهیچ روش دیگری این قابلیت نظافت و شستشوی عمیق جسم انسان را ندارند .
38
باز سازی جسم :
امتیاز بسیار مهم طب اب درمانی عالوه بر سایر مزایا باز سازی جسم فرسوده وخسته است زیرا در طب اب درمانی به تمام سلولهای پیر و فرسوده حمله می شود و انها را از جسم خارج می نماید وانسان تولدی دیگر می یابد و با خروج سلولهای مریض وکهنه وفرسوده و همچنین شستشوی سلولهای سالم بافتهاو عصب ها و سایر اجزاءودستگاههای بدن انسان به سوی سالمتی و نشاط وشادابی و طراوت جسم باز می گردد و مکانیسم شستشوی کل سیستم بدن امتیاز بسیار خاص طب اب درمانی است و حیات دوباره به انسان می دهد چنانچه خدای بزرگ می فرماید: وجعلنا من الماء کل شیء حیء – سوره انبیاء ایه ۴۹ )و همه چیز را بواسطه آب زنده گردانیدیم( قواعد کلی برای آب درمانی
بدن بیمار بویژه پاها را نباید به مقدارکافی گرم نگه داشت و چنانچه احساس لرز نماید،از طریق مالش با حوله داغ، ورزش و جریانی ازآب گرم در پا او را گرم نمود.
مناسب ترین زمان پیش از اوقات صبحگاهی وقبل ازرفتن به بستر خواب است. بیمار نباید پیش یا بالفاصله پس از هر غذا یا فعالیت یا وقتی که اطاقش سرد است، درمان شود.
پس از جریان هوای گرم، باید کشاله ران را شستشو داد یا دوش گرفت یا با اسفنج بدن را مرطوب ساخت . پاشیدن آب بر بدن یا شستشو با آب سرد ازسرما خوردگی جلوگیری می کند و پس از مصرف آب سرد باید احتیاط کرد که گرما از طریق ورزش حاصل گردد،ولی اگر بیمار ناتوان است ،حمام آفتاب ، مالش با استفاده از کمپرس آب داغ ،حمام بخار،پوشش وغیره در اطاق گرم )حداقل 15 درجه( ضرورت پیدا می کند.
یک قاشق چایخوری آب تازه یا ولرم در صورتی که بیمارآب بطلبد،در حلقوم او می ریزند، ولی نباید مقادیر زیادی آب داد.
از تمام مواد مضعف یا محرک اعصاب مانند چای، قهوه،لیکور، تنباکو حشیش وتریاک باید پرهیز کرد. در موارد شدید از گوشت و ادویه باید پرهیز کرد.شیر،میوه،قرص کامل نان را وقتی که به بیمار احساس اشتها دست داد ویا درحاالت دیگر باید به بیمار رساند.
هر گاه که بیمار احساس تشنگی نمود باید آب نارگیل،شربت،آب میوه وآب خالص به وی نوشاند. مواد بسیار داغ یا سرد نباید داده شود. از تجویزآب
39
گازدار درخالل درمان باید بر حذر بود.
اطاق بیمار باید آرام وتهویه هوای آن مناسب باشد. حمام آب نه سرد ونه گرم ومالش دادن بیمار زمانی توصیه می شود که بیمار نتواند فعالیت کند یا برای کسب گرمای آفتاب بیرون قدم بزند.
اشخاص حساس وناتوان وکودکان را نباید با شدت معالجه کرد.اگر آنها آب سرد را تحمل نمی نمایند، آب گرم یا ولرم را باید بکاربرد.ولی باید آنها بتدریج با آب سرد عادت کنند واین امر می تواند برای پائین افتادن درجه حرارت بدن ،مرحله به مرحله برای حصول به نتایج موفقیت آمیزتر موثرافتد.
اگر بیمار احساس سرما ولرز کرد، آب سرد نباید بکار برد. باید او را بوسیله حوله ماساژ دا د یا او را به ورزش ویا حرکات سریع دستها و سایر قسمتهای بدن یا قدم زدنهای تند یا جریان آب گرم وغیره وا داشت. مصرف آب سرد را نباید زیاد تکرار کرد و باید فواصل زمانی کافی برای بروز واکنش در بدن برقرار کرد.خاطر باید آسوده و راحت باشد.
درمان بیماریهای مزمن باید مطابق با دوره زمانی بیماری و به اندازه کافی تداوم پیدا کند.
حتی پس از معالجه، از عواملی که احتمال عود بیماری را افزایش دهد،باید اجتناب نمود.
تمام حوله ها،پتوها، ملحفه ها وغیره را باید شستشو در آفتاب پهن کرد.
بهترین جنس ملحفه مرطوب ابریشم خام است. چنین محصولی چندان گران نیست و زمانی که نتوان ملحفه های سرد و زبر را بکار برد، از آن می توان استفاده کرد.
مواد بافتنی نرم آب را بهتر می کشد وباید آن را بدقت دور بدن پیچاند. الزم است دو ملحفه در دسترس داشت که یکی در نوبت شستشو و دیگریدرنوبت کار باشد. استعمال ملحفه ها ممکن است آنها را آلوده سازد وبایدآن را درآب نیمگرم یا آب و صابون که از جوزهای گیاهی بدست می آید شستشو داد وسپس با آب سرد آب کشید ودرآفتاب پهن کرد که خشک شود.
پتوها را باید تکاند و در آفتاب و در معرض هوا نوبت به نوبت قرار داد.آنها را نیز باید شستشو داد.
طبقه بندی آب از نظر درجه حرارت :
-2آب خنک تر از دمای بدن 91( درجه(، اثر برانگیزنده، خنک کننده و محرک دارد.
40
-1 آب گرم تر از بدن، تقویت کننده، نیرو بخش و قدرت آفرین است.
-9 آبی که داغ است آرامش به وجود می آورد.
ممنوعیت استفاده از آب درمانی:
در هنگام وجود اختالل حسی در ورزشکاران،بایددر درجه حرارت آب دقت زیادی به عمل آورد، زیرا امکان ایجاد ضایعه، پس از استفاده از آب گرم در ورزشکارانی که دچار اختالالت حسی هستند، وجود دارد.
همچنین ورزشکارانی که اختالالت گردش خون، عفونت حاد، زخم باز و وسیع، نارسایی قلبی یا نارسایی تنفسی و اختالالت غدد دارند،نبایدازهیدروتراپی استفاده کنند. درصورت به کاربردن آن نیز باید دقت بسیار زیادی به عمل آورد.
ورزشکارانی که نارسایی قلبی دارند، استفاده از آب درمانی برایشان ممنوع است.
همچنین درآن دسته از ورزشکاران زن که دوران قاعدگی را می گذرانند، نباید از هیدروتراپی استفاده کرد.
41
فصل سوم
ضوابط و استاندارها:
مواردی که درطراحی برای افرادی که مشکل حرکتی دارند بایددرنظرگرفته شود :
1-فاصله بین محل پاگردو ورودی راهروها باید کوتاه باشد .
2-راهروها وگذرگاهها باید تا حد ممکن مسطح وهموار باشد .
3-اتاقها وسیع وگذرگاهها پهن باشد . اندازه آن بسته به نوع ویلچرو نیاز به فردکمکی فرق می کند . -4 پلکان باید دارای یک وسیله باالبرنده مشل سطح شیبدار باشد .
5-سطح زمین وکف اتاق باید از جنس سخت و بدون دست انداز باشد ، خطرلغزش در ورودی درها و لبهها نباشد .
6-درها بهتراست اتوماتیک باشد ، یا براحتی باز شود .
7-صندلی توالت و مبلمان راحت باشد .
8-پلکان و سطوح شیبدار نردهگذاری شود .
تابلهو اطالعهاتو تابلهو راهنمها:
در ورودی محلهها ودر پارکهها تابلهواطالعهاتبرای پیهداکردن نواحی اطرافنصب شده است این تابلوباید هم در حالت
ایستاده وهم نشسته ودر فواصل نزدیک قابل خواندن باشد ، فاصله مرکزتابلهواز زمین بیشتراز 215 سانتیمترنباشد .
42
تابلوباید جایی که نور خوباست قرارگرفته باشد و برای جلوگیهری از انعهکاس نهور باید لبه باالیی – 0 25 درجه به جلو تمایل داشته باشد . با این شیب افرادویلچری و بچه ها نیزمی توانند آنرا بخوانند . سطح تابلوباید ماتباشد و با موادبراق که نور را منعکس می کند پوشانده نشهود. همچنیهن نبهاید جایی قرار بگیردکه خواننده روی متن تابلوسایه بیاندازد.
اطالعاتدر جادهها باید طوری قرار بگیردکه ازداخل ماشین قابل خواندن باشد بعهالوه یک شخص ویلچهری مشکل برایپیهداکردن آن از بیههرون وداخهل ماشیهن نداشته باشد اگراین تابلودر راه باریک یا جاده قرار دارد نباید طوری باشهد کهافهرادی که آنرا می خواننهد برای دیگران ایجاد سهد معبهربکنند . فضهای جلو تابلواطالعاتباید بحد کافی باشد تااشخاص ویلچری مانع عبور و مروردیگران نشوند . متن تابلوبایهد مختهصرو مفیهدوبراحتهی قابل فههم باشدودارای اطهالعهات نامربوط نباشد . آن باید دارای اطالعاتمهم برای افرادناتوان باشد توالت ها،رختکن ها، مسافتها و محل استراحت درطول جاده باید کامال مشخص باشد شیب های تند و موانع باید مشخص باشند بطوریکه شخص ناتهوان بتهواند از ابتهداتصمیهم بگیردکه آیا این جاده مناسب است یا نه . این اطالعاتباید در چند محل مشخص ودردسترس باشد تادر مسیرهایی که مشکل حرکت وجودداردافهرادناتوان از آن محل عبور نکنند . همچنین لیست تلفن های موردنیاز راداشته باشد .در مناطق تفریحی باید عالوه برتابلواطالعات،تابلوراهنما نیزوجودداشته باشد . این تابلو شامل اطالعاتمربوط به مسافت های بیشتراز 255 متراست . این تابلوراهنما باید درهمه اتصاالتراهها یا جادهها بهرای جلهوگیهری ازگم کهردن مسیهرباشد عالئهم بایهد با توجهه به مشخصهاتو جزئیهاتتاریخچهه ای محل مشل خرابه ها ، جنگل یادرختهای قدیمی در طول جادهها و راهههاباشهد
. این عالئم باید دارای یک متهن اطالعاتی در یک سطح و با شیبی که شخص ویلچری بتواند آنرابخواند باشد .
43
محل پارکینگاتومبیلها :
محل پارکینگ اتومبیل بایهددارا ی بریدگی خاص افراد ناتهوان باشد این بریهدگیها باید مطابق نیازو مراجعه معلولین باشدو یا %0 ازکل آنرا به معلولین اختصاص دهند . اندازه بریدگی باید 4 – 1/9 مترو طول آن 0 مترباشهد . اگهربهریدگیههایکی بعد ازدیگری قرارگرفته باشد طول آن باید 1 مترباشد . بعضی اوقات پهنای بیشتراز 4 مترنیاز است ) حدود 0 متربرای دو فردمعلول ویلچری که همهزمان ازماشیهن پیاده شهوند (درهر صهورتراه نباید آنقهدر باریهک باشد که وقتی فردمعلول از ماشین پیاده میشودایجادراه بندان کند بریدگی پارکینگ معلولین نباید شیبدار باشهد ودرهمه جهات بایدهمسطح باشد . این مناطق باید باعالئم ویزه معلولین مشخص شودهمچنین لبه پیاده رو یا مانعدیگری نباید باشد .
ورودیهه ساختمهانهها:
ورودیه ساختمان باید طوری ساخته شودکه در حین عبور نیازی به تغییهر جههت نباشهد . راحهت ترین راه استفهاده ازدرهای لغزشی و اتوماتیک است . اگردودر پشت سهرهم قرارگرفتهه باشهد ودر خهارج تربطهور اتهوماتیهک باز شهوددرداخلی نیزبایهد بهمان روش ودرهمان جهت باز شود. اگرامکان ساخت این درهای لغزشی اتوماتیک نباشد باید یک بازکنندهدر اتوماتیک وجودداشته باشد . برای چهرخهش ویلچرورودی هال باید بحد کافی بزرگ باشد . این قسمت بایددارای اتاقی با یهک نیمکهت 05 سانتیمتهربهرای نشستن و انتظاررسیهدن تاکهسی باشد . کف ساختمان باید با موادغیرلغزنده پوشیده شود. همچنین برای جلوگیری از لیهز خوردن درههوای بارانهی تشکها وگل تراش ها باید درکف هال باشددر ورودی هال نیزیک تلفن باید وجودداشته باشد .
درهها :
نوع
و طراحی درها
برای
افرادناتوان
بسیار
مهم است
دری
که با مشکل و به سنگینی باز میشوند و یا بطور
اتوماتیهک کارمی
کننهد
و سریعها
بستهه
میشوند
44
وهمچنین درههای گهردان که قفهل میشوند برای این افرادمشل مانع عمل می کند .
آستانه در نباید لبه داشته باشد که عبور را مشکل کند در صورتوجودلبه، باید مدور و ارتفاع آن بیهش از 0/1سانتیمتهرنباشهد و یا آستانه نرمباشد بطوریکه با فشار چرخهای ویلچربه پایین فشارداده شودو یادر موقع باز شدن دربطور اتوماتیک تورفتگی داشتهه باشد . عالئهم اطالعاتهی درها باید به کنهار آن نصب شهودو نه روی در ، چون افرادی کهمشکل بینایی دارند برای خواندن عالئهم بایهد نزدیهک آن شهوند و با باز شدن در خطهر صهدمهه به آنهها وجهوددارد .
عالئهم باید ترجیحا با حروفبزرگ نوشته شودودر طول دردرست باالی دستگیره باشد طوری که اطالعاتتوسطدست
لمس شود .
باز و بستهه کننهده ههایاتوماتیهکدرهها:
این درهاباید طوری طراحی شوند که برای افرادناتوان قابل استفاده باشد . مکانیزمبازکنندهدر باید بطور صحیح و با توجهمواردذیل قرارگرفته باشد :
•شخص داخل ویلچرباید بتواند نزدیک کلید بازکننده بیاید . این کلید باید حداقل در فاصله یک متری گوشه داخلی درباشد .
•کلید نباید طوری قرار بگیردکه درهنگامباز شدن بشدتبه ویلچربرخوردکند.
•اشخاصهی که محدودیت حرکتی دردستهادارند باید بتوانند به کلید برسند . بنابراین نباید در ارتفاع باالیی باشد لبهپایینی آن نباید باالتراز 15سانتیمتری زمین باشد .
باز و بسته کهردندرههابدوناتهوماتیهک:
درهای معمولی با یک دستگیرهدرکناردرکه فشارداده میشودباز و بسته میشودایندستگیره باید در ارتفاع 15 سانتیمترکف زمین بطور افقی و به اندازه پهنای کامل در باشد .
45
انهدازه در :
فضای
بازدر باید
به اندازه
بین اسکلهت کناری در و
روی
در وقتهی در
با زاویه 35 درجهه باز میشودباشد .
در زاویه 215درجه
پهنای در
بیشتراست ولی فردویلچری
نمی تواند آنرا ببندد. کوچکترین اندازهدر باید باندازه 255سانتیمتربادر نظرگرفتن اسکلت در باشد.
پلهه هها:
از ساخت پله درداخل و خارج ساختمان باید جلوگیری شوداگراین کارامکان پذیرنبودمواردذیل باید رعایت شود :
روبهروی در نبهاید پلکان های رو به پهاییهن باشد چون شخص ویلچری ممکهن است در حین بازکردن در به پلکان بطورهمزمان توجه نکند . پلکان باید مستقیم باشد . پلکان منحنی برای باال رفتهن مشکهل زاهستنهد اگرپلکان طویل است بایدحداقل در 9/2 متری طول باید جای استراحت) پاگرد(داشته باشدطول این پاگردباید حداقل 15/2 مترو به اندازه پهنای پله باشد. وقتی اختالفسطح بیشتراز 05/1 متراست باید پاگردمیانی تعبیه شود)شکل.)2همه پله ها بایهد ارتفهاع یکسهان داشتهه باشند . ارتفاع پله ها20 و به عمهق 95 سانتیمتهرباشند.پاگهردروی پلهه و لبهه پله باید بدون لغزش وجلوآمدگی باشد . بنابراین باید از قطعه باریکی که مقاومبه لغزش استاستفاده شهود.این قطعهه باید 45 میلی مترپهناوبیشتهراز 2 میلهی متردر روی پلهه ادامه نداشته باشد ) شکل . ) 1 اشخاصی که مشکل بینایی دارند باید قادر باشند جایی که پلکان شروع و خاتمه میابد را بوضوح ببینند . این با رنگ آمیزی پله هادر باالترین و پایینترین پله با رنگهای مخالف
انجامپذیراسهت واگراین مطلهوبنبوداین کار می تواند با نوارهایی با رنگ های مخالف انجام شود.اشخاص نابیناکه قهادر نیستند رنگهای مخالف را ببینند باید با قراردادن شکلهای مختلهف درکهف زمیهن از نزدیهک شدن به پله آگاه شونداین خصوصا بهتراست وقتی که
46
پلکان رو به پایین در بیرون در است و یادر تغییر سطح مسیرقبل از رسیدن به پله انجام شود .
