نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: هدیه های آسمان
پایـه: دوم دبستان
درس 17: وقت نماز
مقدمه
متن درس برای آموزش اوقات نماز است که در سه محیط خانه، مدرسه و مسجد صورت می گیرد و به اذان در هریک از اوقات توجه شده است. در این پایه، یادگیری متن عربی و یا ترجمه اذان اجباری نیست. تنها کافی است بچه ها با اذان و اهمیت آن آشنا شوند. علاوه بر اوقات نماز، این درس تعداد رکعات هر نماز را نیز بیان می کند.
اهداف درس
* آشنایی دانش آموزان با اذان به عنوان اعلام کننده اوقات نماز
* آشنایی دانش آموزان با اوقات نماز
* تقویت احساس علاقه دانش آموزان به فراگیری اذان و ادای نماز
انتظارات درس
دانش آموز طی فرایند آموزش:
* اوقات اذان را بیان می کند.
* به اذان گفتن ابراز علاقه می کند.
* احساس شادی و نشاط خود را از خواندن شعر ابراز می کند.
* شعر را به صورت روان و یا در قالب سرود می خواند.
* تمایل دارد که در مدرسه نماز بخواند.
مراحل تدریس
* پیشنهاداتی برای شروع مناسب تدریس
* با توجه به عنوان درس، می توانید بحث را از عنوان آغاز کنید.
* برای ایجاد انگیزه پخش نوای زیبای اذان جذابیت لازم را ایجاد می کند.
* چنانچه دانش آموزی با اذان آشنایی دارد می تواند آن را در کلاس برای دوستانش بخواند.
* می توانید شعر سرود بیداری را با لحنی زیبا و دلنشین در شروع درس بخوانید.
* پیشنهاد برای انتخاب روش تدریس مناسب
* متن درس را در قالب یک قصه بخوانید. توجه بچه ها را به تصاویر درس (بخش ببین و بگو) جلب کنید تا دریافت محتوای درس بهتر صورت پذیرد.
* نکته: هرچند که متن اذان در درس نیامده است، اما می توانید از لوحه های اذان در درس قرآن پایه سوم کمک بگیرید و در معرض دید دانش آموزان قرار دهید و یک بار از روی آن بخوانید.
* از ذوق و سلیقه بچه ها کمک بگیرید و از آن ها بخواهید برای شعر درس، آهنگ و لحن مناسبی پیشنهاد دهند.
* می توانید درباره سحرهای ماه رمضان و حال و هوای بچه ها در آن هنگام سوال کنید.
* فعالیت های پایان درس
فکر می کنم: پاسخ بچه ها موارد زیر می باشد: هنگام نماز ظهر، هنگام نماز عصر، هنگام نماز مغرب، هنگام نماز عشاء.
دوست دارم: از جلسه قبل به بچه ها بگویید وسایل نماز خود را برای انجام یک نماز دو رکعتی به مدرسه بیاورند، سعی کنید در نمازخانه مدرسه این نماز را برپا کنید.
با هم بخوانیم: خواندن دسته جمعی شعر شور و نشاط فراوانی به کلاس می بخشد، از بچه ها بخواهید با بیان خود مفهوم شعر را بیان کنند.
امین و مینا: بهتر است به صورت انفرادی انجام شود.
ببین و بگو: می توانید از بچه ها بخواهید علاوه بر نوشتن اوقات نماز در زیر هر تصویر، برای هر تصویر داستان کوتاهی بسازند و…
جدول ارزشیابی:
عناوین کارنامه
اهداف کلی
نشانه های تحقیق
سطوح عملکرد
احکام
آشنایی با اذان به عنوان اعلام کننده اوقات نماز و مقدمه آن
بیان اوقات اذان و نمازهای واجب روزانه
خیلی خوب
اوقات اذان، تعداد رکعات نمازهای روزانه و زمان پایان آن ها را بیان می کند.
خوب
اوقات اذان و تعداد رکعات نمازهای روزانه را بیان می کند.
قابل قبول
اوقات اذان و نمازهای روزانه را بیان می کند.
نیازمند تلاش بیشتر
با کمک آموزگار اوقات اذان و نمازهای روزانه را بیان می کند.
دانستنی های درس
* نکته 1: تشویق به حضور در مسجد و یا نمازخانه مدرسه یکی از اهداف ضمنی این درس است. دانش آموز می آموزد که خواندن نماز به صورت جماعت چه در مسجد و چه نمازخانه ارزش بیش تری از خواندن آن به تنهایی دارد.
