شوراها و قطع نامه های جهانی موثر در امر مرمت شهری

شوراها و قطع نامه های جهانی موثر در امر مرمت شهری

کنگره گوبینو 1960
در ایتالیا
نخستین سمینار بین المللی که به مرمت و حفاظت بافت های شهری توجه کرد.
نتیجه مستقیم مباحث مطروحه در دومین کنگره سیام (در خصوص خانه های ارزان قیمت)

توجه به اهمیت وضعیت اجتماعی شهرها (اجتماعی تلقی شدن موارد و موضوعات بازسازی در یک قسمت از شهر)
توصیه و درخواست از مقامات محلی (حفاظت از جنبه های هنری یک فضای زنده)

کنگره بین المللی ونیز 1964
موضوع مورد تاکید: مرمت و بهسازی بافت های شهری

ماده اول قطعنامه: اثر تاریخی نه فقط شامل ساخته های معماری منفرد می گردد، بلکه فضای شهری و مناظر را نیز شامل می شود.

کنگره رم 1972
اصالت و شخصیت کلی اندام های شهری مورد حفاظت قرار گیرد

بناهای تاریخی و محیط اطراف، نشانه های داخل و خارج ساختمان، فضاهای شاهد فعالیت های فرهنگی بوده و دارای ارزش نگهداری می باشند.

کنگره ایکوموس 1973
شهر تاریخی زوریخ سوییس
اعلام سال 1975 به عنوان سال اروپایی ذخایر معماری
بررسی جامعی تحت عنوان آینده ای برای گذشته ما
در گردهمایی نمایندگان کلیه کشورهای اروپایی

کنگره آمستردام 1975
بررسی مجموعه ای از:
نگرانی ها
مسائل حل نشده و غامض
مشوق هایی برای به راه انداختن حرکتی تازه در فعالیت های انسانی و فرهنگی
تایید مکرر به لزوم توفیق در حفاظت و صیانت از شهرهای تاریخی

کنگره آمستردام 1975
قطعنامه کنگره (منشور یا بیانیه ای جهانی)
ارائه راه حل برای رسیدن به حفاظت مثبت و سازنده از ثروت های معماری مردم ساکن در اروپا (کلیه بناهای تاریخی با ارزش ویژه فرهنگی)
خوستار تغییر وسیع در:
موازین قانونی
مقررات اجرایی
در راستای آشتی دادن فضاهای کالبدی قدیمی با فضاهای زندگی مدرن

قطع نامه ها و قوانین داخلی موثر در امر مرمت شهری

قطعنامه سمینار بهسازی و مرمت بافت ها و بناها و شهرهای تاریخی، آذرماه 1350 – تهران

قطعنامه سمینار تداوم حیات در بافت قدیم شهرهای ایران، بهار 1386 – تهران

سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی و نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، 16شهریور 1393
بنا به پیشنهاد مشترک وزارتخانه راه و شهرسازی کشور، سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و شورای عالی استان ها
به استناد ماده 16 قانون حمایت از احیاء بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری- مصوب 1389
سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری در جهت راهبری و مدیریت یکپارچه و ایجاد وحدت رویه و مشارکت عوامل مرتبط در سطح ملی و محلی

سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی و نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، 16شهریور 1393
با هدف جلب همکاری و مشارکت کلیه دستگاه های ذیربط در فرآیند بازآفرینی بافت های هدف شهری
به منظور حفظ حقوق شهروندی،
ارتقای کیفیت زندگی،
بازیابی هویت شهری
اعمال حکمروائی محلی
با رویکرد ضوابط شهرسازی، معماری ایرانی- اسلامی

سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی و نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، 16شهریور 1393
این سند:
مرجع تعاریف مشترک،
اهداف، اصول، راهبردها و سیاست های دولت
در زمینه احیاء، بهسازی و نوسازی شهری و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی
و توانمندسازی ساکنان در قالب دو دسته تدابیر (پیشگیری و درمان) مربوط به فرآیند بازآفرینی پایدار محدوده ها و محله های هدف برنامه های احیاء، نوسازی و بهسازی شهری
افق زمانی سند نیز به تبع ماهیت راهبردی بودن آن بلندمدت است.

تعاریف
احیاء (باززنده سازی): فرایندی است، هدفمند از مجموعه اقدامات به منظور حفاظت و ارتقای کیفی با حفظ اصالت و یکپارچگی در محدوده ها و محله های هدف.
بهسازی: تقویت و توانبخشی دوباره و همه جانبه محدوده ها و محله های هدف با حداقل مداخله.
نوسازی: فرایندی است، جامع نگر از منظر اقتصادی – اجتماعی، فرهنگی و کالبدی برای بازگرداندن شرایط مناسب زندگی بر مبنای ارتباطاتی نو و به تعادلی پویا رساندن محدوده ها و محله های هدف.
بازآفرینی شهری: فرایند توسعه همه جانبه در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی به منظور ارتقای کیفیت زندگی در محدوده ها و محله های هدف در پیوند با باقی شهر.