یک راه شیبدار بطور مکمل ودر جایی که پله ها مانع دسترسی به محهل هستنهد باید ایجهاد شهود. کمتهرین عهرض پلههها باید 35 سانتیمتربرای ترددیکطرفه و 205 سانتیمتربرای تردددو طرفه باشد . برای پله های داخهل ساختمهان شیهب بایهد بین 21 و 21سانتیمترباشد وکمترین فاصله دو پله بین 11و91 سانتیمترباشد.
برای پله های خارج ساختمان حداکشرشیب باید 20 سانتیمتروکمترین فاصله دو پله 95 سانتیمتهرباشد . نهرده دستی باید درکنارهردو پله و تا ناحیه فرود آمدن نصب شود . برای پله های بیشتراز پهنای 9متر نرده دستی بیشتری باید نصب گردد) شکل .) 9 فاصلهه بیهن نردهدستی وقتی درهردوکنار استفاده میشودباید بین 35 – 245سانتیمترباشد .
نردهدستی باید تا فاصله بین 95 – 40 سانتیمتری در باال و پاییهن پله ها ادامه یابد . کف پله ها باید غیرلغزنده ، و فرش کامال به آن محکم شود .
سطحشیبهدار:
در ساخت ساختمانها باید حتی االمهکان از ایجهاد فاصلهه بیهن سطوح جلوگیری کردو سطوح شیبدار نیز باید با محیطاطرافدر مواردی مشل جنس مواد، محل و نوع طراحی تطابق داشته باشد . مواردذیل در ساخت سطوح شیبدار باید درنظرگرفته شود:
•حداکشردو سطح شیبداردر توالی هم با طول 0 متربا یک پاگردمسطح بین آنها باید ساخته شود .
•حداکشر شیب 2215 باشد شیب های تندتربستگی بطولی داردکه باید پوشانده شود .
•سطح استراحت بین شیب ها حداقل 1 متر طول و بدون شیب باشد و پهنای آن برابر سطح شیبدار باشد.
•اندازه یک سطح استراحت افقی در جلوی باید حداقل 0/1 X 2/5مترباشد.
47
•نردهدستی درهرکنار سطح شیبدار باید باشد .
•برای ممانعت از افتادن اشخاص ویلچری بایدکنارههای سطوح شیبدارلبه دار باشد .
•سطوح شیبدار باید صافو سخت باشد . • شیب باید مستقیم باشد.
•سطح شیبدار بیشتربرای خارج ساختمان است در محیطداخل ساختمان چون فضای زیادی اشغال می کند توصیهنمی شود .
•ورودی سطح شیبدار باید نزدیک پله باشد .
•سطح شیبدار یکی از شکلهای زیررادارد:
الف ( مستقیم ب( 35 درجه چرخهش ج ( چرخهش 215 درجه یابرگشت به عقب پهنای سطح شیبدار برحسب شکل ، مورداستفاده و شیب فرق می کند . کمتهریهن پهنها 35 سانتیمتهراسهت .سطوح استهراحهت ) پاگرد( در پایین سطح شیبداردرهر 25 مترو بازاءهرتغییر جهت ودر ابتدا و انتها سطح شیبدار ایجهادشهود. یک نردهدستهی محافهظبا حهداقل 45 سانتیمترارتفاع در طول سطهح شیبهدار باید نصهب شهود . برای سطهوح شیبدار بیشتراز 9 مترپهنا یک نردهدستی میانی باید نصب شود) شکل .) 1 فاصله بین نردهدستی درهردوکنار برای گرفتن باید بین 35 – 245 سانتیمترباشد . این سطوح نباید فرش شود .
سطهوحشیبهدار مکانیکهی :
این سطهوح در ساختمهانههای عمهومی بزرگ استفاده می شود. اما استفاده آن توسطاشخاصی که صدمه فیزیکی دیده اند توصیه نمی شهود. اگراین سطهوح توسطاشخهاص ویلچری استفاده شود شیب نباید بیش از 2221 و ماکزیمم پهنا باید 2مترباشد.
راهرو:
•پهنای راهرو برای استفاده ویلچرو وسایل کمکی باید مناسب باشد .
48
•پهنای آن نباید کمتراز 35 سانتیمترباشد تا امکان چرخش 35 درجه را بدهد
•پهنای راهروهای عمومی نباید از 05/2 مترکمترباشد پهنای توصیه شده15/2متراست
•عالئم روی دیوار باید حداقل در ارتفاع دو متری نصب شود
•وسایلی مشل تلفن عمومی ، مخزن آبآشامیدنی باید در مسیرقرار نگیرد .
•در تغییر سطح بیشتراز 29 میلیمترباید از سطح شیبدار استفاده شود .
•سطوح کف راهرو نباید لغزنده باشد .
توجه:کمترین پهنا برای عبوردو ویلچرازکنارهم و یا برای چرخش کامل یک ویلچر 05/2 متراست .اتهاقخهواب :
در طراحی اتاق خوابباید برای چرخش کامل ویلچر، مسیردایره ای به قطر 0/2 متری داخل اتاق خوابباید در نظرگرفتهه شهود. بطورکلهی برای انتقال از ویلچر به صندلی توالت یا لگن چهار روش وجوددارد:
الف ( روش موازی که آسانترین راه است .
ب( روش قطری که مشکل است .
پ( روش عمودی ) ایستاده ( که این روش نیزمشکل است.
ت( روش قدامی که آنقدر مشکل است که نیاز به مراقبت خاص دارد .
اتهاق خهوابعمومی :
درهراتهاق خهوابعمهومی ، حداقل یک قسمت برای هر جنس و یک شخص کمکی ) همجنس ( در نظرگرفته شود .
این اتاق باید با سمبول بین المللی مشخص شود. درها نیزلوالیی و بطرفبیرون باز شوند.
اتاق خهوابعمهومی ویهژه:
49
نصهب یک واحهد مجهزادر ساختمهانههای عمومی الزمست حتی وقتی همهه اتاقههای خوابمنهاسهب باشهد . چون ممکن اسهت همراه یک شخص معلول فردی با جنس مخالف باشد . این اتاق باید با سمبول بین المللی مشخص شود. یک توالت ودستشویی باید در اتاق باشد .
اتهاق خهواب مسهکهونی :
این اتهاق برای آنهایهی است که می خواهند بطور خصوصی در خوابگاه ودیگرموسساتاقامتی سکونت داشته باشند حمام این اقامتگاهها باید دارای توالت ، لگن یک دستشویی ودوش باشد .
ویژگی در اتهاق خهواب :
•در باید بطورکامل و به اندازه 10 سانتیمترباز شود .
•در باید قابل قفل کردن ازداخل ودر مواقع ضروری از خارج قابل بازکردن باشد .
•با توجه به نوع در یک دستگیره باید روی در ازداخل برای آسانتربسته شدن در قرار بگیرددستگیرهدیگری باید درخارج در باشد .
تجهیهزات موجهود در اتهاقخهواب:
توالهت :
•ارتفاع صندلی توالت از سطح کف زمین باید بین 40 – 05 سانتیمترباشد . • فاصله بین خطمرکزی صندلی توالت ودیوار مجاور باید بین 40 – 05 سانتیمترباشد.
•فالش تانک وکاغذ توالت در ارتفاع بین 05 – 215 سانتیمتری باشد .
•یک نرده ) برای گرفتن و بلند شدن ( باید روی دیهوار پشت مستراح نصب شود. این نرده باید در ارتفاع -30 10سانتیمتری کف زمین باشد .
•در تهوالت عمهومی : فضای آزادوقتی در باز میشودباید حدود 14 سانتیمترباشد و یک دستگیرهکناردر،در
50
فاصله15سانتیمتری زمین و به اندازه پهنای در باید قرارگیرد .
•آستانه در یا لبه سخت نباید ورودی در باشد.
•اندازه توالت باید حداقل X 2/5 0/1 مترباشد .
•لوله آبباید درکنار یا روی دیوار باشد.
•شیرآباهرمی که براحتی بادست یا آرنج باز میشهود توصیهه می گهردد شیرآببادکمه فشاری نیزمناسب است .
دوش های تلفنی با لوله ای بطول 05/2 متربرای حمام و شستشوتوصیه میشوداینها می توانند بادست نگه داشته
شوند و یادر ارتفاع مناسب 15/2 و 15/2 متری از سطح زمین نصب شوند که برای همه استفادهکنندگان مناسب
باشد.
•دستشویی باید X 45 05 سانتیمترودر ارتفاع 15 سانتیمتری بهاالی کهف باشهد.اگردستشویی کوچکتراست
نبایدخیلی نزدیک دیوار و یادرگوشه اتاق باشد .
•دستشویی باید بین 20- 15 سانتیمتربه جلوکشیده شود .
•فضای بین خطمرکزی دستشویی ودیوار مجاور بایدحداقل 40 سانتیمترباشد .
•هیچ طاقچه ای نباید باالی دستشویی باشد .
لوله شستشو:
لوله شستشوافرادویلچری و بدون ویلچرفرق می کند :
•کمترین اندازه لوله شستشوباید15 – 215سانتیمترباشد
•فاصله لوله ازکف زمین باید بین40-05 سانتیمترباشد.
•یک نرده برای گرفتن باید بین 10 – 30 سانتیمتری ازکف زمین نصب شود.
51
•این لوله با یک انگشت تورفتگی دردیوار باید باشد • حوله ها ، صابون وغیره باید درداخل ودر فاصله 15 سانتیمتهری باالی کهف زمیهن نزدیهک دستشهویی باشههد .
جا صابونی باید
طوری
باشد که
آبصابون روی لگن
دستشویی بریزدنه
کف زمین
. جاحوله
کاغذی باید براحتی
بازشودبطوریکه حوله ها باسانی کشیده شوند .
•ظرفآشغال نبایدثابت باشدچون فضای زیادی رامی گیرد .
•دیوارها و سقف باید قوی و محکم باشند تاموقع بلند شدن فردبتواند به آن تکیه کند.
•قالبهای لباس و حوله دستی باید در حدود 2-15/2 متری در باالی کف زمین باشد .
اتاقتعویهضلبهاس رختکهن:
•این اتاق باید قابل دستیابی به توالت معلولین و همچنین قابل شستشووغیرلغزنده باشد
•فضای آزاداتاق حدود 14 سانتیمترباید باشد ، در کناردر یک دستگیرهدر ارتفاع 15 سانتیمتری باالی کف زمین ودرعرض کامل در نصب شود .
•یک نیمهکت در ارتفهاع 05 سانتیمتهری برای نشستهن باید در نظرگرفته شودبا توجه به اینکه فردپای مصنوعی رابخواهد در آوردیا بپوشد طول نیمکت15/2 مترباشد .
•قالبلباسهادر ارتفاع 15/2 متری و قالبهای دیگردر ارتفاع 15/2 متری نصب شود .
•یک پالک الکترونیکی برای خشک کردن مودر ارتفاع – 15 255 سانتیمتری باالی زمین باشد .
•عالوه براتاق رختکن عمومی باید یک اتاق رختکن خصوصی برای اشخاص ویلچری باشد این اتاق باید با یک خوابگاه تجهیز شودتا فرددر حالت درازکشیده بتواند لباس بپوشد
.
•یک آینه با اندازه 95 تا 215 سانتیمتری در باالی زمین نصب شودتا لباس پوشیدن راحتتر شود .
52
•اتاق تغییربرای مردان و زنان باید باعالئم درشت M یا F مشخص شودبطوریهکه افرادنابینا براحتی اتاق را پیداکنند . عالئم باید روی دیوار ودرکناردردرست باالی دستگیرهدر نصب شود .
حمهام:
اندازه حمام X1 0/2مترودارای یک پنجره باشد . فضای بیشتروکمتراز این برای اشخهاص ویلچهری قابهل استفهاده نیست.
.یک چار پایه آزادبه ارتفاع 05 سانتیمترو ابعاد X 05 50سانتیمترباید در حمامباشد . قفسه صابون یا شامپودرارتفاع 15سانتیمتری زمین و نزدیهک دوش حمامنصب شود. دوش بهتراست از نوع دستی ، قابل انتقال و انعطافباشد .وبه یک میله عمودی در ارتفاع 95-15 سانتیمتری زمین نصب شود.کف حمامنباید لغزنده باشد . یک لوله روی دیوار ، روبروی صندلی ودر ارتفاع 10 – 30 سانتیمتری باید نصب شود. آبگذر باید در یک گوشه و از
جنس پالستیک مقاومبه لغزش باشد. سهونها:
اگر شخص ویلچری قادر به استفاده از سونا باشد باید این مواردرا رعایت کند :
•ارتفاع سطح نیمکت باید 05 سانتیمترباشد .
•یک وسیله هشداردهنده باید نصب شود .
•ویلچردستی نباید باعث سوختن فرد شود .
•در باید یک ورودی آزاد 14 سانتیمتری و یک پنجرهداشته باشد در باید بطرفبیرون باز شودو بدون قفل باشد .
•شکافکف نباید پهن تراز 0 میلیمترباشد .
•هیتر سونا باید کامال محافظت شود .
کلیهدها وکنتهرلههایالکتهریکهی:
استفاده از وسایل تنظیم کننده ،دکمه ها ،دسته ها ،کلیدها وغیره بستهگی به این داردکه چطهور آنها طراحی وجاسهازی شوند. اگرمحلی مناسب سازی شده باشد
53
ولی این وسایل در فاصله خوبو منهاسبی نصهب نباشهد آن محل قابلاستفاده نمی باشد . اندازه ، فاصله از سطح زمین ؛ جا و محل کلیدها از مواردی است که باید برای افرادناتوان در نظرگرفته شود. برای مشهال یک آسانسور خیلی بزرگ اگرکنترل آن در ارتفاع باالیی باشد ممکن است برای افرادناتوان قابل استفاده نباشد.بسیاری از
افرادناتوان در استفاده ازکلیدهای صافکه
نیاز به
فشار انگشتان داردمشکل دارند در
صورتی
کهکلیدهای
بجلوآمده براحتی قابل فشاردادن هستند .
•کلیدها و وسایل تنظیم کننده باید
طوری قرار بگیرند
که لبه پایینی آنها حداکشردر فاصله 15 سانتیمتری زمین باشد.
•کلیدها باید طوری باشد که شخص ویلچری بتواند نزدیک آن بیاید و حداقل یک مترازگوشه دیوار فاصله داشته باشد.
•برای افرادی که در ماشین نشسته اند ،کلیدها باید حدود 2 مترباالی زمین باشد.
54
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکزدرمان وتوانبخشی :
در این بخش شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز درمان وتوانبخشی از قبیل نیروی انسانی ، مشخصات فیزیکی و فنی ساختمان ،وسائل و تجهیزات مورد نیاز مراکزبه تفکیک شرح داده شده است.با توجه به اینکه مراکز شبانه روزی روزانه،درمان وتوانبخشی بیماران مبتال به اختالالت نافذ رشد و پیگیری درمان وتوانبخشی در منزل در سطح کشور ایجاد شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است ونیز کارگاه های حمایت شده تولیدی در آستانه تاسیس می باشد ، در این بخش شرایط این مراکز ذکر شده است.
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز شبانه روزی درمان
و توانبخشی بیماران روانی مزمن
– 1نیروی انسانی مراکزشبانه روزی با ظرفیت 05 نفر:
نیروی انسانی عمومی مرکز:
الف( خدمه : 1 نفر در هر شیفت ب(آشپز وکمک آشپز : هر کدام یک نفر در مجموع 1 نفر
پ(نگهبان : 2 نفر در هر شیفت )حضور نگهبان تابع نوع ساختمان و تجهیزات ایمنی آن میباشد.(
ت(مراقب : 1 نفر در هر شیفت ث(متصدی امور دفتری : 2 نفر نیروی انسانی تخصصی:
الف(روانپزشک : یک نفر ب(کاردرمانگر: یک نفر) حداقل 9 روز در هفته(
پ(کارشناس روانشناسی با لینی: یک نفر ) به صورت تمام وقت (
ت(مددکاراجتماعی : یک نفر)حداقل 1 روز در هفته(
ث(کارشناس پرستاری: در هر شیفت یک پرستار، در مجموع 9 پرستار)به صورت تمام وقت (
55
ج(کمک بهیار: در هر شیفت یک بهیار، )به صورت تمام وقت(
چ(مربی حرفه آموزی : حداقل 9 مربی حرفه آموزی در طول هفته با رشته های مختلف
ح(پزشک عمومی : یک نفر )به صورت تمام وقت ودر ساعات غیر اداری بصورت آنکال(.
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی:
روانپزشک: مسئول تیم درمان بوده و باید به امر ویزیت بیماران مبادرت ورزد.بررسی و حل مشکالت روانپزشکی و پزشکی بیماران ،ثبت سیر پیشرفت درمان ، حفظ وارتقاء سالمت ایشان برعهده روانپزشک مرکز می باشد.)شرح سایروظایف روانپزشک مطابق با دستور العملهای نظام پزشکی است.(
تبصره:2 الزم است روانپزشک مراکز شبانه روزی بصورت آنکال باشد.
