عنوان:
افسردگی در نوجوانان
افسردگی به مجموعه علائمی گفته می شود که در رفتارهای کلامی و غیرکلامی انسان، براساس شرایط محیطی و یا برخی تغییرات فیزیولوژیک منعکس می گردد، بنابراین باید گفت:
افسردگی خفیف زودگذر با علائم اندک رو به زوال از حالات عاطفی انسان است و افسردگی طولانی با علائمی افزاینده، اختلال عاطفی شمرده می شود.
افسردگی عادی در تمام سنین دیده می شود و ظهور آن بیشتر از شرایط بیرونی سرچشمه می گیرد تا شرایط درونی بدن انسان، احساس شکست، از دست دادن افراد محبوب، تنزل مقام و وجهه و دوری از موقعیّت مطلوب، احساس عدم کفایت حقارت و ناامیدی ممکن است افسردگی عادی را سبب شوند.
افسردگی به عنوان یک اختلال عاطفی از تراکم نشانه های افسردگی و طولانی شدن زمان عرضه این مجموعه نشانه ها، شناخته می شود و طبقه بندی می گردد.
برای کسانی که با نوجوان سر و کار دارند فهم و تشخیص فرق بین افسردگی عادی از افسردگی مرضی اهمیّت فراوان دارد و آشنائی با علل افسردگی، آنان را در پیشگیری شرایطی یاری خواهد داد که افسردگی عادی را بدنبال دارد و در صورت تراکم به افسردگی مرضی ختم می شود.
دوران نوجوانی ، دورانی است که انسان در معرض تغییرات و تحولات عمیق جسمی و روانی واقع می شود، تغییرات هورمونی و رشد جسمی از یک طرف، عوامل روانی و بلوغ روانی و بلوغ فکری و علاقه به استقلال از طرف دیگر نوعی عدم تعادل ایجاد می نمایند که هیچ فردی از گزند آنها مصون نیست.امروزه ثابت شده است که در دوران نوجوانی انسان استعداد زیادی برای ابتلاء به افسردگی دارد .
حالات افسردگی در جوانان و نوجوانان
1- نوجوانان در مواردی خود را به بیماری می زنند.
2- در برابر حرف ها و سخنان دیگران ساکت می مانند و اگر هم بخواهند پاسخ گویند پاسخشان شکننده و ناراحت کننده است.
3- اغلب زانوی غم در بغل می گیرند وافکار متعددی بر ذهنشان هجوم می آورد آنها را دل مرده می سازد در مجلس در میان جمع می نشینند ولی تنها هستند.
4- نگاهشان به دیگران نگاه شک و تردید است
5- از زندگی احساس پوچی و بی هدفی دارند به همین جهت تحرک خود را از دست می دهند
6- صورتیکه نتوانند از حمایت های محیطی بهره گیرند در جهت تخفیف فشارهای روحی برخاسته از محرومیت ها با ناکامی ها برای جلب حمایت و توجّه دیگران از برخی واکنش های مضر پرخاشگرانه استفاده می کنند.
7- شایع ترین حالت افسردگی استفاده از علائمی است که اطرافیان او نسبت به بدان حساس ترند و بدان پاسخ های حمایتی می دهند.
خطر افسردگی
خطر بزرگ افسردگی تن در دادن به اعتیاد برای کاستن رنج درونی است و خود را به بلائی گرفتاری می کند تا از بلائی دیگر برهند.
در موارد بسیار شدید افسردگی ممکن است آدمی را به خودکشی بکشاند، معمولاً آخرین مرحله از حالات روانی که آدمی را به خودکشی می کشاند ملامت و افسردگی است.
درجات افسردگی
1- افسردگی: بعنوان یک هیجان عادی بشری با علائمی مثل غمگینی، دلشکستگی، نومیدی، ناکامی و … که اختلال تلقی نمی شود.
2- اندوه: واکنشی واقع بینانه و مناسب به آنچه از دست رفته است که به تدریج فروکش می کند و ندرتاً منجر به اختلال می شود.
3- افسردگی خفیف: اندوهی که بی جهت ادامه پیدا می کند و خود فرد معمولاً احساس می کند که پاسخ او افراطی است و علّت زیربنائی را تشخیص نمی دهد.