* نکته 2: تشویق مخاطب به حضور در مسجد و نمازخانه به همراه دوستانش از دیگر مطالب قابل توجه است. این امر موجب انگیزه دانش آموزان برای به همراه آوردن دوستان خود در این اماکن می شود و به نوعی امر به معروف را در مورد آنان عملی می سازد. این نکته از این عبارت درس من و دوستانم وضو می گیریم و به نمازخانه می رویم و نیز فعالیت دوست دارم قابل استفاده است.
* نکته 3: توجه دادن دانش آموزان به این مساله که صدای اذان در حقیقت صدای دعوت خداوند است که ما را به گفت وگوی با خود دعوت می کند، می تواند آن ها را به خواندن نماز و خصوصاً نماز اول وقت تشویق کند.
* نکته 4: در درس دوم بیان شد که همه موجودات با زبان خود در حال شکرگزاری از خداوندند، در این درس این مطلب در قالب شعر سرود بیداری آمده است. هدف شعر توجه دادن دانش آموز به این نکته است که وقتی همه موجودات به ذکر و دعای با خدا مشغولند، حیف است که من از این کار خیر، دور بمانم. من که کمتر از گنجشک و بلبل نیستم.
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
آشنایی با اذان به عنوان اعلام کننده ی اوقات نماز و مقدمه آن
* هدف های جزئی
– آشنایی دانش آموزان با اذان به عنوان اعلام کننده اوقات نماز
– تقویت احساس علاقه دانش آموزان به فراگیری اذان وادای نماز
– آشنایی دانش آموزان با اوقات نماز
– آشنایی با مکان های مناسب برای خواندن نماز
* هدف های رفتاری
– دانش آموزان اوقات خواندن نماز را بیان کنند. (دانشی)
– دانش آموزان نسبت به یادگیری درس اوقات نماز علاقه نشان دهند. (عاطفی)
– یک نماز دو رکعتی بخوانند. (عاطفی واکنشی)
– احساس زیبای نماز خوندن را دریک جمله بنویسند. (مهارتی)
– تکالیف کتاب را با مهارت انجام دهند. (روانی حرکتی)
* رفتار ورودی
– صدای اذان را شنیده است.
– وضو گرفتن را یاد گرفته است.
* ارزشیابی تشخیصی
– چه چیزی ما را به نماز دعوت می کند؟
– چه نمازی ثواب بیشتری دارد؟
– چه موقع هایی اذان گفته می شود؟
* رسانه های آموزشی
کتاب هدیه های آسمانی، انیمیشن، وایت برد، ماژیک
* روش های یاددهی یادگیری
تلفیقی از روش های پرسش و پاسخ، بحث گروهی و نمایشی
* مدل چینش کلاس
به صورت ردیفی گروهی
* فعالیت های مقدماتی
ابتدا با نام و یاد خدا مهربون و احوالپرسی و حضور و غیاب ازدانش آموزان و پرسیدن دلیل غیبت دانش آموزان وپرسش ازدرس قبل تدریس درس جدید راشروع می کنم.
* ارائه درس
برای ایجاد انگیزه صدای اذان را از گوشی پخش می کنم بعد از دانش آموزان می پرسم اذان شما را به یاد چه چیزی می اندازد؟ آفرین یعنی وقت نماز است.
بچه ها اگر کسی در شما را بزند چه کار می کنید؟ جواب می دهند بعد از مطمئن شدن باز می کنیم و روی افراد غریبه باز نمی کنیم. وقتی تلفن خانه ی شما زنگ بزند چیکار می کنید؟ جواب می دهیم شاید کسی با ما کاری داشته باشد بعد ادامه می دهم بله بچه ها یه نفر که از همه مهربونتره و این همه نعمت به ما داده پشت در هست اگه گفتین کیه؟
آفرین خدای بزرگ هست. بچه ها خدا با چه صدایی میاد درخونه های مارو میزنه؟ با صدای اذان
خدا با صدای اذان ما را به نماز دعوت میکنه بعد توضیحات دیگری نیز اضافه می کنم بچه ها همان طور که غذا خوردن باعث رشد بدن ما می شود و ما آدم ها برای رشد بدنمان به غذا خوردن نیاز داریم وبرای اینکه روحمان هم رشد بکند باید نماز بخوانیم نماز غذای روحمان است. ما 5 وعده نماز می خوانیم. نماز صبح 2رکعت، ظهر 4 رکعت و عصر 4 رکعت، مغرب 3 رکعت و عشا 4 رکعت
بچه ها حالا از کجا بفهمیم وقت نماز شده؟ همان طور که ما از روی گرسنه شدن می فهمیم وقت غذا خوردن شده است از روی اذان هم می فهمیم وقت نماز خواندن شده است.
