تحقیق کودکان کار و خیابانی

تحقیق کودکان کار وخیابانی

مقدمه
تعارف کودکان کار و خیابانی
خصوصیات کودکان خیابانی
ساختار اجتماعی کودکان خیابانی
ویژگیهای روانی و اجتماعی کودکان خیابانی
علل پیدایش کودکان خیابانی
معرفی انجمن حمایت از حقوق کودکان
ارتباط چیست
شناخت فراگرد
مدلهای فراگرد ارتباط
هدف از برقراری ارتباط چیست
مبانی ارتباط اثربخش
موانع ارتباطی
مهارتهای روابط انسانی
مراحل بهبود ارتباط
نظریه نیاز و ارتباط موثر
مبانی خاص نظری در تدوین پرسشنامه جهت انتخاب مددکاران برتر
مدل ارتباطی سیستمهای "سازش پذیر" فرهنگی هستی گرا
مدل ارتباطی گربنر
مدل ارتباطی N.L.P
راپورت یا رابطه موثر
برقراری ارتباط روشن
متقاعد سازی
روبرو شدن با مقاومت

مقدمه
در این فصل به طور مختصر به مباحثی چون تعاریف کودکان کار و خیابانی، خصوصیات، ساختار اجتماعی، ویژگی های روانی، اجتماعی وعلل پیدایش کودکان کار و خیابانی اشاره شده است و بعد به تعاریف ارتباط، شناخت فراگرد و مدلهای ارتباطی و هدف ارتباط پرداخته شده است و اصول و مواردی را در زمینه ارتباط اثر بخش، موانع ارتباطی، مهارتهای روابط انسانی، مراحل بهبود ارتباط را عنوان گردیده است. و در نهایت با الهام از مدل ارتباطی سیستمهای فرهنگی هستی گرا و مدل ارتباطی گربنر کمک گرفته و مبانی خاص نظری در تدوین پرسشنامه جهت مددکاران را بر اساس مدل ارتباطی NLP سازمان داده است. بر اساس این نظریه به چهار زمینه برقراری راپورت، ایجاد ارتباط روشن، متقاعدسازی، روبرو شدن با مقاومت توجه گردیده است.
تعاریف کودکان کار و خیابانی1
به اعتقاد بعضی از محققان هنگامی که از کودکان خیابانی در معنای دقیق یا صریح کلمه سخن می گوییم منظور کودکان خیابانی هستند و تصور قالب نیز از کودکان خیابانی همین است. واژه فرانسوی که هم در تفسیر موسع و هم در تفسیر مضیق بکار می رود عبارتست از (Lesen fantsde lane) که نسبت به واژه انگلیسی(Street children) در بر گیرنده (Children onthe street ) و همچنین تعریف مضیق ( Children of the street ) دارای نقص و اشکال است. همچنین به کودک خیابانی "کودک بی خانمان" یا (Homeless children) نیز می توان گفت. در آفریقای جنوبی به آنها (Malapipe) یعنی کسانی که در فاضلابها می خوابند، در تانزانیا (Chan gudou) بمعنای ماهیهایی که به دلیل کوچکی زیاد بی مصرف هستند و صیادان آنها را دوباره به دریا می اندازند و همچنین دزدان (thieves) ، طاعون (pests) و اوباش
(Hood lums) در ویتنام به آنها (duidoi) یعنی کودکان خاکی
(Dast children) و در برزیل به آنها (Marginis) گفته می شود.
بعضی ها معتقدند که واژه کودکان خیابانی در دهه ۱۹۸۰ میلادی برای توضیح و تشریح کودکانی بکار می رفت که اکثر اوقات خود را در خیابانها با مشاغل گوناگون سپری می کنند، با بررسی و مطالعه متون به نظر می رسد تعریف جامع و مانع مورد قبول همگان برای واژه مذکور وجود ندارد و این امر ناشی از دیدگاههای متفاوت درباره پدیده کودکان خیابانی است بعنوان نمونه به بعضی از این تعاریف اشاره می شود.
در تحقیق منتشره از سوی صندوق کودکان سازمان ملل متحده" یونیسف" در تهران کودکان خیابانی چنین تعریف شده اند: کودکانی که عمده وقت خود را بدون سرپرستی بزرگسالان در خیابانها می گذرانند.2
در تعریفی دیگر که از یونیسف در سال ۱۹۹۷ارائه شده آمده است:
کودکان خیابانی به کودکانی اطلاق می گردد که در شهرهای بزرگ برای ادامه بقاء خود مجبور به کار یا زندگی در خیابانها هستند.
این تعریف سه ایراد دارد. اول: عبارت"شهرهای بزرگ" مبهم و از آن تعریفی ارائه نشده است و معلوم نیست که منظور از بزرگی یک شهر ابعاد جغرافیایی یا تعداد سکنه آن است. دوم: ممکن است کودک کار یا زندگی در خیابان را به اختیار پذیرفته باشد. سوم: اگر منظور از زندگی در خیابانها سپری نمودن شب و روز در خیابان باشد این تعریف، کودکانی را که در خیابان کار یا زندگی نمی کنند اما با این حال مدت قابل ملاحظه ای از روز یا شب را در آن می گذرانند را در بر نمی گیرد.
" خوزه آرتور ریوس" در مقاله ای تحت عنوان " وضعیت کودکان خیابانی در آمریکای لاتین" کودکان خیابانی را صغاری می داند که دوره های زمانی قابل ملاحظه و اغلب منظمی از عمر خود را تنها یا به صورت گروهی در خیابانها می گذرانند.3 این تعریف اگرچه ایرادات تعاریف قبلی را ندارد با این حال دوره های زمانی قابل ملاحظه و اغلب منظم امری است که به نظر می رسد به عرف و شرایط اجتماعی بستگی دارد. بعنوان مثال کودکی که تنها یک هفته را در خیابان سپری کند کودک خیابانی محسوب نمی گردد. حال اینکه به اعتقاد ما اطلاق واژه کودک خیابانی بر او مانعی ندارد زیرا مدت خیابانی بودن تاثیری در ماهیت امر ندارد.
این کودکان را به چند گروه تقسیم می کنند4 :
۱- کودکانی که در خیابان ها زندگی می کنند اولین نگرانی آنها زنده ماندن و داشتن سر پناه است.
2- کودکانی که از خانواده جدا شده اند و موقتاً در مامنی مانند خانه های متروک و پناهگاهها زندگی می کنند.
3- کودکانی که تماس با خانواده خود را حفظ می کنند ولی بعلت فقر، پرجمعیت بودن خانواده یا سوء استفاده جسمی و جنسی از آنان در خانواده بعضی از شبها یا اکثر ساعات روز را در خیابانها به سر می برند.
4- کودکانی که در مراکز ویژه نگهداری می شوند .
ملاحظه میگردد ارائه تعریفی جامع و مانع در این باره امری دشوار است. با این همه اگر بخواهیم تعریف نسبتاً جامع و مانع انجام دهیم باید بگوییم اگرچه وضعیت کنونی این کودکان بغرنج و تاسف آور است، اما گامهای فراوانی در این حیطه برداشته شده است که این گامها گاهی توسط دولتمردان نوع دوست، گاهی توسط سازمان های جهانی و زمانی به واسطه افراد خیر برداشته شده است. در کشور ما ایران با توجه به گامهای مثبتی که در این راستا برداشته شده است. اما باید اذعان داشت که این گامها هرچند مفید بوده اند اما با توجه به رشد فزاینده جمعیت این گروه، اقدامات مذکور کافی نبوده است . قبل از هر اقدامی باید در جهت شناخت کودکان با توجه به فرهنگ کشور اقدام کرد.
باید علل به وجود آمدن سیر تحولی و جمعیت شناسی این کودکان مورد بررسی قرار گیرد تا بر اساس این شناختها اقداماتی جهت نگهداری و بازپروری و باز گرداندن آنها به محیط خانواده صورت گیرد بدون شناخت سبب شناسی و نشانه شناسی و سیر تحولی پدیده در کشور با توجه به فرهنگ منطقه ای برنامه ریزی در این وادی کاری عبث خواهد بود و فقط باعث اتلاف هزینه و نیروی متخصص و عدم ثمر بخشی کار انجام شده خواهد شد و این تحقیق گامی هر چند کوچک در این حیطه است و برای رسیدن به اهداف نهایی نیاز به تحقیقات گسترده ای می باشد. زیرا که موضوع، خود نیز از گستردگی قابل توجهی برخوردار است. و تلاش محققان را در حیطه های گوناگون جامعه شناسی، فرهنگی، اقتصادی و روانشناسی و علوم تربیتی می طلبد.
پدیده کودکان خیابانی محصول افزایش مهاجرت، گسترش حاشیه نشینی و صنعتی شدن جوامع در شهر های بزرگ است و تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست. کودکان خیابانی به شدت در معرض آسیبهای اخلاقی و جسمانی هستند و در بسیار از موارد توسط گروه های سازمان یا فته جذب کارهای خلافکارانه می شوند.
همچنین کودکان خیابانی حاصل فقر اجتماعی هستند برخی خانواده ها بعلت نداشتن هزینه مخارج فرزندانشان آنها را وادار به کار می کنند. فقر در ایران بطور مستقیم بر کودکان تاثیر میگذارد. کودکان خاموش ترین و بی دفاع ترین بخش جامعه علاوه بر خشونت رفتارهای سنتی و عقب افتاده پدرسالاری، در جدالی نابرابر و از پیش تعیین شده با فقر وتنگ دستی قراردارند . باز تاب تکانه اجتماعی ناشی از بی عدالتی، عدم تامین اجتماعی، گسترده تر شدن فاصله طبقه اجتماعی و … هر روز کودکان بیشتری را به کودکان خیابانی اضافه میکند. کودکان بعنوان یکی ازابزار ایجاد درآمد در نتیجه فقر خانواده مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه بعلت آسیبهای اجتماعی از جمله اعتیاد، طلاق، بی سرپرستی و بد سرپرستی، کودکان از خانه های خودفرار کرده و به شهر های بزرگ می روند. این کودکان معمولاً به کارهای پست مثل دست فروشی، واکسی، گل فروش و غیره مشغول می شوند. در بعضی مواقع این کودکان مورد سوء استفاده های جنسی و توسط افراد سود جو واسطه فروش مواد مخدر می گردند.
طبق برآورد یونیسف در ایران ٪۹۰کودکان دارای پدر یامادر هستند و در خانواده های پر جمعیت زندگی می کند و در تهرا ن٪۸۰ این افراد مهاجر هستند و٪۹۸آنها مذکر هستند.
به طور خلاصه کودکان خیابانی کودکانی هستند که برای ادامه زندگی و بقای خود مجبور به کار کردن هر چند سخت و طاقت فرسا هستند و اینها از داشتن حق طبیعی و حقوق اساسی و انسانی محرومند.
براستی در کشوری وجود چنین کودکانی قابل فهم است5.
خصوصیات کودکان خیابانی 6
۱ – بیگانه شدن و طرد شدن آنها از نظام و ساختار های معمول اجتماعی
۲- اقدام به رفتارهای شدید ضد اجتماعی و صدمه به خود
۳- این کودکان بعلت مشکلات تغذیه ای معمولا کوچکتر از سن خود به نظر می رسند و از لحاظ جسمانی وضع خوبی ندارند.
۴- دختران معمولاً مورد سوء استفاده جنسی قرار می گیرند و اغلب به خودفروشی روی می آورند .
۵- ترس از باز داشت، زندان، خشونت و تهدید پلیس معضلی است که همیشه با کودکان خیابانی همراه است.
۶- اینان قربانیان شوم شرایط اجتماعی هستند و بیشتر از طبقات پایین جامعه می باشند.
۷- معمولاً تک سرپرست بوده و معمولاً مادر سرپرستی ایشان را بعهده داشته و نتوانسته به خوبی کودک خودرا اداره کند.
۸- تمایل و اعتمادی به بزرگسالان و انجمنهای حمایتی ندارند زیرا اغلب از سوی بزرگسالان طرد شده مجبور به انجام کارهای سخت شده اند.
۹- بیشتر آنها آرزو دارند به خانه هایشان باز گردند مشروط بر اینکه فاکتورهایی که باعث فرار آنها از منزل شده حذف شود.
۱۰- بچه های خیابانی معمولاً به صورت گروههایی هستند که دور هم جمع می شوند و بین خود رابطه برقرار می کنند تا کمبود های عاطفی، اقتصادی و حمایتی خود را از گروه دریافت نمایند. این گروهها با هم وحدت و صمیمیت دارند و از یکدیگر حمایت می کنند و اغلب به هم وفادار هستند.
۱۱- استفاده از مواد مخدر برای فرار موقت از واقعیت هاست که نه فقط تریاک، بلکه استنشاق چسب های صنعتی و بنزین و مواد شیمیایی را نیز شامل می شود.
۱۲- از نظر بافت خانوادگی تعداد افراد خانوار زیاد می باشد.
۱۳- بررسی آمار محل سکونت مدد جویان بیانگر آن است که بیشتر این کودکان از استانهای غربی کشور می باشند و پس از تهران و خراسان استانهای غربی بیشترین آمار کودکان خیابانی را به خود اختصاص داده اند7.
ساختار اجتماعی کودکان خیابانی
این گروه از کودکان برای محافظت از خویش گروههای کوچک تشکیل می دهند که این گروهها جای خانواده را برای آنها پر می کند و در بین آنها نوعی هم بستگی و محبت ایجاد میکند و رهبر گروه همیشه فرد قدرتمند و با هوش گروه است 8.
ویژگی های روانی و اجتماعی کودکان خیابانی
این کودکان با خطرات گوناگونی و گاه ناشناخته ای مواجهند، از قبیل تصادف با اتومبیل و استنشاق دودهای مسموم کننده، خشم و غضب رانندگان و مسافران شهری و دستگیرشدن توسط ماموران شهرداری به جرم پرسه زدن در خیابانها و سد معبر. این بچه ها در معرض خطر تبهکاران بزرگسال و سازمان یافته ای هستند که از آنها برای جیب بری ، دزدی و فروش مواد مخدر استفاده می کنند و یا برای رسیدن به هدف های پلیدشان آنان را مورد سوء استفاده بدنی و جنسی قرار میدهند.9
طبق بررسیهای انجام شده، بیشترین بخش کودکان خیابانی که بالغ بر نیمی و یا بیشتر آنان را تشکیل می دهند، از خانواده هایی با تحصیلات پایین و بی سواد بودند که این امر همت و تلاش گسترده تمام موسسات آموزشی و پرورشی را در مبارزه با بی سوادی می طلبد. جمعیت جوان کشور که روز به روز بر تعداد آنان افزوده می شود و در طی سالیان آینده به رشد فزاینده ای خواهند رسید بیش از هر چیزی نیازمند به حرفه آموزی، تحصیل است و چنانچه بدون در نظر گرفتن این انفجار ناگهانی جمعیت برای نیازهای ضروری نسل جوان که آماده ورود به بازار و تشکیل زندگی مستقل است فکری اساسی صورت نگیرد به احتمال قوی آمار کودکان خیابانی سیر صعودی یافته و رو به افزایش می گذارد10.
به اعتقاد روانشناسان سن بلوغ از بحرانی ترین سالهای زندگی یک انسا ن به حساب می آید و به دلیل تغییرات بسیار زیاد فیزیولوژیکی بروز هیجانات و احساسات خاص دوره نوجوانی نیاز مند مراقبت ویژه می باشد. تحقیقات انجام شده بیانگر آنست که بیشتر کودکان خیابانی در سنین ۱۷و۱۶و۱۵ سال مبادرت به فرار از خانه کرده اند در سنینی که حس استقلال طلبی و تمایل به ابراز وجود در نوجوان نمود بیشتری یافته و عملاً بیشترین ناسازگاریها و پر خاشگری های نوجوانان با خانواده در این سنین نمایان می شود، تمایل به شرکت فعال در جریان امور زندگی عدم پذیرش از طرف خانواده، ارتباط با دوستان و همسالان، عدم رضایت والدین از ارتباط فرزندانشان با برخی از دوستان و تحریک جهت مسافرت به شهرهای بزرگ و تلاش بر ای یافتن کار و … است بدست هم داده و عوارض بعد، نیز گریبان گیر آنها می شود.11
علل پیدایش کودکان خیابانی12
این کودکان معمولا بعلت محرومیت از غذای مناسب دچار سوء تغذیه و در نتیجه محروم بودن از امکانات پزشکی و آموزشهای بهداشتی از بیماریها ی پوستی و گوارشی رنج می برند و بطور کلی سالم نیستند. این کودکان هر روز با سوء استفاده های روانی فروانی به شکل فحاشی بزرگتر ها، والدین و هم قطاران خود روبرو هستند. روحیه پرخاشگری و میل به خلافکاری که در این شرایط برای کودکان بوجود می آید، بیشتر باعث آن، بی مهری پدرو مادر نسبت به کودکان خودشان می باشند و در نتیجه کودکان وقتی احساس کنند پدر و مادر از او حمایت نمی کنند فردی نا بهنجار برای جامعه می شوند 13.
این دسته از کودکان برای تبهکاران بزرگسال لقمه آماده ای هستند و خیلی زود بوسیله این حرفه ای ها با دنیای تبهکاری آشنا می شوند . کودکانی که بدست این تبهکاران می افتند در طی دوره کارآموزی چنان مورد سوء استفاده بدنی و جنسی قرار می گیرند که چشم انداز زندگی آینده آنان شکل می گیرد . آنها خیلی زود فوت و فن های تبهکاری را فرا میگیرند و بتدریج تمایل می یابند که به کارهای ضد اجتماعی جسورانه تری دست بزنند . از جیب بری و ماشین دزدی تا سرقت از منازل ، تبهکاران حرفه ای از این کودکان نگهداری می کنند و در نتیجه ، حضور آنا ن در دنیای تبهکاران حرفه ای کم و بیش تثبیت می شوند و تداوم می یابد . به این ترتیب دست یابی به این گروه از کودکان برای کسب اطلاعات از وضعیت کنونی و سود اهالی که برای آینده در سر می پرورانند مشکل است . هر چند تمامی کودکان خیابانی زندگی بسیار سختی پیش رو دارند ، فوت و فن تنازع بقا را خیلی زود فرا می گیرند و به نظر می رسد که به آینده خوش بین اند حتی برخی از آنان آرزو دارند در آینده معلم ، دکتر ، مغازه دار و یا تاجر شوند14.
۱- کودک : عقب ماندگی ذهنی ، معلو لیت ها جسمی ، نفرت کودک از پدر و مادر ، ترک تحصیل به هر دلیل ، اختلال شخصیت .
۲- جامعه: فقر، بیکاری، اضمحلال ارزشها و اخلاقیات، ازدحام مناطق مسکونی ، اجرای ضعیف قانون مهاجرت، حاشیه نشینی در اطراف شهرها، اعتیاد، در آمد بالای مشاغل خیابانی، جاذبه گروه همسالان، عدم سیستم آموزش و پرورش ، رشد سریع جمعیت .
۳- خانواده : خانواده های فقیر و پر جمعیت، بی سوادی والدین، تعارض های خانوادگی، ضعف اخلا قی خانواده، بی سرپرستی یا تک سرپرستی، بیماریها و یا معلولیت های جسمی و روانی والدین ، نا پدری و نامادری .
همچنین مطالعات نشان می دهد که درصد بالا یی از این کودکان در سنین ۱۲تا۱۶ سال می باشند . بدلیل عدم وجود پشتوانه و محافظت ، این کودکان دچار عوامل تهدید کننده سلامتی از جمله سوء تغذیه ، ابتلا به بیماریهای واگیر دار و غیر واگیر دار ، سوء استفاده جنسی وبیماریهای روانی میشوند .

