مزایا و معایب ارتباط اینترنتی


مزایا و معایب ارتباط اینترنتی

اینترنت چه ربطی دارد به روان شناسی؟

شاید اولین کسی که در ایران در مورد باب شدن استفاده از اینترنت در نسل سوم تحقیق میدانی کرد، یک آقای روان شناس به نام دکتر منطقی باشد. او می گفت اینکه کابران فارسی زبان در استفاده از وبلاگ و شبکه های اجتماعی مجازی در دنیا رتبه دارند، معنی دار است. دکتر منطقی دلیل این قضیه را در فضای واقعی زندگی جوان ها جست و جو می کرد و می گفت آنها از اینترنت به عنوان یک پناهگاه استفاده می کنند. اما اگر کمی از بالاتر نگاه کنیم دستمان می آید که در روان شناسی لااقل سه نوع نگاه کلی به اینترنت وجود دارد:

1. بازار تبادل داده ها:

گروهی از روان شناسان به نام "شناخت گرا" ها که تعدادشان هم روز به روز دارد زیاد می شود حتی ذهن انسان را هم به عنوان یک پردازشگر داده در نظر می گیرند. آنها که برای ذهن انسان هم از استعاره کامپیوتر استفاده می کنند معمول است که اینترنت را هم به عنوان یک بازار برای تبادل داده های اطلاعاتی در نظر بگیرند، آنها می گویند 21 درصد بزرگسالان در استفاده های خانگی و 34 درصد آنها در محل کار از اینترنت فقط به عنوان یک منبع اطلاعات استفاده می کنند. آنها می گویند 39 درصد جوان ها هم برای کارهای آموزشی از اینترنت استفاده می کنند؛ البته همه این آمار ها مال آن طرف آب است.

2. به عنوان یک جامعه در حال ساخت:

روان شناس های فرهنگی احتمالا از همه پیچیده تر فکر می کنند. آنها می گویند اینترنت یک رسانه ارتباطی است که دارد توسط کاربرانش ساخته می شود. آنها می گویند قرار نیست که اینترنت روی همه جامعه ها تاثیر یکنواختی بگذارد، هر جامعه ای به خاطر علایق متفاوتی که دارد تاثیر متفاوتی هم از اینترنت می گیرد، احتمالاً این دیدگاه بیشتر به مذاق دکتر منطقی خوش می آید!

3- به عنوان یک جامعه در حال ساخت:

روان شناس های فرهنگی احتمالاً از همه پیچیده تر فکر می کنند. آنها می گویند اینترنت یک رسانه ارتباطی است که دارد توسط کاربرانش ساخته می شود. آنها می گویند قرار نیست که اینترنت روی همه جامعه ها تاثیر یکنواختی بگذارد، هر جامعه ای به خاطر علایق متفاوتی که دارد تاثیر متفاوتی هم از اینترنت می گیرد. احتمالاً این دیدگاه بیشتر به مذاق دکتر منطقی خوش می آید!

ارتباط در اینترنت چه شکلی است؟

از جغرافیا به اجتماعی

کسی که فقط یک بار چت کرده باشد می داند که ارتباط برقرار کردن در اینترنت، زمین تا آسمان با ارتباط برقرار کردن در محیط های واقعی متفاوت است. معمولاً تا پای این فرق ها وسط کشیده می شود، محدودیت های ارتباط اینترنتی به ذهنمان می آیند اما همین رابطه مجازی و ویژگی های منحصر به فردی هم دارد که خواندنی است. این ویژگی ها را یک روان شناس کاردرست به نام جان سولر که تخصصش روان شناسی اینترنت است، ردیف کرده است.

1. حواس کم شده

شما وقتی در رابطه رودررو با یک نفر قرار دارید، می توانید از تمام حواستان برای درک کردنش استفاده کنید. می توانید صدایش را بشنوید، چهره و حرکات بدنش را ببینید، بویش را احساس کنید و لمس اش کنید. اما حتی حالا که رابطه صوتی و رابطه دیداری با وب کم راحت شده، باز هم بیشتر ارتباط ما از طریق نوشتن متن صورت می گیرد، مخصوصاً در ایران که سرعت اینترنت پایین است و معمولاً عطای ارتباط های دیداری و شنیداری به لقایشان بخشیده می شود. همه اینها یعنی اینکه ما دیگر نمی توانیم از همه حواسمان برای ارتباط برقرار کردن استفاده کنیم.

2. ارتباط با نوشتن حروف

شاید هیچ کس فکر نمی کرد روزی انسان ها در قرن 21 دوباره برای نوشتن احساسات و افکارشان برای رابطه برقرار کردن با دیگران از نوشتن کلمه استفاده کنند! روان شناس ها می گویند نوشتن افکار خود و خواندن فکرهای دیگران یک شیوه منحصر به فرد برای ارائه هویت در دنیای مجازی است.

3. هویت های دلبخواهی

حالا که دارید از متن استفاده می کنید و حواس دیگر دخالتی ندارند، بنابراین می توانید هر هویتی که خواستید انتخاب کنید؛ می توانید خود خودتان باشید. می توانید بخش هایی از خودتان باشید، می توانید کلا یک آدم تخیلی باشید یا می توانید کلا یک آدم برعکس (شما بخوانید عوضی) باشید. روان شناس های با انصاف تر می گویند این انتخاب هویت یک شمشیر دولَبه است. هم می توانید نیازها و عاطفه های ناخوشایند هویت جعلی تان را رو کنید و دیگران را سر کار بگذارید و هم می توانید آن قدر صادق باشید که در رابطه های رودررو به خاطر تعارف های معمول غیرممکن است.

4. محیط سوررئال

روان شناس ها برای توضیح پدیده هایی مثل هیپنوتیزم، توهم، خواب سبک و سنگین، خواب دیدن، حالت بین خواب و بیداری و بیداری کامل از اصطلاحی با عنوان "سطوح آگاهی" استفاده می کنند. آنها می گویند وقتی که ما آرام نشسته ایم و خیره به مانیتور، داریم در دنیای مجازی سیر می کنیم، داریم یک سطح آگاهی متفاوت از آگاهی کامل را تجربه می کنیم. آنها می گویند سیر و سیاحت در دنیای مجازی برای بعضی از افراد شبیه خواب دیدن است. بعضی از آدم ها وقتی چت می کنند حس می کنند که ذهنشان با ذهن دیگران قاتی شده است. حس می کنند در دنیای عجایب زندگی می کنند که هر کسی در آن تغییر شکل داده است. شاید همین ویژگی بتواند توضیح دهد که چرا بعضی ها به اینترنت معتاد می شوند.

5. دموکراسی شبکه

کافی است در یک شبکه اجتماعی مجازی عضو شوید، کافی است یک وبلاگ داشته باشید، اصلاً کافی است که فضایی چند بیتی را برای نوشتن پیدا کنید، دیگر فرقی ندارد که چه موقعیت، ثروت، نژاد یا جنسیتی دارید شما با همه اعضای جامعه مجازی برای اظهار نظر کردن برابرید. البته به هر حال موقعیت بیرونی افراد روی موقعیت مجازیشان تاثیر می گذارد اما آدم های موفق تر در دنیای مجازی آنهایی هستند که مهارت های نوشتاری بیشتر، پشتکار، ایده های منحصر به فرد و البته آشنایی بیشتر با تکنیک های کامپیوتری را داشته باشند.

6. ضد جغرافیا بودن

در دنیای اینترنت فاصله های جغرافیایی چندان مهم نیستند دنیا به اندازه یک دهکده است. این کوچک شدن دنیا بیشتر برای کسانی که ویژگی های شخصیتی خاص، علاقه های خاص یا نیازهای خاص دارند مهم است. ممکن است آنها نتوانند در دنیای واقعی آدم های شبیه خودشان را پیدا کنند اما در دنیای مجازی به راحتی این کار ممکن است. این ویژگی هم مثل تیغ دولبه است. اگر این نیازهای شما مثبت باشد یا فقط نیاز به حمایت داشته باشید اینترنت خوب است اما تصور کنید که آدم هایی با انگیزه های پلید بخواهند شبیه خودشان را پیدا کنند، اینجا اینترنت برای آنها خوب است و برای دیگران خطرناک.

7. زمان انعطاف پذیر

در ارتباط های متنی در فضای مجازی، شما "فرصت زمانی" دارید. درست برعکس رابطه های رودررو که شما معمولاً باید بلافاصله بعد از تمام شدن حرف دیگران جواب بدهید. در چت چند ثانیه تا چند دقیقه، در ای میل روزها و در وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی هفته ها وقت دارید که "جواب" بدهید. همین فرصت زمانی باعث می شود که شما اول جوابی که می خواهید بدهید را در ذهنتان مزمزه کنید. البته تازه به اینترنت رسیده ها خیلی نمی توانند این فاصله زمانی را تحمل کنند. ضمن اینکه در فضاهای اینترنتی زمان متراکم تر است؛ یعنی شما کافی است چند ماه عضو یک شبکه اجتماعی باشید تا "قدیمی" به حساب بیایید اما در دنیای واقعی به این زودی ها شما را بچه محل به حساب نمی آورند.

8. روابط تکثیر شده

شما در دنیای واقعی می توانید همزمان با چندین نفر حرف بزنید و رد حرف هایتان را هم داشته باشید. اما در چت این امکان وجود دارد. ضمن اینکه می توانید، هم کار دیگری با کامپیوترتان انجام دهید و هم به ادامه حرف هایتان بپردازید. وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی مثل چاپخانه ها عمل می کنند. شما یک بار می نویسید و چندین بار توسط چندین نفر خوانده می شود. در روابط واقعی این امر امکان پذیر نیست. البته در دنیای اینترنت معمولاً با هر آدمی ارتباط برقرار نمی کنیم. ما دنبال سرنخ هایی مجازی می گردیم که آدم هایی مشابه خودمان را پیدا کنیم و معمولاً این آدم ها را جذب می کنیم.

9. ثبت می کنیم

برخلاف روابط در دنیای واقعی، که ما معمولاً حرف های دیگران را ثبت و ضبط نمی کنیم. دنیای مجازی این امکان را به ما می دهد که مو به موی یک مکالمه را ثبت کنیم. خوبی این ثبت این است که ما می توانیم حرف های قبلی دیگران را نقل قول کنیم یا سال ها بعد یک رابطه را از اول بررسی کنیم. بدی اش هم این است که این ثبت شدن برای بعضی ها ترس آور است؛ این را بگویم یا نگویم؟ این حرفم دردسر نشود؟ آیا غیر از هارد من و نفر رو به رویم حرفم جای دیگری هم ثبت می شود؟
10. ERORR
این یکی ویژگی ارتباط در دنیای مجازی را ما ایرانی ها خوب می شناسیم. خیلی وقت ها شبکه آن جور که ما می خواهیم کار نمی کند. دی سی می شویم، کامپیوترمان درست کار نمی کند، نرم افزار مشکل دارد و… این ناکامی ها حالتی از استیصال در ما به وجود می آورد که در دنیای واقعی وجود ندارد. در دنیای واقعی می توانیم بزنیم توی سر طرف مقابلمان چون حرفمان را گوش نمی دهد اما کامپیوتر هیچ واکنشی نشان نمی دهد. ضمن اینکه این اختلال ها رابطه را یکدفعه قطع می کنند؛ چیزی که در دنیای واقعی خیلی کم پیش می آید.

پیامدهاى روانى اجتماعى اعتیاد اینترنتى

در میان مسایل و مشکلات روانى – اجتماعى جوانان اعتیاد اینترنتى از شمار موارد مهم و اساسى است که مانند تمام اعتیادهاى دیگر با علائمى از قبیل اضطراب احساس تنهایى افسردگى کج خلقى ضعف اعتماد به نفس و. . . همراه است این در حالیست که نتایج تحقیقاتى بر روى ۲۰۰ دانشجو نیز نشان مى دهد که ۷۷ درصد آنها در معرض خطر اعتیاد به اینترنت قرار دارند. این نوع اعتیاد نه تنها پیامدهاى روانى – اجتماعى دارد بلکه در جنبه هاى جسمى مالى و فرهنگى نیز آسیبهاى زیادى را بر جوانان تحمیل مى کند به هر حال پدیده اعتیاد اینترنتى همزمان با افزایش دسترسى روزانه مردم به منابع آن لاین شایع تر مى شود. در این میان وب اطلاع دهنده مفید داراى منابع غنى و سرگرم کننده اى است اما براى بسیارى از مردمى که به آن معتادند این منافع در حال تبدیل به آسیبها و ناهنجاریهاى روانى و رفتارى است. روانشناسان معتقدند که زیاده روى در استفاده از اینترنت مى تواند براى سلامت فکرى و فیزیکى شخص خطرناک باشد. زیرا اعتیاد به اینترنت کارکرد انطباقى شخص را مختل مى کند. اگر شخصى به اینترنت معتاد شود کارکردهاى وى غیرانطباقى مى شوند. یکى از روانشناسان معتقد است که هرگاه میزان استفاده از اینترنت به کمتر از ۱۹ ساعت در هفته برسد در آن صورت مى گوییم که فرد به شکل طبیعى از اینترنت استفاده مى کند. تحقیقات نشانگر آن است که استفاده از اینترنت در میان جوانان بیش از هر گروه سنى دیگرى است. کودکان نیز به عنوان گروه سنى متفاوت در شمار رو به فزونى کاربران اینترنت قرار مى گیرند به گونه اى که در سال ۲۰۰۵ بیش از ۷۷ میلیون کودک وارد فضاى سایبر شده اند. پژوهش صورت گرفته توسط فرح انگیز نادمى کارشناس ارشد روانشناسى و مصطفى سعیدى رضوانى دانشجوى مهندسى کامپیوتر پیرامون استفاده از اینترنت و پیامدهاى روانى – اجتماعى آن با مطالعه بر روى ۲۰۰ نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد نشان داد: ۷۷ درصد از دانشجویان در معرض ریسک اعتیاد به اینترنت هستند و در مورد ۱۴ درصد نیز وابستگى به اینترنت تاثیر مهمى بر کارکرد آنها داشته است. نتایج این تحقیق نشان مى دهد که وابستگى به اینترنت به نحو معنادارى در دانشجویان پسر بیش از دانشجویان دختر است. همچنین میزان این وابستگى در فرزندان داراى والدین با تحصیلات بالا (لیسانس و فوق لیسانس) به بالا به نحو معنادارى نسبت به سایر گروهها بیشتر است. میانگین وابستگى به اینترنت در جوانان داراى والدین شاغل دائمى هم به نحوه معنادارى از سایر گروهها بیشتر است که به نظر مى رسد اشتغال دائمى مادر و عدم حضور او به مدت طولانى در منزل مى تواند یکى از دلایل گرایش جوانان به سوى اعتیاد به اینترنت باشد. به عبارت دیگر هر اندازه میزان وابستگى به اینترنت در جوانان بیشتر باشد احساس تنهایى (تنهایى عاطفى و اجتماعى) اضطراب و ضعف اعتماد به نفس در آنها به طور معنادارى بیشتر مى شود. همچنین میزان وابستگى به اینترنت احساس تنهایى صرف وقت زیاد در اینترنت تغییرات در خلق (حاصل از اینترنت) و مشکلات شخصى اجتماعى و حرفه اى دانشجویان پسر به نحو معنادارى از دانشجویان دختر بیشتر است.

