IUD
روشی برای جلوگیری از حاملگی
امروزه IUDهای جدید نه تنها از لحاظ پیشگیری از بارداری در حد قرصهای جلوگیری از حاملگی خوراکی موثرند, بلکه در خیلی از مواردی که مصرف قرصهای ضد بارداری جایز نیست یا اصولاممنوع شده باشد, IUD وسیله با ارزشی است که می توان آن را به کار برد.درحدود نیم قرن پیش ,اولین بار گرافنبرگ آلمانی حلقه ای فلزی رابه عنوان یک وسیله جلوگیری از حاملگی در داخل رحم قرار داد.تا مدتها این وسیله به کار می رفت,ولی به علت شکل وجنس آن ونبودن آنتی بیوتیک به مقدار کافی معمولا بیماران دچار عوارضی نظیرعفونت,سوراخ شدن رحم,وخونریزی می شدند. بعدها با تغییر و اصلاح آن وجاگذاری صحیح IUDو فراوانی آنتی بیوتیکها,عوارض آن نیز به حداقل رسید و تمایل بانوان به استفاده از IUDبتدریج بیشتر شد و بطوری که آمار نشان می دهد در سال 1965 کمتر از یک درصد زنان متاهل,ودرسال 1976بیش از 6 درصد زنان متاهل و9درصدزنان بیوه از این وسیله استفاده کرده اند.در حال حاضر,تخمین زده می شود که تقریبا 60 میلیون زن در سرتاسر دنیاIUD را به عنوان یک وسیله جلوگیری از حاملگی به کار می برند و این در حالی است که تنها 6 درصد زنان آمریکایی واروپایی از آن استفاده می کنندکه البته با توجه به تــبلیغات علیه IUDازنوع Dalkon shieldوارتباط آن با بیماری التهاب لگنی,می توان این کاهش مصرف را توجیح کرد.شاید بتوان گفت که حدود 80درصدIUDهادرچین مصرف می شود,به عبارت دیگر,حدود40 میلیون زن در چین این وسیله را به کار می برند درحالی که در آمریکا,پس از کنارگذاشته شدن IUDنوعDalkon shield , سایرIUD ها,از جمله loop Lippes و به دنبال آنcopper 7وTC 200بازار فروش خود را از دست دادند واین امر موجب گردیدکه سایر کشورها در مورد استفاده ازIUD به ارزیابی مجدد بپردازند.سازمان بهداشت جهانی معتقد است کنار گذاشتن این IUD ها در ایالات متحده آمریکا به لحاظ ملاحظات تجاری واقتصادی تولید کنندگان بوده است که تضمین کافی نداشته اند نه به خاطر سلامتی افراد,به هر حال,اخیرا دو نوعIUD وارد بازار آمریکاشده که هر دو به شکل Tهستند وبرای بهبود خاصیت ضد بارداری در آنها مس یا پروژسترون به کار رفته است.IUDدربرخی از کشورهای در حال توسعه یکی از پرمصرف ترین و رایج ترین وسایل ضد حاملگی است که پس از یک معاینه پزشکی به کار می رود.سازمان بهداشت جهانی سلامت مصرف این وسیله را تاییدکرده ومعتقد است که در حال حاضر IUDاحتمالا ,موثرترین ومطمئن ترین وسیله برگشت پذیر تنظیم باروری است.
