فضا و مکان


دانشکده هنر
گروه مهندسی شهرسازی
عنوان
فضا و مکان

دانشجویان:
نیلوفر نظری
بهناز عباسپور
زهرا احمدی
سمیه غلامی
استاد راهنما
خانم مهندس مشروطی

نیمسال دوم سال تحصیلی91-92

ضرورت و اهمیت
خنثی بودن فضاهای زیستا در محیط زیست شهری و بی مکانی انسان امروز

رسالت شهرسازی نیز در این است که فضاهای شهری را به مکان ارتقا دهد تا در بستر این مکان های معنادار، ارزش های انسانی و اجتماعی امکان بروز یابند و بحران طراحی شهری معاصر را سامان دهند.
رویکرد پدیدار شناسی

فضا و مفهوم فضا
پیچیدگی مفهوم فضا مانند سایر مفاهیم " متافیزیکی" باعث دشواری تعریف پذیری فضا می شود.
در تعریف فضا به مولفه به مولفه های فراگیری اشاره شده است که در این میان :

عوامل تعریف کننده فضا

عناصر فضا

کنزوتانگه- سالن ورزشی در توکیوی ژاپن

فضای ریاضی:

فضای ادراکی
از دیگرجنبه های اختلاف بین فضای ادراکی و ریاضی فاصله

عرصه خصوصی فضای تنگ منزل و مسکن مرجع اصلی انسان
عرصه عمومی پیرامون عرصه خصوصی متمرکز است.
سکونت
1- گذران وقت
2- خود را در خانه خویش احساس کردن
وجه تمایز اصلی فضای عمومی و خصوصی پیرامون فضای خصوصی بسته است و هر شخص اجازه ی ورود بدان را ندارد.
فضا سیستمی از روابط میان اشیا

فضای ما بین در شکل پردازی معماری اثری کاملا مهم دارد و تابع سه عامل است:
اندازه
تناسب
فرم
فضای عمومی و خصوصی – فضای مابین

فضای روز و شب
فضای روز برای ادراک تقدم دارد و تصور معمولی ما از فضا، فضای روز است.
فضای شب فاقد عمق و جهت است اثری نامعین بر انسان می گذارد.
در فضای ریاضی اختلافی بین فضای عمومی وخصوصی نیست
اختلاف قائل شده بین فضای عمومی و خصوصی به قدمت تاریخ شهرسازی است.
از مشخصه های بارز شهرهای بین النهرین اختلاف اهمیت واضح بین ساختمان های عمومی از نظر تغییر مقیاس و تناسبات و جنس در برابری معماری گم نام خصوصی

فضای مابین
اگراین 3 عامل برروی فضای مابین دو چیز اثر نگذارند, فضای موجود را تهی می نامیم.
فضای مابین برای شناخت اشیا ضروری است و در شکل پردازی معماری اثر مهمی دارد. بدون آنها بازشناسی مستقل اشیا عملی نیست.
تابع عوامل زیر است:

در شناخت فضای ما بین، عوامل اجتماعی-روانی اهمیت بسیار دارند.
بارزترین فضای ما بین در شهر خیابان
نمای جداره ها

دومین فضای میانی بااهمیت یک شهر میدان ( مثال: میدان سنت پیتر در رم ایتالیا)

میدان سنت پیتر در رم ایتالیا

بعد از مدرنیسم، طراحی فضاهای عمومی یکی ازوظایف اصلی طراحان شد.
اهمیت فضای باز جلوی ساختمان معماران بزرگ بدان بدان واقف بوده اند.

مثال: قصرهای شهری ساخته شده توسط پالادیو
1-احتیاج به حیاط مرکزی برای تامین نور و هوا، دارند . به ضوابط افقی نماینگر تداوم حرکت خیابان اهمیت بیشتری داده شده.
2-تناسبات اجزاءها به بهترین صورت ممکن، قابل تشخیص است.
تقارن به کار گرفته شده در ساختمان برای نمایش قدرت ساکن و عرض اندام ساختمان ایفای نقش می کند.مثل قصر شیریکاتی در ویچنزای ایتالیا میدان و قصر با یکدیگر تداخل می کنند.
فضای باز و میدان در یکدیگر تداخل میکنند پالادیو ایده ای را به کاربرد که بعدها در سبک باروک از آن استفاده شده است.