اینترنت ؛ ابزار غرب در بردگی نوین
با افزایش بهره گیری نامناسب از اینترنت در میان جوانان چه باید کرد ؟
چندی پیش وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، طی اظهار نظری جالب توجه اعلام کرده بود : 95 درصد دانشجویان در خوابگاه ها و مراکز آموزشی ، از اینترنت ، بهره گیری غیر آموزشی می کنند .
وی در همین راستا افزوده است : افزایش مراکز کاربری اینترنت در دانشگاه ها ، اگر بدون هوشیاری انجام شود ، خیلی هم افتخار آمیز نیست . دکتر کامران باقری لنکرانی همچنین گفته است : " در بسیاری از دانشگاه ها و خواب گاه های دانش جویی ، درباره وجود کتاب خانه بی توجهی شده است و افزایش دسترسی به منابع الکترونیک نیز با توجه به این که معمولاً به بهبود وضع آموزش دانشجویان منتهی نمی شود ، مانند یک تیغ دو لبه است که باید با هوشیاری و هدف مند انجام شود و استفاده از شبکه های داخلی اینترنت در این زمینه می تواند مفیدتر باشد " .
اگرچه ممکن است آمار ارایه شده از سوی وزیر بهداشت تا حدودی غلو آمیز باشد ، اما حقیقت این است که متاسفانه بخش زیادی از دانشجویان کشور ما از اینترنت به عنوان یک رسانه دانشگاهی ، استفاده صحیح علمی نمی کنند و در واقع ، اینترنت مثل ماهواره نیست که بشود مانع دسترسی افراد به آن شد ؛ چرا که امروزه هرکسی با داشتن تنها یک رایانه و یک خط تلفن ، به آن دسترسی دارد ؛ به طوری که صافی های گوناگون نیز نتوانسته چندان جلوی نفوذ سایت های غیر اخلاقی و مستهجن غرب را در میان جوانان کشور ، به ویژه دانشجویان بگیرد . به دیگر سخن ، بهره برداری از اینترنت ، به ویژه سایت های غیر اخلاقی ، همچون ویروس آنفولانزا است که هرساله ، مقاومتش در برابر آنتی ویروس ها بیش تر می شود . از جمله خطرهای اینترنتی ، که جوانان را به شدت تهدید می کند ،می توان به مسایلی چون تشویق و ترغیب به شهوت رانی ، تغییر الگوی مسایل جنسی و به تبع آن ، تضعیف باورهای دینی و مذهبی ، برتر نشان دادن فرهنگ و زندگی غربی در میان جوانان و …اشاره کرد . نمی توان منکر این مساله شد که امروزه در سطح دنیا و حتی در داخل کشور ، هزاران سایت غیر اخلاقی وجود دارد که مروج هم جنس بازی ، سادیسم جنسی ، ترویج روابط نامشروع و … می باشد .
برانگیختن شهوت به وسیله داستان های جنسی، عکس های مبتذل و تحریک کننده ، فیلم های —— و غیر اخلاقی از خواننده ها و هنرپیشه های مطرح هالیوودی ، همه و همه عاملی است برای ترویج فرهنگ غرب . از همین رو بی جهت نیست اگر بگوییم غرب می خواهد با بهره برداری از قدرت رسانه ای خود ،مردم جهان را دچار بردگی نوین سازد ؛ امری که در صورت تحقق ، جهان را به سوی بی هویتی سوق می دهد و هویت هاو تمدن های اصیل بشری را دچار خدشه می سازد . فراموش نکنیم که اینترنت از جمله وسایل مشترکی است که اگر از آن ، بهره برداری مناسب صورت نگیرد و این مساله با افراط و تفریط توام شود ، از یک مجال بالقوه ، به تهدید و خطری بالفعل برای نسل جوان تبدیل می شود ؛ لذا وظیفه مسوولان بلندپایه کشور ، به ویژه مسوولان و متولیان دانشگاه ها در باره ، وظیفه ای بس خطیر و اساسی است .
به نظر می رسد در این باره ، نخست باید متولیان امر ، با شناخت کامل ابعاد مساله دست به اتخاذ تدابیر و راه کارهایی برای مهار این موج فزاینده شوم ، بزنند . بی تردید ، هوشیاری امروز مسوولان از سویی و آگاهی دانشجویان از سوی دیگر ، نسبت به فواید و زیان های اینترنت در شرایط کنونی ، می تواند تا حدود بسیاری به رفع این معضلات ، کمک کند .
ناگفته پیداست ، اگر امروز همه ، از مسوولان گرفته تا مردم ، نسبت به رواج بهره برداری غیر اخلاقی از اینترنت در سطح جامعه هوشیار باشند ، می توان نسبت به رفع خطر جدی امید داشت ؛ در غیر این صورت ، باید منتظر گسترش تبعات آن در آینده نزدیک بود .

نوجوانان و اعتیاد اینترنتی

زیر چشم هایش گود افتاده است . صورتش تکیده و خسته است . وقتی همه خوابند او بیدار است و وقتی همه بیدارند او چرت می زند . سر کارش تمرکز ندارد ، بی حوصله است ؛ حوصله آدم های دور و برش را ندارد .
دلش می خواهد ساعت ها تند تر بگذرند و او هر چه زودتر به خلوت اتاقش برسد ؛ به دکمه هایی که او را به خود می خوانند ، به دریچه ای که چهره دیگری از دنیا را به او نشان می دهد . او بی قرار این دنیای مجازی است .
او همه علامت های یک معتاد را دارد . او یک معتاد اینترنتی است .
بی تردید ، اینترنت در زندگی افراد جامعه ، تغییر اساسی به و جود آورده است . این تغییر را می توان با اختراع تلفن در اوایل قرن بیستم و اختراع تلویزیون در دهه پنجاه مقایسه کرد . اینترنت ، بشارت دهنده کم کردن فاصله ها و گسترده کردن روابط میان آدمیان شده است .
اما امر متناقض این است که خود این تکنولوژی گاه موجب تقلیل و افت سایر روابط اجتماعی شده و تنهایی فرد را بیشتر کرده است .
اینترنت می تواند گریزگاهی برای کسانی که از مشکلات روانی رنج می برند و دچار تشویش ، افسردگی و بی اعتمادی به نفس هستند نیز باشد . ارتباط مجازی از طریق اینترنت ، محملی را برای گریز از واقعیت و وسیله ای برای ارضای نیازهای هیجانی و روانی به وجود آورد .
کسی که در روابط واقعی بین فردی توفیق چندانی نداشته ، اکنون از این طریق قادر می شود بی آن که چهره خود را برملا کند و نام خود را بگوید ، روابط گسترده ای را برقرار نماید و احساسات خویش را بروز دهد .
پیامدش این است که منجر به ایجاد توهم صمیمیت می شود و وقتی واقعیت خارج ، محدودیت های خود را نشان می دهد ، واکنش های نا امیدانه ای را در فرد ایجاد می کند .
آثار اجتماعی و روانی
اعتیاد به اینترنت نیز مانند اعتیاد به مواد مخدر ، الکل ، سیگار یا کافئین ، با علایمی هم چون افزایش نوسانات اخلاقی ، سخن نگفتن با دیگران ، قطع روابط اجتماعی ، کم خوابی ، نگرانی و استرس در کنار ضعف بینایی همراه است .
کودکان و نوجوانانی که به اینترنت دلبستگی فراوان پیدا می کنند و در حقیقت به آن معتاد می شوند ، و برای ارضای خود ساعت های متوالی ، بدون وقفه روی خط باقی می مانند و زمانی که امکان دسترسی به اینترنت را نداشته باشند ، دچار تشویش ، لرزش دست و عصبانیت می شوند ، استراحت و آرامش را فرا موش می کنند و به اینترنت و وسوسه های آن فکر کرده و خیال پردازی می کنند .
غریبه در خانواده
در درجه نخست ، وقتی یک نفر در محیط خانواده معتاد به استفاده از اینترنت باشد ، فرصت برقراری تعامل با سایر اعضای خانواده را از دستم می دهد . همین امر موجب تشکیل یک چرخه معیوب می شود که فرد هر روز بیش تر از گذشته از نظر عاطفی و روانی از سایر افراد خانواده فاصله بگیرد و به تنهایی خود و استفاده از اینترنت پناه برد .
این کم شدن روابط به نوبه خود موجب می شود فرد ، مهم ترین منبع حمایت اجتماعی خود را تضعیف کرده یا احیاناً از دست بدهد .
از سوی دیگر با گسستن و تضعیف رابطه بین زن و شوهر یا والدین و فرزندان ، آن ها به جای ارتباط با هم ، شنیدن حرف های هم دیگر و گوش سپردن به درد دل عضو دیگر خانواده ، محو فضای مجازی اینترنت شده و سعی می کنند تا خلا عاطفی به وجود آمده را با حضور شخص دیگری پر کنند .
افت تحصیلی
بر اساس نظر سنجی های انجام شده در مدارس آمریکا ، 86 درصد از معلمان بر این باورند که استفاده از اینترنت باعث شده تا دانش آموزان در انجام تکالیف درسی خود کوتاهی کنند .
نظر سنجی دیگری نیز نشان می دهد 58 درصد از دانش آموزانی که در استفاده از اینترنت زیاده روی می کنند ، افت تحصیلی داشته اند .
استفاده بیمارگونه از اینترنت ، نوجوانان را از فعالیت های مفید و سازنده ای همچون انجام فعالیت های درسی ، ورزش کردن و ارتباط با دوستان و هم سالان باز داشته ودر فرآیند اجتماعی شدن آن ها مداخله می کند .
کار یا سرگرمی
برخی از افراد به جای آن که در ساعات کاری به وظایف خود بپردازند ، وقت شان را با سایت های اینترنتی و سرگرمی های آن می گذرانند .
در مشاغلی که احتیاج به تمرکز و دقت فوق العاده دارند ، خطای فردی می تواند اثر های جبران ناپذیری داشته باشد . این که تمام ذهن و فکر فرد ، معطوف به اینترنت و استفاده از آن باشد ، می تواند درصد احتمال خطا را بالا ببرد .
از سوی دیگر ، فرد معتاد به اینترنت چون تمام انرژی ذهنی اش را روی استفاده از اینترنت سرمایه گذاری می کند ، دیگر توانایی تفکر خلاقانه ، ارایه راه حل های ابتکاری را نخواهند داشت .
گرچه ممکن است بهانه این افراد برای استفاده از اینترنت ، دست یابی به اطلاعات مورد نیاز باشد ، اما در عمل این گونه افراد جز پرسه زدن بی هدف درسایت های گوناگون ، کار دیگری انجام نمی دهند .
علایمی برای هشدار
شخص معتاد ، اینترنت را به شرکت در فعالیت هایی که پیش از این ، مورد توجه اش بوده ، با ارتباط با اعضای خانواده و دوستان ترجیح می دهد و بیش تر مایل است با افراد جدیدی که توسط اینترنت پیدا کرده ارتباط برقرار کند .
روزی چندبار و به طور مرتب ، پست الکترونیکی خود را چک می کند و هنگام اتصال ، متوجه گذشت زمان نیست .
از خواب و استراحت صرف نظر می کند و بدون اینترنت ، حالت آشفتگی ، عصبانیت ، بد اخلاقی و در نهایت افسردگی پیدا می کند و زمانی که این امکان فراهم شود ، تمام حالت های فوق در او از بین می رود .
وداع با اخلاق !
دسترسی از طریق اینترنت به عکس های مستهجن ، از جمله مواردی است که جنبه اعتیادآور پیدا می کند و ذهن بسیار ی از والدین را به خود مشغول کرده است .
حتی اگرکودکان در استفاده از اینترنت زیاده روی نکنند ، یک جست و جوی ساده برای دست یابی به مطالب مفید ، ناخود آگاه می تواند پایگاه های غیر اخلاقی را ظاهر نماید . انبوه نامه های الکترونیکی ، همچون سیل به صندوق پست الکترونیکی کودکان سرازیر میشود که همه گونه اطلاعات و مطالب در این زمینه را ارایه می دهند .
البته راه هایی هم چون استفاده از نرم افزارهای کنترلی وجود دارد . اغلب برنامه های پست الکترونیکی نیز قابلیت مسدود کردن نامه های گوناگون را دارند.
جاده پیش گیری و درمان
در صورت بروز هرکدام از علایم اعتیاد ، منع کامل دسترسی به اینترنت نیاز نیست و توصیه نیز نمی شود . بلکه ایجاد ساختار ی که در نهایت به کاهش این دسترسی تا مرز اعتدال منجر شود لازم است .
برای مثال ، استفاده یک نوجوان از شش ساعت در روز ، به یک ساعت کاهش یابد .
استفاده از وسایلی مثل ساعت زنگ دار برای نشان دادن مدت زمان اتصال در اتاق فرزندتان می تواند مفید باشد .
بهتر است در ازای کاهش اتصال به شبکه ، برای او پاداشی در نظر بگیرید یا در صورت تخلف ، مجازاتش کنید . اگر رایانه فرزندان در محل مجزا قرار دارد ، انتقال آن به مکانی مثل آشپزخانه ، اتاق ناهارخوری یا هر مکانی در منزل که به راحتی بتوان رایانه را مشاهده کرد می تواند به شما کمک کند .
تهیه فهرستی از فعالیت های جایگزین ، مفید است . به تناوب استفاده از اینترنت را با دیگرسرگرمی های جذاب جایگزین کنید .
استفاده افراطی از اینترنت ، می تواند پوششی برای مشکلات گوناگونی باشد که فرزندتان با آن روبه روست و در این حالت ، نیاز به درمان های خارج از خانه به کمک متخصص احساس می شود . در این حالت می توانید از مشاوران مدرسه یا مراکزدرمانی کمک بگیرید .
البته مراکز درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیزمی تواند کمک فکری بکند . روشن است که تجربه های آن ها درخور اعتیاد اینترنتی نیست ؛ ولی می توانند اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار دهند . البته مراکز درمان این گونه از اعتیاد را می توانید روی اینترنت بیابید ؛ به شرط آن که خود دچار اعتیاد نشوید !

