دلایل عدم گرایش افراد به بیمه آتش سوزی



فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
داشتن زندگی عاری از خطر همواره آرزو و هدف مردم بوده است زیر میل به ایمنی و امنیت، بخش تفکیک ناپذیری از ماهیت همه انسانها راتشکیل داده و آنها همواره درتلاش برای بهبود شرایط زندگی و آسایش بیشتر سعی کرده اند با ایجاد تغییر درطبیعت، آن را به خدمت خود درآورند. بشر دراین راه همزمان با دستیابی به مواد، تجهیزات، دستگاه ها و به عبارتی به خدمت گرفتن فن آوری نوین، به همان اندازه با خطرات و مخاطرات بیشتر و جدیدتر و پیچیده تری مواجه گردیده است.
با ظهور انقلاب صنعتی درقرن هیجدهم که تحول عظیمی درپیشرفت و تبدیل کارگاههای کوچک خانگی و منطقه ای به کارخانجات بزرگ وعظیم به شمار می رود. مخاطرات ازحالت ساده و سنتی به مخاطرات پیچیده خاص صنایع و فرایند های پیچیده تبدیل گردید.
درهمین راستا درفرایند پیشرفت و تکامل، انسان ناچار ازبه کارگیری برخی مواد و ابزار خطرناک و ایجاد تغییر درآنها شده است. علاوه بر مخاطرات خاص و پیچیده عصر فوق تکنولوژیک قرن بیست و یکم، تجمع و تراکم سرمایه بالاخص درمناطق کلان شهرها خود برشدت گرفتن مخاطرات و ریسک های پیرامون زندگی بشر که بقاء مهم ترین هدف آن است می افزاید. براساس همین نگرش، رویکرد جدیدی درمباحث ریسک علی الخصوص مدیریت ریسک حریق در ادبیات بیمه ای جهان متولد شد.
بیمه آتش سوزی سابقه ای بیش از 300 سال درجهان دارد و پیشینه آن درایران به حدود یک قرن می رسد. دراین تحقیق پس از ذکر کلیاتی درمورد آتش سوزی و بیمه نامه های مربوط به آن و نحوه محاسبه و ارزیابی خسارت و تعیین نرخ و حق بیمه پرداخته و درپایان با بررسی فرضیه های تحقیق سعی می شود با توجه به مطالعات و بررسیهای آماری عوامل موثر بربیمه های آتش سوزی درایران را شناخته و ضمن معرفی آنها پیشنهاداتی جهت توسعه مطلوب این بیمه نامه ها درایران ارائه داد.
اهداف تحقیق و علت انتخاب موضوع:
همه روزه بعلت وقوع آتش سوزی های کوچک و بزرگ درگوشه و کنار این کشور و عدم وجود استطاعت مالی کافی ازسوی افراد و یا سازمانها بمنظور جبران این خسارتها، متاسفانه شاهد نابودی بسیاری از خانواده ها (بعلت عدم وجود تمکین مالی) و یا سازمانها (علیرغم مفید بودنشان برای جامعه) می باشیم، درحالیکه که باهزینه نمودن مبلغ نسبتاً اندکی این افراد و سازمانها قادر به تحت پوشش قرار دادن اموال خود می باشند.
هدف از انجام این تحقیق شناسایی علت و یا عللی می باشند که با وجود ارائه پوششهای نسبتاً کافی بیمه ای توسط شرکتهای بیمه، افراد و سازمانها استقبال مناسب را از این پوششها نمی نمایند ازآن پس نه تنها عنصر فعالی درجامعه به شمار نمی روند بلکه خود محتاج کمک دیگران میشوندو این موضوع چه بسا می تواند منشاء ایجاد مشکلات و نابسامانی های زیاد شوند.
فرضیه های تحقیق
جهت تببین عوامل موثر درتوسعه مطلوب بیمه های آتش سوزی فرضیه های زیر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت.
فرضیه یک: رابطه مستقیمی بین میزان درآمد مردم و میزان خرید بیمه نامه های آتش سوزی وجود دارد.
فرضیه دوم: رابطه مستقیمی بین میزان شناخت مردم و میزان خرید بیمه نامه های آتش سوزی وجوددارد .
فرضیه سوم: رابطه مستقیمی بین میزان تبلیغات موثر توسط بیمه گران و خرید بیمه نامه های آتش سوزی توسط اقشار مختلف جامعه وجود دارد.
فرضیه چهارم: رابطه مستقیمی بین اعتقادات مذهبی مردم درزمینه قضا و قدر و میزان استقبال آنان از بیمه های آتش سوزی وجود دارد.
فرضیه پنجم: میزان حق بیمه صادره شرکتهای بیمه نسبت به سالهای قبل افزایش پیدا کرده و به همان نسبت میزان ضریب خسارت کاهش یافته است.
قلمروتحقیق:
شرکتهی بیمه ایران و همچنین استفاده از کتابخانه بیمه مرکزی ایران و کتب و نشریات بیمه ای موجود درآن و پژوهشهای مرتبط با موضوع و گزارشهای آماری.

روش تحقیق:
مطالعه و بررسی کتب و نشریات بیمه ای و استفاده ازپایان نامه ها و پژوهشهای بعمل آمده دراین زمینه و استفاده از پرسشنامه و آمار موجود دربیمه مرکزی ایران.
محدودیتهای تحقیق:
کمبود مقالات علمی و تحقیقات انجام شده درزمینه بیمه (به خصوص بیمه آتش سوزی) و همچنین همکاری نکردن شرکتهای بیمه در زمینه ارائه آمار و گزارشهای آماری مورد نیاز.
تعریف واژه های بکار رفته درتحقیق :
بیمه:
"بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند درازای پرداخت وجه یا وجوهی ازطرف دیگر در صورت یا بروز حادثه خسارت وارده بر او جبران نموده و یا وجه معینی بپردازد. متعهد رابیمه گر و طرف تعهد را بیمه گذار و وجهی که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه می نامند".
بیمه آتش سوزی :
دربیمه آتش سوزی بیمه گر درچارچوب شرایط بیمه نامه تعهد می کند خسارت هایی راکه علت وقوع آتش سوزی، انفجار و صاعقه به اموال بیمه شده بیمه گذار وارد می شود، جبران کند. دراین بیمه نامه می توان خطرهای دیگری مثل زمین لرزه، سیل، طوفان، نشست و ترکیدگی لوله، شکست شیشه و سقوط هواپیما برروی اموال و اماکن رانیز با پرداخت بیمه اضافی تحت پوشش قرار داد.

فصل دوم
کلیات بیمه

تاریخچه بیمه درجهان و ایران
نخستین نوع بیمه که قبل از سده نوزدهم مود عمل قرارگفته، بیمه باربری دریایی است. بقیه رشته ها کم و بیش بعد از انقلاب صنعتی به تدریج از این زمان به بعد شروع شده است. دومین رشته، بیمه آتش سوزی است که بعد از آتش سوزی مهیب لندن به فکر اندیشه گران رسید. عموماً با پیشرفت تکونولوژی و ورود فراورده های صنعتی، با وجود رفاهی که برای بشر به ارمغان می آورند، بالقوه خطرهای جانبی و مالی نیز درپی دارند.
بیمه گران مدام درفکر ارائه تامین بیمه ای برای این دسته ازخطرها هستند. اینکه کدامین قوم یا ملت، نخستین بار با بیمه آشناشد معلوم نیست. برخی دریانوردان فینیقی را مبتکر بیمه دریایی می دانند. بدین صورت که دریانوردان ازبازرگانان وام دریافت می کردند و هرگاه دریانورد بدهکار با موفقیت سفر خود را به پایا می برد، موظف بود که اصل و بهره وام دریافتی را ظرف مدت معین به بازرگانان طلب کار بپردازند. درطی این مدت کالای دریانورد درگرو بازرگانان بود و اگر به موقع موفق به پرداخت طلب خود نمی شد می توانست کالا را حراج کند ولی اگر کشتی دریا با حوادث دریا مواجه می شد یا دزدان دریایی حمله ور می شدند و کالا به غارت می رفت وام دهنده حقی در مورد اصل و بهره وام پرداختی نداشت. این نوع وامها را در تاریخ و پیدایش بیمه، بیمه وامهایی دریایی نامیده اند. که درسده های پنجم و ششم قبل ازمیلاد مسیح درمدیترانه شرقی که مرکز تجارت اروپایی آن زمان بود رواج داشت. برخی معقتدند که تقسیم ریسک را که امروزه یکی از ویژگیهای مهم حرفه بیمه گری محسوب می شود، چینها درسه هزار سال قبل ازمیلاد رعایت می کرده اند. به نظر بسیاری از مولفان، بیمه به مفهوم واقعی و امروزی آن درسده چهاردهم به وجود آمده است. ازسده پانزدهم، شماری ازبازرگانان فعالیت خود را به صدور بیمه نامه منحصر کردند و حرفه بیمه گری اهمیتی خاص یافت.
درسال 1310 خورشیدی فعالیت جدی ایران درزمینه بیمه آغاز شد. دراین سال بود که قانون و نظامنامه ثبت شرکتها درایران به تصویب رسید و متعاقب آن بسیاری از شرکتهای بیمه خارجی ازجمله اینگستراخ، آلیانس، ایگل استار، یورکشایر، رویال ، ویکتوریا، ناسیونال سویس، فنیکس، اتحاد الوطنی و … به تاسیس شعبه یا نمایندگی درایران پرداختند.
گسترش فعالیت شرکتهای بیمه خارجی، مسئولان کشور رامتوجه ضرورت تاسیس یک شرکت بیمه ایرانی کرد و دولت درشانزدهم شهریور 1314 شرکت سهامی بیمه ایران را سرمایه 20 میلیون ریال تاسیس نمود. فعالیت رسمی شرکت بیمه ایران، نقطه عطفی درتاریخ فعالیت بیمه ای کشور به شمار می رود زیرا ازآن پس دولت با دراختیار داشتن تشکیلات اجرای مناسب، قادر به کنترل بازار و نظارت برفلعالیت موسسات بیمه خارجی شد. دوسال پس از تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران یعنی درسال 1316،"قانون بیمه" در36 ماده تدوین شد و به تصویب مجلس رسید.
شرکت سهامی بیمه ایران با حمایت دولت به فعالیت خود ادامه داد و این حمایت منجر به تقویت نقش این شرکت دربازار بیمه کشور و توقف تدریجی فعالیت شعب و نمایندگیهای شرکتهای بیمه خارجی شد.
نخستین شرکت بیمه خصوصی ایران به نامه "بیمه شرق" درسال 1321 خورشیدی تاسیس شدند و به فعالیت بیمه ای پرداختند.
با افزایش تعداد شرکتهای بیمه، ضرورت اعمال نظارت بیشتر دولت براین صنعت و تدوین اصول و ضوابط استاندارد برای فعالیتهای بیمه به منظور حفظ حقوق بیمه گذاران و بیمه گران احساس می شد. به همین دلیل در سال 1350 "بیمه مرکزی ایران" به منظور تحقق هدفهای فوق تاسیس شد. موسسات بیمه کشور تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی باترکیبی از یک شرکت دولتی، دوازه شرکت خصوصی و دو موسسه بیمه خارجی به صورت نمایندگی درسطح کشور فعالیت می کردند.
براساس قانون ملی شدن موسسات بیمه و موسسات اعتباری، تصدی امر بیمه و اداره دوازده شرکت بیمه ملی شده به دولت واگذار شد و با تصویب قانون اساسی جمهوراسلامی ایران د ر24 آبان 1358 کی طی آن نظام اقتصادی کشور به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم گردید، صنعت بیمه درجوار شماری از صنایع مهم به صورت مالکین معمومی دربخش دولتی دراختیار دولت قرار گرفت.
شایان ذکر است که متعاقباً ده شرکت بیمه ملی شده به لحاظ فعالیت نامطلوب در یکدیگر اغام شدند و شرکت بیمه دانا تاسیس گرید.
درحال حاضر چهارشرکت بیمه ایران، آسیا، البرز و دانا به امر بیمه گری اشتغال دارند که جزء شرکتهای بیمه دولتی می باشند. درسال 1380 مجوز تاسیس بیمه خصوصی داده شد و هم اکنون بیمه های خصوصی کار آفرین، توسعه، پارسیان، سامان، رازی، سینا، ملت، دی و (بیمه حافظ و امید فقط درمناطق آزاد) به فعالیت مشغول هستند.
مبانی تئوریک بیمه
پروفسور ژان فوراسیته فرانسوی معتقد است که بیمه عملی است که به موجب آن یک شخص در ازاء پرداخت وجهی تعهد جبران خسارت را درصورت تحقق خطری به دست می آورد و این جبران خسارت توسط موسسه یا سازمانی تعهد می شود که مجموعه هایی از این خطرها را تقبل کرده است و آثار آنها را با استفاده از قوانین آماری تعدیل می کند.
تعدادی از صاحبنظران معتقدند که بیمه ازکلمه "بیما" زازبان هندی گرفته شده است وبرخی دیگر نظر داده اند که بیمه از کلمه بیم "ترس" اخذ شده است و چنین استدلال می کنند که چون اولین بار روسها ازایران امتیاز بیمه گرفتند کلمه ازلغت استراخوانی که به معنی ضد بیم و ترس است اخذ کرده است. برخی مولفان نیز کلمه بیمه را یک واژه پارسی قدیم می دانند و به استناد کتاب مالک و ممالک تالیف ابوالسحق ابراهیم اصطخوی می گویند که بیمه نام شهری دردیار طربستان و دیلم بوده است و به هر حال ریشه لغوی هرچه باشد. مفهوم مکانیسم فنی و تعاونی آن یکی است و آن عبارتست ازموسسه یا صندوق مشترکی که وظیفه سازمان دادن به تعاون افراد درمعرض خطر را ازطریق جمع آوری وجوهی معین طبق موازین آماری به منظور مقابله با عواقب خطرها به عهده دارد.
پروفسور"ژوزف امار" فرانسوی چنین تعریف می کند:
بیمه عملی است که به موجب آن یک طرف (بیمه گذار) متعهد پرداخت مبلغی به نام (حق بیمه) می شود وطرف دیگر (بیمه گر) باقبول مجموعه خطرهایی طبق موازین آماری پرداخت خسارت را درصورت تحقق خطر بعهده می گیرد.
درفرهنگ معین بیمه به عملی که اشخاص با پرداخت وجهی قراردادی منعقد می کنند که درصورت به مخاطره افتادن موضوع بیمه شرکت بیمه خسارت وارده را بپردازد اطلاق شده است.
درقانون بیمه مصوب سال 1316 بیمه چنین تعریف شده است:
"بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند که درازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر درصورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده براو را جبران نموده و یا وجه معینی را بپردازد متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار، وجهی را که بیمه گذار می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه میشود موضوع بیمه می نامند."
بررسی فقهی مساله بیمه
مسائل بیمه از دیدگاه امام خمینی (ره) چند بار مورد بحث قرار گرفته است . یک بار در تاریخ مرداد ماه 1343 هجری درحوزه علمیه قم مطرح فرموده اند و بار دیگر در کتاب گرانقدر تحریر الوسیله که به سال 1384 هجری قمری درشهر بورسای ترکیه تالیف نموده، مسائل بیمه را ذکر فرموده اند.
بیمه از تحریر الوسیله
چنانچه بیمه گر تعهد کند که گذشته از پرداخت خسارت مبلغی اضافه بپردازد مثلاً کسی خود را درشرکت بیمه ای برای مدت معین دربرابر حق بیمه تعیین شده بیمه عمر کند و حق بیمه را به طور اقساط ماهانه بپردازد و درمقابل شرکت بیمه برای ترغیب و تشویق بیمه گذاران، تعهد کند که گذشته از مبلغ بیمه، چیزی اضافه بپردازد، این پول اضافی که بیمه گر به بیمه گذار می پردازد. ازقبیل ربای قرضی نیست، زیرا که پرداخت اقساط حق بیمه قرضی نیست، بلکه بیمه خود قراردادی مستقل است که درضمن آن این شرط آمده است واین شرطی است جایز و موثر و لازم الاجرا.
چنانچه شرکت بیمه با پول جمع شده مشترکین به تجارت بپردازد، صحیح است و بیمه گذار گذشته از دریافت خسارت، سهمی ازسوء تجارت مطابق با قرارداد خواهد داشت.
همچنین اگر دراین شرکت و تجارت بعضی از مشترکین پول بدهند و بعضی به جای پول کار کنند و قرادادشان مانند مضاربه (سرمایه گذاری درامور تجاری) ازنظر این جانب صحیح است .
تقسیم بندی انواع بیمه
باتوجه به انواع ریسک، قراردادهای بیمه نیز انواع متعددی دارد. ماهیت حقوقی بیمه نامه ها درکلیه موارد یکسان نیست و گهگاه می توان تفاوتهایی بین آنها تشخیص داد به طور کلی بیمه درسه شاخه اصلی زیر فعالیت می کند:
1. بیمه های اجتماعی
2. بیمه های بازرگانی
3. بیمه های تعاونی
1- بیمه های اجتماعی (اجباری)
بیمه های اجتماعی که "بیمه های اجباری" یا "بیمه های ناشی از قانون" نیز خوانده می شود بیشتر درمورد کارگران و طبقات کم درآمد جامعه کاربرد دارد؛ یعنی افرادی که ازیک سو نیروی تولیدی جامعه محسوب می شوند و از دیگر سوء خود کمتر به فکرتامین آینده و معیشت خویش هستند . درنتیجه دولت درجهت حمایت از این قشر، به موجب قانون، ایشان را زیرچتر حمایت بیمه های اجتماعی قرار می دهد.