معرفی انجمن حمایت از حقوق کودکان
انجمن حمایت از حقوق کودکان به عنوان سازمانی مستقل، غیردولتی (NGO) و غیر انتفاعی از سال 1373 فعالیت خود را آغاز کرد. هدف اصلی انجمن آنگونه که در اساسنامه آمده است تبلیغ و ترویج اصول مندرج در پایان نامه جهانی حقوق کودک است. انجمن با تکیه بر فعالیتهای جمعی از اعضای داوطلب خود در شناساندن و تفهیم این حقوق به عموم ایرانیان، به برداشته شدن موانع عینی و ذهنی تحقق حقوق کودک و در جهت برخورداری هرچه وسیعتر کودکان این سرزمین از این حقوق یاری می رساند. از این طریق انجمن می کوشد تا در بهبود وضعیت عمومی زندگی کودکان فعالانه شرکت نماید. تلاش انجمن برای شناسایی و هموار ساختن راههای رسیدن به یک حداقل زندگی مناسب برای همه کودکان در ایران، در زمینه های رشد جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی می باشد.
انجمن حمایت از حقوق کودکان از بدو تاسیس تاکنون طرحهای بلند مدت و کوتاه مدت بسیاری داشته است که از آن جمله اند:
( معاضدتهای حقوقی، پیگیری پرونده های کودک آزاری، مشاوره حقوقی رایگان، و نیز ارائه پیشنویس طرحهای قانونی به نفع کودکان و تقدیم آن به مجلس شورای اسلامی ایران.
( ارائه خدمات مددکاری اجتماعی به کودکان در معرض آسیب (بی سرپرست و بدسرپرست) و پیگیری موارد کودک آزاری.
( ارائه خدمات مشاوره ای تلفنی و کمک فکری به کودکان، نوجوانان و خانواده ها (در ارتباط با مسائل کودکان زیر 18 سال) به نام صدای یارا با شماره های 5-8501414 همه روزه از ساعت 9 صبح تا 5 بعدازظهر بجز ایام تعطیل.
( انجام مشاوره های حضوری روانشناسی، روانپزشکی، حقوقی و اعتیاد در دفتر انجمن.
( آموزشیاری، ساخت، راه اندازی مهدهای کودک، خوابگاههای دخترانه و پسرانه.
( خدمات آموزشی، مددکاری، بهداشتی، درمانی و ورزشی و مهارتهای زندگی به کودکان کار و خیابان و محروم در مناطق دروازه غار و ناصرخسرو و شوش (جنوب تهران).
( برگزاری هرساله مراسم روز جهانی کودک.
( خدمات آموزشی، حرفه ای و مددکاری در کانون اصلاح و تربیت دختران و پسران.

ارتباط چیست
از ارتباط تعاریف گوناگونی شده است :
۱- بر اساس گفته میلر " ارتبا طات فرآیندی پویا است که زیر بنای بقا ، رشد ، تحولات تمام سیستمهای زنده در سازمان است ، یکی از سیستمهای حیاتی انسان و سازمان که توسط آن انسان و سازمانها و ارگانهای داخلی خود را باهم مرتبط می سازند "15.
۲- بر اساس گفته دکتر خسروی برگرفته از مدل ارتباطی سیتمهای فرهنگی هستی گرا" ارتباط تعاملی بین یک یا چند سیستم زنده با خصوصیات بیولوژیک . این تعامل یا هدف ارضا نیاز های چند گانه سیستمها انجام می شود ( نیاز های بیولوژیک سمبولیک) که حتی خود سیستم ممکن است در رابطه با آنها هوشیاری کامل داشته باشد .
۳- بر اساس گفته های اندیشمندانی چون شنن و ویوور برگرفته از مدل ریاضی و انتقال اطلاعات " ارتباط توزیع اطلاعات به منظور هدایت رفتار انسان می باشد"16.

