تحقیق آماده راههای تقویت انشا نویسی در دانش آموزان



وزارت آموزش وپرورش
آموزش وپرورش ….
مدیریت آموزش وپرورش …

عنوان مقاله:
راههای تقویت انشا نویسی در دانش آموزان

تهیه وتنظیم:

فهرست مطالب
عنوان
صفحه
چکیده
5
مقدمه
7
تعریف انشا و هدف از تدریس آن:
9
ـ تعریف علمی انشا:
9
انشا از نظر لغوی :
9
نحوه ی آموزش انشا:
10
مراحل آموزش انشا درحالت کلی :
11
ـ مراحل آموزش انشا:
11
ـ هدفهای تدریس انشا:
12
مهارت های مورد نیاز برای نگارش انشا:
13
تجدید نظر و بازنگری متن انشا:
15
روش آموزش انشا نویسی:
16
· معیار انتخاب موضوع انشا:
17
· ا قسام انشا:
20
1) انشا توصیفی یا وصفی:
20
چه نکاتی را اید در خلاصه نویسی انشا رعایت نمود؟
24
در تصحیح انشا باید به نکات ذیل توجه نمود:
25
راه های تقویت مهارت انشا نویسی
26
* اصول آموزش انشا :
28
* دانش آموزباید:
28
* راهکارهای اجرایی جهت نگارش و نوشتن خلاق:
28
ضعف ناشنوایان انشا نویسی
36
ارائه ی روش های کاربردی برای بهبود کیفیت آموزش انشا
40
کارگاه های نوشتن به جای انشا
40
شیوه های آموزش نگارش در آموزش ابتدایی
41
برای نوشتن فعال و راه حل آن :
43
تجزیه و تحلیل داده ها
47
راهکارهای اجرایی
48
گردآوری اطلاعات شواهد 2
49
ربه ای نو در آموزش انشا
52
جمله سازی و انشاء
55
آموزش انشا در دوره ابتدایی:
56
آموزش انشاء در دوره ابتدایی
63
مراحل اجرای روش بدیعه پردازی
69
چگونگی پرورش مهارت نوشتن انشا
74
مراحل نوشتن
76
ویژگی های انشا
76
مرحله ی پیش از نوشتن
77
چگونه باشیم؟
77
مرحله حین نوشتن
78
مواردی که در بررسی انشای دانش آموزان باید در نظر داشته باشیم
79
معیارهای ارزشیابی انشا
79
آموزش انشا
80
راهکارهایی جهت تقویت نگارش و انشا
80
هفت گام اساسی تا انشا نویسی
82
انواع انشا
84
اصول آموزش انشا
87
توصیه هایی درباره ی آموزش انشا در پایه های مختلف تحصیلی
88
نکاتی پیرامون آموزش انشا
91
انواع موضوعات انشا
93
نوشتن انشاهای خلاق
96
هدفهای آموزش انشا
97
نکات مهم در نوشتن انشا
103
پیشنهادات
109
نتیجه گیری :
110
فهرست منابع
111

چکیده
نوشتن فرصتی برای اندیشیدن ، تجسم نمودن و به خاطر آوردن است . دیدگاه مشترک درباره ی نوشتن بدین قرار می باشد ، که نوشتن برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات و عقاید از طریق نظامی از نشانه های مکتوب است . در واقع نوشتن یک آفرینش و خلاقیت تام است که در یک طرف آن خلق افکار و اندیشه ها و در طرف دیگر نظم بخشی این اندیشه ها در قالب های زبانی مورد نظر قرار دارد .
در اقدام پژوهی حاضر مشکلاتی که در نوشتن یک انشای مطلوب بر سر راه دانش آموزان کلاس دوپایه ی اول و دوم راهنمایی مدرسه شهید کشوری روستای مسگر وجود داشت شناسایی گردید سپس با توصیف وضعیتی که دانش آموزان و معلم در آن قرار داشتند و گردآوری شواهد 1 مسئله شفاف سازی شده ، با روش هایی گوناگون که با توجه به مشکلات متعدد نگارشی ، صرفی و نحوی دانش آموزان به کار گرفته شده بود تا حدود زیادی موانع برطرف و افق های جدیدی برابر چشم دانش آموزان برای نوشتن انشا باز گردید و این از بازخورد رفتار دانش آموزان و بررسی انشاهای آنان روشن گردید در نهایت یافته های زیر از این پروژه حاصل شد :
1- انجام فعالیت های گروهی باعث افزایش علاقه مندی دانش آموزان به درس وایجاد رقابت سالم دربین آنها می گردد .
2- به کار بردن لوازم ومواد آموزشی و استفاده ی مناسب از کتابخانه باعث عینی تر شدن مطالب وافزایش یادگیری می گردد .
3- انجام فعالیت های عملی در جریان آموزش علاوه بر تقویت رابطه ی عاطفی بین معلم ودانش آموزان کلاس را از حالت خسته کنندگی خارج کرده ،آن را ، هم برای معلم و هم برای دانش آموزان لذت بخش تر می نماید .

واژه های کلیدی : اقدام پژوهی ، انشا ، روش های نوین ، مقطع راهنمایی ، یادگیری

مقدمه
" بنویسید زیرا جز با نوشتن چیزی را به خاطر نخواهید سپرد " امام صاوق علیه السلام
زبان نقش مهمی در برقراری ارتباط در جامعه دارد. عدم تسلط دانش آموزان به زبان رسمی کشور چه در بیان و چه در نوشتن ، به خصوص در مناطق دوزبانه ، انشانویسی دانش آموزان را با مشکلاتی مواجه کرده است .
" سخن گفتن به فارسی برای کسانی که این زبان را از کودکی آموخته اند کار آسانی است، اما نوشتن به فارسی به این آسانی نیست . قدرت نگارش صحیح ، نیازمند تمرین به منظور تبدیل اندیشه به کلمات درچارچوب ادبیات خاص هرکشور است " .
در نظام تعلیم و تربیت کشور ما ، انشا نویسی سابقه ای دیرینه دارد ، در ادبیات قدیم کلمه ی منشی به معنای انشا نویس، فراوان به کار رفته است و منشیان نقش عمده ای در مکتوب نمودن آثار ، به ویژه رسائل دیوانی داشته اند با این حال ، انشا به عنوان یک درس ، مقوله ی تازه ای است که در آموزش و پرورش جدید باب تازه ای گشوده است و با انشا نویسی منشیان تفاوت بسیاری دارد . انشا کلمه ای است عربی بر وزن " افعال " و در لغت به معنای ایجاد ، ابداع ، خلق ، پرورش و آفرینش است . و زبان آموزی به معنای مهارت در نوشتن مطلبی در مورد موضوعی مشخص است.
انشا مرحله نگارش فعال (خلاق)است که خود هدف غایی آموزش مهارت نوشتن می باشد؛تمام مراحل نوشتن یعنی رونویسی ؛کلمه سازی واملاء درواقع مقدماتی هستندتا دانش آموز را آماده نگارش خلاق نمائید.در برنامه آموزش دبستانی باید فرصت های لازم برای دانش آموزان جهت یادگیری مهارت های متنوع نوشتن فعال فراهم کند. مانند نوشتن توصیفی ؛واقعه نگاری؛ خاطره نویسی و نام نگاری شخصی استحضار دارید که هر چه نوشتار به گفتار نزدیک تر و ساده تر باشد فهم آن برای خواننده آسانتر است . ساده نویسی خود هنری است ارزنده و درخور ستایش که از هر نویسنده ای بر نمی آید . این پندار که ساده نویسی ، نویسنده را از سبک نویسندگی اش دور می کند درست؟ نیست!مثال(داستان راستان شهیداستاد مطهری)
ـ برای اینکه به اهمیّت و راز و رمز "نوشتن" پی ببریم{چه در دیکته و چه در املا و انشا}
ناگزیر باید بدانیم آن روی سکّه که خواندن می باشد .{پیش نیاز نوشتن خواندن است}
چگونه صورت می گیرد و اگر با دید وسیع و علمی بنگریم بایستی به خواندن توجّه و اهمیّت مضاعف معطوف نماییم{یعنی : خوب بخوانیم تا خوب بنویسیم}
سوال: کدام نوشته به نظر شما ارزش خواندن را دارد؟
جواب: نوشته ای ارزش خواندن را دارد که سرانجام کارِ خواننده اش را به "اندیشه،تفکر واداشته و در خور تجزیه و تحلیل ، کاربُردی ، تاثیر گذاری همراه داشته و بالاخره به شکوفایی استعداد و و نهایتاً به هدف و مقصودمان همان انشا نویسی است " برساند.

تعریف انشا و هدف از تدریس آن:
ـ انشا در لغت به معنی ایجاد ، پرورش ، ابداع و خلق کردن است.
آنچه را که امروزه فنّ انشا گفته می شود از نخستین معنای آن"ایجاد" گرفته شده است.
ـ یعنی انشا به معنی ایجاد کلام ، سخن و نگارش آن است و معادل فارسیِ انشا"دبیری" است که به معنی منشی گری و کتابت می باشد و دبیری فنّی است که انسان به وسیله آن می تواند محتویات خود را روی کاغذ بیاورد.
ـ تعریف علمی انشا:
انشا یعنی درست اندیشیدن درباره ی موضوعی و آن را روی کاغذ پیاده کردن است .
ـ تعریف انشا در اصطلاحِ ادبیّات به چه معنی است؟
در اصطلاح ادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
انشا از نظر لغوی :
انشا در لغت به معنی آفریدن ، آغاز کردن و از خود چیزی نوشتن است و در اصطلاح ادب پارسی انشا نویسی عبارت است از :
بیان خاطره ها ـ پندارها ـ خیال ها ـ احساس ها ـ عقیده ها ـ مشاهده ها و اندوخته های فکری و ذهن از راهِ نوشتن .
ـ برای نویسنده ویژگی هایی بر شمرده اند که برخی از آنها فطری و ذاتی و برخی دیگر اکتسابی است .
ـ انشا نویسی تقریباً "همان مقاله نویسی" است.
ـ ساده نویسی یکی از شرایط خوب نویسندگی است.
نحوه ی آموزش انشا:
مقدمتاً باید عرض کنم برای آموزش، عشق و علاقه و تعامل می خواهد مصداق شعر معروفِ:
(در رَهِ منزل لیلی که خطرهاست به جان
شرط اوّل قدم آن است که مجنون باشی)
ـ معلّم باید عشق، سوز، علاقه، خلاّق ، صبور ، کنجکاو، تیز بین ، بافهم، مطالعه صاحب نظر، تحلیل گر و منطقی و … باشد تا در کارش موفّق و کارآمد و تولید محصول عالی نماید.
ـ در آموزش املا مواردی از قبیل رعایت نوشتن تلفّظ کردن نشانه ها و حروف الفبای فارسی وصحیح گفتن و صحیح شنیدن و صحیح دیدن و نوشتن مطرح بوده و لزوماً بایستی رعایت شود.از موارد فوق الذکر و به پاره ای تذکّرات در آموزش انشا تاکید شده که به آنها اشاره خواهد شد و کاربُرد آنها در انشا نویسی از ویژگی و اهمّیت بسزایی برخوردار است.
ـ کاربُرد و رعایت علایم آیین نگارش (. : ؛ ، ؟ ! ()""[] و..)در انشا بایستی صد درصد رعایت شود . مثال: برای"،" بخشش لازم نیست، اعدامش کنید . بخشش ،لازم نیست اعدامش کنید.
ـ رعایت پاراگراف ـ پاک نویس ـ کلمات ساده ـ مرکب ـ فعل و فاعل و کامل، نکات دستوری (دستور زبان فارسی)که در آموزش فارسی مدّ نظر بوده در انشاهم کاربُرد دارد.

مراحل آموزش انشا درحالت کلی :
در کلاس اوّل ابتدایی تصویر خوانی نوعی انشای شفاهی هست که دانش آموز برداشت خود را از تصویر با بیان یکی ، دو جمله ابراز می کند .
ـ در کلاس دوّم با جمله سازی ها شروع و نهایتاً آمادگی برای انشا نویسی آغاز می شود.
ـ از کلاس سوّم ابتدایی انشا نویسی رسماً آغاز می شود.
ـ کلاس های چهارم و پنجم نیز در استمرار کلاس سوّم انشا نویسی جایگاه خود را پیدا می کند.
ـ مراحل آموزش انشا:
1ـ تصویر خوانی
2ـ بصورت شفاهی مثال : برای "بابا" جمله ای بگو و بنویس
شما برای "بابا" جمله ای دیگر بگو …….
// // // // // ……..
3ـ بصورت تمرین و تکرار(جهت تثبیت یادگیری پایدار ):
مثال: من/ من مادرم/من مادَرَم را/ من مادرم را دوست = من مادرم را دوست دارم.
4ـ با استفاده از کلمات جمله سازی :
بابا: بابا آب داد.
نان: مادر نان در دست دارد .
5 ـ تبدیل جمله سازی به انشا(با استفاده از کلمات هم خانواده):
مقدمه :در ریاضی اوّل شکلی که مثل بقیه نیست، خطّ بزن.
حالا با بیان کلمات مترادف از لحاظ کاربُردی و مفهوم :
مثال : ماشین ـ خیابان ـ چراغ راهنمایی ـ پلیس ـ تاکسی ـ مردم ـ دوچرخه ـ خط کش
ماشین
خیابان
چراغ راهنمایی
با "و"جملات را به همدیگر وصل و در آخرین جمله نقطه بگذارید.و برای انشای خودتان نامگذاری نمایید.
این روش در کلاس اوّل هم قابل اجراست ، در کلاس دّوم و سوّم جای شکی نیست.
ـ هدفهای تدریس انشا:
1) دانش آموزان بتوانند آنچه را که می اندیشند و می خوانند به دیگری بگویند و بنویسند یعنی انشا کنند.
2) دانش آموزانی که تخیّلی قوی و استعدادی بیشتر در نویسندگی دارند ، بشناسیم و در مسیری صحیح و موّفق هدایت کنیم.
3) پرورش قوه ی استدلال ، تفّکر و دقّت دانش آموزان و وادار کردن آنها به درست دیدن و شنیدن و بیان کردن و نوشتن است . {از جمله سازی شفاهی شروع و تا نوشتن مقاله و کسب مهارت در نگارش پیش می روند.} مثال : دانش آموز از روی صفحه ی سفید در کلاس انشا خوانده بود و …

مهارت های مورد نیاز برای نگارش انشا:
1) فکر کردن پیش از نوشتن (مثال : "در گفتن،ضرب المثلی هست می گویند :"حرف را تو دهانت بپز بیرون بده"
و یا مصداق :" فکر نیکو طرح ها انداخته طرح ها را بار ها پرداخته " تهیّه طرحِ رووس عناوین و مطالب مورد نظر و مرتبط با موضوع انشا)
2) توجّه به هدف ، {نویسنده ای که هدف و موضوع را فراموش کند ، قادر به ابلاغ پیام خویش نخواهد بود.}
3) در نظر گرفتن خواننده (مخاطبانِ ما چه کسانی هستند؟)،{نوشته ای کامل و رسا، حدود اطّلاعات و تجربیات خواننده را در نظر گرفته باشد و نوشته باید مطابق درک و فهم خواننده باشد نهایتاً آن نوشته در خواننده ایجاد انگیزه و علاقه نماید}.
4) جمله، {هر چه قدر جمله کوتاه تر باشد (به شرط رسا بودن ، مختصر و مفید)پیام زودتر منتقل می شود. به جای حرف ربط از "،" استفاده نماید.}
5) ساده نویسی: {هر عقل سلیمی ساده نویسی را می پسندد و پیچیده نویسی را ناپسند می دانند.}
6) پرهیز از به کار بردن لغات و ترکیبات دور از ذهن ،{لغات و اصطلاحات مشکل را باید آن چنان آورد که برای همه قابل فهم باشد.}مثل روزنامه ها و مجلّات .
مثال : استنکاف : خودداری
مع ذلک : خلاصه
تمرّد : سر پیچی
عن قریب: به زودی
آخر الامر: سرانجام
7) رعایت قواعد دستور و زبان فارسی و به کار گرفتن شیوه خطّ فارسی.{املای لغات ـ نشانه گذاری ـ فعل و فاعل و…… سر جای خود باشد.}
8 ) به کار بردن افعال در جای معلوم{تا آنجا که ممکن است باید از افعال متعددی استفاده کرد.}دانش آموزان کلاس اوّل و دوّم معمولاً این چنین می نویسند:{من کتاب را دوست دارم ـ من مادر را دوست دارم ـ من سگ را دوست دارم ـ و…}
9) به کاربردن لغات ملموس: {اصطلاحات یا عباراتی که معانی قطعی و مشخص دارند . مثال جاده ی شنی ـ هوای پاک}
10)نشانه گذاری و اهمّیت کاربردی نشانه ها در نگارش .
11)تجدید نظر و اصلاح ، {پس از نوشتن هر مطلبی لازم است در آن تجدید نظر انجام شود.}
چهار توصیه ی راهبردی برای پرورش بهتر مهارت صحبت کردن در دانش آموزان ابتدایی:
1. دانش آموزان را عادت دهید قبل از صحبت کردن ، درباره ی آن چه که می خواهند بگویند،"فکر کنند" کل مطالب را در ذهن خود طراحی کنند(پردازش) و سپس درباره ی آن حرف بزنند . زمانی که پرسشی از دانش آموزان می کنید ، بهتر است به آن ها "فرصتِ فکر کردن" بدهید.
2. از دانش آموزان بخواهید تجارب و حاصلِ مشاهدات خارج یا داخل مدرسه را در کلاس بیان کنند. فرصت هایی فراهم آورید (بستر سازی کنید) تا آنان ، تجارب و مشاهدات خود را در گروههای دو یا سه نفری برای یکدیگر بگویند ، درباره ی کتابهایی که خوانده اند، توضیح دهند یا در باره ی دلیل وقوعِ روی دادِ نا خوش آیند ، داستان ارائه دهند.
3. دانش آموزان را تشویق کنید درباره مسایل گوناگون نظر بدهند و افکار و نظرهای خود را در قالب گفتاری مبسوط بیان کنند ، نه! در قالبِ یک واژه یا یک جمله.
4. از دانش آموزان بخواهید در هنگام صحبت کردن در کلاس ، از حرکات دست چهره و … به طور مناسب بهره گیرند تا منظور خود را بهتر به هم کلاسان خود تفهیم کنند.
تجدید نظر و بازنگری متن انشا:
-برای این که متن انشا مطلوب گردد، متن و نوشته را به کسی بدهیم بخواند و از زوایای مختلف و با دید وسیع خود بررسی کرده و نظر دهد ، مشروط بر این که فرد مورد نظر اهل فنّ ، خبره در موضوع و متخصّص باشد.
-خود نویسنده نوشته ی خود را بلند بخواند ، تا از راه چشم و گوش ، اعصاب ، معایب و کمبود ها را مشخص و سپس برطرف نماید.
– نوشته را پس از یک استراحت کامل از نو بخوانیم تا کمبودها و مطالب اضافی و بیشتر خود را نشان دهد و بهتر بتوانیم نوشته ی خود را اصلاح کنیم و تجدید نظر نماییم .
روش تدریس انشا در پایه های مختلف مقطع ابتدایی:
*پایه ی نوشتنِ صحیح و مستقل از همان کلاسهای اولیه گذاشته می شود .
ـ دانش آموزان از سال اوّل ابتدایی می آموزند که چگونه منظور خود را درست بیان کنند.{آموزش صحیح نشانه ها (حروف الفبای فارسی)}
ـ در کلاس دوّم علاوه بر جمله سازی و تکمیل جمله های ناقص با کلمه های آشنا جواب سئوالات را به صورت کتبی می نویسند.
ـ و از کلاس سوّم نوشتن انشا عملاً آغاز می گردد.
ـ و در کلاس چهارم و پنجم نیز انشا نویسی و مقاله نویسی انجام می یابد.