2-بیمه بازرگانی
به بیمه های بازرگانی "بیمه های اختیاری" هم اطلاق می شود و درآن بیمه گذار به میل خود و آزادانه به تهیه انواع پوششهای بیمه ای بازرگانی اقدام می کند دربیمه های بازرگانی، بیمه گذار درمقابل هم متعهد هستند. بیمه گر درمقابل دریافت حق بیمه از بیمه گذار، تامین بیمه ای دراختیار وی قرار می دهد. بازارهایی وجود دارند که به موجب آنها بیمه های بازرگانی به دو دسته بیمه های زندگی و غیر زندگی تقسیم می شوند اما به طورکلی بیمه های بازرگانی به بیمه های اشیاء، مسئولیت، زیان پولی و بیمه اشخاص تقسیم شده اند.
3-بیمه تعاونی:
این شرکتها توسط بیمه گذاران تاسیس و اداره شده درصورت سوددهی، منافع بین اعضا توزیع یا تقسیم می گردد.

فصل سوم
کلیات بیمه های آتش سوزی

تاریخچه بیمه آتش سوزی
قدیمترین رشته بیمه، بیمه باربری است درحالی که بیمه آتش سوزی، به تدریج از سده هفدهم تا نوزدهم شناخته شده است. آتش سوزی بزرگ لندن درسال 1666 زمانی به وقوع پیوست که وسایل اطفای حریق هنوز درمراحل ابتدایی بود و هیچ گونه پوشش بیمه آتش سوزی درجامعه به چشم نمی خورد. نخستین اداره آتش سوزی در انگلستان درسال 1680 تاسیسی شدو متعاقب آن شرکت هند این هند درسال 1696 و اداره آتش سوزی سان درسال 1710 پدید آمد. سرانجام آتش سوزی بزرگ لندن باعث ایجاد شرکت بیمه هامبرگر جنرال شد که این شرکت و شرکت سان، دو شرکت بیمه ای هستند که هنوز وجوددارند و فعالیت می کنند در نتیجه وقوع انقلاب صنعتی درسده هیجدهم که به پیدایش کارخانه ها، انبارها، کشتیها، ماشین آلات و غیره انجامید، شرکتهای بیمه آتش سوزی متعددی ازجمله لویدزلندن تاسیس شدند.
آتش سوزی بزرگ لندن
درساعت 2 بامداد یکشنبه اول سپتامبر 1666 میلادی، درمعبر باریکی کنار رودخانه تامیز حریقی رخ داد وقیر و کنف و زغال سنگ انباشته درمحل، آتش را گسترش داد. سهل انگاری درمهار آتش و خاموش نکردن بهنگام آن، سبب شد که آتش لحظه به لحظه و با سرعت دامنه پیدا کند و هرچه را درمسیرش قراردارد بسوزاند و با خاکستر یکسان کند. هنگامی که آتش به پل بزرگ لندن (تنها محل عبور مردم) رسید بندهای پل از هم گسست و الوارهای نیم سوخته و مشتعل بناها به داخل رودخانه و روی پمپهای دستی که تنها وسیله برای خاموش کردن آتش محسوب می شد ریخته شد و آنها را بی استفاده ساخت. بدین قرار، مردم ناگریز شدند که با سطلهای پر از آب که دست به دست می دادند به خاموش کردن آتش مبادرت ورزند رفته به رفته که آتش گسترش می یافت، اضطراب مردم هم بالا می گرفت زیرا شعله های آتش، به امواج وسیعی، ساختمانها راگروه به گروه دربر میگرفت و باد شدیدی خاوری نیز باعث شد که قطعات مشتعل به مسافتهای دور پرتاب و هرلحظه بردامنه حریق افزوده شود: آتش همچنان پیش می تاخت و مردم وحشت زده را پس می راند. جمعیت، مبهوت و متوحش، هرچه ازاثاث خانه که به دستشان می رسید و حمل کردنی بود، برمی داشتند و به کوچه ها و خیابانها و درنهایت به صحرا گریختند.
سرانجام، پس از سه شبانه روز، بارانهای سیل آسای فصلی به داد مردم رسیدند؛ 4360 جریب زمین سوخته و 400 کوچه و خیابان لندن فروریخته بود؛ 13200 ساختمان؛ 92 کلیسا، 52 انبار بزرگ کالا و تعداد زیادی بیمارستان، کتابخانه ، بناهای دولتی و چندین دروازه و پل با خاک یکسان شده بودند، خسارت وارده به پول آن زمان، از 11 میلیون لیره انگلیسی تجاوز کرده بود که به پول امروزی متجاوز از یک میلیارد لیره می شود.
پس از این بلای عظیم، اولیای امور و صاحبان سرمایه به اندیشه گران متوسل شدند تا چاره جویی کنند بلکه ازنظایر این فاجعه درآینده جلوگیری شود یا دست کم خسارت تلفات به حداقل ممکن برسد، نتیجه بررسی های چندین ساله این شد که چون دانش زمان قادر به پیش بینی ، پیشگیری و مبازره با آتش سوزیهای دامنه دار نیست، چاره منحصر به فرد،"تقسیم خسارتها" بین شمار هرچه بیشتر سازمانهای اقتصادی، صاحبان وارده یکباره یک سازمان اقتصادی یایک فرد را ازمیان نبرد و پس از حریق بتوانند به کسب و کار گذشته ادامه دهند-بدین گونه بود که بیمه آتش سوزی پابه عرصه وجود نهاد.
بیمه آتش سوزی در ایران
بیمه آتش سوزی سابقه ای بیش از 300 سال درجهان دارد و پیشینه آن درایران حدود یک قرن می رسد. تا قبل از تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران درسال 1314 عملیات بیمه گری و ازجمله بیمه آتش سوزی توسط نمایندگیهای شرکت های بیمه خارجی بویژه دو شرکت اینگستراخ روسی و یورکشایر انگلیسی انجام می شد. نخستین بیمه نامه آتش سوزی درسال 1314 به نام علی اکبر داور وزیر دارایی وقت کشور و مربوط به خانه مسکونی وی بوده است که توسط شرکت سهامی بیمه ایران صادرگردیده است.
مفاهیم آتش سوزی
حریق چیست ؟
حریق عبارتست از احتراق شدید مواد سوختنی یا آتشی ناخواسته و ازکنترل خارج شده که معمولاً با سرعت نور، دود و حرارت زیاد توام است. احتراق عبارتست از ترکیب یک ماده سوختنی بااکسیژن که دو حالت دارد: احتراق آرام(ماننداکسید شدن مس) و احتراق شدید (که با حرارت دود، نورهمراه است).
نحوه ایجاد حریق
برای ایجاد حریق سه عامل موردنیاز است:
1. مواد اشتعال پذیر(جامدات، مایعات و گازها) که میزان اشتعال پذیر درایجاد حریق، نقش مهمی بازی میکند.
2. اکسیژن (هوا) محیط اطراف ما پراز مواد اشتعال پذیراست. اکسیژن هوا نیز به اندازه کافی یافت می شود و برای آغاز آتش سوزی عامل دیگری نیز مورد نیاز است.
3. انرژی آتشزنه: این انرژی می تواند با افزایش دما تولید شود. انرژی مورد لزوم برای آغاز آتش سوزی می تواند بسیار کم و کوچک باشد و آتش سوزی دراثر به وجود آمدن این انرژی به راحتی انجام می گیرد . موارد زیر، انرژی مورد لزوم برای آغاز آتش سوزی را فراهم می آورند:
– ایجاد آتشزنه به طور مستقیم (زدن کبریت)
– افزایش حرارت
– آتش سوزی خود به خود
– انفجار
– جرقه الکتریکی
– واکنش شیمیایی
– متمرکز کردن نور دریک نقطه با استفاده از عدسی
مثلث حریق
برای اینکه حریق اتفاق بیفتد، وجود سه علل ضروری است: سوخت، حرارت و اکسیژن که اینها را مثلث حریق می نامند. چنانچه یکی از عوامل برداشته شود، حریق خود به خود ازبین می رود. از بین بردن حرارت یا سردکردن حریق معمولاً با آب انجام می شود که بسیار موثر و درعین حال کم خرج است و درمورد اطفای حریق جامدات، بهترین وسیله به شمار می آید.
برای ازبین بردن سوخت باید آنرا از حریق جداکرد. درخصوص جامدات سوختنی، بدین گونه عمل می کنیم که آنها را که هنوز شعله ور نیستند یا روی زمین پخش هستند یا درظرف درباز مشتعل ، با کف شیمیایی یا فیزیکی که سراسر مایع را فراگیرد، می پوشانیم به طوری که مانع رسیدن هوا یااکسیژن به آن شویم. در حقیقت سوخت را ازحریق جدا می کنیم و این خود طریقه دیگری از خاموش کردن است که بیشتر "خفه کردن" گویند.
با پودرهای شیمیایی، مایعات و گازهای خاموش کننده سنگین تر ازهوا که با فشار روی مواد مشتعل پراکنده می شوند، درحقیقت اکسیژن را دور می سازد تا حریق خاموش شود. حتی اگر درصد اکسیژن هوا براثر اختلاط با گازهای خنثی ازحد معینی کمتر شود خودبخود حریق خاموش میگردد. آنچه گفته شد، کلی بود و در موارد دیگر، راههای دیگری دارد. مثلاً آب یا کف، حریقهای الکتریکی را با آب خاموش نمی کنند . دراین مورد درمرحله نخست باید جریان برق قطع کرد و گرنه خطر برق گرفتگی نیزاضافه می شود.
درانتشارات سازمان بین المللی دفاع غیر نظامی، تئوری و اسلوب دیگری به شرح زیر قائل شده اند: آتش بر اثر شعله به صورت حریق درمی آید و این پرتو افکنی شعله است که وحشت زاست و عامل انتشار و توسعه حریق به شمار می رود و درعین حال مانع دستیابی به کانون اصلی حریق و خاموش کردن آن می شود. پس مثلث حریق درون دایره شعله قرار میگیرد و برای خاموش کردن حریق ابتدا باید شعله را ازبین برد. سپس براساس نوع آتش به شیوه خاص اطفای حریق پرداخت. چون شعله ازیک سو تظاهرات مرئی اکسیداسیون گاز سوخت است و ازدیگر سو هر نوع ماده احتراق پذیر حتی جامدات ابتدا به صورت گاز درمی آید لذا می توان گفت که در اطفای حریق هرگونه آتش سوزی، نخست باید به مبارزه با آتش گاز(شعله) پرداخت. برای این مبارزه، به طوری که تجربیات سالیان دراز نشان می دهد، هیچ وسیله ای بهتراز پودر ویژه شیمیایی نیست.
رابطه میان آتش و آتش سوزی
آتش سوزی دارای معنی و مفهوم جامعتری از آتش می باشد. هرآتشی، آتش سوزی نیست ولی هر آتش سوزی یک آتش است . برای اینکه بتوان آتشی را آتش سوزی نامید باید دو نکته درآن مورد توجه قرارگیرد، یک طریقه بوجود آمدن آتش سوزی ودیگر قدرت توسعه آن می باشد.
طریقه بوجود آمدن آتش سوزی
آتش باید ازیک منبع حرارتی غیرقابل کنترل سرچشمه گرفته و یا اینکه منبع حرارتی کنترل شده ای را ترک نموده باشد. منبع حرارتی عبارت است از هر شی یا دستگاهی که ازآن آتش بتواند سرچشمه بگیرد مانند چوب، کبریت، روشن شده و غیره.
نکته مهم آن است تا زمانی که آتش منبع حرارتی را ترک نکرده باشد نمی توان به آن آتش سوزی اطلاق کرد. بنابراین خسارت وارده به اشیاء داخل این منبع حرارتی کنترل شده یا نه، بدنه آن جزء خسارت مورد پوشش دربیمه آتش سوزی نیست آتشی که از یک منبع حرارتی غیر قابل کنترل سرچشمه بگیرد، آتشی است که معولاً بدون دخالت انسان تولید می شود مانند آتش پس از انفجار، آتش دراثر اتصال سیم برق و یا آتش ناشی از سوختن خود به خود آتشی که درداخل یک منبع حرارتی معین کنترل شده وجود دارد سه حالت است:
1- درداخل این منبع می سوزد مانند هیزمی که درداخل بخاری مشتعل است که این آتش به منزله آتش سوزی نیست.
2- منبع را ترک می کند مانند آتش شعله اجاق گاز که درنزدیکی یا زیرپرده ای قرارگرفته و موجب آتش گرفتن پرده می شود.
3- ازیک منبع حرارتی معین کنترل شده به یک منبع حرارتی معین کنترل شده دیگر سرایت می نماید مانند آتش زدن هیزم داخل بخاری توسط یک کبریت مشتعل که این آتش سوزی را نمی توان به منزله آتش سوزی تلقی نمود.
طبقه بندی آتش سوزیها
آتش سوزیها را ازنظر نوع و طریقه مبارزه با آنها به شش طبقه تقسیم بندی می نماید.
1- خشک
2- مایعات
3- گازها
4- الکتریسته
5- فلزات قابل اشتعال
6- مواد منفجره
آتش سوزی خشک
این طبقه از آتش سوزیها موادی را شامل می شود که پس از سوختن ازخود خاکستر باقی می گذارند مانند فراورده های چوبی، پنبه ای، پشمی، لاستیکی و انواع مختلف پارچه های مصنوعی و غیره .
عوامل گسترش آتش سوزی
آتش سوزی به دو طریق گسترش می یابد:
1- افقی 2-عمودی
عوامل گسترش آتش سوزی به صورت افقی به صورت افقی عبارتند از:
الف- زیاد
ب- انتقال حرارت بصورت تشعشعی
پ- ریختن مایعات قابل اشتعال و جاری شدن آنها
ث – سرعت انتقال آتش درموارد مختلف.
عوامل گسترش آتش سوزی به صورت عمودی: آتش سوزی بصورت عمودی سریعتر از حالت افقی گسترش می یابد و عوامل آن عبارتند از:
الف-راهرو و پله ها ب- کانال ها و آسانسورها
پ-پنجره ها ت- روزنه و منافذ سقفهای کاذب
ث-کانال کابل و برق، کولر و تهویه ج- انفجارات ناشی از احتراق یا فشار
چ-ریزش سقف ح-جاری شدن مایعات قابل اشتعال ازطبقات بالا
خ- انتقال حرارت به طریق هدایت ازطریق فلزات داخل دیوار یا سقف
قدرت توسعه و گسترش آتش
آتش باید دارای قدرت ونیروی گسترش کافی باشد و بدون اضافه شدن شیء قابل اشتعال یا حرارت اضافی خود به خود توسعه یابد . اگر محل سوختن ادامه و یا توسعه پیدا نکند نمی توان آن را آتش به منزله آتش سوزی تلقی کرد مانند سوختگی لباس یا قالی دراثر آتش سیگار یاپریدن جرقه ای. اگر بیمه گذار اقداماتی جهت جلوگیری ازتوسعه و گسترش بیابد. دراین صورت تادیه خسارت ناشی از آتش یا حرارت نمی توانند جزء بیمه آتش سوزی محسوب شوند. لذا خسارت ناشی از موارد زیر ناشی از آتش سوزی نبوده و بیمه گر تعهدی درجبران آنها ندارد.
1- ترک خوردگی و دودزدگی (مگر اینکه ناشی از آتش سوزی باشد.)
2- کزدادن یا سوختن از رو(مگر اینکه ناشی از آتش سوزی باشد.)
3- تخمیرشدن (هنگامی که علوفه یا تنباکو یا امثال آن مدت طولانی روی هم انباشته شوند).
قرارداد بیمه آتش سوزی
ایجاب و قبول: باید ایجاب و قبول طرفین قرارداد( بیمه گر و بیمه گذار) به طور قطعی و بدون هیچ قید و شرط و با رضایت طرفین درمدت معین که عرفا معقول و منطقی باشد اعلام شود.
جنبه های قانونی بیمه آتش سوزی؛ قرارداد بیمه آتش سوزی قرارداد عادی است و الزام قانونی برای کتبی بودن آن است درعمل، قراداد آتش سوزی نوشته ای است که به آن بیمه نامه اطلاق می شود و طرفین قرارداد آتش سوزی درمورد محتوی آن اتخاذ تصمیم می کنند.
اصول کلی قراردادها: عقد هر قراردادی اصول کلی قراردادها: عقد هر قراردادی باید منع قانونی نداشته باشد. هرگونه توافقی که بین طرفین ایجاد تعهد کند ولی این توافق ازنظر قانون مشروعیت نداشته باشد باطل است.
محتوای یک قرارداد آتش سوزی
یک قرارداد آتش سوزی باید حاوی مطالب زیر باشد:
– نام شرکت بیمه
– عنوان بیمه نامه آتش سوزی
– نام بیمه گذار
– خطرهای مورد پوشش
– اموال بیمه شده
– مبلغ مورد بیمه
– حق بیمه
– مدت قرارداد
– سایر مطالبی که طرفین تشخیص دهند قید آن در قرارداد ضرورت دارد.
– اضافه کردن مواردی که معمولاً جزئی از استثناآت قرارداد است.
– استثنا کردن مواردی که درصورت ذکر نشدن قرارداد آنها را پوشش می دهند.
– تعهدات
مراحل صدور بیمه نامه آتش سوزی
الف) اطلاعات مورد نیاز بیمه گر جهت ارزیابی ریسک مورد بیمه:
بیمه گر برای پذیرش و صدور بیمه نامه برای خطر یا خطرهای مورد نیاز بیمه گذار و یا عدم پذیرش پیشنهاد بیمه گذار و درصورت قبولی و تعیین نرخ بیمه و محاسبه حق بیمه نیازمنداطلاعاتی است که میزان ریسک را ارزیابی می کند . این اطلاعات را بیمه گذار با تکمیل پیشنهاد بیمه دراختیار بیمه گر قرارمی دهد . بیمه گذار باید کلیه حقایق و اطلاعاتی که درتصمیم بیمه گر موثر است را دراختیار او قراردهد. کتمان حقایق یا اظهارات کاذب عمدی به موجب ماده 12 قانون بیمه موجب ابطال قرارداد بیمه می باشد. درصورتیکه اظهارات خلاف واقع یا خودداری ازاظهار مطالب ازروی عمد نباشد قرارداد بیمه باطل نمی شود ولی بیمه گر امکان دارد قرارداد را فسخ کند درصورت عدم فسخ نیز پوشش کامل نداشته و نمی تواند خسارت خود را به طور کامل دریافت نماید. صرف تنظیم پیشنهاد ازطرف بیمه گذار و تسلیم آن به بیمه گر برای شرکت بیمه هیچ گونه مسئولیتی را ایجاد نمی کند بلکه این عمل به عنوان ایجاب تلقی شده و بیمه گر باید قبولی خود را به صدور بیمه نامه یا به هرنحو دیگری به اطلاع بیمه گذار برساند بیمه گر در صورتیکه پیشنهاد کامل تنظیم شده یا به اطلاعات دیگری نیاز نداشته باشد می تواند کارشناس بازدید اولیه خود را برای تهیه اطلاعات اضافی اعزام نماید ولی بازدید کارشناس بیمه گر نیز وظیفه بیمه گذار را برای اظهارات واقعی را ساقط نمی نماید به موجب ماده 22 شرایط عمومی در موارد زیر قرارداد بیمه باطل بوده و بیمه گذار حقوق خود را ازدست می دهد.
1- کتمان حقایق یااظهارات خلاف واقع عمدی بیمه گذار درپیشنهاد بیمه به نحوی که موجب کاهش اهمیت خطر درنظریه بیمه گر شده باشد.
2- بیمه کردن اموال به میزانی بیش از ارزش واقعی با قصد تقلب.
3- بیمه مضاعف مورد بیمه درمقابل همان خطر و مدت درنزد بیمه گر دیگر با قصد تقلب .
4- مباشرت یامشارکت درایجاد خسارت عمدی درموضوع بیمه توسط ذی الحقوق.
5- بیمه خطری که قبلاً تحقق یافته است.
اطلاعات مورد نیاز بیمه برای ارزیابی ریسک عبارتند از:
– موضوع بیمه (ساختمان و تاسیسات کارخانه، مجتمع های مسکونی، انبار، مغازه، کارگاه)
– محل و آدرس مورد بیمه
– نوع ساختمان مورد بیمه (بتونی، فلزی وغیره)
– نحوه سیم کشی (ارزو یاتوکار) نحوه تامین برق (برق شهر و ژنراتور درمواقع ضروری)
– طرز گم کردن، روشنائی و تهیه وساختمان
– تاسیسات اطفاء حریق و گارد آتشنشانی (آب افشانهای خودکار، هیدرانت، انواع کپسولهای آتشنشانی و غیره)
– اعلام کننده ها و سایر وسایل جلوگیری ازوقوع حادثه
– فاصله نزدیکترین ایستگاه آتشنشانی به محل مورد بیمه، امکان ورود وسایل آتشنشانی شهری، تعداد درها و پنجره های خروجی
– نزدیکی و ارتباط مورد بیمه با خطرهای شدیدتر
– مورد استفاده و اشتعال مورد بیمه
– مدت فعالیت .
– مدتی که مورد بیمه بدون استفاده رها می گردد.
– نحوه نگهبانی و حفاظت مورد بیمه
– وضعیت حقوقی و نحوه مدیرت تاسیسات آبرسانی و طرز تعمیر و نگهداری آنها.
طرز رعایت مقررات ایمنی
– آیا بیمه گذار بیمه نامه های دیگری نیز دارد؟
– درصورتیکه بیمه گذار دارای بیمه های دیگری است، نزد چه شرکتی و برای چه نوع پوششی؟- اگر بیمه گذار بخشی از خطر را نزد شرکت دیگری بیمه کرده است برای چه مبلغی و چه مدتی آن قرارداد رامنعقد کرده است؟
– آیا مورد بیمه قبلاً دچار خسارت ازنوع خطرهای مورد تقاضا شده یا نه؟
درصورتیکه جواب مثبت باشد آیا این خسارت جبران شده به چه میزان و درچه تاریخی از طرف چه شرکتی و برای کدام خطرها؟
– اگر خسارت بیمه گذار مردود شده به چه علت بوده است؟
ب) رد پیشنهاد ازطرف شرکت بیمه :
شرکت بیمه که پیشنهاد صدور بیمه نامه آتش سوزی را ازپیشنهاد دهنده دریافت می نماید درصورتیکه صدور آن را بنا به جهتی به نفع خود تشخیص ندهد، می تواند آن را رد نماید و یا برای بیمه نامه ای که نزد او بوده و درزمان تجدید آن را تجدید نکند البته واضح است که درمورد اول بایدعدم تمایل خود را بصورت بیمه نامه به اطلاع پیشنهاد دهنده برساند ولی درمورد دوم شرکت بیمه هیچگونه اجباری نداردکه موضوع را به اطلاع بیمه گذار برساند ولی درعمل بهتراست که قبل از پایان اعتبار بیمه نامه، بیمه گر عدم تمایل خود برای تجدید آن را به اطلاع بیمه گذار برساند تا او بتواند در هر فرصت مناسب بیمه گر دیگری را جایگزین بیمه گر قبلی نماید.
کارشناسی و بازدید اولیه
کارشناسان شرکت بیمه معمولاً ریسکهای صنعتی و تولیدی را بازدید کرده و گزارش می نماید و درمورد ریسکهای ساده و کوچک به همان پیشنهاد بیمه و اطلاعاتی که بیمه گذار درپیشنهاد خود به آنها اشاره کرده اکتفا می کنند. گزارش بازدید برای شرکت جهت اتخاذ تصمیم برای قبولی یا رد خطر، تعیین نرخ، تعیین میزان نگهداری و پی بردن به موقعیت و وضعیت موارد بیمه شده و ساختمانها و در صورت وقوع آتش سوزی برای اطلاع از نحوه گسترش و توسعه آن گزارش بازدید ضروری است علاوه براین بعضاً نیاز به نقشه ساختمانها و واحدهای بیمه شده نیز لازم است که وضعیت و اندازه ساختمانها و نحوه استقرار آنها، میزان فاصله ساختمانها از یکدیگر، نحوه اتصال و ارتباط آنها با یکدیگر، نوع ساختمان، نحوه تهویه روشنایی، ارتفاع سقف و غیره رانشان دهد. علاوه بر اطلاعاتی که به آنها اشاره شد کارشناس تهیه کننده گزارش باید اطلاعاتی را درمورد خطرهای رفتارهای انسانی ازجمله نحوه مدیریت، نظافت، انضباط و علاقه مندی کارکنان، تجربه پرسنل ومیزان تجربه پیشنهاد دهنده و اطلاعاتی درموردسیستمهای آتشنشانی، تجربه آنها وقدرت مانور و چگونگی تامین آب را ذکر نموده و در پایان باید نظر خود رادرمورد خطر مورد بیمه، بیان کرده و درصورت لزوم توصیه های ایمنی لازم به بیمه گذار جهت تکمیل و رفع نقایص توسط شرکت بیمه براساس نظریه کارشناس کتباً تهیه و به او اعلام گردد.
نحوه تعیین نرخ و محاسبه حق بیمه
حق بیمه مابه ازاء تعهدات بیمه گر درمقابل بیمه گذار محسوب می شود که ازطرف بیمه گذار به شرکت بیمه پرداخت می شود که با درنظر گرفتن خطر مورد بیمه براساس سرمایه بیمه شده(درهزار یا درصد) محاسبه می شود. سرمایه بیمه شده نمایانگر حداکثر تعهد بیمه گر می باشد . برای محاسبه نرخ بیمه از تعرفه آتش سوزی استفاده می شود این تعرفه باتوجه به نوع و طبقه ریسک نوع ساختمان، نحوه اشتغال و سایر عوامل ازجمله تجربه خسارت که درمورد ریسکهای به خصوصی ازعوامل مهم تعیین تعرفه است تهیه می شود درایران تعیین نرخ تعرفه های گوناگون برای رشته های مختلف فعالیت های بیمه ای ازوظایف شورایعالی بیمه می باشد.
رعایت نرخهای موجود درتعرفه ها ازجمله تعرفه آتش سوزی، موضوع آیین نامه شماره 25 مصوب شورایعالی بیمه ازطرف شرکتهای بیمه ایران الزامی است و درصورتیکه برای ریسک یا ریسکهای خاص نرخی درتعرفه موجود نباشد شرکت دریافت کننده پیشنهاد، باید نرخ مورد نظر خود را به بیمه مرکزی ایران اعلام کند و درصورتیکه نرخ پیشنهادی مورد تایید بیمه مرکزی ایران قرارگرفته و به شرکت بیمه اعلام شد. آن شرکت می تواند نسبت به صدور بیمه نامه بانرخ تعیین شده اقدام نماید بیمه مرکزی ایران نیز به نوبه خود نرخ مذکور راجهت تصویب به شورایعالی بیمه ارسال می کند. برای تعیین نرخ تک تک ریسکهای شرکت بیمه دریافت کننده پیشنهاد از کارشناس بازدید اولیه خود می خواهد که از ریسک پیشنهاد بازدید به عمل آورده و گزارش تهیه نماید پس از بازدید و تهیه گزارش اداده صدور بیمه آتش سوزی با درنظر گرفتن اطلاعات موجود درگزارش بازدید اولیه نسبت به تعیین نرخ ریسک پیشنهاد تصمیم میگرد. درهر طبقه ریسک و عوامل خاصی بیشتر درمیزان نرخ تاثیر دارد. مثلاً درتعیین نرخ انبار، نحوه قفسه بندی و انبار کردن کالا، میزان فاصله و رعایت ظرفیت انبار، بیشتر مدنظر قرارمیگیرد ودرمورد کارخانجات صنعتی تعداد ماشینهایی که درهر سالن به تولید اشتغال دارند ممکن است مهم تلقی شود.
درمورد ساختمان، میزان ریسک پذیری از بیرون ساختمان ازعوامل مهم تلقی میشود درشهرهای کوچک و قدیمی که ساختمانها اغلب کهنه و قدیمی و معابر تنگ و تردد درآنها به دشوار صورت می گیرد نرخ بیمه آتش سوزی بالاتراز نرخ بیمه ساختمانهای چند طبقه صنعتی معمولاً دارای نرخ بالاتری ازساختمانهای یک طبقه می باشند. تشدید خطرنیز درافزایش نرخ بیمه تاثیر عمده ای دارد زیرا اگر ریسک مورد بیمه درمحلی واقع شده باشدکه احتمال سرایت آتش سوزی ازساختمانهای اطراف موجود باشد نرخ به طور کلی افزایش می یابد درتئوری این افزایش باید متناسب با افزایش احتمال خطر آتش سوزی باشد ولی درعمل این اکر بسیار مشکل است که نرخ با توجه به میزان افزایش خطر ناشی از تراکم ریسک محاسبه و به نرخ اصلی اضافه شود. مثلاً اگر دو ساختمان که ازهر نظر شبیه به هم و به هم متصل باشند امامورد معرف آنها متفاوت باشد و درقسمتی نیز به وسیله دیوار ازهم جدا باشند این دو ساختمان را باید ریسک واحد تلقی کرد ولی صحیح نیست که نرخ مانند تعرفه اعمال شود بنابراین باید به طورمناسب افزایش یابد. مشاهده می شود که تصمیم گیری برای افزایش نرخ کار ساده ای نخواهد بود. براساس حساسیت ریسک موجود و موضوع فعالیت نرخ بیمه آتش سوزی، انفجار و صاعقه برای موارد صنعتی و غیر صنعتی به نه طبقه تقسیم میشوند:
طبقه یک 3% درهزار
طبقه دو 7% درهزار
طبقه سه 1 درهزار
طبقه چهار6/1 % درهزار
طبقه پنج 2 درهزار
طبقه شش 5/2 درهزار
طبقه هفت 2/3 درهزار
طبقه هشت 7/3 درهزار
طبقه نه 2/4 درهزار
طبقه خطر
لایه یا طبقه خطر پذیری (ریسک) راتوجه به خطرات (حریق، انفجار، صاعقه ) و ریسک پذیری و شدت و تشدید خطر و آمارهای خسارتی با توجه به موضوع فعالیت می باشد. طبقه خطر یک ازنظر ریسک خطر بسیار کم خطر بوده و همچنان که به سمت طبقات بالاتر پیش می رویم ریسک پذیری هرطبقه بالاتر میرود.
قمیت تمام شده در بیمه آتش سوزی
ما به ازاء تعهدات بیمه گر حق بیمه ای است که ازطرف بیمه گذار به شرکت بیمه پرداخت می شود درحقیقت حق بیمه فروش پوشش است که دربیمه نامه آتش سوزی داده می شود بنابراین اگر از قیمت فروش، سود بیمه گر کسر شود باقی مانده هزینه تمام شده آتش سوزی می باشد بخشی از این هزینه تمام شده مربوط به کارمزد نماینده بوده و بخشی نیز هزینه اداری بیمه گر رامی پوشاند و نهایتاً بخش عمده آن مربوط به تعهدات قرارداد و پرداخت خسارتها میباشد. همچنین شرکتهای بیمه هیچگاه مانده نهایی حاصل از عملیات خود را پس ازکسر هزینه ها بین سهامداران خود تقسیم نمی نمایند. بلکه علاوه بردرنظر گرفتن ذخایری برای ریسکهای درجریان، ذخایری برای مواقع بحرانی وقوع آتش سوزیهای بزرگ که تعادل فعالیت شرکت را ممکن است به هم بریزد، منظور می نماید.
نفع بیمه پذیر
دراین مورد باید دربیمه نامه آتش سوزی مشخص شود که چه چیزی مورد بیمه است ورابطه آن با بیمه گذار چگونه است درحقیقت نفع بیمه پذیر بیمه گذار که بیمه می شود ، مفهوم نفع بیمه پذیراست که رابطه بیمه گذار با اموال مورد بیمه طبق قانون مشخص باشد و درصورت تحقق خطر بیمه شده بیمه گذار دچار زیان نشود.
خطرات تحت پوشش دربیمه آتش سوزی
بیمه آتش سوزی یکی از رشته های بیمه های اموال است که درآن خسارت مادی وارده به ساختمانها، تاسیسات، کالا ها و اثاثه جبران می گردد.
خطرهای اصلی:
خطرهای اصلی این نوع بیمه شامل آتش سوزی، انفجار و صاعقه می باشد.
آتش سوزی:
آتش سوزی عبارت است ازآتشی که یا ازیک منبع حرارتی کنترل ناپذیر سرچشمه گرفته یا منبع حرارتی معین کنترل شده ای را ترک کرده و با نیروی حرارتی خود گسترش و توسعه یافته باشد.
انفجار:
عبارت از آزاد شدن انرژی با سرعت زیاد می باشد فرق بین احتراق و انفجار مربوط به مقدار انرژی تولیدی نمی باشد بلکه مربوط به سرعت تولید است . مثلاً احتراق بنزین 11500 کالری گرم و ماده منفجره تی . ان . تی فقط 2674 کالری گرما اما در 5/1 ثانیه انرژی تولید می کند.
به طور کلی انفجار به سه صورت مختلف ممکن است درآید:
1- انفجار مطلق که خاص مواد منفجره است.
2- احتراق سریع که بیشتر مربوط به مخلوط سوختهای مایع و گاز با هوا می باشد.
3- یکباره آزاد شدن فشار مایع بسیار متراکم دردرجات حرارت بالاتر از جوش آن مایع.
همچنین دو نوع انفجار وجوددارد که باید بین آنها تفاوت قائل شد که عبارتند از:
1-انفجار شیمیایی: انفجار شیمیایی براثر فعل وانفعالات شیمیایی، در درون منبع رخ می دهد ( که ممکن است فقط به بدنه منبع آسیب بزند یااینکه بدنه را بشکافد و به طور ناگهانی گاز اشتعال پذیر خارج شود).
2-انفجار فیزیکی : انفجاری است که دردرون مخزن یا منبع تحت فشار هوا ، گاز یابخار روی می دهد و بدنه آن براثر هوا، گاز یابخار که ازداخل به طرف خارج فشار می آورد و پاره می شد این پارگی باید به قدری بزرگ باشد که باعث بوجود آمدن تعادل ناگهانی فشار داخل و خارج منبع گردد.
بیمه گر فقط خسارتهای مستقیم ناشی از انفجار را می پردازد و درمورد خسارتهای غیرمستقیم تعهدی ندارد. شرایط عمومی بیمه آتش سوزی، ماده 11 تحت عنوان "خسارت و هزینه های قابل تامین " چنین بیان میکند : این بیمه نامه خسارت مشروح زیر را تامین مینماید:
1-خسارت مستقیم ناشی از آتش سوزی، صاعقه و انفجار
2-خسارت و هزینه ناشی از اقدامات لازم که به منظور جلوگیری ازتوسعه خسارت صورت می گیرد. همچنین خسارت و هزینه های ناشی از نقل مکان ضروری مورد بیمه به منظور نجات آن از خطرهای بیمه شده این توضیح لازم است که درایران، سه خطر آتش سوزی، انفجار و صاعقه تواماً با یک نرخ بیمه می شوند بنابراین تقدم و تاخر آنها فرقی نمی کند.
صاعقه