انواعIUD
چندین نوع وسیله داخل رحمی در شکلها,اندازه هاوترکیبات مختلف فراهم شده ودر دسترس است .بعضی از این وسایل دارای مس یا پروژسترون هستند که IUDطبی نامیده می شود وبعضی دیگر که خنثی هستندIUDهای غیر طبی خوانده می شود.جنس IUDهای طبی از پلاستیک است که به آن مس یا پروژسترون اضافه شده است در گروهی از این دسته مس به وسعت 200تا250میلی متر مربع به کار رفته است( مانند200Tcu و 250Multiload) و در گروهی دیگر مقدار مس بیشتر یا توام با نقره است(مانندTCu220c,Multi load 375,Tcu 380 A,وnovat)
در موردTCu 380 Aباید گفت که اگر چه از سال 1982در سایر کشورها وارد بازار شد,از سال 1988در آمریکا معرفی گردیداین IUDاز پلی اتیلن با سولفات باریم دارای خاصیت جلو گیری از عبور انرژی تشعشعی(حاجب تشعشع)ساخته شده که حاوی 380 میلی مترمربع مس استTCu 380 Aیکی از موثرترین وسایل جلوگیری از بارداری با خاصیت و اثری بهتر از اثر عملی قرصهای جلوگیری از حاملگی نوع Combined است میزان حاملگی کمتر از یک درصد در سال اول استفاده و4/1درصد پس از 6سال بوده استIUDهای آزاد کننده هورمون پروژسترون(Progestasert)38 میلی گرم پروژسترون دارند وقادرند روزانه65 میکروگرم پروژسترون را به مدت یک سال آزاد کنند اگر چه IUDهای پروژسترون دار بایدهر ساله تعویض شود در 10درصد مصرف کننده ها آمنوره ایجاد می کند ولی در عین حال دو اثر سودمند نیز دارد:یکی اینکه با کاهش خونریزی قاعدگی از بروزکم خونی جلوگیری می کند ودیگر آنکه موجب کاهش انسیدانس قاعدگی دردناک اولیه می گردد بعلاوهIUD های طبی واکنشی التهابی ایجاد می کنند که دارای اثرات موضعی است وممکن است نقشی در عمل جلوگیری از حاملگی داشته باشد هر چند که نقش صحیح ودقیق آنهادر جلوگیری از بارداری نا شناخته است.ازIUDهای غیر طبی میتوان به عنوان مثالLippes loopرا نام برد که از جنس پلی اتیلن ساخته شده ودر بیشتر کشورها به جز چین مورد استفاده قرار گرفته است.
مکانیزم عملIUD
مکانیزم عملIUDبدرستی شناخته شده نیست ولی اظهار نظرهای متعددی بیان شده که در زیر به آنها اشاره می شود.
1)اثرIUDدر انتقال اسپرم:گزارشی وجود دارد که نشان می دهدوجودIUD در رحم در انتقال اسپرم دخالت داردوحرکت آن را درمراحل اولیه کند می کند به طوری که اگردهانه رحم زن در اواسط دوره قاعدگی به اسپرم آغشته گردد حداکثرمیزان اسپرماتوزوئید پس از 10تا45 دقیقه در لوله های رحمی به دست خواهد آمد,در حالیکه اگر زنIUD داشته باشدتا نیم ساعت اول اسپرماتوزوئید در لوله های رحمی دیده نمی شود.
2)اثرIUDروی لوله های رحمی:حرکات دودی لوله های رحمی در خانمی کهIUDدارد شدت می یابدو موجب می شود که تخم لقاح یافته قبل از آمادگی خود وآندومتردفع گردد.
3)اثرIUDروی عضلات رحمی:وجودIUDدر رحم انقباضات رحمی را شدت می بخشدکه ضمن ایجاد درد در مراحل اولیه,مانع لانه گزینی می شود,مکانیزمIUDهای حاوی پروستاگلاندین نیز بر این اساس استوار است.
4)تغییرات هیستولوژیک یاسیتولوژیک در اندومتر:حضورIUD در رحم سبب بروز التهاب غیر اختصاصی در آندومتر می شود که متعاقب آن پدیده فاگو سیتوز را در رحم فعال می کند,وبه این ترتیب,مانع لانه گزینی تخمک گشنیده شده می گردد.چنانچه ترشحات آندومتر را درحالیکهIUDدر رحم قرار دارد زیر میکروسکوپ مشاهده کنیم می بینیم که تعداد فاگوسیتها به شدت افزایش یافته و اکثراسپرماتوزوئیدها تخریب شده اند.همچنینIUDهای حاوی پروژسترون به علت تغییرات آتروفیکی که در آندومتر ایجاد می کنند آن را برای لانه گزینی نا مناسب می سازند.