آخرین مرز برنامه هاى مخرب
زمانى ویروس هاى رایانه اى ترس واضطراب ایجاد مى کردند. سپس هرزنامه ها رسیدند که بیشترنقاط زمین را فتح کردند وبیش از 80 درصد ازترافیک روى شبکه ها را به خود اختصاص دادند. اکنون به نظر مى رسد که نسل جدیدى از برنامه هاى مخرب وارد میدان جنایات شبکه اى شده اند. درحقیقت "هرزنامه خطرناک" که به تازگى متولد شده، آخرین مرز خطرات دیجیتالى است. این نوع خطر از اتحاد ایمیل هاى تبلیغاتى ناخواسته، وب سایت ها و نمونه هاى وسیعى از نرم افزارهایى است که براى نابودى رایانه ها ساخته شده اند.
شرکت امنیت انفورماتیکى سوفوس درتازه ترین گزارش خود آخرین مرزجنایات اینترنتى را گونه اى هرزنامه معرفى کرده است که تنها براى سایت هاى مالى مهم ارسال مى شوند ومى توانند کلمات کلیدى را سرقت کرده وبه شماره حسابهاى بانکى کاربران این سایتها دست یابند. سوفوس، شرکت آکسفوردى متخصص درامنیت انفورماتیکى که درحال حاضربیش از100 میلیون کاربردرسراسردنیا دارد، درتازه ترین گزارش خود نسبت به گسترش وشیوع این نوع جدید ازحملات هشدارداد. براساس این گزارش، تعداد زیادى ازایمیل هاى ناخواسته به آدرس صفحات آنلاینى هستند که تنها براى آلوده کردن رایانه هاى شخصى وبگردان ایجاد شده اند. این ایمیل ها پس ازارسال، کلید واژه هاى مربوط به حساب هاى بانکى را سرقت مى کنند ویا ازرایانه کاربربه عنوان پایگاهى براى حملات دیگراستفاده مى کنند. براى مثال درماه آگوست بیش از9 میلیون پیام پست الکترونیک از سایتى که کارت تبریک هاى الکترونیکى منتشرمى کرد، به کاربران ارسال شد. اما این سایت به جاى اینکه کارت تبریک الکترونیک )card-e( منتشرکند، تروجان خطرناکى با عنوانJSEcard را ایجاد مى کرد. این تروجان روى رایانه کاربریک صفحه بازرا نصب مى کرد. این تنها یکى از نمونه هاى زیادى است که به این گونه حملات مشغولند. به گزارش مهر، درموارد دیگر،مقصدهاى ایمیل ها به طرف سایت هایى جذب مى شدند که قول مى دادند تصاویر، ویدیوموزیکال ها و فیلم هاى بسیار معروف را ازسایت "یوتیوب" براى کاربربارگذارى کنند.
امروزبه نظرمى رسد کرم "دوستت دارم" )I Love You( که درفیلپین ساخته شد ودرچهارم مى سال2000 بیش ازسه میلیون رایانه را به ارزش5/5 میلیارد دلارازرده خارج کرد، درمقابل این هرزنامه هاى خطرناک، یک کرم کوچک وبى ارزش بیشتر نباشد! سال گذشته درحدود207 هزارو684 گونه مختلف برنامه هاى خطرناک درشبکه چرخیدند وهمگى تنها یک پایان داشتند: نابودى رایانه ها. این درحالى است که تعداد هرزنامه هاى ویروسى ازسال 2005 تا کنون کاهش یافته اند. به طورى که درسال 2005 ازهر44 هرزنامه یک هرزنامه ویروسى ودرسال2006 ازهر337 هرزنامه یک هرزنامه ویروسى بوده اند. درحقیقت با کاهش این هرزنامه هاى ویروسی، هرزنامه نویسان مخرب نوع جدیدى ازهرزنامه ها را ایجاد کردند که همان"هرزنامه خطرناک" است. اما نکته جالب توجه این است که درحدود 80 درصد ازبرنامه هاى مخرب، کرم هاى قدیمی، تروجان ها و ویروس هاى ازرده خارجى هستند که دوباره فعال شده اند. این برنامه ها نسبت به برنامه هاى خطرناک جدید اقتصادى تروآسانترهستند. به طورى که هرشش ماه یکبار150 درصد رشد یافته اند. همچنین کیت کامل آنها به راحتى قابل استفاده است و مى تواند به سادگى یک جنایت انفورماتیکى را منتقل کند. معروفترین کیت خطرناکى که تاکنون وارد بازارشده است، "ام. پک" )Mpack( نام دارد که دراتحاد جماهیرشوروى سابق تولید شد ودرحدود هزاریوروبه فروش مى رسد. این بسته ویروسى تا به امروزبه بیش از160 هزاررایانه حمله کرده است.
10خانواده برنامه هاى خطرناک بسیاررایج
1- "ماى توب"Mytob
یک کرم بسیار رایج که تنها به کسانى آسیب مى رساند که ازآنتى ویروس استفاده نمى کنند. این کرم را یک جوان18 ساله روسى با اصلیت مراکشى با عنوان"فرید عسیبر" درسال2005 ساخت. وى به دوسال حبس محکوم شد.
2- نت اسکاى Netsky
8 مى 2004 اسون جاشان، نوجوان آلمانى به اتهام رواج دوکرم"نت اسکای" و"ساسر" دستگیروبه یکسال ونیم حبس مشروط محکوم شد. اما نت اسکاى به کارخود ادامه داد ونسخه های" P-Netsky" و" D-Netsky" تواستند درطبقه بندى خطرناک ترین برنامه هاى مخرب جاى گیرند.
3- "سوبر" Sober
براى اولین باردراکتبرسال2003 سوبردرشمار10 برنامه مخرب برتربسیاررایج قرارگرفت. به خصوص گونهSober Z که براى اولین باردرپایان سال2005 شناسایى شد. این برنامه، یک ایمیل با توانایى تکثیرخودکاراست که پیام هایى را براى "اف بى آی" و"سیا" درآمریکا ومسئولان آلمانى ارسال کرد.
4- "زافی"Zafi
کرم زافى درآوریل2004 وارد صحنه شد که به آدرس هاى ایمیل دست مى یافت وسپس به آنها حمله مى کرد. نسخه چهارم D-Zafi گسترده ترین کرم این این خانواده است. این کرم براى کاربران کارت تبریک کریسمس ارسال مى کرد، به طورى که در سال2005 ازهر10 ایمیل یک ایمیل آلوده به این کرم بود.
5- "نیکسم" Nyxem
این کرم براى جذب قربانیان خود ازتصاویرغیراخلاقى استفاده مى کرد وتوانست تنها درمدت سه روزروى تمام پرونده، فایل هاى فتوشاپ، پى دى اف واکسل گسترش یابد.
6- "باگل"Bagle
اولین نسخه باگل درماه ژانویه 2004فعالیت خود را آغازکرد. درفوریه 2006 گونه هاى جدیدى ازاین برنامه خطرناک ایجاد شدند. به طورى که Cm-Bagle درداخل ایمیلى که بلیت رایگان براى بازیهاى المپیک زمستانى تورینورا عرضه مى کرد، قربانى گرفت. درحالى کهCo-Bagle قربانیان خود را با کارت هاى تبریک ولنتاین به دام مى انداخت.
7- "ماى دوم"MyDoom
خانواده کرم هاى "ماى دوم" درژانویه 2004متولد شدند. نسخه O-MyDoom مى تواند حتى به رایانه هاى مجهزبه سیستم عامل ویندوزویستا هم آسیب برساند.
8- "استراتیو"Stratio
Stratio یک کرم جدید است که درماه آگوست2006 به سرعت ازراه پست الکترونیک گسترش یافت. هزارگونه ازاین کرم وجود دارند که برخى ازآنها بیش از50 درصد ازتمام برنامه هاى خطرناک موجود را مى سازند. این کرم در"هرزنامه هاى تصویری" مخفى مى شود.
9- "کلاگرClegger
کلاگرتنها تروجان حاضردراین طبقه بندى است. چراکه یک گونه ازبرنامه هاى خطرناک است که به طورخودکارآلوده نمى کنند، بلکه درداخل برنامه هاى دیگرمخفى مى شود. کلاگرتوانست براى میلیون ها آدرس ایمیل ارسال شود. با یکبارنصب این تروجان روى رایانه، کلاگرمى تواند حفاظت هاى رایانه را غیرفعال کرده وبرنامه هاى جاسوسى را براى سرقت اطلاعات مورد نیاز بارگذارى کند.
10- "درف"Dref
این برنامه که در نیمه سال 2005 شکل گرفت مى تواند آنتى ویروس ها را غیرفعال کند وازراه ایمیل وارد رایانه شود. نسخه N-Dref فایل هاى آلوده اى را درظاهراخبارخواندنى براى مثال ناپدید شدن رئیس جمهوربوش ویا درماسک پیامهاى تبریک قربانى مى گرفت. اما نسخه V-Dref که درآخرین ساعات سال2006 پا به عرصه وجود گذاشت، توانست به رقم شگفت انگیز 7/93 درصدى گستردگى برنامه هاى مخرب دست یابد.
اصطلاحات مخرب!
برنامه خطرناک malicious software یک اصطلاح عمومى است که براى تعداد زیادى ازابزارهاى دیجیتالى که توانایى نصب، سرقت ویا حذف اطلاعات را دارند وشامل کرم ها، ویروس ها وتروجان ها مى شوند، به کارمى رود. ویروس)Virus( نرم افزارى است که درداخل یک برنامه دیگرنصب شده است وتوانایى آلوده کردن رایانه را با انتشارفایل هاى به خصوصى دارد. این اصطلاح اولین باردرسال 1972دررمان علمى تخیلى دیوید جرالد با عنوان "وقتى .H.A.R.L.I.E یکى بود" استفاده شد. کرم )Worm( شبیه به یک ویروس است اما توانایى خودتکثیرى را دارد ومى تواند تنها ازطریق یک نرم افزارمیزبان، رایانه را آلوده کند. اولین باردرکتاب علمى تخیلى "شوک ویوالحاقی")The Shockwave Rider ( نوشته جان برانرکه در سال 1975منتشرشد، مورد استفاده قرارگرفت. اسب تروا)Trojan horse( یک نوع دیگرازبرنامه هاى مخرب است. این برنامه درپشت برنامه هاى دیگرى که میزبانى اسب را قبول مى کنند، مخفى مى شود وهنگامى که درهاى رایانه براى پذیرش این برنامه ها بازشد، امکان انجام حملات خارجى را فراهم مى کند. این عملکرد درست شبیه به اسطوره اسب ترواى آشیل اثر هومراست. نرم افزارجاسوسی)Spyware( اطلاعات مورد نیازرا جمع آورى مى کند وازطریق این اطلاعات فعالیت هاى آنلاین تک تک کاربران قربانى را کنترل مى کند ودرمواقع لازم این اطلاعات را به یک شرکت ثالث مى فروشد. بنابراین به راحتى قوانین حق انحصارى را نقض مى کند.
جرایم انفورماتیکی؛ سلاحهاى جاسوسى عصرحاضر
شرکت امنیت انفورماتیک "مک آفی" درتازه ترین گزارش خود اعلام کرد که حملات رایانه اى با وارد آوردن میلیاردها دلار خسارت بیش ازهرزمان دیگرى پیچیده شده اند وامروزه وب تبدیل به یکى ازسلاحهاى مهم براى جاسوسى هاى سیاسى ونظامى شده است. شرکت آمریکایى امنیت انفورماتیکى "مک آفی" دراولین بخش گزارش جدید خود با عنوان"گزارش جرم شناسى مجازی" )Virtual Criminology Report( که درخصوص امنیت فضاهاى جرم درانفورماتیک منتشرشده است، نوشته است: "جرایم انفورماتیکى دیگرتنها یک تهدید براى صنایع وافراد نیستند، بلکه درسال 2008 تهدیدات آنلاین براى امنیت ملى به عنوان یکى ازتهدیدات اصلى براى امنیت جهانى شناخته مى شوند." محتواى این گزارش40 صفحه اى که توسط تحلیلگران مک آفى وبا همکارى مراکزامنیتى مهمى ازجمله "ناتو"، "اف بى آی"، "سوکا"، "سزاریاز" (مرکزآموزش وتحقیقات دراطمینان وامنیت اطلاعات) ومرکزاقتصاد لندن گردآورى شده است، چشم اندازجهانى مرتبط با جرائم انفورماتیکى سازماندهى شده وتجسم سناریوهاى ممکن آینده را به تصویرمى کشد. تصویرى که این گزارش ارائه مى کند، نشان مى دهد که هیچ اطمینانى دراین خصوص وجود ندارد. درحقیقت مجرمان انفورماتیکى نه تنها دستگیرنمى شوند، بلکه موجب افزایش نگرانى ها وهزینه هاى قربانیان مى شوند. درحقیقت این مجرمان همه ساله میلیاردها دلاربه قربانیان خود خسارت وارد مى کنند. اهداف این مجرمان بسیارپیچیده است واین افراد نه تنها کاربران خانگى وشرکتى را مورد هجوم قرارمى دهند، بلکه دولت ها نیزازآسیب حملات آنها ایمن نیستند. همچنین حملات رایانه اى هرروزپیچیده ترازگذشته مى شوند ودراین حال بازارنوظهورنرم افزارهاى نفوذى مى تواند درفعالیت هاى جاسوسى وحمله به شبکه هاى زیرساختى دولت ها موثرباشد وبه این ترتیب امنیت ملى کشورها را درمعرض خطرحمله قراردهد. براساس گزارش مک آفی، امروزه اینترنت تبدیل به یک سلاح موثربراى فعالیت هاى جاسوسى سیاسی، نظامى واقتصادى شده است. درحقیقت این حملات درمدت 12ماه گذشته به سازمانهاى مختلفى دراقصى نقاط دنیا آسیب رسانده است. براى مثال، ژوئن گذشته جنایتکاران انفورماتیکى موفق شدند به سیستم هاى انفورماتیکى ورایانه اى وزارت دفاع آمریکا نفوذ کنند وبرخى ازهکرهاى چینى درتابستان امسال تواستند وارد شبکه هاى دولتى استرالیا ونیوزلند شوند. هرچند این هکرها موفق نشدند به بانک هاى اطلاعات محرمانه این شبکه ها دسترسى یابند. همچنین هکرها ازطریق نرم افزارهاى جاسوسى (اسپاى ورها) تلاش هایى را براى تجاوزبه سیستم انفورماتیکى دفترصدراعظم آلمان وسه وزارتخانه این کشورانجام دادند که در این حمله نیزهکرهاى چینى مورد ظن قرارگرفتند. مک آفى نشان مى دهد که درحال حاضر120 کشوردنیا ازاینترنت براى انجام عملیات هاى جاسوسى استفاده مى کنند. برپایه اطلاعات جمع آورى شده، درسال 2008حمله به سرویس هاى وب به یکى از10 تهدید بزرگ جهانى براى امنیت تبدیل خواهد شد وبه این ترتیب سرویس هاى آنلاینى چون "تلفن ازراه اینترنت" )VoIP(، اشتراک گذارى فایل )peer-to-peer(، شبکه هاى اجتماعى )social network( وحساب هاى جارى آنلاین بطورجدى در معرض این گونه خطرات قرارمى گیرند.