قصرهای پالادیو برحسب اینکه در کنار خیابان ساخته شوند یا در کناریک میدان باز، در 4مورد با هم اختلاف دارند:

لودویگ میس وان دروهه در ساختمان سی گرام در نیویورک به اهمیت فضای باز توجه کرده به بیننده امکان رویارویی با ساختمان را می دهد.
دو فضای باز خارج و فضای ساختمان را مرتبط نموده است.

موقعیت ساختمان سی گرام در فضای خیابان های مانهاتان

ساختمان سی گرام در نیویورک-لودویگ میس وان درروهه

تهی به معنی یکنواختی محض یا فقدان هرنوع تحریک ادراکی تنها بر روی دریا یا تاریکی مطلق نیست.
بلکه بین ساختمان های مسکونی یکنواخت نیز احساس می شود.
از دلایلی که طرح های شهرسازی مدرن مانند پلان و وازون لوکوربوزیه از پیش، محکوم به شکست، شدند، مشکل تهی بودن است.
با استفاده از هر چیز کوچک در داخل یک فضای خالی می توان تنش به وجود آورد و خلا را از بین برد. مانند: باغسنگ ژاپنی زن در معبد ریوان ئی در کیوتو
فضای تهی:

پلان ووازن لوکوربوزیه – ارائه ساختمان های جدید در مرکز قدیمی و متصل شهر پاریس

باغسنگ ژاپنی زن در معبد ریوان ئی در کیوتو

انواع رابطه بین دو فضا

گالری ملی در واشنگتن آمریکا

مجاورت فضاها و ارتباط آنها توسط فضای دیگر

پله عنصر ارتباط عمودی حرکت از بالا به پایین در پله ها باعث به وجود آمدن نوعی کنجکاوی می شود . وسیله ای برای القا وبیان عظمت در معماری
رامپ یا سطح شیبدار جایگزین پله
یکی از عناصر تک عملکردی مشخص و ثابت نیست بلکه وسیله ومحمل حرکت در فضا به شمار می آید.

انستیتو مدیریت هندوستان- لوئی کان

موزه گوگن هایم در نیویورک-فرانک لوید رایت

ساختمان پارلمان در برزیل – اسکار نیمایر

1- یک مکان دارای ارزش فوق العاده در ارتباط با رویداد خاص

2- مهم ترین نقش مکان تقابل با محیط توپولوژیک، فرم، جنس و رنگ
مکان جا یا قسمتی از فضا است که از طریق عواملی که در آن قرار دارند، صاحب هویت خاصی شده است.

زیارتگاه ایسه در ژاپن

مکان

چشم اندازی از جنگل های اسکاندیناوی

چشم اندازی از بیابانهای کویر ایران

چشم اندازی ترکیبی از دیدگاه شولتز

چشم انداز کلاسیک از دیدگاه نوربری شولتز

سطوح مختلف آشنایی با مکان عبارتند از:

تجربه حس مکان می تواند از یک اتاق تا یک قاره را در بر گیرد.
حس مکان:

کیفیت مکان های طبیعی در رویکرد پدیدار شناسانه از نظر نوربرگ بر اساس 5 مولفه زیر است:

مکان ها کلیت های محیطی جنگل، حیاط، بیشه، خیابان، میدان
فضا مفهوم بالا، پایین، قبل و بعد با حرف اضافه بالای، در، درون، بیرون

ارزش های فردی و جمعی حس مکان
تاثیر متقابل
حس مکان باعث :

از نظرروانی حس مکان کاتالیزوری است که باعث تبدیل شدن یک محیط به یک مکان می شود.
تعلق مکانی: یعنی مردم خود را به واسطه مکانی که در آن به دنیا آمده و رشد کرده اند تعریف می کنند.در واقع احساس تعلق و دلبستگی به مکان سطح بالاتری از حس مکان است.
سطوح مختلف حس مکان

عوامل شکل دهنده حس مکان:

سه متغیر اصلی حس مکان از نظر زو:
حس مکان از تعامل سه عنصر موقعیت، منظره و در هم تنیدگی فردی به وجود می آید که هرکدام به تنهایی برای خلق حس مکان کافی نیست.

تهدید حس مکان