روش آموزش انشا نویسی:
آموزش انشا عملاً از کلاس سوّم ابتدایی آغاز می گردد و دانش آموزان ابتدا برای هر انشا طرح ریزی می نمایند و این طراحی در مرحله ی اوّل بطور شفاهی انجام می گیرد و بعد به صورت کتبی در می آید.
ـ هدایت و راهنمایی آموزگاران محترم موجب می شود که شاگردان نظم فکری داشته و در مشاهدات خود دقیق باشند ، درست ببینند و بیندیشند ، خوب بیان کنند و با قاعده بنویسند . اوّل فکر کنند سپس با بکارگیری اصول آیین نگارش شروع به نوشتن نمایند.
ـ یکی از شرایط نوشتن ِ انشا ، تسلّط و مهارت یافتن در خواندن است .همان طوری که در صحبت کردن نباید از موضوع خارج شد باید در انشا نوشتن نیز نباید از موضوع خارج شد . برای تنوع در کار ممکن است،در درس انشا از بازی ، داستان گویی نیز استفاده نمود.{گردش علمی ، سیرو سیاحت، اردو،تهیه گزارش بازدید و مهمانی و …}

· معیار انتخاب موضوع انشا:
ـ وظیفه معلّم در درجه اوّل انتخاب موضوعی مناسب {نسبت به پایه کلاس}برای انشا است . بطور کلی موضوعات انشا به ترتیب از آسان به مشکل درجه بندی می شود . ساده ترین موضوع ، انشایی است که زیاد به تفکر و تعقل نباشد .
ـ سپس از موضوعات اخلاقی ، دینی ، تربیتی، آموزشی،امیدواری،ادبی، اجتماعی رعایت حقوق دیگران، عبور و مرور از خیابان ، ترافیک ، شهر نشینی، آپارتمان نشینی، دوستی ، همسایگی، نقش معلّم، وظایف دانش آموز، فواید گیاهان، دوستِ خوب ، کتاب و کتابخوانی، ادامه تحصیل، با سواد بودن، بی سواد ماندن،موضوعاتی که دانش آموزان با آنها درگیر هستند، مشکلات مدرسه و راهکارهای آنها، و موارداین چنینی، برایشان ملموس است و یا توصیفی از مشاهدات و امکاناتی که دیده اند و خیلی از مواردی که شماها بهتر از این ها می دانید و عمل می کنید و عمل خواهید فرمود.
ـ میزان ساعات انشا در کلاس های پنج پایه ابتدایی در برنامه هفتگی :
اوّل(جمله سازی از کتاب بنویسیم)
سوّم (سه ساعت)
دوّم، چهارم،پنجم (دو ساعت)
به مواردی که در جمله سازی نباید نمره داده شود.
ـ نکات دستوری ، رعایت علایم آیین نگارش و کاربرد کلمات و موارد لازم بایستی قبلاً توسط معلّم محترم به دانش آموزان خود آموزش داده شده باشد و یاد آوری مجدد نیز از تاثیرات مثبت برخوردار خواهد بود.
به مواردی که نمره داده نمی شود:
1. اضافه کردن حروف به کلمات در جمله سازی مثال : خانه= من خانه ی سه طبقه خریدم.
من خانه خریدم.(صحیح)
2. در مواردی که دانش آموز غیر معنی کلمه داده شده را بکار بگیرد.
مثال: شادی (خوشحالی)
اسم خواهر من شادی است.
3. در مواردی که دانش آموز، مغایر بودن با ارزش های ِ ، اخلاقی ، اجتماعی ، عُرفی ، شرعی ، بنویسد.
مثال : من دزدی را دوست دارم.
او در شغل قاچاق موفّق است.
4. قالبی بنویسد . یعنی در تمام جملات کلیشه ای بنویسد.
مثال : من درخت را دوست دارم.
من ماشین را دوست دارم.
5. با توجّه به بارِ (ارزش) کلمات:
مثال:من به برادرم اعتبار نکرده ام. (بار منفی)
من مادرم را دوست ندارم.
6. به جای کلمات داده شده معنی کلمات را بکار ببرد :

مثال: برای کلمه "آغوش" جمله بساز:
من برادر را بَغل کردم .
7. عدم تطابق فعل و فاعل :
مثال: سارا و دارا به بازار رفت(رفتند).
8 . اگر جمله واقعیت نداشته باشد.
مثال : من ماشین هستم .
9. عامیانه بنویسد:{تاکید بر کتابت و رسم الخط و با زبان رسمی کشور با توجه به متمرکز بودن آموزشی بسیار مهم است}.
مثال : دیروز بابامو دیدم.
10. تغییر جای فاعل و فعل :
مثال:پریروز رفتم به مسافرت
11. حرف اضافه را درست بکار بَرَد.
مثال:امین و آزاده با خانه آمدند.
12. غلط املایی{در هر درس مهم است}نداشته باشد، نمره نمی برد.
مثال: مسافرت با هواپیما راهت است.
13. تاکید مهم" علائم نقطه گذاری در آیین نگارش باید رعایت شود ، جا به جا بودن غلط محسوب می گردد.

مثال: آزاده ! از مدرسه آمد:
· ا قسام انشا:
1. انشا توصیفی یا وصفی
2. انشای نقلی
3. گزارش نویسی
4. برگردان شعر به زبان ساده و نثر امروز
5. انشا تخیّلی
6. خلاصه نویسی
7. نامه نگاری
8 . انشای تحقیقی یا استدلالی
1) انشا توصیفی یا وصفی:
وصف یا توصیف به معنی تعریف کردن است ، مثل تعریف کسی یا چیزی یا صحنه ای از صحنه های طبیعت و غیره.
– بطور کلی در انشای وصفی یا توصیفی جزئیات یک منظره یا یک واقعه را وصف می کنیم.
– بدیهی است که این کار تنها از راه حواس و ادراک امکان پذیر خواهد بود . لذا در چنین انشایی باید با دقّت نگریست،گوش داد، لمس کرد، بوئید، و اندازه گرفت.
– نویسنده در انشای وصفی یا توصیفی معمولاً از تخیل یا خیال پردازی های خود استفاده می کند و نوشته ی خود را تزئین کرده و دلپذیر می کند .
2) انشای نقلی :
در انشای نقلی ، نقلی از کلمه ی نقل است و آن بیان کردن سخن یا قول فردی است برای شنوندگان و یا شرح دادن و حکایت نمودن بخش از تاریخچه ی زندگی و سرگذشت کسی یا کسانی برای خوانندگان و مخاطبان که این گونه انشاها را انشای نقلی می گویند.
مثال: زندگی نامه حضرت فاطمه زهرا(س)
حکایت شیرین و فرهاد
در انشای نقلی باید قبلاً با مطالعه کتابها و نشریات مناسب و مراجعه به منابع و مآخذ مربوطه و سایت های مرتبط اطلاعات کافی در خصوص موضوع مربوطه را بدست آوریم و پس از گذراندن مراحل طرح بندی ، ترتیب بخشیدن و ویراستاری آن را پاکنویس کرده و انشا نقلی خود را ارائه دهیم . انشای وصفی ساده ترین نوع انشا است .
3) گزارش نویسی:
گزارش خوب، گزارشی است که با دقّت ، مختصر، مفید، واضح و صریح و آشکار نوشته شود . و دارای مراحلی هست.
1. گردآوری اطّلاعات
2. تهیّه طرح برای نوشتن
3. تهیّه پیش نویس و اصلاح پیش نویس
4. از نظر املایی و انشایی و نگارش
5. و ارائه گزارش(در کلاس ، سالن)
4) برگردان شعر به زبان ساده و نثر امروز:
این نوع انشا از کلاس دوّم آغاز می شود . مثال شعر : روباه و زاغ را به نثر امروز بنویس.
5) انشای تخیّلی:
انشای تخیّلی همان انشای نقلی است که ساخته ی ذهن فرد است . انشای تخیّلی محصول ذهن و ساخته و پرداخته ی افکار دانش آموز است .
مثال : سرگذشت تخته سیاه کلاس را بنویسید.
6) خلاصه نویسی:
خلاصه کردن یک کتاب و یا یک مقاله نوعی از انشا نویسی است . خلاصه نویسی موجب پرورش قدرت نویسندگی و گسترش اندیشه در مورد موضوع های گوناگون می گردد . در خلاصه نویسی باید موارد زیر را رعایت نمود:
1. باید مطالب مهم و اصلی نوشته یا کتاب حفظ شود . (لُپّ مطلب)،(عصاره)
2. باید اصالت کتاب یا مقاله و همچنین سبک نویسنده حفظ شود.
3. باید نکته ی اصلی که مربوط به هدف نهایی نویسنده است مورد غفلت قرار نگیرد.(پیام نویسنده)
4. در خلاصه نویسی نباید عقیده و نظر شخصی خود را افزود.
– پرسیدنِ خلاصه ی درس از دانش آموزان در نوشتنِ انشا موجب می شود تا در سخن گفتن مهارت پیدا کنند.

7) نامه نگاری:
نامه بیان کتبی موضوعی است برای مخاطبی که حضور ندارد و بنا به ضرورتی برای کسی یا موسسه ای می فرستند.
– مهم این است که : نویسنده ی نامه باید ، در نظر بگیرد که اگر مخاطب مورد نظر حضور داشت ، چگونه با او سخن می گفت؟
با چه عنوانی ادای احترام و ابراز محبّت و صمیمیت می کرد ؟ تمام نکات و واژه ها قابل فهم بودن و تناسب سن و اطلاعات علمی و … را مراعات می کند .
امروزه با توجه به مقتضیات زمان ، ارزش نامه نگاری و لزوم فراگیری این هُز ارزنده بر کسی پوشیده نیست . سروکار همه ی افراد جامعه خواهی نخواهی با ادارات دولتی و شرکت های خصوصی و … و همچنین مطلع بودن از حال و احوال دوستان و آشنایان دور و نزدیک و برای رسیدن به چنین منظوری هیچ وسیله ای بهتر و مناسب تر از نامه نگاری نیست.
– در نامه نگاری بایستی ؛ نام خدا ، نام گیرنده، نام فرستنده ، عنوان نامه ، آدرس دقیق ، تاریخ ، امضا، خوش خطّی ، رعایت موارد اخلاقی، جملات کوتاه و رسا ، عدم تکرار جملات ، نامه به صورت رمانتیک نباشد.
بر علیه کسی یا مرجعی بدگویی و غیبت نباشد ، اَسرارِ کسی را نباید در نامه مطرح کرد .
– نامه های دوستانه بهتر است دستی نوشته شود . برعکس نامه های اداری باید کوتاه و تایپ شده باشد نهایتاً الصاق تمبر= ایمیل، اس ام اس و…….

8 ) انشای تحقیقی:
انشای تحقیقی یا استدلالی ، موضوع این انشاها بحث و تحقیق درباره ی مسائل تعقلی است . از قبیل مسائل تاریخی، اجتماعی ، اخلاقی ، علمی و ادبی و …. است.
مثال : چگونگی بوجود آمدن"اعتیاد"
ـ چرا از قانون باید پیروی کرد؟
ـ رعایت مقرات راهنمایی و رانندگی
چه نکاتی را اید در خلاصه نویسی انشا رعایت نمود؟
1. اصول و طرح کلی مطالب و موضوعات حفظ شود.
2. اصالت موضوع و اندیشه ی اصلی نویسنده باید حفظ شود .
{مثال : نویسنده متنی را در رابطه با مسائل تربیتی نوشته در خلاصه نویسی هم باید مسائل تربیتی مطرح شود}
3. نکات اصلی که اهداف نویسنده را در بر می گیرد نباید مورد غفلت قرار گیرد.
{شعر ، مثل، خاطره و تجربه ای که نویسنده در رابطه با موضوع مسائل تربیتی مطرح کرده است باید در خلاصه نویسی حفظ شود}
– توصیه :
همان طوری که برای سخن گفتن لازم است که مطلبی برای گفتن داشته باشیم ، نوشتن نیز چنین است تا شاگرد حرف و سخن برای نوشتن نداشته باشد ، چگونه می تواند انشا بنویسد؟

آموزگارِ آگاه برای این که شاگرد را آماده ی انشا نویسی کند این است که دانش آموزان را برای نوشتن انشا با سبک و الگو و با روشهای مختلف آشنا نماید و راهکارهای لازم را ارائه نماید . بهترین نمنه همان متون دروس کتابهای بخوانیم و بنویسیم(فارسی) هست که شاگردان می توانند مانند مطلب کتاب ساده و روان و بی تکلّف بنویسند.
– انتخاب موضوع انشا خود مسئله است که اگر مطابق سن و فهم و تجربیات و علاقه کودکان نباشد و همچنین تفاوت های فردی مد نظر نبوده باشد ، خود عاملی در افزایش مشکلات دانش آموزان در نوشتن انشا خواهد بود و یا آنها را از نوشتن و اظهار نظر درباره ی موضوع انشا عاجز و ناتوان و محروم خواهد کرد.
· برای تصحیح انشا چه معیارهای ضروری است؟

در تصحیح انشا باید به نکات ذیل توجه نمود:
1. آیا دانش آموز اندیشه و مطلب خاصی برای نوشتن داشته است سطح معلومات او در باره ی موضوع تا چه حدّ بوده است؟
2. آیا برای بیان مطلبِ خود نقشه و طرحی داشته و توانسته است به طور کامل آن را بیان کند ؟ نحوه بیان تفکّر و شیوه ی استدلال او چگونه است ؟
3. آیا بیان مطلب با جملات شیرین و روشن و درست انجام گرفته و انشا از غلط های املایی ، دستوری و علایم آیین نگارش خالی است؟ مفهوم و رسا و دور از ابهام هست.
4. هر مطلبی با توجه به اهمّیت آن در جای خود قرار گرفته و از تکرار مطلب خودداری شده و انشا به قسمت هایی تقسیم شده و هر قسمت در پاراگرافی قرار گرفته است ؟
– آیا مقدمه و متن و نتیجه مناسب و دارای ارتباط و نظم منطقی داشته است؟
– آیا از اصل موضوع خارج نشده است؟
5. آیا علایم نقطه گذاری رعایت شده است زیبا و پاکیزه و با خطّ خوانا و خوش نوشته شده است؟ فاصله حاشیه دو طرف صفحه رعایت شده است .
6. آیا زیبایی و لطافت در انشا وجود دارد . نویسنده با آوردنِ مثال زیبا ، تشبیهات، افکارظریف، ضرب المثل ، شعر ، پند و…… موضوع را پروانده است که موجب جذابیت و امتناع خواننده و یا شنونده شده است .

راه های تقویت مهارت انشا نویسی
۱- افزایش حوزه واژگان دانش آموزان با استفاده از طراحی بازی های کلاسی .
۲- تقویت مهارت جمله سازی، از طریق نوعی بازی و مسابقه کلاسی.
۳- تقویت بند نویسی از طریق :بند نویسی برای تصاویری که پای تخته ترسیم می کردم بند نویسی با استفاده از کلمات غیر مرتبط و نوشتن متن های خنده دار.
۴- نوشتن انشا در کلاس درس.
۵- نوشتن انشا گروهی.
۶- آموزش نقد صحیح انشا .
۷-ارزیابی به گونه توصیفی بخصوص درابتدای سال تحصیلی.
۸- استفاده از موضوع های واگرا.
۹- تکمیل داستان های نیمه تمام.
۱۰- تلفیق درس انشا با سایر دروس .
۱۱-حس گیری(ایجاد حس نوشتن کمک به تصویر سازی ذهنی دانش آموزبا کمک پخش صدا ی :موزیک ،حیوانات، باد ،باران و……
۱۲-معلم نیز به همراه دانش آموزان انشا بنویسد.ولی در آخر کار انشا خود را بخواند تا اعتماد به نفس
دانش آموزان کاهش پیدا نکند.
۱۳-انشا شفاهی می تواند نقش زیادی در تقویت مهارت انشا نویسی داشته باشد.
۱۴-داستان سازی بدون آمادگی قبلی به طوری که هر دانش آموز بتواند به نوبت چند جمله ی داستان را ادامه بدهد.
۱۵-تشویق دانش آموزان به کتاب خوانی ،معرفی کتاب های مناسب با گروه سنی دانش آموزان.
۱۶-استفاده از عروسک های دستی واجرای نمایش های عروسکی در کلاس.
۱۷- آموزش استوره ها، سمبل ها ، نمادها .
۱۸-استفاده از روش بحث وگفتگو در سایر دروس (هدیه ها ،بخوانیم ،تاریخ و…)می تواند سبب تقویت مهارت انشا نویسی شود.
۱۹-برای تشویق دانش آموزان از کتاب های مناسب برای جایزه دادن استفاده کنیم.
۲۰- تصاویر مناسبی انتخاب کرده ودر مورد آن در کلاس درس بحث وگفت وگو کنیم.

* اصول آموزش انشا :
نوشتن فرصتی برای اندیشیدن ؛تجسم نمودن؛ به خاطر آوردن وبعضی دیگر از فرآیندهای مغزی است. امام صادق(ع)می فرماید: ((بنویسید زیرا جز بانوشتن چیزی را بخاطر نخواهید سپرد.))به هر حال دانش آموز باید بتواند از طریق نوشتن آنچه را که می بیند به دیگران هم نشان بدهد و آنچه را که می شنود به سایرین هم بگوید.
توانایی مشاهده دقیق؛خوب گوش دادن ؛خوب فکر کردن؛خوب صحبت کردن؛درست مطالعه کردن؛ ازتمرینات اولیه درس انشا می باشد و در واقع هنر نوشتن جزئی از زبان آموزی است.
* دانش آموزباید:
با واژه ها و مفاهیم مختلف آشنا باشد.
با هر یک از واژه ها بتواند جملات مناسب بسازد.
در انشای توصیفی و گزارش نویسی باید خوب مشاهده کند ویادداشت بردارد.
در نوشتن جمله های موبوط به یک متن قواعد نگارش را رعایت کند.
با مطالعه نوشته های دیگران در باره موضوعی خاص با چه نوشتن ؛وچگونه نوشتن آشنا شود .
برای کسب مهارت در نوشتن چون هرمهارت دیگر به تمرین و تکرار بپردازد.
* راهکارهای اجرایی جهت نگارش و نوشتن خلاق:
1- خواندن کتاب های رمان وداستان های کوتاه
2- اتمام داستان های ناتمام ((به صورت ساده ودر مراحل بعدی پیشرفته))
3- تهیه روزنامه دیواری:
4- چسباندن تصویر روی تابلو،پرسیدن برداشت گروهی و فردی دانش آموزان از تصویرو نوشتن بهترین جملات توسط کاتب در حضور بقیه فراگیران و ارتباط جملات به صورت داستان. *مراحل استفاده از تصویر برای نوشتن عبارتند از :
الف)نوشتن نام تصویر
ب)نوشتن اجزای تصویر
ج)مقایسه دوتصویر (مشترکات؛تفاوتها)
د)ارتباط چند تصویر با هم ودرک پیام آن ها
ه)نوشتن یک جمله درباره یک تصویر ؛دو جمله ؛سه جمله
و)نوشتن پیام تصویر
ز)توضیح تصویر مربوط به یک درس
ح)شرح تصویر موجود ی انتخابی
ط)چگونگی کسب اطلاع در مورد تصویر ناشناخته
ی)پاسخگویی به سئوالات بااستفاده از تصویر
ک)آموزش مهارت گفت وشنود واظهار نظر کردن
5- انتخاب یک موضوع دلخواه(یاغ؛طبیعت؛…)جهت طراحی درس آزاد
الف- تشویق فراگیران مبنی براین که فرض کنند در طبیعت ویا باغ و غیره قرار دارند وبه چیزهایی بنگرند که توجه آنها را به خود جلب کرده است یا هیچکس هنوز آن ها را ندیده (مثلا مورچه ای که درزیر سنگ قرار دارد و…)
ب- از دانش آموزان خواسته می شود در مرحله ی بعدی روی برگه ای که به اعضای گروه داده می شود با توجه به موضوع انتخابی چند جمله بنویسند و ارتباط جملات را باهم درمتنی مرتب کنند.
پ- فراگیران با مقدمه ؛محتوی متن؛نتیجه گیری و پیام داستان و چگونگی اتمام آن آشنا می شوند.
ت- بعد از تنظیم متن توسط اعضای گروه به شیوه ی گروه خوانی و تدریس اعضای تیم برای دیگر دانش آموزان توسط خود اعضا تدریس می گردد.
6- چسباندن تصویر بر روی کاغذ و طرح سئوالاتی از فراگیران درباره ی آن
مثال:
درخت
· خالق درخت کیست؟
· درختان چه فوایدی دارند؟
· نظر تو درباره ضرر وفایده ی قطع درختان چیست؟
· اگربه جای درخت بودی از دیگران چه می خواستی ؟
پاسخ به سئوالات و تنظیم آن ها متن انشا را تشکیل می دهد.
7- بازگو کردن خاطره ی دوساعت مفید در منزل (به صورت شفاهی و بعد کتبی)
8- تحقیق درباره ی نام خودشان وگزارش شفاهی و کتبی در کلاس
9- نامه نگاری به عزیز ترین کسی که در دنیا دارند.
10- اجرای نمایش های گروهی و فردی بصورت پانتومیم (جهت ارتقای قدرت بیان دانش آموزان)
11- تحقیق درباره ی یک موضوع کلی مانند ایران شناسی که می تواند به مفاهیم جزئی تر مانند آداب و روسوم ؛زبان؛جشن ها؛عزاداری ها؛باورهای عقیدتی؛نوع زندگی ؛لباس ؛فرهنگ؛تنوع غذایی؛آثار تاریخی؛صنایع دستی.تقسیم شود.
انشا واژه ای که همواره فکر مرا به خود مشغول می کرد .آن وقت ها که هنوز دانش آموز دوره ی ابتدایی بودم ،نمی توانستم انشای خوبی بنویسم .تمام هم و غمم در ساعت انشا این بود که چه بنویسم تا هم معلم از آن راضی باشد و هم نزد بچه ها شرمنده نشوم . روزی از دبیر پرسیدم : انشا چیست و چه طور نوشته می شود ؟ دبیر جواب داد : انشا ،انشائه دیگه ! آنچه می نویسی . بعد هم گفت : خوب بنویس ،قلم خوردگی نباشه ،نقطه را بگذار ،حاشیه را رعایت کن و … پاسخ او مرا قانع نکرد .دلم می خواست راه و روش نوشتن انشا را خوب یاد بگیرم تا حاصل فکر و زحمتم را در کلاس بخوانم ،نه این که مثل اکثر بچه ها والدینم زحمت نوشتن انشا را برایم بکشند و هنگام قرائت آن در کلاس از عهده ی تلفظ کلمات سخت عاجز بمانم و معلم باز هم بگوید : بهتر است زنگ انشا پدرتان را هم بیاورید .بنابراین از دیگران سوال کردم اما راهنمایی های آنها نیز مرا به نتیجه نرساند . تا این که بعد از ده سال داستان نویسی فهمیدم که انشا چیست و چه طور نوشته می شود . بعد خیالم راحت شد . و اما زمانی که به عنوان معلم انشا در کلاس سوم راهنمایی مدرسه ی عاشورا حضور یافتم ،پی بردم دانش آموزان هنوز با مشکلات و دغدغه های زیادی روبرو هستند . هر جلسه چند نفر پیدا می شدند که انشا ننوشته بودند ،بعضی هم از کتابی کپی کرده بودند ،انشای برخی دیگر نیز از نوشته های دانش آموزان دوره ی ابتدایی هم ضعیف تر بود . اغلب آنها با اصول و فنون انشانویسی آشنا نبوده و حتی قادر نبودند یک صحنه یا منظره را توصیف کنند . هیچ یک از دانش آموزان کلاس فوق با مراحل شکل گیری انشا آشنا نبوده و بدون داشتن طرح و رعایت اصول انشا نویسی شروع به نوشتن می کنند و ناگفته معلوم است که بعد از نوشتن مقدمه های همیشگی که آنرا حفظ نموده اند از ادامه ی راه عاجز هستند .
گردآوری اطلاعات (شواهد 1):
این وضعیت برای من و دانش آموزان خوشایند نبود . تصمیم گرفتم با استفاده از تجاربی که در زمینه ی نویسندگی داشتم ،تغییر و تحولی درکلاس انشا ایجاد نمایم و باعث بهبود و تقویت انشا نویسی دانش آموزان شوم . به همین خاطر در یکی از جلسات انشا که باز هم تعدای از دانش آموزان تکلیف انشای خود را آماده نکرده بودند و انشای بعضی را والدینشان نوشته بودند ،تصمیم گرفتم تا به آنها فن انشانویسی را بیاموزم . لحظه ای به چهره ی تک تک آنها نگاه کردم و گفتم :بچه ها دوست دارید انشانویسی را خوب یاد بگیرید تا حاصل فکر و زحمت خودتان را بنویسید ؟ با اشتیاق جواب مثبت دادند . چند دقیقه ای به سکوت گذشت سپس گفتم : ابتدا می خواهم نظرتان را در مورد عدم توانایی دانش آموزان در نوشتن انشا بیان کنید به همین منظور به صورت خصوصی و با علاقه و صرف وقت کافی از تک تک دانش آموزان سوال کردم . بعضی با اشتیاق جواب دادند . برخی به فکر فرو رفتند و چند نفر هم با بی علاقگی جواب های متناقص دادند که خلاصه ی پاسخ های آنها به شرح زیر است :
معلم ها روش انشا نویسی را به ما آموزش نداده اند.
عدم توجه مسوولین اعم از دبیر ،مدیر و مسوولین رده بالا به درس انشا
نبودن کتاب مناسب که راهنمای ما در نوشتن انشا باشد
شرایط آسان قبولی در درس انشا
استفاده از دبیران ناآشنا و غیر متخصص
اغلب دبیران روش درست انشانویسی را نمی دانند
با این که احساس می کردم پاسخ آنها صحیح است ولی برای اطمینان کافی و جمع آوری اطلاعات گسترده تصمیم گرفتم تا از نظرات صاحب نظران و منابع موثق نیز برای یافتن راه حل مناسب استفاده کنم .
گردآوری اطلاعات (شواهد 1 ) :
برای این که اطلاعات جامع تری در مورد عدم توانایی دانش آموزان در زمینه ی انشا نویسی کسب نمایم ،تصمیم گرفتم تا موضوع را با همکاران و دوستان نویسنده هم در میان بگذارم به همین خاطر به محل کار و منزل آنها مراجعه و در خصوص عدم توانایی دانش آموزان در نوشتن انشا با آنها به بحث و تبادل نظر پرداخته نظریات سودمند و سازنده ای آنها را یادداشت کردم . پرسش نامه ای تنظیم نموده و بین همکاران توزیع کردم با جمع آوری پاسخ آنها به تدریج اطلاعات جامع و گسترده ای در خصوص معضلات انشانویسی در مدارس کسب کردم که راه را برای انتخاب راه حل مناسب فراهم نمود .بعد از بحث و شور با همکاران ، صاحب نظران فن و مطالعه کتب متعدد ،اطلاعات حاصل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .نقایص و ضعف های تدریس انشا مشخص و راه کارهایی برای بهبود و تقویت انشانویسی دانش آموزان پیدا کردم .

