موضوع :
شیوه های تدریس خلاق و هدفمند در امر آموزش
استاد گرامی:
دانشجو:
شیوه های تدریس خلاق و هدفمند در امر آموزش
مقدمه
یکی از ویژگی های بارز انسان کنجکاوی است که ازدوران کودکی تا پایان عمر اورا به دانستن وکشف حقایق و پرده برداری از مجهولات سوق میدهد این نیروی درونی تکاپوی انسان را برای کسب علم و گریز از جهل افزون می کند .
بخشی از دانش امروز بشرکه حاصل مطالعه وجستجوی او در جهت شناخت جهان مادی ونظام ها و قوانین آن است علوم تجربی نامیده می شود بشر برای کشف شناخت جهان مادی عمدتا" از ابزارهای حسی خود استفاده می کند به همین دلیل نقش تجربه در این حوزه بسیار اساسی و تکیه بر آن بسیارضروی است.دانش آموزی که به مدرسه وارد می شود از یک سو دارای نیروی خداداد کنجکاوی است نیرویی که هر لحظه او را به یافتن دانشی تازه وپاسخی برای پرسش های بیشمار میکشاندواز سوی دیگراین دانش آموز باید برای زندگی در دنیای فردا که دنیای علم وتکنولوژی است آماده شود برای آموزش علوم باید سعی شود که فرآیند یاد گیری از حالت انفعالی یعنی یاد گیری به روش سنتی به حالت یاد گیری فعال درآید .
تدریس تنها فعالیت معلم در کلاس درس نیست، بلکه فعالیتی دوجانبه از طرف معلم و دانش آموز است که در جریان آن بین دانش آموزان با یکدیگر و با معلم تعامل وجود دارد. روشهای تدریس را می توان به دو گروه عمده فعال و غیرفعال (سنتی) تقسیم کرد.
در روش تدریس غیرفعال فقط معلم نقش عمده و فعالی را در جریان تدریس برعهده دارد و مطالبی را که از قبل تعیین شده در کلاس درس بیان می کند و دانش آموزان در این میان واکنش چندانی از خود نشان نمی دهند. به عبارتی در این روش کودک برای مدرسه است نه مدرسه برای کودک. تدریس سنتی تنها وظیفه خود را این می داند که حافظه کودک را از معلومات انباشته کند، آنرا به زیور علم بیاراید و با افکار بزرگ زینت دهد. بنابراین روشن است که خلاقیت جای اندکی در آموزش سنتی (غیرفعال) دارد، زیرا در این روش ارائه مفاهیم بصورت شفاهی از طرف معلم و تکرار، حفظ کردن و پس دادن مطالب از سوی شاگردان انجام می شود و تلاشی برای طرح مسائل و مطالب چالش برانگیز وجود ندارد.
در مقابل روش تدریس سنتی، در روش تدریس فعال دانش آموزان بیشتر فعالیت داشته و قسمت بیشتر مقوله یادگیری برعهده دانش آموزان است. درواقع یک تعامل دوطرفه بین دانش آموزان و معلم و دانش آموزان با یکدیگر وجود دارد. در این روش پیشنهاد می کنند که از وسعت برنامه کاسته شده و کیفیت برنامه اهمیت پیدا کند، زیرا ثابت شده معارفی که طی تفحصات و پژوهشهای آزادانه مشخص بدست می آید بهتر در ذهن باقی می ماند و به دانش آموز فرصت میدهد به کسب روشهایی نائل شود که در تمام دوره زندگی مورد استفاده قرار می گیرد و بطور مداوم دامنه کنجکاوی او را توسعه می دهد و او یاد می گیرد چگونه عقل خود را شخصاً بکار انداخته و بدین ترتیب آزادانه مفاهیم و تصورات خود را بنا کند. بنابراین استفاده از روش فعال در ارائه درس نه تنها دانش آموزان را بر سر شوق آورده و انگیزه یادگیری را در آنان تقویت می نماید، بلکه معلم را در تبدیل کلاس به جامعه ای کوچک و دلپذیر قادر می سازد. در نتیجه ایجاد و پیشرفت چنین محیط هایی است که حس کنجکاوی دانش آموزان برانگیخته می شود.
معلمان باید متوجه این نکته باشند که یادگیری واقعی صرفاً بخاطر سپردن مطالب نیست، بلکه یادگیری واقعی زمانی اتفاق می افتد که دانش آموز درباره موضوع درس مواد و ابزار قابل لمس داشته باشد و بتواند مطالب را در عمل نیز دیده و آنها را تجزیه و تحلیل نماید. در این صورت است که او مطالب را بهتر فراگرفته و انگیزه و کنجکاوی او تحریک می شود. بنابر این معلم باید برای برانگیختن فعالیتهای موردنظر خود از رغبتهای طبیعی دانش آموزان بهره گیرد تا آنان از روی رغبت و علاقه فعالیت نموده و خلاقیت آنها پرورش یافته و شکوفا گردد.
در تحقیقی که از سوی رمی، پیپر و سولیوان انجام شد محور آن مقایسه کلاسهای پویا (باز) با کلاسهای سنتی بودیا، کلاسهای سنتی در امتحان گرفتن، درجه بندی، تدریس مقتدرانه با سختگیری دنبال می شد و تغییر کمی در برنامه آموزشی خود ایجاد می کردند، در حالی که فضای کلاسهای باز برای رشد شرایط پژوهش، کنجکاوی، دستکاری، خودفرمانی و یادگیری بسیار مناسبتر بود.
چامبرز در پژوهشی از 671 معلم تاثیرات منفی و مثبت آنها را روی خلاقیت دانش آموزان مورد بررسی قرار داد. بررسی پاسخها نشان داد که معلمهایی که موجب رشد خلاقیت در دانش آموزان هستند در مدیریت و هدایت کلاس به روشهای غیررسمی گرایش دارند. آنها به دانش آموزان اجازه می دهند موضوعاتی را که می خواهند انتخاب کنند، پذیرای دیدگاههای غیرمعمول آنها هستند، به خلاقیت پاداش می دهند، در بیرون از کلاس با دانش آموزان در تعامل هستند و تشویق استقلال دانش آموزان و عملکرد مثبت آنها را بعنوان عاملی موثر در شکوفایی خلاقیت می دانند. در مقابل، رفتارهایی که موجب کاهش و افت خلاقیت می شدند عبارت بودند از: دلسرد کردن عقاید دانش آموز، تاکید بر تکرار یادگیری، ناامنی، سختگیری و اعمال روشهای سنتی.