اعتیاد آنلاین
لفظ اعتیاد، بیشتر تداعى کننده اعتیادهاى سنتى همچون اعتیاد به الکل، نیکوتین، موادمخدر و قمار است، اما اعتیاد از طریق اینترنت با وجه جدیدى روبه رو شده است. گسترش رایانه هاى شخصى و افزایش اتصال به اینترنت در خانه و محل کار، منجر به ظهور اعتیاد آنلاین شده است. اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به اتاق هاى گپ، هرزه نگارى به قمار آنلاین و خریدهاى اینترنتى مى شود. همچون دیگر اعتیادها، اعتیاد به اینترنت، فرد معتاد را از خانواده و اطرافیانش منزوى مى سازد. اعتیادهاى رفتاری، همچون اعتیاد به شبکه هاى اینترنت مى تواند موجب تخریب سلامت، روابط، احساسات و نهایتا روح و روان فرد گردند. بنابراین، همان طور که رایانه هاى شخصى روز به روز در خانه هاى ما همچون دستگاه هاى تلویزیون جاى پاى خود را پیدا مى کنند و اتصال به شبکه اینترنت افزایش مى یابد، مى بایستى گام هایى در راستاى مقابله با مضرات این تکنولوژى نوین برداریم.
"اعتیاد به اینترنت"، "اختلال ناشى از استفاده بیش از حد از اینترنت" یا "استفاده نامعقول و بیمارگونه از اینترنت" همگى عبارت هایى هستند که براى توصیف یکى از بیمارى هاى نوین ناشى از اینترنت به کار مى روند. بدون توجه به نامى که بر این بیمارى مى نهند، باید گفت، به سختى مى توان پزشک یا روانپزشکى را پیدا کرد که تا به حال با این عارضه مدرن و دیجیتال مواجه نشده باشد. وکلاى حقوق خانواده، از میزان بالاى طلاق هاى ناشى از عشق مجازی، سایبرسکس و دیگر امور جارى در اینترنت خبر مى دهند.
چه بسیارند کارکنانى که به علت استفاده بیش از حد از پست الکترونیک، دانلود پورنوگرافى و یا وب گردى هاى بى پایان در محل کار، شغل خود را از دست داده اند. هیچ شکى نیست که اینترنت پیشقراول انقلاب صنعتى دیجیتال است. اما این پدیده وقتى تاثیرات روانى قوى خود بر زندگى برخى افراد مى گذارد، نشان مى دهد که خطرات بالقوه اى نیز در چنته دارد. اینترنت آن گونه که ما فکر مى کنیم نیست، بلکه داراى اثرات بالقوه اعتیادى قدرتمندى است.
به نظر مى رسد که استفاده اعتیادى از اینترنت، همانند دیگر انواع اعتیاد، داراى دوره تحمل و ترک مشابهى است. همچنین شواهد تحقیقاتى فزاینده اى تاکید مى کنند که بسیارى از کاربران اینترنت، تحت تاثیرات منفى استفاده از اینترنت قرار گرفته اند. این گونه به نظر مى رسد که هنگامى که شما نیازمند صرف وقت بیشترى در اینترنت هستید یا مى خواهید به محتویات تحریک برانگیزى دست پیدا کنید، مى توانید دایره صبر و تحمل خود را در قبال این وسوسه افزایش دهید. البته وب سایت هاى اعتیادآور و تحریک زا، لزوما سایت هاى سکسى و غیر اخلاقى نیستند بلکه اغلب اوقات،این سایت هاى بسیار معروف اینترنت هستند که فرد را به خود معتاد مى سازند. طبق یک نظرسنجی، 62 درصد کاربران اینترنت اظهار داشته اند که به طور مرتب به سایت هاى پورنوگرافى سر مى زنند و اضافه کرده اند که برخى اوقات دچار برانگیختگى جنسى نیز مى گردند. طبق این تحقیق این افراد به طور متوسط در طول یک هفته چهار ساعت را به گشت و گذار در سایت هاى غیر اخلاقى بزرگسالان مى گذرانند.
چرا اینترنت این قدر اعتیادآور است. براى پاسخ دادن به این سوال، اجازه بدهید نگاهى گذرا به ماهیت قمار که بیشترین شباهت را به اینترنت دارد، بیندازیم. معتادان به قمار ممکن است در راه بازى قمار، خانه، اتومبیل ، خانواده و شغل خود را از دست بدهند. هدف آنها پیروزى در این قمارهاست. این رفتارها با بالا رفتن میزان "سروتونین" عصبی- شیمیایى همراه است. که ما به هنگام احساس شادى موقت، آن را حس مى کنیم. این فرایند، کوتاه اما بسیار شدید، لذت بخش و اعتیادآور است. آنها تجربه هایى را که لذت بخش بدانند تکرار مى کنند. بسیارى از اعتیادات از زمانى آغاز مى شوند که فرد احساس ملالت و کسالت مى کند. اعتیادات شاید تا حدى نتیجه جامعه اى باشند که توانایى اش را در درمان طولانى مدت معضلات، از دست داده باشد. جامعه اى بدون تحمل درد و بدون طاقت تغییر و دگرگونی. اعتیادات، راه جداسازى ما از تجارب درونى ترمان هستند و این کار به واسطه تائید ضمنى هر کس چیزى که ما مى بینیم، از جمله رسانه ها، صورت مى گیرد. هیچ کس نمى خواهد حسى از درد و رنج داشته باشد. بنابراین ما سعى مى کنیم، ناراحتى هاى خودمان را به طرق گوناگون رفع کنیم و اینترنت موخرترین نمونه این طرف است. البته ما نمى گوییم که اینترنت تماما بد است، چرا که مطمئنا این گونه نیست. اینترنت هم حالتى از ارتباط است و هم مکانى مجازى براى برقرارى ارتباط و صرفا یک ابزار ارتباطى نیست. با این وجود، بى گمان پتانسیل اعتیادى اینترنت روى دیگر سکه آن است. روزنامه رسالت