4- افسردگی شدید: بیمار رابطه خود را با واقعیّت از دست می دهد، دچار هذیان می شود و غالباً به خودکشی دست می زند.
علل و منشاء افسردگی (ETIOLOGG)
1- عده ای معتقدند افسردگی علتی دارد، وجود احتمالی یک ژن بارز که آمادگی آسیب پذیری دارد عامل ابتلاء به این اختلال است.
2- برخی کوشیده اند ثابت کنند که افسردگی ناشی از تغییرات بدنی (مغزی و غده ای) است این مطالعات کمبود نوراپی نفرین را به عنوان عامل عمده در بروز افسردگی مشخص کرده اند .بطور معکوس هم در نتیجه افزایش نسبی دوپامین (DOPAMINE) امکان بروز افسردگی وجود دارد.
3- استرس محیطی و حوادث زندگی:
بسیاری از روان پزشکی های بالینی معتقدند استرس های محیطی و حوادث زندگی نقش مهمّی در بروز افسردگی دارند
– بعضی از تحقیقات نیز وجود رابطه بین عوامل استرس زای محیطی (مثل مرگ و فقدان ها) و شروع افسردگی را تایید کرده اند.
4- عوامل روانی: مهمترین عامل های سبب ساز افسردگی عاداتی است مانند: خشم های سرکوب شده اتکاء و احتیاج زیاد به محبت دیگران، احساس حقارت و گناه شدید اضطراب و ترس زیاد و حالت دفاعی شدید در مقابل مسائل زندگی. همه این موارد در طی دوران کودکی شکل می گیرند، هرگاه روابط و ارتباط بین والدین (که معمولاً خود مشکل دارند) و کودک قطع گردد و رفتار آنها سبب طرد کودک و جلوگیری از ابراز عواطف و خواسته هایش گردد زمینه بروز افسردگی را فراهم می آورد. هم چنین رفتارهای نابهنجار والدین مانند اضطراب زیاد، عدم اعتماد به نفس، وسواس، احساس گناه شدید پرخاشگری، افسردگی و حساسیت زیاد خود عامل مهمی در همانند سازی و تقویت رفتارهای نابهنجار کودکان و نوجوانان است.
نشانه های رایج افسردگی نوجوانان
• تغییر در عادت های غذایی و برنامه ی خواب (خوردن و خوابیدن بسیار زیاد یا بسیار کم)
• تغییرات قابل توجه در وزن (افزایش یا کاهش)
• بی علاقگی نوجوان به حضور در مدرسه یا کاهش کارایی در مدرسه
• گوشه گیری، کناره گیری از دوستان یا اعضای خانواده
• بروز عصبانیت / طغیان ناگهانی
• بی قراری یا اضطراب عمومی
• واکنش تند دربرابر انتقاد، حتی انتقاد سازنده
• خود پسندی یا خطاکاری
• مشکلات غیرمعمول با مراجع قدرت
• بی علاقگی و خودداری از شرکت در تفریحات و سرگرمی هایی که پیش از این، به آن ها علاقه مند بوده اند
• دودلی، عدم تمرکز، فراموشکاری
• احساس بی ارزشی و گناه
• شکایت های پی درپی از بیماری درعین سلامت کامل جسمی
• نداشتن انگیزه و اشتیاق برای زندگی روزمره
• استفاده از مواد مخدر / الکل
• فکر کردن به خودکشی یا بیان آن
علل افسردگی
دلایل فراوانی برای بروز افسردگی در نوجوانان وجود دارند. معمول ترین این دلایل عبارت ا ند از:
• یک اتفاق ناگوار مهم در زندگی همچون مرگ یکی از اعضای خانواده یادوست نزدیک، جدایی والدین، برهم خوردن رابطه با دوستی از جنس مخالف، انتقال به مدرسه یا محله ی جدید.
• بی توجهی به نیازهای عاطفی / فیزیکی، جدا شدن از یک پشتیبان مهم در زندگی، بدرفتاری دیگران، پایمال شدن عزت نفس.
• تغییرات فراوانی که در زمان بسیار کوتاهی رخ دهند، می توانند سبب افسردگی شوند. برای بعضی از نوجوانان، حتی یک تغییر بزرگ در یک مرحله از زندگی می تواند به افسردگی بیانجامد.
