بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع تحقیق : جوانان و بلوغ
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه
بخش اول : رشد اجتماعی
اهداف بخش
1- استقلال
2- پذیرش مسئولیت
3- آینده نگری
4- میانه روی : مشخصه اصلی بلوغ اجتماعی
5- امیدواری و خوش بینی
بخش دوم : مسائل روانی و اجتماعی
اهداف بخش
الف : مسائل روانی عاطفی و نوجوان
1- تنهایی
2- شخصیت سالم
ب : ناکامی و اضطراب
ج: مکانیزم های سازگاری
1- مکانیزم های دفاعی
بخش سوم : مسائل نوجوانی
اهداف بخش
الف : ویژگی های مختلف نوجوانی
1- تغییرات جسمی
2- ویژگی های روانی عاطفی
3- مخالفت گری
4- استقلال و مسئولیت پذیری
5- مطلق گرایی و رشد ارزش های متعالی مذهبی و اخلاقی
6- هیجان و عجله
7- گرایشات جنسی
ب : اثرات این ویژگی ها بر نوجوانان
1- طغیان احساسات
الف : زود رنجی
ب : خشم و عصبانیت
ج- محبت و عشق
2- ترس
3- گوشه گیری و کمرویی
نتیجه گیری
مقدمه :
نخستین مطلبی که دانستن آن ضرورت می نماید این است که جوانان و نوجوانان عزیز که طالب خوشبختی و بهروزی هستند باید خود را بشناسند و قدر دوران جوانی را بدانند زیرا دوران پرطراوت جوانی بهنترین ایم برای رسیدن به پیروزی های زندگی است در جسم جان جوان به طور طبیعی نیروی وجود دارد که اگر به درستی مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد می توان تا پایان عمر موجبات سرافرازی انان را فراهم آورد .
به هر حال دوران جوانی روزگار مواخذه و مسئولیت شخصی ، موقع کار و فعالیت دوران برنامه ریزی را جوای برنامه است . . کسانیکه که در بحبوحه جوانی به سعادت خود فکر نمی کنند و با سستی و سهل انگاری مهمترین روزهای عمر خود را به غفلت از دست می دهند سزاوار سرزنشند . البته این مطلب را هم باید در نظر داشت که در راه پرفراز و نشیب زندگی موانع و مشکلاتی هم وجود دارد که مانع بهره برداری صحیح از فرصت های گران بهای ایام جوانی می شود .
خدایا :
خدایا سعی خواهم کرد در ترنم عاشقانه ای همه روزه ام این عبارت ملکوتی را با همه وجودم ادا کنم که " ایاک نعبد و ایاک نستعین "
بخش اول : رشد اجتماعی
استقلال :
یکی از نخستین نشانه های رشد اجتماعی استقلال است ." استقلال یعنی توانی انجام کارها بدون کمک گرفتن از دیگران " . " استقلال یعنی اینکه ما توانی ما توانی آن را داشته باشیم که گاهی هم تنها باشیم و از این تنها لذت ببریم یا به برخی کارها به تنهایی اقدام کنیم مثلا اگر شما تصمیم بگیرد که برای دیدن یک فیلم ، نمایشنامه یا مسابقه ورزشی یا حتی یک قدم زدن و گردش ساده بیرون بروید و همراهی پیدا نکردید باید بتوانید به تنهایی برنامه خود را جدا کنید همراهی نکردن دیگران نباید باعث چشم پوشی شما از علاقه مندی هایتان شود چرا که شما در حال سازندگی شخصیت خود و در پی استحکام ان هستید این آزادی یا استقلال نتیجه دو عامل است ؟
نخست :
احساس توانی شما در هدایت اعمالتان ، یعنی عدم احتیاج به دیگران برای انجام کارها و
دوم :
اعتمادی که خانواده شما به شما پیدا می کنند که این هم باز به علت توانی ها است که از خود بروز می دهد یکی از مهمترین ویژگی های یک نوجوان رشد یافته از نظر اجتماعی استقلال در تصمیم گیری ها است نوجوان در طول زندگی پیوسته ناچار از انتخاب و تصمیم گیری است این انتخاب ها و تصمیم گیری ها گاه مربوط به کارهای کوچک و جزء ای است مثل انتخاب یک لباس و گاه مربوط به مسائل مهم زندگی مثل ازدواج یا نپذیرفتن یک شغل است ف اگر شما واقعا به بلوغ اجتماعی رسیده باشید باید بتوانید در همه موارد شخصا تصمیم بگیرید البته اهمیت مشورت کردن با بزرگترها افراد مجرب و صدیق و دوستان خوب را نباید نادیده گرفت چون ممکن است آنها کسانی را دریابند و تذکر دهند که شما به آن توجه نداشته اید.