اینترنت، اعتیاد مدرن
اینترنت از جمله فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی است که در فضای مجازی میان رایانه ها هر روز مخاطبان بیشتری به خود جلب می کند. حجم انبوه اطلاعات موجود در این فضا، امروزه به یکی از عمده ترین منابع اطلاعاتی و مطالعاتی برای پژوهش های علمی تبدیل شده است. این در حالی است که ایران هنوز جایگاه ممتازی در این حوزه ندارد و ناگزیر است، با توجه به شتاب پیشرفت های موجود، در سال های آینده، ضریب نفوذ و کیفیت دسترسی به اینترنت را توسعه بخشد. از سوی دیگر این فناوری نوین با وجود همه مزایا و فرصت هایی که در اختیار پژوهشگران قرار داده، در صورت عدم استفاده صحیح منجر به بروز آسیب های جدید اجتماعی از جمله اعتیاد به اینترنت، تعارض هویت فرهنگی، اختلاط و مسخ فرهنگی و… می شود، پژوهش حاضر از این دو بعد به بررسی اجمالی اینترنت در ایران می پردازد.
"اینترنت"، Internet را باید بزرگترین سامانه ای دانست که تاکنون به دست انسان طراحی، مهندسی و اجرا شده است. این سامانه شبکه ای عظیم از میلیون ها رایانه است که کاربران مختلف و اهداف محاسباتی متعددی دارد ولی در نهایت به صورت یک شبکه جهان شمول، واحد و در مقیاس جهانی به هم متصل است. این فضای مجازی تاکنون تاثیر عمیقی بر میزان دانایی ها و جهان بینی ها داشته و میلیون ها انسان در سراسر دنیا می توانند به سرعت به اطلاعات گوناگون به صورت آن لاین دسترسی داشته باشند. پیدایش اینترنت در جهان به دهه 1960 میلادی باز می گردد، زمانی که دولت ایالات متحده امریکا براساس طرحی موسوم به آرپا (ARPA) مخفف "آژانس تحقیق پروژه های پیشرفته" که در آن زمان برای کارکردهای دفاعی به وجود آمده بود، این طرح را اجرا کرد. طرح این بود که کامپیوترهای موجود در شهرهای مختلف با اطلاعات ذخیره شده خود بتوانند در صورت نیاز به هم متصل شوند و اطلاعات را به یکدیگر منتقل کنند.
در سال 1961 چهار رایانه در 2 ایالت مختلف آمریکا به هم مرتبط شدند و شبکه آرپانِت را ایجاد کردند. در دهه 1970 با تعریف پروتکل های جدید از جمله TCP که تا به امروز رواج دارد، آرپانت شهرت بیشتری یافت و هسته اصلی شبکه¬ای از رایانه های به هم مرتبط شد. بعدها در سال 1993 میلادی نام اینترنت روی این شبکه گذاشته شد و وب یا WWW (World wide web) به معنی تار جهان گستر توسط آزمایشگاه اروپایی فیزیک ذرات Cern)) به خاطر نیاز آنها به دسترسی آسان تر به اطلاعات موجود بر روی اینترنت ابداع شد. در این روش اطلاعات به صورت مستندات صفحه ای بر روی شبکه اینترنت قرار می گیرد و به وسیله یک مرورگر وب قابل مشاهده است و هم اکنون کارکردهای بسیاری دارد.
اینترنت در جهان
سرعت رشد پدیده های نوین تکنولوژیک در کشورهای پیشرفته به مراتب بیش از کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است. براساس آخرین آمار سازمان ملل متحد، تعداد کاربران اینترنت در جهان از مرز یک میلیارد نفر گذشته است و پیش بینی می شود این رقم تا سال 2011 به دو میلیارد نفر برسد. هم اینک درصد کاربران اینترنت در آسیا 6/36 درصد، اروپا 7/27 درصد، آفریقا 5/3 درصد، آمریکای شمالی 8/18 درصد، آمریکای جنوبی 7/9 درصد و اقیانوسیه 5/1 درصد گزارش شده است.
کشورهای امریکا و چین دارای بیشترین شمار کاربران اینترنتی هستند. کاربران اینترنتی در رژیم صهیونیستی، فنلاند و کره جنوبی نیز به ترتیب با متوسط زمان 5/57، 3/49 و 2/47 ساعت در ماه برای استفاده هر کاربر از اینترنت، به لحاظ مدت زمان آن لاین بودن در جهان پیشتازند.
بنابر آمارهای سال 2007 از مرکز اطلاعات شبکه اینترنت چین (Cnnic)، تا پایان سال گذشته (2007) تعداد کاربران اینترنت در این کشور به 210 میلیون نفر رسید که این میزان 5 میلیون نفر کمتر از تعداد کاربران در ایالات متحده بوده است. پیش بینی ها نشان می دهد که در سال 2008 با وجود رشد چشمگیر کاربران چینی به دلیل جمعیت زیاد چین تنها 16 درصد از مردم این کشور به اینترنت دسترسی داشته باشند، این در حالی است که متوسط جهانی اتصال به اینترنت 1/19 درصد از کل جمعیت دنیاست. (خبرگزاری مهر، 25/8/86)
در میان کشورهای عربی نیز، امارات متحده عربی در رتبه اول است، کویت جایگاه دوم را در اختیار دارد. از هر یک هزار نفر جمعیت امارات 308 نفر کاربر اینترنتی هستند که این رقم برای کویت 276 نفر، قطر 269 نفر، بحرین 213 نفر و لبنان 196 نفر در هر یکهزار نفر است. (جام جم، 5 دی 86)
تعداد 35 کشور آفریقایی تنها 25 میلیون کاربر دارند، همچنین حدود 30 کشور در جهان است که واژه اینترنت در آنها واژه ای غریب و نامانوس است، چون ضریب نفوذ اینترنت در این کشورها کمتر از یک درصد گزارش شده است.
در مجموع کشورهای گروه هشت (G8) 15 درصد جمعیت جهان را در اختیار دارند و دارای بیش از 50 درصد از کل کاربران جهانی اینترنت هستند.
در مقابل شمار کاربران اینترنت در 50 کشور افریقایی روی هم رفته از شمار افراد آنلاین در فرانسه کمتر است. اما سرعت رشد اینترنت و فراگیری آن در برخی کشورهای در حال توسعه و از جمله اروپای شرقی و آسیا بیان کننده امکان رقابت این کشورها با جهان پیشرفته در نفوذ اینترنت و کاربری آن است. موسسه تحقیقاتی (OVUM) به تازگی کشورهایی را معرفی کرده که ضریب نفوذ اینترنت در آنها به سرعت در حال افزایش است. ایرلند، ترکیه، یونان، تایلند، روسیه، هند، فیلیپین، اکراین، ویتنام و اندونزی از جمله این کشورها هستند.
اینترنت در ایران
ورود اینترنت به ایران به آغاز دهه 1370 شمسی باز می گردد، در سال 1371 (یعنی فقط 15 سال پیش) دانشگاه های صنعتی شریف و گیلان توسط مرکز تحقیقات فیزیک نظری به شبکه اینترنت وصل شدند تا با دنیای خارج ایمیل رد و بدل کنند.
سال 1372 ایران به شبکه جهانی اینترنت پیوست و نخستین مرکز رایانه ای که به طور رسمی در ایران به شبکه جهانی اینترنت وصل شد، مرکز تحقیقات فیزیک نظری ایران بود. در حال حاضر نیز این مرکز یکی از مراکز مهم خدمات اینترنت در کشور است. یک سال بعد (1373)، موسسه ندا رایانه تاسیس شد و پس از راه اندازی اولین بولتن بورد (BBS)، در عرض یک سال اولین وب سایت ایرانی داخل کشور را راه اندازی کرد. سال 1374 نیز مجلس شورای اسلامی، تاسیس شرکت "امور ارتباطات دیتا" را تحت نظر شرکت مخابرات ایران تصویب کرد که مسئولیت توسعه خدمات دیتا در سطح کشور را به طور انحصاری در اختیار آن شرکت قرار داده است. بنابراین شاید هیچ پدیده دیگری در طول سال های اخیر به اندازه اینترنت در ایران رشد صعودی نداشته است. افزایش تصاعدی ضریب نفوذ اینترنت در ایران و در کنار آن تاثیر افزایش تعداد سایت ها، وبلاگ ها و پایگاه های اطلاع رسانی روی این شبکه جهانی، نیازمند بررسی های جامعه شناختی است. در حال حاضر اینترنت در ایران چند سرویس اساسی مانند پست الکترونیکی، چت وب، وبلاگ، یوزنت، فروم و تلنت را ارائه می دهد. اما هر روزه سرویس های جدیدی ابداع می شود که مشخصات بخش هایی از هر یک از سرویس های فوق را دارند.
طبق آمارهای رسمی اعلام شده از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تعداد کاربران اینترنت در ایران در سال گذشته 6 میلیون نفر بوده است. روند رو به رشد اینترنت در ایران طی سال های اخیر، توجه به ابعاد مختلف و چالش های پیش روی آن را ضروری کرده است.
ایران در میان سایر کشورها
تازه ترین گزارش اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) در آخرین ماه های سال 2007 نشان می دهد که قاره پرجمعیت آسیا 6/36 درصد از کاربران اینترنت جهان را در اختیار دارد که سهم خاورمیانه در این بین 7/2 درصد است. در این میان سهم ایران نزدیک به یک درصد است.
به گزارش ایتنا – پایگاه اینترنتی وزارت ارتباطات – تعداد کاربران اینترنت در خاورمیانه و شمال افریقا طی سال 2007 بیش از 84 میلیون نفر اعلام شده است. در میان کشورهای آسیایی به غیر از چین؛ کشورهای اندونزی، ترکیه و مالزی نیز جایگاه ویژه ای دارند.
در ایران، ضریب نفوذ اینترنت در ماه دسامبر 2007 به 6/25 و تعداد کاربران اینترنت در ایران به 18 میلیون نفر رسید. (گزارش ITU، دی ماه 84) اما آمارهای معاونت
برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در آذرماه امسال آماری ارائه کرد که خوش بینی ITU را رد می کند براساس این گزارش، ضریب نفوذ اینترنت در ایران از 11 به 1/16 درصد ارتقا یافته است این در حالی است که افزایش میزان دسترسی و نفوذ اینترنت تا 30 درصد کل جامعه در برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده بود. ضمن این که قرار شد تا پایان سال 88، تعداد کاربران اینترنت پرسرعت نیز به 25 درصد کل کاربران افزایش یابد.
از سوی دیگر ایران در سال 2002 با 5/5 میلیون نفر کاربر و در سال 2005 با 5/7 میلیون نفر کاربر به ترتیب ضریب نفوذی معادل 5/7 و 8/10 درصد داشته است، با این حال این ضریب نفوذ هنوز 40 درصد کمتر از کشورهای پیشرفته است.
ایران هرچند از نظر تعداد کاربر اینترنت در غرب آسیا و خاورمیانه در جایگاه ممتازی ایستاده است اما از نظر ضریب نفوذ در جایگاه پنجم قرار دارد و کشورهای امارات، قطر و کویت در جایگاه بالاتری هستند. جای امیدواری است که میزان کاربران اینترنت در ایران تنها در یکسال (2007) با رشد 2900 درصدی در مقایسه با سال های قبل رو به رو بوده است، یعنی این که ایران در سال های آینده به رقیبی جدی برای امارات و کویت تبدیل خواهد شد.
دفتر مطالعات فناوری نوین مرکز پژوهش¬های مجلس نیز، شاخص های دسترسی دیجیتال (IDAI)، فرصت دیجیتال (DOI) و انتشار فناوری اطلاعات و ارتباطات را بررسی و تصریح کرده است، ایران در زمینه شاخص فرصت دیجیتال در بین 180 کشور جهان رتبه 95 بوده است، در حالی که بحرین، قطر، ترکیه، مالزی، عربستان و چین رتبه¬های به ترتیب 33، 44، 58، 59، 72 و 74 را کسب کرده اند و ایران در تمامی معیارهای این شاخص زیر میانگین جهانی قرار دارد.
اشاره به برخی دلایل ضعف اینترنت در ایران
ایران در سال های اخیر توانسته است در بسیاری از فناوری ها پیشرفت قابل توجهی داشته باشد ولی براساس اذعان مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در زمینه رشد فناوری ارتباطات و اینترنت از برنامه توسعه و پیش بینی شده عقب است. پیش بینی ها از ضریب نفوذ 25 تا 30 درصد در پایان برنامه پنج ساله چهارم (1388) خبر می دهد در حالی که رسیدن به این میزان دسترسی با توجه به نرخ موجود – 1/16 درصد – کمی بعید به نظر می رسد. اما چرا نام ایران با وجود داشتن جمعیت 70 میلیونی و جوان و دستیابی به بسیاری از پیشرفت های علمی هنوز در جمع کشورهای پرکاربر و با ضریب نفوذ بالا دیده نمی شود؟ در این زمینه می توان دلایل متنوعی را ذکر کرد؛ فیلترینگ سایت ها، انحصار دولت در بخش ارائه خدمات اینترنتی، نبود روابط متقابل بین بخش دولتی و خصوصی، بی توجهی به بومی کردن فرهنگ اینترنت و بالاخره قیمت بالای اینترنت در ایران، مهمترین دلایل هستند.
کشورهایی مانند کره جنوبی در سال 2000، حدود 19 میلیون کاربر و در سال 2006 نزدیک به 34 میلیون کاربر داشت. یعنی در مدت 6 سال ضریب نفوذ اینترنت خود را از 6/39 به 67 درصد رساند. در جدول آمارهای تهیه شده، یکی از نکته های قابل توجه، تسخیر 8/77 درصدی فضای اینترنتی دنیا، توسط فقط 20 کشور است. در هر صورت برخی کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاستگذاری درستی در زمینه استفاده از ظرفیت های اینترنت برای توسعه در امر تجارت، بانکداری، اقتصاد، آموزش، بهداشت، کشاورزی و انتقال دانش و فناوری انجام نشود، نمی توان چندان توقع داشت که میزان دسترسی به اینترنت پرسرعت در ایران به رشد پیش بینی شده در برنامه چهارم توسعه برسد.
شاید به همین دلیل است که مرکز پژوهش¬های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی ضمن تاکید بر نقش اینترنت در پیشرفت کشور، خواستار توسعه زیرساخت ها، فرهنگسازی، آموزش و اقتصادی شدن قیمت اینترنت در کشور شد. در گزارش مرکز پژوهش های مجلس در این زمینه تصریح شده است:
محاسبه ضریب نفوذ اینترنت کشور مستلزم وجود آمار تعداد کاربران است که متاسفانه در کشور ما به دلیل زمان بر و هزینه بر بودن تهیه آمار در بسیاری از عرصه ها از جمله در مورد تعداد کاربران اینترنت اطلاعات دقیق و مطمئنی وجود ندارد و سازمان ها و نهادهای مجری فناوری اطلاعات و ارتباطات، با استفاده از روش ها و فرمول های تخمینی غیردقیق، غیرعلمی و بزرگ نمایانه به اعلام تعداد کاربران در کشور می پردازند. براساس این گزارش از لحاظ تعداد کاربر اینترنت در منطقه، ایران پس از کشورهای ترکیه و پاکستان در رده سوم قرار دارد، لکن از لحاظ ضریب نفوذ اینترنت در کشورها، ایران در رده دهم و البته در جایگاهی بالاتر از عربستان، پاکستان، مصر و سوریه قرار گرفته است.
همچنین کارشناسان در خصوص کندی شاخص ضریب نفوذ اینترنت در ایران هشدار می دهند از جمله محمد نهاوندیان، رئیس اتاق بازرگانی ایران، از این که شاخص ضریب نفوذ اینترنت در ایران و نیز استفاده بنگاه های اقتصادی از تجارت الکترونیکی ناچیز است، انتقاد کرده و خواستار تلاش بیشتر بخش خصوصی و دولت برای اصلاح آن شده است. وی با بیان این که ضریب نفوذ اینترنت در کشورمان در سال 2005 حدود 1/10 درصد بوده است. افزود: براساس اطلاعات منتشر شده، کشورمان در رتبه 105 در شاخص فرصت دیجیتال قرار داشته که در شاخص گروه زیرساخت و بهره برداری پیشنهاد شده از سوی سازمان های جهانی، نمره بسیار هشداردهنده ای است و در حالی که در این فاصله کشور ترکیه رتبه یک جهانی را به خود اختصاص داده و مراکش 36 پله صعود کرده اما کشورمان در وضعیت خوبی قرار نگرفته است.
بنابراین یکی از موانع عمده پیشرفت فناوری اینترنت در کشور را می توان براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس انحصار دولت و عدم همکاری با بخش خصوصی دانست.
دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری های نوین مرکزپژوهش ها؛ با بررسی ساختار و تعرفه های توزیع اینترنت در ایران تصریح کرده است: وجود انحصار دولتی در بازار تامین پهنای باند کشور و همچنین مداخله بخش دولتی و رقابت با بخش خصوصی در توزیع و عرضه پهنای باند و وجود رگولاتور در بدنه بخش دولتی موجب اجحاف به مصرف کنندگان نهایی اینترنت و بخش خصوصی می شود ضمن این که چنین انحصار و رقابت ناسالمی اساساً در تضاد با روح قوانین سیاست های کلان جمهوری اسلامی به خصوص سیاست های کلان نظام پیرامون اصل 44 قانون اساسی و سند چشم انداز 20 ساله است.
مرکز پژوهش ها اضافه کرده که برای حذف این انحصار لازم است سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان کشور با درک صحیح از بازار اینترنت موجود کشور و کیفیت نامناسب دسترسی کاربران به اینترنت و حذف رانت های دولتی، با ایجاد یک بستر حقوقی مناسب بخش دولتی را از امور اجرایی و بازرگانی (خرید و فروش) پهنای باند منع کرده و جایگاه و شان دولت را به عنوان سیاست گذار، قانون گذار و ناظر بر حسن اجرای مقررات حفظ و در همین حال به بخش خصوصی برای حضور در یک بازار رقابتی سالم کمک کنند زیرا وجود چنین بازار رقابتی کامل و سالمی موجب کاهش قیمت ها و بهبود کیفیت خدمات بخش خصوصی خواهد شد.
همچنین براساس آیین نامه خدمات دهی اینترنت مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1380، بخش دولتی به عنوان تامین کننده انحصاری پهنای باند معرفی شده است و شرکت های توزیع کننده و عرضه کننده اینترنت و سازمان های دولتی و دانشگاه ها باید پهنای باند مورد نیاز خود را از بخش دولتی تامین کنند که با توجه به انحصاری بودن پهنای باند، بازار فروش اینترنت در عرصه تامین باند در انحصار کامل قرار گرفته است، بدین معنی که تنها سیاست گذار و قیمت گذار در این عرصه دولت است در حالی که دولت با اتخاذ سیاست گذاری و قیمت گذاری مناسب و اقتصادی می تواند موجبات دسترسی بیشتر و با کیفیت تر مردم به اینترنت را فراهم کند، اما حضور بخش دولتی در عرصه های مختلف توزیع و عرضه اینترنت منجر به ایجاد یک بازار ناسالم و غیررقابتی خواهد شد.
دولت و توسعه اینترنت
با وجود انتقاداتی که غالباً از سوی مجلس و بخش خصوصی به عملکرد ضعیف و کند دولت در مسیر توسعه اینترنت پرسرعت مطرح می¬شود. دولت طی سال های اخیر گام های بلندی برای از میان بردن موانع برداشته است؛ از جمله این که وزیر ارتباطات در ماه های اخیر اعلام کرد: اقدامات اجرایی برای رفع شکاف دیجیتالی صورت گرفته و به زودی بیش از 90 درصد مردم کشور می توانند به اینترنت دسترسی یابند. وزیر ارتباطات با پذیرفتن ضعف های موجود در زمینه دسترسی به اینترنت پرسرعت و با باند پهن، افق روشنی را برای آن ترسیم می کند.
بنابر اعلام رسمی وزارت ارتباطات مجموع بودجه IT در زمینه گسترش فناوری اطلاعات 120 میلیارد تومان است، مجموع بودجه زیر ساختی این وزارتخانه در شرکت ها 520 میلیارد تومان و مجموع بودجه شرکت های مخابراتی در استان ها و تهران 3922 میلیارد تومان است، بنابراین در بخش IT و ICT (اینترنت و توسعه آن) بودجه دقیقی مشخص نشده است. اما در این بخش و نیل به دولت الکترونیکی، دولت، برنامه تشویق بخش خصوصی را در امر سرمایه گذاری در دستور کار دارد. (ایتنا، 3 بهمن 86)
به دلیل همکاری همین بخش، دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات مطمئن است که تا پایان برنامه چهارم توسعه تعداد کاربران اینترنت معمولی به 20 میلیون و 500 هزار نفر و کاربران اینترنت پرسرعت به بیش از یک میلیون نفر برسد.
وی در مورد شبکه اینترنت ملی می گوید: این شبکه که در حال حاضر مرحله پایلوت خود را می گذارند، خدماتی چون اینترنت پرسرعت و دسترسی روستاهای کشور به اینترنت با سرعت 2. M. B ارائه خواهد کرد. در شبکه اینترنت ملی روستاهای کشور با مراکز اینترنت شهری مرتبط خواهند شد.
اما یکی از مهمترین موانع رشد اینترنت در کشور بالا بردن تعرفه دسترسی به آن است، عده ای از کارشناسان اقتصادی افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی و رقابتی شدن بازار ارائه خدمات اینترنت را منجر به کاهش تدریجی قیمت ها می دانند. سلیمانی، وزیر ارتباطات نیز عقیده دارد: کشوری مانند ایران باید بتواند امکاناتی مانند پهنای باند را با قیمتی نزدیک به رایگان در اختیار مردم قرار دهد، به این معنا که تسهیلات به اندازه ای ایجاد شود که امکان استفاده از آن برای همه وجود داشته باشد. گزارش های موجود نشان می دهد که به رغم اعلام کاهش 50 درصدی قیمت اینترنت در ماه های گذشته قیمت ISPها هیچ گاه پایین نیامده است. (ایسنا، 22 اردیبهشت 85)
تاثیرها و پیامدهای اینترنت
هرچند که هنوز دسترسی به اینترنت پرسرعت در ایران با موانعی رو به روست – که به برخی از آنها اشاره شد – اما سرعت رشد دسترسی به اینترنت طی سال های گذشته نشان دهنده تعداد بالای متقاضیان اینترنت است. متقاضیانی که علاوه بر دستگاه ها و ادارات اجرایی، خدماتی و آموزشی، جوانانی هستند که معمولاً براساس مقاصدی چون تفریح و سرگرمی، دوستیابی، جستجوی اطلاعات علمی و… به فضای مجازی اینترنت متصل می شوند. گفته می شود که شمار افرادی که هر روز خواهان ورود به این فضا هستند، در حال افزایش است و نیز هر روز تعداد افرادی که در زندان این فضا اسیر می شوند که ساعات بسیاری از شبانه روز را در اینترنت می گذرانند، در حال ازدیاد است، به همین دلیل در کنار استعمال مواد مخدر شیمیایی و سنتی از اینترنت تحت عنوان "اعتیاد مدرن" یاد می شود. اعتیادی که با ورود مظاهر مدرن به کشورهای مختلف تعداد زیادی از افراد – به ویژه جوانان – را به خود مبتلا کرده است.
یک صاحبنظر در مسایل فرهنگی و اجتماعی با اشاره به این که 80 درصد پرسه زدن های اینترنت جوان و نوجوانان در دنیا و از جمله ایران در سایت های ضداخلاقی صورت می گیرد، گفت: دوستیابی های اینترنتی از طریق فضای چت روم، خودکشی اینترنتی، سرقت اینترنتی و افزایش فاصله میان دنیای واقعی، تخیلی و مجازی، پرسه زدن در سایت¬های به شدت غیراخلاقی و ضدارزشی، مقوله ای است که هویت یابی و هویت جویی جوانان در ابعاد جنسی، فکری، اخلاقی و دینی را تحت تاثیر قرار می دهد.
پژوهشگران آسیب های اجتماعی رابطه تنگاتنگی را بین رشد لجام گسیخته فناوری اطلاعات از جمله اینترنت و انفجار اطلاعات در جوامع و بروز آسیب های اجتماعی و بزهکاری از جمله اعتیاد به اینترنت می بینند، به گفته دکتر علم الهدایی یکی از همین پژوهشگران، این آسیب از سال 1990 در دنیا مطرح شد و عامل وابستگی ها و اختلال های عمدتاً عاطفی، روانی، اخلاقی، فکری، فرهنگی و حتی جسمانی است، در حالی که اعتیاد به مواد مخدر ابعاد محدودتری دارد. بر این اساس اعتیاد مدرن در طیف وسیع تری عمل می کند و منجر به تخریب دو طیف سنی شامل 6 تا 15 سال و 15 تا 29 سال می شود. این در حالی است که اعتیاد سنی بیش تر در طیف سنی 15 تا 34 سال مشاهده می شود. (همشهری، 3 آبان 84)
مقوله اعتیاد مدرن، نخستین بار توسط فردی به نام "یانگ" در سال 1996 مطرح شد که به کاربران اینترنت که عمدتاً از جوانان و نوجوانان هستند، اشاره می کند. بنابر تعاریف موجود از اعتیاد مدرن، استفاده خارج از حد متعارف از اینترنت موجب ایجاد وابستگی شدید روانی و فکری شده و کاربر عادت می کند، به یک فضای غیرواقعی پناه برده و زندگی کند. این اعتیاد خود مقدمه آسیب های روانی مانند افسردگی، انزوا، افت تحصیلی و مشکلات شغلی است.
یکی دیگر از آسیب های اعتیاد مدرن که می توان آن را به طور مستقل بررسی کرد، هویت نامشخص کاربر است، نوجوانانی که در مرحله تکوین هویت به سر می برند در گشت زنی های مکرر در فضای اینترنت، خود را با هویت های نامشخص و مبهمی رو به رو می بینند که به آنان پیام های مختلف و حتی متناقض ارسال می کنند. این شیوه ارتباطی نه تنها فرصت رابطه چهره به چهره را از جوان و نوجوان می گیرد. بلکه، اغلب موارد هویت های نامشخص با خوراک های مضر ذهنی او را تغذیه می کنند. البته نامشخص بودن هویت ارسال کننده پیام، خود عاملی است تا بیشتر پیامش از سوی کاربر نوجوان پذیرفته شود و چه بسا در ذهنیت خود، از آن فرد یا افراد تابویی می سازد که با واقعیت فاصله دارد.
سوء استفاده جنسی از کودکان و نوجوان نیز یکی از آسیب های اعتیاد مدرن است، این آسیب که در کشورهای پیشرفته بیشتر مشاهده می شود در صورت رشد غیرقابل کنترل اینترنت در کشور و ورود بی ضابطه به مدارس و خانه ها در ایران نیز قابل مشاهده خواهد بود. نوجوانی که به طور مستقل به اینترنت در خانه و مدرسه دسترسی دارد، گاهی از طریق اتاق های چت مورد اغفال و سوء استفاده جنسی قرار می گیرد. بنابراین پیش از شیوع چنین خطراتی در بین نوجوانان جامعه ما، ضروری است تا تدابیری اندیشیده شود و مفاهیم و آسیب های فناوری های نوین و نحوه استفاده صحیح از آنها توسط رسانه¬های جمعی آموزش داده شود. به گفته برخی کارشناسان مسائل اجتماعی، جامعه کاربران میلیونی اینترنت در10 سال آینده باید از امروز تعلیم ببینند.
نگاهی کلی به چالش های اینترنت در ایران
آگاهی از چالش ها و تهدیدهای اینترنت می تواند ارائه هرگونه آموزش برای جوانان و نوجوانان را تسهیل کند. شناخت ابعاد مختلف اینترنت به برنامه های آموزشی در این زمینه جنبه واقع بینانه تری می بخشد. البته اینترنت بیش از چالش، فرصتی است که با شناخت چالش ها می توان به صورت بهینه به آن فرصت دست یافت. بنابراین ذکر چالش ها به معنی حذف این فناوری یا نادیده گرفتن مزایای عدیده آن نیست.
برخی از این ابعاد به شرح زیر است:
1- ابعاد امنیتی – اطلاعاتی
اینترنت امروزه وسیله ای برای یکپارچگی گروه های اجتماعی و برپایی میتینگ های سیاسی است. علاوه بر این جاسوسی اینترنتی، انتقال اطلاعات محرمانه و آموزش های مخرب مانند عملیات تروریستی آموزه های گروه های ضاله و رواج شایعات و خرافات با کمک این فناوری جدید ارتباطی ممکن است.
2- ابعاد اجتماعی
اینترنت علاوه بر ارتباطات نامتعارف و غیراخلاقی میان برخی اقشار جوان می¬تواند به ایجاد جرایم جدید اینترنتی، گسست میان نسلی، ایجاد مطالبات جدید اجتماعی، تهدید بنیان خانواده، تغییر سریع نقش¬های اجتماعی و خلق هویت های نوین، اعتیاد اینترنتی، شکل گیری خرده فرهنگ¬های مخالف با فرهنگ غالب و… منجر می¬شود.
3-ابعاد سیاسی
دشوار شدن نظارت بر جریان آزاد اطلاعات و رشد گروه¬ها و شبه گروه¬های سیاسی، انتقال اندیشه¬ها و اظهارنظرهای معاند به داخل نظام، ایجاد گروه¬های فشار و ذی¬نفوذ مجازی، ایجاد مطالبات سیاسی جدید، آزادی بیان، تضعیف نقش دولت¬ها در کنترل ملت¬ها، ورود بازیگران جدید به عرصه سیاست داخلی و مناسبات بین المللی، افزایش همگرایی گروه¬های داخلی و خارجی همفکر، انتشار اطلاعات محرمانه سازمان سیاسی، کاهش نفوذ رسانه¬های ملی، داخلی و… از جمله چالش¬های عرصه سیاسی اینترنت است.
4- ابعاد فرهنگی
شاید بیشترین و عمیق¬ترین مشکل و تهدید اینترنت را بتوان در این بعد مطرح کرد، که مهمترین آن، تبادلات فرهنگی غیرقابل کنترل، تهاجم فرهنگی، انتقال هنجارها و
ارزش¬های غربی، ایجاد انگاره¬های انتقادی در مباحث دینی و بالاخره تحریک قومیت¬هاست.
نتیجه گیری
همانطور که اشاره شد، اینترنت را در ایران می¬توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد، نخست وضعیت این شبکه جهانی در کشور است که نشان می¬دهد، اینترنت موقعیت ممتازی در ایران ندارد. طی سال¬های اخیر تلاش شده تا میزان ضریب نفوذ اینترنت افزایش یابد و دسترسی به اینترنت پرسرعت تسهیل شود. همین تلاش¬ها منجر به رشد این ضریب تا 1/16 درصد شده که از متوسط ضریب نفوذ جهانی (6/16 درصد) چندان فاصله¬ای ندارد. اما هنوز رتبه ایران در توسعه شبکه، شمار کاربران، فرصت شاخص دیجیتالی و زیرساخت¬ها از متوسط جهانی عقب¬تر است و این ضعف بیشتر ناشی از نبود گام¬های هماهنگ و تعریف پروژه¬های ملی در زمینه فناوری اطلاعات است.
کارشناسان داخلی معتقد به تغییر سیستم ارائه اینترنت در کشورند تا این بخش برای سرمایه گذاران غیردولتی سودآور باشد. به گفته شهریار پورآذین – یکی از همین کارشناسان – تا زمانی که دولت نخواهد این گونه خدمات را سودآور کند، در این زمینه رشد نخواهیم داشت. بنابراین دولت باید با تسهیل مقررات و کاهش قیمت دسترسی به اینترنت بستر مناسبی را برای فعالیت بخش خصوصی در این عرصه فراهم کند. (ایتنا، 26 آبان 86)
اما از جنبه دیگر، اینترنت به عنوان فضای مجازی با جذابیت¬های خاص خود مانند دسترسی به حجم بالای اطلاعات در زمینه-های گوناگون، امکانات صوتی و تصویری و امکان ایجاد ارتباط با افرادی فراتر از مرزهای جغرافیایی و زبان مشترک و… متقاضیان بسیاری دارد و در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران نیز میزان تقاضا برای دستیابی به آن به سرعت در حال افزایش است و مقوله ابتلا به "اعتیاد مدرن" هم روی دیگر اینترنت و فضای مجازی است که جوانان و نوجوانان را درگیر کرده است. متاسفانه تاکنون برخلاف آسیب¬های اجتماعی متداول حداقل در ایران افراد، خانواده¬ها و نهادهای فرهنگی، آموزشی و تربیتی توجه چندانی به آسیب¬های جدید اجتماعی مانند "اعتیاد اینترنتی" نداشته و حساسیت زیادی نسبت به این مسائل نشان نداده¬اند. بنابراین حوزه اینترنت در ایران همانند هر رسانه جدید الورودی نیازمند توجه همزمان به دو روی سکه است، اینترنت به عنوان فناوری اطلاعاتی نوین از یکسو نیازمند توسعه و سرمایه گذاری است، چرا که به تبادل اطلاعات و پیشرفت های علمی و فرهنگی میان کشورها کمک می¬کند ولی از سوی دیگر با توجه به نبود نظارت و فضای بدون مرز جریان اطلاعات امکان ورود عناصر و اطلاعات غیراخلاقی وجود دارد. این اختلاط فرهنگی همیشه مفید نیست و عادت به استفاده از این فضا به خصوص در بین جوانان و نوجوانانی که در مرحله تثبیت هویت اجتماعی قرار دارند، باعث پیدایی تعارض فرهنگ، اعتیاد به اینترنت و رواج عادات و آداب غیربومی و.. می¬شود، بنابراین نگاهی جامع و تدوین سند ملی IT و رویکرد نو و متعادل به این آسیب جدید از سوی سیاستگذاران ضروری است