شناخت فراگرد17 (فرایند)
در بررسی تعاریف گوناگون ارتباط ،دیدیم که اکثر دانشمندان این رشته متفق القول هستند که ارتباط یک فراگرد است . از مجموع نوشته های برلو در باره فراگرد می توان چنین نتیجه گرفت :18
۱- فراگرد ایستا نیست بلکه پویا است .
۲- فراگرد آغاز و پایان ندارد .
۳- اجزا و عناصر یک فراگرد دارای کنشهای متقابلند و هر یک بر دیگری تاثیر میگذارد و از دیگری تاثیر می گیرد .
۴- دارای ردیفی از اجزا نیست .
و تمامی خصایص فوق شامل ارتباط که یک فراگرد است نیز می شود . و مادر ادامه به توصیف مدلهای فراگرد ارتباط می پردازیم19 .
مدلهای فراگرد ارتباط
پیش مدل ارسطو: ارسطو اولین دانشمندی بود که برای ارتباط ، شبحی از یک مدل را پیشنهاد کرد . او هدف نهایی از ارتباط را تر غیب می دانست . در هر ارتباطی، به سهولت و به خوبی می توان سه جز مشخص و متمایز را از یکدیگر تشخیص داد .
این سه جز عبارتند از :۱-گوینده ۲-گفتار ۳-مخاطب .
مدل گونه هارولد لاسول: در این مدل پنج عبارت کوتاه خلاصه شده است :۱-چه کسی؟۲- چه میگوید؟۳- در چه کانالی ؟۴- به چه کسی ؟۵- با چه تاثیری ؟
مدل ارتباطی کلود شنن و وارن ویوور: دایره المعارف مک گروهیل ، شنن را نخستین فردی معرفی می کند که ارتباطات را از دید گاه ریاضی مورد بررسی قرار داد. این شش عضو صورت :۱- منبع۲- اطلاعات۳- منتقل کننده
۴- کانال انتقال۵- گیرنده ۶- مقصد ، مطرح شده است . که همگی آنها در یک خط تنظیم شده بودند.
مدل ارتباطی اتهیل دو سلاپول : یک سیستم ارتباطی عبارت است از چیزی که بیان کننده رابطه یا عدم رابطه بین موضوعات یا اشیا ست .
مدل ارتباطی ویلبر شرام: ارتباطات همیشه حداقل به سه عنصر نیاز دارد، منبع ، پیام ، مقصد . منبع ممکن است یک فرد ( صحبتش ، نوشته اش، نقاشی اش، حرکاتش) باشد. پیام ممکن است به شکل جوهر روی کاغذ ، امواج صوتی در هوا ، جریان برق ، تکان دادن دست یا پرچم در فضا یا هر نوع علامتی تا قادر به تفهیم معنی باشد ، ظاهر شود. مقصد یا هدف ممکن است شنونده ، تماشاگر ، خواننده چه به صورت فردی ، گروهی یا جمعی باشد. اگر حس کنیم که شنوندگان ، پیام ما را درک نمی کنند ، می توانیم پیام را آنقدر تکرار کنیم که مطمئن شویم که پیام درک شده است . یا درباره آن مطلب مثالی بزنیم و یا همان موضوع رابه نحو دیگری بیان کنیم . این تکرارها و مثال ها همان حشو زواید در زبان است . حالت صورت شما ، حرکاتتان ، رابطه پیام داده شده به پیامهای فرستاده ، حتی پیامهای اولیه ، اطلاعات در سطوح وسیعی را منتقل می کنند . پیام لغاتی را در الگویی از لحن صدا و زبان آن که به کل معنی کمک می کند ، نشان می دهد . کیفیت صدای شما ( عمق ، ارتفاع ، خشن بودن ، نازک بودن ، قوی بودن ، ظریف بودن ، تند بودن ، آرام بودن ) حاوی اطلاعاتی در مورد شما و آنچه می گویید است.
مدل ارتباطی دیوید برلو : این مدل حاوی چهار عنصر۱- منبع۲- پیام
۳- کانال۴- گیرنده است . منبع و گیرنده هرکدام دارای مهارت های ارتبا طی ، نگرش ، دانش ، سیستم های اجتماعی و فرهنگ هستند و پیام نیز به رمز ، محتوا ونحوه ارائه و عناصر و ساخت تقسیم شده است . کانال شامل دیدن ، شنیدن ، لمس کردن ، بوییدن و چشیدن است .
مدل ارتباطی آندروش ، استتس ، بوستوم : این مدل بعنوان یک مدل خوب برای ارتباطات چهره به چهره و تاحدودی گروهی قابل استفاده است . در هر موقعیتی وقتی دو نفر یا بیشتر در کنار هم با شند . مرحله اول، یکی از آنها شروع به فرستادن جنبه هایی از پیام می کند و خودش یک منبع پیام می شود. مرحله دوم، از فعالیتهای ارتباطی یعنی مرحله ساختها ، منبع گوینده و ایجاد کننده ایده شروع به ساخت میکند . مرحله سوم ،منبع با ارزشها ، عقیده و ایده های خود درحال کنش متقابل است اودر آن لحظه تداوم پیام را ارزیابی می کند. این ارزیابی بخش مهمی از ارتباط است . اما در هر شرایطی برای منبعها غیر ممکن است که ارزشهای خودشان را نادیده بگیرند . مرحله چهارم ، عمل انتقال برای تبدیل راهنماهای خاموش به راهنماهای شنیداری صورت می گیرد. به این ترتیب دور محرک و پاسخ در تمامی گسترده ارتباط حفظ می شود . مرحله پنجم ، یک شنونده به هیچ وجه نباید متکی به یک ارتباط ساکت باشد زیرا به محض آنکه یک گوینده صحبت خود را تمام کند نقش او جابجا می شود و گوینده مذکور حالا بعنوان گیرندهء اصلی پیام شروع به ارتباط بصورت بیانی می کند . در این صورت و در آن لحظه، شنوندهء قبلی مسئو لیت های ارسال پیام را بعهده دارد و در مقابل گوینده قبلی ، به صورت شنونده در می آید .
ارتباطات انسانی در مدل اسمیت : ارتباط؛ اطلاعات، احساسها ، حافظه ها و فکر ها را میان مردم منتقل می کند که سطوح مختلف آن عبارتند از : سطح فیزیکی ( شنیدن ، دیدن ، لمس کردن ، بوییدن و چشیدن و رفتار بصورت عمومی و بعنوان خروجی ) ، سطح عاطفی ( مراقبت ، قدرت ، دلبستگی ، همدلی …) ، سطوح حافظه ( تاریخ و فرهنگ )، سطح شناخت (تفکر با هم ) سطح وظیفه ( ما اینجا در حال انجام دادن چه چیزی هستیم ؟) و میان این سطوح گفتگو یی انجام می گیرد.
انتقال موثر اطلاعات انسان به انسان وقتی انجام می شود که حد اکثر اطلاعات یا داده های با معنی را دربرگیرد . معمولا این امر سبب کاهش زمان لازم، راحتی تشخیص و بالا بودن محتوی اطلاعاتی می شود.
هدف از برقرراری ارتباط چیست20
ارسطو هدف از ارتباط را اقناع دیگران گفته است و می افزاید که برقرار کننده ارتباط ، از هر راه و با هر وسیله ای که امکان داشته باشد مایل است طرف مقابل ارتبا ط یا مخاطب خود
را تحت تاثیر و نفوذ در آورد و نظر و عقیده خود را به او بقبولاند .
مکتب فلسفی فاکولته برای ارتباط دو هدف کاملا جداگانه تعیین کرده اند :
هدف اول : که جنبه شناخت و شناسایی داشت و رابطه آن با مغز بود .
هدف دوم : که هدفی عاطفی و هیجانی بود و قلمرو فعالیت آن روح و نفسانیات محسوب می شد.
پس از چندی هدف سومی نیز از سوی نخستین کارشناسان وسائل ارتباط جمعی افزوده شد:
هدف سوم : آموزش دادن ، آگاه کردن و سرگرم کردن را مطرح کردند .
به هر حال هدف از برقراری ارتباط از یک سو می تواند در حوزه روانشناسی مطالعه شود و ازسوی دیگر در حوزه جامعه شناسی .
سرانجام شاید بتوان گفت همانطور که هدف از زندگی هر شخص در هر جامعه و در هر مقطع زمانی می تواند متفاوت با اوضاعی دیگر با شد ، هدف از برقراری ارتباط نیز در هر لحظه ممکن است جدا از لحظه قبل باشد . اما شاید بتوان گفت که سهم عمده ای از هدف برقراری ارتباط ، تاثیر گذاری است و حوزه این تاثیر نیز بسیار وسیع است .
مبانی ارتباط اثر بخش
ازدید گاههای مختلف که می توانند در بهبود نگاه ما به ایجاد ارتبا طات موثر ، مفید باشند می توان کارل راجرز در دیدگاه انسان گرایی را نام برد که معتقد است سه ویژگی کلیدی وجود دارد که موجب پرورش ارتباط های بهتر می شود ؛21
الف ) صداقت: یعنی این که فرد بدون هیچ کم و کاستی ، همان گونه که هست باشد . فردی که اصالت دارد ، از احساسات خود آگاهی دارد و قادر است در زمان مناسب این احساسات را بیان کند . فرد صادق ، در ارتباط با دیگران میتواند بطور طبیعی ، خودش باشد ، بطوریکه آنان بتوانند اورا همان گونه که هست بشناسند . صداقت در تمامی روابط مهم ، امری ضروری است . فرد باید جرات کند که خودش باشد ، تا بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند . صداقت شامل سه چیز است : ۱- آگاهی از خود۲- پذیرش خود۳- بیان خود
ب ) عشق بدون انحصار طلبی : دومیت صفت کلیدی است که می تواند موجب ترویج ارتباط های معنا دار شود که شامل اجزایی است :
۱- عشق ورزیدن ، لزوما دوست داشتن نیست .
۲- پذیرش، تجلی مهم عشق است.
۳- احترام ، دیگر عنصر اصلی عشق است .
۴- عشق واقعی متجاوز نیست .
۵- صمیمیت ، عشق به ایجاد محبت گرایش دارد .
ج) همدلی : یعنی توان درک دیگری – تا حد زیاد – و به همان شکل که او خودش رادر ک می کند . فرد همدل می تواند در جلد فرد دیگر فرو رود و جهان را از دریچهء چشم او بیند . او به دیگری ، به طریقی غیر زیان آور و غیر نقادانه گوش می کند . او داستان شخص دیگر را ، چنان که خود قصد دارد معرفی کند می شنود و اهمیت خاصی را که داستان برای دیگری دارد ، تشخیص می دهد .
همدلی شامل سه جز می شود :
۱- فرد همدل در عین حالی که درک دقیق و حساسی از احساسات فرد دیگر دارد ، جدایی خاص خود، از شخص مورد نظر رانیز حفظ می کند.
۲- همدلی یعنی درک موقعیتی که پدیدار شدن آن احساسات ، کمک کرده است و یا موجب برانگیختگی آنها شده است .
۳- فرد همدل به شکلی با طرف مقابل ارتباط برقرار می کند که او احساس کند پذیرفته و درک شده است .
موانع ارتباطی
سدهایی که مانع یک گفتگو می شوند را متخصصان ارتباطهای بین فردی مانند کارل راجرز ، ریول هووه ، هائیم گینوت و بک گیب مشخص کرده اند . توماس گوردون فهرست جامعی ارائه کرده استکه آنرا " دروازه باز دارنده پلید ارتباط" می نامد.22