اما پس از دریافت همه نظرات نهایتا این خود شما هستید که باید همه قضا را بسنجید و آخرین تصمیم را بگیرید .
پذیرش مسئولیت :
در ادبیات فرهنگ عامه بیشتر ملت ها شخصیت های هستند که مظهر فرار از مسئولیت اند و جمعیت همیشه صدها بهانه و دلیل برای انجام ندادن کارها و نپذیرفتن مسئولیت در آستین دارند اما یک نوجوان رشد یافته اجتماعی حتی اگر به آسانی بتواند از انجام کارها سرباز زند باز هم چنین کاری را نخواهد کرد و از پذیرفتن مسئولیت استقبال خواهد کرد اگر در مجمعی ،گروهی تیم بازی یا دوستانتان شما را به عنوان سرپرست انتخاب کردند باید آن را با کمال میل بپذیرید اگر در شغل خود موقعیتی بهتر با مسئولیت سنگین تر به شما پیشنهاد شد باید آن را به اطمینان و افتخار قبول کنید این مسلم است که ما از پیشرفت خود خوشحال کمی شویم و پیشرفت حاصل نمی شود مگر با پذیرفتن بیشتر وقتی شما نخستین گام را برای پذیرفتن کار دشوارتر بر می دارید یعنی از موفقیت کنونی خود یک قدم جلوتر می روید بنابراین در موفقیت تازه ، امکان پیشرفت بیشتر را برای خود فراهم می کنید در اینجا یک نکته مهم دیگر الست و آن داشتن پشتکاری و توانی کوشش مداوم و امیدواری است که اگر چنین نباشد ممکن است بار مسئولیت جدید چنان سنگینی کند که کار را نیمه کاره رها کنید خوب است که پیش از قبول مسئولیت برآوردی از توان و پشتکار خود نیز داشته باشید.
3- آینده نگری
ویژگی دیگر یک نوجوان رشد یافته اجتماعی ، آینده نگری است او درک می کند که تصمیمات امروزش می تواند بر زندگی فرداها و سال های آینده اش تاثیر بگذارد. بنابراین هر چه را بدست می آورد خرج می کند یکی از نشانه های آشکار عدم رشد اجتماعی خرج کردن بی رویه پول و برداشتی این گونه از زندگی است امروز را عشق است اما آشکار است اگر امروز را عشق است معمولا فردا تلخ به دنبال دارد تردیدی نیست که پیری ، بیماری ، حوادث غیر مترقبه در انتظار همه ماست اگر برای چنین روزهایی به قدر کافی نیندیشیم و از پیش تدبیر نکنیم نیازمند دیگران خواهیم شد یعنی مسئولیت زندگی ما به دوش دیگران خواهد افتاد که به احتمال زیاد سنگینی آن موجب مسائلی خواهد شد که نهایتا به حرمت ما لطمه خواهد زد . مراقبت همیشگی و جدی از تندرستی خویش و کنار گذاردن اندکی از درآمد خود برای روزهای گرفتاری می تواند ما را از نیازمند شدن به دیگران و سربار شدن نجات دهد . البته تنظیم امور بدین ترتیب مستلزم داشتن ذهنی توانا در پیش بینی و برنامه ریزی است.
4- میانه روی : مشخصه ی اصلی بلوغ اجتماعی :
نشانه دیگر یک نوجوان رشد یافته اجتماعی این است که لذت ها و حتی کار خود را متعادل نگه می دارد و اگر هم برای او ممکن باشد که بیتر ساعات خود را صرف تفریح و لذت بردن بکند هرگز چنین کاری نمی کند و ساعات معینی را برای این کار در نظر می گیرد به طوری که به وظایف اصلی خود لطمه ی نزند و به تجدید قوا و تعدد اعصاب او کمک کند . اگر شما در مسیر و روند تکامل و رشد اجتماعی باشید کم و بیش این نکته را دریافته اید . مثلا دیدار دوستان خیلی لذت بخش است اما باید بتوان ساعاتی را تنها با خود سر کرد بازی کردن خیلی مفرح و نشاط آور است اما نباید هر روز بدان پرداخت برنامه شما باید به گونه ای باشد که به همه نوع فعالیت ، اعم از ضروری و تفریحی در حد خود برسید در سنین جوانی ورزشی ممکن است جای زیادی را اشغال کند این البته طبیعی است و حتی شایسته است اما هر چه سن انسان بالاتر می رود باید از میزان آن کاسته شود تا به حدی برسد که دیگر کمتر از آن برای بهداشت و تندرستی مفید باشد.