5)تغییرات بیوشیمیایی وآنزیمی در آندومتر: وجودIUDدر رحم از میزان ازت مایع آندومتریال,که در چند روز اول قبل از لانه گزینی در تغذیه تخمک دخالت دارد,می کاهد یا به میزان اوره آن می افزاید که می گویند از فعالیت سلولهای تروفوبلاستیک کاسته ومانع لانه گزینی می شود.وجود مس درIUDبه علت پایین آوردن سطح روی در آندومتر از فعالیت آنزیمهای وابسته به روی مثل الکالن فسفاتازوکربن آنیدرازکه در متابولیسم سلولی دخالت می کند,می کاهدومانع فعالیت عادی تخمک ولانه گزینی می شود.همچنین مس واکنش التهابی را افزایش می دهد و موجب افزایش انقباضات لایه عضلانی رحمی,وبدین ترتیب,مانع لانه گزینی می شود.بعلاوه یون مس قادر است ترکیب بیوشیمیایی سرویکال موکوس را تغییر دهد که در این حالت ممکن است روی تحرک اسپرم,قدری باروری اسپرم(اسپرم ممکن است به زمان ومکان معینی نیاز داشته باشدتا قدری باروری پیدا کند که آنراCapacitationاسپرم گویند)وهمچنین زنده ماندن اسپرم اثر داشته باشد.
6)بر اساس مطالعات جدید معتقدند کهIUDروی مرحله لقاح اثرمی کند ومانع بارور شدن تخمک ماده توسط اسپرماتوزوئید می گردد و به طور کلی اثرات ضد باروری خود را قبل از این که تخمها(اوا)به حفره رحمی برسد اعمال می کند.
دستورات برای قرار دادنIUD
1)تجویز مسکن(انالژزیک)وآرام بخش(سدایتو),اگر نیاز داشته باشد,واگر دلایلی از وقوع سنکوب دیده شود باید ازاتروپین نیز استفاده شود.قرار دادنIUDدر زنان با سابقه زایمانی,معمولابا مختصر ناراحتی ناشی از دردهمراه است.
2)اسپکولوم داخل واژن قرار داده می شود تا سرویکس ودیواره واژن ملاحظه شود.
3)در صورت امکان,پاپ اسمیرویک کشت ازنظر سوزاک از دهانه رحم باید انجام شود.
4)یک امتحان دودستی جهت تعیین اندازه,شکل,موقعیت,وتحرک رحم وهمچنین رد التهاب یا بدخیمی اعضای متصل به رحم باید انجام شود.
5)اسپوکولوم مجدداً قرار داده می شود و اندوسرویکس ودیواره های واژن باید با یک محلول ضد عفونی کننده پاک شود.
6)چنانچه نیاز باشدPara Cervical BlockیاانستزیCervical Intra انجام شودواین عمل ممکن است برای زنان نولی پارو افرادی با تنگی دهانه رحم کمک کننده باشد.
7)تناکولوم روی دهانه رحم قرار می گیرد وبه آرامی کشیده می شود تا رحم مستقیم وتثبیت شود.با این عمل ,مقدار خونریزی وخطر سوراخ شدن رحم به حداقل می رسد.
8)از یک سوند جهت تعیین مسیرواندازه کانال اندوسرویکال وسوراخ داخلی دهانه رحم وموقعیت وعمق رحم استفاده می شود,جهت جلوگیری از سوراخ شدن رحم بایداین سوند را به آرامی به کار برد.در صورت مواجه شدن با هر نوع مانعی باید از گذاشتن IUD خودداری شود و اگر عمق رحم از5/6سانتی متر کمتر باشدباید از IUDهای کوچکتر از استاندارد استفاده کرد.
9)IUDطبق دستور جا گذاری شود,بطوری که نخ آن در کانال اندوسرویکال قرار گیرد,ضمناIUDنبایدبیش از دو دقیقه در لوله مخصوص جا گذاری باقی بماند.