در تحقیق دیگری که از سوی هادون و لیتون در مقایسه بین دو کلاس پویا و سنتی انجام گرفت مشخص شد که دانش آموزان پس از گذشت چهار سال از کلاس ابتدایی، برتری پایدارتری را در تفکر واگرا نسبت به دانش آموزان با کلاسهای سنتی نشان داده بودند.
بطورکلی می توان گفت که کلاسهای غیررسمی یا فعال تاثیر بیشتری در رشد خلاقیت می گذارند. اینگونه کلاسها در مقایسه با محیطهای محدود کننده سنتی، تسهیل کننده خلاقیت هستند.
پس لازم است تا جامعه در آگاه کردن معلمان به انواع روشهای فعال تدریس و آموزش تلاش نماید تا آنان از روشهای مناسبتری در این زمینه استفاده نموده، کنجکاوی کودکان را برانگیزند و شرایط مطلوبتری را برای رشد خلاقیت در دانش آموزان ایجاد نمایند.
عوامل موثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان
ـ محیط: برای پرورش خلاقیت لازم است دانش آموز در محیطی پر از سوال و معما قرار گیرد تا بتواند ذهن و فکر خود را از ایستایی خارج نموده و به تکاپو و پویایی وادارد. والدین نیز باید محیطی تفکربرانگیز برای فرزندان خود ایجاد نمایند. چنانچه بتوان ذهن را به تفکر درآورد می توان انتظار داشت که کودک نیز تحولی از خود نشان دهد.
ـ احترام به عقاید و نظریات و ساخته های دانش آموز: احترام به عقاید و با ارزش تلقی نمودن افکار دانش آموز باعث ایجاد اعتماد به نفس در وی شده و او را به فعالیت بیشتر تشویق می نماید. اهمیت دادن به نظریات دانش آموز در حقیقت توجه و ارج نهادن به افکار اوست و هرگونه توجه منطقی به دانش آموز وی را به فعالیت بیشتر فرا خواهد خواند.
ـ ندادن پاسخ مستقیم به سوالات دانش آموزان: به عقیده گیلفورد تا وقتی انسان به مشکلی برخورد نکند و زندگی او یکنواخت و تکراری باشد خلاقیتی در او بروز نخواهد کرد؛ بنابراین طرح سوالات و مسائل متفاوت اما متناسب با توانایی دانش آموز باعث بروز خلاقیت در وی خواهد شد. هنگام پرسش و ارزشیابی باید برای فعالیت ذهنی بیشتر سوالاتی خارج از کتاب طرح نموده و از آنان خواسته شود جواب آنها را با بکارگیری فکر خود بیابند و چنانچه در انجام تکالیف و حل مسائلِ دانش آموزان بطور مستقیم دخالت کنیم، آنها را از فعالیت ذهنی باز میداریم.
ـ محول کردن مسوولیت (با توجه به توان دانش آموز): به نظر می رسد کاری که با علاقه دانش آموز تناسب داشته باشد باعث بروز خلاقیت و نوآوری خواهد شد، بنابراین در مدارس باید به دانش آموزان مسوولیتهایی محول کرد که با توانایی آنان کاملاً متناسب باشد. در چنین حالتی دانش آموز وظایف محوله را به نحو مطلوب انجام خواهد داد و حتی برای اجرای آن شیوه هایی انتخاب خواهد کرد که آنها را دوست دارد.
ـ وسایل و مواد کمک آموزشی: اهمیت وجود وسائل و مواد کمک آموزشی و استفاده از آنها بر کسی پوشیده نیست. به نظر دانشمندان تعلیم و تربیت مهم این است که دانش آموز در امر تدریس فعال بوده و به کمک وسایل آموزشی و کمک آموزشی به دستکاری اشیاء و وسایل مختلف بپردازد و تواناییهای خود را بروز دهد. دانش آموز باید بتواند اشیاء را بدون هیچ منعی دست زده و آنها را با حواس خود مطالعه نماید. مسوولان نیز باید این امکان را برای آنان فراهم آورند. دستکاری اشیاء یا تجربه مستقیم آنها باعث یادگیری عمیق می شود، همچنین سبب می شود تجربه های جدیدی در دانش آموز بروز نماید. تجربه مستقیم اشیاء باعث بالارفتن سطح آگاهی و توانمندیهای تازه ای در دانش آموزان خواهد شد.
ـ رشد خلاقیت از طریق داستان پردازی: در مقایسه با بزرگسالان تخیل کودکان و دانش آموزان در سنین پایین بسیار قوی است. البته می توان این توانایی را از طریق داستانگویی تقویت کرد تا زمینه ای برای بروز خلاقیت و نوآوری در آنان گردد. بنابراین می توان با تشویق کودک و دانش آموز به خواندن داستان و بازگفتن آن به پرورش خلاقیت آنان کمک نمود؛ چه بسا با غرق کردن آنان در افکار گوناگون، بتواند افکار تازه ای در ذهن آنان ایجاد نماید.
یادگیری فعا ل چیست؟
به طور خلاصه یادگیری فعال آن است که دانش آموزدر تولید مفهوم مشارکت دارد در مقابل ،یادگیری انفعالی قرار دادن دانش آموز در مقابل مفاهیم آماده واز پیش طرح شده ای است که انتظار میرود که آن ها را حفظ کند در یادگیری فعال موضوع مهم آموختن مطالب همراه بادرک وفهم آن هاست این نوع آموختن تنها ازراه در گیر شدن مستقیم با مسئله وکسب تجربه های دست اول حاصل می شود اما دریاگیری انفعالی تاکید بر خواندن مطالب و حفظ کردن آن هاست .
