نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: پنجم دبستان
فصل5 : عددهای اعشاری
درس4 : ضرب عددهای اعشاری
مباحث و عناوین این فصل: عددهای اعشاری، جمع عددهای اعشاری، تفریق عددهای اعشاری، ضرب عددهای اعشاری
مقدمه فصل5
این فصل شامل چهار درس است. (آشنایی با اعداد اعشاری، جمع، تفریق و ضرب اعداد اعشاری). دانش آموزان در کلاس چهارم با اعداد اعشاری تا مرتبه دهم آشنا شده اند. در درس اوّل با یادآوری عدد مخلوط و اعشاری، شناخت آنها تا مرتبه هزارم توسعه می یابد. در سه درس بعدی عملیات جمع و تفریق و ضرب اعداد اعشاری کار می شود. دانش آموزان ضمن آشنایی با طرق مختلف جمع و تفریق به ضرورت توجه به ارزش مکانی در عملیات واقف می شوند و در درس آخر با ضرب اعداد اعشاری درهم و ضرب اعداد اعشاری در ١٠ و ١٠٠ و … آشنا می شوند. ارتباط اعداد اعشاری و زندگی با کاربرد آنها در واحدهای مختلف اندازه گیری مورد توجه واقع شده است.
در تصویر عنوانی این فصل، غیاث الدین جمشید کاشانی به عنوان یکی از دانشمندانی که حدود ٦٠٠ سال پیش می زیسته و کسرهای دهگانی(اعشاری) را ابداع کرده معرفی شده است. همچنین یکی از موارد کاربرد اعداد اعشاری لزوم حساسیت در اندازه گیری هاست و این موضوع در مسابقات ورزشی نمود بیشتری پیدا می کند.
در ادامه نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس برای تدریس درس ضرب عددهای اعشاری آورده شده است.
نکات آموزشی و روش تدریس
* پیشبرد تدریس
در این درس دانش آموزان با استفاده از جمع و ارتباط آن با ضرب پاسخ سوالات را به دست می آورند و به روش استقرایی با توجه به رقم های اعشاری عامل های ضرب و رقم های اعشاری حاصل ضرب به قانون آن پی می برند و سپس اعداد اعشاری را به کسر تبدیل و حاصل ضرب را به دست می آورند و با تبدیل دوباره آن به اعداد اعشاری صحّت قاعده ای که در قسمت قبل به دست آوردند را تجربه می کنند.
در فعالیت بعدی یکی از عامل های ضرب اعداد صفردار مثل 10 و 100 و 200 و… هستند که در اعداد اعشاری ضرب می شوند. دانش آموزان حاصل این ضرب ها را با ماشین حساب پیدا می کنند و به روش استقرایی متوجه تاثیر صفرعامل های ضرب در جای ممیز حاصل ضرب می شوند. بعد از این قانون استفاده می کنند و ضرب های دیگر را انجام می دهند.
* توصیه های آموزشی
قبل از شروع درس، ارتباط جمع و ضرب را یادآوری کنید. همچنین دانش آموزان به کلمه های عامل ضرب و حاصل ضرب کاملاً واقف باشند.
می توانید از ماشین حساب کمک بگیرید و مثال های متفاوتی از ضرب عددهای اعشاری کار کنید. خودتان را به حاصل ضرب هایی محدود نکنید که فقط تا مرتبه هزارم دارند. سعی کنید تعداد رقم های اعشاری عامل های ضرب را هر بار تغییر دهید. توجه دانش آموزان را به ارتباط تعداد رقم های اعشاری حاصل ضرب و تعداد رقم های اعشاری عامل های ضرب جلب کنید.
از دانش آموزان بخواهید مثال هایی که کار کردید را به کسر تبدیل کنند و حاصل کسری را دوباره به اعشار تبدیل کنند. و از آنها در مورد تعداد رقم های اعشاری حاصل ضرب و عامل های ضرب سوال کنید.
پس از به دست آوردن قانون ضرب و تسلط کامل مثال هایی بدهید که سمت راست ترین رقم یکی از عامل ها ٥ و سمت راست ترین رقم عامل دیگر 2 یا 4 یا 6 یا 8 باشد. دانش آموزان توجه کنند که صفر به دست آمده هم یکی از رقم های اعشاری حاصل ضرب است.