صاعقه عبارتست از تخلیه بارالکتریکی بین دو ابر یا بین ابرو زمین براثر القای دوبار مختلف به وجود می آید. منظور از بیمه خطر صاعقه، فقط خسارتهای وارده بر اثر آتش سوزی ناشی از صاعقه نیست بلکه هدف خسارتهای مستقیم ناشی از صاعقه بدون تبدیل به آتش سوزی است.
خسارات مستقیم:
این نوع خسارت ناشی از اثر دما یا انرژی صاعقه است که درهنگام فرودآمدن صاعقه به زمین ممکن است به ساختمانها و اموال وارد آید. اگر شیء سرراه صاعقه قرارگیرد و اشتعال پذیر هم باشد احتمال دارد براثر دما، آتش سوزی تولید شود صاعقه ممکن است درهنگام فرود آمدن به زمین براثر نیرویی که دارد موجب شکاف برداشتن یا ترک خوردن ساختمانها و دیوارها شود و شیشه ها را بشکند. اگر صاعقه درمسیر خود به اشیاء نمدار برخورد کند رطوبت موجود درآن شیء به طور ناگهانی بخار می شود و تولید انفجار می کند.
خسارات غیرمستقیم:
این نوع خسارت ضرور تا هنگام فرود آمدن صاعقه ایجاد نمی شود. خسارتهای غیر مستقیم ممکن است علتهای مختلف داشته باشد ولی نتیجه همه آنها یکسان است و آن خسارت و زیان وارده به دستگاههای الکتریکی است. دربیشتر مواقع، به طور ناگهانی بارزیاد الکتریکی تولید می شود و دردستگاههای الکتریکی اتصالی به وجود می آورد این نوع خسارت چون مستقیماً ازصاعقه ناشی نشده، دربیمه صاعقه جبران نمی شود.
خطرات اضافی بیمه نامه های آتش سوزی
درصورت موافقت بیمه گر و دریافت حق بیمه اضافی می توان خطرات دیگری را مضاف بر آنچه تحت عنوان خطرات بیمه شده آمده است بیمه نمود. تامین خطرات اضافی منوط به صدور الحاقیه میباشد. ازخطرات اضافی می توان موارد زیر را نام برد:
1-بیمه شکست شیشه
این نوع بیمه نیز یکی از خطرهای تبعی یا اضافی است که به همراه یکی از خطرهای اصلی عمدتاً آتش سوزی به بازار عرضه میشود. دربرخی کشورها شرایط عمومی شکست شیشه یکنواخت است که درایران این نوع بیمه شرایط عمومی ندارد و بیمه گذار و بیمه به طور توافقی عمل می کنند البته این نوع بیمه شرایط عمومی ندارد و بیمه گذار و بیمه به طور توافقی عمل می کنند، البته درایران بیمه گذاران اندکی طالب این نوع بیمه هستند . زیرا چندان شناخته شده نیست.بعید نیست این پوشش درآینده به دلیل اینکه اکنون درساختمان ها وبرجها ازشیشه های بزرگ و گران قیمت بیشتر استفاده می کنند متقاضیان پرشمارتری پیدا کند. شیشه برحسب فرم آن به دونوع شیشه میان تهی و شیشه سطح (جام) تقسیم می شود. شیشه های میان تهی نظیر بطری، لامپ و ظروف مختلف است که تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرند. شیشه های جام به طرق مختلف تهیه می شوند.
حدود پوشش بیمه ای
خطر بیمه شده دربیمه شکست شیشه عبارتست از شکست شیشه های مذکور در بیمه نامه به استثنای خسارت ناشی ازعمد یا قصور یا غفلت بیمه گذار.
2-بیمه سرقت با شکست حرز:
دربیمه سرقت یا دزدی با شکستن حرز شخصیت بیمه گذار تاثیر مستقیم درتصمیم بیمه گر دارد. بیمه گر علاوه بر شخصیت بیمه گذار، شرایط اقتصادی جامعه ، میزان بیکاری و منطقه و محل موردبیمه و تعداد سرقتهایی که واقع شده را در ارزیابی خود ملحوظ می دارد. سارقان حرفه ای و غیر حرفه ای همراه با پیشرفت تکنولوژی از ابزارهای مناسبی برای خنثی کردن اقدامهای حافظتی بیمه گذار استفاده می کنند. دربیمه دزدی با شکستن حرز، دزد باید برای سرقت اعمال معینی انجام دهد تا موانع ورود به محل سرقت را ازبین ببرد و مرتکب سرقت شود. این نوع سرقت، سرقتی است که بیمه گر خسارت آن را جبران می کند.
خسارتهای مشمول بیمه در بیمه سرقت
1. ارزش اشیای سرقت شده
2. ارزش اشیای خراب شده
3. کم شدن ارزش اشیای خراب شده (قابل استفاده پس از تعمیر)
استثناآت بیمه دزدی :
– سرقت درزمان جنگ، اغتشاشهای داخلی، اعتصاب و خسارتهای ناشی از انفجار، سیل و زلزله
– سرقتهایی که عمدتاً به کمک شخصی یا اشخاصی که با بیمه گذار دریک محل زندگی مشترک دارند صورت گیرد.
بیمه طوفان
یکی دیگر از خطرهای اضافی که معمولاً همراه با بیمه نامه آتش سوزی به بیمه گذار عرضه می شود بیمه طوفان است. طوفان باید درشرایط عمومی بیمه طوفان تعریف شده باشد.
طبق علم هواشناسی، طوفان عبارت است از نوع مخصوصی ازحرکت هوا با سرعت معین. تامین بیمه گر در بیمه طوفان شامل موارد زیراست:
1. خسارات مستقیم ناشی از طوفان: بیمه گر خسارات وارده را در صورتی که مستقیماً ناشی از طوفان درموارد زیرباشد جبران می کند:
– اثرمستقیم طوفان
– براثر افتادن درخت یا خراب شدن قسمتی ازساختمان یا اشیای دیگر روی مورد بیمه یاساختمانی که اشیای بیمه شده درآن قراردارند.
2. خسارتهای بعدی از طوفان : خسارتهای بعد از طوفان خسارتهایی هستند که درنتیجه طوفان وارد می شوند واجتناب ناپذیرند. این خسارتها براثر طوفان به ساختمان یا اشیای موجود درآن وارد می شود(مانند شکستن شیشه سالن کارخانه براثر طوفان ورود باران و گل ولای درهنگام شب ازمحفظه شیشه شکسته)
3. خسارتهای فرعی: تحت عنوان خسارتهای فرعی خسارتهایی جبران می شود که ناشی از جذاب کردن ساختمان بیمه شده و قفل مکانهای ضروری بعد ازطوفان یاخسارتهای مستقیم ناشی از طوفان که ممکن اشیایی مفقود شوند.
بیمه ضایعات
ضایعات ناشی از باران، ذوب برف و ترکیدن لوله های شبکه آبرسانی و یا فاضلاب این پوشش اضافی نیز تحت بیمه آبدیدگی ارایه می شود.دراین حالت خسارات ناشی از باران یا ذوب برف یا تگرگ درمحل مورد بیمه مشروط براینکه آب ازطریق بام یا گرفتگی لوله ها نفوذ کرده باشد. در تعهد بیمه گر است همچنین خسارتهای ناشی از ترکیدن لوله های آب یا فاضلاب یا سرریزشدن آب از منبع آب ، توسط بیمه گر جبران می شود. لازم به ذکر است که درچنین مواردی بیمه گر هزینه بازسازی ساختمان و نقاشی آنرا می پردازد و معمولاً هزینه خود لوله پرداخت میشود.
بیمه سیل
براساس تعاریفی که دربیمه نامه های شرکت های بیمه آورده شده سیل به معنای طغیان رودخانه و جریانهای ناگهانی آبهای سطحی درخارج از مسیر طبیعی خود می باشد که به علت ریزش باران و یا برف ایجاد می شود. معمولاً پوشش اضافی خطر سیل را درمواردیکه که امکان بروز آن وجود داشته باشد، خریداری می کنند . البته دربیمه سیل برخی ازخسارتها و هزینه ها ازتعهد بیمه گر خارج می شود که ازآن جمله هزینه تخلیه، تعمیرو پاکسازی مسیرهای آب می شد درهر حالت ملاک تعیین اینکه سیل ایجاد شده یاخیر اعلام نظر مرجع ذیربط می باشد، به عنوان مثال بالا آمدن یا پیش آمدگی دریا سیل تلقی نمی شود.
بیمه زلزله
باخرید بیمه نامه زلزله کلیه خساراتی که مستقیماً دراثر زلزله ، آتش سوزی ناشی از آن بروز نموده باشد تحت پوشش قرار می گیرد. اگر ظرف مدت 48 ساعت چند مورد زلزله اتفاق بیفتد و موجب بروز خسارت شود همه آنها یک حادثه تلقی می شود و چندین حادثه تلقی نمی گردند. تفاوت این موضوع دراینجاست که اگر هر کدام یک حادثه جداگانه تلقی شوند بابت هریک ازآنها یک فرانشیز ازخسارت کسر می شود اما اگر زلزه های رویداده ظرف مدتی معینی یک حادثه تلقی شود فقط یکبار فرانشیز کسر می گردد.
برای بیمه ساختمان ها درمقابل زلزله درکشور ما ساختمانها را براساس نوع سازه آن به 5 گروه تقسیم کرده اند که عبارتند از: ساختمانهای سنتی و گلی، آجری و دارای اسکلت فلزی و بتونی و ساختمانهایی که با رعایت استاندارهای آیین نامه ساختمانهای مقاوم درمقابل زلزله یا آیین نامه 2800 وزارت مسکن و شهرسازی ساخته شده واز طرف دیگر شهرهای کشور نیز به 5 گروه براساس سوابق زلزله خیزی آنها تقسیم شده اند که بالاترین نرخ را گروه پنج دارد و شامل تهران و تعداد زیادی ازشهرهای مهم کشور می شود. هرچه استحکام ساختمان بیشتر باشد نرخ بیمه زلزله کمتر خواهد بود. دربیمه نامه های صنعتی 15% مبلغ بیمه شده از هر خسارت به عنوان فرانشیز کسر می گردد و این مقدار دربیمه نامه های مسکونی و غیرصنعتی 1% مبلغ بیمه شده می باشد .
بیمه سقوط هواپیما
این بیمه رامیتوان همانند سایر خطرهای اضافی به بیمه نامه استاندارد آتش سوزی درمقابل پرداخت حق بیمه متناسب با ریسک اضافه کرد. تعهد بیمه گر، جبران خسارتهای وارده ناشی از سقوط هواپیما یا پرتاب اشیاء یا قطعاتی ازهواپیماست. خسارتهای ناشی از امواج صوتی هواپیماهایی که با سرعت صوت یا مافوق صوت پرواز می کنند استثناست.
باید خاطر نشان شود که هرگونه خسارت آتش سوزی ناشی ازسقوط هواپیما یا اشیایی ازآن جمله تعهدات بیمه گر آتش سوزی است و دامنه شمول پوشش بیمه سقوط هواپیما محدود به خسارتهایی است که منجر به آتش سوزی نشود. درصورتی که مالک یا بهره بردار هواپیما درمقابل خسارتهای وارده حق رجوع به مالک یابهره بردار را دارد. اگر خسارت بیمه گذار را بیمه گر جبران کند براساس اصل جانشینی این حق تامیزانی که خسارت پرداخت شده به بیمه گر منتقل می شود.
انواع بیمه های آتش سوزی
-اماکنی که تحت پوشش بیمه آتش سوزی قرار میگیرند به سه دسته واحدهای صنعتی و کارگاهی، واحدهای صنعتی و واحدهای مسکونی تقسیم می گردند. واحد های صنعتی و کارگاهی شامل کلیه کارخانه ها و کارگاههای فعال درزمینه های نساجی، الکترونیک، صنایع سنگین و سبک، لاستیک سازی، خوروسازی، واگن سازی صنایع شیمیای، چاپ، کاغذ سازی، صنایع چوبی، پتروشیمی، نیروگاهی، پالایشگاهی و … می باشد.
واحدهای غیرصنعتی واحدهای خدماتی ، اداری، آموزشی، بیمارستانی، تعمیرگاهها، فروشگاهها، انبارها، آزمایشگاهها، هتل ها ورستوران ها … را شامل می شود.
واحدهای مسکونی شامل ساختمانهای ویلایی، آپارتمان ها و منازل مسکونی می باشد. بیمه گر باید نوع بیمه نامه (صنعتی، غیرصنعتی، مسکونی) دربیمه نامه آتش سوزی عمومی مشخصاً ذکر نماید.
بیمه منازل مسکونی
بیمه ایران برای منازل مسکونی بیمه نامه های متنوع ازنظر خطرهای بیمه شده و تعهدات مالی به شرح زیر بیمه گذاران ارائه می نماید:
الف) بیمه نامه طرح جامع خانه و خانواده
دراین طرح علاوه بر خطرهای آتش سوزی، انفجار، صاعقه و سیل موارد زیر نیز تحت پوشش قرار می گیرد:
1. اثاثیه منزل در مقابل سرقت بیمه می شود.
2. جبران غرامت ناشی از نقص عضو و فوت براثر هریک ازحوادث فوق مورد تعهد بیمه است.
3. مسئولیت صاحبخانه بر اثر حوادث آتش سوزی و انفجار دربرابر همسایگان و اشخاص ثالث بیمه می گردد.
4. هزینه اسکان موقت صاحبخانه تا بازسازی کامل منازل بیمه شده که براثر آتش سوزی، انفجار صاعقه وسیل آسیب دیده باشد پرداخت خواهد گردید.
5. تعهد شرکت بیمه دربرابر کلیه حوادث فوق حداقل حدود -/000/000/120 ریال وحداکثر -/000/000/200/1 ریال می باشد و حداقل حق بیمه 000/90 ریال و حداکثر آن -/000/900 ریال درسال خواهد بود.
ب) طرح همگانی بیمه منازل مسکونی
دراین نوع بیمه منازل، مسکونی دربرابر آتش سوزی، انفجار، صاعقه و سیل پوشش داده می شود:
حداقل سرمایه -/000/000/15 ریال باحق بیمه سالانه -/500/7 ریال.
حداکثر سرمایه -/000/000/150 ریال با حق بیمه سالانه -/000/75 ریال می باشد. دراین طرح سرمایه و حدود تعهدات شرکت بیمه در8 طبقه تقسیم بندی گردیده است که بیمه گذار با توجه به ارزش ساختمان و اموال و اثاثه خود یکی از آنها را انتخاب می نماید.
ج) بیمه نامه عادی آتش سوزی منازل مسکونی
دراین بیمه نامه ساختمان و اثاثیه منزل مسکونی باتوجه به ارزش واقعی آنها درمقابل خطرهای اصلی (حریق، انفجار و صاعقه) و خطرات تبعی که به آنها اشاره گردیده بیمه شوند. دراین بیمه حق بیمه سالانه بستگی به ارزش ساختمان و اثاثیه و خطرهای بیمه شده خواهد داشت.
د) بیمه آتش سوزی واحدهای صنفی
یکی ازطرحهای مردمی و فراگیر بیمه ایران طرح همگانی واحدهای صنفی غیر صنفی می باشد دراین طرح فراگیر کارکنان و نمایندگان بیمه ایران به محل کار کسب مراجعه و درمحل ساختمان و اموال و اثاثه آنان را بیمه می نمایند.
به منظور سهولت درصدور بیمه نامه، دراین طرح بیمه ای تعهدات و سرمایه مورد بیمه طبقه بندی شده و حداقل پوشش بیمه ای -/000/000/50 ریال و حداکثر -/000/000/100 ریال می باشد.
بیمه تمام خطر
بیمه تمام خطر، وسیع تر پوشش بیمه ای را دربیمه اموال عرضه می دارد. این بیمه هرگونه خسارت اتفاقی به هر علت از جمله آتش سوزی را جبران می کند. برای بیمه نامه تمام خطر شرایط استانداری وجود ندارد. شرکتهای بیمه ازشرایط و انواع بیمه نامه های مختلف استفاده می کنند . نباید تصور شود که بیمه تمام خطر همه خسارتها راجبران می کند .
بلکه این بیمه نیز استثناآتی به شرح زیر دارد:
– جنگ
– مواد رادیواکتیو انرژی هسته ای
– امواج صوتی
– شورش، اغتشاش و جنگ داخلی
– زلزله و آتشفشان
– تاخیر، ضبط و توقیف با تصمیم مقامات گمرگی یا سایر مراجع ذیصلاح
– استهلاک
– خسارتهای ناشی از نفوذ حشرات و حیوانات موذی
بیمه نامه آتش سوزی برمبنای اولین خسارت
ازاین نوع بیمه نامه های درمواردی استفاده می شود که محاسبه ارزش و قیمت اموال بیمه شده امکان پذیر نباشد و یا آنکه بیمه گذار پیش بینی کند که امکان وقوع خسارت کلی و ازبین رفتن کل اموال بیمه شده وجود ندارد. درچنین حالتی معمولاً بیمه نامه براساس فرست لاست صادر می شود. برای این منظور باید حداکثر خسارت ممکن محاسبه شود و منظور از این حالتی است که آتش سوزی اتفاق افتاده است وهیچیک ازسیستمهای اطفای حریق عمل نکرده و نهایتاً خود به خود خاموش شده باشد.
هنگام صدور بیمه نامه معمولاً برای بیمه گر سقف تعهدی درنظر گرفته می شود (مثلاً 70% ارزش کل بیمه) اما حق بیمه براساس 100% ارزش کل بیمه محاسبه می شود. متقابلاً بیمه گر نیز درصدی از حق بیمه رابه بیمه گر خود تخفیف می دهد.
مثال: نرخ 2 درهزار 20% تخفیف
ارزش کل -/000/000/000/1000 ریال
سقف تعهد بیمه گر-/000/000/000/700 ریال
کل حق بیمه
تخفیف