• فشار روانی، به ویژه هنگامی که نوجوان حمایت عاطفی اندکی ازسوی والدین، دیگر اعضای خانواده یا دوستان دریافت می کند.
• رخدادهای ناگوار پیشین یا تجربیاتی مانند سو ء استفاده ی جنسی، سوء استفاده های عمومی، و تجربه های ناگوار دیگری که در کودکی روی داده اند و در سال های نوجوانی دوباره یادآوری می شوند. بسیاری از کودکان می توانند این گونه رویدادها را به موقع درک کنند، اما آن ها را به خاطر می سپارند. با افزایش سن، این اتفاقات و تجربیات، روشن تر می شوند و معانی جدیدی پیدا می کنند.
• تغییرات مربوط به بلوغ، احساساتی را سبب می شوند که زیرشاخه ی افسردگی به شمار می آیند.
• مصرف مواد مخدر یا مواد دیگری از این دست، می تواند سبب تغییراتی در فرایندهای شیمیایی مغز شود که در بسیاری موارد سبب انواعی از افسردگی می شوند.
• برخی براین باورند که بعضی از مشکلات پزشکی مثل کم کاری تیروئید، بر کارکرد هورمون ها و توازن روحیات افراد تاثیرمی گذارند.دردهای فیزیکی مزمن نیز می توانند سبب افسردگی شوند. در بسیاری از موارد، افسردگی هایی که به علت مشکلات پزشکی به وجود می آیند، پس از درمان ، از بین می روند.
• افسردگی یک اختلال ژنتیک است و نوجوانانی که اعضای خانواده شان به افسردگی دچارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
•
آمار و داده های موجود
افسردگی، معمول ترین اختلال یا بیماری روانی در میان نوجوانان و بزرگسالان است. آمار زیر نشان می دهد، توجه به این مسئله تاچه اندازه مهم و ضروری است:
• در حدود ۲۰ درصد افراد، افسردگی را در نوجوانی تجربه می کنند.
• در ۱۰ تا ۱۵ درصد نوجوانان، نشانه های افسردگی پیوسته بروز می کند.
• حدود ۵ درصد نوجوانان، به طور دائم دچار افسردگی شدید هستند.
• حدود ۸.۳ درصد نوجوانان، دست کم یک سال افسردگی را تجربه می کنند.
• بسیاری از نوجوانان، بیش از یک بار دچار افسردگی می شوند. ۲۰ تا ۴۰ درصد آن ها، بیش از یک بار در دو سال پیاپی به افسردگی دچارمی شوند و ۷۰ درصد هم قبل از رسیدن به بزرگسالی بیش از یکبار افسرده می شوند. دوره های افسردگی نوجوانان معمولا ۸ ماه طول می کشد.
• دیستیمیا (افسرده خویی)، نوعی افسردگی خفیف ولی بلند مدت، ۲ درصد نوجوانان را آزار می دهد و کم و بیش همین تعداد از نوجوانان در سال های آخر نوجوانی به اختلال دوقطبی دچار می شوند. ۱۵ درصد نوجوانان افسرده، سرانجام به اختلال دوقطبی مبتلا می شوند.
• درصداندکی از نوجوانان نیز به افسردگی فصلی گرفتار می شوند که معمولا در ماه های زمستان در مناطق سردسیر رخ می دهد.
• ۳۰ درصد نوجوانانی که به افسردگی دچار می شوند، مشکلات بسیاری هم در مورد مصرف موادمخدر پیدا می کنند.
• کمتر از ۳۳ درصد نوجوانانی که به افسردگی دچار می شوند ، تحت درمان قرار می گیرند .
