مقدمــه :
توسعه و پیشرفت روزافزون شرکتها , موسسهها و دیگر بنگاههای اقتصادی در جهت اجرای طرحها و فعالیتهای عمرانی ، تولیدی و خدماتی , وجود رقابتهای شدید و همهجانبه در صحنه بازارهای داخلی و بینالمللی , وضعیت ناپایدار نرخ تورم در سالهای اخیر , وجود محدودیتها و در نهایت گران بودن منابع اولیه اعم از سختافزار , نرمافزار و مغزافزار از جمله مهمترین عواملی هستند که موجبات توجه بیشتر به بررسی فنی و اقتصادی هر طرحی را قبل از اجرا آن فراهم کردهاند . از اینرو تبیین نحوه و چگونگی اجرای اینگونه طرحها از ابتدای شروع سرمایهگذاری تا مرحله ثمردهی و به بار نشستن طرح , همیشه برای سرمایهگذاران به عنوان یک معضل و دغدغه فکری مطرح بوده است . به همین علت و دلیل منطقی برای هدایت یک طرح اقتصادی جهت رسیدن به هدف نهایی خود که همان کسب سود معقول است ,اساسیترین وظیفه هر تحلیلگر مسائل اقتصادی و صنعتی , برنامهریزی صحیح طرح جهت توجیه اقتصادی اینگونه طرحها میباشد .
بطور کلی این برنامهریزی شامل بررسی میزان سهم قابل کسب از بازار مصرف آن محصول و یا خدمات , نحوه , کیفیت و چگونگی سرمایهگذاری، نوع و کیفیت محصولات خروجیهای طرح ، نحوه ارائه خدمات توسط آن شرکت ، طریقه مقابله با رقباء و … میباشد .
لذا برای رسیدن به اهداف فنی و اقتصادی هر طرحی، بایستی به سه عامل مهم اقتصادی و مدیریتی زیر توجه نمود و آنها را ملاک هر نوع عملی خود قرار داد که این عوامل عبارتند از :
* سودآوری
* کنترل و هدایت عملیاتی طرح
* میزان ریسکپذیری
با توجه به این مطالب , هر سرمایهگذار مایل به افزایش دو عامل سودآوری و کنترل و هدایت عملیاتی طرح بوده و همیشه خواهان کاهش میزان ریسکپذیری طرح و به خطر نیفتادن سرمایه خود میباشد . حال با توجه به این مطالب , لزوم بحث (( بررسی فنی ، اقتصادی و مطالعات قبل از هرگونه سرمایهگذاری )) آشکار میگردد.
در رابطه با این مبحث یعنی ((طرح توجیهی و امکانسنجی فنی و اقتصادی احداث کارخانه قیر از نوع PG و 100/85)) در ابتدا این گزارش , مطابق متدولوژی درنظر گرفته شده، ابتدا محصولات مورد مطالعه به طور دقیق معرفی شده و سپس بررسی های لازم روی بازار آن صورت خواهد گرفت و در ادامه مطالعات فنی در خصوص چگونگی تولید و امکانات و تجهیزات مورد نیاز نیز شناسائی شده و در ﻧﻬایت ظرفیت های اقتصادی و حجم سرمایه گذاری مورد نیاز برای اجرای طرح برآورد و ارائه خواهد شد تا با استفاده از آن سرمایه گذاران و علاقه مندان محترم بتوانند کلیه اطلاعات مورد نیاز را کسب و در جهت انجام سرمایه گذاری اقتصادی با دید باز و شفاف اقدام نمایند.
طرح فوق علاوه بر سودآوری هیچ گونه وابستگی به تخصص، امکانات و ماشین آلات خارجی ندارد و به دلیل نیاز به کارگر و افراد متخصص جهت کار و تولید، باعث اشتغال زائی و کمک به حل معضل بیکاری شده و به چرخه اقتصادی کشور نیز کمک بسزائی می نماید. واحد طراحی شده توسط شرکت راه وساختمانی رسا راه آبی واحد کوچکی از پالایشگاه می باشد، که در آن انواع خوراک موجود در بازار و بورس چون وکیوم باتوم و کم ارزش پالایشگاه ها را به انواع قیر چون 80/100 و PG و سایر گرید قیرهای با کیفیت تبدیل می نماید.
مزیت طرح
این طرح علاوه بر سودآوری هیچ گونه وابستگی به تخصص، امکانات و ماشین آلات خارجی ندارد و به چرخه اقتصادی کشور نیز کمک بسزائی می نماید و به دلیل نیاز به کارگر و افراد متخصص برای ادامه کار و تولید، باعث اشتغال زائی در منطقه و کمک به حل معضل بیکاری می شود. واحد طراحی شده توسط شرکت فنی مهندسی فناورگستر پیمان واحد کوچکی از پالایشگاه می باشد، با این تفاوت که در آن انواع خوراک موجود در بازار و بورس چون وکیوم باتوم و کم ارزش پالایشگاه ها را به انواع قیر چون 80/100 و PG و سایر گرید قیرهای با کیفیت تبدیل می نماید. این طرح چون از تکنولوژی و دانش نوین داخلی استفاده می کند از نظر هزینه های تولید بسیار مقرون به صرفه بوده و قابل رقابت با شرکت های بزرگی همچون شرکت نفت جی و پاسارگاد می باشد.
1-تاریخچه
سومری ها، آشوری ها و بسیاری از تمدن های پیشین از قیر بطور وسیعی استفاده می کردند. از این ماده بعنوان ماده ضد رطوبت و نیز محافظ برای چوب و برای موارد مختلفی نظیر مومیایی کردن، مجسمه سازی و تزیینات استفاده می شد.
همچنین قیر موجود در بسترهای طبیعی به همراه آجرهای پخته شده بصورت ماستیک در ساختمان معابد، پایه پل ها، خیابان ها و خانه ها بکار برده شده است. در حدود چهار الی پنج قرن پیش از میلاد مسیح، هخامنشیان نیز از قیر برای آب بندی در کاخ با عظمت تخت جمشید استفاده کرده اند که هنوز آثار آن در این مجموعه قابل یافت می باشد.
معادل انگلیسی قیر Bitumen می باشد که اولین کاربرد این کلمه در زبان لاتین و در حدود سال های 1460میلادی بوده است. در انگلیسی امریکایی آنرا Asphalt می نامند که در کشور ما معادل "مخلوط آسفالتی" بکار برده می شود.
آغاز صنعت مدرن قیر را می توان به سال 1712 میلادی نسبت داد که سنگهای قیر طبیعی در فرانسه کشف شدند. در آن هنگام مواد قیری را بطور ساده ای به صورت کلوخه روی سطح جاده های محلی پخش میکردند این تکنیک کاملاً موفقیت آمیز بود و در مدت کوتاهی پیشرفت هایی در کار ، بصورت پودر کردن و گرم کردن مواد قبل از استفاده ، حاصل شد . با پیشرفت علم و تکنولوژی ، قیر کاربردهای بسیار متنوع و گسترده ای در صنایع گوناگون و جهت مصارف مختلف منجمله راهسازی ، پوشش : کف – بام – لوله های زیر زمینی – محافظ فلزات ، آب بندی : مخازن – کانالها – پلها ، تثبیت شن های روان ، رنگ آمیزی و ……. پیدا نموده است.
2-تعریف قیر
بدون شک واژه قیر نزد توده مردم واژه ای است آشنا اما شاید این ماده به آن اندازه که در عرف عامیانه ماده ای شناخته شده و مشخص است ، برای متخصصین فن معروف و مشخص نباشد . در برداشت عامیانه (( قیر ماده ای سیاه ، بد بو ، و احیاناً ناخوشایند است که دو خاصیت مشخص دارد : چسبندگی و آب بندی ، منشاء آن از نفت می باشد و در تهیه آسفالت یا قیرگونی کردن بام بکار می رود . )) و البته این نگاهی از دور به قیر است که تنها مشخصات ظاهری آن را در بردارد.
2-1- ساختار قیر
قیرها از نظر فیزیکی یک ماده هموژن هستند با این حال این مواد از نظر شیمیایی یک مخلوط ناهمگون ( هتروژن ) از ترکیبات شیمیایی مختلف می باشند . علی رغم این مساله همه قیرها دارای یک سری خصوصیات و خواص مشترک می باشند . ساختار اتمی قیرها که به روش تجزیه شعله یا سایر روشها بدست آمده حاکی از آنست که حدود 90% قیر را اتمهای کربن و هیدروژن تشکیل می دهند و همچنین اغلب قیرها دارای نیتروژن ، گوگرد و اکسیژن به نسبتهای مختلف ولی کم می باشند . مقادیر ناچیز از سایر اتمها نظیر اتمهای فلزی مختلف نیز معمولاً یافت می شوند ولی روشن است که تاثیری بر خواص قیر ندارند . قیر ، یا به بیان بهتر ، مواد قیری مخلوط بسیار متنوعی از طیف وسیع هیدروکربورها می باشند که در انواع دسته بندی های اشباع و غیر اشباع،حلقوی و غیر حلقوی ، قطبی و غیر قطبی ، قرارمی گیرند.
2-2- مواد متشکله قیر
ترکیبات مختلف قیر تا کنون به خوبی شناخته نشده اند ولی عمده این ترکیبات که بوسیله حلالهای مختلف از قیر جدا گردیده ، عبارتند از مواد آسفالتین – رزین و روغنهای سنگین که گاهی با مقدار کمی مواد معدنی همراه بوده و در محیط کلوئیدی روغنی مجاور یکدیگر قرار گرفته اند . خاصیت قابلیت انعطاف و چسبندگی قیر به رزین مربوط می باشد از طرفی هر چه آسفالتین زیادتر باشد قیر سخت تر است ولی با ازدیاد روغن قیر نرمتر می گردد. با حرارت دادن قیر مواد روغنی تبدیل به رزین و همچنین رزینها تبدیل به آسفالتین شده و در حرارت بیش از حد قیر تبدیل به ذغال و بخار آب میگردد.
آسفالتن
آسفالتن ماده جامد شکننده ای است که در هپتان نرمال نامحلول و به رنگ سیاه تا قهوه ای می باشد. علاوه بر کربن و هیدروژن ، مقداری نیتروژن ، گوگرد و اکسیژن دارد . آسفالتن معمولا ترکیبی بسیار قطبی محسوب می شود و شامل مواد آروماتیکی پیچیده با وزن ملکولی بسیار زیاد است . نقطه ذوب مشخصی ندارد و زمانیکه حرارت داده می شود ابتدا متورم و سپس تجزیه و سرانجام مواد کربنی زیادی به جا می گذارد . آسفالتن بین 5 تا 25 درصد قیر را تشکیل می دهد . هر چه مقدار آسفالتن در قیر بیشتر باشد ، قیر سخت تر و نفوذپذیری کمتری خواهد داشت ، علاوه بر اینکه نقطه نرمی بیشتر و سرانجام گرانروی بالاتری دارد . وزن ملکولی این ماده در یک گستره عریض از 600 تا 300000 است و بستگی به روش جداسازی اعمال شده دارد.