5- امیدواری و خوش بینی
برای دیدن از دنیای بدون مسئولیت و سبکبال کودکی و ورود به مرحله بزرگسالی که روز به روز هم نیاز به پذیرش مسئولیت های بیشتر دارد واقعا باید روحیه ای قوی داشت این مرحله همیشه آسان نمی گذرد در روزگارانی که وضع جامعه خوب است اقتصاد شکوفا و امنیت برقرار است و به آسانی می توان شغلی به دست آورد بیشتر جوانان به راحتی خود را با دنیای بزرگسالی تطبیق می دهند اما اگر وضعیت نا امید کننده ی پیش بیاید معمولا گروهی مردم فورا روحیه خود را می بازند و چنین می نماید که توانی از سرگیری فعالیت را از دست می دهند کسانی که شخصیت های مستحکم و استوار دارند و به رشد واقعی رسیده اند در چنین موقعیت های خود را نمی بازند آنان به کوشش خود ادامه می دهند و در صورت تکرار شکست دوباره و دوباره فعالیت را از سر می گیرند اشخاصی که از پذیرش مسئولیت فرار می کنند مبادا شکست بخورند ، در چنین شرایطی بیچاره می شود و تاسف آورتر این است که با پذیرش شکست روحیه خود را بیشتر می بازند و به ورطه خمودگی و یاس فرو می روند در مقابل رویدادهای غیر منتظره حوادث ناراحت کننده یک شخص رشد یافته از کوره در نمی رود و خود را نمی بازد آنجا که سخن از داشتن پس انداز کرده ایم اشاره به چنین ماهیت های بود اگر انسان در وضعیت
شغلی مناسب با درآمد کافی هم نباشد باز نباید مایوس شود و دست روی دست بگذارد یا منتظر معجزه ای شود هیچ کس به اندازه خود انسان نمی تواند در مسائل احساسی از قبیل تحصیلات و شغل موثر واقع شود فراموش نکنید که برای گذشتن از مانع و یا به نحوی پریدن از روی انها لیز خوردن از کنارشان و در یک کلام آسان گرفتن مشکلات بهترین دستیار کمک کننده ، روح شوخی و بذله گویی است .
بخش دوم : مسائل روانی و اجتماعی
الف : مسائل روانی عاطفی نوجوان
تنهایی : تنهایی موضوعی است که به ندرت در محاوره نوجوانی پیش می آید لیکن در بسیاری از آهنگ ها و سرودهای مورد علاقه آنها یک موضوع اصلی می باشد . تنهایی یکی از تجارب عمومی بشر است ، بسیاری از نوجوانان تنهایی می نمایند اما نمی توانند راجع به آنها صحبت کنند بهترین توصیف تنهایی ، احساس عدم توانایی در نزدیک شدن به مردم است احساس تنهایی معمولا به چنین صورت های بیان می گردد ، از عمیق ترین احساساتی که دارم این است که تنها هستم و هیچ چیز نیست چیزی که همیشه خواسته ام کسی است که با وی بتوانم مسائل را واقعا در میان بگذارم د تنها بودن متنفرم ، از تنها بودن متنفرم اما مردم مرا می هراسانند ، در مدرسه من فخرفروش به حساب می آورم علتش را نمی توانستم بفهمم چون که واقعا این طور نبودم در حقیقت خیلی تنهابودم تنهایی احساس جدا بودن است فردی که تنهاست اغلب از دیگری با مردم می ترسد چنین شخصی غالبا به مکانیزم های دفاعی مانند خیال پردازی پناه می برد و یا منزوی می گردد نوجوانی که احساس تنهایی می کند باید بیاموزد که با مردم روابط با معنی برقرار سازد معمولا این کار ابتدا در مقیاسی کوچک با چند دقیقه صحبت کردن درباره موضوعی که مورد علاقه عموم است مانند فعالیت های مدرسه ، معلمین یا ورزش انجام می گیرد چنین تماس هایی می توانند طولانی تر و افزون تر شوند به تدریج فرد می آموزد که با دیگری رابطه برقرار سازد زیرا که به دی اعتماد می کند .
