مبانی نظری سندرم پیش از قاعدگی وپرخاشگری

مبانی نظری وپیشینه تحیقق سندرم پیش از قاعدگی وپرخاشگری

فصل دوم
تاریخچه قاعدگی
تاریخچه پرخاشگری
طبقه بندی تنش پیش از عادت ماهانه از نظر دکتر آبراهام مازلو
تقویم عادت ماهانه
آمنوره

فصل دوم :
تاریخچه :
احیای یک مشکل دیرینه :
سندرم پیش از قاعدگی یک مشکل دیرینه است. با وجود آن که در سراسر سده بیستم و در واقع برای مدت پنجاه سال بسیاری از پژوهشگران علمی – غددشناسان، متخصصان زنان و زایمان و روانکاوان با دقت بسیار در این زمینه به مطالعه پرداخته اند و در سطح گسترده ای وجود چنین سندرمی را گزارش کرده اند، با این حال هنوز کاملاً شناخته نشده است و در پنجه تابوی1 عادت ماهانه گرفتار آمده است.
دکتر لئون در سال 1938 در جامعه انجمن پزشکی آمریکا اظهار داشت که جنبش زنان موجب پیشرفت بهداشت آنان در اواخر دهه 70 گردید و این امر نقطه پایانی بر ابهامات ارگانیسم بدن زن گذاشت. می توان گفت از آن پس زنان بسیاری برای از بین بردن تابوی عادت ماهانه به آموزش خود و سایر زنان و مردان پرداختند و به این آگاهی رسیدند که عادت ماهانه چیزی جز پاکسازی رحم نیست (بیگدلی، 1375 ).
تاریخچه در مورد پرخاشگری :
همانطور که گفته شد پرخاشگری شامل دو نوع خوش خیم و بدخیم است. پرخاشجویی بدخیم از غریزه حیوانی سرچشمه نمی گیرد و با اینکه بخش مهمی از کارکرد روانی انسان است، به بقای فیزیولوژیک انسان خدمت نمی کند. پرخاشگری خوش خیم به صورت لحظه ای است و تقریباً کمتر آسیب به فرد می رساند (فروم، 1369 ).
درمورد پرخاشگری نظریات و کتب گوناگونی است که از جمله می توان موارد ذیل را نام برد.
1 ) در میان یونانیان، رواقیان و در عصر تجرد انسانگرایانی چون اراسموس، توماس، مورو، یوز مستثنی هستند.
2 ) ریچارد، م . باک . روانپزشک کانادایی، او در روزگار خود از شخصیتهای برجسته روانپزشکی در آمریکای شمالی بود. اگرچه روانپزشکان تقریباً او را فراموش کرده اند، اما کتابش "آگاهی جهانی" تقریباً یکصد سال است که به وسیله افراد غیرمتخصص خوانده شده است.
داروین خود از این واقعیت آگاه بود که انسان نه تنها با صفتهای جهانی ویژه بلکه با صفتهای روانی هم مشخص می شود. داروین مهمترین این صفتها را در انسان به قرار ذیل نام برد (سمپن، 1368 ).
بی تردید یکی از نیازهای اساسی مردم در هنگام قاعدگی پیدایش آرامش است. افراد در آحاد انسان در تمامی طبقات و درجات علمی و اخلاقی در هنگام قاعدگی دچار پرخاشگری شده و در این میان هر قدر آسیب پذیری فردی کمتر باشد فرد به درجات بیشتری از آرامش و عزت نفس دست پیدا کرده است (هوگو، 1364 ).
به هر حال با این که تمدن پیش می رفت اما حقایق مربوط به عادت ماهانه دچار تحول نگردید و همزمان با تمدن پیش نرفت.
منطقی به نظرمی رسد که واژه عادت ماهانه menstruation از واژه لاتین mens به معنای دوازده مال سال است. همگان از دیرباز عادت ماهانه را یک چرخش ماهانه کنترل شده عالم هستی همانند صور ماه می پنداشتند.
دوازده ماه سال < ــــ منظور ــــ ماه < ــــ به معنی ــــ mens < ــــ به معنی ــــ menstruation
تغییرهایی که از عادت ماهانه شده است انسان را سردرگم می کند. در چند دهه گذشته زمانی که دانشمندان در زمینه مشکلات مربوط به عادت ماهانه را بررسی می کردند، از بروز مداوم آنچه که انان برحسب تنش پیش از عادت ماهانه بر آن زدند به خود آمدند. عبارت سندرم پیش از عادت ماهانه دربر گیرنده افسردگی، خستگی بیش از حد، تحریک پذیری و همچنین شامل علائم دیگری بود. به هر حال همانطور که پژوهشها پیش می رفت روشن گردید که این تنشها تنها بخشی از چیزی بود که باید سندرم پیش از عادت ماهانه نامیده می شد (لارسن، 1368 ).
پژوهشگران با توجه به نشانه های موجود پی بردند که با سندرمی تکراری و با مشکلات گوناگون مواجه هستند و با همه حقایقی که در پیش روی خود داشتند بر آن شدند که عبارت سندرم پیش از عادت ماهانه با همه نارساییهایش بخشی از سندرم شدید پیش از عادت ماهانه است.