کار وبحث گروهی درکلاس
برای مشارکت دانش آموزدر فرآیند تدریس وارزش یابی وایجاد روحیه همفکری وهمیاری وایجاد رقابت سالم می توان کلاس درس را به گروههای 3یا4 نفره تقسیم کرد به طوری در هر گروه دانش اموزان بادرجات مختلف (خوب ، ضعیف ،متوسط وجود داشته باشند)
در کار گروهی تقشیم کار باعث ایجاد انگیزه وپویایی کار می شود وتوانایی دانش آموزرا برای یادگیری عمیق تر وماندگارترمی کند
در کار گروهی یکی از مشکلات اصلی شکل آرایش صندلی ها ونیمکت های کلاس است تغییر آرایش کلاس یا تشکیل کلاس در آزمایشگاه با محیط های باز دیگر فرصت های مناسب وجذاب را برای یادگیری فراهم می کند
در کلاس علوم دانش اموزان هر گروه با نظارت وراهنمایی سرگروه فعالیت های داخل یا خارج کلاس را بر عهده می گیرند (انجام ازمایش – ساخت وسیله)هدف اصلی در هر گروه انجام دادن آزمایش وفعالیت به صورت گروهی است نه به صورت انفرادی در گروه
البته باید توجه داشت دانش آموزان بعضی فعالیت هارا در منزل داده ونتیجه آن را در دفترعلوم نوشته و به کلاس ارائه دهند
معلم میتواند با تهیه ی فهرست مانند نمونه دانش اموزان راهنگام انجام دادن آزمایش
پوشه کار:هر دانش آموز می تواند در کلاس برای انجام فعالیت های بیرون از کلاس (اطلاعات جمع آوری کنید، بحث کنید ،تحقیق کنید و… )پوشه ای درنظربگیرد سپس با اطلاعاتی که می تواند به دست آورد (از طریق دیدن فیلم ،مطالعه ، تجربه ی عملی، تحقیق وپرسش از دیگران)مطالب را جمع بندی کرده وبا فهرست بندی در پوشه ی کاردر موقع لازم در اختیار گروه قرار دهد دانش آموزان هر گروه در پایان کلاس می توانند با مشورت اطلاعات خود را به بحث وگفتگو گذاشته سپس با نظر معلم گزارش فعالیت خود را به کلاس ارائه دهند ونتیجه گیری کلی داشته باشند .
پرسش وپاسخ:یکی ازروشهایی که به کارگیری ان درکلاس درس دانش اموزان را به سمت یادگیری فعال سوق میدهد روش پرسش وپاسخ است
در یک کلاس فعال وخوب علوم هم دانش آموزان وهم معلم سوال کننده و پاسخ دهنده هستند اما نکته ی اسا سی چگونه پرسیدن وچگونه پاسخ دادن است .بهترین نوع پرسش ها ، پرسش های فعالیت طلب هستند یعنی پرسش هایی که دانش آموز را به انجام دادن فعالیتی برای پاسخگویی ودر نتیجه یادگیری فعال وا می دارند معلم هنرمند معلمی ست که پرسشهای دانش آموزان را به یک سلسله فعالیت های یادگیری تبدیل کند تا دانش آموزان با انجام دادن این فعالیت ها به پاسخ خود برسند
معلم میتواند برای یافتن بعضی پاسخ ها از افراد متخصص ومطلع دعوت کند تا دانش آموزان مستقیما به جواب های خود برسند یا این که کتاب ها ،مجله ها ومنابع دیگری را به دانش اموزان معرفی کند گاهی هم میتوان پرسش دانش آموز را به سمت یک فعالیت مناسب هدایت کرد.
ارزشیابی:ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رامتخصصان این امر فرایند جمع آوری اطلاعات از آموخته های انان وقضاوت درمورد حدود آن آموخته ها تعیین می کنند به عبارت دیگرمعلم درفرایند ارزشیابی ،اطلاعاتی جمع آوری می کندتا با تفسیر آنها معین کند که دانش آموز چه دانشی فرا گرفته وچه توانایی هایی کسب کرده است.
از آن جا که آموخته هادرسه حیطه دانشی ،مهارت ونگرشی است لزوما" معلم در ارزشیابی بایدآن چه را دانش آموز دراین سه حیطه فراگرفته ارزشیابی کند.
نمونه ای ازطرح درس علوم کلاس اول راهنمایی
هدف تدریس:روش های جداسازی اجزای یک مخلوط
ارزشیابی تشخیصی:پرسش درموردمحتوای کتاب از صفحه ی34تا42
بررسی نتاج آزمایش مربوط به فکر کنیدصفحه ی 42وتحلیل وبررسی پاسخ های هرگروه وکامل کردن پاسخ ها
برای شروع بحث درمورد روشهای جدا سازی مخلوط ها درس را باپرسش کردن وشنیدن نظرات دانش آموزان بعداز مشورت در گروه آغاز می کنیم ابتدا متن صفحه ی 42 خوانده می شود وسپس سوالات را مطرح می کنیم می توان این پرسش ها را مطرح کرد
آبا میتوانید اجزای مخلوط هارا از هم تشخیص دهید؟
ویژگی مهم مخلوط چیست؟
آیا اجزای مخلوط قابل جداسازی هستند؟
چگونه میتوان این کار را انجام داد؟ مثالی بزنید.
پس از هر پرسش به گروه ها مهلت میدهیم تا دراین مورد باهم مشورت کرده ونظرات خود را ارائه دهند
تنوع مثال های ارائه شده وگفتگو های کلاسی به هنگام ارائه ی این نمونه ها از جمله روشهای انگیزاننده برای ورود به بحث روش های جدا سازی و ضرورت فراگیری ان است
سپس جدولی مشابه جدول زیر در پای تخته رسم کرده از دانش اموزان می خواهیم نام چند مخلوط را گفته وجدول را کامل کنند از هر گروه یک مثال را انتخاب کرده می نوسیم دانش آموزان ممکن است مثال هایی مانند پاک کردن عدس ، جداکردن سبزی جات، صاف کردن چای و…بیاورند .
سپس از یکی دانش آموزان میخواهیم متن صفحات 44 و 45 را بخواند سپس از کلاس میخواهیم به " فکر کنید" این دو صفحه دقت کنندوبا توجه به تصاویر این صفحه (مخلوط های گوگرد و محلول سولفات مس)و(مخلوط روغن وآب روش جدا سازی آن را بگویند سپس به انها اشاره می کنیم که برای این که به جواب برسید باید آزمایش کنید سپس وسایل آزمایش را به سر گروه ها تحویل می دهیم هر گروه باید بتوانند در مهلت مقرر وبا انجام آزمایش این مخلوط هارا ازهم جدا کنند.
معلم نیز می تواند بارفتن سرمیزهر گروه وزیر نظر گرفتن آن ها هنگام انجام فعالیت آنان را به دقت مشاهده کرده وفهرست ارزشیابی را که قبلا ازحدود انتظارات خودازفعالیت های تهیه کرده کامل کرده در پایان به ارزیابی گروهها می پردازد وپس ازانجام آزمایش از هر گروه می خواهد نتایج خود را از این آزمایشات ارائه دهند .