گمنامی در عرصه اینترنت
یکی از ویژگی های عصر جدید و دنیای متمدن ((گمنامی)) است. انسان شهری در جامعه مدنی در عین ارتباطات بالا و سرعت انتقال اطلاعات و افزایش سطح اطلاعات، در عین حال در فضایی از گمنامی سیر می کند. او و رفتارش دیگر مانند گذشته، مانند اجدادش در روستاها و عشیره ها، آن چنان روشن و آشکار نیست. جامعه امروزی، با گذشته تفاوت دارد که اگر فردی چه زن و چه مرد، جرم و انحرافی مرتکب می شد، به سرعت خود و حتی خانواده اش طرد شده و حتی او گاهی مجبور به خود کشی می شد. امروز دیگر نسب و اشرافیت و خاندان و… آن چنان مانند گذشته مسئله مهمی نیست!
اما مسئله گمنامی در اینترنت و خصوصا عرصه وبلاگ نویسی، شکل تازه ای یافته است. کاربران اینترنت از هر جنسیت، مذهب، رنگ، نژاد، عقیده، سن، ملیت، وضع مالی و خانوادگی و هر شرایطی کنار همدیگر می نویسنند و می خوانند و می بینند، در اکثر موارد بدون این که حتی شناخته شوند. این گمنامی خود کارکردها و معایبی به دنبال دارد.
در ایران ما، گمنامی در عرصه وبلاگ نویسی تا حدودی هنجاری پذیرفته شده است. بسیار وبلاگ نویسانی هستند که با اسم مستعار یا اسم کوچک یا لقبشان می نویسند. کارکرد این موضوع در ایران فراوان است، اولا به علت مسائل ———- و حتی دستگیر شدن عده ای وبلاگ نویس، گمنامی کمک شایانی برای حفظ جان آدمی می کند. ثانیا در حالت گمنامی فرد بیشتر می تواند خود باشد. آدمی یک خود بیرونی دارد که دیگران برای او می سازند و او باید طبق آن عمل کند و یک خود درونی که واقعیت خود اوست. لذا کسی که مثلا در وبلاگ نویسی گمنام باشد، راحت تر می تواند خود واقعی اش را نمایش دهد. که من نیز در ابتدا سعی داشتم از وبلاگ چنین بهره ای ببرم، در کنار وبلاگ هم نوشته بودم دوست دارم خودم باشم بدون هر نقاب و تظاهری! این تظاهر ها و نقاب ها و نقش ها که هر روز بر گرده ما سوار می شود و ما را به رفتارها و عقاید خاص سوق می دهد، در حالت گمنامی به راحتی قابل پاک شدن است. دیگر کارکرد گمنامی در عرصه اینترنت، بازکاهش نابرابری ها و تبعیض ها ست! وقتی من و تو در کنار هم وبلاگ داشته باشیم بدون این که از شرایط اجتماعی و فرهنگی و مذهبی و خانوادگی و فردی و ———- و… هم باخبر باشیم، می توانیم شکاف ها و تبعیض ها را کاهش دهیم! در این زمینه به طور نسبی فقیر و غنی، جوان و میانسال می توانند دوست مجازی هم در اینترنت باشند و وبلاگ همدیگر را مطالعه کنند که اگر گمنامی نبود، به حتم چنین دوستی ها و روابطی ایجاد نمی شد.
اما مسئله گمنامی اولا آسان نیست ثانیا معایبی دارد! به هرحال دوستی ها و روابط و علامت ها، ممکن است فرد را از گمنامی خارج کند. چیزی که به تدریج در مورد من اتفاق افتاد. همچنین گمنامی موجب می شود زوایایی از عقاید و افکار و آثار فرد پنهان بماند، در جاهایی راحت نتواند بنویسد و عمل کند، حس بی اعتمادی را دامن بزند، به تدریج حس شهرت طلبی بر فرد غلبه کند، فرد نسبت به نوشته ها و عقایدش مسئولیت پذیر نباشد و هر چه بخواهد بنویسد و….

