طرح درس شماره1
نام کتاب
علوم تجربی
پایه
چهارم دبستان
عنوان درس
گرما و ماده
زمان
45 دقیقه
موضوعات درس
مفهوم تب، حس لامسه در تشخیص سردی یا گرمی، دماسنج و انواع آن، گرما موجب افزایش دما
هدف کلی
آشنایی دانش آموزان با مفهوم گرما و چگونگی اندازه گیری آن
اهداف جزئی
دانش آموزان…
با مفهوم گرما آشنا شوند.
بدانند برای اندازه گیری دما از چه وسیله ای استفاده می شود.
با انواع دماسنج آشنا شوند.
کاربرد انواع دماسنج (پزشکی، دیجیتال و… ) را بدانند.
بدانند برای افزایش دمای چیزی، وجود گرما ضروری است. ( گرما باعث افزایش دما می شود. )
اهداف رفتاری
مهارت استفاده از دماسنج را بیاموزند.
بتوانند در مواقع لزوم از دما سنج استفاده کنند.
برای اندازه گیری دمای بدن و تشخیص تب بتوانند از دماسنج استفاده کنند.
نسبت به اندازه گیری دمای هر چیزی (هوا، بدن و… ) کنجکاوی و علاقه نشان دهند.
روش های تدریس و مدل کلاس
روش تدریس: ایفای نقش، پرسش و پاسخ
مدل کلاس: به صورت کلاسی با چیدمان دلخواه ( می توان از گروه های از پیش تعیین شده استفاده کرد و یا با توجه به شناختی که از دانش آموزان داریم آنها را دوباره گروه بندی نمود. )
مواد و رسانه های آموزشی
وسایل مربوط به انجام فعالیت ( سه عدد لیوان، ماژیک، آب داغ، آب نیمه گرم، آب سرد ) – انواع دماسنج ( دیجیتالی، دماسنج پزشکی، دماسنج دیواری و… ) – یک عدد لیوان فلزی – دماسنج الکلی – وسایل مربوط به انجام فعالیت ها
آمادگی و ایجاد انگیزه
8 دقیقه
آمادگی: وقتی وارد کلاس شدیم سلام و احوال پرسی کرده و با دانش آموزان خوش و بش می کنیم. حضور و غیاب و بررسی وضعیت ظاهری و روحی دانش آموزان. دیدن تکالیف جلسه قبل و دادن تذکرات لازم
ایجاد انگیزه: از طریق پرسیدن این سوال که تا حالا شده تو یه اتاق با یکی از اعضای خانواده تان باشید بعد شما احساس گرما کنید و گرم تون بشه ولی خواهر یا برادرتون سردش باشه و بگه چقد اتاق سرده؟ ( به دانش آموزان فرصت داده تا در مورد این موضوع صحبت کنند. )
ارزشیابی ورودی
7 دقیقه
دانش آموزان باید بدانند ما از طریق حس لامسه و به وسیله پوست بدنمان احساس گرما و سرما می کنیم. با توجه به این مطلب سوالات زیر را از آنها می پرسیم.
بچه ها ما چجوری متوجه گرما و سرما میشیم؟
از کجا متوجه میشیم بخاری داغ است یا سرد؟
بچه ها به نظرتون میشه گرما یا سرما رو اندازه گرفت؟
با چه وسیله ای می توانیم دما را دقیق تر اندازه بگیریم؟
ارائه درس
20 دقیقه
با توجه به موضوع درس، از قبل به یکی از دانش آموزان می گوییم بعد از ورود به کلاس نقش یکی را بازی کند که حالش خوب نیست و احساس گرما می کند. سپس از یکی از بغل دستی هایش می خواهیم با گذاشتن دست روی پیشانی دوستش ببیند آیا او تب دارد یانه؟
سپس از چند نفر دیگر می خواهم همین کار را انجام دهند تا به نظرات متفاوتی درباره ی تب داشتن یا نداشتن دوستشان برسیم. از دانش آموزان می پرسیم حالا که هر کس نظر متفاوتی دارد به نظر شما برای اینکه مطمئن شویم آیا دوستشان تب دارد یا نه باید چه کاری انجام دهیم؟
به بچه ها اجازه می دهیم نظراتشان را بیان کنند. سپس فعالیت کتاب را انجام می دهیم که هدفش این است که به دانش آموزان بفهماند حس لامسه ممکن است در تشخیص دچار اشتباه شود.