دسته پاسخهای نامطلوب قضاوت :
۱- انتقاد: ارزیابی منفی از فرد دیگر و اَعمال و نگرش او می اشد .
۲- نامگذاری: خوار و خفیف کردن و یا دادن یک عنوان کلیشه ای به شخص دیگر می باشد.
۳- تشخیص گذاری : تجربه و تحلیل رفتار فرددیگر و بازی کردن نقش یک روانشناس مبتدی می باشد.
۴- ستایش همراه با ارزیابی : قضاوت مثبت در مورد شخص دیگر و اَعمال و نگرش های او می باشد.
دسته پاسخ های نامطلوب ارائه راه حل :
۱- دستور: دادن دستورِ انجام کاری که مایلید انجام شود به فرد دیگر می باشد.
۲- تهدید : تلاش برای کنترل اعمال و رفتار طرف مقابل از طریق هشدار و در مورد پیامد های منفی آنچه برایش تدارک دیده اید.
۳- اخلاقی ساختن : هنگامی که مشاوری به مراجع خود درس اخلاق می دهد یا برای او موعظه می کند رفتار مراجع خود را مورد ارزیابی قرار میدهد و اعلام می دارد که مراجع باید چه کاری انجام دهد وچه احساسی پیدا کند این گونه پاسخ دادن گناهکار بودن را در مراجع بر می انگیزد و مستلزم قضاوت ارزشی است . وسعی دارد مراجع را در مسیر نظام ارزشی مشاور تغییر دهد23 به بیان دیگر اینکه فرد باید چه کاری را انجام دهد و موعظه کردن.
۴- پرسشهای زیاد و نامناسب : سوالهای پاسخ – بسته اغلب از سدهای عمده ارتباط می باشند. اینها سوالهایی هستند که معمولا ، می توان با کلماتی کوتاه و مختصر به آنها پاسخ داد .
۵- نصیحت کردن : نشان دادن راه حل مشکل فرد دیگر به او می باشد .
دسته پاسخ های نامطلوب اجتناب از نگرانی های طرف مقابل
۱- منحرف سازی : کنار زدن مشکلات فرد دیگر از طریق ایجاد حواس پرتی است .
۲- بحث منطقی : تلاش برای متقاعد کردن فرد دیگر با توسل به حقایق یا منطق و معمولا بدون در نظر گرفتن عامل هیجانی مربوط است .
۳- اطمینان آفرینی : تلاش برای متوقف کردن هیجان های منفی فرد دیگر است.
این موانع باعث می شود ، فرد دیگر یا ممکن است فرمانبردارتر و مطیع تر شود و یا مخالفتر و عصیان گر و پی گیر جر و بحث و مشاجره شود. این دسته از موانع گفتگو، در جهت کاهش عزت نفسِ انگیزه طرف مقابل پیش می روند. آنها احتمال خود مختاری24 فرد دیگر را کم می کنند و احتمال اینکه او کانون ارزیابی را به بیرون از خود انتقال دهد افزایش می دهند . موانع در جامعه ما بسیار شایع اند ، ودر ٪۹۰ ازگفتگوهایی که طی آنها یک یا هر دو طرف دچار مشکل یا نیازی جدی می شود ، دخالت دارند . اما عادتهای مکالمه ای بد را ، در اصل، از طریق کاربرد مهارت های آموزشی می توان اصلاح کرد.
مهارت های روابط انسانی
انسان در نتیجه فرایند اجتماعی شدن ، برخی از مهارت های ارتباط بین فردی را کسب می کند. اما سطح عملکرد او در این مهارتها را می توان بهبود بخشید. هر فردی برای آنکه در روابط انسانی خود فهمیده تر، مودب تر، صمیمی تر، بی ریاتر، آزاد اندیشتر، صریح تر و عینی تر رفتار کند، از ظرفیت بالایی برخوردار است. اما با کمک مجموعه مستحکمی از دانش نظری، الگوهای مناسب و فرصت های تجربه شخصی، می توان فرایندِ انسان کاملتر شدن اورا تا حد زیادی تصریح نمود . که رابرت بولتون مهارت هایی را عنوان کرده اند که هر کدام از آنها می تواند به نوبه خود سر فصل تحقیق و تفحص دیگری باشند .25
۱- مهارت های ترمیم فاصله بین فردی
۲- مهارت های گوش کردن
۳- مهارت های کنترل تعارض و تضاد
۴- مهارت های ابراز وجود
مراحل بهبود ارتباط
مهارت های ارتباطی، یک مسئله است و کاربرد اثر بخش آنها در زندگی روزمره، مسئله ای کاملا متفاوت. رابرت بولتون دریافت که پنج عامل، بر احتمال کاربرد این مهارت ها در زندگی روزمره آنان تاثیر می گذارد.26
۱- تعهد کمی یا عینی در بکار گیری مهارت ها: توان واژه "تصمیم" به دلیل کاربرد بدون دقت آن کاهش یافته است . بنابراین وقتی مهارت های ارتباطی را به فردی آموزش می دهید، اورا تشویق می کنید خود را متعهد سازد تا از هر مهارت، در ضمن هر هفته و به مدت سه ماه، به تعداد "دفعات مشخص" استفاده کنند. بکارگیری یک مهارت در دفعات مشخص، به اندازه تعهد برای استفاده از آن اهمیت دارد . اگر خود را به انجام تعداد مشخصی از یک مهارت متعهد نکنید، ممکن است این فکر به راحتی در ذهن شما تشکیل گیرد که مهارتها را ، بیش از آنچه واقعا بکار برده اید، مورد استفاده قرار میدهید.
۲- نهراسیدن از شکست های تصادفی: این مهارت ها، نوشدارو نیستند. زمانی که بخوبی مورد استفاده قرار گیرند با احتمال بسیار زیاد موفقیت و غنی سازی روابط همراهند. با وجود این، گاه حتی کاربران بسیار خبره و صادق را با شکستهایی تصادفی روبرو می کند. احتمالا شما هنوز یکی از ماهرترین متخصصان مهارت های ارتباطی نیستید. بنابراین همان طور که افراد موفق با شکست ها تصادفی مواجه می شوند، بدون شک شما نیز به آن شکست ها دچار می شوید. هنگامی که مهارت ها، برایتان مفید نیستند ، شما این حق انتخا ب را دارید که به بررسی اشتباهی که اتفاق افتاده بپردازید و یاد بگیرید که چگونه آن را در آینده تصحیح کنید . پشتکار در رویارویی با شکست های احتمالی برای کسانی که به پیشرفت مهارت های خود متعهد هستند، یک ضرورت است.
۳- انتخاب موقعیت های مناسب: هنگامی که مردم با مهارتهای آموزش داده شده در این دوره آشنا می شوند اغلب می خواهند که برخی از آنها را در بعضی از دشوار ترین مسائل بین فردی زندگی خود بکار برند . آنان ممکن است گوش کردن انعکاسی را در مواقعی بکار گیرند که با بیشترین احتمال کاربرد قضاوت یا ارائه نصایح همراه است، یا در برابر افرادی به ابراز وجود بپردازند که کمترین احتمال پاسخ به یک پیام جرات مندانه را دارند . اما همان طور که احمقانه است که با یک روز تمرین دویدن ، در مسابقه ماراتن شرکت کنید، استفاده از مهارت ها در محیط ها و موقعیت های دشوار نیز ، قبل از تمرین جدی و تسلط کافی بر آنها کار معقولی نیست.
۴- آماده سازی دیگران برای تغییر: برخی افراد پس از یادگیری مهارتهای ارتباطی تمایل شدیدی دارند که این مهارت ها را بعنوان یک راز تلقی کنند . اما برخی دیگر مایلند که افراد شریک در زندگی و محل کار خود را از این حقیقت آگاه کنند که گاهی از اوقات، برخی از روشهای ارتباطی متفاوت را به کار خواهند برد . پژوهشها نشان می دهد که معمولا بهتر است به افراد دیگری که احتمال دارد برخی از رویکرد های جدید را در برخورد با آنان به کار می برید توضیح دهید که چرا قصد دارید برخی از رویکرد های ارتباطی جدید را بکار گیرید و این مهارت ها شامل چه مواردی خواهند بود.
۵- آموزش مهارت ها: کارگاههای آموزشی مهارت سازی می توانند موهبتی بزرگ برای توسعه توانایی انسان در برقراری بهتر ارتبا ط باشند . خواندن کتابهای مربوط به ارتباطات انسانی نمی تواند با یادگیری در یک موقعیت آموزشی که در آن، مهارت ها، توسط آموزش دهنده و ضبط صوت و نوارهای ویدیویی الگوسازی می شوند و در آنها ، جلسات تمرینی همراه با بازخورد تشکیل می شود برابری کند. بیشتر مردم در می یابند که یک کارگاه مهارت آموزی در پرورش اثر بخشی بیشتر روابط بین فردی بسیار مفید است .
نظریه نیاز و ارتباط موثر
همه افراد با ابزار های بیولوژیکی متولد می شوند که از طریق آنها می توانند ارتباط برقرار کنند – یک مغز ، اندام تولید صدا ( دهان ، زبان ، حنجره ) و ابزار و اندام دریافت پیامها ( گوشها ، چشم ها ) همچنین بنا بر عقیده قوم نگاران ( دانشمندانی که فرهنگ ها را مطالعه می کنند ) با نیاز های خاصی متولد می شوند که باید مرتفع گردند . برخی از نظریه پردازان ارتباطات معتقدند که این نیاز های درونی افراد زمینه ساز رفتار ها و اعمال ارتباطی آنان هستند . این نظریه توضیح می دهد که چرا افراد به شیوه ای ارتباط برقرار می کنند که از درک معمول ما از فرا یند ارتباطات فراتر است.
بر اساس این نظریه ، نیازهای اساسی تعیین کننده رفتار انسان عبارتند از نیاز به سلامت ، نیاز لذت جویی ، نیاز به امنیت و نیاز قلمرو خواهی . میزان نیاز هر فرد به هر یک از نیاز های مذکور با نیاز فرد دیگر متفاوت است . مثلا ممکن است در یک فرد نیاز لذت جویی وی از سایر نیاز های اساسی وی شدیدتر باشد. حال آنکه ممکن است شخص دیگری بشدت به قلمرو خواهی نیاز داشته باشد .27
مبانی خاص نظری در تدوین پرسشنامه جهت مربیان
بر اساس تحقیقاتی که صورت گرفته شد، پایه تحقیق بر این نهاده شد که با در نظر گرفتن سه مدل ارتباطی سیستمیک فرهنگی هستی گرا ، گربنر و NLP مولفه ها و راه کار های مفیدی را که مدد کاران برتر در مقایسه با دیگر مددکاران در ایجاد ارتباط موثر ، با این کودکان استفاده می کنند ارائه داده و در انتها بر مبنای نظریه NLP سوالاتی ساخته و با ارائه آنها به مدیر خانه کودک، مددکاران برتر و کودکان به نتیجه پژوهش دست یافت . بدین منظور ابتدا شمه ای از این سه نظریه در ذیل شرح داد خواهد شد و در نهایت سوالات مربوطه عنوان می گردد.