اینترنت بین سیاره ای ! رویایی فراتر از جهان ما
با تحولات گسترده یی که انقلاب صنعتی و پس از آن انقلاب الکترونیکی و دیجیتالی به دنبال داشت، اوضاع فرق کرد و انسان ماجراجو توانست بدون دردسر به تمام نقاط کره زمین سفر کند و ناشناخته های بیشتری را بشناسد. در حال حاضر به کمک اینترنت و پیشرفت های صورت گرفته در ارتباطات الکترونیک به راحتی می توانیم به سرعت برق با دورافتاده ترین نقاط جهان هم به سادگی ارتباط برقرار کنیم. امروزه دیگر همچون گذشته فاصله، یک محدودیت محسوب نمی شود.
در حال حاضر با حل مشکلات فواصل زمینی، متخصصان سازمان هوافضای ایالات متحده (ناسا) به دنبال روشی برای برقراری ارتباطات پرسرعت با دیگر سیاره ها و فضانوردان مستقر در فضا هستند. بدون شک در آینده یی نزدیک، اینترنت تا اعماق دوردست منظومه شمسی نیز نفوذ خواهد کرد تا بر این اساس سیستمی ارتباطی برای سفر انسان به دیگر کرات هم پایه ریزی شود. سازمان های فضایی به خوبی مطلع هستند که برای شناخت دقیق تر دیگر کرات منظومه شمسی به سیستم ارتباطی پیشرفته تری برای سفرهای فضایی آینده نیاز است. با وجود سرعت رو به افزایش ارتباطات الکترونیکی در جهان، متاسفانه رشد ارتباطات در فضا با سرعت لاک پشت پیش می رود و البته این مساله دارای دلایل مهمی هم نیز هست. اولین دلیل آن فاصله است. اطلاعات روی زمین می تواند حتی با سرعت نور هم حرکت کند (به وسیله فیبر نوری) و همین امر ارتباط همزمان اینترنتی با سراسر جهان را نیز ممکن ساخته است. این در حالی است که هر چه از زمین فاصله بگیریم با تاخیر بیشتری در این زمینه روبه رو خواهیم شد، زیرا نور باید میلیون ها کیلومتر در فضا حرکت کند در حالی که فاصله بین گیرنده و فرستنده در زمین از چند هزار کیلومتر بیشتر نیست.
یکی دیگر از مشکلات ارتباطی فضانوردان، موانع فضایی است. یعنی میلیون ها مانع ناشناخته در فضا وجود دارد و هر آنچه بین فرستنده و گیرنده سیگنال ها قرار گیرد، می تواند به راحتی کانال ارتباطی بین فضانورد و پایگاه زمینی را مسدود کرده و اختلال ایجاد کند. سومین عامل مهم در این زمینه وزن پایگاه های مستقر در فضا است. به عبارت دیگر حمل اشیای سبک وزن به فضا آسان است در حالی که آنتن های قدرتمندی که بتوانند ارتباط با اعماق فضا را تقویت کرده و به بهترین شکل سیگنال های پیام را منتقل کنند، بسیار سنگین و در نتیجه ارسال آنها به فضا غیرممکن است.
اگر نگاه دقیقی به فضاپیمای روباتیک مریخ پیما در سال 1997 داشته باشیم، متوجه می شویم که فضاپیماها برای ارتباط با زمین از اعماق فضا، به ارتباط ویژه و گسترده یی نیاز دارند. در ماموریت مریخ پیمای روباتیک سال 1997، اطلاعات با سرعت 400 بیت در ثانیه به زمین ارسال می شد در حالی که هم اکنون کامپیوترهای ما می توانند حداقل با 500 برابر این سرعت، اطلاعات را منتقل کنند. "ریچارد ویمبسون" کارشناس ارشد امور هوافضا در مریلند می گوید؛ "در صورت راه اندازی اینترنت بین مریخ و زمین می توان اطلاعات و داده ها را با سرعت یک میلیون بیت در ثانیه منتقل کرد. هر چند این سرعت بازهم از سرعت انتقال روی زمین پایین تر است، ولی برای ارسال تصاویر از دیگر سیارات با جزئیات و شفافیت بالا، کافی است." پژوهشگران پروژه های سازمان ناسا تخمین می زنند که با آغاز فعالیت شبکه اینترنت فضایی، سرعت آن به تدریج تا 3 مگابیت در ثانیه هم افزایش می یابد حتی در گام های بعدی افراد معمولی هم می توانند به راحتی همراه با فضانوردان در سفرهای فضایی شرکت داشته باشند.
شبکه ارتباطی میان سیاره یی در واقع نسخه یی از اینترنت زمینی در مقیاس بسیار گسترده تر و با زیرساخت هایی بسیار بیشتر است. سه بخش اصلی این شبکه بزرگ عبارتند از شبکه بین المللی (Deep Space Network) DSN ناسا به اضافه هفت ماهواره کوچک که دور کره مریخ در حرکت هستند و همچنین یک پروتکل جدید برای انتقال اطلاعات. شبکه بین المللی DSN در اختیار سازمان ناسا است و از چندین آتن مخابراتی عظیم تشکیل شده است که از این آنتن ها برای کنترل حرکت فضاپیماهای ناسا در فضا استفاده می شود و به نحوی طراحی شده اند که امکان ارتباط همیشگی رادیویی با فضاپیماها را فراهم می کنند. سازمان ناسا تجهیزات گسترده این شبکه را در سه سایت مختلف واقع در آدلاید استرالیا، جنوب اسپانیا و سن دیگوی کالیفرنیا مستقر کرده است.
در هر یک از این سایت ها، یک دکل آنتن 35 متری با دقت بسیار بالا، یک آنتن 35 متری برای هدایت پهنای امواج، یک آنتن 26 متری، یک آنتن 70 متری و یک آنتن 12 متری وجود دارد. براساس برنامه ریزی های صورت گرفته، قرار است شبکه DSN به عنوان پل ارتباطی زمین با شبکه ارتباطی میان سیاره یی عمل کند. محققان سازمان ناسا پیشنهاد کرده اند آنتن های DSN هر روز به مدت 12 ساعت به سمت مریخ یا دیگر سیارات مورد نظر چرخانده شوند تا امکان ارتباط بین زمین و سیاره مربوطه وجود داشته باشد. از سوی دیگر ماهواره هایی هم که در مدار سیاره مربوطه گردش می کنند باید ارتباط دوطرفه موجود را به طور 24 ساعته تامین کنند. یک پایگاه ویژه یا کاوشگر هم می تواند نقش مشابه شبکه DSN برای ورود یا خروج اطلاعات از سیاره مربوطه را داشته باشد. براساس طرحی که پژوهشگران سازمان هوافضای ایالات متحده برای شبکه ارتباطی مریخ- زمین پیشنهاد کرده اند، شبکه بین المللی DSN با 6 ماهواره کوچک و یک ماهواره بزرگ به نام Marsat که با فاصله اندکی از مریخ در مدار قرار گرفته است، ارتباط برقرار خواهد کرد، ضمن اینکه 7 ماهواره کوچک به عنوان ماهواره های پخش کننده برای فضاپیماهای سطح مریخ یا نزدیک به آن عمل خواهند کرد. ماهواره Marsat هم وظیفه دریافت داده ها از هر یک از هفت ماهواره و ارسال اطلاعات به زمین را برعهده خواهد داشت، ضمن اینکه بین زمین و سفینه های فضایی، ارتباط پیوسته یی برقرار است و ارسال اطلاعات و تصاویر از سیاره مربوطه را با پهنای باند بالا امکان پذیر می کند. سازمان ناسا اعلام کرده است که در صورت موفقیت در بخش های اولیه پروژه، تا اواسط سال 2009 میلادی، ماهواره های خود را در مدار مریخ نصب خواهد کرد، هرچند قبلاً هیچ تاریخی برای این کار تعیین نشده بود. ارتباطات فضایی از گذشته تاکنون به تدریج تکامل یافته است. این ارتباطات با ساختارهای نقطه به نقطه (Peertopeer)،یک بار مصرف و پرهزینه شروع شد و در نهایت قراردادی تنظیم شد که مورد تایید تمام آژانس های فضایی جهان قرار گرفت. از سال 1982 تاکنون با تلاش های کمیته مشاوران سیستم های داده های فضایی (CCDS) روند برقراری ارتباطات فضایی آسان تر شده است. این کمیته تاکنون با توافق آژانس های فضایی جهان برای استانداردسازی روش های ارسال اطلاعات و تبادل اطلاعات گام های مهمی برداشته است، ضمن اینکه 10 سازمان فضایی بزرگ در آن عضویت دارند و بیست ودو سازمان دیگر هم با این کمیته در زمینه تکنولوژی همکاری می کنند و بیشتر از یکصد شرکت بزرگ در جهان هم با این کمیته همکاری دارند. از سوی دیگر گروهی از متخصصان آزمایشگاه JPL ناسا به سرپرستی پروفسور "وینتون سرف" و تحت نظارت سازمان CCDS، در حال فعالیت روی طراحی پروتکل جدیدی برای ارسال فایل ها در فواصل طولانی بین سیارات و فضاپیماها هستند. این پروتکل مانند پروتکل اینترنت و پروتکل کنترل انتقال داده ها (TEP) به عنوان زیربنای کلی سیستم عمل خواهد کرد. جالب اینکه پروتکل های IP و TEP نیز در دهه 70 به وسیله پروفسور سرف و همکارانش طراحی شد و در حال حاضر هم به عنوان ستون فقرات شبکه اینترنت در دسترس همگان است. این پروتکل ها پیغام های ارسالی را به بسته های اطلاعاتی کوچک تر تبدیل و به مقصد موردنظر ارسال می کنند. همانطور که می دانید مهمترین عامل در طراحی یک پروتکل ارتباط فضایی، سازگار بودن آن با تاخیرهای ناشی از انتقال اطلاعات در فضا است. در واقع هدف سرف و همکارانش این است که با راه اندازی یک پروتکل ارتباطی جدید مشکلی برای کارکرد کلی شبکه ایجاد نشود. (حتی در صورت از بین رفتن تعدادی از بسته های اطلاعات در حین ارسال.)
ضمن اینکه این پروتکل جدید باید توانایی فیلتر کردن پارازیت های دریافتی به هنگام عبور از میلیون ها کیلومتر فضا را دارا باشد. یکی از این پروتکل های جدیدی که طراحی آن به اتمام رسیده است، پروتکل Parcel Transfer نام دارد که اطلاعات را در پایگاه ورودی هر سیاره ذخیره و سپس تقویت و ارسال می کند. این سیستم باید درخواست اطلاعاتی را هم که برای پایگاه ارسال می شود، پردازش و آن را به مقصد مربوطه ارسال کند.
نکته دیگری که کارشناسان پروژه به آن می اندیشند، ماهواره هایی است که باید در مدار مریخ نصب شوند و صدها میلیون کیلومتر با کره زمین فاصله دارند و تعمیر و عیب یابی آنها در صورت لزوم، بسیار سخت و پیچیده خواهد بود. بنابراین باید قطعات و ساختار این ماهواره ها از دیگر ماهواره هایی که نزدیک به مدار زمین در حرکتند، بسیار ایمن تر، قوی تر و باکیفیت تر باشد. نکته مهم دیگر در زمینه طراحی این شبکه این است که برخلاف فواصل زمینی که به یکدیگر نزدیک هستند، فاصله بین یک ایستگاه فضایی روی زمین و یک پایگاه فضایی دیگر در نزدیک مریخ، می تواند حدود 300 میلیون کیلومتر و حتی بیشتر باشد. بنابراین در چنین فاصله یی ممکن است سیگنال رادیویی برای رسیدن به مقصدش چندین دقیقه در راه باشد. از سوی دیگر کارشناسان پروژه های نجومی می دانند که ایجاد اختلاف در سیستم های ارتباطی و ناوبری فضاپیماها در ماموریت های فضایی، واقعاً فاجعه بار خواهد بود و یک اختلاف کوچک در سیستم های الکترونیکی می تواند همان بلایی را که بر سر فضانوردان فضاپیمای کلمبیا در سال 2005 آمد، مجدداً تکرار کند. کارشناسان سازمان ناسا اعلام کرده اند برای ایجاد شبکه ارتباطات فضایی، برنامه های پیچیده یی برای غلبه بر مشکلات موجود دارند. به همین دلیل هم نوید ایجاد این شبکه تا پایان سال 2010 میلادی را داده اند تا در نهایت با گسترده شدن آن بتوان در گام های بعدی تا اعماق منظومه شمسی را تحت کنترل یک شبکه بین المللی همچون اینترنت داشت. هم اکنون این رویا چندان هم دور از ذهن نیست.

مزایا و معایب اینترنت برای کودکان

اینترنت و وب گردی از جمله پدیده هایی است که در دو دهه اخیر جای خود را در میان مردم جهان باز کرده است و دیگر حد و مرزها نسبت به این پدیده شکسته و تمامی افراد اجتماع صرف نظر از دیدگاه ها و سلایق گوناگون به آن گرایش پیدا کرده اند.

اما اینترنت تا جایی پیش رفته که حتی از تلویزیون و ماهواره، 2رقیب سنتی تر خود پیشی گرفته است. دیگر افراد نه تنها نسبت به این ابزار ارتباطی اشتیاق بیشتری نسبت به ماهواره و تلویزیون از خود نشان می دهند که با آمدن مطبوعات آنلاین نیز از اقبال مردمی نسبت به روزنامه های سنتی و چاپی به شدت کاسته شده است. اما آنچه اینترنت را مانند تلویزیون برای کودکان خطرناک جلوه می دهد افزایش سایت های بازی های اینترنتی و سایت های غیراخلاقی است که باعث بروز ناهنجاری هایی در میان قشر نوجوان و جوان جامعه می شود.