تبصره:1 هر یک از مراکز درمان و توانبخشی شبانه روزی بیماران روانی مزمن موظفند طی عقد قرارداد با روانپزشک به گونهای عمل نمایند که هر کدام از بیماران حداقل یک بار درماه توسط روانپزشک معالج ، معاینه و تحت درمان قرار گیرند..در صورت نیاز دفعات ویزیت افزایش می یابد.
کار درمانگر: به عنوان عضو تیم درمان درارزیابی وبرنامه ریزی توانبخشی روانی متناسب با هر بیمار به همراه سایر اعضای تیم درمان شرکت می نماید. انتخاب مربیان و فعالیت های توانبخشی از جمله وظایف کاردرمانگر بوده و نظارت بر کار ایشان ، تهیه گزارش پیشرفت توانبخشی بیماران در حیطه مربوطه و ارائه آن به تیم درمان بر عهده وی می باشد.
کارشناس روانشناسی با لینی:روانشناس در ارزیابی اولیه بیمار به همراه سایر پرسنل تخصصی مرکز دخالت داشته و در انتخاب فعالیت متناسب با وضعیت بیمار ، بررسی چگونگی پیشرفت درمان و توانبخشی بیمار پس از شروع درمان و توانبخشی در مرکز، اطالع رسانی و هدایت خانواده بیمار در جهت رسیدن به اهداف توانبخشی و
56
درمان همچنین مصاحبه با خانواده ، مداخله در بحران ،مشاوره گروهی نقش دارد. و همچنین ارزیابی مربیان و انتقال گزارش ارزیابی به مسئول فنی وروانپزشک از جمله وظایف روانشناس می باشد.کمک به تشخیص و استفاده از آزمون ها و ارائه مشاوره در موارد لزوم از دیگروظایف روانشناس محسوب می شود.
مددکاراجتماعی:کشف منابع موجود در جامعه ، سوق دادن بیمار و خانواده به منظور استفاده از این منابع ، ارائه خدمات مشاوره ای به خانواده بیمار ،مهیا نمودن خانواده با هدف ترخیص و پذیرش بیمار ، اشتغال و کاریابی رسیدگی به امور خانواده بیماران ، برقراری ارتباط میان مرکز وخانواده ، و پیگیری مشکالت و مسائل حقوقی بیمار و خانواده از جمله وظایف مددکار می باشد.
کارشناس پرستاری: کمک به حفظ سالمت جسمانی از طریق کنترل عالئم حیاتی ،نظارت بر نحوه مصرف داروها ،نظارت بر رعایت بهداشت ،گزارش هرگونه تغییر در سطح سالمت بیمار، پیگیری امور پاراکلینیکی در صورت نیاز ، و رسیدگی به بیماران از وظایف پرستار می باشد. .)شرح سایروظایف کارشناس پرستاری مطابق با دستور العملهای نظام پرستاری است.(
کمک بهیار : کمک به پرستار در انجام امور درمانی و مراقبت از سالمتی ورعایت بهداشت بیماران از جمله وظایف کمک بهیار می باشد.
مربی حرفه آموزی: مربیان وظیفه آموزش حرفه به بیماران را بر عهده دارند. هر مربی باید حداقل در یکی از حرفه های مورد نیاز مراکزدارای مهارت الزم باشد. الزم است تخصص ومهارت مربی به تاییدیکی از مراجع ذی صالح )سازمان فنی و حرفه ای،وزارت کار و امور اجتماعی و… (رسیده باشد. به پیشنهاد کاردرمان
و روانشناس و با تصویب تیم درمان مربیان حرفه آموزی
و حرفه های مناسب انتخاب می شوند.
پزشک عمومی : کنترل و ارزیابی وضعیت سالمت بیماران ، پیگیری و نظارت بر حسن اجرای دستورات دارویی روانپزشک و پیگیری اقدامات پاراکلینیکی انجام شده برای بیماران ، نظارت بر نحوه مصرف صحیح داروها
57
باالخص کنترل عوارض دارویی از جمله وظایف پزشک عمومی می باشد.
2-مشخصات ساختمان مراکزدرمان و توانبخشی شبانه روزی بیماران روانی مزمن:
استحکام و مشخصات فنی ساختمان و انطباق با شبکه خدمات شهری و زیست محیطی مراکز موضوع این دستورالعمل میبایست توسط کارشناس ذیربط و کارشناس فنی شهرداری محل مورد تائید قرار گیرد.)ساختمان باید دارای پایان کار باشد(
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی شبانه روزی با ظرفیت 05 نفر
اتاق روانپزشک ، مسئول فنی و معاینه) بطور مشترک( حداقل 21 مترمربع
اتاق مددکار حداقل 1 متر مربع
اتاق کاردرمانی و حرفه آموزی)15متر مربع برای کاردرمانی و 15 متر مربع برای حرفه آموزی ( حداقل 45مترمربع
اتاق روانشناسی وگروه درمانی حداقل 21مترمربع
ایستگاه پرستاری : حداقل1 متر مربع
بخش های اقامتی بیماران برای هر فرد حداقل4 متر مربع فضادر مجموع 155 متر مربع
آشپزخانه حداقل15 مترمربع
سالن غذاخوری حداقل05مترمربع
رختشویخانه حداقل21 مترمربع
کتابخانه و نمازخانه حداقل 3 متر مربع
اتاق امن )ایزوله( حداقل 1 متر مربع
اتاق استراحت کارکنان حداقل21 مترمربع
انبار مواد مصرفی حداقل21 مترمربع
58
حیاط مشجر حداقل 205متر مربع
سرویس بهداشتی )به ازای هر 25 نفر یک دستشوئی و20 نفریک حمام(
جمع: 570متر مربع
تبصره:2 مراکزمی توانند از فضاهای فیزیکی جداسازی شده )پارتیشن ( جهت اتاق های بیماران استفاده کنند.
تبصره:1 منظور از اتاق ایمن، اتاقی است که برای بیماران بسیار تحریکاتی و فقط برای موارد خاص ساخته می شود .دیوارهایی پوشیده ازاسفنج ضخیم دارد و تمام محوطه ، در و دیوار ، وسایل روشنایی، تخت وسایر وسایل به گونه ای طراحی شده اند که دربدترین شرایط هم کم ترین خطری متوجه بیمار نمی شود.
شرایط عمومی ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی شبانه روزی:
1-باید در تابلوی مرکز اشاره به موضوع توانبخشی و درمان بیماران روانی مزمن و خدمات شبانه روزی شده باشد، تابلوی مرکز قابل رویت و اندازه آن حداقل 35×215 باشد.ضمنا خاطر نشان می سازد وجود جمله )تحت نظارت سازمان بهزیستی استان…( در تابلوی مرکز الزامی است.
2-مشخص نمودن وضعیت ملکی ساختمان و نبود هر نوع ممنوعیت قانونی برای ارائه خدمات در مرکز؛
3-انتخاب محل مرکز، در محدوده شهر ترجیحا مرکز شهر و نزدیک به مراکز درمانی شبانه روزی و با توجه به ضوابط شهرسازی و شهرداری؛
4-دسترسی و برخورداری از کلیه تسهیالت و خدمات شهری )آب سالم و بهداشتی، برق، گاز، تلفن(؛
5-برخورداری از استحکام و ایمنی الزم با تایید کارشناسان فنی مسکن و شهرسازی و شهرداری محل و داشتن پایان کار شهرداری؛
59
6-مستقل بودن مرکز و عدم انجام هر گونه فعالیت غیر از خدمات تعریف شده و اختصاصی مرکز؛
7-برخورداری از فضای آزاد و فضاهای فیزیکی الزم حسب نوع خدمات و تعداد مراجعان؛
8-رعایت کامل اصول بهداشتی در تعیین و اختصاص فضاها؛
9-برخورداری از تسهیالت و سیستم گرمایش و سرمایش مناسب؛
10-داشتن سیستم تهویه و یا وجود هواکش با توان و کارائی الزم؛
11-برخورداری از سیستم اعالم خطر و وسایل اطفاء حریق؛
12-قابل شستشو بودن کف کلیه سالن ها و اتاقها و تعبیه آبروی مناسب جهت شستشوی کف ساختمان
13-کاشی کاری دیوارهای سرویس های بهداشتی و آشپزخانه تا سقف؛
14-نصب توری برای کلیه پنجره ها و درب ها
15-تعیین محل آشپزخانه )اختیاری( و سرویس های بهداشتی با رعایت اصول بهداشتی و با فاصله الزم از هم؛
16-ایجاد توالت فرنگی عالوه بر سرویس های بهداشتی ایرانی، در تمام مراکز
17-احداث تی شو در مراکز
18-وجود وسایل روشنایی اضطراری به تعداد کافی
19-وجود آسانسور در ساختمان ) بیش از 9 طبقه (
20-چارچوب پنجره ها آهنی باشد و داخل آن شبکه های هندسی به ابعاد 20 تا 15 سانتی متر داشته باشد تا ضمن پرهیز از نصب حفاظ آهنی، "زندان" نیز تداعی نشود.
21-پنجره اتاقها قابل گشودن باشد.
22-مراکز به طور دلخواه می توانند از هوا ساز استفاده نمایند.
60
23-برای پنجره ها، از شیشه نشکن یا طلق استفاده شود.
24-سیستم برق رسانی به صورت مرکزی وقابل کنترل از ایستگاه پرستاری در نظر گرفته شود.
25-چراغ اتاق ها، از نوع فلور سنت باشد و به صورت تو کار در سقف نصب شود.
26-ایجاد سطح شیبدار برای تسهیل تردد معلوالن، سالمندان و یا انتقال بیماران با برانکارد، در مراکز بستری ضروری است.
27-آئینه سرویس ها و اتاق ها روی دیوار و حداقل حدود 9 سانتی متر داخل تراز سطح کلی دیوار، با گچ کاری نصب و با بست فلزی از اطراف محکم شود.
28-قفل در سرویس های بهداشتی و حمام ها از نوعی باشد که در صورت قفل شدن به سهولت و با استفاده از سکه یا پیچ گوشتی بتوان قفل را باز کرد.
29-تا حد امکان در تمام مراکز باید از لوله کشی روکار و نصب هر نوع قالب یا آویز در سقف و دیوار احتراز شود.
30-عرض درهای ساختمان بین 35 تا 225 سانتی متر باشد.
31-منبع آب ذخیره حداقل با ظرفیت 2555 لیتر موجود باشد.
32-استیشن پرستاری اشراف کامل به اتاقهای خواب داشته باشد و در صورتی که این امر مقدور نباشد الزم است کلیه اتاق ها توسط دوربین های مداربسته تحت کنترل باشند.
تبصره:2 بازسازی مراکز شبانه روزی با بیش از 20 سال قدمت ضروری است.
تبصره:1 مراکز شبانه روزی حداکشر باید دو طبقه باشد. و در صورتی که مرکزی بیش از دو طبقه داشته باشد ضروری است بخش های اقامتی حداکشر در دو طبقه از ساختمان قرار داشته باشد.
61
3-وسایل و تجهیزات :
وسایل اداری:
تهیه یک خط تلفن ،نمابر،یک دستگاه رایانه،چاپگر،میز و صندلی اداری،فایل،لوازم التحریر مصرفی در حد متعارف، همچنین یک خط تلفن همراه به منظور برقراری ارتباط در موارد اضطراری ،ضروری می باشد.
وسایل سالن کاردرمانی:
ردیف
وسایل
تعداد
2
میزکارگاهی
2
1
میزشش نفره
2
9
صندلی
21
4
قفسه وسایل وکتاب
2
0
فایل
2
1
رادیو وضبط
2
1
تلویزیون و ویدئو
2
1
وسایل مصرفی برحسب نیاز
به مقدار الزم
وسایل کاردرمانی:
فعالیت های روزمره زندگی
وسایل آشپزی ، اتو کشی ،نظافت ،شستشوی لباس ،شستشوی
ظروف و…
فعالیت های هنری و اوقات فراغت
ادوات موسیقی ،وسایل نقاشی ،خطاطی ،شمع سازی ،گل
سازی،گلدوزی ، عروسک سازی ،تاترو…
فعالیت های ورزشی
فوتبال ،والیبال،بدمینتون،تنیس روی میز ، شطرنج
،ایروبیک و….
فعالیتهای حرفه ای
یارانه ،نجاری ، معرق ، باغبانی ، خیاطی ،حصیر بافی
، قالی بافی و…
62
بازی ها
منچ ، لگو ، پازل ، دو مینو و…
تبصره: تهیه حداقل 1 وسیله برای هر فعالیت شرط الزم برای تاسیس مرکز می باشد.
خدمات مراکز شبانه روزی:
1-توانبخشی پزشکی : اقداماتی که در جهت پیشگیری از عود و یا پسرفت بیماری انجام می شود که شامل مداخالت درمانی و ویزیت می باشد.
2-توانبخشی حرفه ای: مجموعه اقداماتی است که در جهت حرفه آموزی فرد به منظور اشتغال و به کارگماری فرد معلول به گونه ای که بتواند از طریق آن کار ضمن کسب درآمد و تامین معاش به منزلت شخصی و اجتماعی مناسب دست یابد.
3-توانبخشی روانی اجتماعی: تیم تخصصی موظف است با ایجاد بستر مناسب تا حد امکان شرایط حضور بیماران روانی در جامعه را فراهم آورد.
4-توانبخشی آموزشی: آموزش مهارت های زندگی و آموزش ارتباط با دیگران به مددجویان و آموزش به خانواده و تهیه بروشورهای اطالع رسانی در زمینه های بیماری های روانی، درمان ،بیماران بهبود یافته و یا موضوعات دیگر جهت استفاده بیماران،خانواده ها و عموم مردم،ارائه مقاله علمی در مجالت با امتیاز پژوهش را شامل می گردد.
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز روزانه درمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن
1 -نیروی انسانی مراکز روزانه با ظرفیت 05 نفر:
نیروی انسانی عمومی مرکز:
الف( خدمه : یک نفر
ب(آشپز :در مراکز روزانه اختیاری است.
پ(نگهبان : یک نفر
63
ت(متصدی امور دفتری : 2 نفر
نیروی انسانی تخصصی:
الف(روانپزشک : یک نفر
ب(کاردرمانگر: یک نفر) حداقل 9 روز در هفته(
پ(کارشناس روانشناسی با لینی: یک نفر ) به صورت تمام وقت(
ت(مددکاراجتماعی : یک نفر)حداقل 1 روز در هفته(
ث(کارشناس پرستاری: در هر شیفت یک پرستار )به صورت تمام وقت(
ج(کمک بهیار: دره شیفت یک بهیار)به صورت تمام وقت (
چ(مربی حرفه آموزی : در تمام ایام هفته حداقل روزی یک مربی
ح(پزشک عمومی : یک نفر ) به صورت تمام وقت ودر ساعات غیر اداری بصورت آنکال(
تبصره :در صورتی که با رعایت ضوابط مرکزروزانه در 1 شیفت فعالیت نماید ، بدیهی است که نیروی انسانی مطابق دستور العمل حاضردر هر 1 شیفت باید به کار گمارده شود.
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی:
شرح وظایف در مراکز روزانه جز در تعداد ویزیت روانپزشک وتعداد مربی حرفه آموزی مشابه مراکز شبانه روزی می باشد.روانپزشک در مراکز روزانه موظف است 1 باردرهرماه به ویزیت بیماران بپردازد.همچنین مربی حرفه آموزی الزم است برای تمامی روزهای فعالیت مرکز بانظرکاردرمان و روان شناس در نظر گرفته شود.
2-مشخصات ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی روزانه:
استحکام و مشخصات فنی ساختمان و انطباق با شبکه خدمات شهری و زیست محیطی مراکز موضوع این دستورالعمل میبایست توسط کارشناس ذیربط و کارشناس فنی شهرداری محل مورد تائید قرار گیرد.)ساختمان باید دارای پایان
64
کار باشد(.شرایط عمومی مراکزروزانه همانند مراکز شبانه روزی می باشد.شرایط اختصاصی مطابق جدول ذیل لحاظ می گردد.
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز درمان وتوانبخشی روزانه با ظرفیت 05 نفر
اتاق ویزیت و پزشک:حداقل 3 متر مربع
اتاق روانشناسی: حداقل21 متر مربع
اتاق کاردرمانی و حرفه آموزی حداقل 1 کارگاه فعال باشد.(: حداقل45 متر مربع
اتاق مددکاری:حداقل1مترمربع
اتاق مسئول فنی:حداقل 1 متر مربع
آبدارخانه:حداقل 1 متر مربع
سالن ) اتاق گروه درمانی (:حداقل15مترمربع
حیاط: حداقل15مترمربع
سرویس بهداشتی )به ازای هر 10 نفرحداقل یک سرویس بهداشتی باید در نظر گرفته شود.(
جمع:160 متر مربع
تبصره: مراکزمی توانند از فضاهای فیزیکی جداسازی شده )پارتیشن ( جهت اتاق های مذکور استفاده کنند.
شرایط عمومی ساختمان مراکزدرمان وتوانبخشی روزانه:
شرایط عمومی ساختمان در این مراکز مشابه با شرایط عمومی مراکز درمان و توانبخشی شبانه روزی می باشد.