اما از آنجا عادت دیرینه را تغییر دادن دشوار است بسیاری از پزشکان هنوز هم اغلب برای اشاره به اختلالات گوناگون پیش از عادت ماهانه از عبارت "تنش پیش از عادت ماهانه" استفاده می کنند. حتی دیده شده است که این نامگذاریها بر مبنای جغرافیایی تغییر می کند، چنانچه که پزشکان و دانشمندان اروپا و آمریکای شرقی از عبارت "اختلالات پیش از عادت ماهانه" استفاده می کنند در حالیکه پزشکان و دانشمندان ساحل غربی آمریکا "تنش پیش از عادت ماهانه" را ترجیح می دهند (لارس، 1368 ).
چه تعدادی از زنان از سندرم پیش از عادت ماهانه رنج می برند؟ سالها پیش پزشکان دریافتند که زنان از ناراحتیهای شدیدی که در آن زمان پیش از عادت ماهانه شناخته شده بود رنج می بردند این نقش شامل : افسردگی، خستگی بیش از حد، تحریک پذیری، اقدام به خودکشی، سر درد میگرنی و گاهی رفتارهای وحشیانه و بسیاری از موارد دیگر است. در حقیقت این گونه افراد گرفتار سندرم پیش از عادت ماهانه بودند.
این سندرم نشانه های ضعیفتری را به دنبال دارد از قبیل : اشتهای فراوان، جوش، احساس سنگینی در پاها، خشکی بدن، حساس شدن پستانها، عدم تمرکز و بسیاری از موارد دیگر (شکوهی، 1374).
اتخاذ شیوه نوین (طبقه بندی دکتر آبراهام مازلو از تنش پیش ازعادت ماهانه) :
دکتر آبراهام عبارت "تنش پیش از عادت ماهانه" را برای طبقه بندی وضعیتی که در حال حاضر به عنوان سندرم پیش از عادت ماهانه به آن توجه شده است به کار می برد. بنابراین تنش پیش از عادت ماهانه که در مورد خرده سندرم به کار می رود در کتاب اختلالات پیش از عادت ماهانه را می توان به چهار خرده گروه طبقه بندی کرد.
تنش پیش از عادت ماهانه A ، تنش پیش از عادت ماهانه H ، تنش پیش از عادت ماهانه C ، تنش پیش از عادت ماهانه D که در زیر توضیح داده شده است.
تنش پیش از عادت ماهانه A :
زنانی در این گروه قرار می گیرند که به طور عمده اضطراب، تحریک پذیری و تنش عصبی در آنان از اواسط فاصله بین دو عادت ماهانه شروع شده و هرچه به شروع آن نزدیک تر می شوند شدت می یابد (لارسن، 1368 ).
تنش پیش از عادت ماهانه H :
شاید دکتر آبراهام حرف H را برای نشان دادن (Heaviness) به معنی سنگینی برگزیده است. زیرا زنانی که در این رده قرار می گیرند، پیش از عادت ماهانه دچار چاقی، نفخ شکم، حساسیت دور شکم و پستانها، احتقاق و ورم متناوب صورت و پاها و بازوان می شوند و معمولاً پیش از عادت ماهانه حدود یک و کیلو و نیم به وزن بدنشان اضافه می شود. اما زنانی که از تنش پیش از عادت ماهانه H شدیدتری رنج می برند دو کیلو و نیم و یا حتی بیشتر اضافه وزن پیدا می کنند.
تنش پیش از عادت ماهانه H در 60 تا 66 درصد کسانی که از سندرم پیش از عادت ماهانه رنج می برند پدید می آید که اغلب همراه با نشانه هایی از سایر خرده گروهها است.
مشکلات تنش پیش از عادت ماهانه از افزایش مایع خارج سلولی یا ساده تر بگوییم ذخیره آبی که در خارج عروق خونی تجمع می یابد منشاءمی گیرد.
تنش پیش از عادت ماهانه C :
زنانی که از این تنش رنج می برند اسیر اشتهای بیش از حد، ولع برای خوردن شیرینی دارند و 20 دقیقه یا یک ساعت پس از این که مقدار زیادی ئیدرات کربن 35 تصفیه شده و قند خوردند، دچار حالت غش، خستگی، تپش قلب و سردرد می شوند. پژوهشگران نیز رابطه مثبت بین اشتهای وافر به شیرینی پیش از عادت ماهانه و تنش ناشی از احساس فشار را تائید کرده اند. همانطور که دکتر آبراهام در تحلیل خود از این خرده گروه توضیح می دهد، مغز در حالت طبیعی 20 درصد از کل انرژی بدن را مصرف می کند. در این زمان که فرد زیر فشار قرار دارد نیاز به انرژی بیشتری پیدا می کند و این انرژی اضافی باید از گلوکزی حاصل شود که کبد آن را از طریق تجزیه قند تامین می کند.
انواع هورمونها : آلدسترون – پروژسترون :
آلدسترون :
هورمونی است که دارای فعالیت الکترونیکی است و از غدد فوق کلیوی تشرح شده وقویترین منیرال کورتیکویید2 است. آلدسترون دفع پتاسیم و جذب مجدد سدیم و کلرور را از طریق لوله های ادرار افزایش می دهد (صالحی، 1363 ).