معلم نیز پس از شنیدن پاسخ ها در صورت ضرورت آن ها را کامل می کند سپس جدولی مانند نمونه کشیده ومی خواهد دوروش جداسازی که دانش آموزان یادگرفته – اند یک بار دیگر تکرار کنند
فعالیت های پایانی:از دانش آموزا ن می خواهیم فهرستی ازروش های جداسازی که درخانه انجام می شودوطی آن ها می توان ازای مخلوط را جدا کرد تهیه کرد ه ودر قالب روزنامه دیواری به کلاس بیاورند.
از گروها می خواهیم در مورد تقطیر نفت خام اطلاعاتی جمع اوری کرده و به صورت گزارشی درکلاس ارائه دهند .
روش های نوین تدریس مطالعات اجتماعی
از مهمترین روشهای فعال تدریس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- روش حل مساله 2- روش بحث گروهی 3- روش پرسش و پاسخ 4 – روش بارش مغزی
5- روش هم یاری از طریق تدریس اعضای تیم 6- روش هم یاری از طریق طرح کارایی تیم
لذا در این مقاله ضمن بیان مفهوم تریس که از جنبه های مختلف به آن پرداخته شده است و هر یک مبتنی بر نظریات صاحب نطران حوزه یادگیری و آموزش می باشد ، تلاش بر این است که دیدگاههای مختلف به صورت مختصر بیان و عرضه شوند و خواندگان خود به انتخاب و بهره از بهترین روشها همت گمارند.
مقدمه :
برای رویا رویی با انبوه چالشهایی که آینده در دل خود پنهان داشته است ، جامعه بشری در تلاش برای رسیدن به آرمانهایی چون صلح ، آزادی و عدالت اجتماعی ، آموزش و پرورش را سرمایه ای اجتناب ناپذیر می داند.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییرات مداومی که به وجود می آیدباید شرایط تغییر درهر جامعه ای ایجاد شود. شرط اولیه هر تغییری شناخت و آگاهی است ، که به دنبال آن باید کار با برنامه ریزی برای دست یابی به اهداف مطلوب صورت بگیرد.
اهمیت و ثمر بخشی روشهای تدریس و یادگیری بهتر همواره مورد نظر دانشمندان و محققین علوم تربیتی بوده است از آغاز قرن بیستم توسط مومان و لای و سپس کلاپارد، ماریا منتسوری ، جان دیویی ، هربارت ، ثورندایک و همکارانش و ….در بسیاری از کشورها مطالعات زیادی به مدت چهل سال در مورد ثمر بخشی میزان روشهای آموزش در کلیه دروس انجام گرفت ( افشار، 1368، ص 183).
تاریخچه مطالعات نشان می دهد روشهای تدریس چه در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و چه در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر ، پرورش شخصیت ، رشد خلاقیت آنان موثر است ، وظیفه معلمان در فرآیند تدریس تنها انتقال واقعیت های علمی به دانش آموزان نیست بلکه باید موقعیت و شرایط مطلوب یادگیری را فراهم نمایند و چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به شاگردان بیاموزند. یعنی کار معلم نه تنها انتقال دانش ، بلکه پرورش توان تفکر منطقی و پرورش شخصیت سالم است و معلمان موفق برای شاگردان خود تنها عرضه کننده مطالب تخصصی نمی باشند بلکه شاگردان خود مطالب شناختی و اجتماعی و نحوه استفاده موثر از آنها را می آموزند ،در آموزش و پرورش نقش نیروی انسانی به خصوص معلم از مهمترین عوامل موثر در رشد و توسعه کیفی و محتوایی تربیت به شمار می آید .( معیری ، 1371 ، ص 98 ).
معلمان سریازان خط اول جبهه تربیت قرار گرفته اند و ضرورت دارد که با مدرن ترین سلاح های علمی روز یعنی روشهای مختلف نوین و فعال تدریس آشنا باشند و بدانند در کدامین موقعیت آموزشی از کدامین روش استفاده نمایند.
هدف این مقاله نیز بر معرفی بعضی از این روشهای فعال تدریس استوار گردیده است . تا با معرفی بیشتر این روشها به معلمان عزیز و توجه بیشتر به جزئیات ، آنها بتوانند مهارتهای لازم برای استفاده از این روشها را به دست آورند و زمینه اجرای آنها را در کلاس فراهم نمایند و کیفیت تدریس خود را بالا ببرند. امید است با عنایت به این موضوع گامی در راستای وظیفه الهی خود برداریم .
تاریخچه روشهای تدریس در آموزش جهان :
روشهای تدریس و آموزش در جهان سابقه ای به بلندی تاریخ بشری دارند. در گذشته های دور که تعلیم و تربیت محدود بود ، اقوام بدوی با روش های علمی راههای به دست آوردن خوراک ، تهیه پوشاک و پناهگاه را می آموختندو تربیت های دینی و اخلاقی واجتماعی هم با شرکت در مراسم جشن های قبیله ای صورت می گرفت . بنابر این می توان روش آموختن در این دوره از تاریخ بشر را روش تقلیدی وعلمی نامید.
در تربیت دینی به تدریج طبقه ای به نام روحانیان پدید آمدند که نخستین معلمان تاریخ بشر محسوب می شدندو تا قرن ها آموزش و پرورش حق ویژه و تحت نظارت آنان بوده است ، با پیدایش طبقه مذکور و اختراع خط و تدوین ادبیات مذهبی روش های آموزش متحول و آموزش های نظری بر آموزشهای علمی که در خانه انجام می شدو آموزش های نظری که طبقه روحانی ضمن اجرای مراسم دینی عهده دار آن بودند انجام می شد.
از حدود قرن پنجم قبل از میلاد تا اوایل قرن بیستم میلادی در کشورهای متمدن جهان مانند اروپا و چین بر آموزش زبان ادبیات و دین تاکید می شد. در اروپا آموزش زبان و ادبیات تا قرن اول قبل از میلاد به صورت بلاغی یا معانی بیان و نیز به روش سقراطی صورت می گرفت و از زمان سقراط تا 800 سال پس از آن روش تدریس زبان و ادبیات غربی پایدار باقی ماند. در اروپاهدف عمده آموزش زبان و ادبیات ، پرورش سخنوری بود که این مهارت در سه زمینه ی دستور زبان ، سبک بیان و فصاحت سبک می شد . سابقه ی زبان و ادبیات فضیلت های اخلاقی را مانند حرمت نهادن به دیگران و مسئولیت پذیری اجتماعی می آموختند.
مفهوم تدریس :
کوشش هایی که تا کنون برای ارائه تعریف مفهوم تدریس شده است . بیشتر برکاوش در باره ابعاد مختلف مفهوم تدریس متمرکز بوده و نه بر تدوین تعاریف دقیق و روشن آن . از تدریس تعاریف متعددی شده است از جمله :
۱) سهیم شدن در دانش یا مهارت .