حق بیمه ای که باید پرداخت شود.
بیمه مشترک
یکی دیگر از روشهای صدور بیمه نامه های اموال صدور بیمه به صورت مشترک است. دراین بیمه، چند بیمه گر مورد بیمه ای را به طور مشترک بیمه می کنند. تعهد هربیمه گر درصد مشخصی است که براساس توافق طرفین تعیین می گردد بیمه گری که درصدی ازریسک را قبول کرده درصورت وقوع خسارت نیز به همان نسبت مسئول جبران خسارت وارده است. دربیمه مشترک معمولاً بیمه گری که بیشترین سهم را دارد بیمه گر راهبر تعیین می شود که وظیفه تنظیم قراردادهای بیمه، رسیدگی به خسارتها وسایر امور را به عهده میگیرد. اما درهر صورت سایر بیمه گران نیز می توانند دراین زمینه دخالت و مشارکت داشته باشند و معمولاً هر بیمه گر به نسبت سهم خود بیمه نامه ای صادر کرده و به درصد تعهد خود به بیمه گران دیگر اشاره می کند.
بیمه مشترک بیشتر برای مواردی است که سرمایه بیمه بسیاربزرگ است و یک شرکت بیمه به تنهایی نمی تواند آن را بیمه کرده وتعهد خسارت را بپردازد.
بیمه نامه اظهار نامه ای
یکی از روشهای صدور بیمه نامه های آتش سوزی صدور آن به شکل اظهار نامه ای است. این نوع ازبیمه ها معمولاً برای انبارها صادر می شود. دربیمه نامه اظهار نامه ای بیمه گر براساس حداکثر موجودی انبار بیمه گذار درسال قبل یا حداکثر برآوردی بیمه گذار نرخ حق بیمه را محاسبه می کند که اصطلاحاً به آن حق بیمه اولیه گفته می شود و 75 درصد آن به عنوان علی الحساب ازبیمه گذار اخذ می گردد. پس از آن بیمه گذار موظف است که موجودی هرماه انبار را تا 15 ماه بعد به بیمه گذار اعلام کند.
براین اساس بیمه گذار باید 12 اظهارنامه برای بیمه گر ارسال کند. بیمه گر پس از دریافت کلیه اظهار نامه ها میانگین آنها را بدست آورده ودر نرخ بیمه ضرب می کند.
دراین حالت حق بیمه واقعی مشخص می شود اگر حق بیمه واقعی ازحق بیمه علی الحساب کمتر باشد بیمه گر مبلغ اضافه دریافتی رابه بیمه گذار برمی گرداند و اگر بیشتر باشد بیمه گذار مابقی را به بیمه گر می دهد.
لازم به ذکراست که درهرحالت حداقل حق بیمه از 50 درصد حق بیمه کل کمتر نخواهدبود. ضمناً چنانچه بیمه گذار دریک ماه موجودی را به موقع اعلام نکند، بیمه گر ممکن است برای آن ماه حداکثر موجودی یا موجودی ماه قبل را درنظر بگیرد. درهر صورت بیمه نامه اظهار نامه ای ازیک طرف مانع کم بیمه شدن می شود واز طرف دیگر بیمه گذار نیزحق بیمه بی جهت به بیمه گر نمی پردازد.
خسارت آتش سوزی
تعهد بیمه گر برای پراخت خسارت آتش سوزی درصورتیکه شیء بیمه شده به ارزش واقعی بیمه شده و درلحظه خسارت نیز همان ارزش را داشته باشد عبارتست از مابه التفاوت ارزش اموال درلحظه قبل ازوقوع حادثه با ارزش آن بلا فاصله بعد از وقوع حادثه منجر به خسارت درصورتیکه اموال به ارزش واقعی بیمه نشده باشند قاعده نسبی اعمال می گردد. قاعده نسبی برای تک تک اموال با مقایسه سرمایه بیمه شده با ارزش واقعی آنها اعمال می گردد دربرخی موارد تعهد بیمه گر تعویض یا تعمیر به جای پرداخت خسارت نقدی است که باید طبق مفاد قرارداد انجام شود.
الف-پرداخت خسارت :
شرکتهای بیمه اغلب با استخدام متخصصین، کارشناسان و آرشیتکتها ازخدمات ارزیابان و کارشناسان مستقل برای تعیین میزان خسارت استفاده می نمایند. تنها شرکتهای کوچک و یا در شرکتهای بزرگ خسارات جزئی توسط اداره خسارت تعیین و تسویه می گردد.
کارشناس ارزیاب خسارت پس از اولین بازدید خود گزارش مقدماتی همراه با برآورد خسارت برای بیمه گر ارسال می دارد پس ازتکمیل گزارش تعیین میزان قطعی، گزارش نهایی جهت تسویه خسارت به بیمه گر تسلیم می شود. هرگاه درمورد مبلغ خسارت بیمه گر و بیمه گذار نتوانند از طریق سازش به توافق برسند، موضوع به داوری ارجاع می شود و درمورد سایر اختلافات و میزان خسارت که رای داوری هم مورد قبول طرفین نباشد تصمیم نهایی بادادگاه و میزان خسارت که رای داوری هم مورد قبول طرفین نباشد تصمیم نهایی بادادگاه خواهد بود البته دراغلب موارد اختلافات ازطریق سازش برطرف می گردد. درموارد خاص ممکن است بیمه گر به منظور جلوگیری ازخدشه دار شدن افکار عمومی، غلیرغم عدم شمول بیمه خسارت ارفاقی پرداخت کند. و در صورتیکه ناشی مقصر حادثه منجر به خسارت باشد دراین صورت هنگام تسویه خسارت بیمه گذار براساس اصل جانشینی یا قائم مقامی با امضای فرم خاصی که بدین منظور تهیه شده است کلیه حقوق خود را به بیمه گر واگذاری می نماید درصورت تایید کارشناسان اگر مبلغ درخواستی ازطرف زیان دیده معقول باشد شرکت بلافاصله چک خسارت را صادر و به زیان دیده تحویل می دهد و در صورتیکه مبلغ درخواستی بیمه گذار بیشتر باشد دراین مورد بیمه گر موضوع را با خسارت دیده درمیان گذاشته و پس از مذاکره و رسیدن به توافق خسارت پرداخت میشود و بیمه گذار دریافت کننده خسارت نیز زیرفرمی راامضا می کند که خسارت خود را کامل دریافت کرده است درمواردی که خسارت وارده شدید باشد شرکت بیمه بلافاصله یک کارشناس مستقل یا موسسه کارشناسی راجهت ارزیابی خسارت تعیین می نماید و این کارشناس فتوکپی از بیمه نامه یابیمه نامه های مورد خسارت راتهیه کرده و دراولین فرصت به محل خسارت دیده جهت بازدید و کارشناسی مراجعه می کند. این محل او را قادر می سازد تا ضمن پی بردن به علت آتش سوزی برآوردی ازمیزان بازیافتی به عمل آورد و ترتیبی برای حفظ آنها اتخاذ نماید.
کارشناس پس از بازدید اولیه میزان تخمینی خسارت را طی گزارش به اطلاع بیمه گر رسانیده و فرم اعلام خسارت راتکمیل می نماید و پس از روشن شدن کلیه اطلاعات خسارت گزارش قطعی خسارت را برای بیمه گر تهیه می کند اگر خسارت به ساختمان وارد شده باشد باید برآورد میزان خسارت توسط متخصصین سازنده ساختمان به عمل آید وهزینه تعمیر و بازسازی آن تعیین شود. اگر خسارت به محتویات ساختمان وارد آمده باشد ازآنجایی که اقلام خسارت دیده ممکن است به صدها قلم برسد بنابراین ممکن است برآردن خسارت مدتها طول بکشد تا میزان دقیق آن تعیین گردد. پس از آنکه میزان دقیق خسارت براساس شرایط و مفاد بیمه نامه تعیین گردید و درمورد مبلغ خسارت بین کارشناس تعیین خسارت و بیمه گذار خسارت دیده توافق به عمل آمد گذارشی مبنی بر میزان دقیق خسارت به شرکت بیمه ازطرف کارشناس ارسال می شود و درصورتیکه مورد توافق بیمه گر واقع شد، خسارت زیان دیده پرداخت شده و فرم تسویه خسارت ازطرف او امضا می شود و هزینه های کارشناسی به عهده بیمه گر خواهد بود. البته بیمه گذار زیان دیده نیز متعهد پرداخت هزینه هایی است که دررابطه با تعیین خسارت ازطرف او صورت می گیرد. درصورتیکه اموال خسارت دیده توسط چندین بیمه نامه پوشش داشته باشد و یا دارای یک بیمه نامه بوده ولی نزد چند شرکت بیمه به طور مشارکت پوشش داشته باشد دراینصورت کلیه شرکتهای بیمه باید به نسبت سهم خود از خسارت آن را بپردازد دراین حالت مراحل پرداخت خسارت بدین صورت است که شرکت بیمه ای که دارای بالاترین تعهدات است کارشناس خسارت را تعیین می کند و پس از بازدید و تعیین میزان دقیق خسارت گزارش خود رابرای کلیه شرکتهای ذینفع تقسیم کرده و برای شرکت بیمه ای که دارای بالاترین تعهدات است ارسال می نماید که پس از تایید او جهت پرداخت سهم هریک از شرکتهای بیمه به آنها اعلام می گردد که خسارت رابپردازند.
درصورتیکه شخص ثالثی مسئول حادثه باشد بیمه گذار خسارت دیده به میزان کل خسارت و یاهر میزانی که دریافت کرده شرکت یاشرکتهای بیمه پرداخت کننده خسارت را با امضاء سندی جانشین خود می کند.
ب) حدود تعهدات بیمه گر درصورت وقوع حادثه وارزیابی خسارت
شرط تامین خسارت وارده به بیمه گذار این است که خسارت باید دراثر مستقیم وقوع خطرهای بیمه شده تولید شده باشد به موجب ماده A قانون بیمه ( مسئولیت بیمه گر عبارتست از تفاوت مالی بیمه شده بلافاصله قبل ازوقوع حادثه با قیمت باقیمانده آن بلافاصله بعد از حادثه درصورتیکه به ارزش واقعی بیمه شده باشد، اگر به کمتر از قیمت واقعی بیمه شده باشد بیمه گر فقط به تناسب مبلغی که بیمه کرده با قیمت واقعی مسئول خسارت خواهد بود.)
خسارت به پول نقد پرداخت خواهد شد مگر اینکه حق تعمیر و تعویض برای بیمه گر درسند بیمه پیش بینی شده باشد. دراین صورت بیمه گر ملزم است موضوع بیمه را درمدتی که عرفاً کمتر ازآن نمی شود تعمیر کرده یا عوض آن را تهیه و تحویل نماید. حدود تعهدات بیمه گر را ماده 21 قانون بیمه و مواد 24 الی 27 شرایط عمومی بیمه آتش سوزی معین کرده است.
به موجب ماده 21 قانون بیمه، خسارت وارده از حریق که بیمه گر مسئول آن است عبارست از:
1- خسارت وارده به موضوع بیمه از حریق "اگر چه حریق درنزدیکی آن واقع شده باشد" ولی درشرایط عمومی صحبتی از آن نیست و بدلیل امکانات تامین خسارت ازطرف بیمه گر محدود شده است .
2- هرخسارت یانزول قیمت وارده به اموال از آب یا هردلیل دیگری که برای خاموش کردن آتش بکار برده شده است.
3- تلف شدن یامعیوب شدن مال درموقع نجات دادن آن از حریق
4- خسارت وارده به اموال بیمه شده درنتیجه خراب کردن کلی یا جزئی.
بنابراین برای جلوگیری ازسرایت یا توسعه حریق به موجب ماده 26 شرایط عمومی: "بیمه گر مکلف است حداکثر ظرف مدت 4 هفته پس از دریافت کلیه اسناد و مدارکی که بتواند بوسیله آنها حدود مسئولیت خود ومیزان خسارت وارده را تشخیص دهد اقدام به دستور و پرداخت نماید."
درصورتیکه حادثه منجر به خسارت دراثر تقصیر بیمه گذار یا قائم مقام وی روی داده باشد و یا به وظایف خود مندرج درماده 23 شرایط عمومی عمل نکرده و درنتیجه میزان خسارت افزایش یافته باشد بیمه گر می تواند خسارت راکمتر جبران نماید(ماده 27 شرایط عمومی)
به موجب ماده 19 قانون بیمه و 25 شرایط عمومی بیمه گر می تواند اموال خسارت دیده و نجات داده شده راتصاحب، تعمیر و یا تعویض نماید. دراینصورت تعمیر یا تعویض اموال مورد بیمه خسارت دیده توسط بیمه گر می بایستی ظرف مدتی که عرفاً کمتر ازآن مقدور نباشد انجام پذیرفت. قیمت واقعی مورد بیمه درزمان بروز خسارت براین اساس که بیمه را نباید وسیله انتفاع قراردارد محاسبه خواهدشد. درهر صورت حداکثر مسئولیت بیمه گذار ازمبلغ بیمه تجاوز نخواهد کرد.