مالتن ها
مالتن ها جزء محلول در حلالهای سبک مانند هپتان نرمال می باشند . مالتن ها در قیر مخلوطی از دو بخش رزین ها و روغن ها هستند و وزن ملکولی اجزاء مالتن در بین 250 تا 1250 گرم بر مول قرار دارد.
رزین ها
رزین ها در هپتان نرمال محلول هستند . قسمت اعظم این ترکیبات مانند آسفالتن از کربن و هیدروژن تشکیل شده و نیز حاوی مقدار کمی اکسیژن ، گوگرد و نیتروژن می باشند . این ماده به رنگ قهوه ای تیره جامد و نیمه جامد بوده و بسیار قطبی می باشد . خاصیت ویزه رزین ها در این است که بسیار چسبنده اند . رزین ها مواد ضد انعقاد برای آسفالتن محسوب می شوند و نسبت رزین به آسفالتن ممکن است تا حدی که به قیر حالت سل ( Sol ) یا ژل ( Gel ) بدهد
آروماتیک ها
آروماتیک ها ترکیبات حلقوی با کمترین وزن ملکولی هستند و شامل زنجیرهای جانبی آروماتیکی و یا نفتنیکی هستند و محیط ضد انعقاد بسیار مناسبی برای آسفالتن به شمار می روند . این جزء بین 40 تا 60 درصد کل قیر را تشکیل داده و مایعی ویسکوز ( گرانرو ) به رنگ قهوه ای تیره که میانگین وزن ملکولی آنها بین 300 تا 2000 در نوسان است . آروماتیک ها حاوی زنجیره های کربنی غیر قطبی بوده که در آنها حلقه های اشباع ارجحیت داشته و توانایی انحلال پذیری زیادی را برای سایر هیدورکربنهای سنگین دارد.
ترکیبات اشباع
ترکیبات اشباع از هیدروکربن های آلیفاتیک زنجیری مستقیم و شاخه دار همراه با الکیل نفتن ها و مقداری آلکیل آروماتیک ها تشکیل شده است . این ترکیبات اغلب به شکل روغنهای گرانرو ، غیر قطبی بوده و بی رنگ هستند . میانگین وزن ملکولی آنها عینا شبیه آروماتیکی بوده و اجزاء تشکیل دهنده آنها شامل مواد مومی و غیر مومی اشباع می باشد. این جزء 5 تا 20 درصد قیر را تشکیل می دهد.
بطور کلی آسفالتن ها اسکلت ساختمانی قیرها را تشکیل میدهند و رزینها در میزان چسبندگی و قابلیت شکل پذیری قیرها موثرند و روغنها بر مسئله روانی قیر اثر می گذارند . اصولا خواص فیزیکی قیر تابعی از ساختمان شیمیایی ، کمیت و کیفیت هیدروکربنهای متشکله است .
2-3- کاربردهای قیر
قیر معمولاً در دوحوزه راه سازی و عایق کاری به کار می رود. حدودا ۹۰ درصد از قیر تولیدی، در حوزه راهسازی مورد استفاده قرار می گیرد و مصارف عایق کاری، تنها ۱۰درصد از مصرف قیر را به خود اختصاص می دهد که عبارتست از : پوشش کف ، بام ، لوله های زیرزمینی ، محافظ فلزات و همچنین آب بندی مخازن ، کانالها، پل ها و تثبیت شن های روان ، رنگ آمیزی و …
قیرهای نفتی (Petroleum Asphalts)
آن دسته از قیرهایی هستند که منشاء آنها نفت خام می باشد. این قیرها، قیرهای جامد و نیمه جامدی هستند که به طور مستقیم از تقطیر نفت خام و یا با عملیات اضافی دیگری نظیر دمیدن هوا به دست می آیند و نسبت به انواع دیگر قیر، کاربردهای بیشتر و مصرف بالاتری را دارا هستند.
قیرهای دمیده
قیرهای نفتی به دو روش استحصال مستقیم (Straight Run) و هوادهی (Air Blowing) تهیه می گردند. روش هوادهی هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که ماده اولیه قیر (خوراک) ویژگیهای مورد انتظار را نداشته باشد .در اینصورت با دمیدن هوا به ماده اولیه (خوراک) در دمای بین°C200-190 محصولی با خواص اصلاح شده تولید می شود.
این فرآیند گاهی بنام اکسیداسیون قیر (Asphalt Oxidation) و محصول آن بنام قیر اکسیده(Oxidized Asphalt) نامیده می شود ولی عبارات هوادهی(Air Blowing) و قیر دمیده(Air Blowing Asphalt) مناسبتر می باشد زیرا در این فرآیند، پلیمریزاسیون (polymerization) و هیدرژناسیون(Dehydrogenation) انجام می پذیرد و اکسیژن بجز در مقادیر بسیار جزیی ، در محصول هوادهی وارد نخواهد شد. در صنعت ، به دو روش پیوسته(Continues Process) و ناپیوسته(Batch Process ) صورت می پذیرد.
قیرهای تولیدی با توجه به میزان هوادهی آن بر اساس آزمایشات مطابق با استانداردهای های جهانی دسته بندی و نام گذاری می شوند .
معتبرترین استانداردهای جهانی Viscosity Grade Penetration Grade , Performance Grade , می باشند.
3-کد آیسیک محصولات
مطابق با طبقه بندی وزارت صنایع ومعادن محصولات تولید شده دارای کد آیسیک ذیل می باشد.
نام محصول
کد آیسیک
قیر PG
2320412511
قیر 100/80
2320412397
4-تعرفه گمرکی
در کتاب مقررات صادارات و واردات وزارت بازرگانی بعنوان متولی سیاستگذاری صادرات و واردات کشور و همچنین تعیین کننده قانونی مقررات آن، شماره تعرفه گمرکی محصولات تولید شده به شرح ذیل تعیین شده است:
نام محصول
تعرفه گمرکی
قیر PG
27132000
قیر 100/80
27150090
5-شرایط صادراتی محصول
صادرات قیر و محصولات نفتی ، مقررات خاصی دارد که باید با اطلاع قبلی از آنها نسبت به مورد اقدام نمود ، به برخی مقررات در خصوص صادرات قیر اشاره می شود.
1- صدور قیر معدنی که به صورت کلوخه بوده و حلال نفتی به آن اضافه نشده باشد، آزاد است. ولی اگر حلال داشته باشد ، باید میزان حلال آن مشخص و اگر از شرکت پخش به نرخ بین المللی خریداری شده باشد ، مشکلی ندارد.
2- قیر معمولی ( نه قیر معدنی ) یعنی قیر نفت اگر جامد باشد ( یعنی در دمای محیط )، دستورالعملی برای صادرات آن وجود ندارد و فقط گواهی رینگ صادراتی و فاکتور منشاء آن یعنی از وزارت نفت خریداری شده باشد ، آزاد است.
3- صدور قیر مایع و امولسیونه ، علاوه بر گواهی رینگ صادراتی ، فاکتور منشاء نیز نیاز دارد و باید بر اساس دستورالعمل و مجوز معاونت برنامه ریزی ، نظارت و هماهنگی اقتصادی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اقدام شود ، که باید به این معاونت مراجعه شود.
4- در صورتی که قیر بر روی ایزوگام مصرف شود ، همچنین باید برای قیر آن فاکتور منشاء مبنی بر خرید از شرکت های مجاز وجود داشته باشد، در مجموع باید کالا را به یکی از گمرکات و یا اگر سنگین وزن است ، با تقاضا از گمرک برای ارزیابی در محل طبق ماده 57 آئین نامه اجرائی قانون امور گمرکی به گمرک اظهار نمائید. که همانطور که گفته شد ، در مورد محصولات و مشتقات نفتی ، موارد و مراحل فوق وجود دارد.
به طور کلی چون قیر جزء مشتقات نفتی می باشد، خرید و صدور آن حتما باید از طریق بورس باشد.
6-عرضه و تقاضای محصول تولیدی
6-1-مقدمه
تقویت قیمت قیر در بازارهای جهانی در کنار الزامات فنی و صادراتی آن موجب شده تا نقش بورس کالای ایران در این بازار داخلی و صادراتی برجسته شود. تایید کیفیت، تعهد عرضه و تحویل محصول در کنار تجربه معاملات قیر در بورس کالا مواردی است که می تواند از برند قیر ایرانی در بازار های جهانی حمایت کند. باتوجه به نقش ایران در بازار جهانی قیر، حفظ این بازار یک اولویت مهم محسوب و از بستر بورس کالا اجرایی خواهد شد. جایگاه قیر ایران در بازار های منطقه ای و جهانی برجسته است تا جایی که ایران را می توان یکی از کشورهای مهم در قیمت گذاری محموله های قیر محسوب کرد.
6-2-وضعیت بازار قیر در جهان
براساس گزارش موسسات جهانی، تقاضای جهانی قیر در سال ۲۰۱۷ با پیش بینی رشد سالانه ۳,۶ درصدی نسبت به سال پایه ۲۰۱۲ به ۱۲۱ میلیون تن معادل ۷۳۴ میلیون بشکه خواهد رسید. این افزایش به ویژه به واسطه رشد تقاضا در چین و دیگر کشورهای در حال توسعه ایجاد خواهد شد. بر این اساس به نظر می رسد ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان قیر دنیا که در زمان حاضر 3/8 درصد تقاضای جهانی را تامین می کند، باید برنامه ریزی مدونی برای کسب بازارهای جدید و توسعه بازار جهانی صادرات این کالای پرسود داشته باشد. برنامه ریزی برای توسعه بازارهای جهانی قیر در حالی باید انجام گیرد که در وضعیت کنونی، ایران به عنوان دومین صادرکننده قیر آسیا، اولین صادر کننده خاورمیانه و چهارمین صادرکننده جهان، قیر تولیدی خود را ۱۰۰ دلار کمتر از قیر کشوری همچون بحرین عرضه می کند. این بدان معناست که خریداران قیر ایرانی صبر می کنند تا قیمت قیر بحرین تعیین شود و پس از آن قیر ایران را با قیمت پایین تر خریداری می کنند. این فاصله قیمتی در حالی است که قیر واقعی ایرانی که از سوی تولیدکنندگان بزرگ کشور عرضه می شود به مراتب کیفیتی برتر از قیر بحرین دارد؛ اما چه مسائلی موجب شده است که ایران به عنوان یکی از قدرت های برتر تولید و صادرات قیر جهان، مجبور باشد هزینه فرصت سالانه حدود ۴۸۰میلیارد تومان در 2/5میلیون تن را از دست بدهد و این کالای پرسود را کمتر از قیمت محصولات قیر بحرین بفروشد.
