تحقیق بررسی علل گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر



عنوان:
بررسی و علل وعوامل گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر در شهرکرد

استادراهنما:

محقق:

" میاسای ز آموختن یک زمان ز دانش میافکن دل اندر گمان "
خداوند بزرگ را سپاس می گویم که مرا در مرحله ای دیگر از زندگی یاری رساند. در این میان، نیک سیرتانی فرشته خوی، این راهی نو رسته را همراهی کردند. گاهی چون پیری مدبر و گاهی بسان رفیقی راه بر.
بر خود لازم می دانم تا از این همه همت و بینش سپاس به جای آورم.
در این راستا از استاد ارجمندم که در هدایت من در انجام این پروژه از هیچ کوششی دریغ نکردند و همواره ازرهنمودهای ارزنده ایشان بهره مند بوده ام، قدردانی کرده و همچنین از زحمات بی دریغ خانواده ، پدر و مادر و همچنین همسر عزیزم تشکر کرده و مراتب سپاسگذاری خویش را ابراز می دارم.

تقدیم به اسطوره های صبر و استقامت، پدر و مادرم
تقدیم به مروارید درخشنده ی زندگیم همسرم عزیزم
و تقدیم به آنان که وجودم برایشان همه رنج و وجودم برایشان مهر
آنان که فروغ نگاهشان،گرمی کلامشان و روشنی رویشان، سرمایه های جاودانی زندگیم هستند.
صمیمانه در برابر وجود گرامیشان زانوی ادب بر زمین می نهم
و با دلی مملو از عشق و محبت بر دستانشان بوسه می زنم.

بلندای وجودشان، همیشه استوار

فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول 1
کلیات تحقیق 2
چکیده 2
مقدمه 3
بیان مسئله 4
اهمیت و ضرورت تحقیق 5
اهداف تحقیق 6
سوالات تحقیق 8
فرضیات تحقیق 9
متغیرها 10
تعریف واژه های کلیدی 10
کاربرد تحقیق 11
فصل دوم 12
ادبیات تحقیق 13
مقدمه 13
پیشینه تحقیق 13
دیدگاه و تحقیق مونی 17
تحقیق صدیق سروستانی 17
پیامدهای منفی مواد مخدر و اعتیاد بر فرد و جامعه 22
راه های مقابله با قاچاق مواد مخدر 25
آموزش عمومی درباره ی علل و پیامدهای اعتیاد 26
نظریه های مربوط به بیکاری یکی از علل گرایش به اعتیاد 27
نظریه روانشناختی و جامعه شناسی فشار 27
نظریه بی هنجاری 28
نظریه کنترل اجتماعی (نظریه فراغت) 29
نظریه هم وابستگی 30
نظریه فرصت افتراقی 31
مسئولین دستگاه توزیع مواد مخدر 31
نظریه انتقال فرهنگی 32
نظریه کنترل اجتماعی 32
نظریه وابستگی 32
نظریه تعامل 33
مشکلات عاطفی خانوادگی 33
نظریه ی وابستگی تمرین 34
دوستان ناباب 34
نظریه آسیب پذیری شر 36
نظریه تعامل خانواده 36
نظریه گروه همسالان و دوستان ناباب 38
نظر مک کرس و ایشتاین 39
نظریه بی . ام میلر 40
نظریه انزواطلبی مرتون 43
نظریه بی نظمی فارگنیتون 43
نظریه های روانشناختی مربوط به سود مصرف مواد مخدر 44
نظریه کنترل اجتماعی 45
نظریه های اجتماعی 45
چارچوب نظری 48
عملیاتی کردن متغیرها 50
فصل سوم 52
مقدمه 53
روش شناسی 53
جامعه آماری 54
فصل چهارم 55
مقدمه 56
سوالات 57
اثبات فرضیه ها 84
فصل پنجم 92
مقدمه 93
نتیجه گیری 94
پیشنهادات 95
موانع و محدودیت ها 96
منابع و ماخذ 98

فصـل اول

کلیات تحقیق:
چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی علل اعتیاد و راه های پیشگری از آن در بین جوانان شهر مبارکه صورت گرفته است که در سطح توصیفی و با روش پیمایشی ، جامعه آماری شامل صد آزمونی بوده که به طور تصادفی از جوانان انتخاب مسئله روش آماری را در این تحقیق واریانس یک طرفه بوده است .طبق نتایج به دست آمده شامل 5 فرضیه بوده که هر پنج فرضیه مورد تایید واقع شده است.

کلمات کلیدی: پژوهش، اعتیاد، جوانان.

مقدمه:
امروزهمسالهاعتیادبهداروهاوموادچهبهموادمجازوغیرمجازبهصورتیکمشکلجهانیوفراگیردرآمدهاست. آمار های منتشره از سوی سازمان های بین المللی در خصوص سازمان بهداشت جهانی کمیته ی کنترل جهانی مواد مخدر و سازمان یونسکو حاکی از افزایش فزاینده ی مصرف این مواد در سطح جهانی است ، تنها تفاوت موجود بین کشورها و رده های سنی مختلف در الگوی مصرفی آن هاست . بر هیچکس پوشیده نیست که گسترش این روند تیشه بر ریشه بنیادهای اخلاقی، اقتصادی و اجتماعی یک جامعه می زند و آن را از درون دچار فساد میکند و در نهایت به انحطاط می کشد.
این مشکل امروزه آنچنان خودنمایی می کند که هیچ کشوری نمی تواند خود را کاملاً مصون از آن بداند.از این رو،پی بردن به علل سوء مصرف داروها و مواد،به عنوان اولین قدم پیشگیری مطرح می شود.از آنجا که اعتیاد دارویی و وابستگی به مواد مخدر موضوعی پیچیده و چند بعدی است،طبیعتاً فعالیتی فراگیر و گسترده در همه جوانب اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی،مذهبی،آموزشی و… را طلب می کند .(فرجاد، 1385).
پی بردن به علل سوء مصرف مواد و دارو ها در جوانان و نوجوانان اولین قدم پیشگیری مطرح می شود و عوامل خطر و محافظت مربوط به مصرف مواد در جوانان و دانش آموزان فیزیکی از مهمترین برنامه های مناسب و موثر در زمینه سوء مصرف مواد و استفاده از ظرفیت ها ، واکنش های هویتی ، پیشگیری از رفتارهای خشونت امیز ، تقویت اعتماد به نفس تقویت خود پندار و … مورد نظر قرار داده اند تاکید شده که مهم ترین مبارزه با اعتیاد پیشگیری از مبتلا شدن به آن در بین جوانان می باشد.
اعتیاد به مواد مخدر زهری از خود بی خود شدن است با پناه بردن به مواد در حقیقت روح نا آرام انسانی با تهذیر خود از واقعیت می گیرد .

بیان مسئله :
چنان سنگ است معتادی که چون دیوانه در چاهش بیندازند

دوصد عاقل نداند از کدامین ده به رسم چاره پردازند

چه نوع موادی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد ؟
موادی که مورد مصرف یا به اصطلاح صحیح تر مورد سوء مصرف قرار می گیرند ، تنوع بسیاری دارند و از قرص های خواب آور معمولی گرفته تا موارد خطرناک مانند مرفین را شامل می شوند . در کشور ما هروئین ، تریاک ، حشیش ، مرفین و مواد دیگری مانند کرماتین به ترتیب بیشترین مصرف را دارند. ماده مخدر یا ماده ای مورد سوء مصرف قرار می گیرد ، ماده ای است اعتیاد آور که حالت طبیعی و معمول هیجانی ، ذهنی و خلقی فرد را تغییر می دهداین تغییر ممکن در جهت افزایش کاذب بیرو و حالت شادی فرد باشد یا موجب افسردگی و کاهش نیروی وی می شود .(میتال ، 2000)
اعتیاد به مواد مخدر به عنوان جدیترین مسئله اجتماعی در ایران وجوه مختلف جامعه شناسی ، روانشناسی ، حقوق ، سیاسی و … دارد.
به اعتقاد تحلیلگران اجتماعی : اعتیاد به مواد به عنوان یکی از مسایل پیچیده اجتماعی در عصر حاضر است که زمینه ساز بروز بسیاری از آسیبها و انحرافات اجتماعی ارتباطی دو جانبه است از یک سو اعتیاد ، جامعه را به رکود و انحطاط می کشاند و از سوی دیگر پدیده ای است که ریشه در مسائل اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی جامعه دارد . اعتیاد گرایش فرد را به اصول اخلاقی و معنوی و ارزشهای اجتماعی کاهش می دهد به طوری که آسیب شناسان اجتماعی اعتیاد را به مثابه (جنگ شیمیایی خانگی) یا جنگ بدون مرز می دانند سازمان بهداشت جهانی مساله مواد مخدر اعم از تولید ، انتقال توزیع و مصرف را در کنار سه مسئله جهانی دیگر یعنی تولید و انباشت سلامتهای کشتار جمعی ، آلودگی محیط زیست ، فقر و شکاف طبقاتی از جمله مسائل اساسی شمرده ، است که حیات بشری در ابعاد اجتماعی ، اقتصادب ، فرهنگی و سیاسی در عرصه جهانی مورد تهدید و چالش جدی قرار می دهد.
ضرورت شناخت ابعاد ، متاثر از توسعه فناوری های ارتباطی ، رایانه ها و باندهای مافیایی و دستهای پنهان است و از چنان پیچیدگی های برخوردار شده که سازمان ملل متحد آن را جرایم سازمان یافته تلقی و اقدام و اقدام به صدور کنوانسیونها و پروتکل های مختلف برای مقابله با آن (کنوانسیونهای 1971 ، 1961 ، پروتکل اصلاحی 1972 و کنوانسیون 1988 نموده است).
حجم گسترده تجارت و چرخش مالی مرتبط یا قاچاق مواد مخدر در سطح جهان مافیای منطقه ای و جهانی این موضوع را بسیار قابل تامل کرده است. (علی هاشمی ، 7:1383).

اهمیت و ضرورت تحقیق:
اعتیاد به مواد مخدر در جهان کنونی یکی از معضلات بزرگ در راستای فروپاشی نظام خانواده بشمار می رود و بلای خانمانسوزی است که موجب تحلیل قوای فکری و جسمی و عامل بسیاری از جرایم و بزهکاری های اجتماعی است در جامعه ما که قشر عظیمی از جمعیت آن را جوانان تشکیل می دهند اعتیاد این گروه جمعیتی می تواند نقش مخربی هم برای خودشان و هم برای جامعه داشته باشد و از آنجایی که کشور ما در همسایگی دو کشور بزرگ (افغانستان و پاکستان) که تولید کننده مواد مخدر در جهان است موسوم به هلال طلایی قرار گرفته و سالانه بیش از 3500 تن انواع مواد مخدر در این کسورها تولید می شود سالانه حدود 50 درصد از جرایم به نوعی مربوط به مواد مخدر که سرمنشا بسیاری از جرایم مانند قتل ، تجاوز به عنف و دزدی است .
اگر هزینه مصرف مواد مخدر هر معتاد 5000 ریال تخمین بزنیم هر روز 1000 میلیون ریال مصرف خرج دود کردن و به هدر رفتن سرمایه عادی این مملکت می شود که با این مبلغ می توان بالغ بر 1000 مدرسه ساخت و اگر در هر مدرسه 350 دانش آموز مشغول به فراگیری علم شوند مجموعاً 30050000 نفر سالانه در این مملکت به تحصیل خواهند پرداخت.
مسلماً هدف ما در مرحله حدود 19 میلیون نفر دانش آموز است که نباید به دلیل مختلف منجمله حس کنجکاوی حس تعامل با دنیای خارج از طریق وسایل ارتباط جمعی و رسانه ای ، فقدان شناخت لازم و در خصوص مواد اعتیاد آور ، ضعف تصمیم گیری بالاخص در زمان تعارف از سوی دوستان ، میل به کسب نتیجه از طریق تجربه شخص در خصوص پدیدهای مجهول و … بیشتر در معرض خطر هستند و با شناسایی ملل و عوامل شیوع اعتیاد در جوانان می توان سطح دانش و نگرش جوانان را ارتقاء داد و با جلب همکاری نهادهای مدرسه ، خانواده و جامعه مداخله مثبت و اندیشمندانه برای مقابله با شرایط قبل از اینکه منجر به اختلال یا ناتوانی شود به عمل آورد از طریق مشارکت دادن به نوجوانان در فعالیت های زندگی و آموزش مهارتهای زندگی به آنها بستر مناسبی برای امید های آینده فراهم ساخت همچنین می توان در کلاسهای آموزش خانواده و دوره های ضمن خدمت نتایج بهره برده و سطح آگاهی مدرسان ، اولیای ارتقاء داده و در فعالیت های پیشگیرانه رابطه ای پیشگیری و مشارکتی مدارس از این نتایج بهره برد .

اهداف تحقیق:
1- اهداف کلی
2- اهداف جزئی
1- اهداف کلی :
بررسی علل گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر در شهرستان مبارکه
2- اهداف جزئی
1- مطالعه رابطه مشکلات عاطفی – خانوادگی و گرایش جوانان و نوجوان به مواد مخدر.
2- مطالعه رابطه دوستان ناباب و گرایش جوانان له مصرف مواد مخدر
3- مطالعه رابطه گذران اوقات فراقت و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر
4- مطالعه رابطه ی مساله بیکاری و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر
5- مطالعه رابطه عدم برخورد قاطعانه دستگاههای مسئول با توزیع کنندگان مواد و گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر.

سوالات تحقیق:
1- آیا بین مشکلات عاطفی – خانوادگی و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر وجود دارد؟
2- آیا بین گذران اوقات فراغت و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد؟
3- آیا بین گذران اوقات فراغت و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد؟
4- آیا بین مسئله بیکاری و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر رابطه دارد؟
5- آیا بین رابطه عدم برخورد قاطعانه دستگاههای مسئول با توزیع کنندگان مواد مخدر و گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر رابزه وجود دارد ؟

فرضیات تحقیق:
1- بین مشکلات عاطفی – خانوادگی و گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد رابطه معنی دار وجود دارد.
2- بین دوستان ناباب و گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر رابطه معنی دار وجود دارد.
3- بین گذران اوقات فراقت و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر رابطه معنی دار وجود دارد.
4- بین بیکاری و گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر رابطه معنی دار وجود دارد .
5- بین عدم برخورد قاطعانه دستگاههای مسئول با توزیع کنندگان مواد و گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر رابطه معنی دار وجود دارد.

متغیرها :
متغیر وابسته متغیر مستقل
– متغیر وابسته: اعتیاد جوانان و نوجوانان و گرایش به مواد مخدر
– متغیر مستقل : مشکلات عاطفی خانوادگی – بیکاری – دوستان ناباب – گذران اوقات فراغت – عدم برخورد قاطعانه دستگاه مسئول با توزیع کننده مواد .

