به نام خدا
کار آفرینی
استاد محترم
تهیه کننده
عنوان پروژه
پرورش مرغ (بومی)
مقدمه
پرورش طیور به ویژه مرغ بومی از گذشته های دور در ایران رایج بوده است. خانواده های روستایی وعشایری، با نگهداری تعدادی مرغ و خروس، آنها را پرورش می دادند و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها، بخشی از نیازهای افراد خانواده را برطرف می کردند. همچنین مقدار اضافی مرغ و تخم مرغ تولیدی را به شهرها برده و می فروختند.
امروزه نیز در بیش تر روستاهای کشور با کم ترین هزینه وامکانات، پرورش مرغ بومی به صورت گله های کوچک انجام می شود. هرچند این گله ها معمولا به علل بهداشتی، تغذیه ای و ژنتیکی تولید و بازده کمی دارند و نقش آنها در اقتصاد و تغذیه روستاییان محدود می باشد.
دلایل اهمیت پرورش و نگهداری مرغ بومی در روستاها
-حفظ ذخایر پر ارزش ژنتیکی مرغ های بومی، بهبود تغذیه روستاییان، ایجاد اشتغال و بهبود در آمد آنان.
– کاهش بخشی از نیاز کشور به مواد خوراکی طیور مثل ذرت، سویا، گندم، جو و… که از خارج تامین می شود.
– مرغ بومی در برابر شرایط نامساعد زیستی و بیماری ها مقاومت بیشتری دارد.
– نگهداری مرغ بومی، با کم ترین هزینه و تنها با مصرف باقیمانده سفره و ضایعات کشاورزی میسر است.
– تولیدات طیور بومی به عنوان محصول ارگانیک (که بدون استفاده از دارو پرورش یافته اند) در میان مصرف کنندگان مقبولیت بیشتری دارد.
ادامه
– مزیت پرورش مرغ بومی در بستر، نسبت به نگهداری در قفس بیشتر است.
– گوشت مرغ و تخم مرغ دارای ارزش غذایی زیادی بوده وتامین کننده پروتیین حیوانی روستاییان می باشد.
– تهیه محل و جایگاه برای پرورش مرغ، برای روستاییان بسیار آسان تر از فراهم کردن محل و جایگاه برای پرورش دیگر حیوانات اهلی می باشد.
– در شرایط زندگی عشایری که اغلب یخچال وجود ندارد، نگهداری تخم مرغ بسیار ساده تر از سایر منابع پروتئینی است. (تخم مرغ های بی نطفه، در درجه حرارت معتدل، کیفیت خود را به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز حفظ می کنند).
ادامه
– گوشت مرغ به خاطر سهل الهضم بودن، می تواند غذایی مناسب برای افراد کهنسال یا بیمار روستایی باشد.
– نگهداری و پرورش مرغ های بومی، به دلیل نیاز نداشتن به امکانات و تجهیزاتی که در پرورش مرغ های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند و نیز داشتن مقاومت بیش تر و سازگاری با اقلیم بومی، آسان تر است.
– خانوارهای روستایی فاقد زمین نیز، توانایی نگهداری از چند قطعه مرغ را با حداقل امکانات دارند.
– زنان و دختران روستایی به عنوان یک نیروی کار مناسب می توانند مدیریت و نگهداری از یک گله کوچک مرغ را بر عهده گیرند که درآمد جانبی حاصل از آن، در اقتصاد خانوار روستایی اهمیت زیادی دارد.
– پرورش مرغ بومی و تولیدات آن، واحد تولیدی کوچکی را به وجود می آورد که نیاز به تکنولوژی خاصی ندارد.
روشهای مختلف برای شروع پرورش مرغ
-استفاده از مرغ بومی تخم گذار
-استفاده از تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی
-خرید جوجه یکروزه بومی مناسب از مراکز تایید شده
-خرید جوجه ۱ تا ۲ ماهه و پرورش آنها (این روش، هرچند از روش های قبلی کمی گران تر است، اما مطمئن تر می باشد و برای بار اول پیشنهاد می شود)
مواردی که در هنگام خرید جوجه یکروزه بومی، بایستی در نظر گرفته شود:
-جوجه ها از مراکز تایید شده از سوی «معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی» خریداری شوند.