خلاصه یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات به شرح زیر است :
مسلط نبودن خود معلم به نوشتن انشا
عدم آموزش صحیح انشانویسی به دانش آموزان
عدم توجه جدی مسوولین به این درس
استفاده از دبیران غیرمتخصص
عدم آموزش انواع گونه های ادبی
عدم آگاهی معلمان از مراحل شکل گیری انشا
کمبود وقت برای تدریس
عدم وجود کتاب مناسب و مستقل
عدم وجود معیارهای مناسب برای ارزشیابی
انتخاب راه حل موقتی :
بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات و بحث و شور با صاحب نظران براساس شواهد موجود و جمع آوری اطلاعات گسترده از منابع مختلف راه کارهای زیادی برای آموزش و تقویت انشانویسی دانش آموزان ارائه شد .تصمیم گرفتم از میان این راه ها آموزش خاطره نویسی را انتخاب و اگر نتایج خوبی داشت ادامه دهم .برای شروع کار در اولین جلسه یکی از خاطرات خود را خواندم . دانش آموزان مشتاقانه گوش کردند در پایان مرا تشویق کردند انگار سال ها بودکه در انتظار چنین لحظه ای بودند تا دبیری بیاید و نوشته ی خود را بخواند تا در عمل با یکی از آفرینش های ادبی آشنا شوند سپس یکی از دانش آموزان خاطره خود را قرائت نمود و دانش آموزان دیگر نوشته ی او را نقد و بررسی کردند و من در پایان نظرات آنها را جمع آوری کرده و نقایص موجود را رفع کردم .چند جلسه بعد ،فراخوان مسابقه خاطره نویسی را در تابلو اعلانات مدرسه نصب کردم و جوایز را هم تعیین کردم . همه دوست داشتند در مسابقه شرکت کنند . مدیر مدرسه و همکاران رضایت خود را اعلام کردند و طی مراسمی به برگزیدگان مسابقه جوایزی اهدا شد به تدریج دانش آموزان در نوشتن مهارت پیدا کردند و دیگر اظهار ناتوانی نمی کردند و روح امید و نشاط در کلاس انشا پدید آمد .با این که از نوشته های دانش آموزان و رضایت مدیر و همکاران معلوم بود که تغییر و تحولی در آموزش انشا پدید آمده است ولی برای این که مشخص شود راه کار اجرا شده تا چه حد در آموزش موثر بوده است ، تصمیم گرفتم درباره ی عملکرد خود اطلاعات عینی تری جمع آوری کنم به همین منظور ضمن هماهنگی با مدیر راه هایی را برای اطلاع از نتایج کار پیش بینی کردیم
نظرخواهی کتبی از دانش آموزان و اولیا
مقایسه نمرات دانش آموزان در انشا
مقایسه نوشته های دانش آموزان قبل و بعد از آموزش
مقایسه نوشته های دانش آموزان کلاس فوق با کلاس های دیگر
شواهد جمع آوری شده ، نوشته های دانش آموزان ، نمرات آنها و رضایت اولیا و همکاران و مدیر نشان داد که راه پیشنهادی موثر و مفید بوده است .
تجدید نظر در روش انجام شده :
با جمع آوری اطلاعات گسترده در مورد نتایج کار و با توجه به انتقادات و پیشنهادهای سازنده ی همکاران تلاش کردیم تا بعضی از ضعف های موجود در این روش را از بین ببریم . از گروه های آموزشی شهرستان ،استان و وزارت متبوع خواستیم تا درباره ی کار ما اظهار نظر نمایند. اغلب آنها از روش به کار گرفته شده اظهار رضایت کردند.

ضعف ناشنوایان انشا نویسی
رگترین مشکل اکثر ناشنوایان این است که هنگام نوشتن در عذابند. برای آنها چند خط نوشتن یا یک انشای ساده را به رشته تحریر در آوردن کاریست دشوار و محال و پر اضطراب. زیرا نمی دانند چگونه باید بنویسند تا افراد عادی ایرادی نگیرند. چرا چنین است؟
پاسخش ساده است: زبان اشاره طبیعی دستور زبان خاص خودش را دارد و از زمین تا آسمان با دستور زبان افراد عادی متفاوت است. در دستور زبان ناشنوایان حروف ربط و اضافه غالباً بکار برده نمی شود و تعیین زمان صرف جمله دقیقاً معلوم نیست. ماضی و مضارع و مستقبل بسیار کم در زبانشان به کار برده می شود و افعال هیچوقت در جای خاص خودشان قرار نمی گیرد. و غالباً افعال را هم غلط می گو یند و می نویسند.
همانطور که می دانیم گفتن و نوشتن تراوشات ذهن هستند. پس هر آنچه که بر لوح ضمیر شخص نقش بسته باشد لاجرم بر زبان و کاغذ آید! بد نیست در این مورد مثالی زده شود: 2 کودک 7 – 6 ساله ناشنوا با حالت خاص صورت و چشم ها چنین صحبت می کنند، اولی: من دیروز رفت بابا دید. بابا گفت پول بده بابا داد. دومی: من بابا ندید. برادر گفت خواهش پول داد من. برادر سر تکان اول نه بعد باشد حالا پول هست. همین دو دیالوگ را 2 کودک 7 – 6 ساله شنوا چنین بیان می کنند، اولی: دیروز پیش بابا رفتم و گفتم به من پول بده و بابا بم پول داد. دومی: من بابامو ندیدم. به داداشم گفتم لطفاً به من پول بده، سرشو تکون داد و گفت نه. بعد گفت باشه و پول به من داد. الان پول دارم.
نتیجه می گیریم که زمان در گرامر 2 کودک شنوا مشخص است و حروف ربط و اضافه هم معلوم و نیز صحیح بیان شده است. باز هم نتیجه می گیریم که این دو کودک هم سن و سال طبق قواعد زبان گفتاری شان تبادل افکار کرده اند. لیکن با 2 نوع گرامر متفاوت! و چون در جامعه اکثریت با شنواها است و اداره امور جامعه بر عهده شنواهاست پس ناشنواها بالاجبار باید از روش گفتاری و نوشتاری شنواها استفاده و تبعیت کنند تا در جامعه به راحتی حل شوند و نیز شغل مورد نیاز خود را بی دردسر بیایند. اینجاست که افراد ناشنوا در می مانند و به حاشیه رانده شده و عین معلولات شدید جسمی تقریباً بی مصرف می مانند. در حالی که برای آنها هم به اندازه شنواها بودجه کلان صرف آموزش و پرورش و حرفه آموزی شده است! این مشکل را ناشنوایان اروپایی هم دارند. اشکال در کجاست؟ اشکال از سیستم آموزش استثنایی است که در این زمینه کمی بی تجربه و سر در گم است. و با وجود اینکه به خوبی از این معضل بزرگ ناشنوایان واقف است در حل و رفع آن در مانده است. و هر سال بر خیل فارغ التحصیلان ناشنوا افزوده می شود که غالباً با دشواری ها و ناکامی های فراوان رو برو می شوند. چرا که دیپلمه ها و لیسانسه های ناشنوا اندر خم یک کوچه مانده اند! وقتی که ناشنوا گنجینه لغوی اش فقیر است و گفتار و نوشتارش پر غلط، نباید 9 سال تحصیلی شنواها را همراه با تمامی دروس آنان به شاگردان شنوا تحمیل و اجباری کرد، چون نهایتا بی حاصل خواهد بود و سوختن و هدر رفتن بودجه و نیرو و انرژی کادر آموزشی و ناکام ماندن ناشنوایان از مواهب اجتماعی را در پی خواهد داشت. به نظر من 9 سال تحصیلی ناشنواها را حداقل 10 سال و حداکثر 11 سال کرد. آیا 10 به 11 سال کامل آموختن بهتر است یا 9 سال ناقص آموختن؟ معلوم است که عقل سلیم 9 سال ناقص آموختن را تائید نمی کند. پس بایستی آموزش کودکان استثنایی تغییرات زیادی در اکثر زمینه های آموزشی داشته باشد . مثلاً از حجم دروسی که سود چندانی به حال ناشنوا ندارد بکاهد و بر حجم دروس ادبی و دروس گفتاری ناشنوایان بی افزاید و معلمان ناشنواها را با آخرین کتب ادبی روز که مملو از لغات و کلمات و اصطلاحات مورد نیاز ناشنوایان است. بخصوص کتب دستور زبان مخصوص ناشنوایان در مقاطع مختلف آموزشی تهیه و در دسترس کادر آموزشی و شاگردان قرار دهد تا در کلاسها مورد استفاده قرار گیرد و بدینوسیله می توان امید داشت که فارغ التحصیلان ناشنوا در جذب جامعه و در استخدام اشکالی نداشته باشند و از پس ارتباط گفتاری و نوشتاری با همکاران و مشتریان و ارباب رجوع برآیند.
روش تدریس انشا
موضوع انشا انگیزه است وگرایش به نوشتن انگیزشی است که در پی آن پدید می آید منظور از توجه تمرکز حواس فراگیر است به روی یک موضوع ونادیده گرفتن موقتی مطالب دیگر. ومطالب را زیاد آوری باز آوردن اراک گذشته به صحنه ی روشن ذهن است چنانچه این یادآوری بر اساس نظر و طبقه بندی صورت گیرد، گویند که نویسنده نوشته را سازمان داده است ودر پایان هر از آن جا که یادگیری عبارت فرایند حل مسئله است چنان چه دانش آموز بتواند با استفاده از روش های فوق پاسخ مناسب به مسئله (موضوع) انشا بدهد به خوبی می تواند از روند حل مسئله در نوشتن انشا بهره مند شود .
ساعت انشا زمینه مناسبی برای بیان تفکر خلاق است .
تفکر خلاق (عبارتند از دخل وتصرف کردن در صورت های ذهنی خود یعنی آن چه قبلا درک کرده ایم ) به وجود آوردن تصاویربدیع وپدیده های نو با این توضیح نویسنده معتقد است پس از طراح موضوع ، سوال ها در ارتباط با موضوع طرح شود وبه ترتیب از کلی به جزیی ، آن گاه فرایند نوشتن آغاز می شود ب این ترتیب به مرور شاهد تغییر ساختار فکر از قالبی (همگرا ) به پویا( واگرا) خواهیم برد.
1- آموزش فراگیران در زمینه ی طرح ریزی انشا و مشخص کردن رئوس مطالب .
2- آموزش فراگیران در زمینه تفکر در باره موضوع، درک و فهم آن وسپس تحلیل وجمع آوری اطلاعات درباره آن.
3- نوشتن پاسخ پرسش های که در رابطه با متن درس مطرح شده است وتمرین جمله سازی.
4- نوشتن چند پاسخ متنوع برای یک سوال وبه کار گیری اصطلاحات وعبارات نو در جمله ها .
5- تعبیر وتحلیل قطعات خوانده شده یا برگرداندن نظم به نثر.
6- خلاصه کردن داستان وشرح مناظر ، حوادث وقایعی که درده یا شنیده اید.
7- نامه نگاری یا نوشتن گزارش به صورت مستقل باشرکت در فعالیت روزنامه دیواری مدارس .

ارائه ی روش های کاربردی برای بهبود کیفیت آموزش انشا
بزرگترین مشکل تدریس انشا نبود ومعلمان علاقه مند آگاه واهل مطالعه وتحقیق و ماهرانه تدریس است و به دلیل وجود همین مسائل است که همکلاس های انشا جاذبه ی لازم را ندارد از این فاجعه آمیزتر این است که ساعت انشا را صرف جبران عقب ماندگی های فارسی ودستورزبان می کنند آیا این کار علتی غیر از ناتوانی در تدریس انشا دارد؟
در حالیکه معلم انشا باید مانند استاد هنرهای دیگر چون خط ونقاشی از هنر کافی برخوردار باشد تا بتواند استعداد های دانش آموزان را دریابد ونیروی درونی آنان را شکوفا سازد .
آیا دیده اید که معلم نقاشی یا خط یا موسیقی بدون آنکه در این هنر سر رشته داشته باشد بتواند آن را تدریس کند؟
آن چه می تواند وضعیت انشا را از این بحران بیروم آورد عبارتند از تاکید برنزدیکی زبان گفتار ونوشتار را استقبال از نوشته های ساده وروال تعیین موضوعاتی در حد فهم وتوانایی دانش آموزان که خود موجب جلوگیری از نوشتن انشا به وسیله ی والدین دانش آموزان می شود.[1][1]
– آموزش روش های (( چگونه نوشتن )) به جای اختصاص تمام وقت به خواندن انشا .
– توجه به پرورش تخیل دانش آموزان از طریق موضوعات مناسب .
– سپردن آموزش این درس
کارگاه های نوشتن به جای انشا
کلاس به کارگاه های شعر ، داستان نویسی ، مقاله نویسی وروزنامه نگاری تقسیم شده است ودانش آموزان به اساس علاقه در یکی از کلاسهای شرکت می کرده اند و هرگاه معلمی مجزا داشته باشد. در تمام کارگاه ها ابتدا درباره ی درست نوشتن ، عاطفه ، احساس مسئولیت در قبال نوشته وزیبایی کلام وصحبت شده با سپس با توجه به موضوع هر کارگاه کار تخصصی
شروع می شده است .[2][2]

شیوه های آموزش نگارش در آموزش ابتدایی
هدف از آموزش انشا در ابتدایی
1- مفاهیم قدرت تفکر وتحکم دانش آموز پروزش یابد تا بدون احساس خجالت منظور ومقصود خود را به راحتی در حضور دیگران بیان کند .
2- دانش آموز بتواند احساسات عواطف ، ادراکات ، تخیلات و افکار وعقاید خود را در ایجاد رابطه با دیگران بیان کند و بنویسد .
3- قدرت خلاقیت دانش آموز به مرور ، از تقلید به سوی استقلال فکری رفته وباعث جلب افکار دیگران گردد .
4- می خواهیم دانش آموزانی را که دارای نبوغ ذاتی هستند وتخیل واستعداد قوی از نویسندگی دارند بشناسیم وموجبات پژوهش آنها را فراهم کنیم نا به حدکمال خود برسند .
5- می خواهیم دانش آموزان را تشویق کنیم تا برای افزایش معلومات ادبی وگنجینه ی لغوی به مطالعه وبررسی کتب احساس نیاز نمایید . پس بهتر است با بیان موضوع انشا ابتدا گفته های دانش آموزان طبقه بندی شده روی تابلو نوشته شود . این طبقه بندی که انشا را به صورت پاره موضوع هایی در می آورد بهتر است با نظم مشخصی مرتب شوند در بعد درباره ی هر یک از پاره موضوع گفت وگو شود .
پس از آن دانش آموزان به نوشتن وتکمیل انشا ی خود اقدام کنند ودر جلسه بعدباقی
مانده خواندن وتصیح انشا ی دانش آموزان ادامه یابد.
زمانی از دانش آموزان می خواهیم کلاس درس خود را توصیف کنند در ابتدا ممکن است فقط میز ونیمکت واشیای درشت را ببینند ، اما رفته رفته با تمرین در می یابند که دیدنی های کلاس بسیار زیاد است گام بعدی تشویق به ساده نویسی است که دانش آموزان را عادت دهیم فیلم یا واقعه ای را برای دوستانتان تعریف می کنید مطالب خود را بنویسید وجملاتشان در حد ممکن کوتاه ورسا باشد به مرور ، هنگام باز خوانی مطلبی که نوشته اند ، یاجملات اضافی وتکراری را حذف کنند ودر صورتی که آن را عامیانه یا شکسته نوشته اند جایشان را با کلمه های درست عوض کنند . سرانجام معلم می تواند برای تصحیح انشا با گوش دادن فعال ومشارکت دادن دانش آموزان به رفع اشتباهات بپردازیم واین کاراگر همراه برشمردن نقاط قوت باشد به ایجاد علاقه وانگیزه ی نوشتن کلمه ی خواهدشد . 1
ویژگی نوشتن فعال و خلاق
سیال بودن ، انعطاف پذیر بودن واصالت داربودن که در حیطه تفکر واگراست یعنی متباعد است از همگرا ومتقارب . اصول نوشتن فعال که از تخیلات سر چشمه می گیرد نیاز به معلمی دارد که خودش خلاق باشد زیرا فعالیت دانش آموزان به خلاقیت معلم بستگی دارد از دیدگاه تورنس از طریق مقایسه به این نتیجه رسید که یکی از دلایل این که هر چه بیشتر رشد می کنیم
خلاقیتمان کمترمی شود این است که قربانی عادت می شویم در نتیجه تجربه ها، عوامل هنگام برخورد با مسائل مانع ایجاد می کنند .2