به صورت کلی بازار قیر در جهان در دو مسیر متفاوت مورد قیمت گذاری و معامله قرار می گیرد. منطقه غرب آسیا با محوریت حوزه خلیج فارس هم اکنون در جهان به عنوان یکی از قطب های تولید و قیمت گذاری در بازار قیر مورد توجه قرار گرفته است. این درحالی است که تولید قیر در این حوزه به عرضه های قیر ایران توجه بسیاری دارد تاجایی که می توان گفت برند قیر ایرانی به عنوان یکی از ارکان قیمت گذاری در جهان مورد توجه قرار می گیرد.
از سوی دیگر، قیر ایرانی اغلب در کشورهای دیگری هم چون امارات و یا بحرین مورد قیمت گذاری و داد و ستد قرار می گیرد؛ اگرچه قیمت های کشف شده در بورس کالا نیز خود می تواند یکی از معرف های قیمتی در جهان به شمار بیاید. این در حالی است که بخش مهمی از مصرف قیر در کشور های شرق آسیا با محوریت چین صورت می گیرد و همین سیگنال باعث شده تا قیمت های کشف شده در این حوزه در بازار چین مورد پذیرش بسیاری از کشور های جهانی قرار بگیرد.
از سوی دیگر، نوسان قیمت قیر در بازار داخلی چین نیز خود یکی از نرخ های مهم در بازار های جهانی است تاجایی که در برخی از مکانیزم های قیمت گذاری، همین نرخ را به عنوان یک شاخص مهم مورد توجه قرار داده و آن را مخابره می کنند؛ البته قیمت های قیر کشف شده در بازار های داخلی چین با یوان محاسبه شده و البته همین نرخ نیز با یوان مخابره می شود. این بدان معنا نیست که موسسات مختلفی که قیمت قیر را به صورت هفتگی و بعضا روزانه در نقاط مختلف جهان مخابره می کنند در این فرایند نقشی ندارند، بلکه نقش این قبیل موسسات را باید بسیار برجسته دانست.
آمار های اعلامی در بازار چین به صورت رسمی از سال 2016 تا کنون در دسترس بوده است؛ اگرچه تغییرات عمده این بازار در هفته ها و ماه های اخیر از اهمیت بیشتری برخودار است. با توجه به شرایط عمومی در تولید قیر در جهان و تولید وکیوم باتوم به عنوان ماده اولیه اصلی قیر در فرایند پالایش نفت خام، نوسان قیمت قیر با قرابت بالایی با بهای نفت خام نوسان می کند که این سیگنال یک معرف قیمتی برای بازار بشمار می آید. نگاهی به نوسان قیمت قیر در مقایسه با بهای نفت خام نشان می دهد که قیمت قیر به نسبت نفت از یک عقب افتادگی نسبی برخوردار شده یعنی رشد قیمت نفت خام سریع تر از افزایش بهای قیر بوده که می تواند محرکی برای رشد بهای قیر تلقی شود. این درحالی است که در روز های گرم سال در برخی از کشورهای جهان زمان سنتی برای افزایش مصرف قیر بوده است، آن هم در شرایطی که در این بازه زمانی پتانسیل تولید قیر در مقایسه با تقاضا موثر تقلیل می یابد؛ این بدان معناست که احتمال برتری تقاضا بر عرضه در هفته ها و ماه های آینده وجود دارد؛ اگرچه ذات کشف نرخ در بازار قیر و یا بازار های مشابه فراورده های از مسیر نوسان قیمت نفت خام تاثیر می پذیرد، ولی بازهم ویژگی های عرضه و تقاضاست که قیمت های پایانی را تعیین خواهد کرد.
باتوجه به این شرایط می توان گفت که رشد قیمت قیر در بازارهای جهانی رخدادی عجیب نیست و ممکن است بازهم شاهد افزایش بیشتر بهای این کالا باشیم. این درحالی است که پالایشگاه های جدید در جهان حجم تولید وکیوم باتوم کم تری داشته و اغلب فراورده هایی با ارزش بالاتر را تولید می کنند که می تواند نگرانی های جدیدی را در مورد بازار قیر ایجاد کند. تجمیع این موارد در نهایت از احتمال رشد بیشتر قیمت قیر خبر می دهد. حال در شرایطی که در ایران شاهد آغاز به کار پالایشگاه های مدرن و جدید هستیم و اوج آن را می توان در پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس جستجو کرد، شاید توجه بیشتر به تولید وکیوم باتوم اگرچه در نگاه اول با تردید روبه رو خواه بود، ولی می تواند سهم بازار جذابی را به ارمغان آورد. این ادعا را باید تنها یک پیشنهاد قلمداد کرد؛ زیرا به بررسی دقیق و عمیق هزینه فایده در پالایشگاه های موجود و جدید نیاز خواهد داشت.
علاوه بر این، در کنار قیر پالایشگاهی جایگاه قیر طبیعی را نیز باید مد نظر قرار داد، آن هم در شرایطی که با رشد قیمت قیر، جذابیت مصرف قیر طبیعی افزایش یافته است. برای بسیاری از نقاط جغرافیایی در جهان حتی استفاده از قیر طبیعی در کنار قیر پالایشگاهی از توجیه فنی و اقتصادی نیز برخوردار است. ایران با دارا بودن ذخایر غنی از قیر طبیعی در استان های غربی می تواند در این بازار هم ایفای نقش کند.
6-3- طبقه بندی بازار
کارشناسان برای بررسی بهتر بازار جهانی قیر آن را به سه بخش اصلی تقسیم می کنند که عبارت اند از نوع محصول تولیدی ، نوع کاربرد ( صنایع متقاضی) و مناطق مصرف.
انواع اصلی قیر که بیشترین میزان مصرف را دارند شامل قیر راه سازی، قیر اکسیده، کاتبک، PMB ( نوعی قیر که با افزودن پلیمرها، ویژگی های فیزیکی آن بهبود پیدا می کند) و قیر امولوسیونی است.
براساس برآوردها طی 6 سال آینده قیر PMB بیشترین سهم را از رشد بازار جهانی قیر خواهد داشت. این نوع قیر که در تعمیر و روکش جاده ها و صنایع مختلف کاربرد دارد از ویسکوزیته (گرانروی) و الاستیسیته (کشتسانی) بالای برخوردار است. این ویژگی ها به محصول نهایی امکان می دهد تا فشار های بالایی را تحمل کند.
به دلیل تداوم رونق جاده سازی در مناطق مختلف جهان، تقاضا برای قیر و تولید آسفالت جهت جاده سازی هم چنان گرم خواهد بود. این روند به میزان بودجه دولت ها برای احداث، تعمیر و نگهداری جاده ها و بزرگراه ها بستگی دارد.
بررسی آمار های دهه گذشته نشان می دهد که روند ساخت جاده، بزرگراه و خیابان در مناطق مختلف جهان سیر صعودی داشته است. افزایش جمعیت و بهبود سطح زندگی به همراه افزایش تولید خودرو از جمله دلایل اصلی این روند بوده اند. پیش بینی می شود که در طی 6 سال آینده میانگین نرخ رشد جهانی جاده سازی به حدود چهار درصد برسد. عایق کاری و ضد آب کردن نیز از جمله مهم ترین کاربرد های قیر به شمار می روند. انتظار می رود سهم جهانی این محصول تا سال 2024 به حدود 15 میلیارد دلار برسد. خاصیت ضد آب بودن قیر موجب شده است که تا کاربرد گسترده ای در صنایع لوله سازی و ساخت سقف داشته باشد.
کارشناسان، مناطق مصرف قیر جهان را به 5 منطقه اصلی تقسیم می کنند؛ آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، اروپا، آسیا-اقیانوسیه و خاورمیانه-آفریقا. در سال 2015 آمریکای شمالی بیشترین میزان تقاضا برای مصرف قیر را به خود اختصاص داد و انتظار می رود تا سال 2024 این روند ادامه پیدا کند. افزایش بودجه دولتی برای تعمیر و توسعه جاده های موجود و احداث بزرگراه های جدید از جمله دلایل رشد تقاضا و مصرف قیر در این منطقه به شمار می رود. از سویی، روند رو به رشد نوسازی مسکن در ایالات متحده به افزایش استفاده از محصولات ضد آب منجر خواهد شد که تاثیر مستقیمی بر افزایش تقاضای قیر دارد.
دو منطقه آمریکای لاتین و خاورمیانه-آفریقا نیز به دلیل عزم دولت ها برای توسعه زیر ساخت های اقتصادی و تجاری، شاهد افزایش تقاضا برای قیر خواهند بود. انتظار می رود حجم بازار قیر در منطقه آسیا-پاسیفیک (عمدتا چین، هند و ژاپن) تا سال 2024 سالانه حدود 5 % رشد کند. از نظر حجم بازار این منطقه رتبه نخست را به خود اختصاص می دهد.
7-معرفی محصولات
7-1- قیر PG
نظر به اینکه قیر به عنوان مهمترین جزء روسازی راه و آسفالت شناخته میشود و چنانچه این قیر از کیفیت و عملکرد مناسبی برخوردار نباشد اثر مستقیم بر کیفیت آسفالت خواهد داشت. اخیراً بجای تولید قیرهای ویسکوزیته گرید(Viscosity Grade) و قیرهای با درجه نفوذ (penetration Grade) در تولید آسفالت از قیرهای PG استفاده میگردد. در قیرهای PG دسته بندی براساس شناخت رفتار قیر و خصوصیات عملکردی آن انجام میشود بطوریکه در این طبقه بندی ویژگی های متفاوت در برابر ترک خوردن و تغییر شکل دادن در اثر سرما و گرما و خستگی و پیش بینی سخت شدن قیر در محل تولید و کارخانه در هنگام تهیه آسفالت مورد توجه قرار میگیرد. همچنین میزان ترافیک و مرور زمان و سرعت بارگذاری در جاده در آن مورد توجه است.
تفاوت قیرهای PG با دیگر قیرهای اشاره شده، در شرایط حقیقی مورد استفاده در آن است بطوریکه برای استفاده مطلوب از قیر، شرایط جوی متفاوت را در نظر گرفته و خصوصاً آب و هوای محیطی در آن مورد نظر خاص است.