در واقع کودکان نه تنها در معرض خطر اعتیاد به بازی های کامپیوتری و فراتر از آن بازی های اینترنتی قرار گرفته اند که در معرض آموزش بسیاری از مسائل غیراخلاقی نیز قرار می گیرند. از همین رو والدین باید هوشیار بوده و هم بر ساعات استفاده کودکان خود از اینترنت و هم دسترسی کودکان خویش به سایت ها نظارت داشته باشند؛ در واقع بی حد و مرز بودن دنیای اینترنت و نامحدود بودن آن و جاری نبودن قوانین محدود کننده خاص بر اینترنت آن را بدل به پدیده ای بس خطرناک برای کودکان کرده است.

اینترنت یک پدیده دو کاربردی است که همزمان می تواند برای کودکان مفید و در عین حال بسیار مضر باشد؛ مفید از آن رو که اینترنت دارای سایت های متعدد آموزشی است و در زمینه آموزشی می تواند نقش موثری برای کودکان ایفا کند و علاوه بر این اینترنت و در کل استفاده از فناوری رایانه ای، امروزه پایه و مبنای ورود به مدرسه و دانشگاه و در سنین بالاتر بازار کار قرار گرفته است. از سویی دیگر بازی های اینترنتی نیز با رعایت پاره ای از موارد از جمله پرهیز از پیگیری بازی های خشونت بار کامپیوتری و اینترنتی توسط کودکان و نظارت والدین بر انجام این بازی ها می تواند در تقویت هوش کودکان موثر واقع شود.

سویه دیگر استفاده از اینترنت سویه منفی و مخرب آن است که درصورت عدم نظارت والدین و ورود کودکان به سایت های غیراخلاقی می تواند بسیار مخرب باشد. صدمات بهداشت روانی از طریق اینگونه سایت ها به کودکان و نوجوانان به ویژه در ایجاد مسائلی مانند انحرافات جنسی، خشونت، اعتیاد، رفتارهای ضد اجتماعی، سست شدن مبانی خانواده و اشاعه جرم و جنایت در طیف وسیع در بسیاری موارد جبران ناپذیر است.به همین خاطر والدین باید ضمن آنکه خود مبانی کامپیوتر و اینترنت و نحوه استفاده از آن را فرا می گیرند، توجه داشته باشند که با محدودیت های شدید و تنبیهات نمی توان به طور کامل بر استفاده کودکان از اینترنت نظارت داشت.

صحبت با کودکان در مورد نحوه استفاده از کامپیوتر از سوی آنان و خطراتی که در هنگام آنلاین شدن ممکن است آنها را تهدید کند از جمله راهکارهای موثر نظارتی محسوب می شود. دیگر راهکار مناسبی که می تواند در این زمینه از سوی والدین پیگیری شود، قرار دادن کامپیوتر در مکانی از منزل است که بتوان فعالیت های کودک را تحت نظر داشت. محدود کردن زمان استفاده از کامپیوتر نیز اقدام مهمی است که می تواند توسط والدین به اجرا درآید. نظارت بر پیام های الکترونیک در چت روم ها نیز بسیار مهم است.

والدین باید این نکته را مورد توجه قرار دهند که برای پیشگیری از ارتباطات زیاد کودکان در چت روم ها و استفاده آنها از فضای مجازی به منظور دوست یابی، باید تلاش هایی را جهت بر قراری روابط اجتماعی سالم برای کودکان خود انجام دهند و اوقات بیشتری را صرف بردن کودکان به پارک و منازل افراد خانواده خود که دارای کودکان همسن و سال هستند، انجام دهند.

فوایداینترنت برای بزرگ ها
اینترنت، پدیده نسبتا جدیدی است و برای همین کمتر میانسالی رامی توان دید که با این موجود جدید دوست باشد، همچنان که کمتر جوانی هست که بااینترنت دوست نباشد. بزرگترها همیشه کوچکترها را سرزنش می کنند که چرا اینقدروقتشان را با اینترنت می گذرانند، همچنانکه آنها بزرگترها را سرزنش می کنند که بدونآشنایی با اینترنت چیزی از دنیای مدرن نمی فهمند.
در جاهای دیگر دنیا هم کم وبیش همین اوضاع حاکم است. برای همیناست که محققان دست به یک مطالعه جالب توجه زده اند؛ شاید با این نیت که اینترنت رابرای نسل های قبل هم جذاب و مفید جلوه دهند. آنها نشان داده اند که استفاده ازاینترنت در افراد میان سال و سالخورده به تقویت قدرت مغز آنها کمک می کند .
تیم تحقیقات دانشگاه کالیفرنیا در تازه ترین تحقیق خود دریافته اند که هنگام استفاده از اینترنت نقاطی از مغز انسان که وظیفه کنترل تصمیم گیری وقدرت استدلال را به عهده دارند تحریک می شود . محققان بر این عقیده اند که اینتحریکات مغزی می تواند تغییرات فیزیولوژیکی را که موجب کم کاری و تحلیل قوای مغزی می شود خنثی کند . به این ترتیب، حتی جستجو در اینترنت، کاری که پدرها و مادرها وپدربزرگ ها و مادربزرگ ها، فرزندانشان را برای آن سرزنش می کنند و نمی فهمند که جزوقت تلف کردن، چه سود دیگری می تواند برای آنها داشته باشد، از قضا بیشتر برای خودشان مفید است و به عنوان یک کار روزانه می تواند قوای مغزی افراد سالخورده رابالا ببرد.
پیش از این هم ثابت شده بود که کارهایی مثل حل جدول کلمات متقاطع یا جدول سودوکو، مغز انسان از فعال نگه می دارد و از آلزایمر پیشگیری میکند، اما با توجه به نتایج تحقیقات اخیر به نظر می رسد جستجوی اینترنت را نیز به فهرست کارهایی که موجب فعال ماندن مغز می شود اضافه کرد . درواقع نتایج این تحقیقات نتایج دلگرم کننده ای دارد که نشان می دهد کامپیوتری کردن فناوری ها اثراتفیزیولوژیکی و فواید بالقوه ای را برای افراد میان سال و سالخورده به همراه دارد .
اما جستحوی اینترنت چه تفاوتی با خواندن کتاب دارد ؟ اگر شما ازهمان نسل گذشته هستید و می خواهید با طرح این سوال مطالعات جدید را زیر سوال ببرید،محققان برای این سوال شما هم جوابی دارند: برای پاسخ دادن به این سوال از هر داوطلبدر حین خواندن کتاب و جستحوی اینترنت اسکن مغزی گزفته شد. نتایج این اسکن ها نشان داد که در هر دو کار مناطق مهمی از مغز که وظیفه کنترل کلام ، خواندن ، حافظه وتوانایی های دیداری را به عهده دارند فعال شده اند . اما اسکن هایی که هنگام جستجوی اینترنت انجام شد نشان داد که قسمت های دیگری از مغز نیز تحریک شده اند . هنگام کاربا اینترنت نقاطی از مغز که تصمیم گیری و استدلال در آن انجام می شود نیز تحریک شده بودند؛ نقاطی که در خواندن کتاب تحریک نشده بود . محققان دلیل این تفاوت را این طورتوجیه می کنند: هنگام جستجوی اینترنت افراد باید دست به انتخاب بزنند و اطلاعات مناسب خود را انتخاب کنند و به همین خاطر آنها از قدرت تصمیم گیری خود استفاده میکنند و هم چنین افرادی که با اینترنت آشنا نیستند نیز باید برای استفاده مناسب ازاینترنت باید دفت بیشتری به خرج بدهند که این امر نیاز به استدلال و تصمیم گیریدارد.
نتایج این تحقیقات پیام مثبتی برای مردم به همراه دارد که آنهابا انجام کارهایی مانند حل کردن جدول، بازی کردن و فعالیت هایی مانند استفاده ازاینترنت سلامت روانی خود را بالا ببرند و خطر بروز دمانس و آلزایمر را پایین ببرند.
٭بازی های رایانه ای و اینترنتی برای سالمندان شاید خوب باشد!
سالمندانی که بازی های رایانه ای استراتژیک بازی می کنند، دربرخی فعالیت های مغزی بهتر ظاهر می شوند.
اگر این بار نوه ها یا فرزندانتان از شما خواستند همراه با آنهادر بازی های رایانه ای و ویدیویی شرکت کنید، حرفشان را گوش کنید و با آنها هم بازی شوید! تحقیقات پژوهشگران می گوید ازی های ویدیویی می توانند برای مغز افراد مسن بسیار مفید باشد.
به گزارش نشریه روانشناسی و سالمندی (Psychology and Aging)،مردان و زنانی که بازی های استراتژیک دشوار را بازی می کنند، عملکرد بهتری در آزمونهای حافظه، علت یابی و فعالیت های چندگانه ارایه می دهند.
تحقیقاتی که در دانشکده روانشناسی دانشگاه ایلی نوی انجام شده،نشان می دهد آن دسته از بازی های رایانه ای که بازیگر را در حالت آمادگی و هشدار نگاه می دارد، به افراد سالمند کمک می کند مغز خود را متمرکز و فعال نگاه دارند واز افت توانایی های مغزی که معمولا با افزایش سن بروز می کند، جلوگیری کند.
در این برنامه تحقیقاتی،۴۰ فرد ۶۰ تا ۸۰ ساله به شکل تصادفی به۲گروه بازی کننده و معمولی تقسیم شدند. افراد بازی کننده در طول یک ماه، ۲۳ ساعت تحت آموزش بازی استراتژیک ظهور ملت ها (Rise of Nations) قرار گرفتند. در این بازی باید چگونگی تسلط بر جهان را فرا گرفت و چنین کاری نیاز به استراتژی نظامی،شهرسازی، کنترل اقتصاد و رفع نیازهای غذایی مردم دارد. افزایش توانایی های ادراکی سالمندان گروه بازی نسبت به گروه معمولی کاملا مشخص بود.
البته آزمایش های فراوان دیگری باید انجام شود تا بتوان تاثیرمثبت این بازی ها را تایید کرد. پرسش های فراوان دیگری نیز وجود دارند که پاسخ آنها نامشخص است. مثلا آیا دیگر بازی های استراتژیک نیز تاثیر مشابهی بر سالمندان دارد؟آیا این تاثیرات با گذشت زمان بهتر می شود یا این که موقتی است؟
این برای اولین بار است که چنین تحقیقاتی انجام گرفته است ونباید نتایج آن را خیلی بزرگ کرد. با این حال بسیار امیدوارکننده است و خوشبختانه با نتایج دیگر تحقیقات روی افراد سالمند همخوانی دارد. مدت ها است کارشناسان به ایننتیجه رسیده اند که افراد بزرگسال و سالمند می توانند سلامت جسمی و روانی خود را بافعالیت های بدنی و ذهنی بهبود بخشند. ورزش های روزانه و فعالیت هایی مانند مطالعه یا نوشتن، یکی از اولین توصیه های پزشکان به افراد سالمند است.
شاید در آینده ای نه چندان دور، معلوم شود هم بازی شدن با بچه ها در بازی های رایانه ای تاثیر بهتری نسبت به خواندن کتاب برایشان داشته باشد!

فواید اینترنت:

انسان در دنیای امروز -برای استفاده هر چه بیشتر از منابع اطلاعاتی- باید بیش از پیش
برای رسیدن به نقطه بهینه در به کار بردن امکاناتِ زمانی و هزینه ای خود، تلاش کند.
اینترنت هم یکی از مرغوب ترین ابزارهای اطلاعاتی حال حاضر بشر است که اصل فوق برای آن صادق است. پس اهمیت بسیاری دارد که راه های استفاده بهتر و درست تر از آن را بشناسیم و در خرج کردن وقت و هزینه مان برای آن، کمترین اتلاف و بیشترین سود را کسب کنیم. شاید این یادداشت بتواند تا اندازه ای حساسیت شما را نسبت به این امر برانگیزد و در ضمن راه حل هایی هم پیش پای شما قراردهد.

1- در آغاز همیشه به یاد داشته باشید که اینترنت ابتدا بر پایه نیاز انسان در تسریع فرآیند تبادل اطلاعات و دست یابی راحت تر و سریع تر به منابع اطلاعاتی مورد نیاز، به وجود آمد. بنابراین بهتر است بپذیرید که در استفاده از یک وسیله هدفمند، بی هدف نباشید و قبل از هر اتصال به شبکه جهانی اینترنت،پاسخ به این سوال را که به چه منظوری خیال به کار گرفتن آن را دارید، از یاد نبرید!

2- شاید یکی از آفت های بزرگ هنگام قرار گرفتن در دنیای مجازی، حتی هنگامی که می دانید برای چه به آن وارد شدید، این باشد که کثرت و جذابیت آن، ناخواسته شما را به جا هایی می برد که دیگر کنترل از دست تان خارج می شود، گویی که سوار موجی شده اید و ناگزیر به پیروی از آن هستید. بهترین کار برای خلاص شدن از شر این آفت مزاحم آن است که همیشه قبل از ورود، لیست چند کار با اهمیتی را که به قصد انجام آن ها تصمیم به استفاده از اینترنت گرفتید، در ذهن خود مرور کوتاهی کنید و به خاطر داشته باشید که در تهیه این لیست، به غیر از موارد خیلی خاص، یک محدودیت زمانی 30 دقیقه ای به آن اختصاص دهید و کار های کم اهمیت تر را به زمان دیگری موکول کنید و به محض آن که از انجام کارهای مورد نظر خود فارغ شدید، اتصال خود را قطع و یک نفس راحت بکشید که دیگر گرفتار آن موج نخواهید شد!

3- در خرید کارت های اینترنتی و سایر سرویس های ارائه دهنده خدمات اینترنتی، نخستین عاملی را که در نظر می گیرید، انطباق دادن آن با میزان

نیازتان باشد و به هیچ وجه در این موضوع دوراندیشی به کار نبرید و نگران تمام شدن آن نباشید، چرا که به راحتی می توانید یکی دیگر تهیه کنید و یقین داشته باشید که هیچ اتفاقی برای تان روی نخواهد داد!

4- از یادگیری مهارت های فنی در ارتباط با کامپیوتر و اینترنت غافل نشوید، چون خود به تنهایی می تواند در صرفه جویی از وقت و هزینه، فواید زیادی برای شما به ارمغان بیاورد.

5- و در پایان این که هیچ کس منکر ویژگی های سرگرم کننده و جذاب اینترنت و بهره بردن از این امکانات نیست ولی چقدر بهتر است که آن را به زمان های خالی و بی مصرفی که در حین انجام کارهای تان، مخصوصاً با توجه به سرعت قطره چکانی اینترنت در ایران حتماً نصیب تان خواهد شد، ارجاع دهید و آنگاه با خیال راحت، پا به دنیای مجازی بگذارید!