۲)تدریس به منزله ی موفقیت : تعریف تدریس به منزله ی موفقیت بیانگر این اندیشه است که یادگیری و تدریس لازم و ملزوم و نیز وابسته به یکدیگرند. وقتی که می گوئیم " من ماشین نویسی را به شما خواهم آموخت " یعنی اگر روش استفاده از ماشین نویسی را به شما درس بدهم ، آن را خواهید آموخت .
۳)تدریس به منزله ی فعالیتی عمدی وهدفدار : گر چه ممکن است به طور منطقی متضمن یادگیری نباشد می توان پیش بینی کرد که سر انجام به یادگیری منتج خواهد شد ممکن است تدریس معلم به موفقیت دانش آموزان نینجامد، اما از او انتظار می رود که به نحو صحیح بدان بپردازد . کوشش در امر تدریس به معنی درگیر شدن در فعالیت های آموزشی نیست ، بلکه به منزله توجه داشتن به امور کلاس ، تشخیصهای درست در باره ی آن و تغییر دادن رفتار دانش آموز است . همچنین کوشش در انجام دادن کاری تا حدی به معنی داشتن مقصد و عمد است و برای مثال ، اگر معلم بگوید سعی می کنم املای کلمات تازه را به شما یاد بدهم ، به طور ذهنی معلوم می شود که او قصد این کار را دارد نمی تواند مدعی خلاف آن باشد .
۴)تدریس به منزله ی هنر یا علم : در گفتگوهای عادی تدریس را در برخی موارد هنرو در برخی مواردی دیگر علم می نامندو گاهی نیز هر دو را به آن نسبت می دهند.
" گیج " چنین استدلال می کند که فعالیتهای هنری ازنظم درونی و قانون مندی برخوردارند و می توانند با روش علمی تجزیه و تحلیل شوند. به نظر گیج ماهیت مبنای علمی تدریس عبارتند از : برقراری روابط بین متغیرهای یاددهی و یادگیری برخی از این روابط ممکن است امکان پیش بینی کردن یک متغیراز متغیر دیگر را فراهم سازد . هر قدر این روابط بیشتر علمی باشند اساس تدریس محکم تر است هر اندازه اساس علمی آن محکم تر باشد ، فرصتهای بیشتر و بهتری برای بهبود تدریس فراهم خواهد شد.
۵)هر چند واژ های " تدریس " و " آموزش " مترادف با یکدیگر به کار می روند، با اندگی تفاوت از یکدیر متمایزند. آموزش که دامنه ی کاربرد آن از تدریس کسترده تر است به کلیه ی فعالیت هایی اطلاق می شود که به طور رسمی و غیر رسمی برای آموختن و نیز برای فعالیت هایی مانند خود آموزی آموزشهای برنامه ای و آموزش از راه دور که بدون حضور معلم صورد می گیرند ، به بیان دیگر در آموزش وجود معلم الزامی نیست ، اما در تدریس الزامی است و بدون او تدریس معنی ندارد. به این ترتیب آموزش ،تدریس را نیز در بر می گیرد و تدریس یکی از راههای آموزش است .
رویکرد جدید در تدریس :
امروزه دیدگاه بشر از تدریس صرف در کلاس درس فراتر رفته و رویکردها و گرایش های جدید که حاصل یافته های علوم تربیتی ، روان شناسی ، جامعه شناسی و مدیریت هستند، در عرصه تدریس و معلمی توجه دارد ، این رویکردها سبب می شوند که معلمین با وسعت نظر بیشتری به تدریس و نقش خود بنگرندو با بکار گیری آنها کیفیت یادگیری و رشد همه جانبه دانش آموزان را بهبود بخشند.
راهبردهایی برای ارضای نیازهای یادگیری فراگیران :
تشخیص نیازها ، علایق واهداف منحصر به فرد دانش آموزان و نظر سنجی یا مصاحبه ی فردی شیوه ی خوبی برای پی بردن به نیازها ، علایق و اهداف منحصر به فرد هر دانش اموز است . اطلاعات به دست آمده از نظر سنجی ها و مصاحبه ها را می توان با اطلاعات جمعیت شناختی و سابقه ی موجود در پرونده های دانش آموزان همچنین مشاهدات رفتار و عملکرد آنان تکمیل کرد. در این بخش علایق دانش آموز در طی نظر سنجی به دست آمده ارائه می شود.
پرورش یادگیری در دانش آموزان :
*کمک به دانش آموزان برای انتخاب هدف :
درک اهمیت هدف گزینی برای دانش آموزان مهم است ؛ چرا که انتخاب هدف موجب انتظارات مثبت و دلایلی می شود که هر فرد برای کنترل زندگی اش می تواند از آن بهره بگیرد. به دانش آموزان برای برعهده گرفتن کنترل و هدایت راهی که می خواهند در پیش گیرند و آنچه که می خواهند انجام دهند کمک کنید. دادن فرصت هایی به دانش آموزان برای انتخاب هدف و یا سایر جوانب زندگی تحصیلی راهی برای کمک به آموختن مسئولیت پذیری، درک نیازهای فردی وخودگردان تر شدن و انسان سالم بودن است .
یک هدف دارای شرایط زیر است :
ادراک شدن : ( به وضوح معین و قابل سنجش باشد)
باور کردنی : ( باید باور کنید که می توانید آن را انجام دهید)
جالب و جذاب بودن : ( هم خودتان و هم دیگران راه را مطلوب بدانید(
دست یافتنی : ( با سن و توان فرد متناسب باشد(
فرایند ساده انتخاب هدف دارای مراحل زیر است :
– تعریف روشن هدف
– تهیه فهرست گام های لازم برای نیل به آن هدف
– فکر کردن در باره رفع مشکلات
– ارزیابی پیشرفت خود
– پاداش دادن به خود برای موفقیت
– تعیین محدوده زمانی برای دست یابی به هدف
* ارزیابی فضای کلاس :
محققان دریافته ا ند برای بررسی فضای کلاس عوامل دیگر نیز مطرح است که معمولا" این ویژگی ها شامل میزانی است که دانش آموزان کلاس را دارای ویژگی های مثبت و فاقد ویژگی های منفی بدانند.
نشانگرهای فضای مثبت در کلاس :
– انسجام : دانش آموزان همدیگر را می شناسند و به هم کمک می کنند و نسبت به هم رفتار دوستانه ای دارند.