برای نوشتن فعال و راه حل آن :
1- آمادگی زمینه لازم فراهم شود در رابطه باموضوع مورد نظر صحبت شود .
2- ایده سازی است .که در این مرحله اندیشه ی خلاق وحیاتی به ذهنشان رسید وراه دست یابی به راه حل را پیدا می کند و وشروع برای فعالیت فعال جهت نوشتن فراهم شود .
3- راه حل آفرینی که چگونه بتواند به جایی برسد که اندیشه های جدیدی که در ذهن دارد را روی کاغذ بنویسید طوری که با موضوع متناسب باشد.
4- ارزشیابی از خوداست که در این مرحله آخرین مرحله الگوی حقوق هم است باید درباره کارخود قضاوت کنید یعنی کار تلخیص را بسط و گسترش را انجام دهد واز پیشنهادات دیگر همکلاسی خود استفاده کند . 1( انشا وخلاقیت یعنی ایجاد ارتباط معنی داز بین دو یا چند چیزبی معنی ) همیشه خلاقیت از جایی ظاهر شده که ظاهرا بی معنی بوده است
مشخص کردن موضوع پژوهش و توصیف وضعیت موجود
اینجانب رسول جاویدان با مدرک تحصیلی فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی و 8 سال سابقه ی تدریس ، یک سال است که با سمت دبیر در مدرسه راهنمایی شهید کشوری روستای مسگر ، واقع در منطقه ی افشار از توابع شهرستان خدابنده مشغول خدمت می باشم . مدرسه ی مذکور در ورودی روستا در سال 82 احداث گردیده و دارای سه کلاس درس و یک دفتر معلمان و مدیر می باشد . به دلیل کوچ اهالی روستا تعداد دانش آموزان نیز تقلیل یافته و هم اکنون یک کلاس دوپایه ی اول و دوم به همراه یک کلاس سوم راهنمایی در این مدرسه دایر می باشد . تعداد دانش آموزان سال اول 6 نفر ، سال دوم 7 نفر و تعداد دانش آموزان سال سوم نیز 8 نفر می باشد موضوع مورد پژوهش اینجانب ماده ی درسی انشاء کلاس دو پایه ی اول و دوم راهنمایی می باشد .
در ابتدای دوره ی دبستان که هدف اصلی آن آموزش خواندن و نوشتن فارسی پایه است در کنار درس های فارسی ( خواندن ) و املا ، درسی با نام" جمله نویسی " وجود دارد . هدف از ارائه ی این درس (جمله نویسی ) ایجاد توانایی اولیه ی نوشتن فعال در دانش آموزان است . بدین معنی که پس از آموزش نوشتن غیر فعال ( رونویسی ) و آموزش نوشتن نیمه فعال ( املا ) به مرحله ی آموزش نوشتن فعال یا خلاق می رسیم .
این مرحله با درس جمله سازی آغاز می شود و با درس انشا ادامه می یابد و دانش آموزانی به این مهارت دست می یابند که پیام های خود را به صورت سخن نوشتاری ، تولید و به مخاطب فرضی یا واقعی ارائه نمایند .[2]
جمله سازی در واقع مقدمه ای است برای آماده سازی دانش آموزان در درس انشا. در جمله سازی است که دانش آموزان می توانند اولین تجربیات و خلّاقیت نوشتاری را کسب کنند و با انواع جمله های خبری ، پرسشی ، امری و تعجبی آشنا شوند دانش آموزان جایگاه انواع مقوله های صرفی مثل گروه اسمی ، ضمایر و … را در ساخت جمله می آموزند و قواعد نحوی موجود در دستور زبان فارسی را به طور غیرمستقیم تجربه کنند .در هرجمله ای هم که توسط دانش آموزان نوشته می شود دو اصل مورد توجه می باشد :
الف – پیام جمله : که باید از لحاظ معنایی و حقایق برون زبانی صحیح و متناسب باشد
ب- ساخت نحوی جمله : که باید با اصول و قواعد ساخت جمله در زبان فارسی منطبق باشد
در بین بیشتر دانش آموزان درس انشا درس مساله داری می باشد ،که بیشتر بچه ها در این امر به کتاب های کمکی یا اولیای خود متکی هستند . در برنامه ی آموزش انشا در دوره ی دبستان و حتی در مقاطع دیگر هم آن چنان به فرآیند نوشتاری توجه نشده است و ساعت درس انشا با تمرکز بر محصول نوشتار اداره می شود . و توجه به وجه آموزشی انشا نیز اندک می باشد .تنها به ارائه ی موضوع و قرائت انشاهای دانش آموزان اکتفا می شود و این به آن معنا است که : " از دانش آموزان چیزی می خواهیم که به آنان یاد نداده ایم ". یعنی موضوعی را مشخص می کنیم و دانش آموزان بدون ایجاد انگیزه ی قبلی و آموزش قواعد جمله سازی و کار برد واژه های مربوط اقدام به نوشتن می کنند یا مستقیماً از کتابی رونویسی می کنند و یا اولیای آنان برای آنها دیکته کرده و می نویسند . بدون این که خلاقیت فکری ایجاد کنند وبه تفکر بپردازند .دانش آموزان کلاس دوپایه ی اول و دوم مدرسه ی من نیز در درس انشا از نظر جمله نویسی در ارتباط با موضوع بسیار ضعیف بودند و اکثر جملات و انشاهای آنها کلیشه ای بوده و نوشتن انشا به صورت موضوعی و کلیشه ای نه تنها باعث ابتکار و نوآوری نمی شود ، بلکه سبب د لزدگی از این ماده ی درسی نیز می گردداز مشکلات دیگر نوشتاری آنان ؛ رعایت نکردن ارکان جمله و نوشتن به زبان عامیانه بود در نتیجه، همه ی این نکات مرا بر این داشت تا باتوجه و ژرف نگری بیشتری بر این بیندیشم که " چگونه می توانم مهارت انشانویسی دانش آموزان کلاس
دوپایه ی اول و دوم راهنمایی را افزایش دهم " .
گردآوری شواهد 1
پس از شناخت مساله ی مورد پژوهش باید با برنامه ای مدون به جمع آوری اطلاعات می پرداختم. لذا با کمک ابزارهایی نظیر مصاحبه، پرسش نامه ، ارائه ی چک لیست ها و بررسی اسناد و نمرات سال قبل ، مشاهده ی مستقیم عملکرد دانش آموزان و بررسی دفاتر انشای آن ها با همکاران، مدیر ، و تعدادی از بچه ها و والدینشان هم فکری نموده و به منابع کارامد در زمینه ی عیوب نوشتن ، فن نویسندگی پرداختم .
هر یک از آنها نظرات خود را پس از دیدن انشاهای بچه ها و چک لیست های موجود اعلام می کردند و من نیز تمامی آنها را بررسی و ثبت می نمودم وبه صورت جدول مختلفی نظیر جدول برنامه ریزی جمع آوری اطلاعات شواهد 1 و جدول آماری شواهد 2 ترسیم می کردم و در حین کار به مطالعه ی منابع و آثار ارزشمندی در این مورد می پرداختم . نتایجی که از جمع آوری شواهد به دست آمد بدین قرار بود :
الف) درهنگام نوشتن انشا اظهار ناتوانی می کردند
ب) به درس انشا علاقه نشان نمی دادند
ج) درجمله سازی از جملات تکراری استفاده می کردند
د) انشاهای نوشته شده بسیار کوتاه و تکراری و بیشتر به زبان عامیانه بود
و) ارکات جمله و نکات دستوری را رعایت نمی کردند
ه ) علائم سجاوندی را رعایت نمی کردند
ی) در خلاصه نویسی ، خلاصه گویی و باز نویسی و باز آفرینی بسیار ضعیف عمل می کردند س ) میانگین نمره ی سال قبل دانش آموزان نسبتاً پایین بود
تجزیه و تحلیل داده ها
پس از جمع آوری اطلاعات شواهد 1 به تجزیه و تحلیل وو تفسیر اطلاعات اتخاذ شده با کمک الگوی مفهومی پرداختم. طبق الگوی فوق عوامل متعددی در انشا نویسی کودک ایجاد مشکل می نمودندکه عبارت بودند از :
عدم آگاهی از ساختار جمله و نداشتن اطلاعات پایه در زمینه ی معیارهای انشا نویسی و نکات دستوری . –
ضعف املایی که سبب بی علاقگی در نوشتن انشا می شود .-
. نداشتن مطالعه که سبب ناکافی بودن خزانه ی لغات و عدم رعایت نکات دستوری و … می شود-
– نداشتن علاقه که تاثیر مستقیمی روی کیفیت انشا دارد. زیرا فرد بی علاقه قادر به تمرکز نیست و هر لحظه به فکر راه فراری از ادامه ی نوشتن انشاست . از طرفی تمامی عوامل تاثیر گذار در نوشتن یک انشا می تواند در بی علاقگی دانش آموز به انشا نویسی موثر باشند .
. بی سوادی و کم سوادی والدین –
. دو زبانه بودن دانش آموزان (زبان مادری دانش آموزان ترکی می باشد-
. آشنا نبودن به معیارهای انشا نویسی و رو شهای آن-
– اشتغال کودکان در خانه به کارهای خانواده و اهمیت نگذاشتن والدین به درس فرزندان خود .

راهکارهای اجرایی
با بررسی الگوی مفهومی در مرحله ی قبل از اقدام به انتخاب را ه های موقتی جدیدی نمودم،که عبارت بودند از :
الف : برای درک موضوع ، نوشتن عنوان آن و مقدمه ی مناسب با اطلاعات لازم و کافی در زمینه ی موضوع از طریق سخنرانی یا خواندن کتاب های متنوع در کلاس ارائه شد.
ب : برای رفع تکرار کلمات و جملا تی که ناشی از محدود بودن اطلاعات پایه و دامنه ی لغات است از روش های مختلفی نظیر بازخوانی انشای خود و هم گروه ها، فعال کردن کتابخانه ی کلاسی ، کتابخانه ی مدرسه ، و
تشویق به مطالعه ی کتاب های غیردرسی و مجلات رشد دانش آموزو از این طریق افزایش اطلاعات پایه
استفاده از کلمات هم خانواده ، مترادف و مخالف، اجرای روش بارش مغزی ، نوشتن انشای گروهی با استفاده از روش پرتوهای خورشیدی و … بهره گرفته شد .
ج : برای آموزش ساختار جمله ، ضمن معرفی الگوی جمله های خبری، پرسشی، تعجبی و … تمریناتی به بچه ها داده شد . مثلاً ، از آنها می خواستم کلمات درهم ریخته ی روی تابلو را که توسط معلم نوشته شده بود به طور فردی یا گروهی مرتب کنند . یا جملات ناقص را کامل کنند.
د : برای آشنا نمودن دانش آموزان با علائم نگارشی ابتدا علامت ها را به او آموزش داده ، کاربرد هر یک را با کمک تمرینات متنوع به آنها آموختم .
مثال : گذاشتن علامت ( . ؟ !) در انتهای جملات خبری، پرسشی و تعجبی.
ه : برای ایجاد ارتباط منطقی بین جملات از روش بارش مغزی و مرتب نمودن جملات به ترتیب اولویت بهره جستم .
و : نکات دستوری و نگارشی را نیز از راه افزایش مطالعه و دامنه ی اطلاعات با تمرینات عملی مناسب آموزش دادم .
ز : برای رعایت زیبانویسی، حاشیه گذاری و تمیزی در انشا آموزش های لازم را عملاً با نشان دادن یک انشای مطلوب اعمال نمودم.
سایر راهکار های مورد استفاده در حین استفاده از روش های بالا عبارت بودند از :
خلاصه نویسی متن داده شده ، توصیف وضعیت یک مکان ، شی یا شخص از طریق مشاهده ی دقیق اطراف خود و توجه به جزئیات و کشف چیزهای تازه و نیز بیان نظرات و عقاید شخصی خود در رابطه با آن ، خاطره نویسی ، نامه نگاری ، تبدیل گفتار به نوشتار، توجیه ارزش و اهمیت نوشتن برای دانش آموزان ،
بهره گیری از تشویق و اهدای جوایز ، نوشتن قسمتی ازیک موضوع و ادامه ی آن به وسیله ی دانش آموزان و آموزش اصول صحیح انشانویسی از این طریق.
گردآوری اطلاعات شواهد 2
با اجرای راه حل های جدید و جمع آوری اطلاعات شواهد 2 و بررسی انشاهای جدید، مقایسه ی اطلاعات شواهد 2 با شواهد 1 دریافتم که راه کارهای انتخابی توانسته است، تا حد زیادی مشکلات انشا نویسی دانش آموزان را مرتفع سازد به طوری که پس از جمع آوری نظرات مدیر ، همکاران، دانش آموزان و او لیای آنها از طریق مصاحبه و پرسش نامه های جدید دریافتم که این طرح مورد استقبال قرار گرفته است . در پایان سال وضعیت بهتر بود ، بررسی نتایج نشان می داد که وضعیت فرق کرده است . حال دیگر دانش آموزان از زنگ انشا بدشان نمی آمد .
در اینجا رشد درصدی هریک از معیارهای اجرا شده در این تحقیق به طور خلاصه آورده می شود :
1 – نوشتن موضوع ومقدمه ی متناسب باآن قبل از اجرا 50 % و بعداز اجرا 88 % بود .
2 – عدم تکرار کلمه ها وجمله ها قبل از اجرا 43 % و بعداز اجرا 82 % بود .
3 – رعایت ترتیب ساختار جمله قبل از اجرا 52 % و بعداز اجرا 80 % بود .
4 – ارتباط منطقی جملات قبل از اجرا 50 % و بعداز اجرا 85 % بود .
5 – نداشتن غلط املایی قبل از اجرا 43 % و بعداز اجرا 81 % بود .
6 – شیوایی ورسایی جمله ها قبل از اجرا 48 % و بعداز اجرا 69 % بود .
7 – خوش نویسی وتمیز نویسی از اجرا 60 % و بعداز اجرا 89 % بود .
8 – رعایت علائم نگارشی قبل از اجرا 29 % و بعداز اجرا 60 % بود .
9 – رعایت نکات دستوری وادبی قبل از اجرا 42 % و بعداز اجرا 62 % بود .
10 – رعایت حاشیه قبل از اجرا 55 % و بعداز اجرا 90 % بود.
روش تدریس معلم در ایجاد انگیزه ی یادگیری دانش آموزان عامل تعیین کننده ای می باشد . همچنان که در این پژوهش به آن رسیدیم " معلم می تواند باخلق موقعیت های جدید یادگیری و به کار گیری شیوه های نو در آموزش ، علاقه ی دانش آموزان را برانگیخته و آنان را جهت یادگیری آماده نماید " .
با چنین روش هایی محیط کسالت بار و بدون انگیزش و فاقد خلاقیت درس انشا به محیط شاداب و خلاق مبدل شد و به تدریج تغییرات عمده ای در برداشت دانش آموزان و همکاران نسبت به درس انشا ایجاد گردید .
ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبارآن
پس از این که اطلاعات لازم درباره ی چگونگی اجرا و نتایج آن جمع آوری شد، با توجه به نظر دانش آموزان ، از مقایسه ی نمرات آنها و میزان علاقه مندی آنان ، متوجه شدم که روش اجرا شده بسیار موثر واقع شده و تغییر قابل ملاحظه ای در یادگیری صورت گرفته است . از مدیرو همکاران خواستم درباره ی روش کار و نتیجه ی آن اظهار نظر نمایند که آنان این کار را بسیار مطلوب ، موفقیت آمیز ، طرح ی جدید و ابتکاری معرفی نمود ه و تصمیم گرفتند در هنگام تدریس در سایر کلاس ها در سا لهای بعد اجرا نمایند . همچنین اولیای دانش آموزان نیز احساس رضایت می نمودند .
یافته های تحقیق
پس از انجام این پروژ ه ی پژوهشی به چند یافته ی جالب رسیدم که عبارتند از :
1- انجام فعالیت های گروهی باعث افزایش علاقه مندی دانش آموزان به درس وایجاد رقابت سالم دربین آنها می گردد .
2- به کار بردن لوازم ومواد آموزشی باعث عینی تر شدن مطالب وافزایش یادگیری می گردد .
3- انجام فعالیت های عملی در جریان آموزش علاوه بر تقویت رابطه ی عاطفی بین معلم ودانش آموزان کلاس را از حالت خسته کنندگی خارج کرده ،آن را ، هم برای معلم و هم برای دانش آموزان لذت بخش تر می نماید .
4- استفاده ی مناسب از کتابخانه در پیشرفت انشا نویسی دانش آموزان بسیار موثر است .
5- مشکل عمده ی دانش آموزان در نوشتن انشا کم توجهی معلمان به درس انشا است .

ربه ای نو در آموزش انشا
دانش آموزان پایه سوم ابتدایی برای اولین بار با درس انشاء آشنا می شوند. پس باید تناسب، اندازه وکیفیت استفاده از لغات مطابق گنجینه لغات و سایر مسائل رعایت شود و مدنظر قرار گیرد و حتی چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاّ با توجه به گروه سنی شان آموزش داده شوند، حتی چندین مورد از انشاء های سوم ابتدایی های سال قبل خوانده شود. حالا درمورد نحوه انشاء نویسی مواردی را ذکر می نمایم:
– تصاویری راکه دراختیار دانش آموزان قرار می دهیم ازآنها می خواهیم در مورد تصاویر چند سطری بنویسند.
– جملات درهم ریخته را با اندازه های متفاوت در اختیار آنها قرارمی دهیم تا آنها را کامل نمایند.
– برای تقویت مهارت ساخت جمله، با یک کلمه چهارجمله متفاوت می سازند که باید بیش ازشش کلمه داشته باشد.
– برای دانش آموزان قصه ای را می خوانیم سپس از آنها می خواهیم که خود را به جای شخصیتی در داستان که به آن علاقه دارند قرار داده و برای ما قصه را خلاصه نویسی نمایند و یا قصه دیگری را که درآن اسم خودشان به جای شخصیت قصه است بنویسند.
– قسمتی ازیک داستان را روی تابلو می نویسیم واز بچه ها می خواهیم که با کمک قوه تخیل و خلاقیت خود داستان را ادامه بدهند. روش درمناسبت ها بیشتر کاربرد دارد. مثلاّ در ماه رمضان می توانیم روی تخته سیاه مطلب را این گونه آغاز می کنیم:
" دریکی از روزهای ماه رمضان علی درمدرسه می خواست آب بخورد و یک دفعه یادش افتاد که…"
– خواندن انشاء های خنده دار به کلاس شادابی می بخشد، رضایت دانش آموزان را از این روش احساس می کنیم.
– برای بالا بردن ضریب دقت دانش آموزان و مطمئن بودن از توجه شاگردان قرار براین شد که پس ازخواندن هرانشاء، متن خوانده شده مورد نقد و بررسی قرار گیرد. با این روش اعتماد به نفس دانش آموزان به سطحی رسیده است که خودشان می توانند بدون کمک گرفتن ازدیگران متن خوانده شده را به راحتی در چند سطرنقد کنند.
– دانش آموزان داستان هایی را می توانند بهتر بنویسند که خود قهرمان آن داستان شوند. مانند این نمونه" اگر من پادشاه تمام جهان بودم… " با این شیوه می توان به علایق و زمینه های روانی آنان پی برد.
– جهت تنوع بخشی ساعت انشاء می توان ازکارت تصویری نیز استفاده کرد. در تصویرخوانی برای هر تصویر عنوانی انتخاب می شود که با این روش می توان بر گنجینه لغات دانش آموزان افزود.
– با تعریف یک کارتون یا داستان می توانند یک انشاء خوب بنویسند، البته بهتر است که این کارتون نمایش داده شود یا داستان را خودشان بخوانند.
– نوشتن نامه به افراد گوناگون نیز یک روش مفید می باشد.
– دانش آموزان با خلاصه کردن یک متن می توانند عبارات غیر لازم را حذف کنند یا هر پاراگراف را جداگانه خلاصه کنند.
– می توان دانش آموزان را در برابر منظره ای قرار داد و ازآنها درخواست کرد تا مشاهدات خود را به زبان ساده ای بنویسند.
– برگرداندن شعرهای مناسب به نثری ساده هم روش مناسبی می باشد.
– یک روش دیگر تهیه خبرنامه توسط گزارشگران کلاس به صورت هفتگی می باشد.
– چون پرورش تخیل در کودکان خیلی عالی است وچون آنان به داستانهای خیالی و فضایی علاقه فراوان دارند، سعی براین شد که موضوعات انشاء به صورت داستانی انتخاب شود.
– حتی الامکان نوشتن انشاء درکلاس صورت میگیرد حتی اگر سه الی چهار سطر باشد.
– از دانش آموزان می خواهیم که با ده کلمه یک مطلب درباره نماز ،خدا، و … بنویسند.

جمله سازی و انشاء
در طول تاریخ، آموزش نوشتن به اندازه ی آموزش خواندن مورد توجه بوده است. برای اینکه آموزش نوشتن از کارایی لازم برخوردار باشد، لازم است از نحوه ی فراگیری نوشتن کودکان و سطوحی که در این فراگیری طی می کنند. آگاه باشیم. آگاهی از نقاط عطفی که کودکان در فراگیری نوشتن طی می کنند. به ما کمک می کند، برنامه ریزی و تعامل با آن ها را متناسب با رشد و توانایی های آن ها پی ریزی کنیم. لازم به تذکر است که این نقاط عطف، حول و حوش یک سن به میزان متفاوت در کودکان رخ می دهد.
یکی از هدف های زبان آموزی درک مفاهیم مختلف از طریق گوش دادن و ارائه انتقال دقیق تجارب نگرش ها و برداشت های خویش به دیگران از طریق گفتن و نوشتن است. و برای رسیدن به این هدف دانش آموزان باید رمزهای تصویری و حروف الفبای کلی را یاد بگیرند.