تعریف واژه های کلیدی:
1- عوامل : جمع عامل که در روانشناسی به معنی یکی از نیروها یا حالتی است که به طور گروهی یا فردی به نتیجه معینی منجر می گردد و در آمار شناسی متغییری است که در یک پژوهش مورد توجه و بررسی قرار دارد .
2- اعتیاد چیست؟ از نظر لغوی اعتیاد یعنی عادت کردن ، خوگرفتن با هرچیزی را معنی کرده اند . اما در سال 1964 تا 1968 سازمان بهداشت جهانی وابستگی دارویی را جایگزین اعتیاد نمود است . پس اعتیاد طبق نظریه محافل یک وابستگی است.
3- معتاد کیست؟معتاد کسی است که بر اثر مصرف مواد مکرر و مداوم متکی به مواد یا دارو شده باشد یا به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر شناخته می شود .والدین باید توجه داشته باشند که یکبار مصرف مواد مخدر یا سیگار دلیل اعتیاد جوان یا نوجوان محسوب نمی شود و نتبیه بدنی ، تحت فشار گذاشتن نوجوان با اعمال شبیه آن به دلیل فوق درست نیست . زیرا اگر گرایش جوان به مواد مخدر خواهد انجامید. در حال حاضر از نظر پزشکی معتاد به کسی گفته می شود که تمایل شدید و غیر قابل کنترل به مصرف مواد دارد .
قطع یا کاهش مصرف مواد ، حالت های جسمی ترک (مانند دردهای شدید جسمی، نهوع ، استفراغ، ارزش و …) در او پدید می آورد . بی توجهی به علایق یا لذت های دیگر دارد و زمان قابل توجهی را به فعالیت های مصرف و به دست آوردن مواد اختصاص می دهند و به رغم وجود شواهدی دال بر نتایج زیان آور آشکار ، آن ها به مصرف مواد می دهند.(راینبرگ، 1998)
4- مواد مخدر: از نظر آسیب شناسی هر دارویی که پس از مصرف چنان تغییراتی را در انسان به وجود آورد که از نظر اجتماعی قابل قبول و پذیرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت نشان دهد آن دارو مخدر است .
دکتر عبدالله بن احمد طیار می گوید: هر ماده ی خام یا ساخته شده ای که بیدار کننده و آرام بخش باشد و بدون غرض طبیعی به کار گرفته شود موجب اعتیاد می گردد و به دنبال آن ضرر جسمی ، اجتماعی ، اقتصادی و اخلاقی پدیدار آید مخدر نامیده می شود .

کاربرد تحقیق:
تحقیقی که ماانجام دادیم بیشتر در مراکز درمانی و توانبخشی و مرکزهای ترک اعتیاد و مقابله با اعتیاد و هم در مدارس وهم در دانشگاهها می تواند یک تحقیق عملی باشد و هم می تواند برای آموزش به دانشجویان و جوانان باشد و هم در نهاد های دولتی می تواند برای پیشگیری و برخورد صحیح با جوانان و افرادی که در دام اعتیاد افتاده اند مفید و کار ساز باشد و در صدا و سیما هم می تواند به خانواده ها و جامعه آموزش های لازم را برای پیشگیری افراد و اعضای خانواده ارائه دهد.

فصـل دوم

ادبیات تحقیق:
1- پیشینه تحقیق
2- واکاوی مفهومی

مقدمه:
این فصل شامل پیشینه ی تحقیق که در آن اعتیاد و پیامدهای اعتیاد بیان شده و شامل دیدگاه هایی در مورد اعتیاد و در پایان هم نظریه های اعتیاد که شامل نظریه بیکاری – مشکلات عاطفی و خانوادگی و اوقات فراغت و دوستان نا باب است.

پیشینه تحقیق:
با توجه به این که بررسی یک واقعیت اجتماعی توسط محققی خاص صورت نمی گیرد و هر کدام از محققان و نهاد و سازمانهای خاص هر کدام بنا به برداشت و طرز تلقی و نیاز خود به یک مسئله به دنبال دسیدن به پاسخ خا و پیدا کردن راه حل های آنها هستند در این قسمت با توجه به نزدیکی موضوع مرتبط بودن متغییرهای مورد استفاده پژوهش حاضر به چند موضوع تقریباً مرتبط که مطالعاتی واجب آن انجام گرفته می پردازند .
چرا باید در مورد مصرف هر نوع ماده مخدر توسط نوجوانان و جوانان نگران بود.؟
مصرف مواد مخدر نوجوانان خطرناکتر از سایر گروه هاست . همه مواد مخدر یا اصطلاحاً روان گردان ، اثرات طولانی مدت بر خلق ، توجه ، تمرکز ، ذهنی فرد دارد .
آن ها می توانند به حافظه شخص آسیب زده ، موجب اختلال و حتی توقف رشد وی می شود .به طور معمول کسانی که چندبن بار مواد مخدر مصرف می کنند با وجود داشتن مشکل عاطفی – خانوادگی ، تحصیلی و اقتصادی و اجتماعی و … به مصرف ادامه می دهند و به هر راهی برای دستبابی به مواد متوسل می شوند . که این امر درنهایت ومنجر به راه های خلاف و غیر قانونی می شود . خطر عمده مربوط به نوجوان این است که این نوع فعالیت ها تبدیل به سبک زندگی آن ها در تمام طول عمر شده . آن ها به این گونه زندگی عادت می کنند از آنجا که نوجوان به دلیل رشد ناکافی ذهنی و اجتماعی ارتباط بین فعالیت های حال و آینده خود را نمی بینندو فکر می کنند قادر به تغییر زندگی خود هستند . هر **** که اراده کننده با این تصور واهی که خود را اصلاح کرده مصرف را کنار خواهد گذاشت ، ممکن است مدت ها درگیر فعالیت های مربوط به مواد شوند و زمانی به خود می آیند که دیگر منوانند این سبک زندگی را کنار خواهند گذاشت . ممکن است مدت ها درگیر فعالیت های مربوط به مواد شوند و زمانی به خود می آیند که دیگر نتوانند این سبک زندگی را کنار بگذارند.
علاوه بر مشکلات فوق ، نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر به برخی از مشکلات زیر مبتلا می شوند .
1- آسیب های جسمی و روانی – شناختی (مثل بالارفتن احتمال ابتلا به ایدز آسیب های حافظه ، اختلالات کبدی و مسمومیت های هاد).
2- خطر افزایش فعالیت های جنسی زود رس و ناهنجار
3- مشکلات رفتاری و درگیری های قانونی.
4- احتمال بالارفتن ناهنجاری و دخالت در بزه های مختلف.
5- توقف با اختلال رشد هیجانی ، اجتماعی ، اخلاقی و هوشی.
6- تناقص و اختلالاتی ئر کارکرد حرکتی.
7- بی علاقگی و بی انگیزگی نسبت به کار و فعالیت های پیشین.
8- افت تحصیلی مشهود.
9- بالا رفتن احتمال خودگشی
(اینترنت، 2001)
چرا نوجوانان سیگار مصرف می کنند ؟ بررسی های بسیاری درباره ی سبب شناسی مصرف موادتوسط نوجوانان صورت گرفته و رویکردهای متعددی در این زمینه وجود دارد یکی از جدیدترین رویکردها در این زمینه رویکرد آلن لشتز است.که به دیدگاهاحساس خوب در مقابل احساس بهتر معروف است.
وی با تحلیل عمیق پژوهش های مربوط به 70 عامل ریسک و 30 عامل حمایتی جنسی دست یافت او با بررسی دقیق تر این صد عامل به این نتیجه رسید که بیشتر مصرف کنندگان به ویژه نوجوانان در پی رسیدن به احساسی بهتر از احساس فعلی آنها بوده ، تازه و هیجان انگیز باشد حالت هیجانی و خلقی آنها معمولی یا خوب است اما برای آنها راضی کننده نیست لذا آنها در پی رسیدن به چیزی اند که خلق ، ادراک و هیجان آن ها را تغییر دهد. بخش دیگری از مصرف کنندگان مواد ، به ویژه دختران نوجوان و جوان به علت داشتن حالت اضطرابی و افسردگی که قبلاً با آن دست به گریبان اند سعی می کنند به مصرف مواد به حالت خو یا به عبارت دقیق تر ، حالت طبیعی در خلق و ادراک خود برسند. (اینترنت، 2:2001)
در واقع علت اصلی مصرف مواد در کلیه معتادان و مصرف کنندگان مواد تغییری است که آنها در مغز و سیستم عصبی فرد ایجاد می کنند.
این مواد ، لذتی غیر طبیعی در مغز فرد ایجاد می کنند که حالت هاجانی و خلقی او را بالا می برد اما بلافاصله پس از کاهش یا از بین رفتن اثر ماده مخدر حالت قبلی به همان صورت یا حالتی شدید تر ظاهر می شود و فرد را برای دست یابی مجدد با آن حالت هر خوشی (یا احساس خوب یا بهت) دوباره به مصرف مواد روی می آورد . در نتیجه این چرخه ادامه یافته و به اعتیاد فرد منجر می شود . پژوهش های انجام یافته در مورد سبب شناسی مصرف مواد توسط نوجوانان نشان داده اند که زندگی و فعالیت در محیط های خاص احتمال روی آوردن فرد به مصرف را افزایش می دهد ، تحصیل در مدارس پر جمعیتی که افرادی با فرهنگ های مختلف تشکیل شده است از عوامل مساعده کننده این گرایش است. در چنین محیط هایی دوستی های نامناسب شکل گرفته ، همسالان تاثیر زیادی را هم می گذارند این که در مدارس فوق احتمال حضور دانش آموزان یا افرادی با سابقه مصرف مواد یا خرید و فروش مواد زیاد است.
محیط خانه نیز می تواند یکی از عوامل خطر در گرایش فرد به مصرف مواد باشد .
طبق پایان نامه بررسی علل اعتیاد و راهکارهای پیشگیری از آن در بین جوانان شهرستان لردگان به فرضیه های آن :
1- بین شغل و گرایش جوانان به اعتیاد رابطه وجود دارد.
2- بین سن و گرایش جوانان به اعتیاد رابطه وجود دارد.
3- بین میزان تحصیلات و گرایش آن با اعتیاد رابطه وجود دارد.
4- بین عوامل اجتماعی و گرایش جوانان اعتیاد وجود دارد . از نتایج بدست آمده همان گونه که ملاحضه می شود فرضیه اول بر حسب سن 14% پاسخگویان کمتر از 20 سال بوده اند .
فرضیه و با توجه هب جدول شماره (2) بین سن و گرایش به اعتیاد رابطه وجود ندارد .
فرضیه دوم همانگونه که ملاحظه شد 7% پاسخ گویان کارگر 17% کارمند 2% کشاورز و فرضیه HI (فرضیه تحقیق) رد درمقابل HD تایید می شود بین شغل و گرایش به اعتیاد رابطه وجود دارد .
فرضیه سوم هم بر حسب تحصیلات ابتدایی 13% راهنمایی 45% بین تحصیلات و گرایش به اعتیاد رایطه وجود دارد .
فرضیه چهارم بر اساس نتایج بدست آمده می توان گفت بین تحصیلات و گرایش به اعتیاد رابطه وجود ندارد.(عسگری ، 1390)

دیدگاه و تحقیق مونی:
در خانواده هایی که بزرگسالان به ویژه پدر و مادر مواد مصرف کرده یا در خرید و فروش آن اقدام می کنند فرد خواهی یا نخواهی به سوی دخالت در مسائل مربوز به مواد کشیده می شود .

تحقیق صدیق سروستانی:
در خانواده های پرتشنج و متشنج نیز احتمال مصرف مواد مخدر توسط نوجوانان بیش از خانواده های آرام . کم تعارض است.
برخی ویژگی های فردی نیز عامل زمینه ساز مصرف مواد است . نوجوانان مضطرب ، افسرده ، منزوی فوت نفس ، حس احترام به خود پایین و کسانی که احساس می کنند مورد توجه هیچ کس نیستند بیشتر در معرض خطر مصرف مواد قرار دارند شرایط اجتماعی خاص مانند نبود تفریحات سالم و متنوع ، بیکاری فراگیر ، کمرنگ شدن ارزش ها وقواعد اخلاقی در سطح جامعه تاثیر رسانه های جمعی مانند تلویزیون ، وجود فشار اجتماعی و نبود مقصدهای مناسب ،مشتق های مختلف انتخاب(مانند لزوم شرکت در کنکور برای ورود به دانشگاه که هیچ یک جاگزینی ندارد) . نبود امکان شرکت فعالانه نوجوانان و جوانان در امور اجتماعی و نداشتن مسئولیت گروهی و جمعی نیز در گرایش افراد به مواد مخدر تاثیری غیر قابل انکار دارد.(رحمت الله صدیق سروستانی ، 191:1388) .
مجموع پژوهش های انجام شده موارد زیر را به عنوان مهم ترین عامل و گرایش نوجوانان و جوانان به مواد مخدر شناسایی کرده اند.
1- حساس تنهایی
2- فقدان کنترل و توجه والدین
3- سخت گیری و کنترل بیش از حد
4- آشفتگی یا از هم پاشیدگی ساختار خانواده
5- کم رنگ بدون ارزش ها و قواعد اخلاقی در جامعه و یا نبود توجیهات منطقی در مورد ارزش های اخلاقی برای نوجوانان و جوانان.
6- فشار همسالان و دوستان
7- کمبود اعتماد به نفس و احترام به خود
8- خود نمایی
9- کنجکاوی و هیجان طلبی
10- مشکلات هیجانی
11- وجود فاصله طبقاتی بسیار
12- مشکلات در مدرسه
13- فشار اجتماعی و نبود تفریحات سالم ومتنوع وجو مشارکت
عباس عبدی در آمریکا تحقیق کرد که 26 درصد مردم آمریکا مشتری دائمی صنایع دخانیات هستند و نکته مهم تر اینکه مصرف سیگار در دهه 1990 در بین جوانان زیر 20 سال به سرعت افزایش یافته و به حدی که بیش از یک سوم دانش آموزان دبیرستان سیگار می کشند و رغم دانش آموزانی که در تحقیقات اظهار داشته اند در یک ماه بیش از رفع تحقیق حداقل یکبار سیگار کشیده اند از 20 درصد در سال 1991 به 40 درصد در سال 1997 رسیده است.(عباس عبدی، 111:1367).
ابوالقاسم کرمی در تحقیقی: در آمریکا نشان داده که در سال 1994 رقمی حدود 13 میلیون نفر یعنی 2/6 درصد از افراد 12 سال و بالاتر الکلی بوده و روزانه 5 نوبت و در هفته حداقل 5 روز مشورب استفاده کرده و بیشترین افراد این گروه از مصرف کنندگان گروه سنی 21-18 سال قرار داشته است.(ابوالقاسم کرمی ، 76:1372).
چه نشانه هایی در نوجوان هشدار دهنده است؟
به طور معمول نشانه هایی وجود دارد که می توان بر اساس آن ها احتمال مصرف مواد مخدر را در نوجوان تشخیص داد. بنابراین والدین باید از این نشانه ها آگاهی داشته باشند به آنها حساس باشند اما باید به خاطر داشته باشند که آن چه ممکن است به عنوان نشانه های مصرف مواد به نظر آیند در حقیقت می تواندمعمول دور نوجوان به حساب آیند. ار این رو والدین بایستی به این نشانهها توجه داشته و یک یا چند نشانه ناچیز بسنده نکنند و از واقعیت مطلب اطمینان حاصل نمایند .
این نشانه ها عبارتند از :
الف- نشانه های جسمی:
1- خستگی مکرر و بدون علت
2- شکایت های جسمی
3- چشم های قرمز و پف کرده
4- سرفه های طولانی وادامه دار
5- داشتن حالت سرما خوردگی به مدت طولانی
6- داشتن علائم سوختگی در دست ها
ب) نشانه های مربوط به خانه:
1- درخواست پول بیش از حد معمول و بالا رفتن هزینه های فردی
2- ناپدید شدن برخی از وسایل شخص یا منزل
3- کنار گذاشتن فعالیت هایی که قبلاً از آن ها اذت می برد
4- غیبت های مکرر و غیر معمول از خانه
5- کم شدن اشنها(نوجوان ادعا می کند که در بیرون از منزل غذا خورده است)
6- بی توجهی به ظاهر خود
7- تغییرات خلقی هیجانی ناگهانی و بی علت (عصبانیت یا خوشحالی بی مورد)
8- زدن عینک آفتابی در زمان غیر معمول (برای پنهان کردن سرخی و پف کردگی چشم)
9- پوشیدن لباس های آستین بلند ، بیش از حد معمول (برای پنهان کردن عمل تزریق مواد در صورت استفاده از تزریق)
10- استفاده بیش از حد از خوشبو کنند هایی مانند عطر برای پنهان کردن بوی مواد
11- آغاز بحث های طولانی و بی مورد بخاطر موضوعات پیش پا افتاده
12- افسردگی و فقدان کلی علایق
13- رفتار غیر مسئولانه
(پایگاه انترنتی: NIDA)
به طور کلی یکی از محققان عوامل و علل گرایش به اعتیاد را در یک طبقه بندی مختصر به شرح زیر است:
1- عوامل دارویی:
گاهی مواد مخدر مخصوصاً ترکیبات تریاک برای تسکین درد بوسیله پزشک یا افراد دیگر تجویز می شود و همین تسکین موقت فرد را به تکرار مصرف و در نتیجه اعتیاد می کشناد.
2- عوامل روانی:
اضطراب احساس تنهایی گرایش به افسردگی ، فقر در روابط عاطفی و احساس بی کفایتی از ویژگی های عمده روانی بیماران است.
3- عوامل خانوادگی:
خانواده های آشفته خانواده هایی که دارای مشکلات ارتباطی هستند و یا اعتیاد در بین اعضای خانواده رایج است، مشکلات زناشویی و اختلافات خانوادگی ، از جمله عوامل سوق دهنده ی افراد به سوی اعتیاد می رود.
4- عوامل اجتماعی :
فقر و بیکاری ، وجود دوستان ناباب ، عرضه ی زیاد و سهولت به دسترسی به مواد از جمله مهم ترین عوامل اجتماعی اعتیاد هستند.
5- عوامل فرهنگی :
تحول ارزشها ، فاصله و شکاف فرهنگی بین نسل ها سست شدن اعتقادات دینی و باورهای مذهبی و سنتی ، کنترل احساس یاس و ناامیدی از جمله مهم ترین عوامل فرهنگی اعتیاد است.
6- عوامل سیاسی:
تاریخ بیانگر آن است که همواره استعمار گران برای تداوم تسلط استعماری خود از توسعه ی اعتیاد برای گسترش و تداوم نفوذ خود استفاده کرده اند .(وایبرگ ، 21:1988).