نکته ای که باید در ارتباط با قرار دادنIUD مورد توجه قرار داداین است که بین اندازهIUDوحفره رحمی بایدتناسبی متعادل برقرار باشد,زیرا اگر حفره اندومتریال2سانتی متر یا بیشتر از طولIUD بزرگتر باشد میزان دفع آن وبروز حاملگی زیادتر است,وکمترین عارضه وقتی است که اندازه حفره آندومتریال25/1تا75/1سانتی متر از طولIUDبیشتر باشد.به این دلیل اندازه گیری دقیق حفره رحمی جهت تعیین نوعIUDارزش فراوانی دارد,واندازهIUDباید طوری باشد که تقریبا تمام حفره رحمی با آن تماس داشته باشد.اگرIUDکوچک باشد یا قدری به طرف کانال سرویکال تغییر مکان دهد و قسمت ته رحم خالی بماند امکان حاملگی در همین محل وجود دارد و برعکس,اگر بزرگتر یا مساوی حفره رحمی باشدمیزان بروز خونریزی ودرد زیادتر است,وبه همین دلیل معمولا پس از جاگذاریIUDدر زنانی که تاکنون زایمان نکرده اند,به دلیل ایجاد خونریزی و درد مجبور می شویم آن را خارج سازیم.ضمنا نوعIUDهم مهم است وباید دید برای هر خانمی چه نوعIUDمناسبتر است.به عبارت دیگر,هرگز نباید یک نوعIUD رابرای همه خانمها به کار برد.دانش ومهارت گذارندهIUDنیز از ارزش خاصی برخوردار است زیرا باید زنان داوطلب استفاده ازIUDرا دقیقا وبه طور صحیح انتخاب کرد,نکات بهداشتی را رعایت کرد,وIUDراصحیحا در عمق رحم قرار داد.همچنین باید نشانه های مربوط به عوارضIUDومراجعه وکنترل به موقع,تاریخ تعویض,واینکه این وسیله نمی تواند از بیماریهای مقاربتی وایدز جلوگیری کند را به بیمار گوشزد کرد.خلاصه اینکه نه تنها پزشک بلکه ماماها,پرستاران,ودیگر ارائه کنندگان خدمات بهداشتی می توانند پس از طی آموزشهای لازم در زمینه معاینات لگنی,تکنیک گذاشتنIUDانتخاب صحیح,ومشاوره وپیگیری با اطمینان به گذاشتنIUDمبادرت ورزند.به هر حال,بلافاصله بعد از جاگذاریIUD باید به زن اجازه داده شودکه در حالت درازکش یا نشسته برای چند دقیقه ای استراحت کند تا پیدایش هر نوع سمپتوم ناشی از قرار دادنIUD کاهش یابد.کنترل وپیگیری 6هفته بعد از جاگذاری,در تعیین اینکه بیمارازIUD خود راضی است وهمچنین در ارتباط با ارزیابی درد موجود و مراقبت از اینکه عفونتی در کار نباشد توصیه می شود.مهم است که مشخص شودIUDدر جای خودقرار دارد وتمام یا قسمتی از آن به بیرون رانده نشده است.به دنبال این معاینه,کنترل بعدی سه ماه بعد,سپس6ماه بعد,وبعد از آن سالانه است.
زمان قرار دادنIUD
IUD را می توان در هر زمانی از دوره ماهانه جاگذاری کرد اما در دوره قاعدگی یا بلافاصله بعد از اتمام خونریزی قاعدگی ترجیح داده می شود,زیرا اولا مطمئن هستیم که شخص حامله نیست,ثانیا به دلیل اتساع نسبی دهانه رحم قرار دادن آن آسان است,ثالثا خونریزی ناشی از جاگذاریIUDدرکار نخواهد بود.به هر حال قرار دادنIUDدر هر زمانی که داوطلب مراجعه می کند منطقی به نظر می رسد به شرطی که بیمار حامله نباشد.
قراردادنIUDبعداز زایمان یا سقط :
معمولاIUDرا در 6هفته بعد از حاملگیFull Termجاگذاری می کننداما می توان بلافاصله بعداز زایمان جفت نیز قرار داد,که در این حالت به علت باز بودن دهانه رحم وانقباضات بعداز زایمان,احتمال دفع آن زیادتر است.
دربعضی مواقع قرار دادنIUDبعد از زایمان یا بعد از سقط ممکن است تنها فرصتی باشدکه یک روش پیشگیری از بارداری را برای زن تدارک ببینیم.اگرIUDدیرتر از اولین هفته پس از زایمان جفت ودرجریان شیردهی جاگذاری شود خطر سوراخ شدن رحم افزایش می یابد و,به همین دلیل,اگر در اولین هفته بعد از زایمانIUDگذاشته نشودتا6هفته بعد از آن باید صبر کرد.اکثر پزشکان علاقه ای به گذاشتنIUD در موقع سزارین ندارند و معمولا تا6هفته پس از آن صبر می کنند,اما بعضیها گذاشتنIUDرابعد از سزارین,بخصوص اگر احتمال پیگیری وجود نداشته باشد,مناسب می دانند.