پروژسترون :
در طول نیمه دوم عادت ماهانه، یعنی چهارده روز بین تخمک گذاری و عادت ماهانه ترشح استروژن و پروژسترون ابتدا زیاد و سپس کم می شود. اگر این دو هورمون تعادل درست و طبیعی خود را از دست بدهند، همین امر می تواند راه حل مداوای سندرم پیش از عادت ماهانه باشد. اگرچه نشانه های این سندرم منحصر به خود است ولی احتمال دارد عوامل خفیف دیگری متنج به این نشانه ها شود.
غالباً سرچشمه این سندرم مستقیم یا غیرمستقیم می تواند با مکانیزم تعادل هورمونی بدن زن در ارتباط باشد. تئوریهایی وجود دارد که این وضع را به هورمونهای مغز نسبت می دهد، ولی در بیشتر موارد تغییرات پیچیده هورمونها می تواند موجب شود که زن آرام ناگهان مانند یک فنر از شدت ناراحتی به خود پیچید. ترشح زیاداستروژن و پروستروژن پس از تخمک گذاری موجب می شود که استروژن خود را در آندومتر که جدار داخلی رحم است افزایش داده و پژوسترون آنان را نیز به صورت جایگاهی برای باروری آماده کند (صالحی، 1363 ).

شرایطی که بر سندرم پیش از عادت ماهانه اثر می گذارد :
چنانچه زنی مبتلا به سندرم باشد روش زندگی، ساختمان بدنی ویژه و پرونده پزشکی اش تماماً بستگی به شدت سندرم او دارد و اگر نتواند فعالیت هورمونی بدنش را کنترل کند در عوض می تواند بیوشیمی 23بدن خودرا کنترل نماید. زن با آگاهی به این که در برابر چه عواملی واکنش نشان می دهد می تواند با تغییر یکی از متغیرها سندرم خود را تسکین بخشد.
این اثرات به وضوح مشخص کننده آن است که این سندرم بی تردید به چگونگی حالت جسمی و روانی شخص بستگی دارد.
تقویت عادت ماهانه :
پزشک برای تشخیص این سندرم باید از بیمار خود بخواهد به مدت دو یا سه ماه نشانه های سندرم را در تقویم عادت ماهانه یادداشت کند تا پزشک بتواند کار تشخیص و بهبود را سرعت بخشد. این کار نه تنها کمک به پزشک به شمار می رود، بلکه آگاهی بیمار را از شدت سندرم خود افزایش می دهد.
زن می تواند نشانه های سندرم خود را روی تقویم معمولی که برنامه های دیگرش را یادداشت می کند یا در تقویمی که در پایان کتاب اختلالات پیش از عادت ماهانه داده شده است بنویسید و یا حتی می تواند از کاغذ خط دار استفاده و جدولی مانند جدول زیر تهیه نماید (پورافکاری، 1368 ).
تقویم عادت ماهانه زنی که مبتلابه سندرم پیش از عادت ماهانه است.
1
شنبه
یکشنبه
دوشنبه
سه شنبه
چهارشنبه
پنج شنبه
جمعه
1