همانطور که اشاره شد در این روش درجه بندی قیرهای راهسازی براساس پیش بینی عملکرد آن در راه در نظر است بطوریکه براساس خصوصیات قیر در شرایط واقعی مانند انواع آب و هوا به گروه های مختلف طبقه بندی می شود که بر مبنای رفتار دقیق از خصوصیات عملکردی آن است مثلاً در طبقه بندی های قبلی درجه نفوذ و مقدار ویسکوزیته آزمایش های نفوذ و شکل پذیری بر روی عملکرد قیر تاثیر ندارد در صورتیکه در قیرهای عملکردی (PG) خواص فیزیکی اصول مهندسی بطور مستقیم به عملکرد قیر ارتباط می یابد و در طبقه بندی قبلی آزمایش ها در یک دمای استاندارد و مشخص انجام میشود. بدون اینکه به شرایط واقعی محیط آسفالت اشاره ای گردد اما در قیرهای PG مبنای آزمایش ها با توجه به شرایط آزمایشی متغیر میباشد همچنین آزمایش های پیرشدگی قیر در کوتاه مدت انجام میشود اما در قیرهای PG این آزمایش ها برای طولانی مدت و همچنین برای هنگام بهره برداری و بعد از مخلوط شدن و تولید آسفالت انجام میشود.
قیرهای PG براساس عملکرد در دماهای مختلف درجه بندی می شوند بطوریکه قبلاً بیشترین و کمترین دمای آسفالت محاسبه میشوند و بهترین قیری که در آن درجه حرارت کارکرد دارند را پیشنهاد میکند. در این روش قیر براساس مشخصات عملکردی در شرایط آب و هوایی مختلف طبقه بندی می شوند بطوریکه بتواند تغییر دائمی قیر و شکست در اثر خستگی و ترک خوردن آن در دجه حرارت های پایین را محدود کند. مثلاً برای یک قیر در شرایط آب و هوایی متوسط در هفت روز پی در پی 52 درجه سلسیوس بالای صفر تا 40 درجه سلسیوس زیر صفر طراحی میشود، بتوان دراین درجه حرارت از آن استفاده کرد در این دسته بندی هر نوع قیر با دو عدد مثبت و یک عدد منفی تعریف میگردد که عدد مثبت در آن مربوط به متوسط هفت روز دمای پی در پی بیشترین دمای روسازی در فصل تابستان و عدد منفی در آن مینیمم دمای روسازی است در هفت روز پی در پی فصل زمستان برحسب درجه سلسیوس بنابراین عدد مثبت حداکثر دمای قابل تحمل قیر را نشان میدهد و عدد منفی حداقل دمای قابل تحمل آن را بیان میکند هرچند بعضاً توسط کاربران این دسته بندی را میتوان با دسته بندی براساس قیرهای با درجه نفوذ (penetration Grade) معادل سازی کرد بطوریکه مثلاً قیر 70/60 با درجه نفوذ 70-64 معادل قیر 22-64 PG و قیر 100-85 با درجه نفوذ 95 با قیر 22-58 PG معادل سازی میگردند و اما اگر قیر استفاده شده 22-58 PG باشد عملکرد مشابه قیر 100-85 داشته اما کمی شل تر است که برای مناطق نسبتاً سردسیر مناسب است.
طبقه بندی عملکردی برای انتخاب قیر، توسط SHRP تدوین شده است. در این طبقه بندی که مبتنی بر شناخت رفتار قیر و خصوصیات عملکردی آن است با ویژگی های مقاومت در برابر تغییر شکل ها، مقاومت در برابر ترک خوردگی در اثر سرما، مقاومت در برابر ترک خوردگی ناشی از خستگی، پیش بینی چگونگی سخت شدن قیر در کارخانه آسفالت و به هنگام تهیه مخلوط آسفالتی، چگونگی سخت شدن قیر در اثر مرور زمان و با آزمایش های تعیین شده در مشخصات، مورد ارزیابی قرار گرفته و قیر مناسب با توجه به درجه حرارت محل اجرای پروژه، میزان آمد و شد، سرعت بارگذاری و موقعیت جغرافیایی انتخاب می شود.هر نوع قیر با دو عدد مثبت و منفی مشخص می شود که عدد مثبت، مربوط به میانگین هفت روز متوالی بیشترین دمای روسازی و عدد منفی، حداقل دمای روسازی بر حسب درجه سانتیگراد می باشد.
7-2- قیر 100/80
قیر با درجه نفوذ 100/80 در واقع قیری است که استاندارد نفوذ ویژهای دارد و معمولا از این نوع قیر به عنوان قیر هموارکننده و صاف کننده استفاده می شود که برای ساخت و ساز جادهها و نیز تولید آسفالت کوچه و خیابان با خواص عالی بسیار مناسب است. این نوع قیر عمدتا برای تولید آسفالت داغ مخلوط شده برای بکارگیری به عنوان پایه پوششی در ساخت جادهها اسفاده میشود. این نوع قیر نیز از جمله قیرهای بدست آمده از نفت است که از روش تقطیر در شرایط خلا نفت خام بدست میآید. (معمولا این قیر بوسیله باقیمانده مواد اولیه در شرایط خلا بدست میآید.)
درجه نفوذ قیر و عددی که بدین منظور در مقابل آن قرار میگیرد در آزمایش های نفوذ و نیز نقطه نرم شوندگی مشخص می شود.
نقطه نرم شوندگی: دمایی است که در آن طول یک فیبر شیشه ای با قطر یکنواخت در اثر وزن خودش با سرعتی مشخص افزایش می یابد. این نقطه توسط استاندارد آزمون ASTM-C338 تعیین می شود. مقاومت یک سیال در برابر اعمال تنش برشی در نقطه نرم شوندگی به چگالی و کشش سطحی شیشه وابسته است.
تعیین این عدد تنها به محدوده و بازه نفوذ وابسته است. درجه نفوذ قیر یا به عبارتی دیگر میزان نفوذ قیر یک ویژگی مربوط به خاصیت ترموپلاستیکی آن است (قابل ارتجاع بودن ماده یا نرمش پذیری ماده در اثر اعمال حرارت را خاصیت ترموپلاستیکی ماده میگوییم) که این ویژگی باعث میشود تا قیر در دمای بالا نرم باشد و در دمای پایین سفت و محکم عمل کند.این رابطه منحصر به فرد بین دما و ویسکوزیته (چسبندگی ماده) زمانی اهمیت آن مشخص میشود که میخواهیم فاکتورر های عملکردی را مشخص کنیم فاکتورهایی مثل چسبندگی قیر، جریان و تغییر شکل قیر (Rheology)، دوام و پایداری و درجه حرارت کاربردی قیر.
حالت قیر به دمای آن بستگی دارد. رابطه دما و سختی (سفتی) قیر به نوع نفت خام و نیز روشی که این نفت استخراج و پالایش شده بستگی دارد. قیر با درجه نفوذ 100/80 یک حالت نیمه سخت دارد که ببه عنوان قیر هموار کننده و صاف کننده استفاده میشود که برای ساخت جادهها و تعمیرات انها بسیار مناسب است. این قیر همچنین برای تولید آسفالت کف خیابان با مشخصات فنی که در پایین مشاهده میکنید نیز مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین عمده استفاده آن همانطور که گفته شد در تولید آسفالت داغ در هم مخلوط شده میباشدکه این آسفالت به عنوان ماده بنیادین و پوششی در راه سازی کاربرد دارد. قیر با درجه نفوذ 80/100 یکی از رایجترین و کاربردی ترین گروه از قیرها است که به عنوان یک ماده اولیه در تولید اغلب محصولات وابسته به قیر استفاده می شود.
مهم ترین مشخصات قیر 100/80 در جدول زیر ارائه شده که این مشخصات بر اساس استاندارهای جهانی ارائه شده است.
8- نوع خوراک مصرفی
نفت خام در پالایشگاه بوسیله برج های تقطیر به اجزا سازنده اش تبدیل می شود و مواد سازنده نفت خام با توجه به تفاوت نقطه جوش در قسمت های مختلف برج از یکدیگر جدا می شود. در فرآیند تقطیر اولیه (تقطیر در فشار محیط) مقداری مواد سنگین در ته برج باقی می ماند که این مواد به برج های تقطیر در خلا منتقل می شود و بوسیله روش تقطیر در خلا اجزاء مختلف آن جداسازی می شود. باقی مانده این برج که به وکیوم باتوم معروف است برای تولید قیر استفاده می گردد.به منظور تولید قیر وکیوم باتوم را در واحد تولید قیر (برج تولید قیر) تحت عملیات هوادهی قرار می دهند.
وکیوم باتوم ماده اولیه تولید قیر و نفت کوره است و ۷۰ درصد ماده اولیه نفت کوره نیز VB است، همچنین بالای ۹۰ درصد تولید نفت کوره کشور در نیروگاه ها استفاده می شود. وکیوم باتوم ته مانده برج تقطیر در خلاء است به منظور تولید قیر وکیوم باتوم را در واحد تولید قیر (برج تولید قیر) تحت عملیات هوادهی قرار می دهند. دمای وکیوم باتوم در داخل برج تولید قیر ۲۴۰ تا ۳۲۰ درجه سانتی گراد است و عبور هوا از داخل وکیوم باتوم در این دما باعث می شود که یک فرآیند اکسایش اتفاق بیفتد و در نتیجه فرآیند هوادهی باعث می شود خواص ته مانده بهبود یابد. مهم ترین اثری که دمیدن هوا بر روی وکیوم باتوم دارد، تبدیل شدن مولکولهای سبک مالتن به مولکولهای سنگین تر یعنی آسفالتن است. این تبدیل باعث کاهش درجه نفوذ قیر و افزایش نقطه نرمی قیر می شود.
ته مانده برج تقطیر در خلاء ( Vacuum Bottom ) ( VB )است که برای تولید انواع قیرهای 60/70 , 85/100 و سایر گرید های قیر استفاده می شود.
برخی از عواملی که در واحد تولید قیر بر درجه نفوذ و نقطه نرمی تاثیر دارند عبارت اند از:
* ویسکوزیته خوراک (وکیوم باتوم) ورودی
* دمای داخل برج تولید قیر یا همان برج هوادهی
* زمان ماند مواد در برج های هوادهی
* کیفیت نفت خام اولیه برای تولید وکیوم باتوم
* سرعت هوادهی
* با تنظیم سرعت هوادهی می توان دمای داخل برج را کنترل کرد به علاوه هوای ورودی نقش همزن را در برج دارد که باعث اختلاط مواد می شود.
* تولید قیر در واحد می تواند به صورت پیوسته و یا بچ انجام شود.
1- فرآیند ناپیوسته (Batch Process)
در فرآیند ناپیوسته ، برج هوادهی با حجم معین از خوراک پر شده و پس از دمیدن هوا با شرایط از پیش تعیین شده( دمای واکنش، زمان، مقدار خوراک) و رسیدن محصول به مشخصات مورد نظر، برج تخلیه گردیده و محصول در مخازن مورد نظر وارد می گردد.