در مواردی که عفونت لگنی وجود نداشته باشد,بلافاصله بعد از سقط های خود به خودیا سقط های ایجاد شده می توان با اطمینان از IUDاستفاده کرد.
قرار دادنIUD در زمان شیر دهی
با توجه با این کهIUD تاثیری روی مقدار و ترکیب شیر ندارد,وسیله ای متناسب برای جلوگیری از حاملگی در خانمهای شیرده محسوب می شودولی همانگونه که قبلا نیز به آن اشاره شد با گذاشتنIUDدرطول مدت شیردهی خطر سوراخ شدن رحم افزایش می یابد.
قرار دادنIUD بعد از مقاربت
هنگامی که دوره قاعدگی عقب نیافتاده باشد و زن در نتیجه مقاربت جنسی کنترل نشده در معرض خطر قرار بگیرد می توان ازIUD استفاده کرد.در این حالت یکIUDمس دار راتا 5روز بعد از مقاربت در رحم قرار می دهند ودر طول مدتی کهIUDدر رحم قرار داردوبه جلوگیری از حاملگی ادامه می دهد.نتایج یک تحقیق نشان می دهد که در هیچ یک از 229زنی که بعد از مقاربت جنسی کنترل نشده برایشان,در حوالی زمان تخمک گذاری,IUDمس دار گذاشته شد حاملگی مشاهده نشده است.همچنین طبق گزارش منتشر شده توسط ون سانتن در هلند,با قرار دادنIUDدر چنین حالتی در 100درصد موارد از حاملگی جلوگیری شده است.به هر حال بهتر است جاگذاریIUDدرعرض5روز تا حداکثر7روز بعد از روز تخمک گذاری انجام شود ودیرتر ازآن توصیه نمی شود زیرا اگر یک حاملگی اولیه در کارباشد خطر سقط عفونی وجود دارد.
تعویضIUD
برای تعویض بعضی از انواعIUD ها می توان بلافاصله پس از در آوردنIUDقدیمیIUDجدید را جاگذاری کرد,مثلاIUDنوع مس دار که باید در فواصل معین تعویض شود.اما اگر در برداشتن ودر آوردنIUDبا اشکال روبرو شویم بطوری که به آندومتر صدماتی وارد شود بهتر است که بعد از در آوردنIUDقدیمیIUDجدید گذاشته شود.
جک لیپس,مخترعIUDنوعLippes loop معتقد است که بهتر است بین زمان برداشتنIUD قدیم وگذاشتنIUDجدید یک ماه فاصله داده شود. بدیهی است در صورت وجود عفونت باید منتظر شد تا عفونت کاملا بهبود یابد وسپس به قرار دادنIUDجدید اقدام کرد.
مدت موثر بودنIUD
IUDهای مس دار لااقل برای مدت 4 سال وبعضیها تا10 سال موثرند.IUDهای خنثی می توانند تایائسگی در رحم باقی بمانند.IUDهای حاوی هورمون پروژسترون باید همه ساله تعویض شوند.
بازگشت حاملگی بعد از IUD
با آنکهIUDخطر ابتلا به عفونت لگنی را,که گاهی اوقات باعث نازایی لوله ای می شود,افزایش می دهد ولی اکثر خانمهایی که استفاده ازIUD را ادامه نداده اند و به سرعت آن دسته از خانمهایی که هرگز ازIUDاستفاده نکرده اند حامله شده اند.