* بدفهمی های رایج دانش آموزان
گاهی دانش آموزان فکر می کنند تعداد رقم های اعشاری دو عامل ضرب را باید درهم ضرب کنند و در حاصل ضرب تاثیر بدهند. هنگام تدریس به این نکته توجه کنید که تعداد رقم های اعشاری عامل های ضرب با هم جمع می شود.
در مواردی که سمت راست ترین رقم عامل های ضرب 5 و اعداد زوج هستند توجه کنند که صفر حاصل ضرب را در تعداد رقم ها به حساب بیاورند.
* اهداف درس
ضرب اعداد اعشاری تا مرتبه هزارم
تسلط بر قانون ضرب اعدادی مثل 10 و ١٠٠ و… در اعداد اعشاری
ارتباط اعداد کسری و اعشاری
تقریب زدن حدود حاصل ضرب
به کارگیری مهارت ضرب در حل مسائل مربوطه
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
ضرب اعداد اعشاری
* اهداف جزئی
مفهوم ضرب اعداد اعشاری را درک کنند.
با کاربرد ضرب اعداد اعشاری در زندگی آشنا شوند.
با روش های مختلف انجام عملیات ضرب اعداد اعشاری (تبدیل به کسر، از طریق جدول ارزش مکانی، مساحت و…) آشنا شوند.
تغییر مکان ممیز در ضرب اعداد اعشاری و عددهای 10، 100، 1000و… را درک کنند.
* اهداف رفتاری
مفهوم ضرب اعداد اعشاری را بیان کنند. (دانشی)
کاربر ضرب اعداد اعشاری را بیان کنند. (دانشی)
با روش های مختلف بتوانند عملیات ضرب اعداد اعشاری را انجام دهند. (مهارتی، دانشی)
مهارت کسب شده را در حل مسئله به کار ببرند. (مهارتی، دانشی)
در یادگیری مطالب و حل مسئله از خود علاقه نشان دهند. (نگرشی)
در فعالیت های گروهی شرکت کنند. (مهارتی، عاطفی)
* وسایل مورد نیاز
گچ، تخته، ماشین حساب به تعداد گروه ها و کتاب درسی
* رفتار ورودی
معلم با چهره ی خندان و پر از انرژی وارد کلاس می شود.
معلم: سلام دوستای خوب من حالتون خوبه؟ سلام، بله خانم… خدا رو شکر که همگی خوب و سالم و سرحالید، دخترای گل من آخر هفته خوبی داشتید؟ (چون کلاس ریاضی شنبه اولین ساعت در نظر گرفته شده است. )
بهتون خوش گذشت؟ بله و …
معلم: من که دلم برای شما خیلی تنگ شده بود شما چطور؟
خب بچه های گلم تا من یه حضور غیاب کنم تکالیفتون رو بذارید رو میز بیام ببینم.
* ارزشیابی ورودی
چون درس قبل در مورد جمع و تفریق اعداد اعشاری بود معلم برای هر گروه تکلیفی مشخص کرده است.
گروه1: تکلیفتون محاسبه جمع و تفریق اعداد اعشاری از طریق نمودار بود، متشکرم آفرین درست انجام دادید.
گروه2: تکلیفتون محاسبه جمع و تفریق اعداد اعشاری از طریق جدول ارزش مکانی بود، آفرین بر شما که درست و مرتب نوشتید.
گروه۳: تکلیفتون محاسبه جمع و تفریق اعداد اعشاری با استفاده از شکل بود، احسن بر شما کاملا درست نوشتید.
گروه4: تکلیفتون محاسبه جمع و تفریق اعداد اعشاری از طریق تبدیل به کسر بود، آفرین دخترای گلم ممنون از تلاشتون
در ادامه از هر گروه یک نفر را صدا می زنیم تا پای تابلو بیایند. تابلو رو به چهار قسمت تقسیم کنید و هر کسی کار گروه خودش رو حل کنه همراه با توضیح، در پایان معلم از آنها تشکر می کنه، خب بچه ها جونم کسی سوالی نداره؟
* ارائه تدریس
گام اول(جلب توجه): معلم با گفتن یک داستان و طرح سوال در پایان آن، ایجاد انگیزه می کند. خب دوستای خوبم چون دخترای خوبی هستید و تکلیفتونو دقیق انجام دادید میخوام واستون یه داستان بگم.