از بچه ها می خواهیم به صورت گروهی درباره ی نتیجه ی فعالیت فکر کنند و نظراتشان را بیان کنند. بعد از اینکه دانش آموزان به این نتیجه رسیدند که در تشخیص گرمی و سردی آب و دمای بدن دوستشان نمی توانند با حس لامسه به درستی تشخیص دهند. از آنها می پرسیم به نظرشان برای اندازه گیری دما از چه چیزی استفاده می شود؟
بعد از جواب دادن بچه ها، دماسنج هایی که از قبل به کلاس آورده بودیم را به دانش آموزان نشان می دهیم و اسم هر دماسنج و کاربرد آن را برای دانش آموزان بیان می کنیم.
بهتر آن است که تا جایی که می توانیم به صورت عملی کار با دما سنج ها را به دانش آموزان نشان دهیم. مثلا دمای بدن یکی از دانش آموزان را به وسیله ی دماسنج پزشکی اندازه بگیریم و رعایت نکات بهداشتی در استفاده از آن را به دانش آموزان گوشزد کنیم.
از بچه ها می پرسیم به نظرشما دما چگونه تغییر می کند؟ یعنی چه موقع می گوییم دمای هوا بالا است یا دمای بدنمان بالا رفته است؟
یا چه موقع احساس گرما و داغی می کنید؟ از بچه ها می خواهیم نظرات و تجربیاتشان را در این زمینه بیان کنند.
بعد از جواب دادن بچه ها، به آنها می گوییم برای مثال برای دم کردن چایی که به آب جوش نیاز داریم کتری را روی اجاق می گذاریم و به آن گرما می دهیم. به نظرشما دمای آب درون کتری چه تغییری می کند؟ برای بهتر متوجه شدن موضوع و اینکه گرما باعث افزایش دما می شود فعالیت را انجام می دهیم که در این فعالیت به صورت عملی دمای آب سرد درون یک لیوان فلزی را اندازه می گیریم و در جدول می نویسیم.
سپس لیوان حاوی آب را جلوی آفتاب قرار می دهیم و هر 5 دقیقه یک بار دمای آن را اندازه گرفته و یادداشت می کنیم. و با مشاهده یادداشت هایی که در جدول نوشتیم بچه ها متوجه می شوند که آب درون لیوان از طریق جذب گرمای آفتاب گرم تر شده است. و گرما باعث افزایش دما می شود.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
7 دقیقه
به هر گروه یکی از دماسنج ها را می دهیم و از آنها می خواهیم نام دماسنج، کاربرد آن و اینکه برای چه چیزی از آن استفاده می کنیم را بگویند.
پس از آن معلم درس را با کمک بچه ها جمع بندی می کند. ( بهتر است کلمات کلیدی درس روی تخته نوشته شود. )
تعیین تکلیف
3 دقیقه
از دانش آموزان می خواهیم با استفاده از دماسنج، دمای خانه شان را اندازه گیری کرده و نتیجه را به کلاس ارائه دهند.
و اگر تب گیر ( دماسنج پزشکی ) دارند دمای چند نفر از اعضای خانواده را با رعایت موارد بهداشتی اندازه گرفته و در دفتر نوشته و با خود بیاورند.
طرح درس شماره2
نام کتاب
علوم تجربی
پایه
چهارم دبستان
عنوان درس
گرما و ماده
زمان
45 دقیقه
موضوعات درس
گرما می تواند منتقل شود، همه مواد گرما را به خوبی انتقال نمی دهند، مواد رسانا، نا رسانا و…
هدف کلی
آشنایی دانش آموزان با انتقال گرما
اهداف جزئی
دانش آموزان…
با نحوه انتقال گرما آشنا شوند.
علت انتقال گرما را بیان کنند.
مواد رسانا و نارسانا را شناخته و آن را توضیح دهند.
چند ماده رسانا و چند ماده نارسانا نام ببرند.
اهداف رفتاری
دانش آموزان…
بتوانند با انجام آزمایش، انتقال گرما را نشان دهند.
نکات ایمنی در هنگام انجام ازمایش را رعایت کنند.
در بحث های گروهی به طور فعال شرکت نمایند.
نسبت به انجام آزمایش ( انتقال گرما ) علاقه نشان دهند.
از بین چند ماده، رسانا و نارسانا بودن را تشخیص دهند.
در هنگام آشپزی بدانند با توجه به نوع استفاده از کدام ماده رسانا و یا نارسانا استفاده کنند.
روش های تدریس و مدل کلاس
روش تدریس: آزمایشگاهی، پرسش و پاسخ، بحث گروهی، داستان گویی
مدل کلاس: این درس به صورت آزمایشگاهی ( و انجام فعالیت ها ) آموزش داده می شود. بنابراین لازم است دانش آموزان را گروه بندی نموده تا در جای مناسب بنشینند.
مواد و رسانه های آموزشی
تمامی وسایل و لوازمی که برای انجام فعالیت ها و آزمایش ها نیاز است از قبل باید آماده شود. بهتر است از جلسه قبل به بچه ها اعلام کرد که اگر امکان دارد برخی از این وسایل را آماده کرده و با خود بیاورند.