اجزای اصلی واحد هوادهی ناپیوسته عبارتند از:
* کوره پیش گرم کن(Pre Heater)
* دمنده هوا یا کمپرسور(Blower or Compressor)
* برج هوادهی(Oxidizer Tower)
* سیستمی برای جمع آوری و سوزاندن بخارات
2- فرآیند پیوسته (Continues Process)
در فرآیند پیوسته ، خوراک با دبی معین و قابل کنترل و دمای از پیش تعیین شده به صورت پیوسته وارد برج هوادهی شده و پس از انجام عملیات هوادهی در شرایط ثابت عملیاتی، به صورت پیوسته از برج هوادهی خارج می شود. این روش تهیه قیر که در پالایشگاهها مورد استفاده قرار می گیرد به خاطر مزایای زیر مورد توجه می باشد:
* کاهش بخارات آلاینده ایجاد شده
* کاهش هزینه تجهیزات و نگهداری
* افزایش راندمان و مقدار تولید در واحد زمان
* کاهش بار حرارتی پیش گرم کن های خوراک
* آسانی عملیات کنترل و انجام فرآیند بخاطر ماهیت پیوسته فرآیند
* کمتر شدن هوای مصرفی و کوتاه شدن زمان هوادهی به خاطر استفاده بهینه از هوای دمیده شده
انجام هوادهی در برجهای افقی و عمودی امکان پذیر است که برجهای عمودی بدلیل بالاتر بودن راند مان ترجیح داده می شوند. پارامترهای موثر در هوادهی عمدتا شامل ویسکوزیته خوراک ، دمای خوراک ، شکل هندسی برج می باشند. در توضیح این پارامتر ها می توان گفت چنانچه ویسکوزیته خوراک میزان هوا یا دمای فرآیند و یا نسبت ارتفاع به قطر برج( تا حد معینی) بیشتر باشد، سرعت واکنش بیشتر خواهد بود. واکنش اکسیداسیون واکنشی گرمازا است ، لذا برای کنترل دما و خارج کردن گرمای اضافه بایستی از مبدل یا مبدل های حرارتی با ظرفیت متناسب با دمای مطلوب استفاده نمود.
همانگونه که قبلا بیان گردید ، طی فرآیند هوادهی یا اکسیداسیون ، هوا از داخل قیر عبور کرده و اکسیژن آن با مولکولهای قیر وارد فعل و انفعال می گردد. بخارات حاصل از این فرآیند (Process Fumes) شامل کمتر از 10% اکسیژن و ترکیبات متنوعی مانند بخار آب، آلدییدها، کتن ها،CO ،CO2 ،اکسیدهای نیتروژن، متان ، نیتروژن، ترکیبات گوگردی و در نهایت "هیدروکربنهای روغنی نفتی" می باشد. این هیدروکربنها به واسطه جریان شدید هوای دمیده ، یا بصورت بخار و یا مایع همراه با هوا(Entrainment) از برج خارج می شوند و بخشی از آنها در مراحل بعدی کندانس(Condense) می شوند. این هیدروکربنها به نام "روغنهای فرآیند " یا (Process Oils) نامیده می شوند بخارات این فرآیند هوادهی (Process Fumes) بطور معمول توسط مجموعه ای از دستگاههای جداسازی شده مورد تصفیه قرار می گیرند تا روغنهای همراه (و یا بعدا کندانس شده) جداسازی شده و سپس بخارات سوزانده می شوند . میزان درصد اتلاف خوراک در فرآیند هوادهی معمولا بین (% 2- 5/0) وزنی متغیر می باشد، این میزان به عوامل متعددی از جمله ویسکوزیته خوراک ، دما، زمان هوادهی و … بستگی دارد. قسمت اعظم بخارات فرایند شامل این اتلاف می باشد. رهایی از معضلات مربوط به بخارات فرآیند مشکلی است که معمولا راه حل صد در صد رضایت بخشی ندارد. این بخارات بوی نامطبوعی نیز دارند که ناشی از ترکیبات ایجاد شده در فرآیند اکسیداسیون می باشند. بخش روغنهای همراه(Entrained Oils) شامل هیدروکربنهای فرار تر موجود در خوراک می باشند. جهت روغن زدایی نسبی از گازهای خروجی برج هوادهی ، یک Knok Out Drumساده و یا تله بخار(Vapor Trap) لازم می باشد. در برخی مواقعKnok Out Drum به اسپری آب مجهز می باشد که باعث روغن زدایی بیشتر خواهد شد که اصطلاحا به چگالنده تماسی (Contact Condenser) معروف می باشد. در برخی موارد دیگر به روشهایی از قبیل برگشت بخارات به دمنده(Blower) استفاده می شود . روش دیگر ، در مواقعی که فضای کافی وجود داشته باشد ، بکارگیری سیستم ساده زیر است:
بخارات از کندانسور(مبدل حرارتی) هوایی افقی و طویلی عبور کرده و در این مسیر قسمت اعظم روغنهای همراه جدا می شود و بخارات باقیمانده برای سوزاندن به یک کوره عمودی هدایت می گردد.
این قیرها پایه تولید قیرهای دیگر مانند ، قیرهای امولسیونی ، قیرهای محلول و قیرهای پلیمری هستند. لذا کاربرد های وسیعی در صنایع مختلف دارند.
9- روش تولیدی محصول
در مرحله اول مواد اولیه وکیوم باتوم از بازار یا بورس تهیه و پس از بازرسی وارد دستگاه کوره میکسر شده ترکیب و حرارت داده می شود.
در مرحله دوم مخلوط به دست آمده را به میکسر و کوره دوم وارد شده و ناخالصی بار تعیین میگردد.
در مرحله سوم آزمایشات اولیه جهت گرفتن ناخالصی ها و جدا سازی انجام میگیرد .
در مرحله چهارم مواد به کوره دکل هوا جهت تنظیم رینگ و آماده سازی و سفت کردن نهایی نسبت به نوع سفارش می گردد.
در مرحله نهایی پس از آماده سازی و کنترل نهایی محصول بسته به نوع بازار داخلی (راهسازی ، ایزوگام ، عایق کاری و…) و یا صادرات بسته بندی می گردد. قابل ذکر است جهت فروش محصول در بازار داخلی بسته بندی به صورت تانکر ، بشکه و حلب می باشد.
10- ماشین آلات تولید قیر از وکیوم باتوم
ماشین آلات این طرح شامل تجهیزات تولید قیر می باشد از جمله تجهیزات و ماشین آلات طرح تولید قیر به شرح زیر می باشد:
* مخازن ذخیره سازی مواد اولیه نفتی VB
* بویلر روغن
* راکتور بلندینگ
* میکسر
* دوش بشکه پرکن
* لیفتراک
* پمپ های انتقال
* سیستم آلارم دود و آتش
* پمپ قیرکش
* لوله و شیر فلکه و اتصالات
* اتصالات فلنچی گالوانیزه نسوز و شیر فلکه های ورودی و خروجی
* مانیتورینگ و سیستم فرمان
* دستگاه اندازه گیری و سنجش دقیق
* دستگاه اندازه گیری نقطه شکست
* دستگاه اندازه گیری میزان کشش
* دستگاه اندازه گیری گرانروی
* دستگاه اندازه گیری وزن مخصوص
* دستگاه اندازه گیری حلالیت با درجه خلوص قیر
* اندازه گیری نقطه اشتعال
* دستگاه اندازه گیری میزان چسبندگی
* دستگاه اندازه گیری میزان شده و غیره…
تفاوت های سیستم قدیم پالایش و سیستم جدید پالایش قیر در ذیل آورده می شود:
2. در فرایند پالایش جدید برای کاهش هزینه تولید و افزایش سرعت پالایش و کاستن از قیمت تمام شده محصول نهایی, درفرایند پالایش به جای استفاده از روش های سنتی bach wise از روش continuos استفاده می شود.
3. دراین فرایند به علت استفاده از برج های ترکیبی می توان از تمامی خوراک های موجود در بازار چون مازوت , وکیوم باتوم , سلابس و دیگر خوراک ها استفاده نمودو این واحد های تولیدی توانایی تولید هر نوع قیری را دارا بوده و مختص به تولید و مصرف خوراک و قیر خاصی نیستند.
4. در فرایند پالایش جدید به علت طراحی و نسب سوپاپ های ضد انفجار , احتمال خطر انفجار و اتش سوزی از بین خواهد رفت .
در فرایند قدیم , برج پخت قیر , برای پالایش و بالارفتن دمای خود احتیاج به جذب انرژی زیادی داشته که این انرژی از طریق پاشش سوخت در لوله مرکزی برج با حرارت بالا و در زمان طولانی تولید می گردید. در این روش ابتدا سوخت زیادی مصرف می شود و باعث ایجاد حجم زیادی دی اکسید کربن و مونوکسید کربن و دیگر آلاینده های زیست محیطی می گردد. در این روش هزینه انرژی مصرفی برای تولید بسیار بالا بوده , اما در فرایند پالایش جدید برای تولید حرارت مورد نیاز برج احتیاجی به این انرژی نبوده و در آن از حرارت حاصل از واکنش های شیمیایی جهت بالا رفتن دما و پالایش قیر استفاده می گردد. در واحد هایی که به روش قدیم کار می کنند در اصل هیچ گونه قیری در برج پخت , تولید نگردیده بلکه تنها عملیات تغلیظ خوراک اولیه را انجام می دهند که متاسفانه محصولی که از این روش نادرست تولید قیر ساخته می شود در برابر اشعه UV خورشید ضعیف می باشد .
4. .در فرایند پالایش قدیم بخارات و ترکیبات آروماتیک حاصل از فرایند تولید ذغال در اثر حرارت مستقیم در تانکر ها و واکنش آن با اکسیژن موجب تولید گاز گوگرد شده و در هوای محیط پخش می گردد. اما در طراحی فرایند جدید این نقص برطرف گردیده است.
5. در فرایند های پیشین، سیستم هوادهی برج به علت عدم محاسبه فشارهوا، هیچ گونه داده ای به مسئول پخت قیر نداده و مسئول از وضعیت داخل برج ، به غیر از دمای داخل، بی اطلاع می باشد که در طراحی جدید این اشکال برطرف شده است.
6. در طراحی فرایند های قدیم پالایش , به علت عدم محاسبه افت دما در ترپ ها، انرژی بسیاری هدر رفته و به صورت بخارهای گازوئیل در کوره می سوزد که در طراحی جدید این مشکل نیز برطرف گردیده است.
7. در فرایند پالایش قدیم، دمای برج در حین پالایش قیر به علت عدم وجود سیستم کنترل و توقف دما، قابل کنترل نبوده که با طراحی های جدید این مشکل نیز رفع گردیده است.
8. در فرایندجدید پالایش بر خلاف فرایند های قدیم به منظور بالا بردن سطح کیفیت قیر تولیدی از پروسه سیرکولاسیون در برج پخت قیر استفاده می گردد .