فصل چهارم
نتیجه گیری و پیشنهادات

عوامل موثر بر بیمه آتش سوزی
در این تحقیق سعی شده است که عوامل موثر بر بیمه آتش سوزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با مقایسه آنها در عمل بتوان با لحاظ داشتن آنها به فراخور اهمیت هر یک اقدامات مقتضی جهت پیشبرد مناسب بیمه های آتش سوزی در کشور را به انجام رسانید.
بطور کلی اگر بخواهیم عللی را که به گونه ای بر بیمه های آتش سوزی موثر بوده اند نام ببریم می توانیم به موارد فوق اشاره کنیم.
1- عوامل اجتماعی
2- عوامل مربوط به برنامه ریزی
3- عوامل آموزشی
4- عوامل بازاریابی
5- عوامل اقتصادی
6- عوامل مذهبی
7- عوامل ساختاری
عمده متغیرهای علل موضوع فوق را در قالب فرضیه های مطرح نموده و با استفاده از روشهای آماری گوناگون مورد بررسی قرار داده و اینکه یافته های تحقیق را بطور اجمال براساس علل و عوامل فوق به همراه پیشنهادات مربوط مرور می کنیم.
1-
عوامل اجتماعی
با توجه به نرخ نسبتاً بالای رشد جمعیت و در نتیجه پایین میانگین سن مردم در کشور و نیز پایین بودن نسبی سن مسئولین و کارگزاران لزوم ارائه طرحهای بیمه ای منطبق با هرم سنی و نیز بافت جمعیت مناطق مختلف کشور منطقی به نظر می رسد. همچنین با ایجاد هماهنگی با سایر سازمانها و دستگاهها اجرایی کشوری در جهت رفع مشکلات و معضلات موجود می توان نسبت به اشاعه هر چه بیشتر صنعت بیمه در کشور گامهای موثری برداشت.
بطور کلی می توان گفت به منظور توسعه بیمه های آتش سوزی در کشور همکاری نهادهای دولتی الزامی به نظر می رسد و تاکنون متاسفانه در زمینه توسعه و گسترش تامین اجتماعی در کشور گامهای عملی منجسم و جامعی در این مورد برداشته نشده است و بنابراین لزوم آشنایی مسئولین به بیمه و مکانیسم آن و نقش آن در حیات اجتماعی کشور ضروری به نظر می رسد زیرا بدون توجه به خرید بیمه نامه توسط اقشار مختلف جامعه، چه بسا حاصل عمری دسترنج در مدت کوتاهی نابود شده و خانواده ای را به ورطه نیستی سوق دهد و مشکلات عدیده ای که بدن وسیله گریبانگیر جامعه می شود می تواند در مقیاس وسیع جامعه را دچار هرج و مرج و فساد نماید در حالیکه با استفاده از مکانیسم بیمه آ‎تش سوزی به آسانی می توان از عواقب عدم خرید بیمه نامه آتش سوزی جلوگیری کرد و بدین وسیله خانوارها را که هسته اصلی جامعه هستند در قبال خطرهای مختلف آتش سوزی حمایت کرد.
2- عوامل مربوط به برنامه ریزی
به نظر می رسد برای انجام این مرحله باید ابتدا با کمک متخصصین از سایر رشته های علوم اجتماعی، تحقیق جامع و مفصلی درباره مردم شهرهای مختلف و آداب و رسوم و عقاید مذهبی و فرهنگ رایج در آن مناطق صورت گیرد تا بدین وسیله مقدمه ای جهت پی بردن به نیازهای بالقوه مردم (بیمه گذاران) در دست باشد و سپس بر اساس این شواهد و مدارک شرکتهای بیمه باید نسبت به برآورده نمودن این نیازها اقدام نمایند. نکته ای که در این زمینه مهم به نظر می رسد آن است که متاسفانه تعدادی از اقشار جامعه دید مثبتی نسبت به شرکتهای بیمه ندارند و به طور کلی ناخودآگاه موجب تسری این فکر به دیگران می شوند.
یکی از گامهای مهمی که شرکتهای بیمه می توانند بدان وسیله اعتماد عمومی را نسبت به خود جلب نمایند. از بین بردن این طرز فکر به وسیله ارائه طرحهای مفید و موثر و منطبق با نیازهای بیمه گذاران بالقوه می باشد که در اینصورت می توان امیدوار بود که بیمه گذاران خود به ابزاری جهت تبلیغ و اشاعه فرهنگ بیمه و بیمه گری تبدیل شوند.
همچنین طبق بررسی آماری انجام شده در حدود 73 درصد از بیمه گران و بیمه گذاران براهمیت عوامل برنامه ریزی در ارائه هر چه بهتر خدمات بیمه ای تاکید دارند.
3- عوامل آموزشی
منظور از عوامل آموزشی و عملکردی، آموزش کارکنان و نمایندگان شرکتهای بیمه در جهت ارائه هر چه مطلوبتر خدمات می باشد. زیرا همانگونه که می دانیم کارایی هر شرکت را با میزان تونمندی کارکنانش می سنجند و در این راستا نقش آموزش در افزایش توانمندی کارکنان و نحوه رفتار آنان با بیمه گذاران برکسی پوشیده نیست و مسلما هر اندازه که در بخش آموزش سرمایه گذاری شود می توان انتظار بازده مطلوب و مناسبی را در آینده داشت. نکته ای که توجه به آن اهمیت زیادی دارد آن است که آموزش به طور کلی باید به صورت امری مستمر درآید و کارکنان در طی دوره های کوتاه مدت و دراز مدت بتوانند خود را با وضعیت موجود منطبق نمایند و عملکرد خود را بهبود بخشند زیرا در غیراینصورت آموزش کارکنان نتیجه مطلوب و شایسته را به بار نخواهد آورد و صرفاً به امری تشریفاتی بدل خواهد گردید همچنین می توان با بالا بردن امکانات تحصیلی، امکان تحصیل دانشجویان را در رشته مدیریت بیمه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری فراهم نمود و حتی المقدور فقط از فارغ التحصیلان این رشته در امور بیمه ای استفاده شود تا امکان پیشرفت و ترقی سطح علمی جامعه بیمه ای وجود داشته باشد.
طبق بررسی آماری انجام شده 7/82 درصد بیمه گران و 8/77 درصد از بیمه گذاران بر اهمیت عوامل آموزشی تاکید دارند.
4- عوامل بازاریابی
مهمترین موضوعی که در امر بازاریابی بیمه باید مورد توجه قرار گیرد آن است که بیمه خدمتی است فروختنی و نه خریدنی.
بنابراین بیمه گران نیازمند به بازاریابان مجرب و نیز نمایندگان و کارگزارانی می باشند که دائما این موضوعات را مدنظر قرار داده و با توجه به ماهیت خاص بیمه تبلیغات خود را به نحوی ارائه نمایند که مردم هر چه بیشتر نسبت به خرید بیمه نامه تمایل یابند و ضرورت وجود آن را در زندگی خود احساس نمایند.
موضوع مهم در این مورد که باید مدنظر قرار گیرد آن است که سیاستهای تبلیغاتی باید به صورت مدون و مستمر و دقیق تهیه شوند و نیز تحقیقاتی درباره میزان اثربخشی تبلیغات در زمانها، مکانها و رشته های مشخص صورت گیرد تا بتوان در این باره اقدام کرد. همچنین باید به این موضوع توجه کرد که ارائه خدمات مناسب توسط شرکتهای بیمه در مواقع مورد نیاز، بهترین تبلیغ برای شرکتهای بیمه می باشد زیرا در این صورت زیان دیدگانی که به موقع توسط شرکتهای بیمه یاری شوند به بهترین ابزار تبلیغ برای شرکتهای بیمه مبدل می شوند.
5- عوامل اقتصادی:
عوامل اقتصادی نظیر وجود تورم، رکود قیمت و… می توانند بر بازار تاثیر بگذراند و موجبات کاهش و یا افزایش در خرید بیمه نامه را فراهم آورند. در شرایط فعلی که کشورمان در وضیعت تورم اقتصادی به سر می برد و قیمت اجناس به طور صعودی افزایش می یابد. دارندگان کالا به این موضوع توجه دارند که در صورت از بین رفتن اموال و داراییهایشان در بسیاری موارد با مشکلاتی برای تهیه مجدد آنها رو به رو خواهند بود وبنابراین سعی در نگهداری و استفاده هر چه بهتر از اموال خود را دارند و مسلما در چنین شرایطی صاحبان اموال و دارائیها آ‎مادگی بیشتری برای خرید بیمه نامه از خود نشان خواهند داد.
در اینجا ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که با توجه به تورم موجود همانند بسیاری از شرکتهای بیمه فعال در کشورهایی با تورم بالا می توان از روشهایی جهت مقابله با تورم استفاده کرد. این روشها شامل صدرو بیمه نامه بر حسب طلا، صدور بیمه نامه براساس پول (پولهایی خارجی معتبر و …) می باشند که تا حدودی می توانند در جهت بی اثر کردن کاهش قدرت خرید پول داخلی مثمرثمر باشد. با این وجود به علت تغییراتی که در ارزش طلا و ارزهای معتبر (دلار، یورو، ین، لیره و پوند) به وجود می آید در بعضی مواقع استفاده از این روشها نیز مشکلاتی را به وجود می آورد. به نظر می رسد که یکی از بهترین راه های موجود در جهت مقابله با تورم موجود طرح مشارکت در منافع یا مضاربه می باشد که بدین وسیله می توان با بازگرداندن قسمتی از منافع حاصل به بیمه گذار، گاهی هم در جهت ترغیب و تشویق بیمه گذاران برداشت.
6- عوامل مذهبی
به نظر می رسد عوامل مذهبی و اعتقاد به موضوع قضا و قدر تاثیر منفی در بازار بیمه آتش سوزی داشته باشد که البته می توان این عامل را به وسیله آموزش و رفع شبهه از میان برداشت. بنابراین در صورتیکه به مردم آموزش کافی نسبت به موضوع قضا و قدر داده شود و مردم پی ببرند که موضوع قضا و قدر به معنی تسلیم بودن و پذیرفتن هر آنچه که پیش آید نمی باشد. علاوه بر رعایت هر چه بیشتر ایمنی، نسبت به خرید بیمه نامه آتش سوزی نیز اقدام خواهند نمود و مسلم است که انجام این کار توسط روحانیون و مراجع دینی می تواند بهترین نتیجه ممکن را به بار آورد و مردم را در قبال حوادث مختلف آتش سوزی که در گوشه و کنار کشور رخ می دهد بیمه نماید و بدین طریق از بروز مشکلات و مصائب اجتماعی بی شماری جلوگیری نماید.
طبق بررسی آماری انجام شده در حدود 27 درصد از بیمه گران و بیمه گذاران مقتقدند که وجود این عامل تاثیر زیادی بر میزان خرید بیمه نامه آتش سوزی توسط مردم را دارد.
7- عوامل ساختاری
منظور از عوامل ساختاری عواملی هستند که با توجه به ساختار صنعت موجب می شوند که استفاده از بیمه نامه آتش سوزی در صنعت مشخص با استقبال بیشتری رو به رو شود و در رشته دیگری استقبال کمتری در خرید بیمه نامه آتش سوزی انجام گیرد.
همچنین نوع و جنس منازل مسکونی لوازم موجود در منزل، تعداد حوادث آتش سوزی که در مدت مشخص به وقوع پیوسته است نیز می تواند بر بازار بیمه آتش سوزی موثر باشد.
در این باره می توانیم از عواملی نظیر نحوه انجام مدیریت در مراکز صنعتی و تجاری و میزان رضایت کارکنان نیز نام ببریم که این موضوع علیرغم اینکه در بسیاری اوقات توسط شرکتهای بیمه آن گونه که شایسته است مورد توجه قرار نمی گیرد، دارای اهمیت زیادی می باشد. طبق بررسی آماری انجام شده در حدود 1/8 درصد از بیمه گران و 1/67 درصد از بیمه گذاران معتقدند که این عامل تاثیر مهمی بر روی بازار بیمه آتش سوزی دارد.
بررسی آمار و عملکرد شرکتهای بیمه ایران از سال 1379 الی 1382:
حق بیمه صادره
در سال 1379 حق بیمه های صادره در رشته آتش سوزی 6/449 میلیارد ریال بوده که در مقایسه با سال قبل 3/13 درصد افزایش داشته است و 1/11 درصد از مجموع حق بیمه های صنعت بیمه را تشکیل می دهد. از لحاظ نقش شرکتهای بیمه در تولید حق بیمه آتش سوزی، بیمه ایران با 8/59 درصد سهم، بیش از نیمی از بازار این رشته را در اختیار دارد. به دنبال آن، شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب با 5/24، 5/10 و 1/5 درصد سهم قرار دارند. شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در دومین سال فعالیت خود در این رشته چهار برابر سال قبل حق بیمه تولید کرده و با 518 میلیون ریال حق بیمه فقط 12/0 درصد از حق بیمه های این رشته را در اختیار دارد. در مقایسه با سال قبل حدود 8 واحد از سهم شرکتهای بیمه آسیا و البرز از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی کاسته شده و به همین میزان بر سهم شرکت های بیمه ایران و دانا افزوده شده است.
در سال 1379 سهم شرکت های بیمه ایران و دانا از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی به بالاترین مقدار خود طی پنج سال اخیر رسیده است. در این سال شرکت های بیمه آسیا و البرز پایین ترین سهم را از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی طی پنج سال اخیر داشته اند.
از لحاظ رشد حق بیمه صادره، شرکت های بیمه دانا و ایران به ترتیب با 5/51 و 9/27 درصد، رشدی بیش از رشد بازار این رشته دارند. رشد حق بیمه آتش سوزی در شرکت بیمه آسیا برابر 1/6 درصد است. در این سال حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی در شرکت بیمه البرز در مقایسه با سال قبل 30 درصد کاهش داشته است.
خسارت پرداختی
در سال 1379 خسارت پرداختی رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل 3 درصد افزایش یافته و به 9/75 میلیارد ریال رسیده است. 1/3 درصد از مجموع خسارت های پرداختی صنعت بیمه مربوط به این رشته است که بسیار کمتر از سهم این رشته از حق بیمه های صنعت بیمه (1/11 درصد) است. سهم رشته آتش سوزی از حق بیمه های صادره بازار بیمه در پنج سال اخیر به مراتب بیشتر از سهم این رشته از خسارت های پرداختی بازار بیمه بوده است. در این میان شرکت های بیمه ایران و آسیا به ترتیب 7/59 و 5/32 درصد از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی (5/32) به مراتب بیشتر از سهم آن از حق بیمه های دریافتی (5/42 درصد) این رشته است. در مقابل، سهم سایر شرکت های بیمه از خسارت های پرداختی این رشته کمتر از سهم آنان از حق بیمه های دریافتی آن است. سهم شرکت بیمه ایران از حق بیمه های دریافتی و خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی تقریباً یکسان است. در این سال با وجود رشد مناسب خسارت های پرداختی شرکت های بیمه آسیا و البرز در رشته آتش سوزی، کاهش 9/11 درصدی این رقم در شرکت بیمه ایران باعث رشد اندک مجموع خسارت پرداختی این رشته (3 درصد) شده است.
در سال 1379 شرکت بیمه دانا در رشته آتش سوزی حدود 7/2 برابر سال قبل خسارت پرداخت کرده است که این امر باعث افزایش سهم این شرکت از 7/0 درصد به 7/1 درصد خسارت های پرداختی بازار بیمه در این رشته شده است.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در دومین سال فعالیت خود در این رشته 11 میلیون ریال خسارت پرداخت کرده است.
در سال 1379 سهم آتش سوزی از حق بیمه های دریافتی و خسارت های پرداختی بازار بیمه به طور همزمان کاهش یافته است. همچنین، در این سال بیش از یک واحد به سهم شرکت بیمه دانا از حق بیمه های دریافتی و خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی افزوده شده است. در حالی که در سایر شرکت های بیمه تغییر سهم حق بیمه های دریافتی و سهم خسارت های پرداختی این رشته برخلاف یکدیگر بوده و با کاهش سهم از حق بیمه های دریافتی آتش سوزی در شرکت های بیمه آسیا و البرز سهم شرکت های مذکور از خسارت های آتش سوزی افزایش یافته است. با افزایش سهم از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی در شرکت بیمه ایران، سهم این شرکت از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی به شدت کاهش یافته است.
در مورد سهم از خسارت پرداختی این رشته شرکت های بیمه ایران و آسیا با نوسان های شدیدی مراجعه بوده اند. سهم شرکت بیمه ایران از خسارت پرداختی این رشته حدود 10 واحد کاهش و سهم شرکت بیمه آسیا حدود 5/8 واحد افزایش یافته است در حالی که سهم شرکت های مزبور از حق بیمه های رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل به ترتیب حدود 7 واحد افزایش و 2 واحد کاهش یافته است.
شرکت بیمه البرز پس از شرکت های بیمه ایران و آسیا از لحاظ پرداخت خسارت این رشته در مکان سوم قرار دارد.
در سال 1379 برخلاف افزایش 4/11 درصدی حق بیمه های صادره شرکت بیمه ایران در این رشته، خسارت پرداختی آن 9/11 درصد کاهش یافته است سهم این شرکت را از خسارت های پرداختی این رشته از 7/69 درصد در سال قبل به 7/59 درصد تنزل داده است. در این سال هم زمان با افزایش سهم شرکت بیمه دانا از خسارت های رشته آتش سوزی سهم آن از حق بیمه های دریافتی نیز افزایش یافته است.

ضریب خسارت
در سال 1379 ضریب خسارت رشته آتش سوزی 1/18 درصد بوده که در مقایسه با سال قبل 9/1 واحد کاهش یافته است. علت این کاهش رشد زیادتر حق بیمه ای صادره این رشته (3/13 درصد مقایسه با رشد خسارت های پرداختی آن 3 درصد) بوده است.
ضریب خسارت رشته آتش سوزی در این سال به پایین ترین میزان خود طی پنج سال اخیر رسیده است. در این سال ضریب خسارت شرکت بیمه ایران به دلیل کاهش 9/11 درصدی خسارت های پرداختی آن با 8/7 واحد کاهش به 3/18 درصد رسیده است. در شرکت بیمه البرز به دلیل کاهش 30 درصدی حق بیمه های دریافتی از یک سو و افزایش 4/12 درصدی خسارت های پرداختی از سوی دیگر ضریب خسارت این شرکت با 5/7 واحد افزایش به 7/11 درصد رسیده است. این شرکت به همراه شرکت بیمه دانا با ضریب خسارت 7/11 درصد کمترین ضریب خسارت این رشته را در بین شرکت های بیمه دارد. در این سال ضریب خسارت شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در دومین سال فعالیت در رشته آتش سوزی 3/3 درصد است.
ضریب خسارت شرکت بیمه آسیا نیز در این سال هم زمان با افزایش سهم این شرکت از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی با 2/1 واحد افزایش به 22 درصد رسیده است و بالاترین ضریب خسارت این رشته را در میان شرکت های بیمه دارد.
شرکت بیمه ایران با در اختیار داشتن بیش از نیمی از حق بیمه صادره و خسارت پرداختی رشته آتش سوزی ضریب خسارتی تقریباً برابر ضریب خسارت بازار این رشته دارد و در بین شرکت های بیمه فقط ضریب خسارت این شرکت کاهش یافته و به 3/18 درصد رسیده است. علت آن افزایش حق بیمه ای دریافتی رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل و کاهش حجم خسارت های پرداختی آن است.
شرکت بیمه ایران در سال 1379 ضریب خسارت خود را در این رشته به پایین ترین میزان طی پنج سال اخیر رسانده است. این ضریب در سایر شرکت ها نوسان زیادی در این مدت داشته است.
تعداد بیمه نامه
در سال 1379 یک میلیون و 151 هزار و 98 فقره بیمه نامه در رشته آتش سوزی صادر شده است که در مقایسه با سال قبل 5/15 درصد افزایش داشته است و 5/14 درصد از بیمه نامه های صادره صنعت بیمه را تشکیل می دهد. این رشد بیشتر به شرکت بیمه ایران مربوط می شود که با 8/15 درصد رشد بخش عمده بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی را در اختیار دارد (5/83 درصد). به دنبال آن شرکت های بیمه آسیا و البرز به ترتیب با 9/9 و 4/1 درصد سهم قرار دارند. با وجود رشد 5/78 درصدی تعداد بیمه نامه های آتش سوزی در شرکت بیمه دانا، این شرکت به دلیل آن که در سالهای اولیه فعالیت خود در این رشته به سر می برد فقط 5/2 درصد بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی را در اختیار دارد.
در این سال تعداد بیمه نامه های صادره شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در دومین سال فعالیت در این رشته در مقایسه با سال قبل 5/11 برابر شده و به 943 فقره رسیده است.
تعداد خسارت
تعداد خسارت های پرداختی بیمه آتش سوزی در سال 1379 برابر 8096 فقره بوده است که با 1/71 درصد رشد در مقایسه با سال قبل فقط 5/0 درصد از تعداد خسارت های صنعت بیمه را تشکیل میدهد.
شرکت بیمه ایران با 1/69 درصد سهم از تعداد خسارت های رشته آتش سوزی مانند تعداد بیمه نامه مکان اول را در اختیار دارد. به دنبال آن شرکت های بیمه آسیا و البرز به ترتیب با 3/24 و 7/4 درصد سهم قرار دارند. در این سال با وجود 73 درصد رشد در تعداد خسارت های پرداختی شرکت بیمه دانا، این شرکت با 144 فقره خسارت فقط 81 درصد از تعداد خسارت های این رشته را پرداخت کرده است. تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه ایران و آسیا به ترتیب با 5/23 و 7/2 درصد رشد برابر 5595 و 1969 فقره است.
این رقم در شرکت بیمه البرز در مقایسه با سال قبل تغییر چندانی نداشته و 380 فقره است. در این سال رشد تعداد بیمه نامه های این رشته (5/15 درصد) کمتر از رشد تعداد خسارت های آن (1/17 درصد) است. این رشته با 5/14 درصد سهم از بیمه نامه های صنعت بیمه فقط در 52/0 درصد از خسارت های بازار سهیم است.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در دومین سال فعالیت خود در رشته آتش سوزی با 8 فقره خسارت مواجه شده است.