پیامدهای منفی مواد مخدر و اعتیاد بر فرد و جامعه:
گسترش اعتیاد به مواد مخدر و همچنین قاچاق این اثرات منفی و عوارض بسیاری بر جامعه و خود فرد برجای می گذارد که در اینجا مختصراً به بعضی از آنها اشاره می نماییم:
زیان ها و پیامدهای دینی و اعتقادی این یک اصل مسلم و ثابت شده است که عقل سالم در بدن سالم می باشد اگر بدنی بر اثر مصرف مواد نوهم زا و مخدر آلوده گردد ، چگونه می تواند به درستی تصمیم بگیرد؟
آیا توانی برای اندیشیدن درست برای او باقی می ماند ؟ به همین جهت اعتقادات دینی مذهبی خویش را زیر پا می گذارد ، به قیمت این که بتواند یک روز دیگر به مواد مورد نظرش دست یابد.

زیان ها و پیامدهای روحی و روانی:
فرد معتاد فاقد تعادل ذوانی است و لاابالیگری عدم توجه به اصول و مققرات جامعه ، تسلیم شدن در برابر پیشامدهاضعف اراده ، بی توجهی به مسئولیت های فردی و اجتماعی از خصوصیات رفتاری شخص معتاد است.

زیان ها و پیامدهای اجتماعی:
بعضی از زیان های اجتماعی اعتیاد عبارتند از :
1- از بین رفتن امنیت و آرامش خانواده
2- حاکم شدن فقر و فلاکت بر خانواده ها ، افراد معتاد از نظر عواطف انسانی به صفر می رسند و فاقد رحم و عطوفت انسانی نی باشند بالاترین اندیشه هایشان این است که پول موادشان را بدست آورند . دیگران برایشان مهم نیست که همسر و فرزندانشان چیزی برای خوردن دارند یا نه؟
3- بی توجهی به تربیت فرزندان اکثر بچه هایی که به دزدی و کلاهبرداری روی می آورند از خانواده های معتاد هستند.
4- جرم و جنایت در جامعه
5- افزایش فحشا و فاحشه زنان . فرد معتاد به خاطر ضعف جسمی و پژمرده شدن و آلوده شدن که آن مبتلا می شود نمی تواند همسرش را ارضاء نماید از نظر عاطفی ، محبت و حتی و زناشویی همسرش بسیار رنج می کشد به همین خاطر بسیاری از آنان دارای ایمان قوی نیستند . براحتی خویش را به مردان بیگانه می سپارند.

زیانها و پیامدهای اقتصادی:
اقتصاد سالم رگ حیاتی هر خانواده و در سطح بالاتری هر دولتی می باشد . مصرف مواد افیونی و دخانیات و سایر مواد مخدر علاوه بر مضرات بهداشتی و خطرات مسلم جانی که همراه دارد زیان های قابل ملاحظه و غیر قابل جبران اقتصادی برای فرد معتاد و خانواده ی او و به طور کلی برای جامعه به بار می آورد .

زیان ها و پیامد های سیاسی و امنیتی:
هنگامی که استعمارگران برای ایجاد سلطه بر کشورهای دیگر سعی در گسترش و افزایش مواد مخدر در آن کشور را دارند تا کنون براحتی جوانان و نیروهای اصلی آن جامعه را از پا در می آورند و نیروهای اصلی جامعه نیز دچار اعتیاد و قاچاق مواد مخدر شوند دیگر بفکر دفاع و مقابله از مرز و بوم و ناموس خود در مقابل بیگانگان نیستند و بدین شکل امنیت ، آسایش و آرامش مملکت به خطر می افتد.

زیان ها و پیامدهای جسمی و بهداشتی :
مصرف مواد مخدر زیان های جبران ناپذیری بر جسم معتادان و نیز پیکره ی جامعه وارد می کندکه در اینجا به برخی از این زیان ها و عوارض اشاره می کنیم.
1- ضعیف شدن سلول های پوسته مغز
2- ضعف سلول مخچه
3- حمله های مغزی
4- انحلال نخاع ستون فقرات
5- استفراق و سردرد شدید
6- عاجز ماندن مردان از عمل جنسی و سرانجام عقیم شدن آنها
7- نقص شهوت در زنان و به وجود آمدن سرد مزاجی
8- یبوست شدید و خونریزی
9- ناراحتی پوستی
10- کاهش فشار خون و دهها بیماری دیگر
راه های مقابله با قاچاق مواد مخدر:
برای جلوگیری از گسترش اعتیاد در جامعه راه های گوناگونی وجود دارد که با بررسی های کارشناسانه می توان از طریق این راهکارها با این معضل بزرگ مبارزه کرد :
1- تقویت ارزشها و اعتقادات مذهبی وقتی ایمان به خداوند سبحان در قلوب جای گیرد ، انسان فقط به محبت خداوند می اندیشد. تنهایی خویش را با او به سر می برد و اوقات فراغتش را به راز و نیاز با او تعالی می بخشد اما اعتیاد این تفکرات را از نوجوانان ما می گیرد و به جای اندیشیدن به این مسائل در فکر پیدا کردن اتاق و جای خلوتی هستند تا خود را بسازند . تحقیقات وسیع به منظور شناسایی دقیق علل روی آوردن افراد به ویژه جوانان به اعتیاد شناخت دقیق نیازهای جوانان مانند تحصیل ، اشتغال ، ازدواج ، مسکن ، امکانات سالم تفریحی و ورزشی و توجه به تربیت فرزندان و اصلاح آنان ارائه الگوی درست – تاپیر همنشینی ، صالحان و مردان حق ، چنان که مولانا جلال الدین رومی می گوید:
نار خندان باغ را خندان کند
صحبت مردان تو را مردان کند
همنشین اهل معنی باش
تا هم عطا یابی و هم باشی فتی

آموزش عمومی درباره ی علل و پیامدهای اعتیاد
نقش آموزش و پرورش و مدارس در پیشگری از اعتیاد
نقش و ارتقای فرهنگی جامعه در پیشگیری از اعتیاد،نقش بهداشت ، نقش رسانه ها و وسایل ارتباطی- ایجاد اشتغال و مبارزه با بیکاری ، ایجاد تقویت و خداترسی در قلب سربازان و ماموران – تشکیل انجمن های مردمی برای پیشگیری از اعتیاد .

نظریه های مربوط به بیکاری یکی از علل گرایش به اعتیاد
نظریه روانشناختی و جامعه شناسی فشار:
طبق نظر آگینو: می گوید که هیچ تعریف منطق القولی در مورد روان شناختی و جامعه شناسی فشار وجود ندارد و معتقد است که بزهکاری در بین افراد طبقه پایین جامعه شناسی فشار وجود دارد و معتقد است بزهکاری در بین افراد طبقه پایین جامعه جست و جو کردند زیرا به نظر آن ها جامعه آمریکا افراد بیکار زیاد مشهور است . افراد گاهی اوقات خود را به خاطر عدم دست یابی به کار ملامت می کنند آن ها ناشی از عدم توانایی خود می دانند جابه جایی از یک محل به محل دیگر باعث از دست دادن شغل فرد می شود و فداکاری خود را از دست می دهد و مدتی برای پیدا کردن شغل خوب به مراکز کاریابی می رود اما سرانجام به خاطر این که نتوانست شغلی که در شان و منزلت او باشد پیدا کند ناکام می شود . با وجود خرجهای زیادی که در جامعه هستند فرد دیگر قادر به برآورده شدن نیازها و مخارج زندگی نمی شود و کم کم با فقر دست و پنجه نرم می کند . اما فقر به گونه ای فشار می اورد که فرد ممکن است برای گذران زندگی خود با افرادی آشنا شود که مواد توزیع کنند و قبلاً هم به فرد پیشنهاد های همکاری به او داده شود و حالا موقعیت او به گونه ای است که می توان از او یک طعمه ی خوی ساخت و فرد هم به گروه قاچاق می پیوندد و خود نیز کم کم به استفاده ای از آن می کند . تا جایی که خود را اسیر این مواد می کند و فرد بیکار حالا یک فرد معتاد به مواد مخدر است . نظریه ی فشار می گوید ، بیکاری زمانی رخ می دهد که افراد نمی توانند آن چه را می خواهد از داه درست و مشروع به دست آورید.(آگینو، 253:1378) .

نظریه بی هنجاری
در بیکاری نیز آنومی یک حالت جمعی است که با صفات بحران ، آشفتگی و بی سازمانی اجتماعی بیان می شود <==<== بیکاری به عنوان یک پدیده اجتاعی زمینه مساعدی برای انجرافات بویژه اعتیاد است افراد بیکار چون پیش ترین اوقات خود را در قهوه خانه و می گذرانند و این گونه اماکن بهترین و مناسب ترین جا برای فروش و مصرف مواد است در نتیجه برای گرایش و کشش به طرف اعتیاد کامل مساعدی به شمار می آید که در اصل از بیکاری مردم ناشی می شود . زیرا یکی از موادی که در هنگام تحقیق نظر مرا جلب می کند وجود این قبیل اماکن عمومی برای مصرف مواد مخدر بود .(فرجاد، 38:1374)

طبق نظریه ی بی هنجاری:
با کمال تاسف دیده شده که بیش ترین معتادان هر جامعه را افراد بیکار و افرادی که شغل ساده دارند تشکل میدهند . مثلاً افرادی که به شهرها مهاجرت می کنند و در مکان های شلوغ و پرجمعیت شهرهای تجاری زندگی می کنند البته نمی توان گفت بین بیکاری و اعتیاد رابطه ی مستقیم وجود دارد چون در هر جامعه ای عده ی زیادی از افراد بیکارهستند اما معتاد نیستند . اما می تواند علتی داشته باشد مه افراد را به این راه می کشاند که تنها راه فرار از این ناراحتی ها را مصرف مواد می دانند . عامل دیگر این گونه توزیع کنندگان مواد سمی دارند که مواد را از گونه افراد شروع کنند . تحقیقات نشان داده است که 16 درصد معتادان را افراد بیکار تشکیل داده اند . (فرجاد، 252:1368).

طبق نظریه جیمز شورت:
چون قیمت مواد مخدر بی نهایت گران و کمیاب است افرادی که معتاد هیتند اغلب یا بیکارند یا درآمد کمی دارند و آن ها برای تهیه ی مواد خود دست به انجام فعالیت های غیر قانونی و نامشورع می زنند تا مواد خود را تامین کنند مثلاً کسی که به هروئین معتاد می شود وابستگی و نیاز مصرف روزانه او به هروئین به صورت یکی از مهمترین جنبه های زندگی روزانه اش در می آید اگر در گذشته آنان مواد مخدر را برای کسب لذت و یا اثرات جسمی و روحی مصرف می کردند ولی بعد از مدتی برایشان به صورت یک نیاز جسمی و روحی در می آید و برای حفظ تعادل بدن مجبورند بتدریج مقدار بیش تری مصرف کنند و چون هزینه روزانه ای برای به دست آوردن مواد مخدر خیلی بیش تر از در آمد معمولی خواهد شد و افرادی که بیکارند ناچار برای تهیه ی آن دست به کارهایی نظیر دزدی یا فرد فروشی می کنند تا بتوانند پول مورد نیاز برای مواد مخدر خود را کسب کنند و به طور متوسط یک معتاد (سالیانه حدود 700 هزار تومان) پول برای خرید مواد مخدر تهیه کنند(فرجاد ، 131:1368).