مباحث کلی درباره ی نوشتن
یک دیدگاه مشترک درباره نوشتن این است که نوشتن برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات و عقاید از طریق نظامی از نشانه های مکتوب است اما این تعریف، به ماهیت وجودی نوشتار توجهی ندارد و فقط ناظر بر نقش آن است.
نوشتن شامل مراحل زیر است:
1ـ کشف چیزی که می خواهیم از طریق نوشتار بیان کنیم (انتخاب پیام)
2ـ تنظیم و سازماندهی پیام (در قالب زبان)؛
3ـ روی کاغذ آوردن پیام؛
4ـ بازبینی و انجام اصلاحات لازم؛
5ـ ارائه نهایی (بصورت مناسب) به خواننده
البته این مراحل، جدا از کارهایی همچون آماده کردن قلم، استارت های ناقص و دیگر فعالیت های گوناگونی است که برای برخی از نویسندگان لازمند. در واقع امر نوشتن یک آفرینش و خلاقیت نام است که در یک طرف آن خلق افکار و اندیشه ها و در طرف دیگر خلق و نظم بخشی از این اندیشه ها در قالب های زبانی مورد نظر قرار داد.
یادگیری نوشتن شامل مراحل زیر است:
1ـ توانایی نوشتن حروف الفبا (حروف نویسی) و دانش ترکیب صحیح حروف (کلمه نویسی)
2ـ توانایی نوشتن صحیح عناصر زبانی از حفظ املانویسی
3ـ توانایی ساخت کلمه (کلمه سازی)
4ـ مهارت بیان پیام از طریق جملات: (الف) جمله نویسی ؛ (ب) متن نویسی (انشا)

آموزش انشا در دوره ابتدایی:
امروزه موضوع انشا ر مدارس ابتدایی از جمله مسایلی است که مربیان آموزشی را مواجه با مشکل ساخته است. کمتر آموزگاری است که سوال نکد چه کنم تا دانش آموزان بتوانند انشا بنویسند. این مشکل نه تنها ر دبستان ها مطرح است بلکه در مدارس راهنمایی نیز جزیی از مشکلات مهم آموزش محسوب می گردد. انشا از جمله انواع نوشتن محسوب می شود و آخرین و پیشرفته ترین و در عین حال پیچیده ترین مراحل زبان آموزی به شمار می رود. تا زمانی که پیش نیازهای نوشتن تحقق نیافته امر نوشتن به خصوص انشا نویسی هم میسر نخواهد شد.
در بحث زبان آموزی گوش دادن و سخن گفتن را پیش نیاز برای خواندن و نوشتن می دانند یعنی تا مهارت های شنیداری و گفتاری یک فرد توسعه نیابد در زمینه خواندن و نوشتن ضعیف خواهد بود و از این لحاظ است که گذراندن یک دوره آمادگی را برای شاگردان کلاس اول الزامی می دانند.
آموزش انشا از کلاس اول مستقیم یا غیر مستقسم آغاز می شود و آموزگاران محترم کلاس اول دبستان باید نسبت به مسئله اینکه آموزش انشا مراحلی دارد توجه نماید. این مراحل عبارتند از:
1ـ آموزش انشای شفاهی
2ـ آموزش جمله سازی و نگارش عبارات کوتاه
3ـ آموزش نوشتن جملات و عبارات طولانی
با توجه به مراحل فوق و انجام فعالیت های لازم در جهت توسعه و پیشرفت هر مرحله آن چه بیشتر در کلاس اول منظور نظر است همان تحقق مرحله اول انشا نویسی است که تحت عنوان انشای شفاهی نامیده می شود.
با توجه به مطالب ذکر شده در زمینه بیان و کلام کودک ملاحظه می شود خواه برای نوشتن انشا و خواه برای افکار و عقاید در زمینه نگارش، زبان فارسی ملاک عمل است هر چند که شاگردان در این سن در زمینه زبان مادری افکار و عقاید، تجارب و اندوخته های ذهنی خاصی هستند، لکن لازمه بیان و نگارش آن ها به یک سری فعالیت های مغزی را دارد تا کودک مفاهیم ذهنی را نتواند به صورت واژه های زبان فارسی بیان کند از تکلم به زبان فارسی عاجز خواهد بود سپس آنچه که در این پایه برای نوشتن و نگارش منظور نظر است رشد زبان گفتاری کودک در زمینه زبان فارسی است.
اینجاست که آموزگار محترم از هر موقعیت آموزشی جهت توسعه فرهنگ لغات شاگردان کلاس اول استفاده می نماید و یک فرهنگ زیربنایی در زمینه گوش دادن، سخن گفتن و آمادگی های لازم را برای خواندن و نوشتن بوجود می آورد چون هر نوشته خوب انعکاسی است از بیان خوب.
جمله سازی در واقع مقدمه ای است برای آماده سازی دانش آموزان در درس انشا. در جمله سازی است که دانش آموزان می توانند اولین تجربیات خلاقیت نوشتاری را کسب کنند، با انواع جمله های خبری، پرسشی، امری و تعجّبی آشنا شوند، جایگاه انواع مقاله های صرفی مثل گروه اسمی و ضمایر و … را در ساخت جمله بیاموزند.
در جمله دو اصل مورد نظر است:
الف) پیام جمله، که باید از لحاظ معنایی و حقایق برون زمانی صحیح و متناسب باشد.
ب) ساخت نحوی جمله، که باید با اصول و عقاید ساخت جمله در زبان فارسی منطبق باشد.
در اینجا بر آن شده ایم تا مجوعه ای از تمرینات کاربردی را فراهم آوریم.
٭ انواع تمرینات جمله سازی و نگارش:
تمرین های مختلفی برای آموزش جمله سازی و جود دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
1ـ جمله سازی شفاهی:
قبل از این که از دانش آموزان بخواهیم به شکل مکتوب جمله سازی نمایند، بهتر است با تمرینات شفاهی آمادگی لازم ذهنی و روانی را در آنان بوجود آوریم. شیوه هایی که می توان در جمله سازی شفاهی از آن ها استفاده کرد عبارتند از:
الف) تمرین پرسش و پاسخ: این تمرین بر اساس مطالب درسی فارسی و یا به کمک تصاویر انجام می شود.
ب) دوباره سازی: در این شیوه از دانش آموزان می خواهیم جمله ای را که خوانده اند یا ما برای آنان خوانده ایم دوباره سازی کرده، به زبان خود بازگو نمایند.
ج) جمله سازی: با کلمات داده شده در این شیوه از دانش آموزان می خواهیم با کلمات داده شده جمله هایی شفاهی بسازند.
2ـ تشخیص صحت جمله: در این تمرین، با ارائه جند جمله صحیح و غلط، از دانش آموزان می خواهیم صحت و سقم و آن را تشخیص دهند. مثال:
حسن به مدرسه رفت خرس پرواز کرد.
3ـ تغییر کلمات جمله: با این تمرین، جمله های مکتوب آماده ای را به دانش آموزان ارائه می دهیم که زیر بعضی از کلمات آن ها خط کشیده شده است.
دانش آموز بنا به خواسته ی ما یک کلمه ی دیگر به جای کلمه ی مورد نظر قرار می دهدو جمله ی جدیدی می سازد. مثال:
تضاد: امروز هوا خیلی سرد بود امروز هوا خیلی گرم بود.
زمان آینده: امروز به مشهد می روم فردا به مشهد خواهم رفت.
منفی: من سیب دوست دارم من سیب دوست ندارم.
پرسش: شهر خود را دوست دارم شهر خود را دوست داری؟
4ـ جور کردن گروه کلمات: بوسیله ی این تمرین، دو فهرست از گروه کلمات به دانش آموزان ارائه می کنیم و از آنان می خواهیم بین گروه های واژگانی ارتباطی معنی دار برقرار کنند. مثال:
الف) ایران نان می پزد.
ب) گندم را در فصل پاییز می کارند.
ج) نانوا کشور ماست.
5ـ پر کردن جای خالی جمله: در تمرین مذکور، جمله هایی را که جای یک یا جند کلمه ی آن ها خالی است به دانش آموزان ارائه می کنیم و از آنان می خواهیم کلمات مناسب را در جای خالی قرار دهند. مثال:
ـ حسن سه سیب ……….. میز می گذارد (از، زیرا، روی، در)
ـ سارا ……..خانه……… بازار آمد. (بی، از، تا، چون، به)
ـ در دریا با ………… مسافرت می کنند. (هواپیما، کشتی، قطار، اتوبوس، دوچرخه، شتر)
ـ با چای ………. می خورند. (سیب، گوشت، قند، میوه)
ـ فردا به مدرسه ………. . (نمی روم، نمی خورم، نمی شویم، نمی توانیم)
ـ احمد شاگرد خوبی ………. . (هستی، است، هستیم، هستید)
6ـ منظم سازی جملات درهم ریخته: در این تمرین، کلمه های جمله را بدون نظم خاصی درهم می
ریزیم و از دانش آموزان می خواهیم جمله های صحیح و منظم بسازند. مثال:
سینما، به، دیروز، دوستم، رفتم، با، من
7ـ گسترش جمله ها: در تمرین گسترش جمله ها از دانش آموزان می خواهیم جمله ی داده شده را ادامه دهند و کلمه یا جمله ای دیگر به آن اضافه نمایند. مثال:
تو به تهران می روی و من . . . .
معلم درس می دهد و شاگرد . . . .
بز علف دوست دارد و خرگوش . . . .
ما با یاری خدا پیروز . . . .
8ـ کوتاه سازی: در این تمرین، از دانش آموزان می خواهیم با استفاده از کلمات داده شده جمله های داده شده را کوتاه سازند. مثال:
حسن و برادرش به خانه ما آمدند. (آنان)
9ـ جمله سازی به کمک تصویر: در تمرین مذکور با استفاده از تصاویر کتاب یا تصاویر دیگر، از دانش آموزان می خواهیم جمله های مناسب بسازند و بنویسند.
10ـ تمرینات افزایشی: در تمرینات افزایشی، با ارائه چند کلمه، از دانش آموزان می خواهیم آن ها رابه جمله بیفزاند. مثال:
من سیب می خورم. (قرمز) من سیب قرمز می خورم.
پدر به مسجد می رود. (با من، روزهای جمعه) پدرم روزهای جمعه با من به مسجد می رود.
11ـ ترکیب جمله های ساده: در این تمرین دو عبارت یا جمله کوتاه به دانش آموزان ارائه می دهیم و از آنان می خواهیم آن ها را به یک جمله تبدیل کنند. مثال:
آن مرد برادر حسن است. آن مرد کشاورز است.
آن مرد کشاورز برادر حسن است.
12ـ جمله سازی با کلمات داده شده: در تمرین مذکور، به دانش آموزان متناسب با درس های خوانده شده کلماتی ارائه می شود و از آنان می خواهیم با هر یک از آن ها جمله ای بسازند یا این که تصویر یا تصاویری به آنان نشان می دهیم که بر اساس آن ها جمله ای کتبی بسازند. این تمرین از جمله تمرینات سنّتی است که در همه کلاس ها ی جمله نویسی کاربرد دارد. لیکن باید توجه داشت که قبل از انجام تمرینات 1 تا 10 ، این تمرین ارائه نشود.
13ـ جمله سازی در قالب پاسخ به پرسش های مکتوب: در این تمرین، که در تقویت درس های دیگر مثل علوم، ریاضی، تاریخ و …. بسیار موثر است از دانش آموزان بصورت کتبی سوالاتی می پرسیم و از آنان می خواهیم با ساختن جمله یا چند جمله سوالات را پاسخ دهند. بدین تریب تعامل درس های دیگر با درس جمله نویسی بخوبی برقرار می شود.
14ـ جمله سازی با مفاهیم کتاب های درسی: در این گونه تمرین ها مفاهیم کتاب های دیگر درسی مانند علوم، ریاضی، هدیه های آسمان در قالب جملاتی مطرح می شود. در این تمرین به رویکرد تلفیقی توجه می شود.
15ـ نگارش ساده و خلاق: انشا نویسی، خاطره نویسی، بند نویسی، گسترده نویسی، دنباله نویسی، نامه نگاری، گزارش نویسی و … .
در این نوع تمرینات، دانش آموز از جمله نویسی به سمت واحدهای بزرگتر زبان مانند بند و متن هدایت و راهنمایی می شود.
باید توجه داشت که انشا نویسی جزء برنامه پایه سوم تا پنجم است بنابراین برای اجرای مطلوب آن به روش هایی خلّاق، بدیع و ابتکاری که باعث نشاط، سرزندگی و انگیزش دانش آموزان می شود، عنایت ویژه شود و از هر روش متنوع و جالبی برای ایجاد انگیزه بچه ها در درس انشاء استفاده کنند تا آنها به این درس علاقمند شوند.