دو مطالعه کنترل شده در آمریکا گزارش می دهدکه در استفاده ازIUDدرمیان خانمهایی که به علت نازایی لوله ای بچه دار نشده انداحتمالا 2 تا3بار بیشتر از خانمهایی بوده که اولین فرزند خود را داشته اند.خطر نازایی لوله ای به طور بارزی بانوعIUD وتعداد مردانی که زنان مصرف کنندهIUDبا آنها روابط جنسی داشتند ارتباط داشته است.خطر نازایی لوله ای در زنان مصرف کننده قبلی IUDاندکی بیشتر از زنانی بوده است که هرگز ازIUD استفاده نکرده اند.خطر نازایی لوله ای در زنانی که فقط با یک مرد روابط جنسی داشته اند,بدون در نظر گرفتن نوعIUDمصرف شده,افزایش نداشته است,اما در زنانی که با بیش از یک مردروابط جنسی داشته اند,بسته به نوعIUD3تا4بار بیشتر بوده است.استفاده ازIUDهای مسی در خانمهایی که یک بار زایمان کرده بودند باعث افزایش خطر نازایی آنان در آینده نشده است.
عوارضIUD
1)عفونت:عفونت قسمت فوقانی دستگاه ژنیتال مهمترین خطری است که به همراه استفاده ازIUDوجود دارد.بررسیهای باکتری شناسی مدرن نشان می دهد که تقریبا در همه موارد,بعضی از ارگانیزمها(شبیه فلور طبیعی واژن)و باکتریهای بیماری زا را می توان بعد از قرار دادنIUD در حفره رحمی پیدا کرد.اکثر این ارگانیزمها با دفاع طبیعی بدن از بین می روند اما گاهی می توانند موجب بروز اندومتریت,سرویسیت یا به ندرت سبب بیماری التهاب لگنی شدیدتر چون سالپنژیت گردند.همچنین یک عفونت سوزاکی قبلی تشخیص داده نشده مخفی می تواند بعد از جا گذاری IUDفعال شود وبه بیماری التهاب لگنی منجر گردد که درمان فوری راایجاب می کند.تقریبا در 2درصد زنان دراولین سال قرار دادن IUDمی توان بروز بیماری التهاب لگنی را انتظار داشت.در این رابطه ,طبق مطالعات دانشکده پزشکی کالیفرنیای جنوبی,حدود2 تا3درصد زنانی کهIUDدارند در عرض یک سال دچار بیماری التهاب لگنی می شوند.همین بررسی نشان می دهدکه بیشترین موقع بروز عفونت به همراه IUDدر 2هفته اول پس ازجاگذاری است واز آن به بعد تا2هفته دیگر به حداقل می رسد وسپس به همین نسبت باقی می ماند.بررسیهای انجام شده در نایروبی وکنیا به اثرسودمند تجویز 200میلی گرمDoxycycline از راه دهان به طور پروفیلاکتیک یک ساعت قبل از قرار دادنIUDاشاره کرده است که در این حالت در یک سوم موارد در گروه درمان شده کاهشی دربیماری التهاب لگنی در اولین ماه مشاهده شده است.به علاوه در یک سوم موارد مراجعه به کلینیک به علت درد یا خونریزی کمتر بوده است.در مطالعات اخیر نشان داده شده که مصرف کنندگانIUDبیش از افرادی که از سایر روشهای پیشگیری از حاملگی استفاده می کنند در معرض خطر بیماری التهاب لگنی قرار دارند.خطر پیدایش بیماری التهاب لگنی نه تنها بلافاصله بعد از قرار دادنIUDبلکه در تمام طول مدتی کهIUDدر رحم باقی است بالاتر خواهد بود واین خطردرمورد خانمهای نولی پار بیشتر از خانمهای مسن ومولتی پار(چندزا)است.همچنین زنانی با سابقه قبلی عفونت وآنان که شریک جنسی متعدد دارند بیشتر در معرض خطر بیماری التهاب لگنی هستند لذا به خانمهای جوان زیر 30 سال که شریک جنسی ومقاربتهای متعدد دارند باید آگاهی داده شود که استفاده از IUDخطر پیدایش بیماری التهابی لگنی را در آنها افزایش میدهد.ظهور بیماری التهاب لگنی در خانمهایی کهIUDدارند نسبت به خانمهایی که فعالیت جنسی دارند ولی از هیچ وسیله پیشگیری از بارداری استفاده نمی کنندتقریبا 5/1 برابر است,در عین حال باید مراقب بود که همIUDوهم وسایل جاگذاری ان استریل وعاری از عفونت باشد تا بدینوسیله از ورود باکتری به داخل رحم جلوگیری به عمل آید یا مقدار آن کاهش یابد.بعضی ها نوک لوله جاگذاری را به طور عادی با کرم آنتی بیوتیک یا ضد عفونی کننده آغشته وروان می کنند که امکان پیدایش عفونت را کاهش دهد.به هر حال عفونت جدی ترین عارضه در میان استفاده کنندگان ازIUDاست.مرگ به علت عفونت به همراهIUDنیز گزارش داده شده است که اساسا در خانمهای با سقط ناقص عفونی,در حالی کهIUDدر رحم قرار داشته, بوده است.نسبت مرگ ومیر به همراه استفاده از IUDبین 1تا10 مورد در یک میلیون استفاده کننده درسال است در حالی که این نسبت در میان مصرف کنندگان قرصهای جلوگیری از بارداری خوراکی بین22تا45مورد در یک میلیون مصرف کننده درسال است .نسبت بستری شدن در بیمارستان بین استفاده کننده از IUDومصرف کننده قرصهای جلوگیری از بارداری خوراکی یکسان است وبین 3/0تایک مورد در 100زن در سال است.ضمنا در یک مطالعه بیشترین عامل بیماری التهاب لگنی رابهTrachomatis Chlamydiaیاneisseria gonorrhoeaeنسبت داده اند.