1
2
2
3
4
5
6
7
8
3
9
10
11
12
بی قرار تحریک پذیر
13
بی خوابی بی قراری
14
بی خوابی بی قراری
15
تحریک پذیر افسرده
4
16
افسرده تحریک پذیر
17
افسرده تحریک پذیر
18
افسرده تحریک پذیر
19
افسرده تحریک پذیر
20
گرسنگی
21
تورم
22
تورم
5
23
افسرده تحریک پذیر
24
تسکین
25
عالی (ع)
26
عالی (ع)
27
خیلی خوب
28
خوب
29
خوب
6
30
خوب پرانرژی
31
خوب

تقویم عادت ماهانه مهرماه 1364
این تقویم بیانگر ویژگیهای نشانه های بیمار مبتلا به سندرم پیش از عادت ماهانه است. توجه کنید که چگونه نشانه های مربوط به سندرم طی چند روز آخر پیش از خونریزی شدت می یابد و چگونه با آغاز خونریزی ناپدید می شود شروع خونریزی را در این تقویم باغ مشخص کرده ایم که آغاز خونریزی این بیمار روز 24 مهرماه است (صالحی، 1363 ).
آمنوره :
آمنوره عبارت است از عدم پیدایش قاعدگی و یا قطع قاعدگی بیش از سه پریود (دوره).
باید متذکر شد که آمنوره تظاهری از بیماری اصلی است نه خود بیماری، به عبارت دیگر خود، علامتی (symptom) از بیماری اصلی است. برای سهولت بحث آمنوره را به دو گروه اولیه تقسیم می نمایند.
1 ) آمنوره اولیه (فیزیولوژیک) :
عبارت است از عدم وجود قاعدگی قبل از بلوغ، دوران حاملگی، دوران شیردهی.
آمنوره ثانویه (پاتولوژیک) :
عبارت است از توقف قاعدکی بیش از سه پریود متوالی در خانمی که قبلاً قاعده شده است.

آمنوره ثانویه خود به دو گروه تقسیم می گردد :
– Long Term Amenorrhea – به آمنوره ای اطلاق می گردد که مدت آن بیش از یکسال باشد.
– Short Term Amenorrhea – به آمنوره ای اطلاق می گردد که مدت آن بیش از 6 ماه حداکثر تا یکسال باشد.
علل آمنوره :
برای بررسی علل آمنوره باید نظری اجنالی به فیزیولوژی قاعدگی بی افکنیم.
فیزیولوژی قاعدگی : در پیدایش قاعدگی اعضای زیر دخالت مستقیم و غیر مستقیم دارند :
هیپوتالاموس ، کرتکس مغز ، هیپوفیز قدامی ،تیروئید ، تخمدان ، رحم ، دستگاه تناسلی خارجی .
باید بین این اعضا هماهنگی خاص وجود داشته باشد تا قاعدگی به وجود آید و اگر اختلالی در هر یک از اعضای یاد شده به وجود آید انواع مختلف اختلال از جمله آمنوره بروز می کند (صارمی ، 1367).

منابع
1 )اریک، فروم، آناتومی و ویران سازی انسان، انتشارات رشد، تهران، 1369.
2 ) براهنی، محمد تقی، زمینه روان شناسی، انتشارات رشد، تهران، 1367.
3 ) بیگدلی، محمد رضا، بیماریهای زنان، دوره جدید، شماره 12 بهار 1375.
4 ) پورافکاری، نصرالله، خلاصه روان پزشکی، چاپ دوم، انتشارات تابش، تبریز، 1368.
5 ) ج، سیمین، ویراتسازی و پرخاشگری، چاپ دوم، انتشارات ویس، تهران،1368.
6 ) شکوهی، غلامرضا، پیام پزشکی، دوره جدید، شماره 8، مهر 1374.
7 ) صارمی،ابوطالب، آمنورهو تشخیص و درمانآن، تهران، انتشارات ویس، 1367.
8 ) صالحی، جهان شاه، بیماریهای زنان و پیشرفت علمی نوین، انتشارات دانشگاه تهران، 1363.
9 ) لارسن،نیلز، اختلالات پیش ازعادت ماهانه، مهین میلانی، چاپ سوم، 1368.
10 ) هوگو، ویکتور، بحران زندگی،انتشارات ویس، تهران، 1364.
1 . تابوی؛ به معنی تمرین است.
2. منیرال کورتیکویید، یکی از استروییدهای فوق کلیوی است که با کنترل کلیه سوخت و ساز الکترولیتها را در بدن تنظیم کرده و از این رو منیرال کوتیکویید نامیده می شود.
—————

————————————————————

—————

————————————————————