مدل ارتباطی سیستم های (سازش پذیر) فرهنگی هستی گرا
ارتباط یعنی تعاملی بین یک یا چند سیستم زنده با خصوصیات بیولوژیک . این تعامل با هدف ارضا نیاز های چند گانه سیستمها انجام می شود ( نیاز های بیولوژیک سمبولیک) که حتی خود سیستم ممکن است در رابطه با آنها هوشیاری کامل داشته باشد28.
پایه های ارتباطی مدل عبارتند از :
۱- توجه به اینکه چرا ارتباط تبادل اطلاعات نیست و یک تعامل است .
۲- انسانها ابعادی چند گانه و چند بعدی دارند .
۳- انسانها سیستمهایی هستند که در مقابل ارضا نیاز ها خود آزاد و به صورت هستی گرایی مسئول می باشند .
۴- در ارتباطات نیاز ها از اهمیت محوری برخوردارند .
۵- سیستمها سعی دارند در جایگاهی خاص و بصورت منظم قرار گیرند تا در آن جایگاه بتوانند نیاز های خود را بر طرف کرده و نقشی را به خود بگیرند که به ارضا نیازهایشان کمک کند .
۶- عدم چشم پوشی از منافع تئوری هایی همچون شنن که با طرح مباحثی همچون "کانال ارتباطات " مارا به دستیابی به ارتباط کمک می کند .
مدل ارتباطی گربنر
ویژگی این مدل آنست که می تواند گونه های مختلف شرایط ارتباطی را توصیف کند . درست مشابه نحوه استفاده از بلوکهای مختلف یک ساختمان . مدل گربنر برای توصیف یک فراگرد ساده مثل پیام یا یک فراگرد پیچیده تر مثل پیام و رویدادهای مربوط به آن قابل استفاده است و می تواند پاسخهایی درباره طبیعت و اثر متقابل شناخت و ادراک از یک سو و تولید پیام از سوی دیگر عرضه کند. این مدل شامل اجزایی به شرح ذیل می باشد:
۱-یک شخص۲- یک رویداد را ادراک میکند۳- و به آن واکنش نشان می دهد۴- در یک شرایط و موقعیت خاص۵- بخاطر مقاصد و هدف نهایی۶- توسط امکاناتی که در دسترس دارد۷- به شکل و فرمی خاص ۸- و زمینه ای ویژه ۹- برای انتقال محتوی۱۰- با نتایجی .
این مدل نشان می دهد که فراگرد ارتباط انسانی ، یک فراگرد ذهنی ، انتخابی ، متنوع، متغیر و غیر قابل پیش بینی است . در واقع سیستمهای ارتباطات انسانی یک سیستم باز هستند.29

