آفات وبیماریهای سبزی وصیفی
مقدمه
امروزه با توجه به اینکه فوائد واهمیت سبزی تاحد پیشگیری از بیماریهایی چون سرطان تشخیص داده شده ، مصرف آن برای عموم افراد نه تنها مفید بلکه الزامی است.
ازجمله اهداف تولید سبزیجات درمنزل عبارتند از:
1- دراختیارداشتن سبزی تازه
2- تهیه سبزی به قیمت ارزانترازبازار
3- داشتن یک سرگرمی بعد ازفراغت ازکارهای خسته کننده روز
برای مهیا کردن زمین وکشت سبزی نکات زیر را باید مورد توجه قرارداد:
1- زمین باید غنی ازمواد غذایی باشد که با تعویض خاک باغچه واضافه کردن کود حیوانی وآلی می توان آن را اصلاح کرد.
2- زمین مورد نظرجهت کشت سبزیجات به منظوراستفاده بیشترازنورآفتاب بهتراست که زیرسایه درختان نباشد.
3- محل باغچه باید جهت آبیاری به آب دسترسی داشته باشد.
4- زمین حتی الامکان نزدیک منزل باشد.
5- به منظور استفاده بیشترازنور آفتاب بهتراست که زمین روبه جنوب باشد.
6- محل سبزیکاری باید ازدسترس حیوانات مصون باشد که برای این کارباید ازسیم خاردار یا حصاراستفاده کرد.
انواع آفات سبزیجات
1- شته وتریپس
نشانه های آفت زدگی:
پیچیدگی برگ ، پژمردگی وضعف برگ ، تغییررنگ برگ ، کوچک ماندن میوه
مبارزه
جهت مبارزه میتوان ازسموم شیمیایی به شرح زیراستفاده کرد:
ردیف
نام سم
میزان استفاده (درصدمتر)
زمان استفاده
نحوه استفاده
1
ددواپ(دیکلرووس)
20 سی سی در20 لیترآب
به محض بروزاولین علائم
محلولپاشی
2- آبدزدک
نشانه های آفت زدگی
این آفت با حمله به طوقه وریشه گیاهان باعث مرگ گیاه می شود.
مبارزه :
– روش زراعی:
شخم زدن زمین- غرقاب نمودن زمین
– روش شیمیایی:
200 تا 300 گرم سوین را با 10 لیترآب مخلوط کرده سپس 5 کیلوگرم سبوس را به آن اضافه می کنیم ودرهنگام شب بعد ازآب آبیاری طعمه ها را درروی زمین قرارمی دهیم .(مقدارتوصیه شده سم برای هزارمترمی باشد.)
3- راب وحلزون
خسارت آن اقتصادی نمیباشد ولیکن میتوان به مبارزه مکانیکی به صورت جمع آوری آفات ازسطح مزرعه پرداخت.
بیماریهای سبزیجات
1- سفیدک سطحی جالیز
نشانه های بیماری:
اولین علائم بیماری به صورت لکه های کوچک سفید روی برگها وساقه ها تشکیل شده وسطح آنها را گرد سفید رنگی فرا میگیرد وبه زود ی توسعه می یابد وظرف مدت کوتاهی پوشش قارچی هردوسطح برگ را فرا می گیرد. برگهای مبتلا سفید ، خشک وشکننده شده ومخصوصا درمورد برگ هندوانه لکه ها بزودی قهوه ای رنگ می گردند. دربوته های مبتلا میوه ها زودتر ازموعد مقرررسیده با فت آنها نرم می گردد.علاوه براین گوشت میوه بی مزه ومواد جامد محصول درآنها بطورقابل ملاحظه ای کم می گردد. ممکن است میوه ها به مرحله برداشت نرسیده وکوچک باقی بمانند.
این بیماری دردرجه حرارت 20 تا 24 درجه سانتیگراد به سرعت گسترش می یابد. انتشاراین بیماری ارتباط چندانی با رطوبت وآبیاری ندارد.اولین نشانه های بیماری درسطح زیرین برگها وبیشتردرقسمتهایی اززمین که درسایه قراردارند ویا بوته ها متراکم کاشته شده اند شروع میشود.برگهای بوته ها مخصوصا 16 تا 23 روزبعد ازتشکیل حداکثرحساسیت را دربرابربیماری دارند ولی برگهای خیلی جوان به بیماری مقاوم هستند.
مبارزه
برای مبارزه شیمیایی با این بیماری ازسموم زیر میتوان استفاده کرد:
ردیف
نام سم
میزان استفاده(درصدمتر)
زمان استفاده
نحوه استفاده
1
گل گوگرد
200 تا 300 گرم
قبل ازبروز نشانه ها
گردپاشی
2
کاراتان
20 سی سی در20 لیترآب
به محض بروزنشانه ها
محلول پاشی
2- سفیدک داخلی جالیز
نشانه های بیماری
درسطح رویی برگ لکه های قهوه ای کم رنگ تشکیل میشود، درحالیکه سطح زیرین برگ درمقابل همین لکه ها پوشش خاکستری مایل به بنفش که اجتماعی ازاندامهای عامل بیماری می باشد تشکیل می گردد.به مروربا افزایش شدت بیماری تعداد لکه های برگها نیززیادترشده ، بالاخره بعلت خشک شدن لکه ها برگها نیزخشک شده وبوته منظره سوختگی به خود می گیرد.درحرارت 18 درجه ورطوبت بالا آلودگی سریعا گسترش می یابد .