9. فرایند پالایش قدیم ، فاقد سیستم جداکننده مواد سبک تولیدی می باشد.
10. در فرایند پالایش قدیم، کنترل حجم هوای تولیدی توسط کمپرسوردر این واحد به علت عدم طراحی در سیستم هوادهی غیر قابل محاسبه شده، چرا که پخت قیر با کیفیت بستگی زیادی به حجم هوای تزریقی در داخل برج نسبت به حجم مواد اولیه دارد.
11-آزمایشگاه قیر
ردیف
نام دستگاه
کاربرد
1
نقطعه اشتعال
برای تعیین نقطه اشتعال قیر
2
ویسکومترها
برای اندازه گیری میزان گرانروی قیر
3
OVEN ها
برای تست های تسریع پیری قیر
4
کوره ها
برای تعیین میزان خاکستر قیر و مواد معدنی
5
دستگاه کشش قیر
برای کشیدن قیر از یک جهت
6
حمامهای آب و روغن
برای اندازه گیری گرانروی قیرها
7
میکسرهای هموژینایزر
برای ساخت امولسیون آب و روغن
8
دستگاه کشش سطحی قیر
برای اندازه گیری میزان کشش سطحی آب و روغن
فرآیند سیستم پالایش واصلاح کننده های قیر(Tower Of Batching Tar )
آسفالتن ها بر اثر ادامه فرآیند دمیدن،تشکیل یک قیر چسبنده را می دهند.
12-تعیین نقاط قوت و ضعف تکنولوژی های مرسوم در فرآیند تولید محصول
معیارهای مهم در تعیین سطح تکنولوژی مورد استفاده در تولید محصول رت می توان به شرح زیر دسته بندی کرد:
– درجه اتوماسیون خط تولید
– کفیت تولید
– تعداد تولید (ظرفیت)
– کیفیت و دقت عمل ماشین آلات
تکنولوژی و روش تولید محصول در سایر کشورها همان روشی است که در کشورها انجام می گیرد و تاکنون روش دیگری برای این کار در نقاط دیگر جهان معرفی نشده است. آنچه که در فرآیند تولید دارای اهمیت است و حتی می توان گفت که این عوامل کیفیت محصول تولید شده را تشکیل داده و در کشورهای صنعتی از درجه بالاتری برخوردار می باشد موارد زیر است:
* کیفیت و دقت عمل ماشین آلات
* کیفیت مواد اولیه مصرفی
* درجه اتوماسیون تولید و به طبع آن محصول یکدست و دقیق
از این رو در این قسمت بررسی نقاط قوت و ضعف تکنولوژی فوق الذکر آورده شده است:
تکنولوژی
نقاط قوت
نقاط ضعف
تمام اتوماتیک
1-ظرفیت بالای تولید
2- کیفیت بسیار بالای محصول
3- قیمت تمام شده پایین
4-تنوع پذیری بالا
1-سرمایه گذاری بالا
2- توجیه پذیری برای ظرفیت بالا
3- ضرورت استفاده از ظرفیت بالا
نیمه اتوماتیک
1-ظرفیت متوسط تولید
2- کیفیت متوسط بالای محصول
3- قیمت تمام شده متوسط
4-تنوع پذیری متوسط
5-قابلیت جضور موفق در بازار داخلی
1-قیمت تمام شده بالاتر از تکنولوژی تمام اتوماتیک
2- وجود محدودیت در جذب از طرف بازارهای دارای رتبه جهانی
دستی
1-سرمایه گذاری پایین
1-ظرفیت پایین تولید
2- کیفیت پایین بالای محصول
3- قیمت تمام شده بالا
4-تنوع پذیری پایین
5-عدم جذب در بازارهای دارای رتبه جهانی
با توجه به موارد فوق الذکر احداث این واحد صنعتی در محدوده تکنولوژی نیمه اتوماتیک قرار دارد.
13- بررسی و تعیین حداقل ظرفیت اقتصادی به همراه برآورد حجم سرمایه گذاری مورد انتظار
انتخاب ظرفیت و برنامه تولید مناسب برای واحدهای صنعتی علاوه بر استفاده بهینه از سرمایه گذاری انجام شده، عاملی در جهت بیشترین سود ممکن خواهد بود نظر به اینکه احداث واحدهای صنعتی مستلزم سرمایه گذاری ثابت اولیه است از این رو انتخاب ظرفیت های کم، سودآوری را غیر ممکن می سازد علاوه بر آن در صنایع کوچک انتخاب ظرفیت های بالا، سرمایه گذار را مجبور به تامین سرمایه زیادی می کند که در آن صورت واحد موردنظر از چارچوب مطالعات صنایع کوچک و احداث آن فراتر می رود. از این رو در این بخش با توجه به نیاز بازار و حجم سرمایه گذاری موردنیاز ظرفیت اسمی پیشنهادی برای طرح 90,000 تن در سال برآورد می گردد. بدیهی است که با توجه به اینکه معمولا اینگونه واحدها به 80 درصد ظرفیت اسمی خود به عنوان ظرفیت عملی می رسند، لذا ظرفیت عملی آن 72,000 تن در سال می باشد.
13-1 تفکیک سرمایه گذاری ثابت و در گردش طرح پیشنهادی(میزان سرمایه گذاری ثابت مورد نیاز)
13-1-1 کل سرمایه گذاری ارزی (میلیون دلار/ یورو):
13-1-2 کل سرمایه گذاری ریالی (میلیون ریال):
239721
13-1-3 جمع کل سرمایه گذاری ثابت ارزی و ریالی مورد نیاز (میلیون ریال):
239721
131-1-4 میزان سرمایه در گردش مورد نیاز (میلیون ریال):
60710
13-1-5 جمع سرمایه گذاری ثابت و در گردش مورد نیاز (میلیون ریال):
300431
14-1 تفکیک سرمایه گذاری ثابت مورد نیاز
14-1-1 خرید زمین (میلیون ریال):
در این مرحله باید براساس پارامترهای نزدیکی به بازارهای مصرف، شاهراه های اصلی کشور ، داشتن امکانات مناسب (دسترسی آسان به آب، برق، گاز , تلفن ، شبکه اینترنت و فاضلاب) و دیگر فاکتورهای بدست آمده به خرید زمین مناسب اقدام مینمائیم . براساس این فاکتورها ، زمینی مناسب در استان آذربایجان غربی (ارومیه) انتخاب گردیده است . زمین ابتیاع شده در شهرک آسفالت پیزان به مساحت 20,000 مترمربع میباشد که ارزش آن از قرار متر مربعی 1میلیون ریال است . پس با این اوصاف سرمایه مورد نیاز ابتیاع زمین برابر است با مندرجات جدول ذیل :
ردیف
عنوان
مساحت
(مترمربع)
ارزش هر مترمربع
(میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
ارزش زمین
20,000
1
20,000
جمع کل (میلیون ریال) :
20,000
14-1-2 محوطه سازی (میلیون ریال):
سرمایه مورد نیاز جهت محوطهسازی :
این دسته سرمایهگذاری شامل, خیابان کشی , دیوارها , فنسکشی , جداول و … تشکیل میدهند که سرمایه اجرای آنها براساس اطلاعات جدول ذیل برآورد میگردد .
ردیف
عنوان سرمایهگذاری
مساحت / متراژ
(مترمربع/ مترمکعب/کیلوگرم/ عدد)
ارزش واحد
(میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
تسطیح زمین (واحد برحسب متر مربع)
7500
2
15000
2
خاکبرداری(واحد برحسب متر مکعب)
2,000
1.5
3000
3
خاک ریزی (واحد برحسب متر مکعب)
1,000
2
2000
4
دیوارکشی دور زمین(واحد بر حسب متر طول دیوار نماکاری شده و حصار بندی شده)
1,500
2
3000
5
دربهای ورودی (واحد بر حسب کیلوگرم)
1500
3/0
4500
6
خیابان کشی و آسفالت ریزی(واحد برحسب متر مربع)
4500
1
4500
7
پارکینگ رو باز(واحد برحسب متر مربع)
100
8
800
8
چراغ های محوطه و روشنایی (واحد برحسب عدد)
65
3
195
9
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
1649
جمع کل (میلیون ریال) :
34644
14-1-3 اجرای کارهای ساختمانی و فونداسیون (میلیون ریال):
سرمایه مورد نیاز جهت ساخت و سازهای واحد صنعتی:
سرمایه مورد نیاز جهت ساخت و ساز این واحد صنعتی به شرح آیتمهای اطلاعاتی زیر در جدول آورده شده است :
ردیف
عنوان کاربری
مساحت (مترمربع)
ارزش واحد
(میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
ساختمان های تولید
3,000
15
45000
2
سالن های تعمیرات
1,000
15
15,000
3
انبار محصولات تولید شده و سایر مواد اولیه
1,000
10
10,000
4
دفاتر اداری و مهندسی
250
15
3750
5
خوابگاه و استراحتگاه کارگری و مهندسین
100
15
1500
6
ساختمان سرایداری و نگهبانی
50
15
750
7
ساختمان مورد نیاز تاسیسات و پست برق
100
15
1500
8
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
3875
جمع کل (میلیون ریال) :
81375
14-1-4 پست و انشعاب برق (میلیون ریال):
سرمایه مورد نیاز خرید انشعابات مورد نیاز :
سرمایه مورد نیاز جهت خرید و بهرهبرداری از انشعابات مورد نیاز واحدهای این واحد صنعتی برابر با اطلاعات مندرج در جدول ذیل میباشد :
ردیف
شرح
مشخصات فنی
جمعکل(میلیون ریال)
1
خرید انشعاب برق
سه فاز 50 آمپر صنعتی و 200 کیلو وات و تک فاز 25 آمپر
280
2
هزینههای پیش بینی نشده (پنج درصد ارزش موارد بالا)
14
جمع کل (میلیون ریال) :
294
14-1-5 هزینه های مربوط به تجهیزات تامین آب مورد نیاز (میلیون ریال):
ردیف
شرح
مشخصات فنی
جمعکل(میلیون ریال)
1
خرید انشعاب آب
1 اینچ
40
2
سیستم آبرسانی ، تصفیه (سختی گیری) و ذخیره آب
460
3
هزینههای پیش بینی نشده (پنج درصد ارزش موارد بالا)
25
4
جمع
525
14-1-6 هزینه های مربوط به تجهیزات تامین سوخت مورد نیاز (میلیون ریال):
ردیف
شرح
مشخصات فنی
جمعکل(میلیون ریال)
1
خرید انشعاب گاز
G40
40
2
سیستم گاز رسانی
130
3
سیستم گرمایشی
70
4
هزینههای پیش بینی نشده (پنج درصد ارزش موارد بالا)
12
5
جمع
252
14-1-7 خرید دانش فنی- لیسانس (میلیون ریال):
ردیف
شرح
مشخصات فنی
جمعکل(میلیون ریال)
1
خرید دانش فنی- لیسانس
خرید به روز ترین دانش فنی از شرکت های مطرح
3944
2
هزینههای پیش بینی نشده (پنج درصد ارزش موارد بالا)
197
جمع کل (میلیون ریال) :
4141
14-1-8 خرید ماشین آلات و تجهیزات صنعتی مورد نیاز طرح (میلیون ریال):
همانطوریکه در قسمتهای پیشین توضیح داده شده بخش مهمی از دستگاهها و تجهیزات صنعتی مورد نیاز این واحد صنعتی جهت بالا بردن کیفیت و کمیت از شرکتهای معروف و سازندگان معتبر تامین
میگردد. لازم به ذکر است هزینههای , نصب و راهاندازی دستگاهها نیز بعهده شرکتهای تامینکننده و یا تولیدکننده تجهیزات مزبور میباشد . حال با این اوصاف سرمایه مورد نیاز تامین تجهیزات این واحد صنعتی در جدول ذیل به شرح زیر آورده شده است :
ردیف
عنوان تجهیزات و دستگاههای مورد نیاز
تعداد مورد نیاز
(دستگاه / ست)
ارزش واحد (میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
تجهیزات تامین آب مورد نیاز
1
500
500
2
تجهیزات تامین سوخت مورد نیاز
1
200
200
3
تجهیزات صنعتی مورد نیاز
1
40000
40000
4
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
2035
جمعکل (میلیون ریال) :
42735
14-1-9 خرید مخازن مورد نیاز طرح (میلیون ریال):
ردیف
عنوان تجهیزات و دستگاههای مورد نیاز
تعداد مورد نیاز
(دستگاه / ست)
ارزش واحد (میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
مخازن موردنیاز
1
30000
30000
2
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
1500
جمعکل (میلیون ریال) :