حق بیمه صادره
در سال 1380 حق بیمه های صادره در رشته آتش سوزی 8/563 میلیارد ریال بوده که در مقایسه با سال قبل 2/25 درصد افزایش داشته است و 8/9 درصد از مجموع حق بیمه های صنعت بیمه را تشکیل می دهد. از لحاظ نقش شرکت های بیمه در تولید حق بیمه آتش سوزی، بیمه ایران با 9/56 درصد سهم، بیش از نیمی از بازار این رشته را در اختیار دارد. به دنبال آن، شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب با 7/26، 6/10 و 5/5 درصد سهم قرار دارند. شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سومین سال فعالیت خود در این رشته بیش از سه برابر سال قبل حق بیمه تولید کرده و با 7/1 میلیارد ریال حق بیمه فقط 3/0 درصد از حق بیمه های این رشته را در اختیار دارد. در مقایسه با سال قبل حدود 92 واحد از سهم شرکت بیمه ایران از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی کاسته شده و به همین میزان بر سهم شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا افزوده شده است.
در سال 1380 سهم شرکت بیمه دانا از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی به بالاترین مقدار خود طی پنج سال اخیر رسیده است. در حالیکه سهم شرکت های بیمه ایران، آسیا و البرز از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی طی پنج سال اخیر در نوسان بوده است. فعالیت شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری نیز در این رشته روند صعودی داشته است.
از لحاظ رشد حق بیمه صادره، شرکت های بیمه آسیا، البرز، دانا و صادرات و سرمایه گذاری به ترتیب با 5/36، 8/25، 3/36 و 5/222 درصد، رشدی بیش از رشد بازار این رشته (2/25) درصد دارند. رشد حق بیمه های آتش سوزی در شرکت بیمه ایران برابر 1/19 درصد است.
خسارت پرداختی
در سال 1380 خسارت پرداختی رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل 2/43 درصد افزایش یافته و به 7/108 میلیارد ریال رسیده است. 9/2 درصد از مجموع خسارت های پرداختی صنعت بیمه را تشکیل می دهد. از لحاظ نقش شرکتهای بیمه در تولید حق بیمه آتش سوزی، بیمه ایران با 9/56 درصد سهم، بیش از نیمی از بازار این رشته را در اختیار دارد. به دنبال آن شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب با 7/26، 6/10 و 5/5 درصد سهم قرار دارند. شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سومین سال فعالیت خود در این رشته بیش از سه برابر سال قبل حق بیمه تولید کرده و با 7/1 میلیارد ریال حق بیمه فقط 3/0 درصد از حق بیمه های این رشته را در اختیار دارد. در مقایسه با سال قبل حدود 9/2 واحد از سهم شرکت ایران از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی کاسته شده و به همین میزان بر سهم شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا افزوده شده است.
در سال 1380 سهم شرکت بیمه دانا از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی به بالاترین مقدار خود طی پنج سال اخیر رسیده است. در این شرکت های بیمه ایران، آسیا و البرز از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی طی پنج سال اخیر در نوسان بوده است. فعالیت شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری نیز در این رشته روند صعودی داشته است.
از لحاظ رشد حق بیمه صادره، شرکت های بیمه آسیا، البرز و صادرات و سرمایه گذاری به ترتیب با 8، 536/3، 25/63 و 5/222 درصد، رشدی بیش از رشد بازار این رشته (2/25 درصد) دارند. رشد حق بیمه آتش سوزی در شرکت بیمه ایران برابر 1/19 درصد است.
خسارت پرداختی
در سال 1380 خسارت پرداختی رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل 243 درصد افزایش یافته و به 7/108 میلیارد ریال رسیده است. 9/2 درصد از مجموع خسارت های پرداختی صنعت بیمه مربوط به این رشته است که بسیار کمتر از سهم این رشته از حق بیمه های صنعت بیمه (8/9 درصد) است. سهم رشته آتش سوزی از حق بیمه های صادره بازار بیمه در پنج سال اخیر به مراتب بیش از سهم این رشته از خسارت های پرداختی بازار بیمه بوده است. در این میان شرکت های بیمه ایران و آسیا به ترتیب 7/57 و 8/29 درصد در خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی سهیم هستند و در مجموع 4/87 درصد از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی را برعهده دارند. سهم شرکت بیمه آسیا از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی (8/29 درصد) بیشتر از سهم آن از حق بیمه های دریافتی (7/26 درصد) این رشته است. سهم شرکت های بیمه ایران و دانا از خسارت های پرداختی این رشته به ترتیب برابر 7/57 و 0/6 درصد است که اندکی بیشتر از سهم شرکت های مذکور از حق بیمه های دریافتی (9/56 و 5/5 درصد) است. در مقابل سهم شرکت بیمه البرز از خسارت های پرداختی این رشته (6/6 درصد) به مراتب کمتر از سهم آن از حق بیمه های دریافتی (6/10 درصد) است. در این سال رشد چشمگیر خسارت های پرداختی شرکت های بیمه ایران، آسیا و البرز و به ویژه دانا در رشته آتش سوزی، باعث افزایش مجموع خسارت پرداختی این رشته (2/43 درصد) شده است.
در سال 1380 شرکت بیمه دانا در رشته آتش سوزی حدود 5 برابر سال قبل خسارت پرداخت کرده است که این امر باعث افزایش سهم این شرکت از 7/1 درصد به 0/6 درصد خسارت های پرداختی بازار بیمه در این رشته شده است.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سومین سال فعالیت خود در این رشته 25 میلیون ریال خسارت پرداخت کرده است.
در سال 1380 سهم رشته آتش سوزی از حق بیمه های دریافتی و خسارت های پرداختی بازار بیمه به طور همزمان کاهش یافته است. از این جهت، شرکت بیمه ایران وضعیتی مشابه بازار بیمه داشته است. بدین ترتیب که با کاهش 9/2 واحد سهم از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی در شرکت بیمه ایران سهم این شرکت از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی نیز 2 واحد کاهش یافته است. در مقابل سهم شرکت های بیمه البرز و صادرات و سرمایه گذاری از حق بیمه های صادره خسارت های پرداختی بازار بیمه در مقایسه با سال قبل اندکی افزایش یافته است. این وضعیت در شرکت بیمه دانا نیز برقرار است، با این تفاوت که این شرکت افزون بر 5/2 برابر سال قبل در این رشته خسارت پرداخت کرده است. و سهم آن از 7/1 درصد خسارت های پرداختی این رشته در سال قبل به 9 درصد رسیده است. در شرکت بیمه آسیا تغییرات سهم از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی (2/2 واحد)، سهم شرکت مذکور از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی (7/2) کاهش یافته است.
ضریب خسارت
در سال 1380 ضریب خسارت رشته آتش سوزی 1/26 درصد بوده است که در مقایسه با سال قبل 1/8 واحد افزایش یافته است. علت این افزایش، رشد زیادتر خسارت های پرداختی این رشته (2/43 درصد) در مقایسه با رشد حق بیمه های صادره آن (2/25 درصد) است.
ضریب خسارت رشته آتش سوزی برخلاف سال های قبل که روند نزولی داشته در این سال افزایش یافته است. در سال 1380 ضریب خسارت شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا حدود 2 برابر سال قبل است. شرکت بیمه ایران کمترین ضریب خسارت این رشته را در بین شرکت های بیمه دارد (1/20 درصد). ضریب خسارت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سومین سال فعالیت در رشته آتش سوزی 3/52 درصد است. این ضریب در شرکت بیمه آسیا با 218 واحد افزایش به 1/40 درصد رسیده است.
شرکت بیمه ایران با در اختیار داشتن بیش از نیمی از حق بیمه صادره و خسارت پرداختی رشته آتش سوزی، ضریب خسارتی (در حدود 1/6 واحد) کمتر از ضریب خسارت بازار این رشته دارد. به طور کلی ضریب خسارت تمام شرکت های بیمه در سال 1380 در مقایسه با سال قبل افزایش یافته و بیشترین افزایش مربوط به شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری با 49 واحد تغییر است.
تعداد بیمه نامه
در سال 1380 یک میلیون و 288 هزار و 38 فقره بیمه نامه در رشته آتش سوزی صادر شده است که در مقایسه با سال قبل 9/11 درصد افزایش داشته است و 4/14 درصد از بیمه نامه های صادره صنعت بیمه را تشکیل می دهد. این رشد بیشتر به شرکت بیمه ایران مربوط می شود که با وجود 8/10 درصد رشد بیشترین تعداد بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی را دراختیار دارد (6/82 درصد). سهم بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب 9/8، 0/5 و 4/3 درصد است.
در این سال تعداد بیمه نامه های صادره شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سومین سال فعالیت در این رشته با 5/25 درصد رشد در مقایسه با سال قبل به 1183 فقره رسیده است.
تعداد خسارت
تعداد خسارت های پرداختی بیمه آتش سوزی در سال 1380 برابر 10084 فقره بوده است که با 6/24 درصد رشد در مقایسه با سال قبل، فقط 5/0 درصد از تعداد خسارت های صنعت بیمه را تشکیل می دهد.
شرکت بیمه ایران با 3/67 درصد سهم از تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی مانند سهم از تعداد بیمه نامه ای این رشته در مکان اول قرار دارد. به دنبال آن شرکت های بیمه آسیا و البرز به ترتیب با 4/24 و 9/4 درصد سهم قرار دارند. در این سال با وجود 4/135 درصد رشد در تعداد خسارت های پرداختی شرکت بیمه دانا، این شرکت با 339 فقره خسارت فقط 4/3 درصد از تعداد خسارت های این رشته را پرداخت کرده است. تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه ایران و آسیا به ترتیب با 2/21 و 8/24 درصد رشد برابر 6871 و 2458 فقره است. این رقم در شرکت بیمه البرز در مقایسه با سال قبل 3/30 درصد رشد داشته و 495 فقره است.
در این سال رشد تعداد بیمه نامه های این رشته (9/11 درصد) کمتر از رشد تعداد خسارت های آن (6/24 درصد) است. این رشته با 4/14 درصد سهم از بیمه نامه های صنعت بیمه، فقط در 5/0 درصد از خسارت های بازار سهیم است.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سومین سال فعالیت خود در رشته آتش سوزی با 11 فقره خسارت مواجه شده است.

حق بیمه صادره
در سال 1381 حق بیمه های صادره در رشته آتش سوزی 4/859 میلیارد ریال بوده که در مقایسه با سال قبل 7/52 درصد افزایش داشته است و 5/9 درصد از مجموع حق بیمه های صنعت بیمه را تشکیل می دهد. از لحاظ نقش شرکتهای بیمه در تولید حق بیمه آتش سوزی، بیمه ایران با 4/54 درصد سهم، بیش از نیمی از بازار این رشته را دراختیار دارد. به دنبال آن، شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب با 7/4، 27/10 و 4/7 درصد سهم قرار دارند. شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در چهارمین سال فعالیت خود در این رشته 4/1 میلیارد ریال حق بیمه تولید کرده و فقط 2/01 درصد از حق بیمه های این رشته را در اختیار دارد. در مقایسه با سال قبل حدود 9/2 واحد به سهم شرکت های بیمه آسیا و دانا در حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی افزوده شده و به همین میزان از سهم شرکت های بیمه ایران، البرز و صادرات و سرمایه گذاری کاسته شده است.
در سال 1381 سهم شرکت های بیمه آسیا و دانا از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی به بالاترین مقدار خود طی پنج سال اخیر رسیده است. این وضعیت در شرکت بیمه البرز معکوس است و سهم این شرکت با کاهش اندکی در مقایسه با سال قبل به پایین ترین میزان خود طی پنج سال اخیر رسیده است. سهم شرکت بیمه ایران از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی طی پنج سال اخیر در نوسان بوده است. فعالیت شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در این رشته برخلاف روند سال های پیش نزولی داشته است.
از لحاظ رشد حق بیمه صادره، شرکت های بیمه دانا و آسیا به ترتیب با 2/105 و 5/58 درصد، رشدی بیش از رشد بازار این رشته (7/52 درصد) دارند. رشد حق بیمه آتش سوزی در شرکت های بیمه ایران و البرز به ترتیب 8/45 و 9/49 درصد است.
خسارت پرداختی
در سال 1381 خسارت پرداختی رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل 8/73 درصد افزایش به 189 میلیارد ریال رسیده است. 4/3 درصد از مجموع خسارت های پرداختی صنعت مربوط به این رشته است که بسیار کمتر از سهم این رشته از حق بیمه های بازار (5/9 درصد) است. سهم رشته آتش سوزی از حق بیمه های صادره بازار بیمه در پنج سال اخیر به مراتب از سهم این رشته از خسارت های پرداختی بازار بیمه بوده است. در این میان، شرکت های بیمه آسیا و ایران به ترتیب 1/51 و 5/41 درصد در خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی را بر عهده دارند. سهم شرکت های بیمه آسیا و صادرات و سرمایه گذاری از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی بیشتر از سهم آنها از حق بیمه های دریافتی این رشته است. در مقابل سهم شرکت های بیمه ایران، البرز و دانا از خسارت های پرداختی این رشته (به ترتیب 5/8، 41/4 و 4/2 درصد) است. در این سال رشد چشمگیر خسارت های پرداختی شرکت بیمه آسیا (1/198 درصد) در رشته آتش سوزی، باعث افزایش در مجموع خسارت پرداختی بازار این رشته (8/73 درصد) شده است.
در سال 1381، شرکت بیمه آسیا در رشته آتش سوزی حدود سه برابر سال قبل خسارت پرداخت کرده است که این امر باعث افزایش سهم این شرکت از 8/29 درصد به 1/51 درصد خسارت های پرداختی بازار بیمه در این رشته شده است. در مقابل شرکت بیمه دانا با کاهش 4/29 درصدی خسارت های پرداختی سهم خود را از خسارت های پرداخت شده در این رشته حدود 5/3 واحد کاهش داده و به 4/2 درصد رسانده است.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در چهارمین سال فعالیت خود در این رشته حدود 4/0 میلیارد ریال خسارت پرداخت کرده که در مقایسه با سال گذشته حدود 18 برابر شده است.
در سال 1381 سهم رشته آتش سوزی از حق بیمه های دریافتی بازار بیمه کاهش یافته و در مقابل، سهم آن از خسارت های پرداختی بازار بیمه افزایش یافته است. در این میان شرکت های بیمه ایران والبرز وضعیتی متفاوت را بازار بیمه داشته اند.
بدین ترتیب که با کاهش 6/2 و 2/0 واحد سهم از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی، سهم آنها از خسارت های پرداختی این رشته نیز به ترتیب 2/16 و 8/1 واحد کاهش یافته است. در مقابل، سهم شرکت بیمه آسیا از حق بیمه های صادره و خسارتهای پرداختی بازار بیمه در مقایسه با سال قبل افزایش یافته است. در شرکت بیمه دانا با وجود 9/1 واحد افزایش سهم از حق بیمه بازار، 5/3 واحد کاهش سهم از خسارت این رشته مشاهده می شود. این وضعیت در شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری معکوس است. این شرکت در 16/0 از حق بیمه های صادره و 24/0 از خسارت های پرداختی بازار بیمه سهیم است.
ضریب خسارت
در سال 1381 ضریب خسارت رشته آتش سوزی 3/27 درصد بوده که در مقایسه با سال قبل 1/1 واحد افزایش یافته است. علت این افزایش، رشد زیادتر خسارت های پرداختی این رشته (8/73 درصد) در مقایسه با رشد حق بیمه های صادره آن (7/52 درصد) است.
ضریب خسارت رشته آتش سوزی همانند سال قبل روند صعودی داشته است. در بین شرکت های بیمه، شرکت بیمه دانا پایین ترین ضریب خسارت را دارد که با 7/14 واحد کاهش در مقایسه با سال قبل به 1/14 درصد رسیده است. بیشترین مقدار ضریب خسارت متعلق به شرکت بیمه آسیاست که با واحد افزایش رقم 1/47 درصد را نشان می دهد.
در سال 1381 شرکت بیمه ایران ضریب خسارتی معادل 19 درصد (38 واحد کمتر از ضریب خسارت بازار این رشته) دارد که در مقایسه با سال گذشته حدود 1/1 واحد کاهش داشته است. این در حالی است که ضریب خسارت شرکت بیمه البرز در سال 1381 در مقایسه با سال قبل 9/4 واحد افزایش داشته و به 28 درصد رسیده است.
تعداد بیمه نامه
در سال 1381، دو میلیون و 333 هزار و 806 فقره بیمه نامه در رشته آتش سوزی صادر شده که در مقایسه با سال قبل 2/81 درصد افزایش داشته است و 4/20 درصد از بیمه نامه های صادره صنعت بیمه را تشکیل می دهد. این افزایش بیشتر به شرکت بیمه ایران مربوط می شود که با 49 درصد رشد، بیشترین تعداد بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی در در اختیار دارد (5/88 درصد). سهم بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب 4/5، 4/3 و 7/2 درصد است.
در این سال، تعداد بیمه نامه های صادره شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در چهارمین سال فعالیت در این رشته، با 4/54 درصد رشد در مقایسه با سال قبل به 1826 فقره رسیده است که فقط 08/0 درصد از بازار این رشته را تشکیل می دهد.
تعداد خسارت
تعداد خسارت های پرداختی بیمه آتش سوزی در سال 1381 برابر 13 هزار و 825 فقره بوده است که با 4/37 درصد رشد در مقایسه با سال قبل، فقط 7/0 درصد از تعداد خسارت های صنعت بیمه را شامل می شود.
شرکت بیمه ایران با 9/70 درصد سهم از تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی، همچون سهم از تعداد بیمه نامه های این رشته در مکان اول قرار دارد. به دنبال، شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب با 4/2، 21/4 و 4/3 درصد سهم قرار دارند. دراین سال با وجود 9/90 درصد رشد در تعداد خسارت های پرداختی شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری این شرکت با پرداخت 21 مورد خسارت، فقط 150 درصد از تعداد خسارتهای این رشته را پرداخت کرده است. تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه ایران و آسیا، به ترتیب با 8/44 و 4/20 درصد رشد، برابر 9818 و 2959 فقره است. این رقم در شرکت های بیمه البرز و دانا در مقایسه با سال قبل 18 و 6/38 درصد رشد داشته و به ترتیب 584 و 470 فقره است.
در سال 1381 رشد تعداد بیمه های این رشته (2/81 درصد) بیشتر از رشد تعداد خسار ت های آن (4/37 درصد) است. رشته آتش سوزی با 4/20 درصد سهم از بیمه نامه های صنعت بیمه، فقط در 7/0 درصد از تعداد خسارت های پرداختی بازار سهیم است.