نظریه کنترل اجتماعی (نظریه فراغت)
طبق نظر برداشت :اگردر جامعه ای رشد صنعت به سرعت افزایش یابد و درآمد ناشی از این صنعت به طور عادلانه توزیع نگردد کارکنان برای اداره ی زندگی خود مجبورند ساعات بیشتری را به کار مشغول شوند . خود به خود خستگی جسمی و روحی آنان منجر شده ناگریز می شوند که این خستگی را از طریق مواد مخدر بر طرف نمایند .
بویژه اگر در جامعه ای برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت و اوقات بیکاری مردم از طرف دولت برنامه ریزی های اجتماعی نشده باشد چون هدایت همیشه دو هزینه سازنده است از طرف دیگر رشد شهرها مطرح می شود و رشد شهرها فاصله و شکاف طبقاتی را زیاد نموده و به عدم ارتباط با مردم با یکدیگر حتی با خویشاوندگان و دوستان خودشان منجر می گردد و همین مسئله پیدایش مشکل مسکن و تغذیه را منجر می گردد و این مشکلات به نوبه ی خود زمینه مساعدی برای گرایش به اعتیاد است همچنین رشد شهرها به دشواری زندگی از طریق درآمد ثابت از یک طرف و مشکلات ترافیک از طرف دیگر منجر می گردد و مردم ناگزیر خواهند شد بیشتر از اوقات خود را در کنار ماشین های خارخانه دار بگذرانند و ضمن خستگی و کوفتگی ناشی از کار قدرت تربیت و سرپرستی فرزندانشان را ندارند و بی توجهی نیست واقعیت وخود معتادان بیش از حد درجامعه آمریکا و آلمان فروان است .(بهروش ، 49:1374)

طبق نظریه پیرسون "1987" :
او دریافت که اولین بار ممکن است پیشنهاد مصرف مواد از سوی دوست یا خواهر یا برادر صورت می گیرد . (پیرسون،281:1987).

نظریه هم وابستگی:
این اصطلاح برای نشان دادن الگوهای رفتاری اعضای خانواده است که شدیداً تحت تاثیر عضو معتاد خانواده قرار می گیرند . اعضای خانواده فرد بیمار وقتی از اعتیاد او آگاهی می یابند ، طردش می کنند یا خواسته های او را برآورده نمی کنند در نتیجه او احساس تبعیض می کند و بیش تر به مواد پناه می برد . (ناجی ، 148:1388) و 4 درصد از معتادان مشکلات عاطفی ، 93 درصد آن ها مشکلات خانوادگی دارند .

نظریه فرصت افتراقی :
مسئولین دستگاه توزیع مواد مخدر:
یکی از مهمترین عوامل اعتیاد در دسترس بودن مواد مخدر است چون که به آسانی در اختیار مردم قرار گیرد گرایش به آن آسان تر صورت می گیرد در ایران به تجربه ثابت شده اجازه مصرف حتی طی شرایطی خاص برای عده مخصوصی به اعتیاد جوانان کمک کرده است و چه بهتر است که وزارت بهداشت و درمان و سازمان بهزیستی نیز به این مشکل اجتماعی بیش تر توجه کند و چون حتی گرفتن اجازه مصرف برای عده ای وسیله در آمد شده است که هم به نابودی افراد جامعه کمک می کند و هم رشد اجتماعی و اقتصادی جامعه را که به وجود نیروی انسانی کارساز نیاز دارد <== متوقف می نماید در آمریکا ثابت شده است که در زمان قانونی بود مصرف سیگار ، حشیش درصد معتادان بسیار بالا بوده است و یا در کشور نپال که مصرف حشیش و ماری جوانا و هروئین ازاد است بالاترین رقم مصرف جذب توریست را در جامعه های صنعتی غرب دارند و حتی ازدخترانی که به پنال می آیند و مدت توقفشان طولانی می شود ممکن است برای خرید مواد مخدر تن به خود فروشی دهند .(بهروش ، 184:1374).

نظریه انتقال فرهنگی :
که بر اساس آن در مناطق برخورد دار از سطح بالای بزهکاری مانند فقر ، بیکاری و سرقت است این پدیده ، کمابیش به صورت جنبه های سنتی و اجتماعی در می آید نسبت هایی که از راه برخوردهای جوانان و نوجوانان بزهکار اتفاق می افتد . (صدیق، 102:1374).

نظریه کنترل اجتماعی :
مطالعات زیادی در مورد نیروی پیوند های خانوادگی و رفتارمخاطره آمیز جوانان (کشیدن سیگار ، مارجوانا) محققان دریافتنه اند ریسک کم تر ، هم بستگی شدیدی با انسجام خانوادگی دارد . یعنی پیوند های خانوادگی مهم تر از رابطه با همسایگان می باشد . (اس ، هیلبرت، 495:1997)

نظریه وابستگی:
طبق نظر داویز: هیچ رابطه ای بین عدم و ضعف هم بستگی و مصرف مواد مخدر پیدا نکردند در واقع آنان دریافتند که مصرف مواد غیر مجاز به طور قطع با صمیت میان اعضای شبکه های دوستی مردان ارتباط دارند . این صمیت یا ناشی از توهم خود فرد است و یا به تعاملش با دوستان اطلاق می شود . (داویز، 459:1991).

نظریه تعامل :
مشکلات عاطفی خانوادگی
متاسفانه اغلب افرادی که در خانواده های معتاد متولد می شوند و پرورش می یابند تکرار مصرف اعضای خانواده برایشان عادی نشده و ترس از تجربه مصرف آن ها دور می شوند چون بین اعتیاد پدر و فرزند از لحاظ ژنتیک رابطه ای مستقیم وحود ندارد بلکه عمل مصرف پدر برای فرزندان عادی می شوند ولی اگر مادری در دوران بارداری معتاد باشد فرزندش معتاد متولد می شوند که البته قابل علاج است ولی آن چه از نظر ما قابل اهمیت است این که واکنش های اجتماعی افراد خانواده معتاد بر اثر تکرار تثبیت شده و برای دیگر اعضای خانواده عادی می گردد و عادی شدن مصرف دارو به سهولت گرایش به مصرف دیگر اعضای خانواده کمک می کند البته نباید فراموش کرد که گاه مصرف والدین در فرزندان تاثیر منفی می گذارد و ممکن است آنان را برای همیشه از مصرف داروی مخدر بیزار و گریزان کند . (میلر، 221:1996).

طبق نظریه ویلیام :
جان نایی بر ضمن ارتباط و تماس با معتادان جوان به عده ای برخوردم که از روابط نامطلوب والدینشان با یکدیگر و با آنان این راه را انتخاب کرده بودند چون وقتی محیط خانواده کانون و محیط مناسبی برای زندگی نباشد انسان سعی می کند بیش ترین اوقات خود را در خارج از خانواده بگذراند و این کار بادیگران که چون شکارچیان ظاهری به دنبال شکار می گردند زیاد می کند و آنان پس از شناخت مشکل شخصی در نقش انسانی دلسوز و با توجه به مشکلات دیگران ظاهر شده و برای فرار از این واقعیت تلخ او با به مصرف داروی مخدر دعوت می کنند و پس از چند بار مصرف معتادش می نماید ولی پس از معتاد کردن شخص دیگر از آنان به عنوان دوستی دلسوز خبری نمی شود . هر قدر ستیزه های خانوادگی بیش تر باشد احتمال کشش به طرف اعتیاد و دیگر انحرافات اجتماعی بیش تر است .(نایی یو، 47:1830)

نظریه ی وابستگی تمرین :
دوستان ناباب
مدتن معتقد است که در دوران بلوغ که جوانان دچار مشکلات و بحران هایی می گردند وظیفه بزرگتران است که به طور منطق و صحیح و مشکلات تشان روبه رو گردند ولی متاسفانه عموماً بزرگتران از حمله والدین مربیان یا اطلاع یا آگاهی کمی از تغییرات و تحولات روحی دوران بلوغ جوان دارند و یا دوران جوانی خود را با تمام بحرانها و مشکلات فراموش کردند لذا به جای برخورد منطق و اصولی با مشکلات جوان او را هدف انتقادها و اطلاعات خود قرار می دهند لذا نمی توانند آن چنان که باید و شاید جوان را برای گذراندن بی خطر این دوره کمک و یاری نمایند و در چنین مواردی است که جوان در برابر مشکلات زندگی و با ناراحتی های ناشی از دوران بحران بلوغ را احیاناً کمبود محبت و عدم درک از طرف بزرگتران از خانواده و اجتماع فراری شده و به دنبال (یک ماده معجزه گرا) می باشد که ماده مخدر را می باید زیرا جوان می بیند که دوستانش نه تنها او را ملامت می کنند بلکه وی نیز بیش تر و بهتر درک می کنند . لذا هرگونه راه را که آنان برای رفع مشکلاتش پیشنهاد کنند بدون هیچ گونه تامل و تعلقی می پذیرند و همه چیز از همین جا شروع می شود ابتدا یک سیگار پس سیگار همراه حشیش و بالاخره هروئین و …
به این نکته باید توجه کرد که احتمال خود آلدین نیز کم و بیش دچار یک افسردگی یا اضطراب نهفته باشند که با مکانیسمهای دفاعی صحیح با آن رو به رو می گردند .ولی معمولاً به نشانه های اضطراب و افسردگی در فرزندان جوان خود کم تر توجه می کنند .
در صورتی که جوانان به علت نا آگاهی به جای استفاده مکانیسمهای دفاعی موجود در از بین بودن ناراحتی های خود به دنبال یک راه حل فوری و معجزه آسا می گردند که اضطراب و یا افسردگی خود را برطرف کنند که معمولاً در این گونه موارد به وسیله دوستان همسن و سالش با معرفی مواد مخدر به آنان می گردد .

طبق نظریه وابستگی (زکریایی ، 114:1370)
دوستان و معاشران ناباب در دسترس بودن و فراوانی مواد مخدر در جامعه عامل اغفال از طرف فروشندگان مواد مخدر شکستهای اجتماعی و مشکلات خانوادگی از قبیل ازهم پاشیدگی خانواده ، نداشتن سرپرست صلاحت دار ، آگاه نبودن والدین از اصول تعلیم و تربیت ، عدم وجود رابطه صحیح و منطقی و دوستانه والدین با فرزندان عدم کنترل صحیح فرزندان از طرف والدین در دوران کودکی و نوجوانی فراهم نبودن امکانات سرگرمی و تفریحات سالم در اوقات فراغت ، بیکاری ، فقر در برخی اوقات رفاه پیشنهاد از سوی دوستان باعث گرایش به مواد مخدر می شود. دوستان ناباب 64 درصد در گرایش افراد به مواد مخدر نقش دارند (مک کوری ، 128:1980)

نظریه آسیب پذیری شر ( 1983)
به عقیده وی صرف مواد مخدر ارتباط بسیار زیاد و نیرومندی با انتظارات ویژه درباره مواد در افراد (نظریه های شناختی ، عاطفی) مصرف مواد به وسیله والدین (نظریه یادگیری اجتماعی) ناکامی و شکست عاطفی (الگوی بوم شناختی) آشفتگی های عاطفی مانند شکست عشق آن چه نظریه ی شر را از سایر نظریه ها متفاوت می سازد و منشاً پدید آیی عوامل واسطه ای است به اعتقاد وی تمام عوامل فوق ریشه های بیولوژیک دارند وی استدلال می کند که کودکان والدین معتاد به الکل ، دشوار تند خو و از نظر عملکرد شناختی ، خصوصاً توجه کمی نارسا هستند . در زمینه برنامه ریزی نیز مشکل دارند در همین حال تحمل آنها در برابر الکل افزایش و حساسیت آنها به عوارض سمی الکل کاهش می یابد . وقتی دیدگاه شر را به سایر مواد تعمیل می دهیم ، ممکن است برخی ار علل مصرف مواد را در اساس زیست شناختی شخصیت ، عملکرد شناختی و تفاوت های فرد در واکنش به مواد جست و جو کنیم . (طارمیان، 96:1378)

نظریه تعامل خانواده :
بروک و همکاران (1990) نظریه پیچیده ای را توصیف می کنند که در آن دلبستگی عاطفی به والدین ، یادگیری اجتماعی و ویژگی های درون فردی نوجوانان ، مستقیماً بر مصرف مواد اثر می گذارد . اساس نظریه تعامل خانواده ارتباط و پیوند قوی عاطفی میان والدین و کودک ، خصوصاً ارتباط مادر با کودک است . براساس این نظریه ، دلبستگی میان والد و کودک چهارعلت و سه پیامد دارد :
علل آن عبارتند از :
الف – ارزش های مورد قبول والدین
ب- رفتار به تربیت همراه با حمایت و عطوفت والدین
ج- سازگاری روانی مادر
د- کنترل مادر در مورد کودک
سه پیامد قوی میان والد و کودک
الف- رشد شخصیتی مناسب و سازش یافته در نوجوانان
ب – عدم برقراری ارتباط با همسالانی که مصرف کننده مواد هستند
ج – مصرف کم و عدم مصرف مواد در میان نوجوانان
در این دیدگاه والدین که ارزش های مشخصی ندارند و کمتر ابراز محبت و مهربانب می کنند یا مادرانی که آرامش روانی ندارند و کنترل کمی بر کودکانشان دارند ، فرزندانی پرورش می دهند که در دوره نوجوانی در معرض مشکلات متعددی قرار می گیرند از جمله این مشکلات می توان به ارتباط با همسایگان مصرف کننده مواد و در نهایت مصرف موادر اشاره کرد .(فلمینک و باری ، 1998 : پرتیس و همکاران ، 1995).
همچنین این نظریه بر تاثیر برخی ویژگی های بین فردی در مصرف مواد مخدر تاکید دارد ، این ویژگی های عبارتند از : (بی علاقگی ، عدم توجه به پیشرفت ، یکپارچگی ضعیف ،افسردگی ، پرخاشگری ، نافرمانی ، عدم تبعیت)
در تحقیق بشارت (1379) که به بررسی نقش متغیر های خانوادگی در پدید آیی اختلالات مصرف مواد پرداخته است از یک سو همبستگی مثبن و منفی دارای بین فزون حمایت گری مادران و حرمت خود فرزندان از سوی دیگر هم بستگی منفی و معنی دار بین فزون حمایت گری مادران و سن اختلال مصرف مواد در فرزندان و همچنین نتایج تحقیق فوق نشان داد که فراتر از آنچه به عنوان نقش موثر متغیر های خانوادگی اعم از جنبه های مربوط به مواد در رفتار والدین (که نوع مصرف مواد در والدین ، نگرش والدین در مورد مواد و جنبه های غیر مرتبط با مواد در رفتار والدین و خانواده)(مدیریت ضعیف ، تغارض خانوادگی ، پیوندهای ناپایدار و . . . )بر اختلالات مصرف مواد مطرح شده است این متغیر ها از زاویه دیگر نیز بر پدیدآیی و شکل گیری حمایتگری مادر باشد ، خاص نتیجه نگرش ها و انتظارات خانوادگی و اجتماعی برخاسته از توانمندی های اقتصادی و موفقیت های اجتماعی ، خانواده ، یکی از سازو کارهای اصلی پدیدآیی اختلالات مصرف مواد محسوب می شود(بشارت ، 93:1379).