3-وسایل و تجهیزات :
وسایل اداری:
تهیه یک خط تلفن ،نمابر،یک دستگاه رایانه،چاپگر،میز و صندلی اداری،فایل،لوازم التحریر مصرفی در حد
65
متعارف، همچنین یک خط تلفن همراه به منظور برقراری ارتباط در موارد اضطراری ،ضروری می باشد.
وسایل هر سالن کاردرمانی:
با توجه به اینکه عمده خدمات انجام شده در مراکز روزانه به فعالیتهای کاردرمانی اختصاص دارد ،در هر مرکز حد اقل 1 کارگاه به این امر اختصاص می یابد .
4 -خدمات مراکز روزانه:
خدمات توانبخشی در مراکز روزانه تا حدی مشابه شبانه روزی بوده با این تفاوت که در این مراکز توانبخشی حرفه ای ،توانبخشی روانی اجتماعی و توانبخشی آموزشی به ترتیب از اهمیت بیشتری برخوردار بوده وبا توجه به وضعیت بیمار توانبخشی پزشکی در کنار این موارد مورد توجه قرار می گیرد.
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس مراکز پیگیری درمان و توانبخشی بیماران در منزل:
1 -نیروی انسانی مراکز پیگیری درمان و توانبخشی بیماران در منزل با ظرفیت 05 نفر:
نیروی انسانی عمومی مرکز:
الف (متصدی امور دفتری : یک نفر
ب(راننده : یک نفر )در صورت نیاز(
نیروی انسانی تخصصی:
الف(روانپزشک : یک نفر
ب(کاردرمانگر: یک نفر
پ(کارشناس روانشناسی با لینی: یک نفر
ت(مددکاراجتماعی : یک نفر
ث(کارشناس پرستاری: یک نفر
ج(پزشک عمومی : یک نفر
66
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی:
روانپزشک
الف( ارایه درمانهای طبی ، نظارت بر آن و پیگیری درمانهای فوق از طریق اعضاء تیم درمان
ب( انجام ویزیت دورهای و تجویز دارو های الزم
پ( ارجاع به مراکز درمانی و سایر خدمات الزم
ج( ارائه برنامه به سایر اعضای تیم برای ارایه مداخالت الزم
د( تکمیل فرم شماره 21 برای هر بیمار
تبصره:الزم است بیماردر ماه اول دو نوبت و پس از ویزیت های اولیه حداقل ماهی یکبار توسط روانپزشک ویزیت گردد.
پزشک عمومی
الف( انجام ویزیت دورهای وپیگیری اقدامات پارا کلینیکی براساس نیاز بیمار
ب( پیگیری برنامه درمانی بیماران بر اساس برنامه توانبخشی ودرمان ارائه شده توسط روانپزشک مرکز
پ(هماهنگی باسایر اعضای تیم برای ارایه مداخالت الزم
ت( ارایه اطالعات دارویی به خانواده و بیمار جهت مصرف صحیح داروها
ث( پیگیری بیماریهای جسمی بیمار
تبصره : الزم است بیماران حداقل ماهی یکبار توسط پزشک عمومی دوره دیده ویزیت شود.
پرستار
الف (آموزش به خانواده برای همکاری دراجرای برنامه توانبخشی ودرمان
ب( گزارش به پزشک و روان پزشک معالج
67
ج( در صورت بروز عوارض دارویی پس از هماهنگی با روانپزشک و پزشک معالج ارجاع به مراکز درمانی الزم
د( ارایه گزارشهای مکتوب پرستاری در زمینه روند پیشرفت درمان
ه( ارایه خدمات ومراقبتهای طبی وپرستاری به بیمار
تبصره : اعزام پرستاربرای برخی از بیماران که با نظرروانپزشک وپزشک تیم ضروری تشخیص داده میشود انجام می پذیرد وبرای تمام بیماران لزومی ندارد.
روانشناس بالینی
الف( ارزیابی روان شناختی
ب(انجام درمانهای روان شناختی برای خانواده وبیمار
ج(آموزش مهارتهای روانی اجتماعی به خانواده وبیمار
د( تهیه طرحهای مداخلهای رفتاری شناختی و اجرای آنها و ارزیابی نحوه پیشرفت درمانها و ارایه گزارش مکتوب به مسئول فنی
الزم است بیماران یک بار در ماه توسط روانشناس تیم ویزیت شوند.
کاردرمانگر
الف( ارزیابی عملکردی
ب( پرورش مهارتهای اجتماعی )مهارتهای شغلی، آموزش
پیش حرفهای و(…
ج( ارایه گزارشهای مکتوب از روند پیشرفت فعالیتهای کاردرمانی و کارکردهای اجتماعی
تبصره : اعزام کاردرمانگربرای برخی از بیماران بر حسب نیازبیمار وبا پیشنهاد روانپزشک ،انجام می پذیرد وبرای تمام بیماران لزومی ندارد.
مددکار اجتماعی
الف( ثبت مشخصات دموگرافیک بیمار
68
ب(بررسی مشکل فعلی بیماراز نظر مددکار وبیمارو خانواده
ج(بررسیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیمار و خانواده و نقش فعلی بیمار در خانواده و اجتماع
د(ثبت سابقه دریافت خدمات در گذشته و چکیده اقدامات قبلی
ه(حمایتیابی و تهیه برنامهای مدون برای بازگشت بیمار به اجتماع
الزم است بیماران حداقل ماهی یکبار توسط مددکار اجتماعی ویزیت شوند
تبصره: به منظور انجام هماهنگی های الزم در بین اعضای تیم، یکی از اعضای تیم با نظر مسئول فنی به عنوان مسئول هماهنگ کننده تیم انتخاب خواهد شد.
2-مشخصات ساختمان مراکز پیگیری درمان و توانبخشی بیماران در منزل:
استحکام و مشخصات فنی ساختمان و انطباق با شبکه خدمات شهری و زیست محیطی مراکز موضوع این دستورالعمل میبایست توسط کارشناس ذیربط و کارشناس فنی شهرداری محل مورد تائید قرار گیرد.)ساختمان باید دارای پایان کار باشد(.شرایط عمومی مراکز پیگیری درمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن در منزل همانند مراکز شبانه روزی می باشد.
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز پیگیری درمان و توانبخشی بیماران در منزل با ظرفیت 05 نفر:
الزم است مکان مناسبی به عنوان مرکز پیگیری درمان وتوانبخشی بیماران روانی مزمن در منزل با شرایط زیر تهیه شود.
اتاق معاینه حداقل 3 متر مربع
اتاق اموردفتری و بایگانی حداقل3 متر مربع
اتاق انتظار حداقل21 متر مربع
انبار دارو حدود1 متر مربع
69
آبدار خانه حدود1 متر مربع
سرویس بهداشتی
جمع حدود 40متر مربع
شرایط عمومی ساختمان در این مراکز مشابه با شرایط عمومی مراکز درمان و توانبخشی شبانه روزی می باشد.
3-وسایل و تجهیزات :
وسایل اداری:
تهیه یک خط تلفن ،نمابر،یک دستگاه رایانه،چاپگر،میز و صندلی اداری،فایل،لوازم التحریر مصرفی در حد متعارف، همچنین یک خط تلفن همراه به منظور برقراری ارتباط در موارد اضطراری ،ضروری می باشد.
وسیله نقلیه – وسیله نقلیه سالم که در تملک یکی از اعضای مرکز پیگیری درمان وتوانبخشی بیماران روانی مزمن در منزل بوده و یا انعقاد قرارداد با آژانس یا راننده به همراه وسیله نقلیه ) به گونه ای که در اختیار بودن وسیله نقلیه سالم در ساعات فعالیت مرکز مستند باشد ( به منظور ترددبه منازل بیماران برای این مراکزضروری است.
4 -خدمات مراکز پیگیری درمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن در منزل درمان وتوانبخشی
خدمات این مراکز شامل: توانبخشی پزشکی، توانبخشی روانی اجتماعی، توانبخشی آموزشی وتوانبخشی حرفه ای می باشد.
فرایندارایه خدمات درمراکزپیگیری درمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن در منزل
1- پس از تشکیل کمیسیون پزشکی و تشخیص بیماری روانی مزمن فرد، بهزیستی استان، خانواده )ولی یا قیم( و بیمار را به مرکز مورد نظر معرفی میکند.
2-مسئول ارایهدهنده خدمات یا مدیر مرکز، شرایط و ضوابط بازدید از منزل و ارایه خدمات و پیگیریهای بعدی را برای خانواده تشریح میکند.
70
3-در نخستین گام، ولی/ قیم وخانواده بیمار فرم رضایت از بازدید و حضور اعضای تیم ارایه خدمات و پیگیری درخانواده را تکمیل و امضاء مینماید
4-بیمار توسط روانپزشک طرف قرار داد با مرکز ویزیت میشود )در منزل یا مطب(
5-پس از آن در 20 روز اول، روانشناس و پرستار و مددکار به همراه پزشک عمومی یک بار بیمار را در منزل مورد معاینه قرار میدهند و از نحوه مصرف داروهای تجویزی وسایرشرایط بیمارمطلع شده و فرمهای مربوطه )پیوست( را تکمیل میکنند و آموزشهای الزم را در خصوص مراقبت از بیمار به خانواده و نیز خود بیمار ارایه میدهند.
6-در نیمه دوم ماه، پرستار با یکی از اعضای تیم بار دیگر بیمار را در منزل مورد معاینه قرار میدهند و نحوه مصرف داروها، وضعیت طبی و عمومی بیمار، نحوه گذران زندگی او و… را به فراخور هر تخصص مورد بررسی قرار میدهند.
7-در هر یک از دو مرحله 0 و1، چنانچه وضعیت بیمار خوب و مناسب تشخیص داده شد، درمان ادامه مییابد و مجدداً سرماه، ویزیت روانپزشک برقرار میشود. اما چنانچه در هر یک از مراحل بازدید و یا در صورت تماس خانواده واعالم وضعیت حاد بیمار یا عدم تداوم درمانها، وضعیت بیمار رو به وخامت داشت، بالفاصله بیمار به روانپزشک ارجاع میگردد که توسط روانپزشک به مراکز دانشگاهی)بخشهای بستری حاددربیمارستانهای روانپزشکی یا عمومی( و در مواقع لزوم به سازمان بهزیستی استان جهت ارجاع به مراکز درمان وتوانبخشی بیماران روانی مزمن جهت بستری معرفی میگردد.
تبصره:الزم به ذکر است که عالوه بر فرمهای الزم برای پذیرش و تشکیل پرونده بیماران تحت پوشش مراکزدرمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن الزم است فرمهای شماره 21 ،29 ،24 ،20و 14پیوست در بدو امر وفرمهای شماره21 ، 21 ، 21 ،23 ،15 و12پیوست در هر ویزیت وفرم شماره 11 پیوست در هر ماه توسط اعضاء تیم تخصصی تکمیل شده و ضمیمه پرونده بیمار گردد.
71
شرایط وضوابط اختصاصی تاسیس مراکزدرمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد
با توجه به اینکه در حال حاضر به دو شیوه مختلف به بیماران مبتال به اختالالت نافذرشدارائه خدمات می گردد)در مرکز و در منزل- مرکز( ، لذا نیروی انسانی فضای فیزیکی ، وسایل و تجهیزات و چرخه ارائه خدمات به بیماران نیز به تفکیک موارد فوق بیان می گردد.
1 -نیروی انسانی مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد با ظرفیت 05 نفر:
نیروی انسانی عمومی مرکز:
الف – خدمات در مرکز:
-خدمه: به ازای هر 05 نفر 9 خدمه
-آشپز : اختیاری
-متصدی امور دفتری: یک نفر
ب- خدمات در مرکز – منزل:
-مدیر داخلی:2 نفر
– خدمه : یک نفر
نیروی انسانی تخصصی:
الف – خدمات در مرکز:
– روانپزشک یا دکترای روانشناسی بالینی به عنوان سرپرست تیم درمان
برای 05 نفر در دو شیفت کاری هر شیفت 10 نفر
روانپزشک یا دکترای روانشناسی بالینی به عنوان سرپرست تیم درمان
-روانپزشک : 2 نفر) حداقل یک روز در هفته(
-روانشناس با لینی: 2 نفر) به صورت تمام وقت(
72
-کاردرمانگر: ) حداقل9 روز در هفته به طور تمام وقت (
-گفتار درمانگر:2 نفر ) حداقل 9 روز در هفته به طور تمام وقت(
-مربی آموزش دیده 10: نفر کارشناس روانشناسی کلیه گرایشها و یا کارشناس علوم تربیتی
با گرایش مشاوره یا پیش دبستانی , برای هر دو بیمار یک مربی ) تمام ایام هفته (
-مسئول فنی 2: نفر) حضور در ساعات کار مرکز
ب – خدمات در مرکز – منزل:
-روانپزشک یا دکترای روانشناسی بالینی به عنوان سرپرست تیم درمان
-روانپزشک : 2 نفر) حداقل یک روز در هفته(
-روانشناس با لینی: 2 نفر) به صورت تمام وقت (
-کاردرمانگر:2نفر)حداقل1 روزدرهفته به طورتمام وقت
-گفتار درمانگر: 2 نفر) حداقل 1 روز در هفته به طور تمام وقت (
-مربی آموزش دیده : 05 نفرکارشناس روانشناسی کلیه گرایشها و یا کارشناس علوم تربیتی با گرایش مشاوره یا پیش دبستانی , برای هر یک بیمار یک مربی ) تمام ایام هفته (
-مسئول فنی : حضور در ساعات کار مرکز
تبصره : 2 روانشناس بالینی به عنوان سر مربی
73
هم در نظر گرفته می شود.
تبصره:1 هر یک از مراکز درمان و توانبخشی اختالالت نافذ رشد موظفند طی عقد قرارداد با روانپزشک به گونهای عمل نمایند که هر کدام از بیماران حداقل 2 بار درماه توسط روانپزشک معالج معاینه و تحت درمان قرار گیرند.درصورت نیازدفعات ویزیت افزایش می یابد.
تبصره:9 هزینه ایاب و ذهاب با خانواده می باشد.
تبصره4 :زمان آموزش هر بیمار در هر جلسه 4 ساعت و حداقل زمان آموزش در هر ماه 255 ساعت است
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی:
الف- خدمات در مرکز:
-سرپرست تیم درمان:
تشخیص، ارزیابی و تدوین برنامه درمانی و توانبخشی و نظارت بر برنامه را بر عهده دارد و حداقل ماهانه 1بار این نظارت را در مورد هر کودک اعمال می کند. انتخاب مربیان نیز از وظایف اوست .
-کار درمانگر و گفتار درمانگر:
به عنوان عضوتیم درمان و توانبخشی درتنظیم و طراحی برنامه های توانبخشی متناسب با هر بیمار به همراه سایر اعضای تیم درمان شرکت می نماید.
انجام هر فعالیت مربوط به کاردرمانگری و گفتار درمانگری طبق برنامه آموزشی زیر نظر سرپرست تیم درمان است.
-روانشناس بالینی:
روانشناس در ارزیابی اولیه بیمار به همراه سایر پرسنل مرکز، در انتخاب فعالیت مناسب با بیمار ، بررسی چگونگی پیشرفت درمان و توانبخشی بیمار پس از شروع درمان توانبخشی در مرکز مربوطه به همراه کاردرمانگر ، اطالع رسانی و هدایت خانواده بیمار در جهت رسیدن به اهداف توانبخشی و درمان همچنین مصاحبه با خانواده ، مداخله در بحران ،مشاوره گروهی و…
74
دخالت دارد.و همچنین ارزیابی مربیان و انتقال گزارش ارزیابی به مسئول فنی ازجمله وظایف روانشناس می باشد.
تبصره:مسئول فنی سرپرست تیم درمان)به شرطروانپزشک بودن و حضور دائم درمرکز( می توانند یک نفر باشند.
ب-خدمات در منزل و مرکز:
-سرپرست تیم درمان:
تشخیص، اززیابی و تدوین برنامه دزمانی و توانبخشی و نظارت بر برنامه را بر عهده دارد و حداقل ماهانه 9 بار این نظارت را در مورد هر کودک اعمال می کند. انتخاب مربیان نیز از وظایف اوست .
-کار درمانگر و گفتار درمانگر:
به عنوان عضو تیم درمان و توانبخشی در تنظیم و طراحی برنامه های توانبخشی متناسب با هر بیمار به همراه سایر اعضای تیم درمان شرکت می نماید.
انجام هر فعالیت مربوط به کاردرمانگری و گفتار درمانگری طبق برنامه آموزشی زیر نظر سرپرست تیم درمان است.
-روانشناس بالینی:
روانشناس در ارزیابی اولیه بیمار به همراه سایر پرسنل مرکز، در انتخاب فعالیت مناسب با بیمار ، بررسی چگونگی پیشرفت درمان و توانبخشی بیمار پس از شروع درمان توانبخشی در مرکز مربوطه به همراه کاردرمانگر ، اطالع رسانی و هدایت خانواده بیمار در جهت رسیدن به اهداف توانبخشی و درمان همچنین مصاحبه با خانواده ، مداخله دربحران ،مشاوره گروهی و…
دخالت دارد و بر انجام فعالیت های توانبخشی توسط مربیان در منزل نظارت نموده با آنان ارتباط تنگاتنگ داشته وضمن ارائه راهنمائیهای الزم به آنان به ارزیابی مربیان مبادرت نموده و نتیجه ارزیابی آنان را به مسئول فنی گزارش می دهد.