بعد شعر مربوط به اوقات نماز را می خوانم…
یک بار دیگر انیمیشن اوقات نماز را پخش می کنم تا اگر اشکالاتی داشتند رفع شود. بعد متن درس را به صورت داستان تعریف می کنم بچه ها نمایشش را اجرا می کنند سپس از هر گروه یک نفر روی درس را می خواند.
قسمت دوست دارم: بچه ها وضو می گیرند و یک نماز دورکعتی در نماز خانه مدرسه برپا میشود.
با هم بخوانیم: خواندن دسته جمعی شعر شور نشاط فروانی به کلاس می بخشد. از دانش آموزان می خواهم با بیان خود مفهوم شعر را بیان کنند.
ببین وبگو: از فراگیران می خواهم علاوه بر نوشتن اوقات نماز در زیر هر تصویر، برای هر تصویر داستن کوتاهی نیز بسازند و تعریف کنند. در آخرمطالب را جمع بندی می کنم خلاصه ی درس را ارائه می دهم بعد از فراگیران می خواهم هر چه از درس جدید یاد گرفتند بیان کنند.
برای ارزشیابی هم کاربرگ های اوقات نماز را در اختیار گروه ها قرار می دهم تا کامل کنند.
* تعیین تکلیف
همراه خانواده ی خود در نماز جماعت شرکت نمایند.
سوالات درس به همراه پاسخ
1. ما در یک شبانه روز چند بار نماز می خوانیم؟
جواب: پنج بار
2. نمازهای پنج گانه را نام برید؟
جواب: نماز صبح، نماز ظهر، نماز عصر، نماز مغرب، نماز عشا
3. نماز صبح چند رکعت است؟
جواب: دو رکعت
4. برای خواندن نماز صبح، تا چه زمانی وقت داریم؟
جواب: تا وقتی خورشید طلوع کند.
5. نماز ظهر چند رکعت است؟
جواب: چهار رکعت
6. نماز عصر چند رکعت است؟
جواب: چهار رکعت
7. نماز مغرب چند رکعت است؟
جواب: سه رکعت
8. نماز عشا چند رکعت است؟
جواب: چهار رکعت
9. برای خواندن نماز عصر، تا چه زمانی وقت داریم؟
جواب: تا غروب آفتاب
10. اذان ما را به چه کاری دعوت می کند؟
جواب: نماز خواندن
11. کدام نمازهای روزانه، چهار رکعتی هستند؟
جواب: نماز ظهر، نماز عصر، نماز عشا
12. خواندن نماز به چه صورت بهتر است؟ به تنهایی یا به جماعت؟
جواب: به صورت جماعت
13. در چه جاهایی می توان نماز را به صورت جماعت خواند؟
جواب: در مسجد، در نمازخانه های مدرسه
14. در چه موقع نماز صبح را باید بخوانیم؟
جواب: قبل از طلوع آفتاب و زمانی که خروس قوقولی قوقو می کند.
15. نماز ظهر را باید چه موقع بخوانیم؟
جواب: وقتی خورشید بالای سر ما قرار دارد و وسط آسمان است و صدای اذان از مسجد به گوش می رسد.
16. چه نمازی ثواب بیشتری دارد؟
جواب: نمازی که به جماعت خوانده شود و در مسجد باشد.
17. چه چیزی ما را به نماز دعوت می کند؟
جواب: صدای خروس موقع سحر و صدای اذان از مسجد ما را به نماز دعوت می کند.
18. هر شبانه روز چند بار نماز می خوانیم؟
جواب: پنج بار: صبح، ظهر، عصر، مغرب، عشاء
19. نماز در چه مکان هایی خوانده می شود؟
جواب: در مکان های پاکیزه و تمیز مثل: خانه- نمازخانه – مدرسه – مسجد
20. چه چیزی اوقات نماز را اعلام می کند؟
جواب: اذان
21. در چه وقت هایی اذان گفته می شود؟
جواب: صبح – ظهر – مغرب