نظریه گروه همسالان و دوستان ناباب :
اوتینگ و بوالیس (1986-1987) نظریه ای را مطرح کردند که برخی از مسائل و مفاهیم نظریه جسور و همکاران(1991) را نیز درمی یابد ، طبق این نظریه ، تنها متغیر منفرد و عمده در سوء مصرف مواد در نوجوانان ، تآثیر همسالانی و دوستانی است که آن ها برای ارتباط انتخاب می کنند و به طور کلی استفاده از مواد مستقیماً به ارتباط با همسالان و دوستان مربوط است (لوک فلدو کلایتون، 95:1995) .
بر اساس این نظریه از متغیرها بر ارتباط نوجوانان با همسالان مصرف کنند مواد تاثیر دارند :
گروه اول : متغیر های ساختار اجتماعی نظیر طلاق در خانواده و موقعیت های اجتماعی – اقتصادی که فرض می شود به طور غیر مستقیم شرایط لازم را برای مصرف مواد به وجود می آورد .
گروه دوم : ویژگی های روان شناختی ، صفت شخصیتی خلق و خوی نوجوانان که پیوند و دلبستگی آنها را به همسالان بیشتر می کند – نظریر غذت نفس پایین و اضطراب زیاد.
گروه سوم: نگرش های و باورهای نوجوانان در مورد رفتارهای انحرافی به طور کلی و مصرف موادر مخدر به صورت خاصی.
گروه چهارم : پیوندهای جامعه پذیری که بیانگر ارتباط نوجوانان با افرادی است که ممکن است مشوق و یا بازنده ی مصرف مواد باشند بنابراین دیدگاه حاظر هم به بررسی علل بالقوه می پردازد و هم عوامل بسیار دور را در نظر می گیرد .
طبق نظریه : یادگیری اجتماعی – شناختی بنده را (1985) نوجوانان باورهای خود را در مصرف مواد مخدر را از الگوهای نقش ، خصوصاً دوستان نزدیک والدین مصرف کننده مواد مخدر کسب می کنند . (سازمان بهداشت جهانی، 1996)
مواجه و ارتباط با دوستان ووالدینی که مواد مصرف می کنند دوباور ویژه مصرف مواد مخدر را در خورد شکل میدهند . اول این که مشاهده الگوهای نقش که ماده مخدر مصرف می کنند مستقیماً سبب شکل گیری انتظار پیامد در نوجوانان می شود یعنی باور آن ها در مورد آثار مستقیم اجتماعی شخصی و فیزولوژیک مصرف مواد مخدر است بنابراین این مشاهده والدینی که الکل یا مواد مصرف می گنند تا آرام شوند و یا مشاهده همسالانی که برای احساس را حتی در روابط اجتماعی حشیش می کشند باور نوجوانان را در مورد عواقب مصرف مواد مخدر و نگرش آنها به مصرف مواد مخدر یقین می کند .(بندورا، 86:1985)
پرتیس و همکاران (1995) بیان می کنند که مصرف حشیش در میان نوجوانان که در این راه با دوستان صحبت کرده اند و یا دوستانی دارند که نگرش مثبت نسبت به مصرف حشیش دارند و یا سیگار ، حشیش و الکل به آنها تعارف شده شایع تر است .

نظر مک کرس و ایشتاین :
در مورد مشکلات عاطفی خانوادگی که منجر به سوء مصرف مواد می شود ، او معتقد است که عوامل رفتاری منجر به مشکلات خانواده مدار می شود و او را به سوی مصرف مواد می کشاند .

عوامل رفتاری :
تاکید مدل رفتاری بر رفتارهای تقویت کننده ی اعضای خانواده از سوء مصرف مواد است . مشاهده شده است که اعضای خانواده غالباً به طور ناخواسته گوشه ای عمل می کنند که مصرف مواد مورد حمایت قرار می گیرد . به طور مثال :
همسری که به سوی مصرف مواد روی آورده بخاطر تند خویی و بی ثباتی همسرش و درک نکردن وضعیت او و با تحقیر و توهین های که فرد توسط همسرش می شود او را وادار می کند که برای فرار از مشکلاتش از خانه بیرون رود و بیرون رفتن او از خانه باعث شنیدن چند پیشنهاد از سوی همکاران و دوستانش باشد و او را وادار به مصرف الکل و چیزهای دیگر می کند .(مدکری واپشتاین، 224:1976)

نظریه بی . ام میلر :
او معتقد است که عواملی مانند از دست دادن شغل ، طرد از اجتماع ، عوامل عاطفی و مشکلات خانوادگی ، ناراحتی های عاطفی و عوامل زیستی و جسمی با گرایش فرد به سوی اعتیاد می شود و فرد با یکبار مصرف مواد باعث می شود که از آن لذت ببرد و هر بار برای فرار از حل مشکلات به سوی مواد تمایل پیدا می شود اما فراموش می کند که با هر بار مصرف به آن بیش تر تمایل پیدا می کند اما سر خوشی اثر نیست به مواد هر بار کمتر می شود حتی فرد نمی داند که با هر بار مصرف مشکلاتش حل نمی شود بلکه فقط برای لحظه ای آن ها را فراموش می کند . بعد از این که اثر دارو از بین رفت فرد نیازش به مصرف دارو بیش تر می شود و وابستگی نیز بیش تر می شود بنابراین فرد دیگر از کنترل اختیار خود خارج می شود و فردی که وابسته به مواد مخدر شده تبدیل می شود بدون این که حتی راه حلی برای از بین بردن ناراحتی های عاطفی و خانوادگی به وجود آورده باشد . (بی . ام . میلر، 224:1976)
کاچر معتقد است که مجموعه ای از عوامل اجتماعی در کنار یکدیگر موجب شده اند تا شرایط به گونه ای پیچیده ای ، غیر قابل پیش بینی و نیز همراه با تعارضات فراوان سازمان باید از سوی دیگر افزایش فاصله ی نسلی که یک مشکل برای خانواده هاست و نوگرایی که یک تحول برای فرزندان و یک معضل برای والدین به اعتقادات جوانان و نگاه توجه نکردن والدین، باعث می شود که جوانان رابطه ی خود را با والدین محدود کند و با یک دید انتقادی به افکار و عقاید آن ها نگاه کنند و عواملی مانند جدایی والدین از هم موجب تقویت مناسبات و روابط فرزندان با همسالان و دوستان شان می شود و باعث گرایش آن ها به انجام عمل های ناهنجار اجتماعی می شود و توجه نکردن والدین به انتخاب دوستان و فرزندان و هم چنین نداشتن تجربه ی فرزندان برای انتخاب دوست خوب باعث گرایش آن ها به سمت دوستان ناباب می شود و در واقع با چند بار بیرون رفتن ها و دعوت شدن به پارتی های متنوع باعث پیشنهاد مواردی مانند سیگار و قرص های اکستازی باعث گرایش آنها به مواد مخدر است . (کاچر، 67:1994).
این نظریه را جسو و همکاران (1977) مطرح کرده و در آن به تبین علل رفتاری مخاطه آمیز نوجوانان پرداخته اند در این نظریه نوجوانانی که رفتار مشکل آفرین دارد (مثلاً بزهکار) بیش تر در معرض مشکلات روان شناختی دیگر قرار می گیرد (مثلاً مصرف حشیش) در تایید این نظریه تحقیقات نشان داده نوجوانانی که حشیش مصرف می کننداز نظر جنسی بی مبالاتند ممکن است کارهای خلاف انجام دهند ، فرارو دعواکنند یا با والدین خود مخالفت کنند.(پرتیس و همکاران ،95:1995).
در تحقیق صدیق سروستانی (1375) معلوم شده قبل از مصرف تریاک ،هروئین ، سیگار بوده اند در تحقیق زرگر(1378) معلوم شد مصرف سیگار بین همه نمونه های معتادان بیکار رایج است . براساس مطالعه (کاندل) آن هایی که در سنین دبرستان تریاک مصرف می کرده اند میزان بالای بیکار ویزهکاری و تمایلات فزاینده جهت مشاوره با متخصصان بهداشت روانی داشتند.(دیوس و نیل ،94:2001) نظریه اوقات فراغت ها (وکنیز و ویس، 1985) طبق نظریه طراحان این نظریه در این نظریه تاکید بر افرادی هست که به دلیل بی توجهی خانواده ها به فرزندانشان و بی توجهی معلمان و مربیان به درس آن ها و گرایش آن ها بیش تر به سمت دوستان و هم کلاسی ها و علاقه نداشتن آن ها به درس و مدرسه به خانواده ها دروغ گفته و برای پرکردن اوقات خود به همراه دوستان مدرسه ای یا کوچه و محل به سراغ مکان هایی مانند پارک و پارتی های دوستانه می شوند و در آن مجالس است که پیشنهاد هایی و تعارض هایی شایع می شود و باعث شنیدن پیشنهادهایی مانند تعارف یک سیگار برای سرگرمی و کنجکاوی می شود و فرد را علاقه مند به رفتن به این مکان ها و مصرف مواد دیگری مانند الکل و قرص می شود . (هاوکسینز، 108:1985).
در این نظریه که ریشه در نظریات اصیل دور کیم جامعه شناس فرانسوی دارد . به عوامل اصلی تغضیف معیارها وهنجارهای اجتماعی پرداخته و چنین مطرح می شود که سستی ارزشها و هنجارهای اجتماعی و فرهنگی موجب روی آوردن افراد به مواد مخدر و اعتیاد می شود تحولات سریع صنعتی – اقتصادی و به تبع آن تغییرات سریع و گسترده اجتماعی مانند : شهر نشینی ، بیکاری ، ظهور جامعه توده ای این عوامل باعث کشانده شدن افراد به سوی شهرها و شهر نشینی نشده و افراد چون قبلاً در روستاها و دهکده ها کار می کردند بدلیل نبود تخصص و نداشتن سواد کافی و از طرف دیگر ، به دلیل رشد در شهرها ، استخدام افراد در کارخانجات نیازمند به تخصص و علم بوده و افراد به استخدام کارخانجات شهری در نمی آمدند چون نه سواد کافی و نه تخصص بود بنابراین باعث بیکار شدن افراد و جوانان می شد و بیکاری هم مانند افسردگی – فقر و مشکلات خانوادگی می شد این عوامل دست به دست هم داد تا جوانان به سوی مواد مخدر گرایش پیدا کنند . (اصل دورکیم، 100:1984).

نظریه انزواطلبی مرتون :
عواملی مانند فقر، تنگدستی و بیکاری منجر به انزوا طلبی فرد می شود ، طبق این نظریه چون جوامع مدرن اغلب به موفقیت فردی اصالت داده و کسب آن در گروه مشاوران فعال اجتماعی ، داشتن کار مفید ، بهره مندی مناسب از ثروت مادی ، مواد متناسب با موفقیت اجتماعی و فرد غیره … است .
محرومیت از یکی از این ها به پیرامونی شدن فرد منجر می شود . افرادی که احساس موفقیت نمی کنند اغلب بیکار ، تنگدست و یا فقیرند – مواد کافی یا موقعیت های اجتماعی مناسب ندارند درگیر بی هنجاری اجتماعی می شوند و به مواد مخدر گرایش پیدا می کنند . (مرتون، 102:1966)

نظریه بی نظمی فارگنیتون، 1992 (بیکار)
فارگینتون(1992) بی نظمی اجتماعی را عاملی که بیانگر ضعف و فروپاشی نهاد اجتماعی می داند به گونه ای که ناتوانی این موسسات در کنترل رفتار شهروندان زمینه های گسترش مشکلاتی نظیر اعتیاد را فراهم می کند . (فلمینگ و باری ،1998). بر این اساس اگر نوجوان در محله های زندگی کند که جرم و بیکاری در ان زیاد است ، مدارس کفایت را ندارد و نهادهای اجتماعی هم عملکرد ضعیفی دارند و او نیز به ارزشها و قواعد اجتماعی پایبند نخواهد بود و احساس تعهدی نیز پدید نخواهد آمد . همچنین احساس دلبستگی در خانواده از هم پاشیده ، یکی از والدین وجود ندارد و یا معتاد که کرده است (جونتر و با لیتر، 107:1985).

نظریه های روانشناختی مربوط به سود مصرف مواد مخدر :
نظریه های روانشناختی مربوط به مصرف مواد بر گرایش بیشتر برخی انواع شخصیتی به مواد مخدر تاکید دارند. بر طبق این نظریه ها احتمال مصرف مواد مخدر در افرادی که عزت نفس پایین دارند یا بیشتر مضطرب می شوند ؛ به منظور آرامش یافتن ، اعتماد به نفس پیدا کردن و رهایی از تنش همیشه بیشتر است افرادی ک شخصیت وابسته دارند . احتمال بیشتری اسن که به مواد مخدر آلوده شوند(مونی و دیگران ، 1997) . این نظریه ها بر تقویت کننده های مثبت و تضعیف کنندهها ی منفی سوء مصرف مواد نیز تاکید می کنند تقویت کننده مثبت زمانی بروز می کند که سوء مصرف مواد به تجارب خوشایندی مانند لذت و هیجان و تایید همسالان منتهی شود . تضعیف کننده منفی زمانی به وجود می آید که سوء مصرف مواد مخدر به بروز تجارب نا خوشایند مانند درد – اضطراب ، خستگی و تنهایی ختم شود .(گوو ، 1999).

نظریه کنترل اجتماعی:
اگر چه تحقیقات تجربی باز دارنده های شخصی درونی در رفتار اغدامی بویژه اعتیاد جوانان ، موثر می دارند ولی در شرایطی که عوامل اجتماعی و محیطی نظیر خانواده ، مدرسه و گروه های همسالان فعال هستند . عوامل درونی و شخصی به تنها قادر به منترل فرد نیستند بنابراین در پاسخ به این سوال که چه عواملی سبب می گردد که جوانان مرتکب اعتیاد شوند.
برخی نظریه پردازان کنترل این نوع رفتار را بر اساس میزان تعلقات و تقلیدات جوانان نسبت به نهادها و سازمان های اجتماعی مانند خانواده ، مدرسه و گروه های همسالان تبیین می نمایند.(نی ، 1958 ؛ هیرشی ، 1969 ؛ الیوت ، 1988).
آنان بر این باورند که تعلق خاطر و تقلید نسبت به نهاد ها و سازمان هامی تواند جوانان را در گروه های رسمی ادغام نمود و موجب کنترل فردی و اجتماعی گردیده و رفتار افراد را منظم نماید .
هیرشی معتقد است : که احتمال اعتیاد هنگامی که این تقلیدات ، تعلقات و تعهدات ضعیف شود بیشتر است با بیان تعلق ، منظور هیرشی این است که مفردو مثبت به افرادی که با آنان پیوند های نزدیکی دارد دارای احساساتی است که این احساسات موجب می شود نسبت به آنچه درباره در باره رفتارش می اندیشند مراقب باشد ؛ بنابراین کنترل اعتقاد با تعلقات جوانان نسبت به والدیننش پیوند می خورد.(احمدی ، 89:1387) .