– مدیر داخلی:
75
انجام امور اداری ، حضور و غیاب مربیان در منزل ، نظارت بر رعایت ضوابط اجرائی مرکز توسط مربیان از وظایف مدیر داخلی است.
تبصره : مسئول فنی و سرپرست تیم درمان ) به شرط روانپزشک بودن و حضور دائم در مرکز ( می توانند یک نفر باشند.
2-مشخصات ساختمان مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد:
استحکام و مشخصات فنی ساختمان و انطباق با شبکه خدمات شهری وزیست محیطی مراکزموضوع این دستورالعمل میبایست توسط کارشناس ذیربط و کارشناس فنی شهرداری محل مورد تائید قرار گیرد.)ساختمان باید دارای پایان کار باشد.شرایط عمومی مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد همانند مراکز شبانه روزی می باشد.شرایط اختصاصی مطابق جدول ذیل لحاظ می گردد.
مشخصات فیزیکی ساختمان مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد با ظرفیت 05 نفر:
الف – خدمات در مرکز:
اتاق روانپزشک و روانشناس 3متر مربع
اتاق کاردرمانی 1 متر مربع
اتاق بازی درمانی 21 متر مربع
اتاق گفتار درمانی 1متر مربع
اتاق مسئول فنی و سرپرست تیم درمان 1متر مربع
اتاق انتظار و پذیرش 1 متر مربع
اتاق جلسات و آموزش مربیان 20متر مربع
اتاقک ) برای هر 1 بیمار 2 عدد( 91 متر مربع
آبدارخانه 9 متر مربع
76
دستشوئی کارکنان 2/0 متر مربع
دستشوئی بیماران )برای هر 10 بیمار ( ، ایرانی و فرنگی 9 متر مربع
حیاط مشجر 255 متر مربع جمع: 208 متر مربع ب – خدمات در منزل و مرکز:
اتاق روانپزشک و روانشناس 3متر مربع اتاق کاردرمانی و گفتار درمانی 1 متر مربع
اتاق ارزیابی مجهز به دوربین مدار بسته ) 9 عددهر کدام 1 متر مربع( 21 متر مربع
اتاق مسئول فنی و سرپرست تیم درمان 1متر مربع اتاق انتظار و پذیرش 1 متر مربع اتاق جلسات و آموزش مربیان 15 متر مربع آبدارخانه 9 متر مربع دستشوئی کارکنان 2/0 متر مربع
دستشوئی بیماران ایرانی و فرنگی 9 متر مربع حیاط مشجر 05 متر مربع جمع 127متر مربع
شرایط عمومی ساختمان مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد:
شرایط عمومی ساختمان در این مراکز مشابه با شرایط عمومی مراکز درمان و توانبخشی شبانه روزی می باشد .
3-وسایل و تجهیزات:
الف – خدمات در مرکز وسایل اداری:
77
ردیف وسایل تعداد
1خط تلفن یک خط
2تلفن مرکزی یک دستگاه
3تلفن رومیزی دو دستگاه
4کامپیوتر یک دستگاه
5چاپگر یک دستگاه
6صندلی به تعداد الزم
7میز جلوی مبل به تعداد الزم
8میز و صندلی کار به تعدادالزم
9فایل به تعداد الزم
10کمد به تعدادالزم
11تلویزیون یک دستگاه
12قفسه کتاب به تعداد الزم
13ویدئو یک دستگاه
14دوربین عکاسی یک دستگاه
15دوربین فیلمبرداری یک دستگاه
16رادیو وضبط یک دستگاه وسایل و تجهیزات روانشناسی
1-آزمونهای مرکب هوش
2-مقیاسهای پیشرفت شناختی
3-مقیاسهای رشد اجتماعی
4-پرسشنامه های درمان و تشخیص اختالالت اتیستیک وسایل معاینه پزشکی
78
1-گوشی
2-فشار سنج کودکان
3-چراغ قوه
4-ترازو وسایل کاردرمانی
1-وسایل کامل تحریکات حسی
2-تجهیزات کامل برای تقویت مهارت های gross و تقویت عضالت درشت
3-تجهیزات کامل برای تقویت مهارت های ظریف
4-تجهیزات کامل برای افزایش هماهنگی چشم ودست
5-تجهیزات کامل کمک آموزشی وسایل بازی درمانی:
1-انواع عروسک های دستی
2-انواع عروسک های انگشتی
3-ماسک شخصیت های معروف داستانی
4-عروسک های پسر و دختر
5-اسباب بازی شامل وسایل آشپزخانه
6-انواع بادکنک
7-انواع حیوانات پالستیکی
8-کتاب شعر وقصه
9-ماشین های اسباب بازی
10-انواع میوه های پالستیکی
11-انواع ابزار کار اسباب بازی
12-جعبه شن
79
13-مبل بادی بزرگ چرمی
14-ساعت کودک
15-عروسک های حیوانات به صورت خزی و نرم درسایز بزرگ
16-تفنگ وشمشیر اسباب بازی
17-قفسه در دار برای گذاشتن وسایل در آن وسایل گفتار درمانی
-2 انواع آینه
2-ماساژور صورت
3-مسواک برقی
4-لنگوئیج مستر
5-DAF 6-نوار کاست
7-انواع لگو
8-انواع پازل
9-وسایل تولید صدا ) طبل شیپور سوت( …..
10-انواع کتابهای زبان آموزی
11-کتاب فرهنگ مصور همخوانها
12-کتاب به بچه ها گفتن و از بچه ها شنیدن
13-عروسکهای دستی
14-انواع وسایل کمک آموزشی نظیر کارتهای دیدآموز برج
هوش کره هوش حلقه هوش نخ و مهره و …
15-آبرنگ مداد رنگ
16-شمع
17-نی
80
وسایل موسیقی درمانی
1-طبل بزرگ با سه مضراب
2-طبل متوسط با سه مضراب
3-متالوفون آلتو با سه مضراب
4-چوبک ) 1 جفت(
5-سنج کوچک
6-خاشخاشک کوچک با دانه های متوسط
7-دایره زنگی متوسط
8-مشلث متوسط
9-سیستم صوتی مناسب
10-انواع نوار و لوحهای استاندارد فشرده موسیقی کودکان
تجهیزات ایمنی و بهداشتی
1-جعبه کمکهای اولیه
2-کپسول آتش نشانی
ب – خدمات در منزل و مرکز:
تجهیزات مراکز ارائه دهنده خدمات در مرکز و منزل مشابه مراکز ارائه دهنده خدمات در مرکز می باشد با این تفاوت که در مراکز فوق وجود دوربین مداربسته با امکان ضبط فرایند درمانی نیز ضروری است .
4 -خدمات مراکز درمان و توانبخشی مبتالیان به اختالالت نافذ رشد:
1-توانبخشی روانی اجتماعی:
هدف ایجاد بستر مناسب برای حضور بیمار در جامعه و فراهم آوردن شرایط زندگی عادی است که با آموزش مهارتهای زندگی ، آموزش خود کفائی و آموزش ارتباط با دیگران انجام می شود.
81
2-توانبخشی آموزشی:
هدف افزایش کنشهای شناختی بیمار ) توجه ، تمرکز ، تکلم و … ( و حذف رفتارهای اضافه ایست که سازگاری شناختی کودک را با محیط مختل می کند و به این منظور از رفتار درمانی ، شیوه های تقویت حسی- حرکتی ، تربیت شنیداری ، کاردرمانی و موسیقی درمانی استفاده می شود.
در این راستا افزایش آگاهی های عمومی در خصوص اختالالت نافذ رشد ، آگاه نمودن خانواده های بیماران مبتال به اختالالت فوق و مربیان مراکز از طریق تهیه بروشور ، ارائه مقاالت ، راه اندازی سایت اینترنتی و ارتباط با رسانه های گروهی مد نظرمی باشد.
3 -توانبخشی پزشکی:
اقداماتی است که در جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری و یا درمان بیماری های همراه اختالالت نافذ رشد انجام می شود. این اقدامات شامل : تغذیه درمانی ، ویتامین درمانی و دارو درمانی ) درمان اختالالت همراه ( است.
چرخه خدمت رسانی به بیماران مبتال به اختالالت نافذ رشد
:
الف – خدمات در مرکز:
1-ارجاع توسط روانپزشک یا روانپزشک متخصص اطفال به سازمان بهزیستی
2-اخذ تائیدیه کمیسیون استانی ساماندهی بیماران روانی مزمن
3-معرفی از طریق بهزیستی شهرستان یا استان به مرکز
4-ارزیابی جامع بالینی بیمارتوسط مسئول فنی )مصاحبه با والدین و مشاهده بالینی بیمار (
5-ارزیابی بیمار توسط هر یک از کارشناسان تیم درمان و توانبخشی
6-تدوین برنامه درمان و توانبخشی بیمار
82
7-ارزیابی ماهانه بیمار
8-در جریان ارزیابی ماهانه ،عالوه بر ارزیابی بیمار نظر خانواده در خصوص پیشرفت درمان بااستفاده از پرسشنامه مخصوص ارزیابی شود.
9-در صورت عدم پیشرفت بیمار پس از طی دوره درمانی یکساله ، و ضمن آگاهسازی خانواده و در صورت موافقت آنان ، بیمار به مراکز توانبخشی معلولین ذهنی ارجاع شود
10-به کودکانی که آمادگی کافی برای ورود به مدرسه عادی را بیابند ،حداقل از 1 ماه قبل آموزش کتب درسی جز ، برنامه درمان و توانبخشی قرار گرفته و زمینه الزم برای حضور بیمار در مدرسه فراهم شود و در صورت عدم توانایی ورودبه مدارس عادی به مدارس استشنائی معرفی شود.
11-کلیه مراحل ارزیابی ) اولیه و ماهانه ( بر روی نوار ویدئو یا لوح فشرده ثبت و در پرونده بیمار بایگانی شود.
تبصره -2 در صورت ارجاع کودک توسط روانپزشک ، اخذ گواهی تایید روانپزشک متخصص اطفال ضروری است
تبصره -1 قبل از شروع برنامه درمانی ، مراحل اجرای کار ، و مسئولیت های متقابل خانواده ، مربی و مرکز تشریح شده و رضایت نامه از ولی قانونی کودک بیمار دریافت شود )فرم شماره )1
ب- خدمات در منزل و مرکز:
1-ارجاع توسط روانپزشک یا روانپزشک متخصص اطفال به سازمان بهزیستی
2-اخذ تائیدیه کمیسیون پزشکی بیماران روانی مزمن شهرستان یا استان
3-معرفی از طریق بهزیستی شهرستان یا استان به مرکز
4-ارزیابی جامع بالینی بیمار توسط مسئول فنی )مصاحبه با والدین و مشاهده بالینی بیمار (
83
5-تدوین برنامه درمان و توانبخشی بیمار
6-آموزش مربی و خانواده با موضوع برنامه تدوین شده
7-اجرای برنامه درمان در منزل ) تحت نظارت مادر یا پرستار بیمار ( و در مرکز ) تحت نظارت سرپرست تیم درمان یا مسئول فنی (
8-ارزیابی مجدد 9 تا 4 هفته بعد و تدوین برنامه جدید درمانی
9-تکرار بند 0 و 1
10-در جریان ارزیابی ماهانه عالوه بر ارزیابی بیمار ، نظر خانواده در خصوص پیشرفت درمان با استفاده از پرسشنامه مخصوص ارزیابی شود.
11-در صورت عدم پیشرفت بیمار پس از طی دوره درمانی یکساله ، و ضمن آگاهسازی خانواده و در صورت موافقت آنان ، بیمار به مراکز توانبخشی معلولین ذهنی ارجاع شود
12-به کودکانی که آمادگی کافی برای ورود به مدرسه عادی را یابند ، حداقل از 1 ماه قبل آموزش کتب درسی جز ، برنامه قرار گرفته و زمینه الزم برای حضور مربی در مدرسه و به همراه کودک فراهم شود و در صورت عدم توانایی ورود به مدارس عادی ، به مدارس استشنائی معرفی شود.
13-کلیه مراحل ارزیابی ) اولیه و ماهانه ( بر روی نوار ویدئو یا لوح فشرده ثبت و در پرونده بیمار بایگانی شود.
تبصره -2 در صورت ارجاع کودک توسط روانپزشک ، اخذ گواهی تایید روانپزشک متخصص اطفال ضروری است.
تبصره -1 در صورت حضور مربیان زن در منازل کودکان ، حضور یک فرد مونث بزرگسال از بستگان کودک یاپرستار وی در منزل ضروری است و مسئولیت سالمت کودک بر عهده وی و مربی کودک است. حضور و غیاب مربی در منزل نیز
84
توسط فرد مذکور کنترل شده و در فرمهای مخصوص ثبت گردیده و به اطالع مدیرداخلی مرکز می رسد.
تبصره -9 قبل از شروع برنامه درمانی مراحل اجرای کار ، و مسئولیت های متقابل خانواده ، مربی و مرکز تشریح شده و رضایت نامه از ولی قانونی کودک بیمار دریافت شود.
شرایط و ضوابط اختصاصی تاسیس کارگاه های حمایت شده تولیدی
واحدی آموزشی-تولیدی است که برای حمایت از افراد معلول و یا بیماران روانی مزمنی که در شرایط ویژه قابل آموزش هستند و فرصت آموزش ،کار و اشتغال یا فعالیت اقتصادی را نزد کارفرمایان نمی یابند و یا توان داشتن شغل مستقلی را ندارند، تشکیل می گردد.
کارگاههایی هستند که در آنان بیماران تحت نظارت مستقیم گروهی از متخصصان از جمله روانشناس و مربی حرفهآموزی و با امکان دسترسی آسان به سایر اعضای تیم توانبخشی، به صورت نیمه وقت یا تمام وقت مشغول انجام کار میشوند.
در این کارگاهها عوامل استراس زا تا حد مقدور کاهش داده شده و یا حذف میشوند تا بیماران بتوانند به طور موثر در امر تولید دخالت نمایند و احساس کفایت کنند.مسائلی مانند کندی سرعت تولید که درکارگاههای حرفه ای قابل قبول نیست در کارگاههای مذکور مورد اغماض واقع میشوند.
توانخواهان در این کارگاه ها به دو گونه کارآموز و کارورز حضور خواهند داشت و تمامی این افراد تحت پوشش یارانه که از سوی سازمان بهزیستی پرداخت می گردد قرار دارند.
طول مدت آموزش حرفه ای بیماران در این کارگاه حداکشریک سال در نظر گرفته شده است.در این مدت بیماران ازآموزش های پیش حرفه ای الزم در دو بعد روانی )آموزش مهارت های زندگی (و حرفه ای )در قالب کارگاه های شبیه سازی شده ( برخوردار خواهند شد.
85
پس از خاتمه دوره آموزش )توانخواهان با معرفی مسئول فنی و کارشناس فنی کارگاه در کمیته ارزشیابی مطرح می شوند و بر اساس تصمیم کمیته، توانخواه با عنوان کارورز مجدداً به بخش تولید کارگاه رجعت نموده و به فعالیت مشغول می گردند.
تمام بیماران که دوره کارآموزی را با موفقیت طی نموده باشند و بر اساس تصمیم کمیته ارزشیابی حرفه ای نهائی جهت کارورزی و تولید مجدداًدرهمان کارگاه مشغول بکار خواهند شد
این توانخواهان از کمک هزینه کارورزی به میزان %45 از یارانه ای که به هر فرد در کارگاه تعلق می گیرد برخوردار خواهند شد و %15 مابقی به کارگاه تعلق می گیرد.
توانخواهانی که درکار تولید و یا ارائه خدمات فعال بوده و کار آنها از نظر کمیت و کیفیت در مراتب باالتری نسبت به سایر توانخواهان باشند حسب تشخیص مسئول فنی و یا بازرسین سازمان می توانند از سود حاصل از فروش کاال و یا خدمات بطور موردی برخوردار شوندولی به هر صورت جمع دریافتی آنان از %15 مبلغ یارانه تجاوز نخواهد نمود.
ساعت فعالیت در این مراکز 1 صبح تا 20 بعد از ظهر و روز های پنجشنبه از 1 تا 21 می باشد.
تبصره : در صورت عدم وجود کمیته ارزشیابی حرفه ای در استان ،کمیسیون ساماندهی استانی وظایف آن کمیته را موقتا برعهده خواهد داشت.