آموزش انشاء در دوره ابتدایی
انشا از جمله انواع نوشتن محسوب می شود و آخرین و پیچیده ترین مرحله زبان آموزی به شمار می رود تا زمانی که پیش نیازهای نوشتن تحقق نیافته امر نوشتن بخصوص انشاءنویسی هم میسر نخواهد شد.
رونویسی و مشق نویسی های خسته کننده در دوره ابتدایی یکی از علل بارز افت تحصیلی می باشد که دانش آموزان را نسبت به تحصیل و ادامه آن بی میل می کند و هر گونه ابداع و ابتکار را از یادگیرنده سلب می کندو فرصت های گرانبهای نونهالان دوره ابتدایی را برای بارورشدن ازبین می برد.
می توان گفت با وجود اینکه انشاء آخرین و پیچیده ترین مرحله زبان آموزی است اما آموزش آن از همان کلاس اول مستقیم یا غیر مستقیم آغاز می شود و آموزگاران محترم کلاس اول دبستان باید نسبت به این مسئله که آموزش انشاء مراحلی دارد حساس باشند و این مراحل عبارتند از آموزش انشای شفاهی ـ آموزش جمله سازی ـ نگارش عبارات کوتاه ـ آموزش نوشتن جملات و عبارات طولانی.
آموزگار محترم کلاس اول باید از هر موقعیت آموزشی جهت توسعه فرهنگ لغات شاگردان کلاس اول استفاده نماید و یک فرهنگ زیربنایی در زمینه گوش دادن، سخن گفتن و آمادگی های لازم را برای خواندن و نوشتن بوجود می آورد چون هر نوشته خوب انعکاسی است از بیان خوب.
معلمان پایه های بالاتر نیز باید به این روند ادامه دهند و از هر روش متنوع و جالبی برای ایجاد انگیزه بچه ها در درس انشاء استفاده کنند تا آنها به این درس علاقمند شوند.
طرح تنظیمی 1
طرح تنظیمی 1 یا همان روش خورشیدی مراحلی دارد که عبارتند از:
(1) ابتدا خورشیدی را می کشیم و داخل آن موضوع انشاء را می نویسیم.
(2) دانش آموزان با توجه به موضوع هر کلمه ای که به نظرشان می رسد در اطراف خورشید می نویسند.
(3) معلم کلمات را بازبینی می کند و در صورت تایید دانش آموز برای کلمات نوشته شده جمله می نویسد.
(4) سپس دانش آموز جملات نوشته شده را گروهبندی می کند یعنی جملاتی را که از لحاظ معنایی به هم نزدیک هستند در یک گروه قرار می دهد.
(5) در مرحله پایانی گروه های جملات را اولویت بندی می کند و پشت سر هم می نویسد.
طرح تنظیمی 2
طرح تنظیمی 2 روشی دیگر برای نوشتن انشاء است که تقریباً شبیه به روش تنظیمی 1 است که شامل مراحل زیر می باشد.
(1) ابتدا خورشیدی کشیده می شود و در داخل آن موضوع انشاء نوشته می شود.
(2) سپس دانش آموزان با توجه به موضوع عبارت هایی که به ذهنشان می رسد در اطراف خورشید می نویسند مثلاً در مورد موضوع مادر عبارت هایی مانند وظایف مادر خوبی های مادر و …. .
(3) در این مرحله دانش آموزان در مورد هر عبارت چند جمله می نویسند.
(4) در مرحله آخر جملات نوشته شده را مرتب می کنند.
ـ روش استفاده از کلمات
در این روش معلم موضوع انشاء را بیان می کند سپس کلماتی را با توجه به موضوع انشاء روی تخته می نویسد تا دانش آموزان در نوشتن انشاء از آن ها استفاده کنند . دانش آموزان با توجه به کلمات داده شده جملاتی را می نویسند، سپس جمله هایی را که مرتبط با هم هستند در یک گروه قرار می دهند و در پایان آن ها را مرتب می کنند.
ـ روش مشارکتی
موضوعی به دانش آموزان ارائه می شود و هر کدام از بچه ها به نوبت در مورد آن فرضی می زنند (البته چند دقیقه فرصت فکر کردن به بچه ها می دهیم) معلم مطالب بچه ها را روی تابلو می نویسد و به کمک بچه ها جملات روی تابلو را پس و پیش می کند تا به صورت یک انشای کامل درآید.
ـ قصه ناتمام
معلم قصه یا انشایی ناتمام را در اختیار شاگردان قرار می دهد تا آن ها یا بصورت انفرادی یا بصورت گروهی و با هم فکری آن این انشاء را تمام کنند اگر کار بصورت گروهی اجرا شود گروههای 2 یا 3 نفره مناسب هستند و بهتر است برای خوب ترین انشاء یا داستان نمره ای در نظر گرفته شود.
ـ مرتب کردن انشاء یا داستان
معلم قصه یا انشایی را که ترتیب حوادث آن به هم ریخته است در اختیار دانش آموزان قرار می دهد بچه ها توالی جملات و حوادث را درست می کنند و با شماره گذاری و رونویسی مجدد آن را بصورت یک انشاء یا داستان در می آورند. برای پرورش خلاقیت آنها می توان انتخاب نام قصّه را بر عهده خود آنها گذاشت.
ـ روش داستان تصویری
در این روش که شبیه به همان نوشتن جمله برای تصاویر سریالی است کتاب داستان 3 یا 4 صفحه ای همراه با تصاویر آن در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد تا آنها با توجه به تصاویر جملاتی را بنویسند. و در پایان هم اسم داستان را خودشان انتخاب کنند.
ـ روش بدیعه پردازی و چهارچوب های نظری آن
بسیاری از پژوهشگران به تفاوت کارکرد نیمکره راست و چپ مغز اشاره می کنند و معتقدند بخش چپ مغز مسئول آن دسته از فعالیت های ذهنی است که عمدتاً می توان آن ها را در حیطه تفکر همگرا همانند حافظه محض، استدلال کلامی و منطق قرار داد درحالی که بخش راست مغز آن دسته از فعالیت های ذهنی را تولید و اداره می کند که در دسته تفکر واگرا قرار می گیرند.
ساندر (1982) همچنان که پژوهشهای مختلف بر روی نیمکره های مغز و کارکردهای آن رو به گسترش است راهبردهای آموزشی نیز رو به افزایش است و روشن می شود که یک تعادل میان سیستم پردازش اطلاعات نیمکره راست و چپ برای یادگیری موثر، مفید و لازم است.
وی اعتقاد دارد که سیستم آموزشی حاکم صرفاً به پرورش بخش چپ مغز می پردازد و به حافظه محض و فعالیت های ذهنی ساده توجه می کند و خلاقیت را در کودکان از بین می برد سخن این نیست که این فعالیت ها نباید در کلاس صورت گیرد بلکه آنها محتوای ضروری اما باید یک اصلاحی در برنامه ها و شیوه های آموزشی صورت بگیرد و از کارکردهای نیمکره راست مغز هم استفاده شود. او بهترین روش برای ارتباط دادن دو نیمکره راست و چپ مغز را استفاده از مدل استعاره می داند. در حقیقت استعاره نیروی بالقوه نیمکره راست مغز را بکار می گیرد، نیرویی که مدارس ما از آن اغماض شده است.
ویلیام گوردون (1969) اولین یار برای آموزش استعاره روش بدیعه پردازی را بوجود آورد. یک راهردی که امروزه بصورت عمومی در تمام سطوح بکار گرفته می شود.
ـ خلاقیت و بدیعه پردازی
از طریق فعالیت استعاره لگوی بدیعه پردازی خلاقیت به جریانی آگاهانه تبدیل می شود. استعاره ارتباطی از شباهت و مقایسه یک چیز با چیز دیگر و استفاده یکی به جای دیگری را بوجود می آورد
که جریان خلاقیت در خلال این جایگزینی ها رخ می دهد. یعنی مطالب آشنا را به مطالب ناآشنا ارتباط داده یا نظری جدید از نظرات آشنا بوجود می آورد. (بهرنگی 1375)
استعاره به معرفی فاصله مفهومی میان شاگرد و موضوع درسی می پردازد و افکار اولیه را اعتلا می بخشد. مثلاً ما با درخواست از از شاگردان که آنان درباره ی کتاب درسی خود همچون روخانه ای فکر کنند یک ساخت استعاره ای بوجود می آوریم که شاگردان با آن می توانند دراره ی چیزی آشنا به طریق جدید فکر کنند و یا برعکس. بنابراین فعلیت استعاره ای به دانش شگردان بستگی داشته و از آن نشات می گیرد، به آنان کمک می کند تا نظریات ناشی از محتوای آشنا را به نظریات موجود در محتوای جدید ارتباط دهند و یا محتوای جدید را از چشم اندازی نو بنگرند.
پس روش بدیعه پردازی با استفاده از فعالیت استعاره ای برای آن تدوین یافته اند تا ساختی را بوجود آورند که اشخاص به وسیله آن بتوانند خود را برای ایجاد تخیل و بصیرت در فعالیت های روزانه رها سازند. در بدیعه پردازی از سه نوع قیاس به عنوان پایه برای تمرینات استفاده می شود.
الف) قیاس مستقیم :
مقایسه ساده دو موجود یا دو مفهوم است که در این مقایسه نباید تمام جهان لزوماً همسان باشد کارکرد آن به سادگی پس و پیش کردن یک موضوع یا موقعیت واقعی دارای مساله با موقعیتی دیگر است تا نظری جدید از یک نظر یا مساله ای ارائه شود.
ب) قیاس شخصی :
ایجاد قیاس شخصی نیازمند آن است که شاگردان با نظرات یا موضوعاتی که می شوند احساس همدلی کنند. همانندسازی ممکن است با یک شخص گیاه حیوان یا موجود غیر زنده باشد.
قیاس شخصی نیاز دارد که فردی که خود را داخل فضا یا شیء دیگر انتقال می دهد وجود خود را کنار بگذارد هرچه فاصله مفهومی بوسیله کنار گذاردن خود بیشتر می شود احتمال یک قیاس تازه و خلاقیت نوآوری بیشتر می شود.
آوردن 4 سطح اشتغال در قیاس شخصی را بیان می کند.
1ـ توصیف اول شخص از حقایق
2ـ همانندسازی اول شخص توام با هیجان
3ـ سیری در همانندسازی با موجودی زنده
4ـ همدلی در همانندسازی با موجود غیر زنده
ج) تعارض فشرده
تعارض فشرده سومین شکل استعاری است و آن معمولاً توصیفی دو کلمه ای از یک موضوع است بطوری که این کلمات به نظر ضد یا نقیض هم باشند به نظر ویلیام گوردون تعارض فشرده وسیع ترین بینش را به درون مضوع جدید می آورد آنها بازتاب توانایی شاگرد برای به هم پیوستن دو چهارچوب ذهنی داوری در ارتباط با یک موجود منفرد است هرچه فاصله ی بین چهارچوب های داوری بیشتر باشد انعطاف پذیری ذهنی بیشتر است. همانند دو کلمه ای نابودگر حیات بخش، پرتکاپوی خسته، دوست دشمن.
مراحل اجرای روش بدیعه پردازی
دو شیوه مشخص در اجرای روش بدیعه پردازی وجود دارد اولین شیوه بر آن است که مسائل و نظریات آشنا را در پرتو خلاقیت و بینشی تازه نگاه کند و شیوه دوم بر این تلاش است که مفاهیم و عقاید جدید ناآشنا را بوسیله ی مفاهیم معنی دار کند.
شیوه اول) نگاه به مسائل و نظریات آشنا در پرتو بینش تازه و جدید
در این شیوه با استفاده از قیاس ها برای ایجاد فاصله مفهومی به دانش آموزان کمک می شود تا بتوانند موجودات و پدیده های آشنا را به گونه ای جدید و ناآشنا بنگرند. دانش آموزان جز در مرحله نهایی که به مسائل اولیه بازمی گردند مقایسه ساده انجام نمی دهند هدف از اجرای این شیوه ایجاد درکی جدید از مسائل است. نقش معلم در فرآیند آموزش مواظبت از تحلیل های ناپخته دانش آموزان و ختم مذاکرات است. این شیوه 6 مرحله دارد.
مرحله1ـ توصیف مسئله یا وضعیت جدید، در این مرحله معلم دانش آموزان را به توصیف موقعیت جدید وا می دارد. به عنوان مثال معلم از دانش آموزان می خواهد که شهروند بی فرهنگ را توصیف کنند. این موضوع در یک کلاس تدریس شده و دانش آموزان این موارد را نام بردند:
موی سیاه فرفری ـ ظاهری ژولیده ـ چشمان خون آلود و … .
مرحله 2ـ قیاس مستقیم، اینک می خواهیم از منظری جدید به موضوع نگاه کنیم. مثلا بگوییم او شبیه ماشین است. دانش آموزان پس از قیاس این موارد را ذکر کردند.
ماشین بی ترمزـ ماشین قدیمی ـ ماشین اوراق شده.
مرحله 3ـ قیاس شخصی، معلم از دانش آموزان می خواهد تا با قیاس مورد نظر درگیری همدلانه پیدا کنند. معلم: سعی کنید یک ماشین بی ترمز شوید، چه احساسی دارید؟
دانش آموزان: عصبانی هستم قانون را نمی شناسم قانون را زیر پا می گذارم به هر سو حرکت می کنم و …. .
مرحله 4ـ تعارض فشرده، دانش آموزان با استفاده از توصیف های گام دوم و سوم چند قیاس فشرده پیشنهاد می کنند. متفکر بی فکرـ قانون مدار قانون شکن ـ حرکت بخش نابود کننده و …
معلم با کمک دانش آموزان قانون مدار قانون شکن را انتخاب می کند.
مرحله 5ـ قیاس مستقیم دانش آموزان به انتخاب و ارائه قیاس مستقیم دیگری مبتنی بر تعارض فشرده می پردازند.
دانش آموزان: گاو رها شده در گاو بازی ـ مار زنگی دست آموز و ….
معلم: کدام یک از اینها مهیج ترین قیاس مستقیم با مفهوم قانون مدار بی قانون است؟
دانش آموزان: گاو رها شده در بازی
معلم: چگونه می توان از گاو رها شده در بازی برای توصیف شهروند بی فرهنگ استفاده کرد؟
مرحله 6ـ بررسی مجدد تکلیف، در این مرحله معلم دانش آموزان را وادار می کند به وظیفه یا مسئله اصلی برگردند و از آخرین قیاس با تمام تجربه بدیعه پردازی استفاده کنند.
شیوه دوم ) معنی دار ساختن مفاهیم و عقاید جدید و ناآشنا با مفاهیم آشنا
تلاش بر این است که مفاهیم ناآشنا به وسیله مفاهیم آشنا معنی دار شود.
برعکس شیوه اول شیوه دوم به دنبال افزایش درک دانش آموزان و درون سازی مقدار قابل توجهی از مطالب جدید یا دشوار است. استعاره در این قیاس بر خلاف شیوه اول که بر فاصله مفهومی تاکید داشت، برای تحلیل به کار می رود.
معلم از دانش آموزان می خواهد (مردم سالاری) را با یک قیاس آشنا، مثل بدن انسان مقایسه کنند. این شیوه به طور تحلیلی و همگرا است.
مرحله1ـ عرضه و توضیح اطلاعات درباره موضوع جدید، در این مرحله یک توضیح کوتاه واقعی در زمینه موضوع جدید مثلاً مردن سالاری به دانش آموزان ارائه می دهد.
مرحله 2ـ پیشنهاد قیاس مستقیم، پس از توضیح و ارائه اطلاعات در مورد موضوع جدید، معلم از دانش آموزان می خواهد که مفهوم مردم سالاری (موضوع جدید) و بدن انسان) را با هم مقایسه کنند و در دو ستون بنویسند.
بدن انسان
هر سلول
عضلات
مغز
کل بدن
مردم سالاری
هر فرد
آموزش و پرورش
قانون
کشور مردم سالار
مرحله3ـ قیاس شخصی، در بعضی از مراحل اجرا، گام سوم یعنی قیاس شخصی وجود ندارد به نظر می رسد اگر قبل از آنکه دانش آموزان با موضوع ارتباط عقلانی پیدا کنند خود را به جای مردم سالاری قرار دهند موجب غنای بیشتر تفکر آنان خواهد شد.
مرحله 4ـ مقایسه موضوع آشنا با مفهوم آشنا، در این مرحله دانش آموزان به تعیین و توضیح نکات مشابه میان قیاس و موضوع واقعی می پردازند.
مرحله 5ـ استفاده از مهارت های آموخته شده، در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود که به قیاس های خود کاملاً توجه کنند و سپس قیاسی از موجودات غیر زنده را که شبیه "قیاس بدن" نباشد تصور کنند. قیاس جدید خود را همراه با موضوع در دو ستون بنویسند و عناصر مربوط به قیاس خود را یادداشت کنند.
قیاس دانش آموزان
اتومبیل
هر قطعه
طراحی اجزاء
کل ماشین
موضوع اصلی (مردم سالاری)
مردم سالاری
هر فرد
آموزش و پرورش
جامعه مردم سالاری
مرحله 6 و7ـ تحلیل و نگرش قیاس ها با بهترین نثر ممکن در مراحل نهایی از دانش آموزان خواسته می شود که قیاس خود را با بهترین نثر ممکن به صورت یک انشاء بنویسند.
تفاوت عمده دو شیوه ذکر شده در استفاده آنها از قیاس ها است دانش آموزان در روش اول بدون محدودیت های منطقی از قیاس های مختلف می گذرند تا فاصله مفهومی زیاد شود و تحلیل بارور شود امّا در شیوه دوم دانش آموزان سعی می کنند دو ایده دو مفهوم یا موضوع اصلی را به هم ربط دهند و در حال عبور از قیاس ها، رابطه ها را نیز معین کنند. شیوه ای که معلم انتخاب می کند به کوشش او در کمک به دانش آموزان در تولید مفهومی جدید یا در کشف مفهومی ناآشنا بستگی دارد.
چگونگی پرورش مهارت نوشتن انشا
انشا درسی است که در صورت اعتنا واعتلا ، انقلابی در آموزش و پرورش کشور ایجاد می کند و فرهنگ جامعه را به شکل جهشی ، ارتقای درجه می دهد .
استفاده از پنج حس برای نوشتن انشا لازم است و باید این پنج حس در دانش آموز تقویت شود . کار انشا این است که به شاگرد بگوید خوب ببین ، خوب بشنو ، خوب لمس کن ، خوب بچش وخوب استشمام کن .
با انشا می توانیم درد ها و خواسته های جوانان را کشف کنیم و با دادن موضو عات در مان گر آن ها را درمان کنیم .
کار انشا پرورش فکر وانسان های متفکر است . انشا مادر دروس است . اگر مادر ضعیف باشد ، بچه های ضعیف و ناقصی تحویل می دهد . پرورش انسان های محقق و پژو هشگر به عهد ه ی درس انشاست .
انشا در واقع همان مهارت دانش آموز در امر نوشتن است که با بکار گیری واژه ها و کلمات ، جملات وعبارات زیبایی با توجه به قواعد دستور زبان می نویسد وبا نوشته ی خود اندیشه ای را ارائه می دهد.
بین مهارت نوشتن ودیگر مهارت های آموزش زبان فارسی رابطه ی معنا داری وجود دارد و لذا برای ایجاد مهارت نوشتن به پرورش مهارت در گوش دادن ، صحبت کردن ، خواندن و تفکر باید توجه کرد .
مهارت در نوشتن انشا نشا نه ی تکامل در زبان آموزی است ، اگر فردی نتواند دیده ها و شنیده ها و اندیشه های خود را بر اساس قواعد نگارش بنویسد ، در واقع به هدف زبان آموزی دست نیافته است .
انشا روح آموزش وپرورش است نگذاریم این این روح نا دیده گرفته شود .
انشا
انشا از ریشه ی نشاء به معنای خلق کردن و پدید آوردن چیزی که تا کنون وجود نداشت و توسط ما وجود پیدا می کند.
انشا در اصطلاح نوشته ای است که نویسنده آن را از ذهنیات خود و گنجینه ی واژگان ذهن خویش انتخاب کرده و نگارش می کند.
انشا به معنی 1) آفریدن، ایجاد کردن 2) ابتدا کردن، آغاز کردن 3) از خود چیزی گفتن، خواندن و آوردن شعر از خود 4) سخن پردازی، سخن آفرینی
5) نوشته ای مترسلانه ی فصیح و بلیغ، دیوان، وزارت و اداره ای که مکاتبات دولتی در آنجا صورت
می گرفت.
نگارش
نگارش به معنی نگاشتن می باشد. به هر نوع نوشتنی و نگاشتن هرچیزی را نگارش می گویند.
نوشتن یک حرف تا یک مقاله ی علمی فیزیکی یا شیمی، نوشتن با چوب کنار دریا نیز نگارش است.
یک نامه ی اداری یک متن نگارشی است چون قالب دارد.
نگارش نوشتن فعال است که می توان آن را به دو دسته تقسیم نمود:
1)نگارش ساده 2) نگارش پیشرفته(به نگارش پیشرفته انشا می گویند)
انشا به معنی ادبی بودن و کاربرد آرایه ها و صناعات ادبی است. آنچه که ما را بیشتر از حال و هوای خودمان خارج می کند و تفکر و تخیل را پرورش می دهد به انشا نزدیکتر است ولی آنچه که به زبان مردم نزدیکتر باشد نگارش است.
مراحل نوشتن
1)غیرفعال( رونویسی )
2)نیمه فعال( املا )
3)فعال( نگارش ) که خود به دو دسته ساده و پیشرفته تقسیم می شود.
ویژگی های انشا
روح دارد، زنده است،ارتباط برقرار می کند، میان خودش و مخاطب به یگانگی می رسد، دوام دارد و ماند گار است.
سه مرحله ی اساسی برای انشا:
1)مرحله ی پیش از نوشتن
2)مرحله ی حین نوشتن
3)مرحله ی پس از نوشتن

مرحله ی پیش از نوشتن
قبل از نوشتن کودک در ابهام به سر می برد و ابهام ترس آور است. بزرگ ترین مشکل در نوشتن، شروع آن است پس باید بن بست نوشتن را در هم شکست.
با مطالعه، گفت و گو، مشاهده، فضا سازی، ایجاد شبکه ی خورشیدی می توان گام های موثری در این راه برداشت.
مطالعه ابزاری برای روشن کردن ذهن است.
بعضی از موضوعات احساسی احتیاج به مشاهده دارد زیرا حس کردن و لمس کردن مهم تر از فقط شنیدن است.
فضا سازی که موجب آمادگی ذهنی می شود.
شبکه خورشیدی نیزیکی از راه های موثر برای انشا است .
چگونه باشیم؟

شاد باشیم

آرام باشیم

مودب باشیم

صبور باشیم

جدی باشیم

با ایمان باشیم

منظم باشیم

درسخوان باشیم
مرحله حین نوشتن
در هنگام نوشتن آرامش ایجاد شود، توضیح داده نشود زیرا سیالی فکر به هم می خورد به قول اریکسون: (راهنمایی نکنید، همدلی کنید)
معلم نیز با دانش آموزان شروع به نوشتن کند، ولی اولین نفر نباشد که می خواند.
اول در دفتر بنویسد بعد در کتاب وارد نماید(در کلاس چهارم و پنجم یک صفحه ی کامل برای انشا در نظر گرفته شده است.)
مرحله پس از نوشتن
1) بعد از نوشتن هر دانش آموز می تواند متن خودش را بخواند.
2) دانش آموز دیگری می تواند، انشای دوستش را بخواند.
3) نوشته های آنان را با هم عوض کرده و از آنها می خواهیم تا انشای یکدیگر را بخوانند و نظر خویش را در پایین ورقه بنویسند.
4) انشای خود را در مراسم صبحگاهی بخوانند.
5) انشای خود را روی دیوار کلاس نصب کنند.
6) از دانش آموزان دعوت می شود انشای خود را در دفتر نزد همکاران بخوانند.
7) مطالب نوشته شده را برای روز نامه، مجلات و صدا و سیما ارسال کنند.
8) دفتری تحت عنوان (کتاب ما، کتاب همه) تهیه شود.

مواردی که در بررسی انشای دانش آموزان باید در نظر داشته باشیم
1) زیبایی های انشای دانش آموزان را در کلاس بیان نماییم. پس ابتدا موارد مثبت نوشته ها را ذکر کنیم سپس به موارد اشتباه بپردازیم.
2) هیچ گاه انشای دانش آموزی را با انشای دانش آموز دیگر مقایسه نکنیم.
3) هیچ گاه انشای دانش آموز را با اندوخته های ذهنی خود مقایسه نکنیم.
4) به نکات نگارشی و ساختار جمله ها توجه کنیم.
5) به دانش آموزان دیگر اجازه دهیم در بیان قوت و ضعف یک نوشته اظهار نظر نمایند به گونه ای که به نویسنده ی آن از لحاظ روحی لطمه ای وارد نشود.
6) وقتی متن انشا توسط دانش آموز قرائت شد معلم حتما آن نوشته را پس از قرائت نزد خود بررسی نماید.
7) انشا خلاقیت است. کمیت نوشته مهم نبوده بلکه کیفیت آن مد نظر می باشد.
معیارهای ارزشیابی انشا
1) زیبا، زنده و متفاوت نوشتن
2) درک کردن موضوع
3) دارا بودن شروع و پایان مناسب
4) پاکیزه نوشتن
5) رعایت بند نویسی و جمله (علائم نگارشی)

آموزش انشا
1) نوشتن پاره موضوع
(پاره موضوع ها شروع را آسان کرده و گرد آوری اطلاعات را راحت می کند. )
2) نوشتن جمله برای هر پاره موضوع
3) اصلاح جملات از نظر نگارشی
4) مرتب کردن جملات در هر پاره موضوع
5) مرتب کردن همه ی جملات
6) نوشتن جملات مرتب شده از روی تابلوی کلاس و خواندن آن
تا این قسمت از بحث ما پیرامون آموزش انشا در کلاس انجام می شود که ممکن است دو جلسه نیز به طول انجامد.
در منزل نوشتن موضوع توسط فراگیران به کمک همین نوشته ها با استفاده از ضرب المثل ها، سخنان بزرگان
آرایه های ادبی از طریق تحقیق صورت می گیرد.
راهکارهایی جهت تقویت نگارش و انشا
1) تقویت بیان شفاهی و مهارت های زبان آموزی
2) پیدا کردن کلمات مترادف، متضاد برای افزایش گنجینه ی لغات
3) تمرین برای پیدا کردن کلمات هم قافیه
4) جمله سازی به صورت شفاهی و مسابقه به صورت کامل کردن جمله به صورت شفاهی
5) تکمیل جملات ناقص
6) ساختن جمله با توجه به تصاویر و نوشتن انشای ساده در مورد یک تصویر (قصه های تصویری)
7) دادن چند کلمه و به کار بردن آنها در جمله و یا به صورت پیوند مضحک
8) خواندن داستان و بیان شفاهی
9) خلاصه کردن یک متن یا داستان
10) بازنویسی یک داستان به صورت تغییر شخصیت های داستان
11) تکمیل یک متن نیمه تمام
12) خاطره نویسی
13) گزارش نویسی
14) تکمیل داستان نیمه تمام
15) دادن موضوعات ملموس در ارتباط با زندگی کودک
16) انشای مصور: درباره ی موضوعی جست و جو کنند، تصویر پیدا کنند و درباره ی آن بنویسند.
17) نقاشی: موضوعی برای نقاشی بدهیم، بعد از روی نقاشی داستان بنویسند.
18) استفاده از احساس: از دانش آموزان بخواهیم چشمان خود را ببندند و خود را مثلا در یک فصل از سال تصور کنند، سپس احساس و حالات خود را بنویسند.
19) تصاویر مبهم: این تصاویر به دانش آموزان داده شود و در مورد تصاویر آنچه در ذهن دارند بنویسند.

20) مسابقه: موضوعی به دانش آموزان داده و از آنها بخواهیم در مورد موضوع صحبت کنند.
21) نوشتن انشا به صورت گروهی: موضوعی به بچه ها داده سپس از آنها می خواهیم تک تک جمله هایی درباره ی آن بگویند و روی تخته بنویسند سپس از آنان می خواهیم با استفاده از این جملات انشا بنویسند.
22) یک شی مانند یک دفتر، کتاب، مداد،… را در دست گرفته و از دانش آموزان می خواهیم در مورد آن هر چه می دانند جمله بگویند.
23) دانش آموزان را به محیط خارج از کلاس برده و از آنها می خواهیم مشاهدات خود را نقاشی کنند و درباره ی مشاهدات خود هرچه می توانند جمله بنویسند. هرگروه جملات خود را در ورقه بنویسد. هنگام نوشتن معلم نظارت کند، بعد از گروه ها بخواهد جملات خود را بخوانند سپس بهترین جمله ها را روی تابلو نوشته شود و به طور منظم به هم ربط داده شود تا متن انشایی توسط همه ی دانش آموزان تهیه شود.

24) وقتی کلاس را نمی توان به باغ برد باغ را به کلاس آورد حتی اگر این باغ، تصویر، صدا، یا تنها ماکت باغ باشد. تصاویر زیبا و پخش صدا در کلاس به دانش آموزان شادابی و نشاط و تفکر قشنگ می دهد.
هفت گام اساسی تا انشا نویسی
همیشه در کلاس با دو گروه دانش آموز روبه رو هستیم آنهایی که با کتاب و قصه آشنایی دارند و آنهایی که خیلی با کتاب یا قصه خوانی ارتباط ندارند لذا باید کار را با قصه خوانی شروع کنیم.
گام اول
قصه خوانی برای بچه ها: در اولین جلسه از بچه ها می خواهیم به داستان گوش دهند سپس از آنها می خواهیم برای جلسه ی بعد صحنه ای از آن داستان را نقاشی کنند و با خود بیاورند بعد از بررسی نقاشی بچه ها قصه ی دیگری را می خوانیم. به بچه ها توضیح می دهیم که هدفمان از نقاشی، درس نقاشی در زنگ هنر نیست، بلکه می خواهیم بدانیم چقدر پایداری ذهنی دارند و یک قصه چقدر درذهن آنها پایدار می ماند.
گام دوم
نوشتن انشاهای کوتاه: بعد از 4 یا 5 قصه که گفته ایم و بچه ها راجع به آن نقاشی کردند از آنها می خواهیم سه خط درباره ی آن قصه بنویسند.
گام سوم
تقویت حس بینایی بچه ها: برای خوب نوشتن ابتدا لازم است که دنیا را خوب و درست ببینیم. برای تقویت حس بینایی می توانیم از همین حوادث روزمره که در اطراف ما رخ می دهد استفاده کنیم در این کار می توانیم از پانتومیم و کولاژ استفاده کنیم. چون در نمایش پانتومیم صدا وجود ندارد بچه ها سعی می کنند خوب نگاه کنند تا اطلاعات لازم را به دست آورند.
گام چهارم
تقویت حس شنوایی بچه ها: نواری از صداهای گوناگون مثل صدای آب، باد، بوق خودرو، گریه ی نوزاد و….. که قبلا ضبط کرده ایم در کلاس پخش می کنیم تا بچه ها به این صدا ها گوش دهند و با هم درباره ی هرکدام صحبت کنند هدف این است که بدانند برای نوشتن لازم است به صداهای اطرافشان نیز توجه کنند.
گام پنجم
نوشتن انشا از این گام آغاز می شود. این بار دیگر انشا سه سطر نیست و باید یک انشا مورد قبول در چند سطر بنویسد. کار نوشتن در منزل نیز از همین مرحله آغاز می شود. برای بار اول هم خود معلم همراه دانش آموزان انشا بنویسد و با خواندن انشایش به طور غیر مستقیم به بچه ها آموزش می دهد.
گام ششم
نوشتن انشا به صورت گروهی: در این گام موضوعی را مطرح می کنیم و از دانش آموزان می خواهیم جملاتی درباره ی آن بگویند تا روی تابلو بنویسیم. سپس از آنها می خواهیم با استفاده از این جمله ها انشا بنویسند در واقع این انشای گروهی به نوعی مرتب کردن همان جمله هایی است که خودشان گفته اند.
سپس جمله های تکراری را حذف یا اصلاح می کنیم و با کمک دانش آموزان بازنویسی و ویرایش می کنیم.
گام هفتم
این مرحله سکوی پرش دانش آموزان به سوی دنیای نوشتن است.
انواع انشا
1) گاه انسان تحت تاثیر عواطف و احساسات خود قرار می گیرد و انگیزه ی نوشتن خود را در آن می یابد که به آن نوشته ی "عاطفی" می گویند.
2) زمانی تخیل و جریان جوشان ذهن انسان را به نوشتن وا می دارد که این گونه نوشتن را می توان "تخیلی" نامید.
3) نوعی دیگر از نوشتن "توصیفی" است که با استفاده از تشبیهات و استعارات می توان به وصف طبیعت یا… پرداخت.
4) گونه ی دیگر نوشتن به صورت"گزارش" است که دانش آموزان با دیدن و مشاهده کردن چیزی درباره ی آن، مطالبی تهیه می کنند و آنها را کنار هم قرار می دهند و انشا می نویسند.
5) گاه دانش آموزان قادر به نوشتن داستان هستند و اگر درست پرورش یابند نویسندگان بزرگی خواهند شد.
6) برای نوشتن انشای"اجتماعی" باید به میان مردم رفت ونیازهای آنان را حس کرد و واقعیت را دریافت.
7) هنر نیز در وجود آدمی است. در ذات و فطرت اوست. هرکس به نوبه ی خود هنری دارد که می تواند از آن استفاده کند و در تمام مراحل زندگی آن را به کار گیرد و نامی نکو و جاودان از خود باقی گذارد. اگر این نیاز انسان را وادار به نوشتن کند، می توان نوشته اش را "هنری" نامید.
8) تاریخ باور گذشته هاست و دانش آموزان باید تاریخ و گذشته ی خود را بدانند "انشای تاریخی" به مطالعه ی فراوان نیاز دارد.
9) اگر نوشته سرشار از کلمات و تعبیرات ادبی باشد می توان آن را "ادبی" نامید. این نوع نوشته اگر به شعر هم نزدیک باشد "شعر گونه" نامیده می شود.
10) معمول ترین نوع نوشته که در بین دانش آموزان رایج است "نوشتن خاطره" است. اگر آنها درست یاد بگیرند که خاطرات روزانه ی خود را بنویسند، هم در نوشتن بهتر به آنها کمک می شود و هم راستگویی در آنها تقویت می گردد.