حق بیمه صادره
در سال 1382 حق بیمه های صادره در رشته آتش سوزی 6/896 میلیارد ریال بوده که در مقایسه با سال قبل 9/21 درصد افزایش داشته است و 7 درصد از مجموع حق بیمه های صنعت بیمه را تشکیل می دهد. از لحاظ نقش شرکتهای بیمه در تولید حق بیمه آتش سوزی، بیمه ایران با7/57 درصد سهم، بیش از نیمی از بازار این رشته را دراختیار دارد. به دنبال آن، شرکت های بیمه آسیا، البرز، بخش خصوصی و دانا به ترتیب با 9/9، 19/4 و 9/7 و 9/4 درصد سهم قرار دارند. شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری پس از پنج سال فعالیت در این رشته 5/1 میلیارد ریال حق بیمه تولید کرده و فقط 2/0 درصد از حق بیمه های این رشته را در اختیار دارد. در این سال سهم بخش خصوصی صنعت بیمه در رشته آتش سوزی 4/7 درصد است که 4/5 درصد آن متعلق به شرکت بیمه پارسیان است. سایر شرکت های بیمه خصوصی سهمی بین تا 06/0 تا 5/0 درصد را به خود اختصاص داده اند. در مقایسه با سال قبل 5/10 واحد از سهم شرکت های بیمه آسیا و دانا و صادرات و سرمایه گذاری کاسته شده و به همین میزان به سهم شرکت های بیمه ایران، البرز و بخش خصوصی افزوده شده است
در سال 1382 سهم شرکت بیمه آسیا از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی به پایین ترین مقدار خود طی پنج سال اخیر رسیده است. سهم شرکت بیمه دانا در این رشته برخلاف روند افزایشی سال های پیش با کاهش روبه رو شده است. سهم سایر شرکت های بیمه از حق بیمه های صادره رشته آتش سوزی طی پنج سال اخیر در نوسان بوده است.
از لحاظ رشد حق بیمه صادره، شرکت های بیمه ایران و البرز به ترتیب با 7/26 و 4/35 درصد، رشدی بیش از رشد بازار این رشته (7/21 درصد) دارند. در حالی که رشد حق بیمه آتش سوزی در شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری 13 درصد و پایین تر از نرخ رشد بازار این رشته است. در این میان حق بیمه های رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه آسیا و دانا به ترتیب8/16 و 5/2 درصد کاهش مواجه شده است. بخش خصوصی بازار بیمه نیز حق بیمه های صادره خود را در این رشته از 4/157 میلیون ریال در سال قبل به 4/66 میلیارد ریال رسانده است.
خسارت پرداختی
در سال 1382 خسارت پرداختی رشته آتش سوزی در مقایسه با سال قبل 2/15 درصد افزایش به 7/214 میلیارد رسیده است. 8/2 درصد از مجموع خسارت های پرداختی بیمه مربوط به این رشته است که بسیار کمتر از سهم این رشته از حق بیمه های بازار (7 درصد) است. سهم رشته آتش سوزی از حق بیمه های صادره بازار بیمه در سال های اخیر به مراتب بیشتر از سهم این رشته از خسارت های پرداختی بازار بیمه بوده است. در این میان، شرکت های بیمه ایران و آسیا به ترتیب 6/54 و 1/26 درصد در خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی سهیم هستند و در مجموع 7/80 درصد از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی را در این دو شرکت پرداخت کرده اند. سهم شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا از خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی بیشتر سهم آنها از حق بیمه های دریافتی این رشته است. در مقابل سهم شرکت های بیمه ایران، و صادرات و سرمایه گذاری از حق بیمه های صادره این رشته (به ترتیب 7/57 و 2/0 درصد) بیشتر از سهم شرکت های مذکور از خسارت های پرداختی (به ترتیب 6/54 و 04/0 درصد) است، مشابه این وضعیت در شرکت های بیمه خصوصی دیده می شود که در مجموع با 4/7 درصد سهم از حق بیمه های صادره فقط در 05/0 درصد از خسارت های پرداختی بازار این رشته سهم دارند.
در سال 1382، رشد چشمگیر خسارت های پرداختی شرکتهای بیمه دانا و البرز (به ترتیب 3/3 و 9/2 برابر سال قبل) در آتش سوزی شایان توجه است. این امر باعث افزایش سهم این شرکت ها از 52 و 9/4 درصد به 7 و 2/12 درصد خسارت های پرداختی بازار بیمه در این رشته شده است. در مقابل شرکت های بیمه آسیا و صادرات و سرمایه گذاری با کاهش 4/40 و 3/81 درصدی خسارت های پرداختی، سهم خود را از خسارت های پرداخت شده در این رشته در مجموع حدود 6/24 واحد کاهش داده و به ترتیب به 126 و 04/0 درصد رسانده اند. به طور کلی 6/24 واحد از سهم این دو شرکت کاسته شده و به همین میزان به سهم شرکت های بیمه ایران، البرز، دانا و بخش خصوصی افزوده شده است.
شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در پنجمین سال فعالیت خود در این رشته بیش از 84 میلیون ریال خسارت پرداخت کرده که در مقایسه با سال گذشته 3/81 درصد کاهش نشان می دهد.
در این سال با شروع فعالیت شر کتهای خصوصی در بازار بیمه بیش از 102 میلیون ریال از خسارت های رشته آتش سوزی را این شرکت ها پرداخت کرده اند.
در سال 1382 سهم آتش سوزی از حق بیمه های دریافتی بازار بیمه و نیز سهم آن از خسارت های پرداختی بازار بیمه کاهش یافته است (به ترتیب 1 و 6/0 واحد). این وضعیت در شرکت های بیمه آسیا و صادرات و سرمایه گذاری نیز مشاهده می شود. در مقابل شرکت های بیمه ایران و البرز به طور همزمان سهم از حق بیمه های دریافتی و سهم از خسارت های پرداختی خود را افزایش داده اند.
در این میان شرکت بیمه دانا وضعیتی متفاوت با بازار بیمه داشته است. بدین ترتیب که با کاهش 2/1 واحد سهم از حق بیمه های دریافتی رشته آتش سوزی سهم آن از خسارت های پرداختی این رشته 6/4 واحد افزایش یافته است.
ضریب خسارت
در سال 1382 ضریب خسارت رشته آتش سوزی 2/29 درصد بوده که در مقایسه با سال قبل 8/0 واحد کاهش یافته است. علت این کاهش، رشد کمتر خسارت های پرداختی این رشته (2/15 درصد) در مقایسه با رشد حق بیمه های صادره آن (9/21 درصد) است.
ضریب خسارت رشته آتش سوزی برخلاف روند صعودی سالهای قبل در این سال با کاهش روبرو شده است. در بین شرکت های بیمه، شرکت بیمه البرز بالاترین ضریب خسارت را دارد که با 2/24 واحد افزایش در مقایسه با سال قبل به 3/59 درصد رسیده است. در مقابل شرکت بیمه آسیا با ضریب خسارتی معادل 1/21 درصد (1/8 واحد کمتر از ضریب خسارت بازار این رشته) قرار دارد که در مقایسه با سال گذشته حدود 6/28 واحد کاهش نشان می دهد در این میان ضریب خسارت شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در سال 1382 حدود 2/1 درصد بوده و بسیار کمتر از ضریب خسارت بازار رشته آتش سوزی است. ضریب خسارت شرکت های بیمه ایران و دانا نیز هر کدام به ترتیب با 1/9 و 7/12 واحد افزایش در مقایسه با سال قبل 7/29 و 7/30 درصد است. ضریب خسارت شرکت های بیمه دولتی به جز شرکت های بیمه آسیا و صادرات و سرمایه گذاری از ضریب خسارت بازار رشته آتش سوزی (2/29 درصد) بیشتر است. در بین شرکت های بیمه خصوصی، شرکت بیمه توسعه با 4/48 درصد بالاترین رقم ضریب خسارت رشته آتش سوزی را دارد. پس از آن شرکت های بیمه امید، کارآفرین و پارسیان به ترتیب با 1/6، 2/1، 8/0 درصد ضریب خسارت قرار دارند.
تعداد بیمه نامه
در سال 1382، 2 میلیون و 176 هزار و 140 بیمه نامه در رشته آتش سوزی صادر شده که در مقایسه با سال قبل 8/6 درصد کاهش داشته است و 6/14 درصد از بیمه نامه های صادره صنعت بیمه را تشکیل می دهد. این کاهش بیشتر به شرکت های بیمه ایران مربوط می شود که با 1/21 درصد کاهش بیشترین تعداد بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی را در اختیار دارد (4/83 درصد). سهم بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه البرز، آسیا، دانا و صادرات و سرمایه گذاری به ترتیب 8/9، 6/5، 5/3 و 07/0 درصد است. این در حالی است که شرکت های بیمه خصوصی در مجموع 4/0 درصد از بیمه نامه های صادره رشته آتش سوزی را به خود اختصاص داده اند.
تعداد بیمه نامه های صادره شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری در پنجمین سال فعالیت در این رشته با 1/18 درصد کاهش در مقایسه با سال قبل به 1496 فقره رسیده است که فقط 07/0 درصد از بازار این رشته را تشکیل می دهد.
تعداد خسارت
تعداد خسارت های پرداختی بیمه آتش سوزی در سال 1382 برابر 15 هزار و 849 هزار بوده است که با 4/14 درصد رشد در مقایسه با سال قبل، فقط 7/0 درصد از تعداد خسارت های پرداختی صنعت بیمه را شامل می شود.
شرکت بیمه ایران با 5/71 درصد سهم از تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی همچون سهم از تعداد بیمه نامه های این رشته در مکان اول قرار دارد. به دنبال آن شرکت های بیمه آسیا، البرز و دانا به ترتیب با 3/17، 5/6 و 5/4 درصد سهم قرار دارند. در این سال شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری با 20 مورد خسارت فقط 13/0 درصد از تعداد خسارت های این رشته را پرداخت کرده است. تعداد خسارت های پرداختی آتش سوزی در این شرکت مانند تعداد بیمه نامه های صادره آن با کاهش مواجه شده است. شرکت های بیمه خصوصی نیز در این سال فقط 7 مورد خسارت پرداخت کرده است. تعداد خسارت های پرداختی رشته آتش سوزی در شرکت های بیمه ایران و آسیا، به ترتیب با 5/15 درصد افزایش و 4/7 درصد کاهش برابر 11337 و 2740 مورد است.
این رقم در شرکت های بیمه البرز و دانا در مقایسه با سال قبل 1/77 و 3/51 درصدی رشد داشته و به ترتیب 1034 و 711 مورد است.
در سال 1382 تعداد بیمه نامه های رشته آتش سوزی 8/6 درصد کاهش داشته در حالی که تعداد خسارت های آن 4/14 درصد افزایش یافته است. این رشته با 6/14 درصد سهم از بیمه نامه های صنعت بیمه، فقط در 7/0 درصد از تعداد خسارت های پرداختی بازار سهیم است.

نتیجه بررسیهای بعمل آمده آمار شرکتها تا سال 82:
در سال 1382 حق بیمه های صنعت بیمه به بیش از 12743 میلیارد ریال رسید و رشد 8/38 درصدی داشته است.
و شاخص نفوذ بیمه بهبود یافته و از 02/1 به 13/1 درصد افزایش یافته است. همچنین در این سال هفت شرکت خصوصی وارد صنعت بیمه گردید.

پیشنهادات
در پایان این فصل پیشنهادات زیر به طور مشخص و براساس نتایج آماری و مشاهدات انجام شده ارائه می گردد:
1- در صورت امکان نسبت به ارائه بیمه های مستقل زلزله، سیل، طوفان اقدام شود زیرا در بسیاری مناطق خطر وقوع یکی از موارد مذکور بسیار بیشتر از سایر موارد می باشد و بیمه گذاران ناچارند برای بیمه نمودن خود در برابر زلزله، بیمه آتش سوزی را که خطرهای آتش سوزی صاعقه و انفجار و خطرات اضافی را شامل می شود خریداری نمایند. در حالیکه اگر حتی الامکان برای این موارد بیمه نامه جداگانه ای از سوی شرکتهای بیمه ارائه شود مسلماً موجبات کاهش در حق بیمه فراهم می شود و مردم بیشتر به خرید بیمه نامه اقدام نمایند.
2- همانطور که می دانیم بیمه شخص ثالث در سال 1374 قانون آن تدوین شد و از سال 1384 به صورت اجباری در سراسر کشور به اجرا درآمده است. به نظر می رسد اگر بیمه آتش سوزی نیز همانند بیمه شخص ثالث اجباری شود و مردم و صاحبان اماکن و مشاغل ناچار باشند که اموال خود را در برابر آتش سوزی، انفجار، صاعقه بیمه نمایند و از مزایای حق بیمه ها به دلیل شمار بالای موارد بیمه شده کاهش یافته و همچنین تامین گسترده و پوشش مطلوبی در مقابل آتش سوزی و خطرات تبعی ناشی از آن بوجود آید.
3- با ارائه تسهیلات و خدمات بیشتر و سریعتر به بیمه گذاران ، آموزش مستمر کارکنان و نیز استفاده از صاحبنظران و افراد با تجربه کشورمان و کشورهای دیگر و نیز اعزام کارکنان شایسته به منظور شرکت در کلاسهای آموزشی نظری و کاربردی می توان سطح فعلی شرکتهای بیمه را ارتقا داد. کارکنان را که به عنوان ابزار اصلی مدیریت در راه رسیدن به اهداف خود می باشند یاری دهند.
4- به نظر می رسد با هماهنگی دستگاههای اجرایی، حقوقی و آموزشی می توان بازار صنعت بیمه (آتش) را در کشور متحول کرده و گسترش داد. بدیهی است در صورت افزایش تعداد بیمه نامه های فروخته شده احتمال دریافت سود بیشتر افزایش می یابد و شرکتهای بیمه قادر خواهند بود خدمات بهتر بیشتری را به بیمه گذاران ارائه نمایند.
در مورد نحوه همکاری دستگاههای دولتی (آموزشی) می توان از ارائه دروسی در سطوح دبیرستان و دانشگاهها تحت عناوینی مانند (بیمه و ریسک) نام برد که می تواند جوانان این کشور را با صنعت بیمه بیشتر آشنا کند و ضرورت وجود بیمه و خرید بیمه نامه را برای آنان روشن تر نماید. همچنین دستگاههای قانونگذاری می توانند به وسیله تصویب قوانینی اجباری نمودن خرید بیمه نامه آتش سوزی توسط ساکنین آپارتمانهای بلندتر از پنج طبق علاوه بر اینکه راهگشای بسیاری از مشکلات احتمالی در صورت وقوع خطر خواهند شد. افکار عمومی را نیز به سوی استفاده هر چه بیشتر از خدمات بیمه ای نمایند.
در اینجا ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که شرکتهای بیمه در گام اول بهتر است موضوع سود را در اولویت قرار نداده و در شرایط فعلی، اقتصاد کشور از نقطه نظر بیمه، مورد حمایت قرار دهند زیرا بخشهای اقتصادی و تولیدی کشور با توجه به تغییر و تحولات موجود نیاز شدید به حمایت توسط صنعت بیمه را دارند تا بتوانند با شرایط جدید خود را تطبیق دهند.
شرکتهای بیمه نیز می توانند به وسیله سرمایه گذاری در بخشهای مناسب اقتصادی کشور سود مورد نظر خود را به دست آورده و به خدمات خود بیش از پیش ادامه دهند.

منابع:
1) پوراسمعیل نیازی، مسعود، بررسی تاثیر عوامل عمده اقتصادی بر میزان تقاضای بیمه نامه آتش سوزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، سال 1377
2) جباری، غلامحسین، موسسات بیمه
3) دستباز، هادی، اصول بیمه
4) شیبانی، احمد علی، کلیات علم بیمه
5) صالحپور، علی، موانع موجود در توسعه بیمه های آتش سوزی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
6) کریمی، آیت بیمه اتکایی، بیمه های غیرزندگی
7) کریمی، آیت بیمه اموال و مسئولین ج دوم
8) کریمی، آیت، بیمه آتش سوزی
9) کریمی، آیت ، کلیات بیمه
10) گزارش آمار و عملکرد شرکتهای بیمه ایران سال 1379
11) گزارش آمار و عملکرد شرکتهای بیمه ایران سال 1380
12) گزارش آمار و عملکرد شرکتهای بیمه ایران سال 1381
13) گزارش آمار و عملکرد شرکتهای بیمه ایران سال 1382
14) نشریه پیام بیمه ایران

موضوع :
بررسی و تحلیل دلایل عدم گرایش افراد به بیمه های آتش سوزی

استاد راهنما:

دانشجو:

شماره دانشجویی:

سال تحصیلی:

فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل یک- کلیات تحقیق
مقدمه
اهداف تحقیق و علت انتخاب موضوع
فرضیه های تحقیق
قلمرو تحقیق
روش تحقیق
تعریف واژه های بکار رفته در تحقیق
فصل دو- کلیات بیمه
تاریخچه بیمه در جهان و ایران
مبانی تئوریک بیمه
بررسی فقهی مساله بیمه
تقسیم بندی انواع بیمه
فصل سه- کلیات بیمه های آتش سوزی
تاریخچه بیمه آتش سوزی

فهرست مطالب
عنوان صفحه
بیمه آتش سوزی در ایران
مفاهیم آتش سوزی
طریقه بوجود آمدن آتش سوزی
طبقه بندی آتش سوزیها
عوامل گسترش آتش سوزی
قدرت توسعه و گسترش آتش سوزی
قرارداد بیمه آتش سوزی
مراحل صدور بیمه نامه آتش سوزی
کارشناسی و بازدید اولیه
نحوه تعیین نرخ و محاسبه حق بیمه
قیمت تمام شده در بیمه آتش سوزی
خطرات تحت پوشش در بیمه آتش سوزی
– انفجار
– صاعقه
خطرات اضافی بیمه نامه های آتش سوزی
– بیمه شکست شیشه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
– بیمه سرقت با شکست حرز
– بیمه طوفان
– بیمه ضایعات
– بیمه سیل
– بیمه زلزله
– بیمه سقوط هواپیما
انواع بیمه های آتش سوزی
– بیمه منازل مسکونی
– بیمه تمام خطر
– بیمه نامه آتش سوزی بر مبنای اولین خسارت
– بیمه مشترک
– بیمه نامه اظهارنامه ای
خسارت آتش سوزی
پرداخت خسارت
حدود تعهدات بیمه گر در صورت وقوع حادثه و ارزیابی خسارت

فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل چهار- نتیجه گیری و پیشنهادات
عوامل موثر بر بیمه های آتش سوزی
– عوامل اجتماعی
– عوامل مربوط به برنامه ریزی
– عوامل آموزشی
– عوامل بازاریابی
– عوامل اقتصادی
– عوامل مذهبی
– عوامل ساختاری
بررسی آمار و عملکرد شرکتهای بیمه ایران از سال 1379 الی 1382
نتیجه بررسیهای بعمل آمده در آمار شرکتها تا سال 82
پیشنهادات
منابع

1

1