نظریه های اجتماعی :
براساس نظریه یادگیری اجتماعی رفتار انحرافی آموختنی است و در فرایند رابطه با افراد دیگر به خصوص در گروه های کوچ آموخته می شود .
اندیشمند این نظریه باندورا ، ساندرلند و تارد نظریه یادگیری اجتماعی را توسعه دادند . الگوهای رفتاری از طریق مشاهده ی رفتار دیگران شکل می گیرد ؛ باندورا (1373) بر نقش های برجسته فرایندهای نمادی و خود تنظیفی تاکید می کند و طی آن گفته می شود توانمندی انسان برای استفاده از نمادها به او یاد میدهد تا رویدادها را باز نماید . تجربه آگاه خود را تحلیل کند و با دیگران در هر فاصله زمانی و مکانی ارتباط برقرار کرده و به طرح خلق تصور و پرداختن به اعمال در اندیشانه اقدام ورزد . از نظر باندورا رفتار در نتیجه کنش مقابله بین شناخت و عوامل محیطی به وجود می آید یعنی مفهومی که تاثیر متقابل نامیده می شود. شخص می تواند با کمک فرایند الگوسازی و با مشاهده دیگران چه به صورت تصادفی و چه آگاهانه یاد بگیرد.(احمدی ، 94:1387) .
به نظر کلمن علت اعتیاد به این مواد ممکن است هم نا همگنی مشخصی با محیط باشد و هم آثار فرهنگی و اجتماعی در آن دخالت داشته باشد . کلمن از سه عامل مختلف به این شرح می گوید :
1- استفاده از مواد مخدر برای تسکین درد. از مورفین برای تسکین درد در دوره هایی بایستی از جراحی یا جراحات شدید استفاده می شود. اکثر بیماران پس از بهبود به این مواد وابسته نمی شوند . معتادان که شروع اعتیاد خود را به گونه حوادث نسبت می دهند .
2- کسانی هستند که می خواهند نارسایی های شخص خود را از این طریق پنهان کنند و از جمله این نارسایی ها عدم بلوغ و کفایت کم طاقتی در مقابل ناکامی ها ، نپذیرفتن واقعیت ، فرار از آن و پنهان کردن به اوهام و خیال انگیزه ی ناشی از مصرف مواد مخدر است آنگاه ممکن است پزشک که با وضعیت ناگوار و غیر قابل تحمل مانند طلاق رو به رو می شوند . برای رفع تشویق و دفع افسردگی از این مواد استفاده می کنند . کلمن به علت گرایش جوانان معتاد به فرهنگ های فرعی اشاره می کند که برای آنها دو فایده دارد . هم مواد مخدر را به آسانی بدست می آورند و هم مانع روبرو شدن با مقررات جامعه می شود .
3- هنگامی که فرد به فرهنگ فرعی ملحق می شود آثار مهمی در رفع آینده ی او دارند . به فرهنگ فرعی نقش یک معتاد را پذیرفته است و اعتیاد شیوه ی زتدگی او می شود و اهمیتی به رابطه ی جنسب نمی دهد فعالیت های درس و ورزش را رها میکند و در کارهای مستلزم تلاش و رقابت و با اعمال قدرت است شرکت نمی جوید و از پاسخگویی به انتظاراتی که جامعه از یک جوان بالغ دارد باز می ماند و هر روز از جامعه منزوی تر می شود و به فرهنگ فرعی بیشتر می چسبد و به تدریج مواد مخدر هم وسیله طغبان علیه مقامات و ارزشهای اجتماعی می شود و هم ابزاری برای تسکین و کاهش و اضطرابات فشارهای روانی.

چارچوب نظری:
در فصل اول این تحقیق به تعریف ، عوامل اعتیاد بیان شد و به تعریف اعتیاد و مواد مخدر و هروئین و کراک و شیشه که از محصولات مواد مخدر هستند اشاره شد و علت گرایش جوانان به مواد مخدر بیان شده و پیشنهاداتی در مورد پیشگری ا این دام مطرح شد .
در فصل دوم ، ادبیات تحقیق است که نشانه های اعتیاد اثرات مثبت و منفی اعتیاد زیان ها و پیامدهای اجتماعی – اقتصادی اعتیاد و راه های مقابله با اعتیاد و نظریه های مربوط به اعتیاد بیان شده .
مثلاً: نظریه روان شناختی و جامعه شناختی که در مورد بیکاری از آکنیونظریه بی هنجاری از فرجاد در مورد بیکاری . نظریه بی هنجاری جمیز شورت ، نظریه یکپارچه نگر از پریش و هاوکینزو نظریه یادگیری اجتماعی در مورد دوستان ناباب از اوتینگ و بندو را . نظریه فرصت افتراقی در مورد مسئولیت توزیع مواد که از روتن است.
اوتینگ وبوالیس نظریه گروه همسالان و دوستان ناباب را مطرح کردن که طبق نظریه تنها متغیر منفرد و عمده در سوء مصرف مواد در نوجوانان تئثیر همسالان بوده است .
بیشتر از نظریه های جسو و همکارانش که در رابطه با بیکاری که یکی از عوامل گرایش جوانان و نوجوانان به اعتیاد بوده است .
نظریه بی نظمی فارگینتون که در رابطه با بیکاری بوده . از نظریه کنترل اجتماعی هیرشی استفاده شده که در رابطه با مشکلات عاطفی خانوادگی است و عوامل که این مشکلات باعث اعتیاد می شود ذکر شده است .
نظریه تعامل خانواده از بروک در مورد مشکلات عاطفی خانواده و فلمینگ و باری. نظریه کنترل اجتماعی که در مورد اوقات فراغت از براوشت و ناجی است که بر اساس نظریه های مواح شده نظریاتی که بیشتر مورد توجه این تحقیق است بنابراین فرضیات نظریات :
– نظریه روانشناختی و جامعه شناسی فشار (طبق نظر آگینو).
– نظریه کنترل اجتماعی (اس.هیلبرت)
– نظریه وابستگی (داویز)
– نظریه آسیب پذیری(شر
– نظریه گروه همسالان و دوستان ناباب(اوتینگ و بوالیس)
– نظریه یک پارچه نگری(راجسور و همکاران)
– نظریه بی هنجاری مانند بیکاری و فقر(اصیلدورکسیم)
– نظریه ی انزواطلبی (مرتون)
– نظریه بی نظمی، بیکاری(فارگینتون)
در فصل سوم هم روش شناسی که به و نمونه گیری تصادفی ساده و جامعه آماری معتادان است و فصل پنجم نتیجه گیری ، پیشنهادات و محدودیت ها است.

عملیاتی کردن متغیرها:

متغیرها
گویه ها
ابعاد
مولفه ها
سوالات
مستقل

بیکاری

آشکار

پنهان
1-مهاجرت عدم دستیابی به کار
2-توزیع کنندگان مواد
3-بزهکاری طبقه پایین
4-پول مصرفی
5-کارهای خلاف

1-تا چه حد عدم دستیابی به کار ومهاجرت به مناطق دیگر باعث اعتیاد می شود؟
2-به نظر شما تا چه حد بیکاری در بین طبقات پایین جامعه وجود دارد؟
3-تاچه حد افارد بیکار برای بدست آوردن مواد دست به کارهای خلاف می زنند؟
4-میزان پول مصرف مواد مخدر افراد بیکار چقدر است؟
5-تا چه حد توزیع کنندگان مواد را از افراد بیکار شروع می کنند؟
مستقل
اوقات فراغت
–
1-برنامه ریزی های دولت
2-ماشین های کارخانه
1-تا چه میزان برنامه ریزی های دولتی یرای گذراندن اوقات فراغت افراد باعث مبتلا شدن آنها به مواد می شود؟
2-تا چه حد افراد کارمند معتاد اوقات فراغت خود را در کنار ماشینهای کارخانه می گذرانند؟
مستقل
توزیع کنندگان مواد
–
1-افراد بیکار
2-دردسترس بودن مواد
3-قرار گرفتن در معرض مکان های توزیع مواد
1-تاچه میزان قرار گرفتن در معرض مکان هایی که مواد توزیع می شود باعث گرایش آنها به مواد می شود؟
2-تاچه حد در دسترس بودن مواد باعث گرایش افراد به مصرف مواد می شود؟
مستقل
دوستان ناباب
–
1-درک کردن
2-پیوند مستحکم عاطفی
3- پیشنهاد دوستان
1-تاچه حد معتادان فکر می کنند که از سوی دوستان بیشتر از خانواده درک می شوند؟
2-تاچه حد پیوند مستحکم عاطفی بین افراد و دوستان و همسالان در گرایش به اعتیاد نقش دارد؟
3-تا چه حد پیشنهاد مصرف مواد از سوی دوستان و همسالان در گرایش به اعتیاد نقش دارد؟
مستقل
مشکلات عاطفی خانوادگی
سیاسی
اجتماعی
فرهنگی
اقتصادی
آموزشی
تربیتی
1-وابستگی خانوادگی
2-برخوردار بودن از محبت و تبعیض قائل شدن
3- پیوند مستحکم عاطفی
4- محیط و کانون خانواده
5-بیزاری
6-تاثیر منفی خانوادگی
1-تاچه حد وابستگی بین افراد با خانواده ها در گرایش به اعتیاد نقش دارد؟
2-تا چه میزان خانواده بین افراد معتاد و فردی که معتاد نیست تبعیض قائل می شوند و به همانگونه محبت می کنند.
3-پیوند مستحکم عاطفی بین جوانان و خانواده تا چه حد در مبتلا شدن به اعتیاد نقش دارد؟
4-تاچه میزان محیط و کانون خانواده در گرایش افراد به مصرف مواد تاثیر دارد؟
5-تاچه میزان مصرف مواد از سوی والدین و فرزندان
مستقل
اعتیاد
–
1- بیکاری
2- دردسترس بودن مواد
3- پیوند مستحکم عاطفی خانوادگی
4- محیط و کانون خانواده
1- به نظر شما بیکاری تا چه میزان در گرایش به اعتیاد افراد نقش دارد؟
2- تاچه میزان در دسترس بودن مواد در گرایش افراد به اعتیاد نقش دارد؟
3- تا چه میزان پیوند مستحکم عاطفی خانواده در گرایش افراد به مواد نقش دارد؟
4- تا چه میزان پیوند مستحکم عاطفی دوستان در گرایش افراد به مواد نقش دارد؟
تا چه میزان محیط و کانون خانواده در گرایش افراد به مواد نقش دارد؟

فصـل سوم

مقدمه :
در این روش شناسی تحقیق است که تحقیق ها و پژوهش هایی صورت گرفته که علل گرایش جوانان بیان شده و مشکلات اخلاقی آنها و راه های پیشگری از آن و روش تحقیق به صورت پیمایش و تصادفی ساده بوده است. حجم نمونه 100 نفر از افراد معتاد است و شامل فرمول حجم نمونه است و شامل چار چوب نظری تحقیق است.

روش شناسی :
در این پژوهش ما مطالعه تحقیقات و پژوهشهای انجام گرفته و علل گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . نوجوانان با مشکلات متعدد نظیر بحران های هویتی ، بیداری غرایزی جنسی ، تعیین تصوری از خویشتن ، ملحق شدن به گروه همسالان و جست و جو برای ایفای نقش رضایت بخش در جامعه روبروست بدون تردید بخشی از مشکلات اخلاقی جامعه و نوجوانان معلول عدم مراقبت های اخلاقی و تربیتی و ناشی از بی توجهی پدران و مادران است .
یکی ار رسالتهای پدران و مادران آشنایی آنان با شیوه های مراقبت و کنترل فرزندانشان است . عده ای از نوجوانان ما قربانی سهل انگاری ها ومساحه های پدران و مادران خود هستند و عده ای دیگر قربانی جهل و نادانی ها و عدم آشنایی با اصول تربیتی می باشند . نتیجه ای که بدست می آید این است که پدران و مادران در درجه اول باید مراقبت کردن و کنترل کردن بچه های خود باشند و در درجه دوم باید اصول تربیتی را بشناسند ، الفت پیدا کنند زیرا مراقبت در صورت عدم آشنایی با مسایل تربیتی مفید نخواهد وبد .
در مرحله ی بعد باید در جهت کاهش عرضه و تقاضا مواد مخدر و فراهم کردن زیر ساخت های مناسب فرهنگی و اجتماعی قدم برداریم و در زمینه دستورات الهام بخش اسلام می تواند کمک شایانی به پیش برد اهداف نماید .
روش تحقیق ما به صورت پیمایشی (پرسشنامه) است و به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ زمان مقطعی است.

جامعه آماری :
کل جوانان و نوجوانان مبتلا به مواد مخدر است و از روش نمونه گیری تصادفی ساده است:
تعیین حجم نمونه:
100 نفر از جوانان و نوجوانان معتاد به مواد مخدر در شهرستان مبارکه:

با توجه به دنیای امروزی که فناوری اطلاعات و تبادل اطلاعات بسیار مهمتر از پیش شده لذا به روز بودن و استفاده از نظرات دیگران و استفاده از تجارب دیگران در روند پیشرفت همه جانبه ی دانش آموزان و سهیل شدن امر تحصیل و تدریس کمک شایانی خواهند ابزار گرد آوری اطلاعات در بخش نظری استفاده از کتابها ، مجله ، مقاله ها ، پایان نامه ها و سایت های اینترنتی و در بخش میدانی به صورت پرسشنامه بوده است .

فصل چهارم
تجزیه وتحلیل داده ها

مقدمه
چهارمین فصل این تحقیق دربرگیرنده تجزیه وتحلیل داده ها می باشد که به دوبخش تقسیم شده است. بخش توصیفص که به آمارتوصیفی وفراوانی داده ها می پردازد که شامل 26 جدول ونمودارمی باشد. وبخش دوم آماراستنباطی است که به اثبات فرضیه ها می پردازد و روشی که برای تحلیل آن استفاده شده واریانس یک طرفه می باشد.وباتوجه به ان همه فرضیه ها مورد تایید واقع شدند.