-از مراکز فروش جوجه، «گواهی بهداشتی جوجه یکروزه» درخواست گردد.
-مسافت مراکز فروش جوجه یکروزه تا محل نگهداری و پرورش در نظر گرفته شود تا انتقال و حمل جوجه ها، بدون اتلاف وقت و در کم ترین زمان ممکن، انجام شود.
-وسایل نقلیه حامل جوجه های یکروزه باید سرپوشیده و بهداشتی بوده و تهویه، کولر و بخاری داشته باشد تا دما در هنگام انتقال، با توجه به زمان و فصول مختلف، قابل کنترل باشد.
شرایط نگهداری
1- شرایط مکانی
3- غذا
4-آب مصرفی مناسب
2- شرایط دمایی
شرایط مکانی
فضای مورد نیاز سالنی به ابعاد 20×11 متر مربع برای 2000 قطعه جوجه لازم است.
فضای مناسب برای جایگاه:
۱-۵ جوجه را تا سن ۲ ماهگی می توان در ۶ متر مربع (۳ در ۲ متر) پرورش داد.
۲-۱ متر مربع برای هر ۵ مرغ و خروس بالغ کافی است.
در نظر گرفتن فضای باز در محوطه جلوی جایگاه برای مرغ ها لازم است تا بتوانند در آنجا فعالیت کنند و از هوای آزاد استفاده نمایند.
فضای باز باید با توری محصور شده باشد. بهتر است در قسمتی از آن سایه بان ساخته شود تا در روزهای بارانی مرغ ها را محافظت کند. مساحت آن معمولاً ۲ برابر مساحت لانه است و برای هر چهار مرغ، ۲ متر مربع فضای آزاد لازم است. کاشت بعضی از علوفه مثل جو و شبدر در محل گردش مرغ ها برای استفاده آنان مفید است
محل استراحت
چون بر حسب غریزه، مرغ ها عادت دارند در جاهای بلند استراحت کنند، نصب چوب خواب در آشیانه بسیار مفید بوده و باعث می شود که مرغ ها از نشستن بر روی ظروف آب خوری و دان خوری خودداری کنند. در نتیجه این ظروف کم تر در معرض آلودگی به مدفوع قرار می گیرند.
ضخامت چوب در حدود ۳ سانتی متر،
طول آن به ازای هر مرغ ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر
و ارتفاع «برای جوجه ها ۴۰ سانتی متر» و «برای مرغ ها، بالغ بر ۹۰ سانتی متر» می باشد.
وجود محل تخم گذاری کافی، باعث افزایش تعداد و حفظ کیفیت تخم مرغ ها می شود. همچنین جمع آوری تخم مرغ ها راحت تر شده و آلودگی و شکستگی آنها به حداقل می رسد.
کف محل تخم گذاری باید پوشال بوده و طوری باشد که جمع آوری تخم ها به راحتی انجام شود.
برای هر ۴ تا ۶ مرغ تخم گذار، یک لانه برای تخم گذاری در نظر گرفته شود پیشنهاد می شود «عرض کف لانه حدود ۳۵ سانتی متر» و «طول آن ۳۵ سانتی متر» در نظر گرفته شود. بهتر است ارتفاع لانه از زمین، حدود ۶۰ سانتی متر باشد. جنس لانه ها می تواند فلری یا چوبی باشد. سقف لانه محکم و شیب دار ساخته شود تا از پریدن و نشستن مرغ ها بر روی آن پیشگیری شود
محل تخم گذاری (لانه)
شرایط دمایی
جوجه های یکروزه باید تا چند هفته اول در محلی گرم، نگهداری شوند. این محل معمولاً شامل یک منبع تولید کننده گرما و یک سرپناه می باشد که دمای
لازم را برای پرورش جوجه ها تامین و حفظ می کند.
با توجه به مناطق مختلف جغرافیایی، باید ۴ عامل؛ عایق بندی، تهویه، منبع گرم کننده و منبع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد.