مدل ارتباطی NLP
ان.ال . پی (NLP) چیست ؟ N مخفف NEUROاست ، پیشوندی که اشاره به اعصاب و ذهن دارد . واین که ما چگونه زندگی ذهنی خود را سازمان دهی می کنیم. L مخفف LINGUISTIC 30 بمعنای درباره زبان ، چگونگی کاربرد آن و چگونگی اثر آن بر ماست . P مخفف PROGRAMMING31 است که درباره توالی و سلسه مراتب رفتارهای تکراری ما و این که چگونه در راستای تحقق یک هدف اقدام می کنیم بحث می کند .
بنابراین NLP مضوونی در باره ارتباط است ، برای افکار ، گفتار و کردارهایی که مارا با دیگران ، با جنان هستی وابعاد معنوی آن مرتبط می سازد این یک روش علمی و کاربردی است که در آن ما پی می بریم چگونه می توانیم مفاهیم مرتبط با ان.ال.پی را برای توجیه زندگی روزانه هر فردی ترجمه و منتقل کنیم . نقطه شروع در NLP کنجکاوی و علاقه پیدا کردن درباره انسانهاست وهمچنین مطالعه در باره ساختارهای تجربیات ذهنی است . برای رسیدن به این اهداف ، NLP به کشف و پژوهش در این زمینه می پردازد که ما چگونه فکر و احساس می کنیم و جوابهایی در این زمینه می یابیم ، می توانیم به دیگران یاد بدهیم بطور خلاصه ، هدف در این دانش ، کشف و ارائه فضیلت و کمال برای تمام انسانهاست .NLP از اوایل دهه (۱۹۷۰) میلادی با همکاری ریچارد بند لر و جان گریندر شکل گرفت .32
راپورت یا رابطه موثر
در NLP واژه راپورت برای شرح و بیان رابطه متکی بر اعتماد و مسئولیت پذیری استفاده میشود . راپورت ضرورتاً برخورد با افراد به همان شکلی که در جهان هستند است . برای اینکه ما بتوانیم با دیگران رابطه بر قرار کنیم به این نیاز داریم که آنها رابخوبی بشناسیم وازدید گاه آنان درباره جهان و جهانیان آگاهی پیدا کنیم . در این شرایط ما نیاز نداریم که عقاید و باورهای دیگران را بپذیریم بلکه کافی است به آنها احترام بگذارم بنابراین راپوت در سه سطح متفاوت می تواند بر قرار یا گسسته شود از جمله: زبان بدن ، لحن صدا ، کلما ت .33

مراحلی که می توان ازطریق آن به راپورت و ارتباط موثر دست یافت:34
1-همگام شدن: یکی از قدرتمندترین شیوه های ایجاد ارتباط موثر می باشد که اریکسون ارائه داده است. در این مضمون برای همگام شدن با کودک در موضع او قرار می گیرید و تا حدی که موافق او هستید با او هم رای و همصدا می شوید. به همین شکل همگام شدن روش ویژه ای برای برقراری ارتباط موثر با اشخاص است در این روش با دیگران همگام می شوید و با جلب دوستی آنها به آنان کمک می کنید.
2-تو را دوست دارم زیرا شبیه من هستی: شاید منصفانه نباشد و با این حال واقعیتی است که اشخاص کسانی را دوست دارند که مانند خود آنها باشند. با کسانی بیشتر معاشرت می کنیم که مانند ما هستند و دنیا را مانند ما می بینند و در دوست داشتن یا نداشتن شبیه ما هستند. ما دوستان خود را از میان کسانی انتخاب می کنیم که تحت تاثیر آنها بتوانیم با خود ارتباطی گرم و صمیمانه داشته باشیم و چه کسی جز کسانی که شبیه ما هستند می توانند به ما احساس راحتی بدهند.
3-همگام شدن با روحیه دیگران: اهمیت همگام شدن را می توان اینگونه تعریف کرد: وقتی شما با کسی همگام می شویددر واقع به او می گویید: "من مثل تو هستم می توانی روی من حساب کنی" همگام شدن راهی برای ابعاد اعتماد و اطمینان در طرف مقابل است همگام شدن در روحیه یا رفتار همیشه ساده نیست. اما دست کم می توانید در حد رفتار دیگران ظاهر شوید.
4-چگونه با زبان بدن حرف می زنیم: همگام شدن با زبان بدن کاری است که اغلب بصورت ناخودآگاه انجام می دهیم. این مهم بویژه زمانی تحقق پیدا می کند که اشخاص با یکدیگر در شرایط ارتباط موثر هستند از نظر "هال" وقتی دو نفر با هم حرف می زنند حرکات بدنی آنها از هماهنگی و همزمانی خاصی برخوردار است و این همزمانی به سختی دیده می شود بنابراین همگام شدن می تواند یک مکانیزم بقایی باشد، مکانیزمی که ما در نخستین تبادلهای خود با سایر انسانها آن را می آموزیم. همانطور که هال خاطرنشان می سازد همزبانی داشتن خود نوعی ارتباط است و ما اضافه می کنیم که احتمالاً این مهمترین شکل ارتباطی است که وجود دارد.
5-چگونه به زبان دیگران حرف بزنیم: همگام شدن با ارتباط کلامی روی عمق ارتباط موثری که با دیگران برقرار می سازید به شدت تاثیر می گذارد. داشتن انعطاف در استفاده از کلمات و عبارات و تصاویر آشنا برای مخاطب شما بسیار مهم است. اگر با دقت به زبانی که دیگران از آن استفاده می کنند توجه کنید به کلمات، عبارات و تصاویر ذهنی مورد علاقه آنها پی می برید. مسلماً اگر بتوانید به زبان محلی مخاطبین خود حرف بزنید و یا دست کم چند کلمه ای از زبان آنها را بدانید ارتباط بسیار موثری میان شما و آنها برقرار می شود. این حرکتی است که حُسن نیت شما را می رساند و اسباب امتنان مخاطب شما را فراهم می سازد. توجه به زبان بدن برای دفع فاصله و نزدیک کردن شما به دیگران مهم است.
6-روبرو شدن با باورها و عقاید: جفرسون می گوید: "در اصول چونان صخره ای مقاوم بایستید و در زمینه نقطه نظرها چون رودخانه ای جاری باشید". نقطه مشترکی میان خود و مخاطب پیدا کنید بعداً اگر ضررورت داشت به اختلاف نقطه نظرهای میان خود و آنان و یا سوء تفاهمهایی که وجود دارد بپردازید. بسیار ساده تر و کارآمدتر است که از توافق به توافق برسیم و حال آنکه رسیدن از اختلاف به توافق به نسبت دشوار است.
7-هماهنگی در تنفس: هم آوایی نیز یکی از قدیمی ترین روشهای ایجاد ارتباط موثر است مانند تانترا یوگا که هدف رسیدن به معنویتی واحد را پی می گیرد، دو فرد یکدیگر را به آرامی می گیرند و آنقدر به یک آهنگ تنفس می کنند تا موانع ظاهری جداکننده آنها از یکدیگر، از میان برداشته می شود و آن دو در حکم شخص واحدی می شوند.
8-هدایت کردن: وقتی با کسی ارتباط موثر برقرار می کنید، مخاطب شما به احتمال زیاد چاره ای ندارد جز آنکه قدم بعدی را با شما بردارد. بعبارت دیگر همگامی و همآوایی به هدایت کردن منتهی می شود. همگام شدن انجان عملی مطابق با رفتار شخص مورد نظر شماست، اما هدایت کردن انجام کاری متفاوت از دیگران است. وقتی با شخص دیگری هستید، او را راهنمایی و در غیر اینصورت با او همگامی می کنید راه دیگری وجود ندارد و باید ابتدا ببینید که مخاطب شما در چه موضعی قرار دارد، در این موضع قرار بگیرید و بعد به او امکان انتخابهای جدید بدهید این روش اغلب موثر واقع می شود و در مقایسه با سایر روشها اثربخش تر است.
برقراری ارتباط روشن
در این بخش اطلاعات مربوط به طرز درک و فهمیدن اشخاص را با یکی از موثرترین روشهایی که برای ایجاد تفاهم متقابل و برقراری ارتباط روشن ابداع گردیده مرتبط می سازیم. اسم این روش گوش دادن پویاست که در اوایل دهه 1950 کارل راجرز آن را ابداع کرد. آنگاه قدمی فراتر برمی داریم و در باره معانی پنهان بحث می کنیم.
مراحلی که می توان از طریق آن با فرد ارتباط روشنی برقرار کرد:35
1-بفهمیم که دیگران چگونه می فهمند: یونگ می گوید: "همه از چهار وجه ادراکی برخوردارند، بعضیها (اغلب مردان) در جنبه های حسی و اندیشه ای قوی تر هستند و گروهی دیگر (اغلب زنان) در جنبه های احساسی و شهودی قوی تراند". و معتقد بود بعضیها ممکن است بیشتر درونگرا و گروهی بیشتر برونگرا باشند و برعکس.
2-شناسایی شیوه های ادراکی: یکی از ساده ترین راههای شناسایی شیوه های ادراکی دیگران این است که به کلمات، واژه ها و تصاویری که شخص مورد نظر از آن استفاده می کند دقیق شویم تا بفهمیم آنها را به کدام شیوه شنیداری، دیداری و یا احساسی بیان می کند. این شناسایی برای درک منظور افراد نقش مهمی را ایفا می کند و به ما کمک می کند که منظور افراد را درک کنیم و هم نقطه نظر خود را به افراد انتقال دهیم.
3-شرایطی را فراهم کنیم که دیگران ما را درک کنند: در این مرحله می توان از روش آزمایش و خطا استفاده کرد. اگرندانید مخاطب شما از میان روشهای دیداری، شنیداری، احساسی، نوشتاری کدام را بیشتر می پسندد، می توانید در فواصل صحبت با او گاهی لحظه ای مکث کنید و از او بپرسید: "آیا این نقطه نظر را قبول دارید؟" یا "آیا به نظر شما پیشنهاد من عملی است؟"
4-استفاده همزمان از روشهای مختلف ایجاد ارتباط موثر: می توان با توام کردن روش دیداری، شنیداری، احساسی و نوشتاری شیوه پیچیده تری در زمینه ادراک روی آورد که همپوشی ادراکی نامیده می شود که به آن "رنگ کردن تصاویر کلمه" گفته می شود. منظور این است که نظر موافق مخاطب خود را افزایش دهیم که خود بتواند امتیازات آن را ببیند و احساس کند.
5-گوش دادن پویا: ارتباط واقعی زمانی ایجاد می شود که بخوبی به سخنان مخاطب خود گوش فرادهیم یعنی به گفته ها و طرز تلقی و نقطه نظرهای مخاطب خود گوش فرا دهیم، توجه کنیم که او چه منظوری دارد، درباره آن چه احساسی دارد، به قالب ارجاعی او در مورد حرفی که می زند دقیق شویم… ما با توجه به بررسیهای خود به این نتیجه رسیده ایم که درک همدلانه، روش بسیار موثری است که می تواند تغییرات فراوانی در شخصیت ایجاد کند.
6-توجه به معانی پنهان: اغلب ما هر جمله ای که به زبان می رانیم، به عمد یا غیرعمد مطلبی را حذف می کنیم و وقتی کسی با ما حرف می زند یا باید در باره آنچه حذف شده به حدس و گمان متوسل شویم و یا از او بخواهیم توضیخ بیشتری بدهد. باید بفهمیم و بدانیم که دقیقاً چیست که او از آن سردرنمی آورد. با گوش دادن پویا از سردرنیاوردن یا گیج شدن مخاطب خود مطلع می شویم اما این کافی نیست، به دانستن مطالب بیشتری نیاز داریم، باید دقیقاً از علت سردرنیاوردن و گیج بودن مخاطب خود آگاه شویم. ازجمله راههای رسیدن به این مهم، اطلاع از معانی پنهان در پس پرده گفته مخاطب ما از طریق کلمه "چرا؟" و "چه؟" می باشد به شرط آنکه بصورت تحقیر، تنبیه و تهدید بیان شود.
متقاعدسازی
در این بخش در باره شیوه های تصمیم گیری بحث می کنیم. به شما نشان می دهیم که چگونه از طرز تصمیم گیری دیگران مطلع شوید و بتوانید نقطه نظرهای خود را به شکلی مقاومت ناکردنی ابراز نماید.
مراحلی که از طریق آن می توان افراد را متقاعد کرد:36
1-چگونه به خواسته خود برسیم: گاهی ما از خواسته خود مطمئن نیستیم و نمی خواهیم با طرح خواسته ای احتمالاً بی جا رفتاری احمقانه از خود به نمایش بگذاریم. اما در مواقعی از خواسته خود آگاه هستیم اما از عواقب سوال کردن می ترسیم. می ترسیم که به ما بگویند که پرسش نامربوطی را مطرح می کنیم، می ترسیم سوال ما را غیرقابل قبول بدانند یا آن را بی تناسب و یا غیرممکن اعلام نمایند اما پافشاری کلید اصلی و حلال مسئله است. بعبارت دیگر رد کردن قدمی به سوی پذیرفتن است. شکست خوردن بخشی از موفق شدن است
2-چگونه به یک نقطه نظر جالب برسیم: وقتی می خواهید کسی را بکاری متقاعد کنید، چند نکته لازم است: اول، آنکه ببینید چه می خواهید و یا دست کم چه نتیجه ای شما را راضی می کند. دوم، اشخاص هر کاری را به دلایل خود و نه به دلایلی که برای شما مهم است انجام می دهند. به همین دلیل آشنا شدن با دلایل دیگران بسیار مهم است، بنابراین "یک نقطه نظر خوب" آن است که مزایای آن برای مخاطب شما بیش از مضرات آن باشد که او برای انجام آن کار متقبل می شود.
3-شناسایی روشهای تصمیم گیری: استراتژی تصمیم گیری به سه مرحله تقسیم می شود:
الف) انگیزه: در مرحله شخص تصمیم به تصمیم گیری می گیرد.
ب) تصمیم: در این مرحله شخص در باره عمل یا رفتار بخصوصی تصمیم می گیرد.
ج) تایید: در این مرحله شخص پس از رسیدگی به نتایج ناشی از تصمیم گیری خود در باره خوب یا بد بودن آن قضاوت می کند.
4-چگونه نقطه نظر خود را به شکلی که تولید مقاومت نکند ارائه کنیم: در این مرحله استراتژی ارائه پیشنهاد در مقابل استراتژی تصمیم گیری قرار می گیرد که به سه مرحله تقسیم می شود: الف) علاقه ب) متقاعد کردن ج) اطمینان مجدد.
5-همگامی در آینده: به شما امکان می دهد که بر حوادث احتمالی آینده تسلط داشته باشید و پیشاپیش راه حلهایی برای برخورد با آنها تد ارک ببینید.
6-خاطرات گذشته، یک منبع قدرتمند یا ناخودآگاه: منظور روشی است که از منابع ناخودآگاه و قدرتمند دیگران برای رسیدن به واکنشی که مورد نظر شماست استفاده می کنید. این فرایندی است که در آن به یک خاطره، یک احساس و یا واکنشی با فرایندی دیگر ارتباط پیدا می کند و در واقع فرایندی طبیعی است که بی آنکه از آن اطلاع داشته باشید رخ می دهد.
7-تلقینهای پنهانی: تلقینها و پیشنهاداتی که در یک مجموعه وسیع تر جاسازی شده، بی آنکه از ظواهر امر مشخص باشد، گوینده نقطه نظری را بصورت غیرعلنی به مخاطب خود تلقین می کند.
8-سوالها و فرامین تلویحی: آن گونه سوالها و فرامینی که در مضمونی وسیع تر قرار دارد و اغلب به شکل یک عبارت یا بیان مطرح می شود. پیشنهادهای تلویحی به اندازه ای نافذ هستند که در واقع به چشم نمی آیند. قدرت آنها از این نامرئی بودن آنها مایه می گیرد. به همین دلیل بسیار ارزشمند است اگر بتوانید از پیشنهادات تلویحی استفاده سازنده بکنید تا بتوانید ارتباط موثری با اشخاص برقرار نمایید.
9-چگونه یک گفت و گو را کنترل کنیم: در برخورد با اشخاص توجه به دو نکته حائز اهمیت است: الف) اشخاص بیش از گوش دادن، به صحبت کردن علاقه مندند. ب) کسی که گوش فرا می دهد کنترل گفت و گو را به دست دارد. گوش فرادهنده با طرح سوالات بجا و یا ارائه رهنمودهای منطقی و حساب شده می تواند جریان گفت و گو را در جهت دلخواه هدایت کند.
روبرو شدن با مقاومت
در این بخش پایانی به روشهایی برای برخورد با مقاومت دیگران در برابر ما و نقطه نظرهای ما اشاره می کنیم.