11) اگر به دانش آموزان بگوییم در مورد مطلب یا موضوعی تحقیق کنند و سپس مطالب خود را با توجه به استدلال جمع آوری نمایند و به صورت انشا بنویسند می توان آنها را "تحقیقی" یا "استدلالی" نامید.
12) گونه ای دیگر از انشا "تشریحی" است که به صورت عینی و تخیلی می باشد. عینی یعنی واقعی و تخیلی یعنی خیال انگیز.
13) نوشتن نامه هم می تواند گونه ای دیگر از انشا باشد.
14) زمانی انسان می خواهد با نوشته های خود نکات اخلاقی و پند آموز را بیان کند این انشا را می توان "اخلاقی" نامید.
15) علم نیز پیوسته در جهان در حال پیشروی است. هر روز اختراعات جدید یا صنعت و گونه های دیگر پیشرفت به وقوع می پیوندد. باید دائم دراین مورد اطلاعات به دست آورد. نوشتن این گونه اطلاعات را می توان "انشای علمی" نامید.
16) مشکل ترین نوع نوشته انشای "فلسفی" است که به دلیل وبرهان احتیاج دارد و در آن باید علت ها را اثبات کرد.
17) مقابل فلسفه، "عرفان" است که بدون دلیل بیان می شود. در این هر دو مبدا خداوند است، فقط عرفان با رمز و راز علت ها بیگانه است و از اعماق و درون انسان برمی خیزد و معرفت انسان را در مورد آفرینش بیان می کند.
18) نوع دیگر انشا به صورت "طنز" است. قبل از هر چیز معلم باید به دانش آموزان توضیح دهد تا طنز با هزل و هجو اشتباه نشود.
اصول آموزش انشا
دانش آموزی می تواند انشای خوبی بنویسد که:
1) با واژه ها و مفاهیم مختلف آشنا باشد.
2) با هریک از واژه ها بتواند جملات مناسبی بسازد.
3) در نوشتن هر جمله نکات دستوری را رعایت نماید.
4) در نوشتن جمله های مربوط به یک متن قواعد نگارش را رعایت کند.
5) در انشاهای توصیفی و گزارش نویسی باید مهارت مشاهده ی دانش آموز تقویت شود تا بتواند با کمک حواس خود موضوع مورد مشاهده را با دقت مشاهده کند و آنچه را مشاهده کرده یاد داشت نماید و از یاد داشت های خود جهت نوشتن انشای توصیفی و گزارشی استفاده نماید.
6) با مطالعه ی نوشته ی دیگران درباره ی موضوعی خاص، با چه نوشتن و چگونه نوشتن آشنا شود.
7) به شرکت در جلسات سخنرانی علاقه شود و نکات مهم آن را یاد داشت نماید.
8) ترغیب شود تا پیرامون هر موضوع، مطلبی را که خوانده و یا شنیده در دفتر معینی یادداشت نماید و یا منابعی که را در آن زمینه، مطالبی نوشته اند معین سازد تا در فرصت لازم به آن منابع مراجعه کند.
9) برای کسب مهارت نوشتن مانند هر مهارت دیگر به تمرین و تکرار بپردازد.
توصیه هایی درباره ی آموزش انشا در پایه های مختلف تحصیلی
آموزش انشا در پایه های اول و دوم ابتدایی
گرچه درس مستقلی به نام جمله سازی (انشا) در پایه ی اول نیست لکن زمینه های آموزش جمله سازی و انشا نویسی در کتاب فارسی (بنویسیم) اول ابتدایی وجود دارد. در واقع در پایه اول کلمه آموزی و جمله آموزی جز محتوای آموزش انشا محسوب می شود. با وجود این در پایه ی اول ابتدایی، انشا به عنوان یک درس مستقل، در ارزشیابی تحصیلی مطرح نمی باشد بلکه توانایی شاگردان در زمینه ی درک واژه ها و ساختن جملات به طور شفاهی در قالب درس فارسی مورد ارزشیابی قرار می گیرد.
در پایه دوم ابتدایی کلمه آموزی، جمله آموزی و متن آموزی جز اهداف آموزشی درس انشا است.
در آموزش جمله نویسی ( انشای پایه ی دوم) نکات زیر قابل تامل است:
کلمه آموزی: برای کسب مهارت در زمینه ی کلمه آموزی، در پایه های اول و دوم، انجام فعالیت های زیر توسط دانش آموزان پیشنهاد می شود:
– اشیای داخل کلاس، منزل، مسیر راه و ….. را نام ببرند.
– به سرعت به سوالاتی که پاسخ یک کلمه ای دارند جواب بدهند.
– حداقل پنج دسته کلمه را که معمولا با هم به کار برده می شود بیان کنند مانند:
شب و روز، سگ و گربه، کت و شلوار، رفت و آمد
– بعد از رفتن به پارک، موزه و یا جاهای دیگری که مشاهده کرده اند مطالبی بنویسند.
– بعد از رفتن به پارک، موزه و یا جاهای دیگری که مشاهده کرده اند مطالبی بنویسند.
جمله آموزی: جمله سازی دومین گام برای آموزش انشا است که دانش آموزان را به گفتن (و در نوشتن) جملات به طور صحیح و کامل ترغیب می کند که شامل راهکارهایی به شرح ذیل می باشد.
– برای واژه ها و اصطلاحات جدید درس جملات جدید، غیر تکراری و مناسب بنویسند.
– جملات نیمه تمام را با کمک کلمات داده شده کامل کنند.
– با استفاده از مخالف کلمات جدید درس، جملات جدیدی بسازند.
– با نوشتن کلمه ی هم معنای یکی از واژه های موجود در جمله، جمله ی جدیدی بسازند.
– جملات نیمه تمام را با کلمات دلخواه خود کامل کنند.
– با اضافه کردن پیشوند یا پسوند به کلمات جمله ی جدیدی بسازند.
– با نوشتن کلمه ی هم معنای یکی از واژه های موجود در جمله، جمله ی جدیدی بسازند.
– با تغییر یکی از کلمات در جمله، جملات متعددی بسازند.
– جملات در هم ریخته را مرتب کنند و به صورت یک جمله ی معنادار بنویسند.
– درباره ی تصویر حداقل یک یا دو جمله بنویسند.
– پس از مطالعه ی دقیق یک متن یا داستان، نتیجه ی آن را در یک یا دو جمله بنویسند.
متن آموزی: موارد زیر از اهداف تدریس مربوط به متن آموزی است که در زیر آمده است:
– دانش آموزان با کنار هم قرار دادن چند جمله ی مرتبط، متنی را تهیه کنند.
– آنها با در اختیار داشتن یک تصویر، چند جمله در مورد آن بنویسند.
– دانش آموزان دو جمله ی مخالف را در یک عبارت به کار ببرند.
– با دو کلمه ی هم خانواده دو جمله ی معادل بنویسند.
– چند جمله ی نامنظم را طوری کنار هم قرار دهند که پیام مشخصی را برساند.
راهکارهای تقویت زبان گفتاری به شرح زیر است:
– دانش آموزان درباره ی آزمایشی که در کلاس انجام می دهند، مرحله به مرحله توضیح دهند.
– داستانی به انتخاب خود تعریف کرده و سپس نتیجه ی آن را بیان کنند.
– اگر با واقعه ای در مسیر مدرسه مواجه شدند برای هم کلاسی خود بیان کنند.
– جزئیات یک حادثه ی مهم مثل مسابقه ی فوتبال و ….. را برای هم کلاسیهای خود با دقت تعریف کنند.
– فیلم یا پانتومیم،نمایش نامه،تئاتر یا …. را برای هم کلاسی های خود با دقت تعریف کنند.
– پس از شنیدن یک داستان آنچه را که به خاطر سپرده اند برای دوستانشان بازگو کنند.
– یکی از موضوعات درسی مورد علاقه ی خود راانتخاب کرده و به طور شفاهی درباره ی آن توضیح دهند.
– بعد از بازدید از مکان های عملی، صنعتی،تفریحی، فرهنگی و…. مشاهدات خود را برای دوستانشان تعریف کنند.
– لطیفه یا داستان طنزی را برای دوستانشان مطرح کنند.
– به روش نقالی موضوعی را در کلاس به نمایش بگذارند.
– درباره ی یک موضوع علمی، هنری، اجتماعی،اقتصادی با دوستانشان مصاحبه کنند پس از جمع بندی نظرات آنان را در کلاس ارائه دهند.
– عناوین تعدادی از کتاب های مورد علاقه خود را به کلاس بیاورند و درباره ی مفاهیم و مطالب مطرح شده در کتاب ها توضیحاتی بدهند.
نکاتی پیرامون آموزش انشا
انجام فعالیت های زیر برای آموزش مطلوب انشا توصیه می شود:
1) از دانش آموزان بخواهیم اشیا و پدیده های اطراف خود را با دقت مشاهده کنند، سپس مشاهدات خود را در ذهن مرتب کرده و برای بازگو کردن و نوشتن آماده کنند.
2) برای دانش آموزان داستان یا متنی را بخوانیم و پرسشهایی جهت فعال نمودن ذهن آنان طرح کنیم. این امر باعث می گردد فراگیران از نقش فعال خود و مشارکت در بحث و نقد در کلاس لذت ببرند.
3) دانش آموزان را به طور عملی با اصول پژوهش و تحقیق و مراجعه به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی آشنا سازیم.
4) به دانش آموزان آموزش دهیم که در نوشتن انشا از واژه های دشوار و دور از ذهن استفاده نکنند.
5) دانش آموزان را ترغیب کنیم که احساساتی را که مایلند با دیگران در آن شرکت باشند در نوشته ی خود به کار برند مانند: شادی، محبت، عاطفه، جشن، دوستی، ….
6) از دانش آموزان بخواهیم ابتدا خلاصه ای برای انشای خود بنویسند، سپس نوشته ی نهایی را با خلاصه ی خود مقایسه و ارزیابی کرده آن گاه مشخص کنند آیا به هدف مورد نظر خود دست یافته اند یا خیر؟
7) بانمایش یک فیلم کوتاه(داستانی، کارتون، مستند،….) دانش آموزان را به نقد نویسی تشویق کنیم تا آنها جملات خود را سازمان دهی کرده و نتیجه ی کلی نقدی را بنویسند.
8) با نمایش یک فیلم یا بیان یک داستان به صورت نیمه تمام از دانش آموزان بخواهیم فیلم یا داستان را به سلیقه ی خود کامل کرده، سپس متن کامل شده را بازخوانی کنند.
9) دانش آموزان را تشویق کنیم تا رئوس مطالب خود را بنویسند که این خود مهارتی است که باید آموزش داده شود. این کار به بازخوانی نوشته کمک بسیاری می کند استفاده از رئوس مطالب در برنامه ریزی بهبود کیفیت نگارش نقش موثری دارد.
10) نگارش خوب نیاز به تمرین بسیار دارد. تمریناتی در زمینه ی خلاصه نویسی، بازنویسی، بازآفرینی، خاطرات روزانه، شرح حال نگاری و…. دانش آموزان را به هنر خوب نوشتن آراسته خواهد کرد.
11) تجدید نظر در نوشته ی دانش آموزان بسیار مهم است، آنان می توانند برای مدتی نوشته ی خود را بازنویسی کنند.
12) دانش آموزان را تشویق کنیم تا در ویرایش نوشته هایشان با هم کلاسی های خود هم فکری و تبادل نظر کنند و از آنها کمک بگیرند.
13) نمایش، سرود، تئاتر و… را برای بعضی از جلسات انشا انتخاب کنیم و بعد از دیدن آن از دانش آموزان بخواهیم تفسیر مهمی را که برداشت کرده اند بنویسند.

انواع موضوعات انشا
1) موضوعات توصیفی
در این خصوص معمولا از دانش آموزان خواسته می شود موضوعاتی نظیر یک روز طوفانی را آن طور که دیده یا شنیده اند،وصف کنند. واقعه ای را که از نزدیک مشاهده کرده اند و یا شرح آن را شنیده اند بنویسند.
لازم به یادآوری است که در نوشته های توصیفی باید از دانش آموزان خواسته شود تا درباره ی جزئیات پدیده ها یا اشیایی که با حواس می توان آنها را دریافت دقت کنند یا فرصتی را ایجاد کنیم که اشیا و یا پدیده ها را از نزدیک مشاهده کنند و اجزای آن را بررسی نمایند در آن صورت است که می توانند درباره ی دیده ها و شنیده ها بنویسند و سوالات خود را درباره ی آن مطرح نمایند.
2)گزارش نویسی
این نوع انشا زمانی داده می شود که دانش آموزان به بازدیدها، گردش ها، زیارت،تفریح و دیدار شخصیت ها رفته باشند در آن صورت می توان از آنها خواست به صورت انفرادی یا گروهی درباره ی جزئیات بازدید و یا گردش خود مطالبی را بنویسند دانش آموزان چه را که از نزدیک یا از طریق پرسش دریافت کرده و یا از راه دیگری به آن رسیده است، در گزارش خود ذکر می کند. به طوری که خواننده ی گزارش احساس کند که خود در محل حضور داشته است.
3) انشای نقلی
در این نوع انشا معلم داستان هایی از موضوعات و دروس مختلف برای دانش آموزان نقل می کند و از آنان می خواهد تا این داستان ها را بنویسند مانند: سرگذشت انسان های شریف، فداکار، عالم، دانشمند، شهدا، …. که می تواند از کتاب هایی نقل شود. به این ترتیب ضمن الگو دادن به شاگردان از آنان می خواهیم تا زندگی آن بزرگان را شرح دهند و نیز درس هایی را که گرفته اند بنویسند. ذکر داستان های مفید و ترغیب دانش آموزان به بازگویی و نوشتن آنها تاثیر مطلوبی در روحیه ی آنها دارد. از طرف دیگر دانش آموزان را به خواندن سرگذشت بزرگان ترغیب نموده و زمینه ی تفکر و نویسندگی را در آنان تقویت می نماید.
4)انشای تخیلی
این نوع از انشا در واقع توصیف خیال پردازی های کودکان و یا اشخاص دیگر است در خیال پردازی معمولا فرد حکایتی را می سازد ویژگی های شی را که به تصور درآورده است بیان می کند و گفت و گوهایی را تنظیم می کند اما در واقعیت شاید چنین شیئی وجود نداشته باشد و چنان وسیله ای را کسی نساخته باشد و گفت و گویی هم رد و بدل نشده باشد و همه ی آنها ساخته و پرداخته ی ذهن خیال پرداز فرد باشد.
بین خیال پردازی و خلاقیت رابطه ای وجود دارد. لذا ترغیب دانش آموزان به بازگو کردن تخیلات به پرورش ذهن خلاق آنان کمک می کند. چون تخیلات بیانگر احساسات و ادراکات درونی کودکان می باشد.
بنابراین با مطرح کردن موضوعات تخیلی و ترغیب آنها به نوشتن موضوعات می توان به احساسات، آرزوها، نگرشها و انتظارات آنان پی برد و تا حدودی ناشناخته های ذهنی آنان را کشف کرد.

5) خلاصه نویسی
در واقع یک نوع راهبرد آموزش انشا می باشد به این معنا که از شاگردان بخواهیم درسی یا مطلبی را که در چند صفحه نوشته شده است در نصف یا یک صفحه خلاصه کنند یا داستان بلندی را که در چندین جلسه شنیده اند نقل کنند و خلاصه نویسی در واقع تمرینی برای انشای نقلی است که باید به نکات زیر هنگام نوشتن توجه کرد:
– رابطه ی مطلبی که باید به عنوان خلاصه نوشته شود با مطلب اصلی مشخص شود برای مثال: خلاصه به اندازه ی یک دوم، یک سوم، یک چهارم، یک دهم مطلب اصلی باشد.
– نوشته ای که خلاصه می شود دارای سه بخش اساسی است:
الف) یک بخش آن افکار و اندیشه های اصلی نویسنده است، زیر این بخش خط کشیده تا عین آن نوشته و یا برداشت از متن اصلی نقل شود.
ب) بخش دیگر مفاهیمی است که در جهت تایید نظر نویسنده آورده شده است و به عبارت دیگر مستندات نویسنده به منظور ارائه یک فکر یا ایده است. در هنگام خلاصه نویسی باید بخشی از آن به عنوان مستندات نویسنده، نقل گردد.
ج) بخش سوم هر نوشته دلایل و توضیحات نویسنده می باشد که جهت تبیین نوشته و یا ارتباط اندیشه های دیگران با اندیشه ی نویسنده است که می توان آن را هنگام خلاصه کردن حذف کرد. بنابراین خلاصه ها عین گفته یا فکر نویسنده و یا مستندات فکر نویسنده است که در خلاصه آورده است.
چیزی که در خلاصه نویسی حائز اهمیت است اشاره به پیام اصلی نوشته و ذکر پیام های فرعی می باشد.
6)نامه نگاری
نامه نگاری نوع دیگری از انشا نویسی است. در نامه نگاری رعایت نکات زیر الزامی است:
– پیامی که دانش آموز در مورد نامه ی خود نوشته است، قطع نامه، عنوان نامه، استفاده ی مناسب از علائم نگارش، حاشیه گذاری مناسب در نامه، خوش خطی، تاریخ نامه، نام و امضای نویسنده، نشانی گیرنده، تناسب متن با مخاطب نامه و امثال آن.

نوشتن انشاهای خلاق
انشاء به معنی ایجاد کردن،پرورش دادن،ابداع و خلق کردن است و آنچه را که امروزه فن انشاء گفته میشود از نخستین معنای آن(ایجاد)گرفته شده است. انشاء به معنی نظم دادن به فکر به معنی ایجاد کلام و سخن و نگارش آن است.
معادل فارسی انشاء دبیری است که به معنی منشیگری و کتابت میباشد.در اصطلاح ادبیات انشاء عبارت از نگارش جملات و عباراتی است که افکار نویسنده را به صورتی روشن و زیبا بیان کند که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوشایند و مطلوب باشد.