1- جنس

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
مرد
43
43.0
43.0
43.0

زن
57
57.0
57.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

جدول فوق مربوط به جنس می باشد همانطور که مشاهده می کنید شاخص مرد43٪ وشاخص زن 57٪ می باشد که نمونه آماری مارا ازنظرجنسیت نشان می دهد.که بیشترین نمونه آماری متعلق به شاخص زن با57٪ می باشد.
2- سن

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
15-20
10
10.0
10.0
10.0

21-25
27
27.0
27.0
37.0

26-30
47
47.0
47.0
84.0

30 بهبالا
16
16.0
16.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

جدول فوق مربوط به سن می باشد همانطورکه مشاهده می کنید شاخص 15-20 10٪٬شاخص 21-25 27٪٬ شاخص 26-30 47٪ وشاخص 30 به بالا 16٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری ماراشاخص 26-30 با47٪ تشکیل می دهد.
3- وضعیت تاهل

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
مجرد
45
45.0
45.0
45.0

متاهل
55
55.0
55.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

جدول فوق مربوط به وضعیت تاهل می باشدهمانطورکه مشاهده می کنید شاخص مجرد با45٪٬ وشاخص متاهل با55٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص متاهل با55٪ تشکیل می دهد.
4- به نظرشمابزهکاری مانندفقر وبیکاری دربین طبقات پایین جامعه درگرایش به اعتیاد تاچه میزان نقش دارد؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
20
20.0
20.0
20.0

زیاد
24
24.0
24.0
44.0

متوسط
31
31.0
31.0
75.0

کم
12
12.0
12.0
87.0

خیلی کم
13
13.0
13.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد 20٪ شاخص زیاد 24٪ شاخص متوسط 31٪ شاخص کم12 ٪ وشاخص خیلی کم 13٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری ما را شاخص متوسط با 31٪ تشکیل می دهد.
5- بیکاری تاچه میزان زمینه رابرای گرایش به اعتیادافراد فراهم می کند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
33
33.0
33.0
33.0

زیاد
18
18.0
18.0
51.0

متوسط
23
23.0
23.0
74.0

کم
16
16.0
16.0
90.0

خیلی کم
10
10.0
10.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد33 ٪ شاخص زیاد 18٪ شاخص متوسط 23٪ شاخص کم 16٪ وشاخص خیلی کم 10٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص خیلی زیاد با 33٪ تشکیل می دهد.
6- به نظرشماتاچه میزان معتادان را افرادبیکارتشکیل می دهند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
31
31.0
31.0
31.0

زیاد
38
38.0
38.0
69.0

متوسط
16
16.0
16.0
85.0

کم
8
8.0
8.0
93.0

خیلی کم
7
7.0
7.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد31 ٪ شاخص زیاد 38٪ شاخص متوسط 16٪ شاخص کم 8٪ وشاخص خیلی کم 7٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 38٪ تشکیل می دهد.
7- تاچه میزان افرادبیکاربرای به دست اوردن موادشان دست به کارهای خلاف می زنند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
27
27.0
27.0
27.0

زیاد
30
30.0
30.0
57.0

متوسط
31
31.0
31.0
88.0

کم
5
5.0
5.0
93.0

خیلی کم
7
7.0
7.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد27 ٪ شاخص زیاد 30٪ شاخص متوسط 31٪ شاخص کم 5٪ وشاخص خیلی کم 7٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص متوسط با 31٪ تشکیل می دهد.
8- میزان پول مصرف موادیک فردمعتادبیکارچقدراست؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
21
21.0
21.0
21.0

زیاد
32
32.0
32.0
53.0

متوسط
17
17.0
17.0
70.0

کم
21
21.0
21.0
91.0

خیلی کم
9
9.0
9.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد21 ٪ شاخص زیاد 32٪ شاخص متوسط 17٪ شاخص کم 21٪ وشاخص خیلی کم 9٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با32٪ تشکیل می دهد.
9- تاچه میزان عدم دست یابی به کار وجابجایی ومهاجرت به مناطق دیگرباعث گرایش به اعتیادمی شود؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
21
21.0
21.0
21.0

زیاد
37
37.0
37.0
58.0

متوسط
17
17.0
17.0
75.0

کم
12
12.0
12.0
87.0

خیلی کم
13
13.0
13.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد21 ٪ شاخص زیاد 37٪ شاخص متوسط 17٪ شاخص کم 12٪ وشاخص خیلی کم 13٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با37٪ تشکیل می دهد.
10- تاچه میزان قرار گرفتن افراد درمعرض مکانهایی که موادتوزیع می شودباعث گرایش افرادبه مواد می شود؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
22
22.0
22.0
22.0

زیاد
44
44.0
44.0
66.0

متوسط
22
22.0
22.0
88.0

کم
8
8.0
8.0
96.0

خیلی کم
4
4.0
4.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد22 ٪ شاخص زیاد 44٪ شاخص متوسط 22٪ شاخص کم 8٪ وشاخص خیلی کم 4٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 44٪ تشکیل می دهد.
11- به نظرشماتاچه میزان توزیع کنندگان مواد توزیع مواد را ازافرادبیکارشروع می کنند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
32
32.0
32.0
32.0

زیاد
33
33.0
33.0
65.0

متوسط
20
20.0
20.0
85.0

کم
6
6.0
6.0
91.0

خیلی کم
9
9.0
9.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد32 ٪ شاخص زیاد 33٪ شاخص متوسط 20٪ شاخص کم 6٪ وشاخص خیلی کم 9٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 33٪ تشکیل می دهد.
12- به نظرشماتا چه میزان دردسترس بودن موادباعث گرایش بیشترافرادبه اعتیادمی شود؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
23
23.0
23.0
23.0

زیاد
24
24.0
24.0
47.0

متوسط
28
28.0
28.0
75.0

کم
11
11.0
11.0
86.0

خیلی کم
14
14.0
14.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد23 ٪ شاخص زیاد 24٪ شاخص متوسط 28٪ شاخص کم 11٪ وشاخص خیلی کم 14٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص متوسط با 28٪ تشکیل می دهد.
13- به نظرشماتاچه میزان یکی ازمشتری های ثابت مصرف مواد ازتوزیع کنندگان هستند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
12
12.0
12.0
12.0

زیاد
20
20.0
20.0
32.0

متوسط
28
28.0
28.0
60.0

کم
26
26.0
26.0
86.0

خیلی کم
14
14.0
14.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد12 ٪ شاخص زیاد 20٪ شاخص متوسط 28٪ شاخص کم 26٪ وشاخص خیلی کم 14٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص متوسط با 28٪ تشکیل می دهد.
14- تاچه میزان برنامه ریزی های دولت برای گذران اوقات فراغت افرادباعث جلوگیری ازمبتلا شدن به اعتیادکمک می کند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
18
18.0
18.0
18.0

زیاد
22
22.0
22.0
40.0

متوسط
33
33.0
33.0
73.0

کم
13
13.0
13.0
86.0

خیلی کم
14
14.0
14.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد18 ٪ شاخص زیاد 22٪ شاخص متوسط 33٪ شاخص کم 13٪ وشاخص خیلی کم 14٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص متوسط با 33٪ تشکیل می دهد.
15- تاچه میزان افراد کارمندمعتاد بیشتراوقات فراغت خود را درکنارماشینهای کارخانه جات می گذرانند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
3
3.0
3.0
3.0

زیاد
9
9.0
9.0
12.0

متوسط
26
26.0
26.0
38.0

کم
13
13.0
13.0
51.0

خیلی کم
49
49.0
49.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد 3٪ شاخص زیاد 9٪ شاخص متوسط 26٪ شاخص کم 13٪ وشاخص خیلی کم 49٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص خیلی کم با49٪ تشکیل می دهد.
16- پیوندمستحکم عاطفی وصمیمی بین افراد ودوستان وهمکلاسی های انها درگرایش به مواد تاچه میزان است؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
31
31.0
31.0
31.0

زیاد
30
30.0
30.0
61.0

متوسط
28
28.0
28.0
89.0

کم
7
7.0
7.0
96.0

خیلی کم
4
4.0
4.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد31 ٪ شاخص زیاد 30٪ شاخص متوسط 28٪ شاخص کم 7٪ وشاخص خیلی کم 4٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص خیلی زیاد با 31٪ تشکیل می دهد.
17- به نظرشماپیشنهاد مصرف مواد ازسوی همسالان ودوستان افراد تاچه میزان درگرایش انها به اعتیاد موثراست؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
24
24.0
24.0
24.0

زیاد
31
31.0
31.0
55.0

متوسط
29
29.0
29.0
84.0

کم
9
9.0
9.0
93.0

خیلی کم
7
7.0
7.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد24 ٪ شاخص زیاد 31٪ شاخص متوسط 29٪ شاخص کم9٪ وشاخص خیلی کم7٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 31٪ تشکیل می دهد.
18- تاچه میزان مصرف موادازسوی والدین درفرزندان تاثیرمنفی دارد؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
24
24.0
24.0
24.0

زیاد
24
24.0
24.0
48.0

متوسط
25
25.0
25.0
73.0

کم
14
14.0
14.0
87.0

خیلی کم
13
13.0
13.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد24 ٪ شاخص زیاد 24٪ شاخص متوسط 25٪ شاخص کم14٪ وشاخص خیلی کم13٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص متوسط با 25٪ تشکیل می دهد.
19- تاچه میزان افرادی که خانواده معتاد دارند خودنیز دچارمصرف موادمخدر می شوند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
25
25.0
25.0
25.0

زیاد
29
29.0
29.0
54.0

متوسط
27
27.0
27.0
81.0

کم
9
9.0
9.0
90.0

خیلی کم
10
10.0
10.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد25 ٪ شاخص زیاد 29٪ شاخص متوسط 27٪ شاخص کم9٪ وشاخص خیلی کم10٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 29٪ تشکیل می دهد.
20- وابستگی بین افراد باخانواده درگرایش به اعتیاد تاچه میزان است؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
24
24.0
24.0
24.0

زیاد
35
35.0
35.0
59.0

متوسط
19
19.0
19.0
78.0

کم
13
13.0
13.0
91.0

خیلی کم
9
9.0
9.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد24 ٪ شاخص زیاد 35٪ شاخص متوسط 19٪ شاخص کم13٪ وشاخص خیلی کم9٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 35٪ تشکیل می دهد.
21- تاچه میزان پیوند عاطفی بین خانواده وجوانان باعث گرایش انان به اعتیاد می شود؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
33
33.0
33.0
33.0

زیاد
34
34.0
34.0
67.0

متوسط
20
20.0
20.0
87.0

کم
8
8.0
8.0
95.0

خیلی کم
5
5.0
5.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد33 ٪ شاخص زیاد 34٪ شاخص متوسط 20٪ شاخص کم8٪ وشاخص خیلی کم5٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 34٪ تشکیل می دهد.
22- به نظرشما تاچه میزان بیشترمعتادان راافرادی که مشکل عاطفی خانوادگی دارند راتشکیل می دهند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
31
31.0
31.0
31.0

زیاد
40
40.0
40.0
71.0

متوسط
20
20.0
20.0
91.0

کم
6
6.0
6.0
97.0

خیلی کم
3
3.0
3.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد31 ٪ شاخص زیاد 40٪ شاخص متوسط 20٪ شاخص کم6٪ وشاخص خیلی کم3٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 40٪ تشکیل می دهد.
23- تاچه میزان افرادخانواده بین فردی که معتاد وفردی که معتادنیست تبعیض قائل می شوند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
35
35.0
35.0
35.0

زیاد
27
27.0
27.0
62.0

متوسط
26
26.0
26.0
88.0

کم
6
6.0
6.0
94.0

خیلی کم
6
6.0
6.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد35 ٪ شاخص زیاد 27٪ شاخص متوسط 26٪ شاخص کم6٪ وشاخص خیلی کم6٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص خیلی زیاد با 35٪ تشکیل می دهد.
24- تاچه میزان افرادی که والدینشان موادمصرف می کند دیگرخود ازمصرف موادبیزارمی شوند؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
26
26.0
26.0
26.0

زیاد
30
30.0
30.0
56.0

متوسط
22
22.0
22.0
78.0

کم
10
10.0
10.0
88.0

خیلی کم
12
12.0
12.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد26 ٪ شاخص زیاد 30٪ شاخص متوسط 22٪ شاخص کم10٪ وشاخص خیلی کم12٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیاد با 30٪ تشکیل می دهد.
25- تاچه میزان محیط وکانون خانواده درگرایش افراد به مصرف موادتاثیر دارد؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
25
25.0
25.0
25.0

زیاد
29
29.0
29.0
54.0

متوسط
29
29.0
29.0
83.0

کم
9
9.0
9.0
92.0

خیلی کم
8
8.0
8.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد25 ٪ شاخص زیاد 29٪ شاخص متوسط 29٪ شاخص کم9٪ وشاخص خیلی کم8٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص زیادومتوسط هرکدام با29٪ تشکیل می دهند.
26- به نظرشمابهداشت روانی تاچه میزان درگرایش به اعتیاد موثراست؟

Frequency
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
Valid
خیلی زیاد
33
33.0
33.0
33.0

زیاد
32
32.0
32.0
65.0

متوسط
18
18.0
18.0
83.0

کم
8
8.0
8.0
91.0

خیلی کم
9
9.0
9.0
100.0

Total
100
100.0
100.0

باتوجه به جدول فوق مشاهده می کنید که شاخص خیلی زیاد33 ٪ شاخص زیاد 32٪ شاخص متوسط 18٪ شاخص کم8٪ وشاخص خیلی کم9٪ می باشد که بیشترین نمونه اماری مارا شاخص خیلی زیاد با 33٪ تشکیل می دهد.

اثبات فرضیه ها
فرضیه اول: بین مشکلات عاطفی خانوادگی وگرایش چوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه معناداری وجود دارد؟

تعداد
میانگین
انحراف معیار
خطای استاندارد
95% Confidence Interval for Mean
مینیمم
ماکسیمم

Lower Bound
Upper Bound

خیلی زیاد
31
1.8710
1.23131
.22115
1.4193
2.3226
1.00
5.00
زیاد
40
2.4000
1.10477
.17468
2.0467
2.7533
1.00
5.00
متوسط
20
1.8500
.67082
.15000
1.5360
2.1640
1.00
3.00
کم
6
3.0000
1.41421
.57735
1.5159
4.4841
1.00
5.00
خیلی کم
3
3.0000
1.00000
.57735
.5159
5.4841
2.00
4.00
Total
100
2.1800
1.13155
.11315
1.9555
2.4045
1.00
5.00

Sum of Squares
df
Mean Square
F
Sig.
واریانس بین گروهی
13.126
4
3.282
2.743
.033
واریانس درون گروهی
113.634
95
1.196

Total
126.760
99

خروجی بالا جدول آنالیز واریانس می باشد. همان گونه که درجدول ملاحظه می کنید مقدار .sig برابر با 033/0 می باشد.
باتوجه به اینکه این مقدار از 05/0 کوچکتراست می توان نسبت به Fرامعنادار دانست. مقدار F برابربا 743/2 محاسبه شده است. df (درجه آزادی) برای هرکدام ازمنابع واریانس است. درجدول بالا در ردیف واریانس بین گروهی مقادیرF,df وp (sig) برای متغیر گزارش شده است.
باتوجه به مقدار033/0 .sig می توان قضاوت کرد که بین مشکلات عاطفی خانوادگی وگرایش چوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه وجود دارد.پس فرضیه ما تایید می شود.