دمای محل نگهداری جوجه های یکروزه در ابتدا باید حدود۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی گراد باشد. با رشد و پردرآوردن، به تدریج نیاز آنها به دمای محیط کاهش می یابد و باید کم کم دما را کاهش داد، تا در ۹-۷ هفتگی به حدود ۲۲ درجه برسد.
غذا
برای رسیدن به رشد مطلوب، دسترسی به غذا در ساعات اولیه ورود جوجه ها اهمیت دارد. ماه اول (به ویژه هفته اول)، زمان حساس در زندگی جوجه ها محسوب می شود. در روز اول تولد، ۱۲ تا ۲۴ ساعت نباید دان در اختیار جوجه قرار داد، چون باقیمانده زرده در بدن جوجه ها، برای تغذیه آنها کافی است. بعد از آن نیز در صورت امکان، ۱۲تا ۱۴ ساعت از آرد ذرت به تنهایی استفاده شود. سپس می توان از غلات یا خوراک های دیگر به صورت آردی (کوبیده شده) استفاده کرد. توصیه می شود به هیچ وجه از آرد گندم در هفته اول زندگی جوجه ها در جیره غذایی آنها استفاده نشود.
آب
طیور به آب تازه و تمیز در تمام اوقات نیاز دارند. ۷۰ درصد بدن مرغ و ۶۵ درصد وزن تخم مرغ از آب تشکیل شده است.در شرایط معمولی هر ۴ مرغ در شبانه روز، یک لیتر آب مصرف می کنند. در آب و هوای گرم این مقدار بیشتر می شود
هزینه سرانه مربوط به کارگر
معمولاً نگاهداری جوجه در هفته های اول مشکل تر بوده و احتیاج به دقت و مراقبت و کار بیشتری دارد در صورتیکه در سنین بالاتر نگاهداری جوجه احتیاج به دقت و کار کمتری دارد. از طرفی چون با پرورش جوجه کبابی در سنین بالاتر تعداد کمتری سری در سال می توان نگاهداشت، از این رو از نظر عملیات ورود جوجه یک روزه و همچنین ارسال جوجه های گوشتی به بازار تعداد دفعات ضد عفونی کردن لانه احتیاج به کار کمتری خواهد داشت، در نتیجه میزان کار در واحد تولید کمتر گردیده و سبب کاهش هزینه سرانه مربوط به کارگر می گردد.
هزینه مربوط به سوخت
معمولاً در پنج هفته اول احتیاج به حرارت مصنوعی است در صورتی که در سنین بالاتر مخارج مربوط به سوخت حذف می شود. از این رو هر چه جوجه های سنین پائین و کم وزن به بازار ارسال شود، هزینه سرانه و مصرف سوخت بیشتر می خواهد تا هنگامی که جوجه در سنین بالاتر و در وزن بالاتر به بازار ارسال گردد. زیرا در مدت اضافی نگاهداری احتیاج به هزینه مربوط به سوخت نیست.
هزینه های مربوط به واکسیناسیون و دارو تلفات
با توجه به اینکه دو نوبت واکسیناسیون بر علیه بیماری نیوکاسل برای جوجه های گوشتی توصیه می شود و این دو نوبت نیز در سنین پائین است، از این رو مخارج واکسیناسیون و دارو در جوجه های با وزن کمتر و جوجه های با وزن بیشتر یکسان خواهد بود. در نتیجه هزینه سرانه واکسیناسیون در واحد وزن در جوجه های سنگینتر ارزانتر تمام می شود. از نظر تلفات نیز طبق مطالعات انجام شده، اغلب تلفات در جوجه های گوشتی در چند هفته اول زندگی است از این رو به طور کلی در واحد وزن درصد تلفات در جوجه گوشتی سنگین کمتر از جوجه کبابی های سبکتر می باشد.