2-شخصیت سالم :
قابل تذکر است دومین گام در این بخش به تبیین اجمالی وضعیت روانی که شخصیت سالم اختصاص یافته است . بدیهی است که مطالب تنها جهت تعمیق بحث تهیه شده است و بایستی طی بحث وبررسی کلاس و راهنمایی های لازم نسبت به طرح آنها برای دانش اموزان اقدام شود شخصی که از نظر دفاعی سالم است چگونه می باشد این سوال است که به سادگی نمی توان پاسخ گفت د رواقع شخصیت های ناسالم یا غیر طبیعی بیش از شخصیت های سالم شناخته شده اند هیچ الگوی واحدی از شخصی که از دفاعی سالم در دست نیست به علاوه برای توصیف شخص سالم صفات بسیاری معمولی " هنجار " " سازگار" "توانا و یا کاردان "به کار رفته است . استفاده از این اصطلاحات به اشتباه و سردر گمی می افزاید چه شخص سالم " معمولی " کسی است که توزیع نمرات تمام آزمون ها در نقطه ی میانی یا حد وسط قرار می گیرد فرد هنجار کسی است که وحدت یا تمامیت داشت سالم بوده و نسبتا نزدیک به حد وسط باشد شخص سازگار فردس است که به طور معقول و منطقی یا محیط خود و نیازمندی هایش هماهنگ و متناسب باشد . شخص " کاردان " که مقاصدش را به انجام می رساند در توصیف افراد سالم نه تنها می بایست فقدان بیماری را منظور داشت بلکه وجود خصوصیات مثبت را هم باید در نظر آورد .
ب : ناکامی و اضطراب
مردم به طور عموم و نوجوانان به شکل خاص با ناکامب و اضطراب برخوردهای متفاوت دارند و این بخش در پی آن هستیم که ضمن آشنایی دانش آموزان با مفهوم ناکامی و اضطراب و نحوه صحیح در برخورد را به آنها آموزش داد رفتار بشر را می توان کوشش جهت برآوردن نیازهای اصلی یا عکس العملی در مقابل ناکامی این نیازها دانست . اگر همه نیازهای فرد ارضا می شد یعنی کلیه اهداف وی فورا عملی می گردید دیگر نیازی به انطباق نبود اما در زندگی ناکامی اجتمناب ناپذیر است و مقداری زیادی از انرژی فرد صرف تلاش در برطرف نمودن ناکامی می گردد وقتی هدفهای فرد شدت یا مخصوص با آنها معارضه شود شخص ناکام می گردد شخصی ناکام تحت فشار است که تنش عاطفی ایجاد نموده موجب می شود که وی موقعیت را تغییر دهد احساس یا هیجان حاصل اضطراب نامیده می شود هر چه فشار شدیدتر باشد فرد مضطرب تر می گردد اضطراب احساسی است درد ناک که سخت می کوشیم از آن اجتناب ورزیم در واقع گاهی به قدری از اضطراب می ترسیم که به دقت رفتار خود را جهت اعتراض از آن تنظیم می نمایم احساس ناکامی تا حدود زیادی ناشی از استاندارد یا معیار درونی است که فرد برای خویشتن در نظر می گیرد این معیار درونی گاهی اوقات سطح آرزو نامیده می شود معیار درونی یا سطح آرزو چیزی است که فرد از خود انتظار دارد یا احساس می کند که باید قادر به اکتساب آن باشد.
ج- مکانیزم های سازگاری
در این بخش قصد داریم دانش آموزان را با نحوه های مختلف برخورد با ناسازگاری ها آشنا سازیم و در نهایت نسبت به نحوه صحیح عمل ، آنها را آشنا سازیم ، عکس العمل های فرد در مقابل ناکامی نمایانگر تلاش ولی در سازش با اضطراب و فشار است انسان از طریق کوشش و خطا یا شاید تقلید رفتار دیگری طرق مخصوص رفتار را می آموزد . رفتار فرد ممکن است سالم یا ناسالم موثر یا ناموثر باشد اگر رفتاری پاداش ببنید به خاطر می ماند و دوباره زمانی که شخص تحت فشار و اضطراب قرار می گیرد به کار می رود دو شکل کلی رفتار که ممکن است در پاسخ با اضطراب به کار روند رخاشگرانه یا تهاجمی و مکانیزم های دفاعی می باشند.