1 -نیروی انسانی کارگاه های حمایت شده تولیدی با ظرفیت 05 نفر:
نیروی انسانی عمومی:
الف( خدمه : حداقل 1 نفر
ب( آشپز : 2 نفر
86
پ(نگهبان
ث(متصدی امور دفتری : 2 نفر
نیروی انسانی تخصصی:
الف(روانپزشک : یک نفر
ب(کاردرمانگر: یک نفر) به صورت تمام وقت (
پ(کارشناس روانشناسی: یک نفر ) به صورت تمام وقت (
ت(مددکاراجتماعی : یک نفر )حداقل 9 روز در هفته (
ث( پزشک و یا کارشناس پرستاری:یک نفر )به صورت تمام وقت (
ج(کارشناس فنی: متناسب با مهارت و نوع حرف موجود در کارگاه ) زمان حضور در کارگاه، با نظر مسئول فنی و کاردرمان(
چ(مربی حرفه آموزی: به ازای هر21 نفر یک مربی) تمام وقت(
شرح وظایف نیروی انسانی تخصصی:
روانپزشک: مسئول تیم توانبخشی بوده و باید به امر ویزیت بیماران مبادرت ورزد.بررسی و حل مشکالت روانپزشکی و پزشکی بیماران ،ثبت سیر پیشرفت درمان ، حفظ وارتقاء سالمت ایشان برعهده روانپزشک مرکز می باشد.)شرح سایروظایف روانپزشک مطابق با دستور العملهای نظام پزشکی است(
تبصره:2 الزم است روانپزشک کارگاه بصورت آنکال باشد.
تبصره:1 هر یک از مراکز درمان و توانبخشی شبانه روزی بیماران روانی مزمن موظفند طی عقد قرارداد با روانپزشک به گونهای عمل نمایند که هر کدام از بیماران حداقل یک بار درماه توسط روانپزشک معالج ، معاینه و تحت درمان قرار گیرند..در صورت نیاز دفعات ویزیت افزایش می یابد.
کار درمانگر: به عنوان عضو تیم توانبخشی درارزیابی و برنامه ریزی توانبخشی حرفه ای متناسب با هر بیمار به
87
همراه سایر اعضای تیم توانبخشی شرکت می نماید. انتخاب مربیان و فعالیت های توانبخشی حرفه ای از جمله وظایف کاردرمانگر بوده و نظارت بر کار ایشان ، تهیه گزارش پیشرفت توانبخشی حرفه ای بیماران در حیطه مربوطه و ارائه آن به تیم توانبخشی بر عهده وی می باشد.
کارشناس فنی: فردی که تحت نظارت مسئول فنی نسبت به اداره کارگاه ،برنامه ریزی فرآیند آموزش و تولید در کارگاه،کنترل و نظارت بر کیفیت و کمیت تولید کاال و خدمات ، نظارت بر فعالیت مربیان حرفه ای ، نظارت دقیق برمناسب سازی محیط با شرایط بیمار و تکمیل پرونده های آموزشی و تولیدی اقدام می نماید . دارا بودن مدرک تحصیلی کارشناسی یا باالتر در رشته های فنی و مهندسی ترجیحاَ مهندسی صنایع ، مکانیک ، الکترونیک ، صنایع دستی یا استاد کاران دارای مدرک مهارت درجه یک فارغ التحصیل از سازمان آموزش فنی وحرفه ای برای این افراد الزامی است.
کارشناس روانشناسی : روانشناس در ارزیابی اولیه بیمار به همراه سایر پرسنل تخصصی مرکز دخالت داشته و در انتخاب فعالیت متناسب با وضعیت بیمار ، بررسی چگونگی پیشرفت درمان و توانبخشی بیمار پس از شروع درمان و توانبخشی در مرکز، اطالع رسانی و هدایت خانواده بیمار در جهت رسیدن به اهداف توانبخشی و درمان همچنین مصاحبه با خانواده ، مداخله در بحران ،مشاوره گروهی نقش دارد
مددکاراجتماعی: کشف منابع موجود در جامعه ، سوق دادن بیمار و خانواده به منظور استفاده از این منابع ، ارائه خدمات مشاوره ای به خانواده بیمار ،مهیا نمودن خانواده با هدف ترخیص و پذیرش بیمار ، اشتغال و کاریابی رسیدگی به امور خانواده بیماران ، برقراری ارتباط میان مرکز وخانواده ، و پیگیری مشکالت و مسائل حقوقی بیمار و خانواده از جمله وظایف مددکار می باشد.
کارشناس پرستاری: کمک به حفظ سالمت جسمانی از طریق کنترل عالئم حیاتی ،نظارت بر نحوه مصرف داروها ،نظارت بر رعایت بهداشت ،گزارش هرگونه تغییر در سطح سالمت بیمار، پیگیری امور پاراکلینیکی در صورت نیاز ، و رسیدگی به بیماران از وظایف پرستار می باشد.
88
مربی حرفه آموزی: مربیان وظیفه آموزش حرفه به بیماران را بر عهده دارند. هر مربی باید حداقل در یکی از حرفه های مورد نیاز مراکزدارای مهارت الزم باشد. الزم است تخصص ومهارت مربی به تاییدیکی از مراجع ذی صالح )سازمان فنی و حرفه ای،وزارت کار و امور اجتماعی و… (رسیده باشد. به پیشنهاد کارشناس فنی و کاردرمان و با تصویب تیم درمان حرفه های مناسب و مربیان حرفه آموزی انتخاب می شوند.
پزشک عمومی : کنترل و ارزیابی وضعیت سالمت بیماران ، پیگیری و نظارت بر حسن اجرای دستورات دارویی روانپزشک و پیگیری اقدامات پاراکلینیکی انجام شده برای بیماران ، نظارت بر نحوه مصرف صحیح داروها باالخص کنترل عوارض دارویی از جمله وظایف پزشک عمومی می باشد.
2-مشخصات ساختمان کارگاه های حمایت شده تولیدی:
استحکام و مشخصات فنی ساختمان و انطباق با شبکه خدمات شهری و زیست محیطی مراکز موضوع این دستورالعمل میبایست توسط کارشناس ذیربط و کارشناس فنی شهرداری محل مورد تائید قرار گیرد.)ساختمان باید دارای پایان کار باشد(.شرایط عمومی مراکزپیگیری درمان و توانبخشی بیماران روانی مزمن درمنزل همانند مراکز شبانه روزی می باشد.شرایط اختصاصی مطابق جدول ذیل لحاظ می گردد.
مشخصات فیزیکی کارگاه های حمایت شده تولیدی با ظرفیت 05 نفر:
اتاق مدیر و مسئول فنی حداقل1 متر مربع
اتاق ویزیت و پزشک حداقل 3 متر مربع
اتاق کارشناسان حداقل21 متر مربع کارگاه پیش حرفه ای حداقل15 متر مربع
کارگاه های حرفه ای ) حداقل 9 کارگاه( حداقل 15 متر مربع
سالن گروه درمانی حداقل 20 مترمربع
آشپزخانه حداقل 21 متر مربع
89
سالن غذاخوری حداقل 20 متر مربع
انبار حداقل 20 متر مربع
حیاط حداقل05 مترمربع
سرویس بهداشتی )به ازای هر 10 نفرحداقل یک سرویس بهداشتی باید در نظر گرفته شود (
جمع 195متر مربع
شرایط عمومی ساختمان کارگاه های حمایت شده تولیدی:
شرایط عمومی ساختمان در این مراکز مشابه با شرایط عمومی مراکز درمان و توانبخشی شبانه روزی می باشد.
3 -وسایل و تجهیزات:
وسایل وتجهیزات اداری و پزشکی مورد لزوم در کارگاه ها مطابق با لیست این وسایل در مراکز روزانه می باشد. تجهیزات کارگاهی متناسب با فعالیت کارگاه در حد استاندارد تهیه گردد.
4 -خدمات کارگاه های حمایت شده تولیدی:
خدمات این مراکز شامل: توانبخشی آموزشی ، توانبخشی حرفه ای، توانبخشی پزشکی و توانبخشی روانی اجتماعی می باشد.
پرداخت دستمزد در کارگاه های حمایت شده تولیدی
بیماران روانی مزمن در این کارگاه ها به دو گونه کارآموز و کارورز حضور خواهند داشت و تمامی این افراد تحت پوشش یارانه که از سوی سازمان بهزیستی پرداخت می گردد قرار دارند.
الف – بیماران در دوران کارآموزی ) حداکشر یکسال ( از %255 یارانه برخوردار بوده که بابت هزینه ارائه آموزش حرفه ای و سایر خدمات توان بخشی به مرکز تعلق می گیرد.
ب- پس از خاتمه دوره آموزشی بیماران به واحدهای ارزشیابی و راهنمایی حرفه ای جهت طرح درکمیته
90
ارزشیابی حرفه ای معرفی می شوند و پس از تایید کمیته و معرفی بیمار به مرکز وی بعنوان کارورز مشغول به امور تولیدی می گردد.
ج – در این مرحله ؛ باید از %45 یارانه پرداختی به ازاء هر فرد بیمار به مرکز ، بابت کمک هزینه کارورزی به خود آن فرد پرداخت شود.
تبصره :2 بیمارانی که بنا بر تشخیص مسئول فنی و تایید صاحب مجوز قادر نمی باشند آموزش را در دوران کارآموزی به نحو مطلوب طی نمایند به واحدهای ارزشیابی و راهنمایی حرفه ای مستقر در بهزیستی شهرستان بمنظور تعیین وضعیت ادامه طول مدت آموزش یا خروج از فرآیند توانبخشی حرفه ای معرفی می شوند.
تبصره : 1 کارگاه می تواند حسب مورد به بیمارانی که در امور تولید بیشتر و بهتر فعالیت نمایند اضافه پرداخت داشته باشد.
تبصره:9 در اجرای این آئین نامه خانواده هیچگونه وجهی پرداخت نخواهد نمود.
تعداد پرسنل ، ساختمان وتجهیزات پیشنهادی مراکز مختلف مربوط به ظرفیت 05 نفر بوده و لذا در مراکز با ظرفیت باالتر به نسبت باید به تعداد پرسنل ،مساحت ساختمان و تجهیزات الزم افزوده گردد.
91
فصل چهارم
بررسی نمونهها:
بررسی نمونهها و تعیین موفقترین آنها به منظور اجتناب از تکرار اشتباهات انجام شده و بکارگیری اقدامات موفق، مرحله دیگری از کار بود که با استفاده از اطالعات به دست آمده عملی گردید. توجه به این نکته ضروری است که تشخیص نیازهای بیماران و روشهای مناسب مراقبت از آنها تا حد زیادی بر تجربه استوار است و
این خصوصیات
باعث شده اصول طراحی مراکزتوانبخشی
دائماً دستخوش
تغییر
و تحول گردد و لذا توجه به
تجربیات دیگر
مراکز
درمانی از مهمترین اقدامات در
طراحی یک مرکزتوانبخشی جدید است.
موسسه خیریه کهریزک:
موسسه خیریه کهریزک در تاریخ 2901/0/1 در زمین اولیه آسایشگاه فعلی با مساحت 11555 آسایشگاه سالمندان کار ساخت و ساز را شروع کرد و به گونه ای که امروزه این
محل با
وسعت
حدود 415,555
متر مربع زمین و
احداث
بناهای
زیبا
با کاربری های
مختلف آسایشگاه های
مردان
و زنان معلول و سالمند کارگاه ها، فیزیوتراپی،
ساختمان بیماران ام.اس، سالن ورزشی، فضای سبز مطلوب و آب نما، و… مشغول ارائه خدمات به مددجویان می باشد.
اهداف موسسه خیریه کهریزک:
* نگهداری، درمان و توانبخشی از معلوالن ،سالمندان و بیماران مبتال به ام.اس بی بضاعت و تالش برای پیشگیری از پیشرفت ضایعه ها و تسکین درد آنها.
92
تاسیس و راه اندازی و تجهیز کلینیک، درمانگاه و بیمارستان به منظور ارائه خدمات پزشکی و درمانی به بیماران نیازمند.
کمک به نیازمندان و آسیب دیدگان حوادث ناشی از
سیل و زلزله، آتش سوزی ،جنگ و حوادث غیرمترقبه در حد امکان.
برنامه ریزی و تشکیل گروههای نیکوکاری برای خدمت به مددجویان و جلب کمک های نقدی و غیرنقدی.
جمع آوری اطالعات علمی، تحقیقی از سایر مراکز خیریه مشابه داخل و خارج کشور به منظور ارتقاء سطح علمی و خدماتی.
تشکیل کالس و دوره های آموزشی)ضمن خدمت(کارکنان در سطوح مختلف به منظور ارتقای سطح علمی آنان و خدمت به مددجویان.
ایجاد محیط امن برای زندگی معلوالن و سالمندان
معرفی موسسه در سطح ملی و بین المللی برای جلب کمک های مادی و معنوی
ارتقاء سطح سالمت معلوالن از نظر جسمانی، روانی واحدهای داخل آسایشگاه:
۵. واحد اداری
۲. خوابگاههای مددجویان 12( بخش(
۹. واحد های حوزه اجرایی)آشپزخانه، سردخانه، رختشویخانه، زیباسازی و فضای سبز، نقلیه بازرسی (
۱. واحدهای حوزه توانبخشی و سالمت )درمانگاه ، مراقبتهای ویژه،توانبخشی،فیزیوتراپی و..(
۱. شهرک های ) امید، عمید وگلها(
۴. واحد فرهنگی )کتابخانه، سرای فرهنگی و سالن اجتماعات ، مهد کودک ، مسجد و مدارس دخترانه و پسرانه ، ساختمان آفتاب و گنجینه یادمان یاران(
93
۷. ساختمان مهر )سالن غذاخوری کارکنان، سالن غذاخوری مددجویان، مرکز توانبخشی(
.1 مجتمع ورزشی )پوریای ولی(
واحد اداری
مساحت: 2955 مترمربع، در دو طبقه که شامل قسمت های زیر است:
روابط عمومی
عمده مسوولیت این واحد ، ایجاد ارتباط بین گروه های مختلف مرتبط با آسایشگاه است که شامل مدیران، مسئوالن، کارکنان، مددجویان، نیکوکاران و سایر مراجعه کنندگان می شود. همچنین اطالع رسانی در خصوص کارکرد و توانایی های قسمت های مختلف آسایشگاه و اعالم نیازهای ضروری این مرکز خیریه از دیگر مسوولیت های این واحد است.
امور مالی و حسابداری حفظ و حراست از دارائی ها ، تحلیل عملکرد موسسه و
ارائه گزارشات مختلف به مدیرعامل و هیئت مدیره محترم،تخصیص نقدینگی به هزینه های ضروری و مدیریت ، وجوه در جهت استفاده بهینه و تالش در راستای صرفه جوئی، بخشی از وظائف و اهداف امور مالی میباشد
94
کارگزینی و دبیرخانه
انجام امور پرسنلی و جذب و سازماندهی نیروهای مورد نیاز و برنامه ریزی مناسب ساعات کاری آسایشگاه با هدف بهره وری هرچه بیشتر از اهداف اصلی این واحد بشمار می رود.
خدمات ماشینی )کامپیوتر(
تجهیز و به روز رسانی واحدهای مختلف آسایشگاه در استفاده از رایانه و نیز ایجاد و گسترش شبکه های مختلف رایانه ای که کمک بسیار موثری در افزایش و دقت کارآیی واحدهای مختلف می نماید، از مسوولیت های این واحد می باشد. تامین سخت افزار و نرم افزارهای مورد نیاز سیستم های موجود از دیگر عملکردهای خدمات ماشینی این مرکز است.
تدارکات
تهیه و تامین نیاز واحدهای مختلف آسایشگاه با صرف کمترین هزینه، برای یک مرکز خیریه امری حیاتی است که با فعالیت های این واحد و در ارتباط تنگاتنگ با گروه مشارکت های مردمی حاصل می گردد.
خوابگاه مددجویان
خوابگاه مددجویان شامل 11بخش و ظرفیت2105 تختخواب در غالب6 مجموعه می باشد.
۵ -مجموعه نارون :
این مجموعه محل نگهداری زنان سالمند است که قدیمیترین بنای آسایشگاه نیز محسوب می شود. مجموعه نارون در سال 2901 احداث شده، در تاریخ 2910بازسازی کامل گردید و به مرور و بر حسب نیاز توسعه یافته و در دو طبقه شامل 1 بخش برای اسکان مددجویان در نظر گرفته شده است. سالمندان زن کم توان و ناتوان جسمی – ذهنی و روشندل به تفکیک زیر در طبقات نگهداری میشوند.
95
نارون یک :سالمندان آگاه و قادر به راه رفتن با عصا و واکر
نارون دو :سالمندان آگاه قادر به راه رفتن
نارون سه :سالمندان دمانس وابسته و غیروابسته به تخت
نارون چهار:سالمندان روشندل وابسته و غیر وابسته به تخت
نارون پنج :سالمندان آگاه و نیمه آگاه ناتوان.
نارون شش :سالمندان آگاه ناتوان.
این مجموعه دارای 0495 مترمربع سطح زیربنا می باشد.
2-مجموعه بنفشه:
این مجموعه جهت نگهداری از زنان و مردان سالمند در نظر گرفته شده و با یک راهروی ارتباطی به فضای سبز اطراف بخش ها مرتبط گردیده است .
این مجموعه درسال 2913 به بهربرداری رسیده و دارای 0 بخش می باشد.
بنفشه یک :سالمندان مرد آگاه و قادر به راه رفتن.
بنفشه دو :سالمندان مرد آگاه و قادر به راه رفتن با کمک واکر و عصا.
بنفشه سه :سالمندان مرد آگاه قادر به حرکت با ویلچر.