هزینه مربوط به غذا
راندمان تبدیل غذا به گوشت هر چه سن جوجه بیشتر می شود کمتر می گردد ولی این کاهش راندمان به حدی نیست که از نظر اقتصادی به صرفه نباشد این امر البته بسته به نژاد، نوع غذا و طرز غذا دادن فرق می کند. معمولاً چون در سنین بالاتر از نظر کیفیت تغییراتی در جیره غذائی داده می شود و درصد پروتئین کاهش می یابد جیره غذائی ارزان تر تمام می شود از این رو تا حدی ارزان تمام شدن جیره غذائی جبران کاهش راندمان غذائی را می نماید. از این رو هر چه جوجه های گوشتی ارسال شده به بازار بیشتر نزدیک به وزن استاندارد (1700 گرم) باشد، احتیاج کمتری به جوجه یک روزه و سوخت و بستر و دارو و واکسن و کار بوده و برعکس چنانچه این مسئله رعایت نشود، ضایعات مواد مزبور بیشتر خواهد بود.
از عوامل مهم تلفات جوجه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- بیماری ها، مراجعه نکردن به موقع به دامپزشکی و نزدن واکسن لازم، باعث مرگ و میر جوجه ها می شود.
2- مراقبت نکردن به موقع و مناسب، از جمله عدم تهیه دان خوری وآب خوری متناسب با تعداد و سن جوجه ها، می تواند موجب بروزآسیب های فیزیکی به آنها شود.
3- فراهم نبودن شرایط بهداشتی جایگاه، تغذیه و آب آشامیدنی
چند نکته بهداشتی مهم
1- جوجه ها را نباید در لانه هایی که قبلاً مرغ در آن بوده قرار داد، مگر این که لانه به طور کامل تمیز و ضد عفونی شود.
2- ظرف های آب خوری مرغ ها و جوجه ها باید به طور مرتب با پارچه تمیز و آب، شسته و تمیز شود.
3- دان خوری باید تمیز نگه داشته شود. همچنین دانه هایی که با فضولات مرغ ها و جوجه ها مخلوط شده و یا کپک زده اند، باید دور ریخته شوند.
4- از ورود مرغ های بیمار به جمع مرغ های سالم باید پیگیری شود. محل نگهداری آنها باید در جایی جداگانه و دور از مرغ های سالم باشد.
5-لاشه مرغ ها و جوجه های مرده باید فوری از لانه خارج شده، سپس به همراه آهک در خاک دفن گردیده یا سوزانده شود.
6-از ورود طیور غریبه و یا وحشی به لانه مرغ ها باید جلوگیری شود.
مهم ترین عوامل تلفات جوجه ها:
1-بیماری ها، مراجعه نکردن به موقع به دامپزشکی و نزدن واکسن لازم، باعث مرگ و میر جوجه ها می شود.
2- مراقبت نکردن به موقع و مناسب، از جمله عدم تهیه دان خوری وآب خوری متناسب با تعداد و سن جوجه ها، می تواند موجب بروزآسیب های فیزیکی به آنها شود.
3- فراهم نبودن شرایط بهداشتی جایگاه، تغذیه و آب آشامیدنی.
ماتریس SWOT
نقاط قوت:بازگشت سریع سرمایه-خوراکی بودن محصول-قیمت پایین نسبت به گوشت قرمز- خرید تضمینی توسط کشتارگاه
نقاط ضعف:سرمایه اولیه نسبتا زیاد-حقوق بالای دکتر ناظر
فرصتها:تولید مرغ گوشتی و تخمی به طور همزمان،تولید تخم مرغ
تهدید: بیماری و تلفات سنگین- نوسانات بازار ارز(تهیه خوراک)-دور بودن از کشتارگاه-
صدور بی رویه مجوز مرغداری-واردات گوشت از برزیل
منابع
http://www.itpnews.com/sabr-danstny-ha/mtghazyan-tasys-mrghdary-bkhvannd-shbyh-trh-tvjyhy-tsmym-drst-bgyryd.aspx?Itemid=344
http://alimanafzadeh.blogfa.com/post/218/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%BA-%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C
http://www.foodna.ir/26536-fa.html
http://ghasem17.blogsky.com/1387/04/17/post-121
http://www.itpnews.com/mdyryt-prvrsh/zayaat-dr-mrghdary-ha.aspx?Itemid=343