ج) مکانیزم های دفاعی
از آنجا که رفتار تهاجمی اغلب منجر به مشکلات بیشتر می گردد ، انسان بزودی می آموزد که از خود به طریق دیگری دفاع نماید ، مکانیزم های دفاعی رفتارهایی هستند که به فرد امکان می دهند از اضطراب یا آگاهی یافتن از چیزهایی که وی را ناکام می سازد بگریزد . این مکانیزم ها از جمله رفتارهای عادی می باشند . بعضی از آنها اگر نه همه آنها ممکن است در همگی ما یافت شوند . در اینجا بعضی از انواع معصول این مکانیزم ها را بررسی خواهیم کرد:
1- دلیل تراشی : دلیل تراشی نوع بسیار معمول مکانیزم های دفاعی است زیرا تقریبا توسط همه ما به طور نسبتا فراوان به کار می رود این مکانیزم ها عبارت از ارائه توضیحاتی برای رفتار ماست که غالبا به نظر خود ما منطقی می آیند لیکن بیان علت واقعی رفتار واقعی رفتار ما نیستند . فرد این افسانه یا دروغ را که اعمالش غیر قابل سرزنش می باشد لااقل برای خود نگه می دارد مثلا ممکن است شکست خود را در یک امتحان یا بیان اینکه با بیان اینکه مواد تست فریبنده بوده یا واقعا محتوا را نپوشانده ، مدل سازیم . خطر دلیل تراشی در این است که فرد خودش را به بهانه هایی خویش گول می زند ، چنانچه وی خود را بفریبد ممکن نیست که جهت پیشرفت خود یا موقعیتش اقدام نماید .
2- رویایی بیداری و خیالبافی : طرق دیگر اجتناب از امور نامطلوب ، گریز از راه فرو رفتن در رویای بیداری است بسیاری از ما وقتی کارها کسل کننده شده اند از این مکانیزم استفاده کرده ایم ما در خیال دنیایی موقتی که در آن همه چیز به خوبی می گذرد خلق می کنیم اکثر نوجوانان ، بزرگسالان درباره بعضی موفقیت های مادی حرفه ای اجتماعی یا جنسی خیال پردازی می کنند ، بعضی ها عکس رویایشان این است که شهید یا " قهرمان رنج کشیده ای " هستند که به ناحق مجازات شده و مورد دلسوزی و ترحم قرار گرفته اند خیال بافی طبیعی و گاهی اوقات سازنده است در خیال پردازی ها ممکن است اهداف و امیدهایی تولید افته و یا طرح هایی ظاهر گردند در زندگی واقعی به ثمر برسند خیال بافی وقتی ناسالم و مضر می شود که فرد سازش با مسائل واقعی زندگی و کوشش در حل آنها امتناع ورزد .
3- جابجایی : در جابجایی موضوع یا هدف یک انگیزه تغییر موضوع می دهد مثلا دانش آموزی که از دست معلمی عصبانی شده لیکن می ترسد به ولی بی حرمتی کند به خانه آمدم بر سر برادر کوچکترش فریاد می زند .
4- بازگشت : بازگشت ، عقب نشینی به اشکال اولیه رفتار یا دعوت به مجازات و طرق رفتاری باشد که شخصی در کودکی آموخته است حال خشم زیاد و یا لب ها را به تور اویختن ، هنگامی که فرد نمی تواند به خواسته هایش می توانند مثال های از مکانیزم بازگشت باشند.