مبارزه
برای مبارزه شیمیایی با این بیماری ازسموم زیر میتوان استفاده کرد:
ردیف
نام سم
میزان استفاده (درصدمتر)
زمان استفاده
نحوه استفاده
1
توپاس
5سی سی در20 لیترآب
به محض بروزاولین علائم
محلولپاشی
برای مبارزه علیه این بیماری ازسموم دیگری همچون زینب ، مانب و مانکوزب نیزمیتوان استفاده کرد.
3- بیماری آبله ای شدن برگ جالیز
نشانه های بیماری:
دراین بیماری برگها اغلب دارای حالت موزائیک مانند و لک وپیس می باشند.سطح میوه ها نیزابلق(دورنگ) ، اندازه آنها کوچک ودارای طعم بیمزه هستند. بی قرینگی برگ نسبت به رگبرگ اصلی ، کم شدن فاصله بین رگبرگها وعدم رشد بوته ازعلائم بیماری است.
انتقال این بیماری به وسیله عصاره گیاه وهمچنین به وسیله حشرات مکنده ازجمله شته ها انجام میشود ولیکن ازطریق بذرقابل انتقال نمیباشد.
مبارزه
بهترین راه مبارزه با این بیماری کشت ارقام مقاوم است . راه دیگرمبارزه کندن تمام علفهای هرز مزرعه جالیزقبل ازبذرکاری است. چون اگربرگهای اولیه جالیزظاهرشوند شته ها میتوانند ازعلفهای هرز آلودگی را به جالیزمنتقل کنند.
به طورخلاصه عملیات مبارزه شامل مراحل زیراست:
1- قبل ازکاشت جالیز، مزرعه باید ازوجود علفهای هرزکاملا پاک شود.
2- با شته های درختان میوه ومزارع اطراف جالیزباید مبارزه کرد.
3- مزرعه را بازدید نموده واولین بوته های آلوده را کنده وزیرخاک دفن کرد.
4- استفاده ازسموم تجویزشده توسط کارشناسان .
4- بیماری بوته میری جالیز
نشانه های بیماری
بارزترین نشانه بیماری ، فرورفتگی نسج گیاه درمحل حمله قارچ عامل بیماری است.محل این فرورفتگی ابتدا سفت ونمدی بوده وبتدریج نرم میشود وبه این میماند که این قسمت را تحت فشاریا حرارت له کرده وفشرده باشد.
اولین علائم روی میوه ای که درسطح خاک مرطوب قرارگیرد، با یک لکه کوچک گرد فرورفته آبکی وبرنگ سبزتیره باقطرحدود یک سانتیمترخودنمائی می کند. ازویژگیهای خاص بیماری این است که بوته ها بدون اینکه کمترین عارضه ای ناشی اززردی وپژمردگی داشته باشند درهمان حالت کاملا سبزوشاداب درمدت کوتاهی ازپای درمی آیند.
مبارزه
ردیف
نام سم
میزان استفاده (درصدمتر)
زمان استفاده
نحوه استفاده
1
مانکوزب
10 گرم
–
محلول درآب آبیاری
تنشهای محیطی
برخی تنشهای محیطی منجربه بروز علائم خاصی روی گیاهان میگردند که ممکن است بیماری یا آفت تصورشودازجمله:
– سفید شدن سطح گوجه فرنگی به علت آفتاب سوختگی
– ترک برداشتن سطح میوه گوجه فرنگی به علت تنش رطوبتی وبه هم خوردن نظم آبیاری
– زگیل مانند شدن سطح میوه خیاربه علت تنش رطوبتی ودمایی
– بد شکل شدن میوه خیار به علت تنشهای رطوبتی
موارد ذکرشده تنها با مراقبت ورعایت دورآبیاری قابل کنترل بوده وروش مبارزه شیمیایی ندارند.
نکته :
تولید کننده عزیزدرمورد مصرف سموم شیمیایی درمزارع سبزی وصیفی بسیاردقت نمایید. اکثرسموم شیمیایی پس ازمصرف ماندگاری خود را برمحصول تا چندین روزوحتی یک ماه حفظ می کنند بدین منظورسعی نمایید:
1- تا حد امکان ازمصرف سموم شیمیایی درسبزی وصیفی خودداری نمایید.
2- سموم شیمیایی را قبل ازبرداشت محصول استفاده نکنید.درصورت استفاده اجازه دهید تا دوره کارنس(ماندگاری سم درمحصول) که برروی قوطی سم درج شده ، پایان یافته سپس محصول را ازمزرعه جمع آوری کنید.
منابع:
1- کتاب بیماریهای گیاهان زراعی ، دکتربهداد
2- کتاب آفات وبیماریهای گیاهی ، دکتربهداد
3- توصیه های کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خوانسار