زهرا خانم یه خانواده 4 نفره داشت که توی یه خونه کوچیک و بدون اتاق مستقل زندگی می کردن اما پدر زهرا به دنبال یه خونه بزرگتر بود تا اینکه بالاخره تونستن یه خونه بزرگ بخرن که چند تا اتاق داشت. زمانی که به خونه جدید منتقل شدن زهرا رفت و اتاق دلخواه خودش رو انتخاب کرد و از پدرش خواست که کف اتاقش رو موکت صورتی کنه طوری که همه ی کف اتاقش پوشیده شه. پدر زهرا کمی فکر کرد بعد متر برداشت و طول و عرض اتاق رو اندازه گرفت طول آن 5/6 متر و عرضش 2/4 متر بود. اما زمانی که این اعداد اعشاری به دست اومد دوباره رفت تو فکر که چگونه این معما رو حل کنه؟
گام دوم(آگاه ساختن از هدف): بچه های گلم برای اینکه بتونیم به پدر زهرا کمک کنیم و معما رو حل کنیم، حواساتونو جمع کنید تا با هم به جواب برسیم.
گام سوم(یادآوری پیش نیازها و ارزشیابی تشخیصی): از آنجایی که شاگردان در پایه سوم و پایه های قبلی با مفهوم مساحت و طریقه محاسبه آن آشنا شده اند و در پایه پنجم هم، ضرب اعداد اعشاری به صورت ستونی(جدول ارزش مکانی) و تبدیل به کسر را یاد گرفته اند. پس کلاس را به ۳ گروه تقسیم بندی می کنیم بطوریکه در هر گروه شاگرد قوی و ضعیف وجود داشته باشد.
از گروه 1 می خواهیم مسئله بالا را با استفاده از کسر نویسی (تبدیل اعداد اعشاری به کسری) حل کنند.
از گروه ۳ می خواهیم مسئله بالا را از طریق مساحت قسمت های مختلف شکل حل کنند.
گام چهارم(تدارک راهنمایی یادگیری): معلم به گرو ها سر میزند و اگر گروهی در یادآوری پیش دانسته ها با مشکل روبرو شد، راهنمایی می کند.
گام پنجم(فراخوان عملکرد) و گام ششم(تدارک بازخورد): معلم پس از فرصتی که به گروه ها می دهد تا مسئله را حل کنند، از گروه ها می خواهد گزارش کار خود را ارائه دهند و معلم یکی از اعضای گروهی را که زودتر به پاسخ رسیده اند پای تابلو می برد تا راه حل و کار خود را ارائه دهند.
معلم روی کار گروه ها نظارت کرده و توضیحات تکمیلی را بیان می کند.
ارزشیابی تکوینی: معلم از تعدادی از شاگردان ۳ روش بالا را می پرسد و …
گام هفتم (ارائه محرک)
معلم به هر گروه یک ماشین حساب می دهد و ضرب های زیر را بزرگ روی تابلو می نویسد تا با کمک ماشین حساب پاسخ ضرب را بدست آورنند.
= 10 001/0
= 100 0001/0
= 10 1/0
تفحص گروهی: معلم از گروها می خواهد با استفاده از ماشین حساب ضرب ها را انجام دهند و رابطه بین صفر های اعداد با تغییر مکان ممیز را کشف کنند.
چند نکته:
– معلم به گروها سر می زند و با پرسیدن سوال هایی آن ها را راهنمایی می کند اما کشف کردن به عهده خود گروه است.
– گروهی را که زودتر به پاسخ رسیده اند پای تابلو می آورد تا چگونگی رابطه را توضیح دهند و بعد تشکر می کند و خود توضیحات کاملتری می دهد.
– بطور تصادفی چند شاگرد را انتخاب می کند و پای تابلو می برد. سوال هایی در مورد درس داده شده می پرسد و اگر نقصی بود برطرف می کند.
* ارزشیابی پایانی
تمرینات صفحه کتاب را حل کنید و جلسه بعد بیارید.
* تکلیف خلاقانه
قد و وزن خود را اندازه گیری کنید و به دو روش آنها را با هم ضرب کنید. (بر اساس واحد متر)