بخش سوم : مسائل نوجوانی
الف : ویژگی های مختلف نوجوانی
1- تعغیرات جنسی : از مهم ترین تغییرات در این دوره پیدایش آثار بلوغ می باشد بلوغ در لغت به معنی رسیدن به رشد کافی و کامل شدن است در معنای معمول منظور از بلوغ پیدایش تحولات و تغییرات جسمی در نوجوان است که تغییرات فیزیولوژیک در وی ایجاد کرده به او قدرت تولید مثل می دهد مشخصات اولیه بلوغ پس از مدت ها رشد آهسته دوران کودکی ظاهر می گردد اعضای مختلف بویژه دستگاه های تولید مثل به ناگهان رشد سریع می کنند و آثار عوارض جدیدی که نوجوانان قبلا از انهایی اطلاع بود روی پدید می آید پیدایش بلوغ و تغییرات جسمی و روانی به این صورت ، ویژه نوع انسان است در هنگام بلوغ هیپوتالاموس و هیپوتیز که در مخ قرار گرفته اند شروع به فعالیت زیادی کنند ترشحات هورمونی غده های مختلف درونی بدن مثل آدرنال و گونادها بیشتر می شود و در نتیجه فعالیت این غدد ، تولید سلولهای جنسی ممکن می گردد. این افزایش در ترشحات هورمونی باعث پیدایش این تغییرات عظیمی در تمامی دستگاه های بدن می شود وزن و حجم بدن افزایش می یابد طول قد به طور ناگهانی اضافه می گردد و این افزایش طول قد در دختران زودتر از پسران آغاز می شود . بیداری غریزه جنسی یکی از مهم ترین نتایج حاصل از بلوغ است دوران بلوغ را می توان دوران دوران گرایش به طرف جنس مخالف نامید. انگیزه جنسی که با رشد جسمانی در نوجوانی و جوان بیدار شده او را به طرف هدفی خارجی از خود هدایت می کند این تغییر و تحولات در سال های بعد زمینه انتخاب همسر و تشکیل خانواده است به دنبال ظهور علائم اولیه بلوغ ، تغییرات ثانوی نیز اندک اندک در نوجوانان آشکار می شود . این علائم در بعضی موارد مثل افزایش قد در پسران و دختران مشابه است و در موارد نیز تفاوت دارد . گذشته از اختلاف در رشد ظاهری پسران و دختران ، سن آغاز بلوغ نیز در آن ها متفاوت است . دختران به طور معمول حدود 2 تا 3 سال قبل از پسران به سن بلوغ می رسند . البته ممکن است به علت وجود اختلافات جغرافیایی مثل آب و هوا و یا شرایط خاص اقتصادی و اجتماعی – فرهنگی تغییراتی در سن بروز علائم بلوغ رخ دهد . مثلا در مناطق گرمسیر نوجوانان زودتر به حد بلوغ می رسد و با آموزش ها و تجربیات و محرک های محیط فرهنگی در ظهور علائم بلوغ بی تاثیر نیست.
2- ویژگی های روانی عاطفی :
در سنین نوجوانی در گرایشات اجتماعی و نوجوانان تغییرات عمده ای بوجود می آید . از این پس به جای خانواده بیشتر گروه همسالان و دوستان مرجع ارزش ها و الگوی رفتارهای او می گذرند و خانواده در مرتبه دوم قرار گرفته حکم مرجع ثانوی را پیدا می کند . نوجوان به رفتارهای اعضای خانواده با دیدی می نگرد که بیشتر از دوستان خود گرفته است و ارزش های آنان برکلیه ارزش های جامعه که نوجوان با آنها درارتباط است غلبه دارد . ای نتغییرات مرج رفتار از خانواده به گروه آغاز توانایی نوجوانی برای ورود به زندگی اجتماعی است و زمینه پذیرش ارزش ها و هنجارهای جامعه و آمادگی جهت پذیرفتن مسئولیت های برون از محیط خانوادگی را به عنوان یک کودک فراهم می آورد .
هویت جویی: کشف هویت و شناخت خود ، یکی از نیازهای اولیه و فطری بشر است کودک از نخستین سالهای زندگی با تفکیک خود از محیط تا حدودی به هویت جدا از اطراف خود پی می برد و از آن پس این هویت جویی همیشه در رفتار و اعمال او تاثیر دارد . دوران نوجوان همراه باشدت گرفتن این نیاز درونی است و نوجوان به ناگهان و به شکلی جهنده در پی کشف هویت خویشتن است . شدت یافتن این جستجو تا حدودی زیادی ناشی از توانایی های جدید جهانی و نیز فکری و روانی و گسترش نوجوان می اشد . او سع می کند با یافتن الگوهایی در بیرون ، آچه را خود تصور می کند که باید دارا باشد ، در خویشتن تحقق دهد و ب همین خاطر سعی دارد رفتارهای خود را بین الگوهای متعددی که در محیط وجود دارد ، آن هایی را پیروی کند که متناسب با نیازها و خواسته هایش تشخیص می دهد.