– تنوع و گوناگونی : علایق دانش آموزان مختلف مورد تشویق قرار می گیرد.
– رسمیت : رفتار توسط قواعد رسمی هدایت می شود.
– همکاری : همکاری دانش آموزان با یکدیگر مورد تاکید است.
– رضایت مندی : دانش آموزان از کار کلاسی لذت می برند.
– توجه : معلم به نیازهای اجتماعی هیجانی یکایک دانش آموزان حساس است.
– دموکراسی : دانش آموزان در تصمیم گیری مشارکت دارند.
– هدف مندی : اهداف کلاس روشن است.
نشانگرهای فضای منفی در کلاس :
تبعیض : معلمان با برخی از دانش آموزان بهتر از سایرین رفتار می کنند.
دشواری : سطح دشواری کار کلاسی متناسب با وضعیت دانش آموزان نیست .
اختلاف : تنش و درگیری در بین دانش آموزان رایج است .
رقابت : رقابت دانش آموزان با یکدیگر مورد تاکید است .
کنترل اجتماعی : معلمان انتظارات خود را به شکل مقتدرانه توام با اعمال فشار و بدون در نظر گرفتن نیازهای دانش آموزان مطرح می سازند.
معلم یک سازماندهنده در عرصه ی تعلیم :
تدریس ، درس دادن یا انتقال معلومات و تجارب معین از ذهن معلم به ذهن دانش آموزان است و معلم هم مدرس نام دارد . براساس این تعریف وقتی معلم وارد کلاس می شود به فعالیت و سخن گفتن میپردازد و دانش آموزان جز گوش دادن و اجرای دستورات معلم و یا انجام دادن تکالیف تحمیلی معلم وظیفه و نقشی ندارند.
لیکن امروزه، تدریس را تحریک و راهنمایی و سازمان دادن یادگیری دانش آموزان ، تعریف می کنند . درتعریف اخیر معلم فقط نقش محرک و راهنما و سازماندهنده داردو خود دانش آموز است که باید فعالیت کند ، زیرا یادگیری وقتی درست انجام می گیرد که با فعالیت یادگیرنده همراه باشد. درتدریس به این معنا معلم نقش ضبط صوت متحرک را بازی نمی کند بلکه وظیفه ی سنگین ترراهنمایی و سازماندهندگی را به عهده دارد.
خصوصیات یک سازماندهنده خوب :
* هرگز تمام تصمیم ها را شخصا" نمی گیرد .
* به دیگران نمی گوید چگونه وچه وقت کاری راانجام دهند.
* به گروه و افراد کمک می کند که هدفهای خود را تعیین و تنظیم و روشن نمایند.
* مسئولیت ها را به قدر امکان میان افراد توزیع می کند.
* پیش قدمی و ابتکار را تشویق می کند.
* معتقد است به اینکه همه کارها از عهده یک نفر ساخته نیست .
* روی قدرت و نیروی افراد گروه بیش از ضعف آنها تاکید می کند.
* انتقاد از خود و ارزشیابی خودرا میان گروه معمول می سازد.
* کنترل و انضباط را نگاه می داردتدریس نتیجه بخش ، یادگیری معنادار را تشکیل می دهد.
ویژگیهای یک روش تدریس خوب :
* هدف را برای دانش آموزان روشن نماید.
* دانش آموزان را به فعالیت بر انگیزد.
* قدرت داوری در باره ی نتایج رادر دانش آموزان ایجاد کند.
* به دانش آموزان امکان دهد که به بررسی نتایج به دست آمده بپردازند.
* سطح تربیتی و تحصیلی دانش آموزان را در نظر بگیرد.
* به تدریج از روش روان شناختی به روش تربیت منطقی منتقل شود.
* حتما" رسیدن به هدف را ممکن سازد.
* ماده درسی و فعالیت دانش آموزان را وسیله قرار دهد نه هدف .
* برنامه درسی را به زندگی اجتماعی مربوط کند.
* برنامه درسی را برای دانش آموزان ، مفهوم و مطلوب نماید.
* روش تدریس ، وسیله معلم برای تکوین شخصیت به عنوان فرد اجتماعی فعال باشد.
* با استعداد و تمایلات دانش آموزان هماهنگ باشد.
* کاملا" بر اصول یادگیری مبتنی باشد زیرا روش یادگیری دانش آموزان است که روش تدریس معلم را تعیین می کند و عکس آن درست نیست .
* دانش آموزان را به تفکر خلاق وا دارد و کنجکاوی ایشان را بر انگیزد.
* از میل به بازی ، تقلید ، کنجکاوی و رقابت دان آموزان استفاده کند.
* از تمام حواس مخصوصا" حس بینایی و شنوایی دانش آموزان استفاده کند.
* خود معلم روش تدریس را کاملا" فهمیده باشد.
* رعایت تدریج از : الف ) معلوم به مجهول ب ) آسان به دشوار ج ) محسوس به معقول د) عملی به نظری
تاکید بر استفاده از روشهای فعال آموزشی :
در تعیین اهداف ، انتخاب و سازماندهی محتوا ، سعی براین است که فراگیر خود در کسب مفهوم سهیم باشد واز طرق مختلف به فعالیتهای ذهنی ، علمی ، فردی و گروهی وادار می شود ، به عبارت دیگر ،محتوا روی درگیرشدن مستفیم دانش آموزان در کسب تجارب یادگیری تاکید داشته و آنان را فعال می نماید به همین دلیل در برنامه ی آموزش بر "روش آموزش " بیشتر تاکید می شود تا آموزش مجموعه ای از اطلاعات و دانستنی ها ، از این رو باید به دانش آموزان راه و روش یادگیری و حل مسئله را آموخت ، برای تحقق این هدف بر استفاده از روشهای فعال تاکید می شود.
از مهمترین روش های فعال تدریس که در آموزش دروس می توان از آنها استفاده کرد به موارد زیر اشاره می شود:
* روش حل مسئله
* روش بحث گروهی
* روش پرسش و پاسخ
* روش بارش مغزی ( ذهن انگیزی )
* روش همیاری از طریق تدریس اعضای تیم
* روش همیاری از طریق طرح کارایی تیم
1- روش حل مساله :
در این روش با ارائه ی سوالاتی از طرف معلم ، یادگیرندگان در موقعیتی مسئله دار قرار می گیرند. حل مساله را می توان به صورت فرآیندی در نظر گرفت که به وسیله ی آن یادگیرنده ترکیبی ا ز قواعد پیشتر آموخته شده را کشف می کند و می تواند برای رسیدن به راه حلی برای یک موقعیت جدید از آنها بهره گیرد ودر طی این فرایند به یادگیری جدید نایل شود. این موضوع تازه آموخته شده ، یک قاعده با قانون رده ی بالاتر است که یادگیرنده را قادر می سازد سایر مسائل از این نوع را حل کند.