ارگانیزمهای اکتینو میسس در اسمیر دهانه رحم استفاده کنندگانIUD
چندین مورد از یافتن ارگانیزمهای شبیه اکتینو میسس(ALO)در اسمیر دهانه رحم استفاده کنندگانIUDگزارش شده است.اگر چه بعضی ها دریافتند که شیوع آن در استفاده کنندگان ازIUDنوع پلاستیک خالص در مقایسه با مصرف کنندگانIUD مس دار بیشتر است,این یافته توسط سایر محققان به اثبات نرسیده است.اگر این ارگانیزمها در اسمیر دهانه رحم پیدا شوند ولی علائم یا حساسیت لگنی در زن دیده نشود نیازی به درمان یا خارج کردنIUD نیست,ولی چنانچه در درمان پیگیری زن علائم کلینیکی عفونت ایجاد شودIUD باید خارج گردد.
2)درد وخونریزی:افزایش خونریزی قاعدگی ودرد متداول ترین مشکل استفاده از IUD است ,به طوری که در 5تا15 درصدخانمها به دلیل خونریزی یا درد مجبور می شویم IUDرا خارج کنیم تقریبا در 20 تا50درصد زنانی که از IUDمس دار استفاده می کنند خونریزی قاعدگی افزایش می یابد وبرعکس,تقریبا در 40درصد خانمهایی که IUDپروژسترون دار را به کار می برند خونریزی قاعدگی کاهش می یابد هر چند که تعداد روزهای خونریزی ولک بینی ممکن است افزایش یابد .
معمولا در اولین ماه استفاده ازIUDخونریزی سنگینی رخ می دهد و بیمار باید از جهت رد خروج قسمتی از IUDمعاینه شود چنانچه خونریزی قاعدگی به طور ادامه دار در دوره های بعدی هم زیاد باشد می توان از مهار کننده سنتزپروستاگلاندین استفاده کرد زیرا این داروها قادرند افزایش خونریزی قاعدگی(منوراژی)ناشی از IUDراکاهش دهند چنانچه این تدبیر درمانی نا موفق باشد یا اگر دردزیاد باشد وموجبات ناراحتی را فراهم سازد,خروجIUDممکن است ضرورت پیدا کند.
3)حاملگی:چنانچه با وجودIUD حاملگی اتفاق بیافتد این حاملگی در معرض خطر خواهد بود وبه همین دلیل ,اگر نخ IUDقابل رویت باشدفورا باید آنرا از رحم خارج ساخت با این عمل می توان بالاترین میزان سقط خود به خودی را,که بیش از 50درصد با IUDهای مس دار است کاهش داد و از بروز سقط عفونی جلوگیری کرد.در صورتی که نخIUDقابل رویت نباشد پس ازتایید وجود IUDدر حفره رحمی توام با حاملگی داخل رحمی از طریق سونوگرافی طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی باید زن را از تمام خطرات احتمالی آگاه ساخت .