مراحلی که از طریق آن می توان با مقاومت برخورد کرد:37
1-مقاومت در برابر تغییر: باید قبل از هرچیز به محرکها و روابط موجود توجه کنیم و در صورت امکان اشخاصی را که بر اثر این تغییر تحت تاثیر قرار می گیرند درنظر بگیریم. اجازه بدهید این اشخاص تاثیر این تغییر را روی خود تحلیل کنند و در باره راه حلی که اتخاذ می کنید مشارکت داشته باشند.
2-زندگی مسابقه نیست: بهترین راه برای برخورد با مقاومت نه جنگیدن با آن، بلکه کنار آمدن، به توافق رسیدن و در صف واحد قرار گرفتن با آن است.
3-تشویق اشخاص به صحبت: این روش مفیدی است که اشخاص بی میل به صحبت را به صحبت تشویق می کند. قدرت این روش ناشی از میل ما به کمال رسیدن است که در همه ما وجود دارد. روش دیگر این است که به آنها اجازه صحبت ندهیم اما در عین حال و همزمان، پیشنهاداتی ضمنی و تلویحی برای ادامه صحبت آنها ارائه دهیم.
4-استفاده خلاق از پریشانی: در جریان یک شورش یا یک طغیان، شرایطی از پریشانی و ابهام حاکم است و این شرایط تا زمانی وجود دارد که کسی با یک دستورالعمل روشن و محکم اوضاع را در کنترل خود بگیرد. با دادن دستورالعمل به اشخاصی که در شرایط بهت و حیرت به سر می برند می توانید آنها را به سهولت و با حداقل مقاومت کنترل کنید.
5-روبرو شدن با مخالفتها: با توجه به ماهیت مخالفت و شخصیت کسی که در مقام اعتراض و مخالفت حرف می زند، به روشهای گوناگونی می توان با این مخالفتها روبرو شد:
الف) اعتراض را بپذیرید و از آن استفاده کنید.
ب) با احساس او موافقت کنید.
پ) داستانی تعریف کنید.
ت) ابراز کنجکاوی یا علاقه.
ث) خلاصه کردن مخالفت.
ج) بپرسید که چه اقدامی می تواند مخاطب شما را متقاعد کند.
چ) رویارویی کردن
ح) تصدیق و پافشاری
6-روبرو شدن با شخصیتهای مقاوم: بر اساس نظریه سیستمی هر آینه یکی از اجزاء یک سیستم را تغییر دهیم، سایر بخشهای سیستم نیز تغییر می کند تا تعادل را از نو برقرار سازد. با تغییر دادن خود می توانیم رفتار مخاطب را تغییر دهیم. در این شرایط مهم است که بدانیم چه تغییری را باید در خود بدهیم تا در مخاطب تغییری را که می خواهیم ایجاد شود. هرچه بیشتر بتوانیم رفتارهای خود را تغییر دهیم، شانس موفقیت افزایش می یابد.
7-فرونشاندن خشم و خصومت: هرآینه کسی به شما، به نقطه نظر شما و یا به چیزی که شما با آن ارتباط دارید حمله می کند، نخستین مطلبی که باید درنظر بگیرید مضمون حمله نیست، بلکه به خشم کسی که شما را مورد حمله قرار داده توجه کنید. ازجمله اشتباهات اشخاصی که مورد حمله قرار گرفته اند این است که در صدد دفاع از خود برمی آیند و یا از نقطه نظر خود حمایت می کنند. حالت تدافعی گرفتن یک اشتباه تاکتیکی است، زیرا مخاطب آنها این دفاع را به حساب پاتک علیه خود می گذارد و درنتیجه میزان خشم و خصومت افزایش می یابد. اول باید با حمله کننده و با مضمون حرف او موافقت کنید و بعد با احساس او همدردی نمایید.