31500
14-1-10 احداث سرویسهای جانبی طرح (میلیون ریال):
ردیف
عنوان تجهیزات و دستگاههای مورد نیاز
تعداد مورد نیاز
(دستگاه / ست)
ارزش واحد (میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
احداث سرویس های جانبی
1
10000
10000
2
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
500
جمعکل (میلیون ریال) :
10500
14-1-11 حمل و نقل (میلیون ریال):
ردیف
حمل و نقل
تعداد مورد نیاز
(دستگاه / ست)
ارزش واحد (میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
حمل از بندر عباس و تهران
7000
2
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
350
جمعکل (میلیون ریال) :
7350
14-1-12 هزینه های گمرکی و ترخیص (میلیون ریال):
ردیف
هزینه های گمرکی و ترخیص
تعداد مورد نیاز
(دستگاه / ست)
ارزش واحد (میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
هزینه های گمرکی و ترخیص
500
2
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
25
جمعکل (میلیون ریال) :
525
14-1-13 هزینه های مربوط به نصب و راه اندازی و بهره برداری (میلیون ریال):
ردیف
عناوین هزینههای بهره برداری
میزان هزینه (میلیون ریال)
1
نصب و راه اندازی
4500
2
هزینه آموزش پرسنل مورد نیاز واحد صنعتی
300
3
راه اندازی آزمایشی
800
4
هزینه های پیش بینی نشده (پنج درصد ارزش موارد بالا)
280
جمع کل (میلیون ریال) :
5880
14-1-14 هزینه های بالاسری (میلیون ریال) (با ذکر درصد از کل سرمایه گذاری)
درصد هزینه های بالاسری از کل سرمایه گزاری طرح برابر 3.5% می باشد. بنابرین برابر با 7191 میلیون ریال می باشد
14-1-15 هزینه های متفرقه و پیش بینی نشده (میلیون ریال):
برابر 5% موارد بالا که در هر آیتم حساب شده است. بنابرین برابر با11986 میلیون ریال می باشد.
14-1-16 جمع کل سرمایه گذاری ثابت مورد نیاز (میلیون ریال):
برابر با 239721 میلیون ریال می باشد.
15-1 توزیع میزان کل سرمایه گذاری در طی دوران ساخت (ارقام: میلیون ریال)
سال پنجم
سال چهارم
سال سوم
سال دوم
سال اول
239721
16-1 پیش بینی قیمت خوراک، سوخت و محصولات تولیدی – (با ذکر بازار تعیین قیمت و مبناء محاسبه قیمت ها)
16-1-1 قیمت خوراک مصرفی (دلار/بشکه، دلار/متر مکعب، و…)
32 دلار هر بشکه و هر دلار 150000 ریال
16-1-2 قیمت انواع سوخت های مورد نیاز به تفکیک (دلار/بشکه، دلار/متر مکعب، و…)
سوخت گاز هر متر مکعب ۱۳۲۰ ریال
16-1-3 قیمت انواع محصولات تولیدی به تفکیک (دلار/بشکه، دلار/متر مکعب، و…)
40 دلار هر بشکه و هر دلار 150000ریال
17-1 تفکیک هزینه های مربوط به عملیات و نگهداری (O & M) مورد نیاز (با احتساب بهره برداری از 100% ظرفیت)
17-1-1 هزینه نیروی انسانی (میلیون ریال در سال):
هزینههای حقوق و مزایای سالانه کارکنان
جهت محاسبه هزینههای حقوق و مزایایی سالانه کارکنان از مندرجات جدول ذیل استفاده مینمائیم. پس خواهیم داشت:
ردیف
عنوان شغل و پست سازمانی پرسنل
تعداد مورد نیاز (نفر)
حقوق ماهانه هر نفر (میلیون ریال)
حقوق سالانه هر گروه (میلیون ریال)
1
مدیرعامل
1
60
1,068
2
رئیس کارخانه
1
50
890
3
مدیر
1
40
712
4
کارمند مالی و حسابداری و اداری
1
35
623
5
سرپرست
1
30
712
6
تکنسین تعمیرات تجهیزات و تاسیسات کارخانه
2
30
1068
7
کارشناس
2
30
1068
8
راننده لیفتراک برقی
2
25
890
9
منشی
1
25
445
10
کارگر ماهر
5
20
1780
11
کارگر خدماتی
2
20
712
12
نگهبان و سرایدار
2
20
840
جمعکل :
21
—-
10808
حقوق سالانه براساس 8/17 برابر حقوق هر ماه محاسبه میگردد ، که 12 ماه آن حقوق هر ماه ، 1 ماه پاداش آخر سال ، 1 ماه پاداش آخرخدمت، 1 ماه سنوات و 23% حقوق آنها جهت بیمهسالیانه میباشد .
17-1-2 هزینه های مربوط به خرید خوراک مصرفی (میلیون ریال در سال):
کارخانه با احتساب روزهای تعطیل رسمی و … به مدت 300 روز روزکاری کار خواهد کرد. روزانه 300 تن وکیوم باتوم خوراک مصرفی کارخانه می باشد. همچنین روزانه تولید 300 تن قیر (150 تن pg و 150 تن 100-85) تولید خواهد گردید. سالانه از هر کدام 300*150=45000 جمعا 90000000 کیلو گرم وکیوم باتوم خوراک مصرفی خواهد بود. هر بشکه 200 کیلو گرم می باشد و قیمت هر بشکه 32 دلار و هر دلار 150000ریال می باشد.
32*150000=4800000
200/90000000=450000 بشکه
4800000 *450000=216000000000 ریال
2160000 میلیون ریال هزینه خوراک
17-1-3 هزینه های مربوط به انتقال (حمل و نقل) خوراک تا محل طرح (میلیون ریال در سال):
ردیف
هزینه های مربوط به انتقال (حمل و نقل) خوراک تا محل طرح
تعداد مورد نیاز
(دستگاه)
ارزش واحد (میلیون ریال)
ارزش کل
(میلیون ریال)
1
هزینه های مربوط به انتقال
7000
2
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
350
جمعکل (میلیون ریال) :
7350
17-1-4 هزینه برق مصرفی (میلیون ریال در سال):
میزان هزینههای سالانه مرتبط با مصرف برق مصرفی این واحد صنعتی به شرح اطلاعات مندرج در جدول ذیل میباشد :
ردیف
شرح هزینه
واحد
مصرف سالیانه
هزینه مصرف ماهانه (میلیون ریال)
هزینه کل (میلیون ریال)
1
برق مصرفی
کیلووات ساعت
72,000
100
1,200
8
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
60
جمع کل (میلیون ریال) :
1260
17-1-5 هزینه آب مصرفی (میلیون ریال در سال):
میزان هزینههای سالانه مرتبط با مصرف آب مصرفی این واحد صنعتی به شرح اطلاعات مندرج در جدول ذیل میباشد :
ردیف
شرح هزینه
واحد
مصرف سالیانه
هزینه مصرف ماهانه (میلیون ریال)
هزینه کل (میلیون ریال)
1
آب مصرفی شرب
متر مکعب
150,000
5
60
2
آب خام جهت عملیات تولید
مترمکعب
150,000
7
84
3
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
7
جمع کل (میلیون ریال) :
151
17-1-6 هزینه سوخت مصرفی (میلیون ریال در سال):
میزان هزینههای سالانه مرتبط با مصرف سوخت مصرفی این واحد صنعتی به شرح اطلاعات مندرج در جدول ذیل میباشد:
ردیف
شرح هزینه
واحد
مصرف سالیانه
هزینه مصرف ماهانه (میلیون ریال)
هزینه کل (میلیون ریال)
1
گاز مصرفی
مترمکعب
300,000
60
720
2
سوخت مصرفی خودروها
لیتر
200
10
120
3
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
42
جمع کل (میلیون ریال) :
882
17-1-7 هزینه مربوط به انتقال سوخت مورد نیاز تا محل طرح (میلیون ریال در سال):
ردیف
شرح هزینه
هزینه کل (میلیون ریال)
1
انتقال سوخت
140
3
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
7
جمع کل (میلیون ریال) :
147
17-1-8 هزینه تمام شده مواد شیمیائی و کاتالیست مصرفی (میلیون ریال در سال):
ردیف
شرح هزینه
هزینه کل (میلیون ریال)
1
هزینه تمام شده مواد شیمیائی و کاتالیست مصرفی
4700
3
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
235
جمع کل (میلیون ریال) :
4935
17-1-9 هزینه تمام شده قطعات یدکی مصرفی (میلیون ریال در سال):
ردیف
شرح هزینه
هزینه کل (میلیون ریال)
1
هزینه تمام شده قطعات یدکی مصرفی
3400
3
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
170
جمع کل (میلیون ریال) :
3570
17-1-10 هزینه های مربوط به انتقال و فروش محصولات تولیدی (میلیون ریال در سال):
ردیف
شرح هزینه
هزینه کل (میلیون ریال)
1
هزینه های مربوط به انتقال و فروش
9000
3
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
45
جمع کل (میلیون ریال) :
9045
17-1-11 هزینه های بالاسری (میلیون ریال در سال):
78073 میلیون ریال
17-1-12 هزینه های پیش بینی نشده (میلیون ریال در سال):
113207 میلیون ریال
17-1-13 جمع کل هزینه های مربوط به عملیات و نگهداری) -O&M میلیون ریال در سال(:
2264148میلیون ریال
18-1 نحوه تامین منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای طرح
آورده نقدی شرکت (Equity)
درصد از کل سرمایه گذاری (%):
70%
میزان آورده نقدی (میلیون دلار):
3/1
وام (Loan)
درصد از کل سرمایه گذاری (%):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
وام خارجی
میزان وام (میلیون دلار):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
میزان بهره وام (%):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
نام فاینانسور یا بانک عامل:
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
دوره تنفس- Grace Period (ماه):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
دوره بازپرداخت وام (سال):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
وام داخلی
میزان وام (میلیون دلار):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
میزان بهره وام (%):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
نام فاینانسور یا بانک عامل:
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
دوره تنفس- Grace Period (ماه):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
دوره بازپرداخت وام (سال):
جهت راه اندازی این طرح نیازمند وام نیست
نرخ تنزیل (درصد):
19-1 پیش بینی درآمد و سود حاصل از اجرای طرح (با احتساب بهره برداری از 100% ظرفیت طرح)
19-1-1 پیش بینی متوسط درآمد حاصل از فروش سالیانه محصولات (میلیون ریال):
همانطوریکه در مباحث پیشین بیان شده است , طیف محصول قابل فروش این واحد صنعتی در جدول زیر آماده است و در طول سال بمدت 300 روز این واحد صنعتی دائر میباشد و براساس توضیحات زیر میزان تولید این طرح مشخص میشود ، فلذا با توجه به ارزش فروش فعلی این طیف محصول بصورت عمده در بازارهای مصرف براساس جدول ذیل محاسبه میگردد. روزانه 300 تن قیر (150 تن pg و 150 تن 100-85) تولید خواهد گردید. سالانه از هر کدام 300*150=45000 جمعا 90000000 کیلو گرم قیر تولید خواهد بود. هر بشکه 200 کیلو گرم می باشد و قیمت هر بشکه 40 دلار و هر دلار 150000ریال می باشد.