اضطراب در نوجوانان
اضطراب خویشاوند افسردگی، افراد را در همه ی گروه های سنی می آزارد و می تواند به ویژه برای نوجوانان زیان بخش باشد. کاملا معمولی و حتی رایج است که افراد، اضطراب را تجربه کنند؛ مخصوصا در دوره های پرتنش زندگی، مانند پیش از یک آزمون یا ملاقات های مهم. برای بسیاری، این اضطراب سودمند است، چون سبب ایجاد انگیزه در آن ها می شود تا مطالعه ی بیشتری انجام دهند یا رفتار بهتری داشته باشند. اما برای افراد فراوان دیگری، اضطراب، بیش از دوره های پرتنش استاندارد است. تنش های گاه و بی گاه سبب نگرانی نمی شود و حتی می تواند برای سلامتی سودمند باشد، اما بسیاری از افراد به طور پیوسته اضطراب را تجربه می کنند. مردم، به ویژه نوجوانانی که از اضطراب رنج می برند، درمی یابندکه درزندگی روزمره ی آن ها ممکن است مشکلاتی همانند ترس ها یا نگرانی های طولانی مدت پیش آید.
اضطراب، مهلک نیست، اما می تواند توانایی افراد برای کارکرد معمول در زندگی روزمره را با مشکل جدی روبه رو کند. احساس ترس و نگرانی شدید، به کم خوابی می انجامد و خواب سالم و کافی را برای افراد بسیار مشکل می کند. اضطراب می تواند سبب سردرد، درد معده و حتی حالت تهوع شود. به علاوه ،تنش می تواند سبب از دست دادن اشتها شود یا تغذیه ی افراد را دچار مشکل کند. یکی از دشوارترین جنبه های اضطراب برای دانش آموزان، دشواری در تمرکز است. هنگامی که فردی نگران مسئله ای است، درذهن وی به طور پیوسته افکار آزاردهنده ای راه می یابد و این مسئله، از تمرکز نوجوان بر تکالیف مدرسه و دیگر مسائلی که نیاز به تمرکز ذهنی دارند به میزان قابل توجهی می کاهد. این تاثیرات اضطراب، می تواند زندگی روزانه ی نوجوانان را مختل سازد و آن ها را از آرامش و لذت زندگی محروم کند.
اگرچه به نظر می رسد اضطراب یک علت واحد ندارد، اماروشن شده است اضطراب می تواند در خانواده منتقل شود. این واقعیت نشان می دهد که ممکن است اضطراب عامل ژنتیک یا ارثی داشته باشد. اگر یکی از اعضای خانواده تان به اضطراب دچار است، به این معنا نیست که شما نیز مضطرب خواهید شد. اگرچه احتمال ابتلای افرادی که اعضای خانواده شان اضطراب دارند، بسیار بالاست.
انتقال دهنده های عصبی درون مغز روحیات انسان را تنظیم می کنند، در نتیجه، عدم تعادل در این انتقال دهنده ها می تواند سبب تغییر روحیات شود. اختلال در این انتقال دهنده ها سروتونین (serotonin) نامیده می شود و عامل اضطراب است. جالب توجه آنکه، اختلال سروتونین در مغز مستقیما به افسردگی مربوط است. به همین دلیل، داروهای SSRI، معمولا به عنوان داروهای ضد افسردگی شناخته می شوند و برای درمان اضطراب مورد استفاده قرار می گیرند. دارو می تواند به میزان زیادی این احساسات نامطلوب را آزاد کند،اما همیشه کارآمدترین نوع درمان نیست.
افزون بر دارو، درمان های اضطراب شامل درمان های شناختی – رفتاری، انواع دیگر گفتاردرمانی، و استراحت و تمدد اعصاب و بیوفیدبک برای کنترل تنش های ماهیچه ای هستند. گفتاردرمانی می تواند کارآمدترین درمان برای نوجوانان باشد، چون در این نوع درمان آن ها به بحث در باره ی احساسات شان با کارشناس بهداشت روانی می پردازند. بسیاری از نوجوانان، صحبت در مورد تنش و اضطرابی راکه با آن دست وپنجه نرم می کنند بسیار سودمند می یابند. در نوع خاصی از گفتاردرمانی که درمان شناختی – رفتاری نامیده می شود، نوجوانان برخی از ترس های خود را فراموش می کنند. این روش های درمانی، راه های جدیدی را به افراد می آموزند تا بر ترس و اضطراب خود چیره شوند و با احساسات شان درست برخورد کنند
منبع :
روشهای هدایت رفتاری در کودکان ونوجوانان محمد قمی فر
http://www.safeyouth.org
13