در عین حال,پزشک باید به بیمار یادآوری کند که به محض پیدایش علائمی نظیر تب,کوفتگی,دردزیر دل,وترشح متعفن مراجعه کند ودر این حالت رحم باید فورا تخلیه شود.اما اگر حاملگی با وجود IUDدررحم ادامه یابد خطر زایمان زود رس ,مرگ داخل رحمی ,وتولد نوزاد با کاهش وزن ,افزایش می یابد اما هیچ گونه مدرکی دال بر ناهنجاری (آنومالی)مادر زادی در دسترس نیست.
نسبت حاملگی به همراهIUDدر اولین سال بالاترین درصد را نشان داده که حدود4/2درصد بوده است.
4)حاملگی نابجا:بر خلاف تصور عموم,اکثرIUD هازن را در مقابل حاملگی نابجا محافظت می کند,اما چنانچه حاملگی در خانمی که ازIUDاستفاده می کند اتفاق بیفتد ,نسبت حاملگی خارج از رحمی به حاملگی داخل رحم بیشتر است,اما بروز این حالت بسیار نادر است ومی توان گفت که اثر ویژهIUD همان محافظت در مقابل حاملگی نابجا است.
مرکز مطالعه بهداشت زنان در ایالت متحده آمریکا گزارش کرده است که خطر بروز حاملگی نابجا در میان استفاده کنندگانIUD60درصد کمتر از میزان بروز آن در خانمهایی با فعالیت جنسی است که از روش جلوگیری از بارداری استفاده نمی کنند.IUDهای مس دار بهترین محافظت را در مقابل حاملگی نابجا برای زن اعمال می کند در حالی کهIUD های پروژسترون دار کمترین اثر را در این مورد دارند.در9مطالعه نشان داده شده که نسبت حاملگی نابجا در میان مصرف کنندگانIUDاز نوع پروژسترون چند برابر بیشتر از سایرIUD هابوده است.به هر حال,هنگامیکه مقایسه ای با خانمهایی که هرگزIUDمصرف نکرده بودند انجام شد,خطر حاملگی نابجا افزایش یاکاهش قابل ملاحظه ای نداشت.
5)خروج خود به خود:بعد از قرار دادنIUD ,انقباضات رحمی قادرند تمام یا قسمتی از IUDرا خارج سازند.میزان دفع خود به خودIUDدر سال اول استفاده از 1تا10درصد خانمها متغیر است.به طور کلی,دفع خود به خود درIUD های غیر طبی بیشترازIUDهای مسی است و از میانIUDهای مسی,انواعMolti loadوMovatکمترین میزان دفع خودبه خود را داشته اند .دفع خود به خود بیشتر در سال اول ,بخصوص در سه ماه اول پس از جاگذاری اتفاق می افتد.درخانمهای جوانتر و زنانی که هرگز سابقه حاملگی یا بچه دار شدن را نداشته اند تمایل به دفع خود به خودIUD بیشتر است که صحیح گذاشتن آن میزان دفع خود به خود را کاهش می دهد.تقریبا در 6/22درصدموارد در طول اولین سال بعد از گذاشتنIUDبه دلیل خروج خود به خود وخروج به علت اندیکاسیونهای طبی ,ادامه استفاده از IUDمیسر نیست.
6)سوراخ شدن رحم:سوراخ شدن رحم یک اتفاق نادر ودر عین حال جدیترین عارضه IUDاست که معمولا هنگام جاگذاری آن ایجاد می شود.سوراخ شدن ممکن است درست در قسمتی از دیواره یا دهانه رحم که در تماس با نوک تیزIUDاست اتفاق بیفتد,و با عبورIUD از جدار رحم به داخل شکم کامل گردد.IUD خنثی را می توان در حفره صفاقی باقی گذاشت مگر اینکه علائمی ایجاد کندیا زن درخواست خروج آن را داشته باشد.
7)کم خونی:طبق برآورد انجام شده در کشورهای در حال رشد,حدود40درصد خانمهای غیر حامله کم خون هستند وافزایش خونریزی در هر دونوعIUDهای غیر طبی ومسی می تواند این کم خونی راتشدید کند.در عین حال باید گفت کهIUD های پروژسترون دار با کاهش خونریزی قاعدگی ممکن است بتواند از کم خونی جلوگیری کند.
1