40*150000=6000000
200/90000000=450000 بشکه
6000000 *450000=2700000000000ریال
2700000 میلیون ریال متوسط در آمد فروش
19-1-2 مجموع اقساط سالیانه (اصل و فرع) وام خارجی دریافتی (میلیون ریال):
این طرح شامل وام نمی گردد
19-1-3 مجموع اقساط سالیانه (اصل و فرع) وام داخلی دریافتی (میلیون ریال):
این طرح شامل وام نمی گردد
19-1-4 پیش بینی متوسط سود ناخالص سالیانه (میلیون ریال):
برای محاسبه میزان سود ناخالص ، از فرمول ذیل استفاده میشود :
هزینه خرید مواد اولیه – ارزش فروش محصول تولیدی = سود ناخالص
=> 2160000 – 2700000 = سود ناخالص
میلیون ریال 540000=سود ناخالص
برای محاسبه میزان سود قبل از مالیات ، از فرمول زیر استفاده میشود:
هزینه عملیاتی سالانه – سود ناخالص = سود قبل از مالیات
=> 104148 – 540000 = سود قبل از مالیات
میلیون ریال 435852 = سود قبل از مالیات
19-1-5 استهلاک طرح (سال):
میزان هزینههای سالانه مرتبط با استهلاک ابنیه ، تاسیسات ، تجهیزات ، وسایل حمل و نقل و ابنیه این واحد تولیدی و صنعتی با استفاده از اطلاعات مندرج در جداول و همچنین نظرات خبرگان و کارشناسان مرتبط با این موضوع همانند اطلاعات مندرج در جدول ذیل محاسبه میگردد. (شایان ذکر روش محاسبه هزینه استهلاک ، براساس مدت زمان عمر مفید گروه مفروض میباشد و به روش مستقیم معروف میباشد):
ردیف
عنوان گروه
ارزش ریالی گروه
(میلیون ریال)
پریود زمانی استهلاک (سال)
استهلاک سالیانه
(میلیون ریال)
1
مجموعه کامل تجهیزات و امکانات محوطه
34644
20
1732
2
مجموعه کامل ابنیه
81375
30
2712
3
مجموعه کامل تاسیسات برق
294
15
20
4
مجموعه کامل تاسیسات آب
525
15
35
5
مجموعه کامل تاسیسات سوخت
252
15
17
6
ماشین آلات
84235
15
5615
7
موارد پیش بینی نشده (برابر پنج درصد ارزش موارد بالا) :
506
جمع کل (میلیون ریال) :
10638
19-1-6 میزان متوسط استهلاک سالیانه (میلیون ریال)
میزان متوسط استهلاک سالیانه10638میلیون ریال می باشد.
19-1-7 تعداد سالهای معاف از مالیات از شروع بهره برداری طرح (سال):
این طرح شامل معاف از مالیات نمی باشد.
19-1-8 میزان معافیت مالیاتی (درصد):
صفر درصد
19-1-9 درصد مالیات متعلقه طی سالهای مشمول پرداخت (درصد):
25% از سود
19-1-10 پیش بینی میزان متوسط مالیات طی سالهای مشمول پرداخت (میلیون ریال در سال):
=> 25% از سود قبل از مالیات و سایر عوارض =میزان مالیات و سایر عوارض
435852×0.25=108963
19-1-11 ارزش اسقاطی طرح در پایان دوران بهره برداری (میلیون ریال):
16780 میلیون ریال
19-1-12 پیش بینی متوسط سود خالص سالیانه (میلیون ریال در سال):
برای محاسبه میزان سود خالص ، از فرمولهای زیر استفاده میشود :
=> میزان بیمه پرداختی – میزان مالیات – سود قبل از مالیات و عوارض =سود خالص
=> 25% از سود قبل از مالیات و سایر عوارض =میزان مالیات و سایر عوارض
میلیون ریال 108963 =25/0 x 435852 =میزان مالیات و سایر عوارض
108963 – 435852 =سود خالص
میلیون ریال 326889 =سود خالص
20-1 نتایج حاصل از انجام برآورد اقتصادی طرح پیشنهادی
20-1-1 نرخ بازگشت سرمایه نقدینگی طرح) IRR Equity – درصد):
که در آن :
C t : هزینه در سال t
R t : درآمد در سال t
svn : ارزش اسقاطی دارایی ها در سال n
i : نرخ تنزیل و یا همان نرخ بازدهی داخلی
t : زمان
n : عمر پروژه
تذکر یک : نرخ تنزیل جهت محاسبه میزان NPV برابر با 18% می باشد .
تذکر دو : نرخ تورم سالانه کشور با نرخ افزایش قیمتها و هزینه ها برابر فرض شده است .
حال با توجه به داشتن ارزش فعلی درآمدها و ارزش فعلی سرمایه گذاری پروژه ، نرخ بازدهی داخلی براساس دادههای اطلاعاتی 38% بدست آمد.
20-1-2 نرخ بازگشت سرمایه طرح- IRR (درصد):
نرخ بازگشت سرمایه در پروژه مزبور براساس داده های اطلاعاتی بدست آمده در مباحث پیشین برابر است با 8.5 میباشد.
20-1-3 ارزش خالص فعلی طرح ) NPV – دلار(:
در این تحلیلها ، نرخ تنزیل (هزینه فرصت سرمایه خوابیده) برای سرمایه گذار 20% لحاظ میگردد.
تذکر: نرخ تورم سالانه کشور با نرخ افزایش قیمتها و هزینه ها برابر فرض شده است .
جهت بدست آوردن مقدار NPV از کسر پارامتر جمعکل درآمدهای تنزیل شده طرح بر جمعکل هزینههای تنزیل شده بدست میآید و برابر 666,667 دلار آمریکا می باشد.
20-1-4 مدت بازگشت سرمایه (سال):
جریان نقدی هرسال/سرمایه گذاری اولیه =دوره بازگشت سرمایه
مطابق جدول مدت بازگشت سرمایه گذاری طرح برابر 69/3 سال می باشد.
20-1-5 نقطه سر به سر طرح- Break Even Point (بر اساس ظرفیت تولید) (درصد):
برای بدست آوردن نقطه سربسری تولید از دادهها ی بدست آمده و همچنین روابط و فرمول ذیل استفاده میشود. پس با این اوصاف خواهیم داشت:
(هزینه متغیر – جمعکل درآمدهای ناشی از فروش) / هزینه ثابت = نقطه سربهسری
(2264148 – 2700000) / 239721 = نقطه سربهسری
55% = نقطه سربهسری
ضمائم طرح :
ماخذ و مراجع جمع آوری اطلاعات طرح :
* قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1398-1394)
* اطلاعات و دادههای اطلاعاتی موجود در پایگاه اطلاع رسانی وزارت صنعت ، معدن و تجارت
* اطلاعات و دادههای اطلاعاتی موجود در پایگاه سازمان میراث فرهنگی
* بانک داده موجود در پایگاه اطلاع رسانی سازمان توسعه تجارت جمهوری اسلامی ایران
* اطلاعات، اخبار و آمارهای موجود در دیگر پایگاهها اطلاعاتی (داخلی و خارجی)
* اطلاعات فنی موجود در کاتالوگها و بروشورهای شرکتهای فروشنده ماشین آلات (داخلی و خارجی)
* پرتال راهنمای ایرانگردی، استان تهران
* روستا، احمد و دیگران؛ مدیریت بازاریابی؛ انتشارات سمت؛ تهران ؛ 1385
* کاتلر ، فیلیپ ؛ مدیریت بازاریابی ؛ فروزنده ، بهمن ؛ نشر آتروپات ؛ اصفهان ؛ 1384
* کاتلر ، فیلیپ و آرمسترانگ ، گری ؛ اصول بازاریابی ؛ فروزنده ، بهمن ؛ نشر آموخته ؛ اصفهان ؛ 1386
* لاولاک، کریستوفر و رایت، لارن؛ اصول مدیریت بازاریابی خدمات ؛ فروزنده، بهمن؛ نشر آموخته؛ اصفهان ؛ 1385
* هارت، نورمن؛ بازاریابی صنعتی؛ گوهریان، محمد ابراهیم و کرمانی، محمد؛ انتشارات امیرکبیر؛ تهران؛ 1382
* هاوکینز، دل؛ رفتار مصرف کننده؛ روستا، احمد و بطحایی، عطیه ؛ نشر سارگل ؛ تهران ؛ 1384
* www.who.in
* forum . persiantools.com
* irna . com
* fa .wikipedia . org
* sarkash.blogfa . com
20
احداث کارخانه قیرسازی