فرضیه دوم: بین دوستان ناباب وگرایش جوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه معناداری وجود دارد؟

تعداد
میانگین
انحراف معیار
خطای استاندارد
95% Confidence Interval for Mean
مینیمم
ماکسیمم

Lower Bound
Upper Bound

خیلی زیاد
24
2.3750
1.05552
.21546
1.9293
2.8207
1.00
5.00
زیاد
31
2.0323
.98265
.17649
1.6718
2.3927
1.00
4.00
متوسط
29
2.0690
1.03272
.19177
1.6761
2.4618
1.00
5.00
کم
9
2.1111
1.05409
.35136
1.3009
2.9214
1.00
4.00
خیلی کم
7
3.4286
1.39728
.52812
2.1363
4.7208
1.00
5.00
Total
100
2.2300
1.09041
.10904
2.0136
2.4464
1.00
5.00

Sum of Squares
df
Mean Square
F
Sig.
واریانس بین گروهی
12.652
4
3.163
2.860
.028
واریانس درون گروهی
105.058
95
1.106

Total
117.710
99

خروجی بالا جدول آنالیز واریانس می باشد. همان گونه که درجدول ملاحظه می کنید مقدار .sig برابر با 028/0 می باشد.
باتوجه به اینکه این مقدار از 05/0 کوچکتراست می توان نسبت به Fرامعنادار دانست. مقدار F برابربا 860/2 محاسبه شده است. df (درجه آزادی) برای هرکدام ازمنابع واریانس است. درجدول بالا در ردیف واریانس بین گروهی مقادیرF,df وp (sig) برای متغیر گزارش شده است. باتوجه به مقدار028/0 .sig می توان قضاوت کرد که بین دوستان ناباب وگرایش چوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه وجود دارد.پس فرضیه ما تایید می شود.

فرضیه سوم : بین گذران اوقات فراغت وگرایش جوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدررابطه معناداری وجود دارد؟

تعداد
میانگین
انحراف معیار
خطای استاندارد
95% Confidence Interval for Mean
مینیمم
ماکسیمم

Lower Bound
Upper Bound

خیلی زیاد
3
4.3333
.57735
.33333
2.8991
5.7676
4.00
5.00
زیاد
9
3.1111
1.53659
.51220
1.9300
4.2922
1.00
5.00
متوسط
26
3.1923
1.13205
.22201
2.7351
3.6496
1.00
5.00
کم
13
2.6923
1.65250
.45832
1.6937
3.6909
1.00
5.00
خیلی کم
49
2.5306
1.11993
.15999
2.2089
2.8523
1.00
5.00
Total
100
2.8300
1.27172
.12717
2.5777
3.0823
1.00
5.00

Sum of Squares
df
Mean Square
F
Sig.
واریانس بین گروهی
15.543
4
3.886
2.553
.044
واریانس درون گروهی
144.567
95
1.522

Total
160.110
99

خروجی بالا جدول آنالیز واریانس می باشد. همان گونه که درجدول ملاحظه می کنید مقدار .sig برابر با 044/0 می باشد
باتوجه به اینکه این مقدار از 05/0 کوچکتراست می توان نسبت به Fرامعنادار دانست. مقدار F برابربا 553/2 محاسبه شده است. df (درجه آزادی) برای هرکدام ازمنابع واریانس است. درجدول بالا در ردیف واریانس بین گروهی مقادیرF,df وp (sig) برای متغیر گزارش شده است. باتوجه به مقدار044/0 .sig می توان قضاوت کرد که بین گذران اوقات فراغت وگرایش چوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه وجود دارد.پس فرضیه ما تایید می شود.

فرضیه چهارم : بین بیکاری وگرایش جوانان ونوجوانان به مصرف مواد مخدررابطه معناداری وجود دارد؟

تعداد
میانگین
انحراف معیار
خطای استاندارد
95% Confidence Interval for Mean
مینیمم
ماکسیمم

Lower Bound
Upper Bound

خیلی زیاد
33
2.4545
1.39398
.24266
1.9603
2.9488
1.00
5.00
زیاد
18
3.1667
1.46528
.34537
2.4380
3.8953
1.00
5.00
متوسط
23
2.4348
.94514
.19707
2.0261
2.8435
1.00
5.00
کم
16
2.7500
.93095
.23274
2.2539
3.2461
1.00
5.00
خیلی کم
10
3.6000
1.26491
.40000
2.6951
4.5049
2.00
5.00
Total
100
2.7400
1.27620
.12762
2.4868
2.9932
1.00
5.00

Sum of Squares
df
Mean Square
F
Sig.
واریانس بین گروهی
15.506
4
3.877
2.527
.046
واریانس درون گروهی
145.734
95
1.534

Total
161.240
99

خروجی بالا جدول آنالیز واریانس می باشد. همان گونه که درجدول ملاحظه می کنید مقدار .sig برابر با 046/0 می باشد
باتوجه به اینکه این مقدار از 05/0 کوچکتراست می توان نسبت به Fرامعنادار دانست. مقدار F برابربا 527/2 محاسب شده است. df (درجه آزادی) برای هرکدام ازمنابع واریانس است. درجدول بالا در ردیف واریانس بین گروهی مقادیرF,df وp (sig) برای متغیر گزارش شده است. باتوجه به مقدار046/0 .sig می توان قضاوت کرد که بین بیکاری وگرایش چوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه وجود دارد.پس فرضیه ما تایید می شود.

فرضیه پنجم : بین عدم برخورد قاطعانه دستگاه های مسئول باتوزیع کنندگان مواد وگرایش جوانان ونوجوانان به مصرف موادمخدر رابطه معناداری وجود دارد؟

تعداد
میانگین
انحراف معیار
خطای استاندارد
95% Confidence Interval for Mean
مینیمم
ماکسیمم

Lower Bound
Upper Bound

خیلی زیاد
23
3.1304
1.42396
.29692
2.5147
3.7462
1.00
5.00
زیاد
24
3.1250
1.29590
.26452
2.5778
3.6722
1.00
5.00
متوسط
28
2.1786
1.09048
.20608
1.7557
2.6014
1.00
5.00
کم
11
2.9091
1.04447
.31492
2.2074
3.6108
1.00
5.00
خیلی کم
14
3.0714
1.14114
.30498
2.4126
3.7303
2.00
5.00
Total
100
2.8300
1.27172
.12717
2.5777
3.0823
1.00
5.00

Sum of Squares
df
Mean Square
F
Sig.
واریانس بین گروهی
16.931
4
4.233
2.809
.030
واریانس درون گروهی
143.179
95
1.507

Total
160.110
99

خروجی بالا جدول آنالیز واریانس می باشد. همان گونه که درجدول ملاحظه می کنید مقدار .sig برابر با 030/0 می باشد.
باتوجه به اینکه این مقدار از 05/0 کوچکتراست می توان نسبت به Fرامعنادار دانست. مقدار F برابربا 809/2 محاسبه شده است. df (درجه آزادی) برای هرکدام ازمنابع واریانس است. درجدول بالا در ردیف واریانس بین گروهی مقادیرF,df وp (sig) برای متغیر گزارش شده است. باتوجه به مقدار030/0 .sig می توان قضاوت کرد که بین عدم برخورد
قاطعانه دستگاه های مسئول باتوزیع کنندگان مواد وگرایش جوانان ونوجوانان به مصرف مواد مخدر رابطه وجود دارد. پس فرضیه ما تایید می شود.

فصـل پنجم

مقدمه :
پژوهش حاضر به صورت توصیفی ، پیمایشی با هدف بررسی موثر در گرایش نوجوانان و جوانان در اعتیاد انجام شده گروه نمونه افراد در شهر مبارکه در نظر گرفته شده است و در فصل پیش داده های آماری در قالب جداول و نمودار ارائه شده در این فصل به بحث پیرامون کلیه ی نتایج پرداخته می شود .

نتیجه گیری:
امروزه مصرف مواد مخدر و گرایش به آن یکی ازبزرگترین معضلات والدین و مسئولین است. باید پذیرفت که انکار این مشکل و غفلت از آن دلیل عدم وجود و شایع نبودن آن نیست. مشکل اعتیاد و مصرف مواد مخدر مشکلی شایع و همه گیر است که امکان دارد همه خانواده ها را مبتلا کند و نوجوانان و جوانان به دلیل ویژگی های خاص خود، جزو آسیب پذیر ترین گروه های سنی هستند که هدف فروشندگان و توزیع کنندگان مواد مخدر می باشند.
در مسیر باز داری و پیشگیری از مصرف مواد مخدر و در نهایت اعتیاد به آن، والدین عامل باز دارنده به حساب می آیند. پژوهش های متعدد نشان داده اند مهارت والدین در برقراری ارتباط با جوانان و نوجوانان، کنترل کافی و مناسب او، اطلاع رسانی صحیح و دقیق در مورد مواد مخدر، فراهم آوردن امکانات برای انجام فعالیت های جایگزین و تقویت ارزش های اخلاقی، راه کار های مناسبی برای مقابله با گرایش آن ها به مصرف مواد مخدر می باشند.
بنابراین، والدین می توانند با بهره گیری از منابع اطلاعاتی مختلف مانند کتاب ها، نشریات، نظریات متخصصان و کلاس های آموزش خانواده مهارت های خود را در پیشگیری از گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر افزایش دهند.
در مجموع احساس حقارت، پایین بودن عزت نفس، نارساییها و کمبودهای شخصیت اضطرابها و تشویشها از علل عمده کشاندن جوانان به اعتیاد است. انحراف جنسی و تاخیر در ازدواج، خلاء محرک عاطفی از سوی والدین، فقر در معاشرت و دوستی، شکستهای عشقی و ناکامیها همه کمک میکنند شخصیتهای آسیب پذیر زودتر و راحت به دام اعتیاد میافتند.
پیشنهادات :
1- نتایج این پژوهش نشان میدهد که احساس بیگانگی و بی حرمتی و همچنین کمبود عاطفی از عواملی است که می توان افراد را به سمت مصرف مواد سوق دهد.
2- والدین بایستی آگاهی می داشته باشند که هیچ نوجوان و جوان بزرگسال به طور کلی و مطلق از خطر ابتلا به اعتیاد و مصرف مواد مصون نیستند بنابراین احتمال ابتلای فرزندان به اعتیاد وجود دارد آنچه این احتمال را کاهش می دهد داشتن آگاهی اطلاعات کافی والدین و نوجوانان و جوانان استفاده از اطلاعات است.
3- نوجوانان بایستی مقاومت مناسبی در برابر فشار همسالان داشته و در مقابل خواسته های نا معقول آن ها همچون مصرف سیگار و یا برخی تجارب پر خطر دیگر مقاومت نمایند .
4- تدوین برنامه ی جامعه آموزشی متناسب با ویژگی ها و نیازهای افراد و سطوح فرهنگ جامعه که در آن نیازهای گروه های مختلف کودک و نوجوان ، والدین ، گروه همسالان و … لحاظ شده باشد و به صورت علمی و کاربردی به آگاهی رسانی در زمینه های مختلف بپردازند .
5- ارائه ی آموزش مهارت های زندگی از سنین کودکی و مهدکودک ها و مدارس ابتدایی با هدف ارتباط کمی و کیفی رشد فرزندان و شکوفایی حداکثر استعداد های آنان .

موانع و محدودیت ها
همواره پژوهشگران در تحقیقات خود با محدودیت هایی مواجه هستند که بخشی از آنها حتی در ابتدای کار نیز خود را نشان می دهند . از عمده ترین ارکان تحقیق و پژوهش دسترسی به آمار و اطلاعات است . در این زمینه مشکلاتی وجود دارد که موجب شده خدمات تحقیقاتی از قبیل دسترسی به کتب ، مجلات ، آمار ، بانکهای اطلاعاتی و … در کشور به راحتی ممکن نباشد . بخشی از این مشکل ناشی از فقدان یا کمبود هر یک از خدمات تحقیقات فوق است و از سوی دیگر فرهنگ غلط ، سبب خصوصی تلقی کردن این موارد شده و در نتیجه افراد و موسسات بنوعی از انتقال یافته های خویش به دیگران خودداری می کنند . از سوی دیگر متغییرهای ناخواسته که ممکن است حاصل طرحها و روش های ویژه ای باشند که در تحقیق بکارگرفته می شوند ، غالبا به گونه های مختلف ، اعتبار درونی و بیرونی تحقیق را به مخاطره می اندازند . باید آگاه بود که در تحقیقات علوم رفتاری ، کنترل یا حذف کامل این نوع عوامل غیر ممکن است . اما به هر حال سعی پژوهشگران بر آن است که این عوامل را حد الامکان پیش بینی ، شناسایی و تمام احتیاط های لازم را به منظور کاهش آنها بکار برند .
از جمله موارد محدود کننده تحقیق عبارتند از :
– کمبود و یا فقدان منابع علمی قابل دسترس و استفاده
منابع علمی بسیار کم و محدودی )حداقل به صورت فارسی( در این زمینه موجود است که به طور مستقیم به موضوع مورد مطالعه و تحقیق مربوط باشد. به همین دلیل نیازمند استفاده از منابع لاتین می باشم که خود مشکلات دیگری همچون محدودبودن زمان استفاده از اینترنت در دانشکده، برگردان درست متون لاتین به فارسی و یک دست کردن آنها را به همراه دارد.
– نبود کار مشابه در این زمینه
با وجود تلاش بسیار محقق موفق به پیدا کردن پژوهشی که به طور مستقیم به این موضوع پرداخته باشد، نشد.
– فقدان بودجه لازم برای انجام و پیشبرد کار
هر کار تحقیقی در مراحل مختلف خود نیازمند صرف هزینه های مالی است که مسلما تحقیقات دانشجویی به دلیل شرایط خاص محقق ازاین موضوع مستثنی نیست.

منابع و ماخذ:
1- فرچاد ، دکتر حسین ، سال 1385 ،آسیب شناسی اجتماعی ئ جامعه شناسی انحرافی ، نشر معلم .
2- دانش ، دکتر تاج زمان ، سال 1384 ، مجرم کیست و جرم شناسی چیست ،نشر اردیبهشت.
3- اسماعیل ، دکتر نادعلی، سال 1382، شناخت و درمان اعتیاد، نشر ادب.
4- شیرین بهادر، سرهنگ علیرضا،سال 1370، مقدمه ای بر مواد مخدر و اعتیاد، ناحیه انتظامی خراسان.
5- معاونت امنیت ناجا، روشهای درمان مواد اعتیاد آور ،اداره کل مبارزه با مواد مخدر.
6- معاونت امنیت ناجا، شناخت و پیگیری از بزهکاری ومواد اعتیاد، اداره کل مبارزه با مواد مخدر.
7- دادگاه انقلاب اسلامی، نگرش آماری بر علل گرایش به اعتیاد
8- سایت های مربوط به خبرگذاری ها، ایسنا ، برنا ، فارس و …
9- صدیق سروستانی ، رحمت الله، سال 1388، آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافی ، چاپ نهم
10- عبدی ، عباس، سال 1367 ، در آمدی بر اعتیاد ، چاپ اول
11- گرجی ، ابوالقاسم، سال 1372 ، مقالات حقوقی ، انتشارات دانشگاه، چاپ سوم .
12- ذکریایی، محمد ،سال 1386 ، جامعه شناسی سوء مصرف مواد ،انتشارات جامعه و فرهنگ .
13- ناجی ، مجتبی . زارعی ، محبوبه ،سال 1388، روان شناسی اعتیاد، نشر هنرهای زیبا.
14- وجدی ، زهره . بهروش ، هما، سال 1374 ، شناخت علل و عوارض اعتیاد، نشر کوکب.
15- عسگری، شهلا، سال 1390 ، پایان نامه بررسی علل اعتیاد در شهرستان لردگان
1