3- مخالفت گری :
یکی دیگر از ویژگی های وجوان و جوان مخالفت گری اوست . او در کل فردی است که مقداری از نیروی روانی خود را صرف " مخالفت می کند و می توان گفت که در این ایام بیشتر مخالفت است تا موافق . کرایش به کوبیدن نظرات دیگران و ناسازگاری با آنها از خصوصیات دوران بحرانی پس از بلوغ است ، بسیاری مواقع مخالفت های نوجوان و جوان ریشه منطقی نداشته و شخص فقط مخالفت می کند تا کاری کرده باشد به این که چون مثلا فعل جای موضوع بر " مخالفت اشکال دارد . نباید با آن موافق بود . البته باید توجه داشت که این مخالفت ها همیشه ریشه غیر منطقی و غیر واقعی ندارد ، بلکه ممکن است کاملا به جا و پسندیده و مخالفتی اصولی به حساب آیند.
4- استقلال و مسئولیت پذیری :
هویت جویی نوجوان ایجاب می کند که از این پس برای شخصیت خود ارزش قائل شود و به شکوفایی استعدادها و توانایی هایش توجه بیشتری داشته باشد . او می خواهد در تصمیم گیری راجع به خود مستقل یاشد و مسئولیت های در زندگی خانوادگی و اجتماعی به عهده اش گذاشته شود . زیرا دیگران با سپردن مسئولیت به او در اصل وی را به عنوان یک فرد مستقل و دارای صلاحیت مسئولیت پذیری قبول کرده اند .
5- مطلق گرایی و رشد ارزش های متعالی مذهبی و اخلاقی :
گرایش به امور و ارزش های مطلق نیز در دوره نوجوانی شدت می یابد . نوجوان در این دوره به دنبال معیارها و ملاک های ثابت و غیر قابل تغییر در مسایل کلیدی و اخلاقی است و سعی دارد موازین کلیدی را که به نظرش دست می آیند در همه صحنه های زندگی و روابطش با دیگران گسترش دهد.
6- هیجان عجله (تعجیل ) :
عجول بودن و سعی در کوتاه نمودن زمان رسیدن به هدف نیز از اموری است که از دوران کودکی در انسان وجود دارد . ولی در دوران نوجوانی به علت گسترش ناگهانی افق فکر و تمایلات از یک طرف و کم تجربه بودن نوجوان از طرف دیگر ، این حالت تعجیل شدت می یابد به طوری که گاه او را از حالت تعادل خارج می سازد و در سازگاریی و دل در روابط با اطرافیان ایجاد مشکلاتی می کند.
7- گرایشات جنسی :
همان طور که گفته شد ، همراه با تغییرات جسمانی و پیدایش آثار بلوغ و بروز صفات اولیه و ثانویه جنسی و نیز تعغییرات روانی – عاطفی " نوجوان ، گرایش به جنس مخالف در ایام به خوبی قابل مشاهده است . این گرایش نخست به صورت تمایلات عاطفی و اظهار علاقه در صورتهای عرفانی و غیر جنسی دارد و یکی از اهدافی را که دنبال می کند ، نوعی گرایش به یک موضوع خارجی و بیرون از خود است و در اواخر نوجوانی و آغاز جوانی این کشش صورت جنسی به خود می گیرد که مقوله ازدواج ، گزینش همسر و قبول مسئولیت های خانوادگی است.
ب: اثرات این ویژگی ها بر نوجوانان
1. طغیان احساسات
2. نوجوان : انسانی سراسر پر از احساس است و احساسات او در مواردی بسیار تجلی می یابد .
الف : زود رنجی : نوجوان فردی حساس و زود رنج است او نسبت به رفتارهای دیگران دقیق و نکته سنج است کوچکترین حرف خنده و نگاه افراد برای او یک دنیا معنی دارد یعنی ممکن است هر حرکت غیر مربوط به خود را به خویش بگیرد و احساس کند منظور از این حرف طعنه زدن به او بوده است منفی بافی های آن ها به همین محدود نمی شود . نوجوان در برابر کمترین مشکل یا ناراحتی خود را می بازد و به نظرش می رسد دنیا به آخر رسیده است او هر مشکلی کوچکی را چنان برای خود بزرگ و دشوار می کند که هر لحظه دچار هیجانات شدیدتری می گردد و تا مدت ها افسرده و غمگین می ماند نوجوان می خواهد همه چیز مطابق میل او باشد و تحمل کوچکترین مانع ها بر سر راهش ندارد او جنبه های منفی هر قضیه را بزرگ نموده و به نقاط قوتش توجه ندارد.