مراحل تدریس به روش حل مساله :
* ارائه و بیان مساله.
* ارائه ی فرضیه .
* تقسیم دانش آموزان به گروههای چند نفره یا به صورت انفرادی و بررسی راه حل های موجود ، ارائه ی گزارش هر گروه در مورد راه حل پیشنهادی .
* تایید یا در فرضیات با توجه به مباحث مطرح شده توسط گروهها ، تعمیم فرضیات تایید شده به موارد مشابه .
2-روش بحث گروهی:
روش بحث گروهی ، گفت و گویی سنجیده و منظم در باره ی موضوعی خاص و مورد علاقه ی مشترک شرکت کنندگان در بحث است . در این روش ، دانش آموزان با شرکت فعال در فعالیت های کلامی ابعاد مختلف یک مساله را مورد بحث قرار می دهند و در پایان نسبت به آن شناخت عمیق تری به دست می آورند. همچنین درک می کنند که دیگران نیز نظریاتی دارند وباید به نظریات آنان احترام گذاشت . استدلال کردن و گوش دادن به حرفهای دیگران را می آموزند و دارای روحیه ی تحمل آرا می گردند. همچنین از طریق بحث گروهی ، روابط گروهی را تمرین می کنند. در این روش ، وظیفه ی اصلی معلم تحلیل و ارزش یابی جریان بحث ، منطق ، سازمان و صحت مطالب گفته شده است . البته او می تواند نقش هدایت کننده ی بحث را داشته باشد و هر جا که بحث به بن بست برسد یا از مسیر اصلی خارج شود ، آن را به مسیر اصلی هدایت کند. هم چنین باید مراقب باشد که افراد بخصوصی ، بحث را به خود اختصاص ندهند .
مراحل تدریس روش بحث گروهی :
* انتخاب موضوع مورد بحث .
* بیان هدف های آموزشی بحث .
* ابراز نظر همه ی اعضا در باره ی موضوع مورد بحث.
* انتخاب دو نمونه پاسخ که یکی به پاسخ مساله ی مورد بحث نزدیک تر و دیگری دورتر است با ذکر دلیل مطرح کننده.
* هدایت جریان بحث به سوی پاسخ مناسب و نتیجه گیری از بحث .
* نظرخواهی از دانش آموزان در باره ی پاسخی که به نظرمناسب است و انجام بحث و گفت و گو در این زمینه .
* ارزش یابی فعالیت های دانش آموزان شرکت کننده در بحث .
3- روش پرسش و پاسخ :
پرسش و پاسخ روشی است که معلم به وسیبه ی آن شاگرد را به تفکر در باره ی مفهومی جدید یا بیان مطلبی از معلوم به مجهول تشویق می کند و با طرح سوال های برنامه ریزی شده شاگرد را در کشف مفاهیم جدید هدایت می کند. سوالات باید با توجه به زمینه های علمی شاگردان طرح گردد و به گونه ای مطرح شوند که توجه شاگردان را بر انگیزد و ذهن را به حرکت در آورد.
مراحل تدریس روش پرسش و پاسخ :
*انتخاب عنوان توسط معلم : طرح سوال یا مساله از ساده به مشکل .
*ارائه پاسخ از سوی دانش آموزان : دادن فرصت به دانش آموزان تا در باره ی موضوع فکر کرده و اطلاعات را جمع آوری و به بحث و گفت و گو بپردازند.
*نتیجه گیری : در این مرحله نکات مهم سوالات دوباره مورد مرور قرار می گیرد و در تابلو یاداشت می شود . دانش آموزان باید تشویق شوند تانتیجه گیری را خود انجام دهند.
4_ روش بارش مغزی ( ذهن انگیزی) :
در این روش دانش آموزان با آزادی تمام کلیه ی مطالبی را که درمورد موضوع به ذهنشان می رسد ، فورا"بیان می کنند، و به طور ناخودآگاه و فوری از یافته ها و دانسته های قبلی خود استفاده می کنند و آنها را به کلاس ارائه می دهند.به تدریج دانش آموزان مجموعه ی جملات و کلماتی را بیان می کنند که تمامی آنها در کنار یکدیگر می تواند بخش عمده ای از مطالب مرتبط با سر فصل مربوطه را ارائه دهد.
مراحل تدریس روش بارش مغزی :
*ارائه یک عنوان (موضوع) از سوی معلم به دانش آموزان .
*بیان فوری مطالب ، کلمات و جملاتی در مورد عنوان از طرف دانش آموزان .
*نوشتن مطالب دانش آموزان بر روی تخته سیاه توسط معلم .
*جمع بندی مطالب.
*نتیجه گیری .
5_ روش تقسیم موضوع به بخش های مختلف ( همیاری):
در این روش کلیه ی دانش آموزان به جای معلم در تدریس درس شرکت دارند. ویژگی اصلی این روش مشارکت دانش آموزان در انتقال مفاهیم و مطالب درسی به سایر دانش آموزان می باشد. دریادگیری از طریق همیاری تفاوت افراد گروه باعث کارآمد شدن یادگیری می شود. یکی از هدف های یادگیری از طریق این روش این است که دانش آموزان یاد بگیرند با هر کسی کار کنند و از این طریق موجب بالا رفتن پیشرفت تحصیلی فراگیران ، ایجاد ارتباط مثبت و انتقال تجاربی به آنها می شود که برای توسعه ی اجتماعی ، روانی و شناختی سالم به آن نیاز دارند.
مراحل تدریس به روش تقسم موضوع :
*تشکیل تیم های 6 نفره .
*تقسیم درس به اجزای مختلف
*مطالعه ی هر بخش توسط یکی از اعضای تیم .
*بحث و بررسی پیرامون مطالب هر بخش توسط اعضایی از هر تیم که آن بخش مشترک را مطالعه کرده اند.
*بازگشت هر فرد به تیم خود و توضیح برای هم تیمی ها به نوبت .