تعاریف
محدوده ها و محله های هدف: محدوده هایی که به موجب طرح های مصوب احیا ، بهسازی و نوسازی مشمول برنامه های ساماندهی در این سند قرار می گیرند.
سکونتگاه های غیررسمی: محله ها و محدوده هایی که واجد مشخصات سکونتگاه های غیررسمی خارج از ضوابط و قوانین در درون یا خارج از محدوده شهرها به صورت شتابزده ساخته شده است و دچار ضعف شدید خدمات و سرانه های شهری است و اغلب آنها دارای مشکلات حقوقی مالکیت می باشد.
ساماندهی: بازآفرینی محدوده ها و محله های هدف از طریق برنامه های باززنده سازی، احیاء، بهسازی و نوسازی که منجر به توانمندسازی ساکنان و ارتقای شرایط کیفیت سکونت زیست و فعالیت در این سکونتگاه ها می شود.

تعاریف
توانمندسازی: افزایش توان اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی ساکنان برای اداره زندگی خود و مشارکت در فرایند ساماندهی محدوده ها و محله های هدف.
توسعه درونی: توسعه شهری است که با هدف دستیابی به توسعه موزون ، متعادل و پایدار شهری با شناسائی و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از ظرفیت های موجود توسعه در درون محدوده شهر بر اصل فراهم کردن شرایط زندگی سالم ایمن و استاندارد و توانمند سازی ساکنان و ارتقای شرایط یکفی زندگی شهروندان استوار است.
محدوده تاریخی شهرها: بخش یا بخش هایی از شهر که منعکس کننده ارزش های فرهنگی – تاریخی شهر بوده و از تعامل انسان و محیط پیرامون در طول تاریخ شکل گرفته و به لحاظ ویژگی های شکلی و ساختار متشکله قابل تمایز از سایر پهنه های شهری است (که در قالب محدوده های فرهنگی و تاریخی شهری توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری تعیین می شوند.)

تصویری از سکونتگاه غیررسمی، خیابان 20 متری بندرعباس

طرح مساله (ویژگی های محدوده های نیازمند احیا، بهسازی و نوسازی)
درآمد سرانه ساکنان کمتر از میانگین شهر و نرخ بیکاری بالاتر از آن است.
واحدهای مسکونی کم دوام و تراکم نفر در واحد مسکونی بالاتر از میانگین شهری است و دچار مشکلات محیط زیستی بسیاری باشند.
میزان برخورداری و دسترسی ساکنان به خدمات شهری و وضعیت زیرساخت های شهری نامناسب است.
بالا بودن ناهنجاری های اجتماعی زمینه بروز آن نسبت به میانگین شهری مشهود است.
هویت تاریخی و فرهنگی مورد بی توجهی قرار گرفته، شان و منزلت اجتماعی در این نواحی کاهش یافته و این مساله منجر به جایگزینی اقشار فرودست گردیده است.

تصویری از بافت سکونتگاه غیررسمی، شهرستان بندرعباس

مهم ترین علل پیدایش وضعیت کنونی و گسترش نواحی نابسامان شهری در کشور
روند رشد شتابان جمعیت شهری کشور طی پنج دهه اخیر و عقب ماندگی رشد اقتصاد ملی و عدالت توزیعی نسبت به این روند که موجب بالا رفتن نرخ بیکاری در شهرها و فقر نسبی سه دهک اول درآمدی شده است.
ناکارآمدی برخی از سیاست ها و برنامه های دولت، ناکارایی بازار املاک و مستغلات و بازارهای پولی و مالی کشور در پاسخ به تقاضای قشرهای کم درآمد و فقیر برای سکونت در شهرها و در نتیجه گرایش آنها به اسکان غیررسمی و یا استقرار در نواحی نابسمان شهری.
کم توجهی دستگاه های دولتی و مدیریت شهری به محدوده ها و محله های نابسمان شهری است با عدم چاره اندیشی به موقع برای برون رفت از دور باطل فقر اجتماعی – اقتصادی و فرسودگی کالبدی و تاکید بر ایجاد نواحی جدید شهری و وضع ضوابط و مقرراتی فراتر از توان مالی بخش هایی از جمعیت.

چشم انداز سند
بهبود وضعیت اقتصادی ،اجتماعی و شرایط محیطی ساکنان محدوده ها و محل ه های هدف به نحوی که:
استانداردهای مسکن، سرانه فضاهای عمومی، خدمات شهری و زیر ساخت های شهری در سطح میانگین شهر محیط بر آنها محقق شده باشد.
سمت و سوی تحول کالبدی و کارکردی در جهت بهبود و بهسازی و توسعه پایدار باشد.
احساس امید و آسایش در خانواده ها به منظور بسیج توان های مادی و معنوی آنان و تلاش و پیشرفت به سوی آینه بهتر مشهود باشد.

تصویری از بافت مرکزی شهر یزد

اهداف سند
اهداف سند در دو حوزه پیشگیری و درمان مسائل محدوده ها و محله های هدف عبارتند از:
پیش نگری و پیشگیری از گسترش محدوده ها و محله های نابسامان شهری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و کالبدی.
ارتقای فرهنگ شهروندی، مشارکت و همکاری نهادهای محلی
ارتقای کیفیت، ایمنی و پایداری ساخت وساز و برخورداری ساکنان از زیرساخت ها و خدمات مطلوب شهری
بهبود وضعیت اجتماعی ساکنان و ایجاد فرصت های اشتغال و درآمد برای آنان با توجه به ظرفیت های توسعه ای محدوده ها و محله های هدف.
حفاظت پایدار و احیای میراث فرهنگی ،تاریخی و هویت فرهنگی شهرها
تحقق سبک زندگی پایدار در اقدامات احیاء، بهسازی و نوسازی شهرها

تصویری از بافت فرسوده شهر سنندج