96
بنفشه چهار :سالمندان مرد نیمه آگاه، دمانس و روشندل وابسته و غیر وابسته به تخت.
بنفشه پنج :سالمندان زن آگاه و با آگاهی نسبی قادر به حرکت با ویلچر .
این مجموعه دارای 1321 مترمربع سطح زیربنا می باشد
3-مجموعه ارغوان:
این مجموعه جهت نگهداری از زنان و مردان میانسال و جوانان معلول جسمی و ذهنی در نظر گرفته شده است ودرسال 2919 به بهره برداری رسید و با داشتن پنج بخش در اختیار مددجویان ذکر شده قرار گرفته است. مجموعه ارغوان بر اساس شرایط سنی، جنسیت و معلولیت جسمی وذهنی و به شرح زیر تفکیک شده است :
ارغوان یک :بانوان جوان با معلولیت جسمی و قابلیت راه رفتن و استفاده از ویلچر
ارغوان دو :بانوان جوان با معلولیت جسمی و ذهنی و قابلیت راه رفتن و استفاده ازویلچر بانوان میانسال با معلولیت جسمی وذهنی وقابلیت راه رفتن و استفاده از ویلچر.
ارغوان سه :بانوان میانسال با معلولیت جسمی و ذهنی و قابلیت راه رفتن و استفاده از ویلچر.
ارغوان چهار :مردان میانسال معلول جسمی آگاه با قابلیت حرکت به کمک ویلچرمعلوالن جسمی وذهنی وابسته
97
به تخت آموزش پذیرش.
ارغوان پنج :مردان جوان معلول جسمی با قابلیت حرکت و یا استفاده از ویلچر.
این مجموعه دارای 1410 مترمربع سطح زیربنا می باشد.
-مجموعه گل یاس:
این مجموعه تنها مکان نگهداری از زنان و مردان مبتال به بیماری ام.اس در سطح خاور میانه می باشد که در دو طبقه و در سال 2914 با مساحت 4115 مترمربع سطح زیربنا احداث گردیده است.
شرط پذیرش بیماران ام.اس در این مجموعه ارائه تاییدیه C T و MRFمی باشد. در حال حاضر بیماران مرد مبتال به ام.اس در طبقه اول این مجموعه )موسوم به آریا( و بانوان مبتال در طبقه دوم )موسوم به نینا( نگهداری می شوند.
5-ساختمان آفتاب )مراقبتهای روزانه)
ساخت این مجموعه در سال 2910 آغاز شده و در سال 2911 با مساحت 1155 متر مربع زیربنا به بهره برداری رسید. این ساختمان به صورت چند منظوره احداث شده است و در کنار بخش های جنبی موزه یادمان یاران و سالن توجیهی، دارای بخش نگهداری روزانه با وسعت 005 متر مربع میباشد. بخش نگهداری روزانه این مجموعه با هدف اسکان روزانه و موقت سالمندان ایجاد شده و آمادگی خدمت رسانی به تعداد15 سالمند را دار است.
6-مجموعه بخش های درمانی این مجموعه مختص مددجویان بدحال و نیازمند مراقبت
های خاص بوده و در کناردرمانگاه مرکز قرار گرفته است. مددجویان بستری در این بخش ها غالبا مبتال به زخم بستر، شکستگی استخوان و بیماری های عفونی می باشند و در سال 2913 بهره برداری رسید.
بخش های مختلف این مجموعه شامل:
بخش پذیرش بیماران جدید ،قرنطینه فعلی و موقت
98
مجموعه در این بخش تمامی مددجویان، قبل از پذیرش قطعی، به صورت آزمایشی بستری شده و مورد آزمایش های الزم ، عکسبرداری، بررسی های تکمیلی جسم و روان و مسایل اجتماعی قرار گرفته و پس از تعیین بخش ، پذیرش قطعی در خصوص آنان انجام می پذیرد.
بخش درمانی زنان تمامی مددجویان بخش های بانوان که دچار مشکل زخم
بستر، شکستگی و بیماری های پوستی و عفونی شده و نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشند، در این بخش مورد درمان قرار گرفته و پس از بهبودی به بخش خود انتقال می یابند.
بخش درمانی مردان مددجویان مرد نیازمند به درمان که به بیماری های ذکر
شده باال مبتال باشند، در این بخش تحت درمان قرار گرفته و سپس به بخش های خود مراجعت می کنند.
در بخش های درمانی پزشکان موظف در کنار پزشکان داوطلب مشغول به ارائه خدمت بوده و در تمامی ساعات بر حال مددجویان نظارت دارند.
این مجموعه دارای 2455 متر مربع سطح زیر بنا میباشد.
واحد های اجرایی شامل قسمت های زیر است:
آشپزخانه صنعتی مساحت: 2155 مترمربع
تعداد 45 نفر پرسنل موظف این واحد زیر نظر متخصصان تغذیه روزانه دو وعده غذای گرم و یک وعده غذای سرد و میان وعده های تجویز شده مورد نیاز بیش از 1155 نفر را فراهم می نمایند. غذا های این واحد تحت رژیم های مختلف ارائه شده و از نظر نوع و شکل مواد غذایی، متناسب با نیاز و توان استفاده و بلع، در اختیار مددجویان قرار داده می شود.
رختشویخانه صنعتی
مساحت: 2205 متر مربع
این واحد با 13 دستگاه ماشین های اتوماتیک شوینده و خشک کن و اتوی بخار تجهیز شده است
99
زیباسازی و فضای سبز این واحد مسئولیت ایجاد محیطی شاداب و تلطیف مناظر و
پاکسازی فضاهای بازمجموعه 41 هکتاری آسایشگاه را بر عهده دارد.
هزینه تمامی خدمات و تجهیزات باغبانی شامل:ساخت آبنماها، درختکاری،گلکاری، چم نکاری و… توسط بانیان خیّرتامین میشود.با توجه به شرایط آب وهوایی خاص و دشوار منطقه انتخاب نوع گیاهان و پرورش آنها بسیار مهم است واینک آسایشگاه دارای فضای سبز و سرشار از گلهای رنگارنگ و درختان زیبای تزئینی است.
فعالیتهای عمده این بخش عبارتند از:
طراحی، اجرا و نگهداری فضای سبز وزیباسازی مجموعه تولید گل و گیاه مورد نیاز بخش ها تولید محصوالت کشاورزی
واحد بازرسی وظیفه اصلی این واحد، حفظ و حراست از 41 هکتار مساحت
آسایشگاه، کنترل و نظارت کلیه اماکن در طول شبانه روز و کنترل تردد در این مجموعه خیریه می باشدکه این مهم با نظارت و تالش همیشگی نیروی شاغل در این واحد محقق گردیده است.
نقلیه
– انجام سرویسهای پرسنل در صبح و ظهر و عصر و برگشت صبح ها.
– انجام سرویس عصر و شب بهیاران و نیروهای 21 ساعته شب بصورت همه روزه درساعات مختلف ومسیرهای متفاوت.
– انجام سفرهای تفریحی ، زیارتی ، ورزشی با اتوبوس جکدار ویژه معلولین در کلیه ایام سال در نقاط درون شهری و برون شهری.
– تامین سرویس نیکوکارانی که جهت استحمام مددجویان در روزهای مختلف و از نقاط مختلف تهران از شنبه تا پنج شنبه انجام میشود.
– تعمیرات خودروهای آسایشگاه اعم از سبک و سنگین در
100
حد مقدورات و توانائی در آسایشگاه و در غیر این صورت در تعمیرگاه های خارج ازآسایشگاه انجام می پذیرد.
واحد درمانی
واحد درمانی شامل قسمتهای زیر است:
– درمانگاه دکترحکیم زاده این واحد با بهره مندی از علم و تجربه بیش از 45 پزشک
عمومی و متخصص افتخاری، 29 پزشک عمومی و متخصص موظف، 20 پیراپزشک و 4نفر کارمنداداری و بیمه، و با برخورداری از تجهیزات پیشرفته ای که در سالنی به مساحت2190 متر مربع تمرکز یافته ، ضمن ارتباط ویژه با مراکز بهداشتی – درمانی متعدد، متولی حفظ و ارتقای سالمت مددجویان، کارکنان و مراجعه کنندگان مناطق اطراف می باشد امکانات درمانگاه
درمانگاه های عمومی و تخصصی شامل بخش های: داخلی، آندوسکوپی وکلونوسکوپی، قلب و عروق، اعصاب و روان، مغز و اعصاب، گوارش، ارتوپدی،چشم پزشکی و اپتومتری، زنان، دندانپزشکی و البراتوار پروتز، ارتوپدی فنی و آزمایشگاه شامل بخش های: بیوشیمی، هماتولوژی، آزمایش های هورمونی،میکروبیولوژی و انگل شناسی.
رادیولوژی شامل: رادیوگرافی، سونوگرافی، اکوکاردیوگرافی و ماموگرافی.
بهداشت محیط و واکسیناسیون.
اورژانس، تزریقات، پانسمان و اتاق عمل سرپایی. واحد مشاوره تغذیه.
واحد مشاوره و اعزام داروخانه
این واحد با پشتوانه امکانات فوق، مشغول خدمت رسانی به گروه های مختلف:
مددجویان بستری در بخشها، کارکنان و مراجعه کنندگان از مناطق اطراف به درمانگاه میباشد .
مددجویان: رویکردهای نوین پزشکی سالمت افراد را در ابعاد جسمی، روحی،فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی مورد بررسی قرار می دهد. از این رو واحدسالمت نیز در همکاری تنگاتنگ بین بخش ها و واحدهای پرستاری، امور اجتماعی و توانبخشی، کمیته های سالمت را جهت حفظ و ارتقای سالمت مددجویان تشکیل داده و در بخش های مختلف
101
پذیرش، بستری، درمان و شهرک های مددجویی آسایشگاه به ارائه خدمت می پردازد.
این خدمات شامل موارد زیر است: -ارزیابی مراجعین جهت پذیرش.
-بررسی های جامع مددجویان پذیرش شده.
-ویزیت های روزانه تمامی مددجویان بستری در بخش ها. -ویزیت موارد اورژانس در تمامی ساعات شبانه روز. -ویزیت های دوره ای تمام مددجویان بستری. -واکسیناسیون علیه بیماری های هپاتیت، آنفوالنزا و کزاز.
-مشاوره های تخصصی داخل و خارج آسایشگاه. -اقدامات پاراکلینیک داخل و خارج آسایشگاه. -پیگیری مددجویان بستری در مراکز درمانی. -نظارت بر تغذیه مددجویان.
-نظارت بر بهداشت محیط تمامی بخش ها.
بخش بیماران بستری و مراقبتهای ویژه-
این بخش مجهز به اتاق سی سی یو و ایزوله است که به منظور نگهداری از مددجویان بدحال، دچار زخم بستر یا مبتال به بیماریهای عفونی احداث شده است.
سطح زیربنا: 2455 مترمربع
بخش قرنطینه
در این بخش کلیه مددجویان قبل از پذیرش قطعی، بطور موقت بستری و طی آن زمان ضمن انجام آزمایشگات الزم و عکسبرداری بررسیهای تکمیلی روانی، جسمی و اجتماعی انجام و از نظر هرگونه عفونت و سرایت احتمالی بررسی میشوند.
واحد توانبخشی
این واحد با واحدهای فعال زیر ارایه خدمات می کند:
فیزیوتراپی
کارگاههای توانبخشی
فیزیوتراپی
102
فیزیوتراپی شامل: هیدروتراپی، الکتروتراپی، مکانوتراپی و ارگوتراپی کاردرمانی می باشد.
سطح زیربنا: 9555 مترمربع
روزانه به طور متوسط بیش از 155 نفر )شامل مددجو، کارکنان و افراد محلی( از خدمات رایگان این بخش بهرهمند میشوند.
کارگاههای توانبخشی:
این کارگاه ها در سال 2903 ، در مساحت 1155 مترمربع و سههطح زیربنهها 4555مترمربههع در چهههار طبقههه و بهها هههدف
کاردر مانی و توانبخ شی مددجویان ای جاد شده و ب تدریج گسترش و تکامل یافته است.
اهداف کارگاه های توانبخشی:
شناخت و شکوفایی استعدادها و توانمندی های مددجویان. نزدیک کردن زندگی آسایشگاهی به زندگی عادی و فراهم ساختن امکان برگشت مددجویان به جامعه.
آموزش حرفه های گوناگون متناسب با توان و عالیق مدد جویان برای خودکفایی و تقویت حس مسئولیت و مشارکت در تامین معاش خود.
ایجاد اعتماد به نفس در مددجویان.
ایجاد فضای زنده و فعال به منظور ارتقای کیفیت زندگی مددجویان.
روند فعالیت کارگاهها:
مددجویان در ابتدای پذیرش و بستری شدن در بخش قرنطینه، توسط کمیته توانبخشی مورد ارزیابی حرفه ای قرار گرفته و پس از آن به کارگاه ها معرفی می شوند. در کارگاهها نیز ضمن ارزیابی مجدد توسط مربیان کارگاه ها ، از حیشحرفه آموزی ، با توجه به توانایی ها و عالیق خود در یکی از کارگاهها مشغول به فعالیت می شوند.
کارگاه های فعال آسایشگاه عبارتند از:
برش و خیاطی، دگمه دوزی، گلدوزی، ملیله دوزی، قالیبافی، گلیم بافی، چادرشب بافی، بافندگی با دست،
توربافی، مکرمه بافی، قالب بافی، سفا لگری، شمع
103
سازی،سرامی کسازی، سراجی، معرق، گلسازی، نقاشی، خط و خوشنویسی، مونتاژ قطعات الکتریکی و قطعات سبک الکتریکی موتورسیکلت، قاب سازی، کفاشی، چاپ سیلک،کالس اپراتوری کامپیوتر، کارگاه تعمیر تشک های بادی و کالس های گفت و گوی حضوری، تعمیرات تلفن همراه، مونتاژ چراغ موتور سیکلت.
با اینکه هدف اصلی از ایجاد کارگاه ها کاردرمانی بوده است، کیفیت خوب برخی از تولیدات از جمله کارگاه خیاطی موجب شده است که سفارشات متعددی از طرف بیمارستان ها، مدارس و کارخان هها دریافت دارند به گون های که همواره میزان سفارشات بیش از تولید است. امروزه، فروش تولیدات کارگاه ها یکی از منابع درآمد آسایشگاه به شمار می آید.
شهرک ها )امید، عمید و گلها (
شهرک های مسکونی مددجویان )عمید و امید(
از جمله امکانات منحصر به فرد آسایشگاه خیریه کهریزک، ارائه امکان زندگی مشترک برای زوج های معلول می باشد. درخواست های ازدواج دختران و پسران معلول ساکن در کهریزک، در کمیته ای متشکل از مسئوالن
و کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته و در صورت صالحدید
و تصویب امکانات زندگی مشترک دراختیار آنان قرار می گیرد. در این راستا و جهت تامین نیاز اولیه زوج های معلول،شهرک های ویژه ای متناسب با توانایی معلوالن ساخته شده و مورد بهره برداری مددجویان قرار گرفته است. هزینه احداث و تجهیز تمامی شهرک ها توسط بانیان خیر اهدا شده است شهرک امید
به همت خانواد های نیکوکار در سال 2901 و با تعداد بیست واحد مسکونی جهت اسکان معلوالن متاهل مقیم آسایشگاه ایجاد شد. این شهرک در سال 2915 مورد بهر ه برداری قرار گرفت و دارای سرویس رختشویخانه اختصاصی و آالچیق تفریحی و آبنما می باشد سطح زیر
بنای کلی این شهرک 2905 مترمربع ( 15 واحد مسکونی و سطح زیربنای هر واحد 15 مترمربع می باشد.
از سال 2915 شهرک امیدبا تغییر کاربری برای استفاده سالمندانی که توانایی زندگی مستقل دارند،اختصاص یافت.
104
شهرک
عمید
تعداد واحدهای دو شهرک 40 دستگاه با امکانات یک اتاق خواب و سالن پذیرائی، آشپزخانه وسرویس بهداشتی مناسب با شرایط فیزیکی معلوالن است که در اختیار زوج های معلول قرار میگیرد.
شهرک گلها
شامل 04 واحد مسکونی برای اسکان کارکنان به اتفاق خانواده است که حضور دائمی ایشان در آسایشگاه ضروری است.
مساحت: 10955 مترمربع می باشد که و در سال 2911 به بهره برداری رسیده است.