ب : خشم و عصابیت
هر امری که مانع امیال و نیازهای نوجوان باشد و یا هر مسئله ای که باعث شود نوجوان احساس ظلم و محرومیت و تبعیض نماید ، خشمش را به شدت بر می انگیزد . خشم نوجوان به عکس کودک است فوری خاموش نمی شود و ازطرقی مختلفی بروز می کند .گاهی به صورت تهاجم ، پرخاش و سرپیچی و زمانی با داد وفریاد و ناسزا و تمسخر و توهین ، و زمانی با پرتاب اشتباه و لگد زدن است بعضی مواقع نیز نوجوان خشم خود را می خورد و تنها از چهره اش می توان عصابیت او را دریافت . نوجوان ممکن است خشمش را متوجه خود کند و به سرزنش خویش بپردازد گاهی دخترا خشم خویش را با گریه کردن بروز می دهند . تفاوت نوجوان و بزرگسال در این امر مربوط به زود برانگیخته شدن و شدت خشم نوجوان است.
ج ) محبت و عشق :
محبت ورزیدن از ویژگی های بارز احساسی نوجوان است گاهی محبت در نوجوان آن چنان به افراط می کشد که تبدیل به عشق می شود . نوجوانان یکدیگر را صمیمانه و بدن هیچ آلایشی دوست دارند و چه بسا تبدیل به دوستی های پایداری گردد. با توجه به بروز غریزه جنسی گاهی محبت نوجوان به جنس مخالف معطوف شده و به افراط کشیده می شود که به علت آنکه مغایر با عرف و آداب جامعه است نوجوان دچار مشکلات و مسایل زیادی می کند . نوجوان همانطور که محبت می ورزد نیازمند محبت است پس اگر از محبت کافی برخوردار باشد کمتر دچار عشق های کاذب می شود.
2- ترس :
هر چند بعضی ترس های دوره کودکی و نوجوانی از بین می رود ، اما به جای آن ترس های جدید جایگزین می شود ، نوجوان به خاطر حساسیت زیادی که دارد با بسیاری مسایل مواجه است که آن ها را برای خویش دشوار می یابد ؛ مثلا تصور آنکه در درسش نمره کافی نیاورد او را به شدت می ترساند . اضطراب امتحان که بین دانش آموزان نوجوان شایع شده است ناشی از این امر است نوجوان از این موقعیت خویش را نزد معلم خانواده و همکلاسانش از دست بدهد و به هراس می افتد که این امر ممکن است باعث دلزدگی او از تحصیل و مدرسه گردد.
3- گوشه گیری و کمرویی :
بعضی از نوجوانان تمایل شدیدی به گوشه گیری و تنهایی می یابند . آنها دوست دارند ، اغلب اوقات فراغتشان در تنهایی باشد و به تفکر پیرامون خود و دیگر مسایل جهان و طبیعت بپردازند . " گزل " اعتقاد دارد نوجوان ، به خصوص در اوایل این دوره توجه خاصب به طبیعت دارد و نسبت به آن کنجکاو است در نتیجه ترجیح می دهد جای خلوت یافته و به تجزیه و تحلیل مشاهدات خویش بپردازد و حقیقت را کشف کرده و یا خودشناسی نماید، به همبن دلیل هم بعضی از نوجوانان در صدد اصلاح خود برآیند که به آن " خود تربیتی " گفته می شود اگر گوشه گیری شدت یابد مانع روابط اجتماعی نوجوان می گردد اما در حد متعادل " همانطور که گفته شد " می تواند مفید باشد.
پایان بخش سوم
نتیجه گیری :
1- یک فرد رشد یافته مستقل است .
2- برای کارهایش خودش تصمیم می گیرد ، هرچند از نظرات اشخاص خیرخواه هم استفاده کرده باشد.
3- در تندرستی خویش می کوشد.
4- در خرج کردن پولش ضرورت و حد را در نظر می گیرد.
5- از پذیرش مسئولیت لذت می برد و سعی می کند آنچه را پذیرفته به خوبی انجام دهد.
6- قدرت پیش بینی و آینده نگری دارد.
7- از افراط و تفریط می پرهیزد.
8- در امور معمولی و کارهای روزمره ، آسان گیر است و روح شوخی و بذله گویی را حفظ می کند.
9- در مسائل زندگی موضعی مثبت ، جدی و خوش بینانه می گیرد.
34