6- روش طرح کارایی تیم :
در این روش موضوع درسی در قالب متن ارائه می شود بعد سوالاتی داده می شود که محتوا را تحت پوشش قرار می دهد. می توان دو نوع سوال طرح کرد که یکی را در خود طرح یادگیری ودیگری را در پس آزمون به منظور درک فردی مورد استفاده قرار داد. فراگیران باید سوالات را در حد متعارفی سخت بدانند، زیرا اگر آزمون خیلی سخت باشد ممکن است هیچ کس نتواند پاسخ را پیدا کند و اگر خیلی آسان باشد همه فراگیران جواب را می دانند .
مراحل تدریس در روش طرح کارای تیم :
*متن درسی برای مطالعه فردی فراگیران مشخص و سوال یا سوالات در اختیار آنان قرار می گیرد تا پاسخ دهند.
*پس از پاسخ گویی فردی به سوالات در تیم ها بحث صورت می گیرد تا اعضای تیم در باره ی بهترین پاسخ به هر سوال به توافق برسند.
*در جریان بحث اعضای تیم باید تفاوت بین " من با آن مخالفم " و " تو اشتباه می کنی" را به خاطر داشته باشند.
*پس از اتمام بحث پاسخ سوالات ارائه می شود و به پاسخ های فردی از فعالیت اولیه و پاسخ های توافقی تیم توسط فراگیزان نمره داده می شود.
نتیجه گیری :
در تدریس دو دیدگاه وجود دارد ، یکی بر بعد هنری و دیگری بر بعد علمی آن تاکید می ورزد و مجری هر یک مسلما روش تدریس خواسته خودرا خواهد داشت . در بعد هنری تدریس ، برهنر مند بودن معلم و ذهنی کردن ، ادراک و ابتکار و خلاقیت تکیه می کند . در نقطه مقابل بعد علمی شامل تمرین هدایت کننده ، مرور روزانه ، بازخورد و اصلاح، مرورهای هفتگی و از این قبیل است .
1- دیدگاههای اخیر به تلفیقی در این دو بعد هنر و علمی تکیه دارند. گیچ معتقد است علم باید به عنوان بنای نیرومند برای هنر تدریس به کار گرفته شود و نمی توان مجموعه ای از بایدها و نبایدها را از آن استنتاج نمود.
2- علم و هنر می تواند به عنوان فرآیند یا محصول باشند ، فرآیند علم بر عقلانیت تکیه داشته و محصول آن دانش در جریان تدریس باید علم و هنر ، احساس و عاطفه و عقل به هم پیوند بخورند تا بتواند تاثیر گذار گردد.
3- در هر صورت بسته به نگاهی که به تدریس داشته باشیم شاگرد و معلم در دیدگاه تعریف روش تدریس خود را خواهد داشت که در آن میان دو نقش اساسی وجود دارد که هر یک متفاوت از دیگری است .
4- معلم در نقش مدیر یا مشاور و دوست شاگردان می تواند باشد معلم به عنوان مشاور ، ضمن ایجاد آمادگی و انگیزه در دانش آموزان و صبر و حوصله لازم ، شوق به یادگیری را در دانش آموزان تحریک می کندو با طرح سوال وایجاد صمیمیت آنها را به تفکر و پاسخگویی و کار گروهی وا می دارد .
معلم آگاه ضمن بهره گیری از روشهای مختلف تلاش می کند که اراده و اختیار شاگرد را به رسمیت شناخته و او را مسئول یادگیری می داند که این شیوه مبتنی بر بهره گیری از روش های فعال تدریس است که به دانش آموزان مسئولیت می بخشد، بر سر راه روش تدریس فعال موانع و چالش هایی وجود دارد که مسئولان ذیربط می بایست به آن عنایت نمایند که از جمله می توان به مواردی چون محتوای درسی و صلاحیت و توانایی معلمان وگرایش و نگرشهای اجتماعی ،امکانات آموزشی اشاره کرد.
فعالیت های پیشنهادی
1-تهیه کارت امتیاز: برای دادن امتیازات ویژه به دانش آموز می توان کارتهای امتیاز را تهیه کرد. ومعلم با نظر خود آن را درجه بندی کند در شرایطی که معلم کار جدیدی از دانش اموز می بیند مثل ساخت وسایل ، تهیه ی فیلم عکس وگزارش در ارتباط با موضوع درس و… وپیشرفت تحصیلی، میتواند امتیاز ویژه ای به دانش اموز بدهد . پس از پرشدن امتیازات این کارت می تواند بانظر مدیر و مشارکت
شورای مدرسه به دانش آموزی که کارت امتیازآنها تکمیل شده باشد هدیه ای تعلق بگیرد.
2- ساخت وسایل وابزار ازمایشگاهی در کلاس: باید دانش آموزان را تشویق کرد که در رابطه با دروسی که لازم است وسایل ساده آموزشی بسازند اگر ساخت وسایل هزینه بروقت گیر است به طور گروهی این کار انجام شود ودر مدرسه یا خارج از مدرسه به طراحی یا ساخت وسیله کمک اموزشی بپردازند می توان در کلاس قفسه ای برای نگه داشتن وسایل کمک اموزشی دانش آموز تهیه کرد ودر موقع لزوم از آن استفاده کرد یا در آزمایشگاه نمایشگاهی از این وسایل ترتیب داد این کار باعث تشویق وایجاد روحیه خلاقیت اعتماد به نفس و پشتکار در انها می شود وبه دانش آموزان نشان می دهیم که به سعی وتلاش آن ها توجه داشته و برای کار آنها ارزش قائل هستیم
3- تدریس در محیط باز وبازدیدهای علمی
برای افزایش وارتقای کیفیت اموزشی می توان کلاس درس را به فضای باز انتقال دهیم مثلا هنگامی که معلم درس گیاهان دانه دار را تدریس میکند اگر در باغچه ی مدرسه یافضای اطراف مدرسه نمونه ای ازاین گیاهان وجود دارد بابردن دانش آموزان به آن جا ونشان دادن این گیاهان علاوه برایجاد روحیه ی شادی ونشاط میتوان باعث فعال شدن کلاس و تعمق یادگیری شد
بازدیداز مراکز علمی ومشارکت متخصصان آنجا درامر تدریس مانند مرکز انتقال خون، موزه ی علوم طبیعی و… نیز ازمواردیست که به بهبود کیفیت آموزش کمک می کند
فهرست مطالب
مقدمه 3
عوامل موثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان 5
یادگیری فعا ل چیست؟ 6
کار وبحث گروهی درکلاس 7
نمونه ای ازطرح درس علوم کلاس اول راهنمایی 8
روش های نوین تدریس مطالعات اجتماعی 10
مفهوم تدریس : 11
فعالیت های پیشنهادی 22
2