منابع فارسی
1-جورج ریکی ال، کریستیانی توزاس، (1381) روان شناسی مشاوره: نظریه ها، اهداف و فرایندهای مشاوره و روان درمانگری / ترجمه رضا فلاحتی؛ تهران انتشارات رشد.
2-گلدارد، کاترین، گلدارد، دیوید (1382) راهنمای عملی در مشاوره با کودکان / ترجمه، مینوپرنیانی تهران انتشارات رشد 1382
3-حسین نژاد، محمد (1342) مفاهیم و کاربردها در مشاوره با کودکان انتشارات اسپندهنر (1381)
4-برکو، ژی ام، ولوین آندرودی، ولوین، دارلین آر (1953) مدیریت ارتباطات: فردی و عمومی / ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی تهران (1382)
5-بولتون، رابرت (1381) روانشناسی روابط اجتماعی / ترجمه حمیدرضا سهرابی و افسانه حیات روشنایی انتشارات رشد
6-محسنیان راد، مهدی، (1324) ارتباط شناسی انسانی میان فردی، گروهی، جمعی) انتشارات سروش چاپ پنجم 1382
7-محسنیان راد، مهدی (1355) ارتباطات انسانی / انتشارات دانشگاه تهران
8-محسنیان راد، مهدی (1356) ارتباطات انسانی / انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی
9-محسنیان راد، مهدی (1359) روشهای تحقیق میدانی در علوم
10-محسنیان راد، مهدی (1365) ارتباطات غیرکلامی، سهمی از ارتباطات انسانی تهران دانشگاه علامه طباطبائی
11-میرسپاسی، ناصر (1383) مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار
12-کاشفی، مجتبی / توجه به بهبود ارتباطات در یک سازمان موجب سازندگی است / تهران نشریه اداره کنترولر ارتش شماره 45
13-ریچاردسون، جری معجزه ارتباط و ان ال پی / ترجمه مهدی قراچه داغی
14-دیلتیس، روبرت، 1377، ارتباط موثر و موفقیت قطعی با ان.ال.پی/ ترجمه دکتر سید رضا جمالیان بهار
15-آریان پور، امیرحسین (1342) زمینه جامعه شناسی، اقتباس از آگ پرن و نیم کف، تهران، انتشارات فرانکلین
16-آریان پور کاشانی، عباس (1362) فرهنگ کامل انگلیسی و فارسی (پنج جلد) تهران انتشارات امیرکبیر
17-باطنی، محمدرضا (1349) زبان و نظریه ارتباط مجله سخن سال 22 شماره 10
18-کول، کریس، 1382، کلید طلایی ارتباطات / ترجمه محمدرضا آل یاسین چاپ دهم
19-اکونور، ژوزف – سیمور، جان، 1375، برنامه ریزی عصبی – کلامی ان ال پی: روانشناسی جدید شخصیت موفق / ترجمه مهدی قراچه داغی – تهران: نشر البرز
20-فرگاس، جوزف پی، 1373، روانشناسی تعامل اجتماعی رفتار میان فردی / ترجمه خشایار بیکی، مهرداد فیروزبخت، چاپ اول زمستان، انتشارات ابجد
21-میلر، جرج، 1368، روانشناسی و ارتباط / ترجمه محمدرضا طالبی نژاد نشر دانشگاه تهران چاپ اول
22- انجمن حمایت از کودکان کار و خیابانی 1383
23-خانه سبز 1379

منابع پایان نامه
1-مومنی، فاطمه، 1382، بررسی ویژگیهای روانی کودکان خیابانی در تهران، کارشناسی ارشد
2-هاشمی. ژینوس، 1344 کار کودکان پایان نامه کارشناسی ارشد
3-تندرونالیکا شوی (1377) بررسی اوضاع کودکان خیابانی در سطح مناطق بیست گانه تهران پایان نامه کارشناسی

منابع اینترنتی
1- WWW.Iran street children.com
2- WWW.Sprc.org
3- WWW.Hami.com
منابع انگلیسی
1.Pamela Butler, as noted in Robert McGarvey (Talk Yourself Up,) USA ir Magazine (March 1990)
2.Gail Dusa, as noted in McGarvey
3.Bernie zilbergeld, as noted in McGrarvey
4.GORDON, T. (1974). T.E.T: Teacher effectiveness training Newyork. Mckay
5.ROGERS, G.R (1957) The necessary and sufficient conditions of theraneutic personality change jouind of consulting psychology
6.ROGERS, C.R (1961) on becoming a person. Boston: Haughton Mifflin.
7.Geldard D.(1993) Basic Personal Counselling 2nd edition. Sydney: Prenticer-Hall.
8.Berlo, David (1960) The Process of communication. Michigan state university Newyork: Rinehart and Winston.
9. Lasswell, Harold. D., (1927) Propagunda Technic in the word War< new york: Knopf
10. Lasswell, Harold. D., (1948) The structure and function of communications in society, In Bryson Lyman (ed) The communication of Ideas, Nweyork: Harper
11. Claude E. and weaver, warren, (1949) the Mathematical theory of communication. University of Ilinois press.
12.Gerbner, G., (1956) (Toward a General of Communication Audio Sielal commiunication of Review, No.4
13. Gerbner, G, (1964) on content Analysis and Critical Research in MassCommunication, In Dexter, L.A and white D.M. (eds). People society and Mass Communication, New york: The free press
14. Miller.G. communication and communication systems (Home wood llinis D Irdin, Inc. 1967)
15. RIGERS, G.R and STEVENS,. B. (1971). Person to person problem of being human. Newyork: Pocket Boks.

1 – مومنی، فاطمه، 82-1381
2 – سازمان بهزیستی کشور (معاونت امور اجتماعی، دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی) طرح تجهیز و راه اندازی مراکز جمع آوری، تشخیص، جایگزینی کودکان خیابانی و متکدیان، 1378 ص 3

3 -UN, International Riview of Criminal Policy, 1990, P: 131,2
2-www.children news 040304 c . ntm
5- www. Iran street children . com
6- www.Iran street children . com
1- خانه سبز ،۱۳۷۹
8- www.Iran street children . com
1- تندرو نالیکا شوی ،۱۳۷۷
1- خانه سبز،۱۳۷۹
2- خانه سبز،۱۳۷۹
3- www. Iran street children . com
1- تندرو نالیکا شوی ،۱۳۷۷
1- تندرو نالیکا شوی ، ۱۳۷۷
1- کاشفی ، مجتبی ،"توجه به بهبود ارتباطات در یک سازمان موجب سازندگی است " تهران ، نشریه اداره کنترولر ارتش، شماره ۴۵،ص۴۹
16- J.G. miller,communication and communication systems Homewood lllinis:D.Irwin ,Inc . 1967) P.17
3- در کتاب ارتباط شناسی دکتر مهدی محسنیان راد فرآیند Processبه فراگرد معنا شده است.
1- محسنیان راد ،مهدی،ارتباط شناسی ،چاپ پنجم ۱۳۸۲،ص۷۵،۷۰
2- محسنیان راد ، مهدی ،ارتباط شناسی ، چاپ پنجم ۱۳۸۲،ص۳۷۷
20 محسنیان راد، مهدی ، ارتباط شناسی ، چاپ پنجم ۱۳۸۲، ص۳۲۸
1- بولتون ، رابرت ، روانشناسی روابط انسانی ، ترجمه حمید رضا سهرابی و افسانه حیات رو شنایی ، چاپ اول ۱۳۸۱، ص۳۵۸
1- بولتون ، رابرت ،روانشناسی روابط انسانی ، ترجمه حمید رضا سهرابی و افسانه حیات روشنایی ، چاپ اول ۱۳۸۱،ص۳۹
1- گرزاس کریستیانی، ریکی ال جورج، روانشناسی مشاوره (نظریه ها، اهداف و فرآیند مشاوره و روان درمانگری)، ترجمه رضا فلاحی ؛ محسن حاجیلو، تهران،۱۳۸۱ص۱۹۳
1- Self – determining
1- بولتون ، رابرت ، روانشناسی روابط انسانی ، ترجمه حمیدرضا سهرابی و افسانه حیات رو شنایی ، چاپ اول۱۳۸۱،ص ۲۱
1- بولتون ، رابرت ، روانشناسی روابط انسانی ، ترجمه حمید رضا سهرابی و افسانه حیات روشنایی ، چاپ اول۱۳۸۱،ص۳۷۹
1- برک..ری.ام، ولوین. آندرودی، ولوین، دارلین آر، مدیریت ارتباطات فردی و عمومی ، ترجمه سعید محمد اعدادی و داود ایزدی، تهران ۱۳۷۸ ص۵۰
1- دکتر خسروی، 2003
1- نقل قول از : محسنیان راد ، مهدی ، ارتباط شناسی ، چاپ پنجم ۱۳۸۲،ص۴۴۵
1- در فرهنگ ۵جلدی آریانپور در برابر واژه LINUISTIC این معادلها آمده است : زبانی ، وابسته به تحصیل زبان ، وابسته به زبانهای بیگانه، زبان شناسی
2- در فرهنگ کامل انگلیسی – فارسی آریانپورر در برابرواژه PROGRAMMING این معادلها آمده است : تنظیم برنامه ، تهیه برنامه ،برنامه نویسی
1- دیلتس ، روبرت ، ارتباط موثر و موفقیت قطعی با ان . ال . پی ، ترجمه دکتر سید رضا جمالیان ، بهار ۱۳۷۷،ص۱۹
2- دیلتس ، روبرت، ارتباط موثر و موفقیت قطعی با ان . ال. پی ، ترجمه دکتر سید رضا جمالیان ، بهار ۱۳۷۷،ص۲۳
3- ریچاردسون، جری، معجزه ارتباط و ان. ال. پی، ترجمه مهدی قراچه داغی، چاپ هفتم 1381، ص 21
1- ریچاردسون، جری، معجزه ارتباط وان.ال.پی، ترجمه مهدی قراچه داغی، چاپ هفتم 1381، ص 65
1- ریچاردسون، جری، معجزه ارتباط وان.الی.پی، ترجمه مهدی قراچه داغی، چاپ هفتم 1381، ص 100
1- ریچاردسون، جری، معجزه ارتباط وان.ال.پی، ترجمه مهدی قراچه داغی، چاپ هفتم 1381، ص 149
—————

————————————————————

—————

————————————————————