آمادگی و ایجاد انگیزه
8 دقیقه
آمادگی:
سلام و احوالپرسی و حضور و غیاب دانش آموزان ( در هنگام حضور و غیاب به وضعیت روحی و جسمی دانش آموزان توجه شود. )
نوشتن تاریخ روز بر روی تابلوی کلاس.
دیدن تکالیف جلسه قبل و دادن تذکرات لازم.
ایجاد انگیزه:
معلم شروع به تعریف یک قصه می کند؟
یک روز بهاری و خوب، لیلا و خواهرش تصمیم گرفتند با هم نوشیدنی بخورن، اما یکی از اون ها دلش میخواست چایی داغ بخوره و اون یکی شربت آب لیموی خنک، وقتی اون ها نوشیدنی های خود را آماده کردن، مامانشون اونها را صدا کرد هر دو لیوان ها را روی میز پیش هم گذاشتن و رفتن کمک مامان مهربونشون اما وقتی برگشتن…………
ارزشیابی ورودی
7 دقیقه
– بچه ها وقتی که یک لیوان خیلی گرم (مثل چایی ) رو توی محیط می گذارید چی میشه؟
– وقتی یک لیوان خیلی سرد ( آب یخ ) رو توی محیط قرار می دهید چطور؟
سپس از دانش پاموزان می پرسیم.
می دانید چرا مادرتان از ظرفهای فلزی برای پختن غذا استفاده می کند؟ مثلا چرا از ظروف چوبی یا شیشهای استفاده نمی کند؟
ارائه درس
20 دقیقه
خب بچه ها حالا بیاید با هم ببینیم اونا چی دیدن و چرا؟ آماده اید؟
معلم دانش آموزان را گروه بندی می کند.
قبل از شروع آزمایش و دادن وسایل به علت وجود آب جوش در این آزمایش معلم نکات ایمنی را به دانش آموزان گوشزد می کند.
معلم: معلم وسایل مورد نیاز را در اختیار هر گروه قرار می دهد ( لیوان فلزی، کاسه ی بزرگ، 5 دماسنج، زمان سنج )
سپس مراحل کار را مرحله به مرحله شرح می دهد:
1- در یک لیوان فلزی مقداری آب یخ بریزید.
2- در ظرف شیشه ای تا نیمه آب داغ بریزید.
3- لیوان را در درون آب داغ قرار دهید و هر پنج دقیقه، دمای آن را اندازه بگیرید و یادداشت نمایید.
سپس معلم از یک گروه می خواهد تا نمودار ستونی دمای آب لیوان را در پای تابلو رسم کنند.
گروه دیگر: توضیح دهند که دمای اب درون لیوان فلزی چه تغییری کرده؟
گروه دیگر: با رسم پیکان روی شکل مسیر انتقال گرما بین آب سرد و گرم را مشخص کنند
بچه ها انتقال گرما بخاطر اختلاف دما اتفاق می افتد.
– گرما از کدام جسم به جسم دیگر منتقل می شود؟
– معلم چند شکل با دمای نشان داده شده ی آن ها روی دماسنج را نشان می دهد و سوال می کند کدام گرم و کدام سرد هستند؟
انجام آزمایش: ( در صورتی که فرصت نبود این آزمایش برای جلسه بعدی انجام گردد. )
آزمایش به این طریق است که درون یک پاکت شیر خالی تا نیمه آب داغ میریزیم و سپس خط کش پلاستیکی، فلزی و چوبی را درون پاکت قرار می دهیم) برش سطح پاکت شیر را با خود برای دانش آموزان برش می زنیم. ( سپس از گروهها می خواهیم به خط
کش ها دست بزنند و بگویند چه فهمیده اند.
سپس میتوانیم مشابه همان آزمایش را با چراغ الکلی و خط کشها نیز انجام دهیم. نهایتا برای آنها توضیح می دهیم که سریعتر از همه خط کش فلزی داغ شد و به موادی که گرما را سریع عبور می دهند رسانا و موادی که گرما را عبور نمی دهند نارسانا می گوییم. حالا دوباره از آنها می پرسیم چرا مادرهایتان با ظروف فلزی غذا درست میکنند.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
8 دقیقه
نتیجه ی آزمایش ابتدای درس توسط معلم و با همکاری دانش آموزان بیان می شود و خلاصه ای از مطالب اموخته شده توسط دانش آموزان گفته می شود
معلم لیستی از چیز های داغ و سرد در پای تابلو می نویسد و از دانش آموزان می خواهد مسیر انتقال را مشخص کنند.
تعیین تکلیف
2 دقیقه
از دانش آموزان بخواهید تا در منزل نمونه هایی از انتقال گرما را یافته و یادداشت کنند.