واحدهای مستقل)سوئیت ( سالمندی
با 15 سویت 2 و1 نفره، با هدف اسکان سالمندان خیری که اموال خود را وقف آسایشگاه کرده اند در مکانی مستقل و سازگار با شرایط خاص خود، دارای امکانات ویژه
105
توانبخشی، پذیرایی، غذاخوری، گردهمایی، سرگرمی و غیره
واحد فرهنگی:
ساختمان آفتاب و گنجینه یادمان یاران
گنجینه یادمان یاران با مساحت 2555 متر مربع زیربنا در طبقه دوم ساختمان آفتاب واقع شده است. این فضا مجهز به دوربین های مدار بسته،درب های نوردهی طبیعی و مصنوعی،کنترل از راه دور،درب های ضد حریق و سیستم تهویه مطبوع با فیلترهای تصفیه کامل هوا است .این گنجینه در لیست موزه های میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده و عنوان پشتوانه معنوی این مرکز به شمار می آید. اشیاء اهدا شده توسط نیکوکاران مربوط به دو دوره باستانی و مدرن تاریخ مردم ایران است که گوشه ای از فرهنگ، هنر وآداب و رسوم زندگی ایرانی را به نمایش می گذارند .این اشیاء شامل قرآن های خطّی و چاپی، تابلو های نفیس:نقاشی، سوزن دوزی، سنگ دوزی، معرّق، خوشنویسی،فرش وعتیقه جات، جواهرات، نقره جات ،مسکوکات، سفالینه، ظروف مسی قدیمی،بلورکریستال، بلور وفلزی،تافته های ابریشمی، لباس های محلّی و قدیمی، بقچه های ترمه، کلکسیون های شخصی انواع سکه، تمبر، چاقو، کبریت، سماور، قوری و…است. بخشی از این گنجینه هم به هدایای خارجی تعلقّ دارد.
سرای فرهنگی، سالن اجتماعات و مهدکودک
مهد کودک:
کارکنان این واحد وظیفه نگهداری و آموزش کودکان – نوزاد ، ،نوپا و کودک تا سنین1 سال- را به عهده دارند . از آنجا که بسیاری از کارکنان این واحد خیریه را بانوان تشکیل داده اند نگهداری از کودکان این افراد کاری ضروری است و موجب آرامش خاطر و خدمت بهتر نزد کارکنان می گردد.
کالس بهداشت برای کودکان مهدکودک این کالس ها برای کودکان با سنین مختلف برگزار می
شود. در این برنامه ، کودکان توسط متخصص بهداشت کار دهان و دندان به صورت داوطلبانه با اصول اولیه بهداشتی آشنا می شوند.
106
سرای فرهنگی و سالن اجتماعات
در این بخش فعالیتهای زیر صورت میگیرد:
آموزش موسیقی و سرود
آموزش تئاتر
سفرهای زیارتی و سیاحتی
آموزش خط و خوشنویسی
فعالیت های فوق توسط مربیان داوطلب انجام میشود.
برنامه موسیقی درمانی و سرود خوانی
موسیقی درمانی از سال 2913 با اهداف درمانی خود در دو حالت جسمی و روانی برنامه این کالس ها توسط دو نیکوکار هنرمند پایه گذاری شد. در حال حاضر بیش از 15 نفر از مددجویان در این کالسها شرکت می کنند که شامل نواختن ، شنیدن و خواندن موسیقی است گروه موسیقی این مجموعه علی رغم ناتوانی های جسمی خود توانسته اند در -جشنواره های متعدد موسیقی معلولین کشور-موفقیتهای بسیاری را کسب کنند.
برنامه تئاتر درمانی با اعتقاد به تاثیر مشبت نمایش درمانی در زندگی
مددجویان و با اهداف گفتار درمانی، ایجاد شهامت، ابراز احساسات درونی و احساس مفید بودن، این موضوع مدنظر بوده است.
از سال 2913 به صورت برنامه ای منظم در دو بخش -2 )تئاتر کودک ( شاد وموزیکال -1 تئاتر کالسیک (حاوی مضامین اخالقی) زیر نظر و آموزش هنرمندان نیکوکار، به اجرا در آمده است.
ازفعالیتهای کتابخانه می توان مواردزیراشاره کرد:
آموزش قرائت و تفسیر قرآن
آموزش خط بریل و کتابخوانی برای نابینایان
107
آموزش زبان انگلیسی
بر پایی جلسات حافظ و مشنوی خوانی
برنامه قصه گویی مادر بزرگ و پدربزرگ برای کودکان
گروه میالد
برقراری کالس های سواد آموزی
ساختمان مهر:
۵- بخش فیزیوتراپی، هیدروتراپی و کاردرمانی با مساحت 2055 مترمربع و ارتفاع متوسط 4/0 متر
۲- سالن غذاخوری کارکنان )طبقه همکف( مساحت 2455 مترمربع و ارتفاع متوسط 1 متر
۹- سالن غذاخوری مددجویان )طبقه اول( مساحت 155 مترمربع و ارتفاع متوسط 4 متر
مجتمع ورزشی )پوریای ولی(
این مجتمع با حمایت سازمان تربیت بدنی استان تهران با سطح زیربنای 2115مترمربع در سال 2915 احداث گردیده است.
فعالیتهای روزانه این واحد با برنامه ورزش صبحگاهی آغاز می شود و در طول روز مددجویان در رشته های بسکتبال با ویلچر، دو و میدانی، تنیس روی میز،پرتاپ شامل دیسک، نیزه و وزنه، شطرنج و غیره به تمرینات
108
ورزشی می پردازند.
مرکز روزانه سالمندان
• با ارائه خدمات اجتماعی ، توانبخشی و درمانی به ارتقاء سطح استقالل و پیشگیری از کاهش توانایی های سالمند کمک می نماید .
• این مرکز شرایطی را فراهم می کند که سالمندان بتوانند ضمن داشتن زندگی دست جمعی در مرکز در منزل به زندگی خود ادامه دهند.
خدمات اجتماعی ارائه شده در مرکز روزانه))Day Care
آموزش گروهی
خاطره گویی
برنامه ریزی اوقات فراغت
خنده درمانی
برگزاری کالس آموزش نقاشی سالمندان
یوگا برای سالمندان
نقد فیلم تماشای فیلم ….
مسابقه و سرگرمی
برگزاری مراسمم یادبود با همکاری سالمندان
برگزاری جشنها و مراسم
حرکت درمانی
جلسه قصه گویی سالمندان در آسایشگا
109
خدمات کار درمانی و فیزیوتراپی به طور روزانه در مرکز((Day Care
دستاوردهای مراقبت روزانه )Day Care(
•افزایش کیفیت زندگی سالمندان ) نحوه سازگاری سالمند ، افزایش امید به زندگی ، تقویت انگیزه ، افزایش استقالل ، افزایش بهداشت روانی ، تقویت مهارتهای اجتماعی در روابط اجتماعی (
•افزایش سطح حافظه
•بهبود وضعیت جسمانی و آماده سازی برای زندگی مستقل
معاینه روزانه Day Visit
معاینه روزانه سالمندان و ارائه مشاوره پزشکی در مرکز توانبخشی
ارائه خدمات داندانپزشکی به سالمندان و معلولین
کهریزک ، سمبل انرژی های مشبت
خطاطی بر دیوارهای کهریزک البرز
طراحی و یک آبنماتوسط هنرمندی خیردرمحوطه آسایشگاه
مسجد
مسجد پیامبر اعظم )ص( با مساحت 155 متر مربع ، با کمک خیرین در حال ساخت می باشد.
110
مرکز توانبخشیOgonek
یک مرکز پزشکی مدرن متخصص در زمینه بیماری های عصبی، واقع در 45 کیلومتری مسکو در شهر
Elektrostalاست. این مرکز در سال 1559 به عنوان بخشی از انجمن علمی "Ogonek" آغاز بکار کرد. این انجمن با سابقه بیش از
15 سال تجربه پیشرو در زمینه توانبخشی اختالالت عضالنی می باشد.
معماری و طراحی ساختمان این مرکز براساس مشبت اندیشی به منظور تشویق بیماران در دستیابی به نتایج مشبت می باشد. رنگ های شاد در دکوراسیون، طراحی محیط مشابه با طراحی خانه ، استفاده بهینه از فضا، از عوامل مهم در موفقیت توانبخشی پزشکی و اجتماعی هستند. در طبقه همکف از یک ساختمان دو طبقه بخش پذیرش زیر نظر متخصصان، alpha-capsule ، آزمایشگاه ترکیبات دارویی، اتاق ماساژ با دستگاه، بخش (balneologicalحمام های حرارتی(، فیزیوتراپی، آب درمانی )استخر،و )spa و بخش مجهز به تاالرهای نور قرار گرفته اند. یک رستوران کوچک با منویی بسیار متنوع برای تهیه غذای بیماران و همراهانشان در همان محل واقع شده است.، تنوع غذاهای این رستوران به منظور ارائه غذاهایی مطلوب به تمامی گروه بیمارن مخصوصا جوانان می باشد.
تاالر نور Alpha Capsule
در طبقه دوم اتاق فیزیوتراپی، مجهز به تجهیزات الزم برای جلسات فیزیوتراپی ، بخش های تشخیص و همچنین یک سالن مجهز به وسایل بازی و امکانات توانبخشی برای کودکان معلول واقع شده است. اتاق های دو و چهار تخته نیز برای بیماران و بستگان آنها وجود دارد. هر اتاق مجهز به تلویزیون، یخچال و فریزر و حمام می باشد
111
در تمامی درمان های پزشکی در مرکز توانبخشی Ogonek یکی از اهداف متخصصان ارائه راهکارهای نوین به معلولین می باشد. این راهکارها با بکارگیری تجهیزات مدرن نقش بسزایی در اجرای برنامه های توانبخشی و درمان اختالالت بیماران دارند.
عالوه بر روشهای سنتی)مانند لیزر درمانی، درمان مغناطیسی، kriokontrast، ماساژ ، و غیره( روشهای جدید مشل شوک درمانی و درمان نوسانی در این مرکز استفاده میشود. همچنین این مرکز مجهز به یک سیموالتور برای شبیه سازی رفتارهای حرکتی می باشد.
ساختار کلی این مرکز متشکل از بخش های زیر می باشد:
بخش های بالینی
این مرکز شامل 0 کلینیک می باشد. نکته جالب توجه اینست که بیماران در این کلینیک ها بر اساس سن دسته بندی میشوند و این مغایر با مراکز دیگریست که بیماران را براساس نوع بیماری در کلینیک ها تقسیم می کنند.
آزمایشگاه ها
این بخش یکی از مهمترین زیر مجموعه های مرکز توانبخشی می باشد که تمامی تحقیقات دارویی، بالینی و هورمونی در آزمایشگاه ها انجام می گیرد.
بخش های
تشخیص
تحقیقات
انجام شده در این بخش امکان ارزیابی
ارگان
ها و عملکرد بیماران را به منظور کشف علل
بیماری
آنها و یافتن درمان مناسب، فراهم می کند. اطالعات جمع آوری شده در این بخش برای بررسی های آتی در خصوص علل جانبی و فرعی بروز بیماری ها نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
بخش های ورزش و ماساژ درمانی
این بخش مجهز به دستگاههای ماساژ متنوع، وسایل ورزش پیشرفته و استخرهای آب گرم میباشد. که امکانات ورزشی
112
الزم را برای مددجویان فراهم می آورد، همچنین بیماران نیازمند به آب درمانی نسبت به درجه و نوع بیماریهای آنها تحت نظر متخصصین، می توانند از استخرهای آب گرم و معمولی مجهز بهرمند شوند. همچنین تجهیزات فوق پیشرفته ای هم چون غارهای نمک، حمام های گل و اتاق های با درجه فشار تنظیم شده آماده سرویس دهی به بیماران می باشند.
حمام های حرارتی
حمام گل
غارهای نمک
بخش های رادیولوژی
در بخش رادیولوژی با استفاده از دستگاه های پیشرفته انواع رادیوگرافی های ساده و تخصصی به منظور تشخیص و درمان بیماری ها استفاده میشود.
بخش رژیم درمانی
واحد تغذیه به تمامی تجهیزات مدرن الزم برای اجرای درمان های مبتنی بر رژیم غذایی مجهز شده است. عالوه براین در این بخش متخصصین تحقیقاتی را بر روی رژیم های غذایی متنوع متناسب با سن، جنسیت و نوع بیماری مددجویان انجام می دهند.
بخش روانشناسی
عمده مشکل در خصوص کودکان مددجو، عدم تطبیق آنها با محیط و شرایط جدید است. این معضل باعث بروز اختالل در امر درمان آنها نیز میشود، لذا این مرکز با بهره گیری از بخش روانشناسی مجهز برآنست با برطرف ساختن این مشکالت، اقدامات بهتری را در زمینه درمان مددجویان اعمال نماید.
113
بخش دندانپزشکی
این بخش با بکارگیری تجهیزات پیشرفته، تمامی نیازهای دندانپزشکی مددجویان را تحت پوشش قرار می دهد. در تجهیز این مرکز مشکالت معلولین مدنظر قرار گرفته شده است و سعی بر آنست تا امکاناتی مطلوب و بهینه به آنان ارائه شود
114
فصل پنجم
دالیل انتخاب موضوع پروژه
دالیل انتخاب پروژه:مشاهده وضعیت نابسامان مراکزتوانبخشی کشور به خصوص در کالنشهرها.
احساس مسئولیت در قبال بیماران از دو جنبه: اول به عنوان همنوع )عام( و دوم به عنوان یک معمار )خاص(
بررسی اثرات معماری بر روان و نحوه بکارگیری آن جهت تاثیرگذاری مشبت
جنبه نوآوری طرح:
ترکیب نمودن فضای زیستی بیماران با طبیعت و قرار دادن آنها در بطن طبیعت که نوعی رهایی از فضاهای محصور زندانگونه و میله است که در اکشر نمونهها دیده میشود.
ایجاد رغبت برای مراجعه به این مجموعه و تشویق خانوادهها برای استفاده از این مجموعه برای بیماران خود با ایجاد محیطی آرام و صمیمی و مناسب برای این افراد به گونهای که دیگر کسی از این که بیمار خطاب شود، هراسی نداشته و خود نیز برای کسب سالمتی به این مرکز مراجعه نماید .
مشخصات فیزیکی سایت:
سایت انتخاب شده دارای شکل خاصی نمی باشد ودارای شکستگی هایی است.به طور کلی مساحت سایت انتخاب شده
115
15555متر مربع است که در حدود 1555مترمربع آن به عنوان زیر بنا استفاده شده است.
توپوگرافی زمین :زمین مورد نظرهوار بوده وبدون شیب است.
محوردسترسی:دسترسی اصلی سایت ازسمت شمال بوده است.
116
دیاگرام فضایی طبقه اول
دیاگرام فضایی طبقه دوم
117
فصل ششم
نتایج حاصل از این پروژه:
ایجاد یک مجموعه تخصصی و مجزا از بیماریهای دیگر
رسیدن به معماریای که برای این گونه افراد مناسبت داشته باشد.
تسریع در بهبود این بیماران با مساعدت معماری صحیح و بازگشت سریعتر این افراد به اجتماع و اقتصاد جامعه.
118
نمهههههههههی دانی چه لذتی دارد که
روی صندلی چر خدار بن شینی و سرا سر و جودت پر از دردهای جسمی و روحی باشد ولی تو خدا را شهههههههکر بگویی و ذکر "یا حسین" در دلت سر دهی
نمهههههههی دانی چه لذتی دارد که
با ع صا راه بروی وان سانهایی که از ک نارت ع بور میکنند در دلشان آهی بکشند ولی تواُمیدوار باشی که آنها با دیدنت ، لحظه ای خدا را شکر بگویند
نمی دانی جه لذتی دارد
چ شمهای سههَه ههرَت نبی ند و دی گران باز آ هی بک شندولی تو با چ شم د لت ، ق شنگی های دن یا را ببی نی و آن ها ندانند که تو هم می بینی!!!
نمی دانی چه لذتی دارد
وق تی گو شهایت ن شنوند و زبا نت گ نگ با شد و با ز بان ا شاره به دی گران بفه مانی که : ای ان سانها ک می شکرگزار نعمتهایی که دارید ، باشید!
119
فصل هفتم
ضمایم و نقشه های معماری
پالن
نما
برش
سایت پالن
پرسپکتیو
120
121
122
123
124
125
منابع
اصول طراحی برای افراد ناتوان مرتضی کسمایی-اقلیم در معماری
عبدالفتاح فومنی گیالنی، تاریخ گیالن،بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۹.
فصل نامه فرهنگ گیالن
نویفرت-هطالعات معماری-ترجکه هدایت موتایی
ادوارد تی وایت–2911 مرجع کانسپت واژگان فرمهای معماری-انتشارات آراد- ترجمه هدی کیانی-عبدالرحمن ماه وش
فرانسیس دی کی چینگ–1551 فرم، فضا، نظم-ناشر John Wiley & Sons
علی نقوی پور- آب درمانی راهی به سوی سالمتی جسم و روح اسماعیل حاکمی- سماع در تصوف نوشته- ص ۹۱، انتشارات امیر کبیر دکتر هرگنان- نظریه های یادگیری – ترجمه دکتر علی اکبر سیف، ص ۹۵۶-۲۵۶ عنصر المعالی- قابوسنامه، ص ۵۱۹-۹۱۹ شاهکار این سینا- دانشنامه عالئی، قانون
ژاکلین اشمیت پرز- مقدمه بر موسیقی درمانی-ترجمه ای آقای دکتر زاده محمدی مجله کوچه ما موسسه خیریه کهریزک
مرکزتوانبخشیogonek
گیالن در ویکی پدیاwikipedia.org
اداره کل هواشناسی استان گیالن new.gilmet.ir
سازمان بهزیستی کل کشورbehzisti.ir
Kiashahr.persianblog.ir
Crc.tumas.ac.ir
211
211