هدفهای آموزش انشا
1)دانش آموزان بتوانند آنچه را که می اندیشند و می خوانند به دیگری بگویند و بنویسند.
2)دانش آموزانی که تخیل قوی و استعدادی بیشتر در نویسندگی دارند بشناسیم و در مسیری صحیح هدایت کنیم.
3)پرورش قوه استدلال،تفکر و دقت دانش آموزان و وادار کردن آنها به درست دیدن و شنیدن،سپس دیده و شنیده خود را به طرز ساده و روشن بیان کردن و نوشتن است.
روش آموزش انشا
زمینه یادگیری انشاء مانند کودکی می ماند برای سخن گفتن،غذا خوردن،راه رفتن از ساده به مشکل نیاز به کمک بسیار ما دارد این دانش آموز و یا نوآموز برای اینکه بهتر بنویسد و بهتر بیان کند و مطالب را آنچه که هست بازگو کند نیاز به کمک و راهنمایی و هدایت ما دارد.
*پایه نوشتن صحیح و مستقل از همان کلاسهای اولیه گذاشته میشود.دانش آموزان از سال اول تحصیل می آموزند که چگونه منظور خود را درست بیان کنند در کلاس دوم علاوه بر جمله سازی و تکمیل جمله های ناقص،با کلمه های آشنا جواب سوالات را به صورت کتبی می نویسند و از کلاس سوم نوشتن انشاء عملاً آغاز می گردد و دانش آموزان ابتدا برای هر انشاء طرح ریزی می نمایند و این طراحی در مرحله اول به طور شفاهی انجام می گیرد و بعد به صورت کتبی درمی آید.
*برای دانش آموزان انشاء آموزگاران باید دانش آموزان را هدایت و راهنمایی کنند که شاگردان نظم فکری داشته و در مشاهدات خود دقیق باشند،درست بیندیشند،خوب بیان کنند و به قاعده بنویسند.
تنها دادن موضوع برای نوشتن انشاء کافی نیست دانش آموزان لازم است که بیاموزند که قبلاً فکر کنند و ریزه کاریها را دقیق مشاهده نمایند و پس از آنکه فکر و مایه ای برای نوشتن پیدا کردند ما به کارگیری اصول نگارشی را که از آموزگار خود فرا گرفته اند شروع به نوشتن انشاء نمایند.
*یکی از شرایط نوشتن انشاء تسلط و مهارت یافتن در خواندن است برای این کار یکی از بهترین روشها جمع کردن کتاب داستان دانش آموزان و دادن کتابها به دانش آموزان که آن کتابها را نخوانده اند و به همین ترتیب تا همه دانش آموزان در مدت یکی دو هفته متوالی بتوانند تمامی کتاب داستانها را بخوانند و خلاصه ی آن را در دفتر خود بنویسند.گاهی اوقات نوآموز نمی تواند فکر خود را روی موضوعی متمرکز کند و یا مایه ذهنی لازم و کافی در آن زمینه ندارد.در این صورت معلم می تواند معانی و مفاهیم را به او القاء کند و شاگرد به آن معانی لباس مناسب بپوشاند و به صورت مکتوب درآورد.
یک تذکر مهم در نوشتن انشا
دانش آموزان باید بدانند همان طوری که در صحبت کردن نباید از موضوع خارج شد بی مورد سخن گفت و یا زیاد حرف زد،در نوشتن هم باید از حاشیه رویهای بی موقع و آوردن جمله های پرلفظ و بی معنی خودداری کرد.امروزه نوشته ای پسندیده است که دارای جمله های کوتاه و رعایت مساوات در کلام باشد.

*در نوشتن انشاء باید از بازی داستان سازی نیز استفاده کرد داستانهای نیمه تمام که دانش آموز باید ادامه داستان را خود از فکر و ذهن خود بسازد و یا این روش را به صورت بازی دربیاوریم یکی از دانش آموزان داستانی را شروع می کند و پس از گفتن یکی دو جمله نوبت به دانش آموز دیگر می رسد که دنباله ی داستان را بگوید همین طور تا آخر،تا داستان تمام شود در این بازی علاوه بر تقویت سرعت انتقال و تخیل اطفال،قدرت حفظ،رشته منطقی کلام نیز در آنها پرورش می یابد.
*در درس انشاء به رغبت و علاقه دانش آموزان و مفید بودن آنچه آموخته میشود باید توجه بیشتری داشت داشتن روزنامه دیواری،تهیه لوحه های مختلف کمک موثری به انشاء دانش آموزان می کند،چون موضوعات توصیفی با محسوسات و مشاهدات و تجربه های کودکان بستگی پیدا می کند با علاقه و رغبت بیشتری می نویسند.
محل مناسب نوشتن انشا(کلاس یا منزل)
معلمینی که تنها به تعیین موضوع انشاء بسنده می کنند و از دانش آموزان می خواهند که در منزل انشاء بنویسند و در جلسه بعد در کلاس بخوانند و مجدداً موضوعی دیگر برای جلسه آینده معین می کنند باعث می شوند که تعدادی از دانش آموزان از اولیای خود کمک بگیرند و تعدادی اصلاً ننویسند و یا تنها به نوشتن چند جمله تکراری و بی سر و ته اکتفا کنند.
بهترین راه حل برای نوشتن انشاء ابتدا هر درسی که داده میشود معلم باید هم خانواده و مخالف و هم معنی کلماتی که در آن درس وجود دارد برای دانش آموزان یاد بدهد بعد از چند درس دانش آموز دیگر مثل قبل از معلم تقلید نمی کند بلکه جلوتر از معلم این کلمات را پیدا کرده و سعی در یادگیری این کلمات میشود و این کار به صورت بازی درمی آید.بعد از چند جلسه بعضی از کلمات هر درس را مشخص کرده و به صورت جمله در کلاس می نویسند و برای بقیه دانش آموزان آنها را می خوانند و یا احیاناً در پای تخته می نویسند تا با کلمات و جملات بیشتری آشنا بشوند در جلسات بعدی موضوعی به دانش آموز گفته میشود که در کلاس در مورد آن موضوع فقط به صورت جمله های کوتاه بنویسند و بعد از چهار ماه به دانش آموز کلمه انشاء را بیان می کنیم و در مورد انشاء بیشتر صحبت می کنیم و نکاتی که در مورد موضوعی خاص مربوط میشود مشخص می کنیم و به نوشته های جمله سازی خود نظمی منطقی داده و به صورت یک نوشته کامل درمی آوریم و مطالب دانش آموزان باید در قالب جملات کوتاه و کامل در مورد آن موضوع بیان شود.
*در کلاسهای چهارم و پنجم شاگردان را به استفاده از تشبیهات زیبا تشویق می کنیم.در کلاس اول و دوم انشاء شامل جمله نویسی درباره کلمه یا تصویر میباشد و گاه کامل کردن جمله و انشاء از کلاس سوم شروع میشود.دانش آموزانی که نمی توانند انشاء را بنویسند و نمی دانند چگونه شروع کنند معلم می تواند به آنها کمک کند تا در کار نوشتن راه بیفتند که برای موضوع تعدادی سوال به آنها بدهد تا پاسخ به آن سوالات مطلب نوشته ی ایشان باشد در نوشته باید قواعد درست نویسی رعایت گردد.هر مطلب انشاء را در بند یا پاراگرافی جداگانه بنویسند خوب است اگر نوشته یا ابیات مناسب و یا ضرب المثل همراه باشد.
موضوع انشا
وظیفه معلم در درجه اول انتخاب موضوعی مناسب کلاس برای انشاء است در کلاسهای پایینتر بسیار ساده و آسان است ولی رفته رفته موضوعها پیچیده تر میشود.
ساده ترین موضوع،انشایی است که زیاد احتیاج به تفکر و تعقل نباشد مثل یک توصیف کلاس،در این حالت شاگرد آنچه را که به چشم خود می بیند به صورت جملات کوتاه به روی کاغذ می آورد.اگر این موضوع برای بعضی از دانش آموزان مشکل بود و ندانستند که از کجا و به چه ترتیب شروع کنند معلم می تواند با توصیف شفاهی آنها را راهنمایی کنند تا بتوانند بنویسند .
موضوع دوم:
تبدیل شعر به نثر است که به زبانی ساده و به زبان امروزی نوشته شود که در کلاس سوم به دانش آموزان داده میشود.
موضوع سوم:موضوعات اجتماعی مثل وظیفه پلیس و خیابان که علاوه بر چشم بینا،به قوه فکر و استدلال نیاز هست در پایه چهارم به دانش آموزان گفته میشود.
کم کم باید از محسوسات کاست و به محتویات افزود و از موضوعهای اجتماعی به سوی موضوعهای اخلاقی رفت و به تدریج آنها را به اندیشیدن و مدد گرفتن از تجمل واداشت البته مسایل اخلاقی و آنگونه که خود احساس کرده اند می نویسند که در اوایل کلاس پنجم به دانش آموزان گفته میشود.
در اواخر کلاس پنجم موضوعات ادبی فلسفی و موضوعهای جامعه مانند قصه نویسی و رمان نویسی به دانش آموز گفته میشود اما نگارش این موضوعهای جامع،کار هر شاگردی نیست،علاوه بر آموختن فنون نگارش و تعقل و استدلال و توصیف،استعدادی خاص می خواهد.
در پایه سوم خلاصه نویسی که میتوان یک درس یا متنی را به صورت خلاصه بنویسند گاهی میتوان یک تصویر یا سلسله تصاویر موضوع انشاء قرار داد و از شاگردان خواست که در مورد این تصاویر مطلب بنویسند.
نکات بهداشتی را از کودکان بخواهیم مثل(چرا مسواک می زنید؟)
در پایه سوم به دانش آموز یادآور می شویم که بهتر است نوشته خود را با یک جمله بهتر تمام کنیم و اگر دانش آموزان مطالب جالبی بیان کرده اما جمله های او ناصحیح است می توانیم تذکر لازم را در پایین صفحه بنویسیم و به فکر و اندیشه او نمره بدهیم.
یک نکته مهم
در تمامی پایه ها برای این که دانش آموزان با نوشتن بیشتر آشنا بشوند باید به کتاب بنویسیم بیشتر اهمیت بدهیم چون تمامی نکاتی که در بنویسیم وجود دارد علائم و نشانه هایی هستند که در نوشتن انشاء به ما کمک می کنند و به تک تک تمرینات اهمیت داده و به دانش آموزان یاد دهیم.مثل موضوعهایی در مورد رعایت علائم دستوری در نوشتن.
در جمله و انشا علامت گذاری باید مراعات شود.
نقطه(.)در پایان جمله های کامل به کار می رود.
دو نقطه(:) علامت نقل قول است و گفته دیگران را در گیومه می گذاریم.
(؟)علامت سوال در پرانتز نویسنده راجع به آن صحبت شک و تردید دارد.
(!)در آخر جملات عاطفی مثل به به! آفرین!
هر جا وَ بگذاریم نیازی به ویرگول نداریم.
؟در آخر جمله های کامل به صورت پرسشی نوشته شود.
و علامتهای دیگری که در پایه های مختلف به دانش آموز گفته میشود تا نوشته ی آنها کامل تر شود.

نکات مهم در نوشتن انشا
*در مورد کلمه ی ایجاز(مختصرگویی) را بیشتر توضیح دهیم باید مختصر نوشتن را در نوشته مراعات کنیم و کلمه ها و جمله های زائد را حذف کنیم و به درازا کشیدن کلام یا به کار بردن کلمات زائد خودداری کنیم و علامت گذاری را در نوشته مراعات کنیم.
وجود مقدمه در نتیجه گیری در تمامی انشاءها الزامی نیست.
کلمات را در نوشتن خود به صورت کتابی به کار ببریم و از نوشتن به صورت محاوره ای و شکسته خودداری بکنیم.
انواع انشا
1)توصیفی یا وصفی:
ساده ترین نوع انشاء است دانش آموز چیزهایی را که در اطراف خود می بیند یا می شنود یا احساس می کند وصف و تعریف می نماید.
2)گزارش نویسی:
برخی گزارش نویسی را نوعی انشای نقلی به حساب می آورند.
وقتی دانش آموزان به گردش علمی می روند معلم می تواند از آنها بخواهد که گزارش از آن روز تهیه کند.غالباً برای تهیه گزارش نیاز به تحقیق،سوال و جستجو میباشد.
3)انشای نقلی:برای بیان سرگذشت خود یا دیگران به کار میرود یا معلم میتواند برای آموزش انشای نقلی تمرینات زیر را انجام دهد داستان گویی،نوشتن خلاصه متن خوانده شده نوشتن خلاصه کارهایی که در زمان معینی انجام شد مثلاً روز جمعه چه کار کرده.
4)برگرداندن شعر به زبان ساده و نثر امروز:
معلم می تواند شعرهای مناسبی را از کتاب فارسی یا خارج از کتاب به دانش آموزان داده و بخواهد که اشعار را به نثر ساده امروز بنویسند شاگردان باید توجه کنند در این نوع نوشته از حاشیه رفتن خودداری کنند و تنها مفهوم را به زبان ساده و گویا و کوتاه بنویسند.
5)انشای تخیلی:محصول ذهن و ساخته و پرداخته افکار دانش آموز است و غالباً اساس خارجی ندارد این نوع انشاء فرصتی است برای شناخت افکار دانش آموز و گرایشات درونی او که در چه دنیایی و آرزوهای درست و غلط او چگونه است.معلم می تواند شروع داستانی را بگوید و دانش آموزان آن را تمام کنند یا از شاگردان بخواهیم قلم،کاغذ،دفتر یا تخته سیاه و سرگذشت اشیاء را بیان کند.
6)خلاصه نویسی:موجب پرورش قدرت نویسندگی و گسترش از کودکان میشود و آنها را آماده می کند که در موقع لزوم بخوانند اصل مقصود یک درسی یا یک مقاله را استخراج نمایند.
7)نامه نگاری:نامه بیان کتبی موضوعی است برای مخاطبی که حضور ندارد نامه ای را که ما می نویسیم معرف شخصیت فرهنگ،ادب و ذوق و سلیقه ماست و باید همان اثر را در مخاطب بگذارد که شخصیت خود ما می گذارد.
8)انواع نامه:
نامه های خصوصی-نامه های رسمی و اداری
داشتن حاشیه سفید نامه ها الزامی است حاشیه سمت راست بیشتر از سمت چپ است.
در نامه های اداری گذاشتن تاریخ در بالا گوشه سمت چپ لازم است.
نامه های خصوصی باید ساده و بیان کننده روح صمیمیت و یکرنگی باشد.اما در نامه های اداری جنبه رسمی بودم مراعات میشود و نامه های اداری نباید خودمانی نوشته شود.
برای نوشتن نامه نباید از مداد استفاده کنند.
نامه های اداری یا رسمی را میتوان تایپ کرد اما اگر نامه دوستانه را تایپ کنیم نشانه بی صمیمیتی ما نسبت به گیرنده نامه خواهد بود.
قواعد علامت گذاری:
علامت گذاری در نامه مانند هر نوشته دیگری رعایت می شود.
کلماتی را در نوشته خود به کار بریم که معنی آنها را می دانیم و اگر معنی کلمه ای را نمی دانیم بهتر است به فرهنگ لغات مراجعه کنیم و غلط املایی در نوشته نداشته باشیم.اگر برای کسی نامه می نویسیم لازم است نشانی ما را داشته باشد.نشانی در زیر متن نامه بنویسیم.در نامه اداری نام و نام خانوادگی و امضا الزامی است.
ارکان یک نامه
هر نامه شامل چهار بخش اصلی است:
1)عنوان
2)شروع نامه
3)متن نامه
4)عبارت پایان نامه
نامه اداری حاشیه سفید در سمت راست در نامه اداری گاه اسم دقیق اداره یا سازمان و گاه رئیس که اداره را مخاطب قرار می دهند.
مثال:ریاست محترم اداره آموزش و پرورش متن نامه اداری کوتاه و ساده باشد.ذکر مطالب اضافی خودداری گردد.
مشخصات موضوعات انشاء در دوره ابتدایی
1)داشتن علاقه
2)داشتن اطلاعات
3)محدود و معین بودن موضوع انشاء
4)موضوعات باید مربوط به محیط زندگی و مسائل روز باشد.
5)وصف یک تصویر
6)چند کلمه که معانی آنها به هم نزدیک است.
تهیه و تنظیم طرح انشا
قدمهایی که در مراحل اولیه برای تنظیم طرح و نوشتن انشاء برداشته می شود:
1)انتخاب موضوع
2)یادداشت نکته های مختلف درباره آن
3)دسته بندی نکات
4)منظم کردن مطالب به ترتیب منطقی
5)صحبت کردن
6)نوشتن انشا
مشکلات نوشتن انشاء در دوره ابتدایی
1)عدم داشتن مطلب
2)عدم توسعه کتابخانه دبستان و کلاس
3)عدم شرکت دادن بچه ها در مجالس عمومی،سخنرانی،نماز جمعه،گردشها و بادیدهای علمی سطح آگاهی آنها را کاهش می دهد.
4)عدم فراهم نکردن زمینه های مساعد و واقعی برای اجبار یافتن به نوشتن مانند شرکت در تهیه روزنامه دیواری،نوشتن نامه و دادن پیام کتبی به خانواده
5)عدم گنجینه لغات کودکان
6)عدم آموختن کلمات هم خانواده،متشابه و متضاد و افزایش لغات آنها
7)عدم آشنایی به سبک و الگوی خاص که بهترین نمونه همان متون دروس کتابهای فارسی است.
8)عدم تطابق موضوع انشاء با سن و فهم و علاقه کودکان
9)عدم توانایی در ترکیب کلمات و بیان احساس فکر
10)عدم آشنایی دانش آموز با چگونگی شروع انشاء
*معیارهای تصحیح انشاء در دوره ابتدایی
1)آیا دانش آموز اندیشه و مطلب خاصی برای نوشتن داشته است؟
2)آیا بیان مطلب با جملات روشن و درست انجام گرفته و انشاء از غلط های املایی و دستوری خالی است؟
3)آیا برای بیان مطلب با جملات روشن و درست انجام گرفته و انشاء از غلط های املایی و دستوری خالی است؟
4)هر مطلبی با توجه به اهمیت آن در جای خود قرار گرفته و از تکرار مطالب خودداری شده است؟
5)آیا علائم نقطه گذاری رعایت شده؟
6)آیا زیبایی و لطافت در انشاء وجود دارد؟
به هر حال هر معلمی با توجه به روشی که خود در نظر دارد انشاء را تصحیح می کند ولی یک راه خوب و مناسب که تلفیقی از روشهای مختلف است.
آموزگار قبلاً خود انشاها را بخواند یادآوریها و نکات لازم را در حاشیه هر انشاء تذکر دهد.نکات خوب و مثبت را در انشاها علامتگذاری کند و استخراج نماید و همچنین نقاط ضعف انشاها را معین کند.در ساعت انشاء قبل از این که انشاها خوانده شود راجع به نکات مثبت و منفی انشاها توضیح دهد(بدون این که نام کسی را ذکر کند)و دانش آموزی جنبه های مثبت را بر روی تخته ی کلاس یادداشت کند و دانشآموزانی که نمره آنها از حد معینی کمتر شده موظف شوند که یک بار دیگر آن انشاء را بنویسند و عبارتهای مورد تایید معلم را که در روی تخته کلاس نوشته شده در انشاهای خود بیاورند

پیشنهادات
1- باید کوشید تا کلاس انشا که مادر تمام دروس است دارای برنامه و طرحی مناسب در ابعاد گوناگون آموزشی باشد.
2- مشکلات و تنگناها و علل افت و نارسایی کلاس انشا به درستی بررسی و تحلیل گردد و راه حل های مناسب و علمی برای رهایی از این شرایط نامناسب مطرح شود .
3- شیوه های مناسب نگارش و انشا به دانش آموزان شناخته شود.
4- مجموعه ی تجربه های موفق، روش های مطلوب و شیوه هایی که معلمان موفق در این زمینه داشته اند جمع آوری، بازیابی و بررسی شود
5- فرهنگ مطالعه رواج یابد و در ساعت انشا از مطالعه و کتابخوانی و فرهنگ انتقاد استفاده شود.
6- تشویق اولیا و مربیان در ارتباط با نوشته های دانش آموزان
7- برگزاری المپیاد های انشا نویسی
8- بحث و تبادل نظر، پرسش و پاسخ در درس انشا
9- بهترین انشاها در سر صف خوانده شود و مورد تشویق مناسب قرار گیرد

نتیجه گیری :
با اجرای این روش دانش آموزان و همکاران با اصول انشا نویسی و مراحل شکل گیری آن آشنا شدند ووالدین دانش آموزان از پیشرفت کیفی فرزندان خود در درس انشا با ارسال نامه اظهار رضایت نمودند. با قرائت نوشته ی معلم و آثار نویسندگان بزرگ به رونق کلاس انشا افزوده شد دانش آموزان با فواید انشانویسی آشنا شدند.
با توجه به اینکه نیاز به روش های مناسب تدریس برای خلاقیت نوشتاری در نظام آموزشی کشور به شدت محسوس است روش بدیعه پردازی در توسعه توانایی نوشتن خلاق بسیار مفید خواهد بود. از طریق بدیعه پردازی تخیلات کودکان و نوجوانان را می توان برانگیخت و به آنان در گزارش تفکرات و احساساتشان کمک کرد.
از بدیعه پردازی می توان برای تمام سنین استفاده کرد هر چند که بهتر است با کودکان خیلی کوچک به بسط تمرینات بسنده کرد. این الگوی تدریس برای شاگردان بیشتر مفید است که از فعالیت های یادگیری و تخصیص بیشتر به این دلیل کناره می گیرند که نمی خواهند خود را در مخاطره اشتباه قرار دهند. در صورتی که بتوان این روش تدریس را با سایر روش های اجتماعی مانند ایفای نقش، بررسی گروهی و یاران یاریگر و … ترکیب کرد و کارایی آن بیشتر خواهد شد.

فهرست منابع
1- قاسمی پویا ، اقبال ( 1382 )، راهنمای معلمان پژوهنده ، تهران : لوح زرین.
2 – سیف ، علی اکبر( 1370) ، " اندازه گیری و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی " ، تهران : آگاه
3 – هورن ، هلن( 1379 ) ، چگونه کیفیت آموزش را بهبود بخشیم ؟ ، تهران : قدیانی
4 – آقازاده، محرم. احدیان، محمد( 1378)، راهنمای روش های نوین تدریس ، تهران : انتشارات
5 – اسپالرینگ ، چریل ال ، مترجم : نائینیان و بیابانگرد( 1377 ) ، انگیزش در کلاس درس ، تهران : مدرسه .
6 – خورشیدی ، عباس( 1381 ) ، رو شها و فنون تدریس ، چاپ دوم ، تهران : سیطرون .
7 – شعبانی ، حسن( 1377 ) ، مهار تهای آموزش و پرورش ، چاپ هفتم ، تهران : سمت .
8 – میر کمالی ، سید محمد ، ( 1381 ) ، روابط انسانی در آموزشگاه ، چاپ پنجم ، تهران : سیطرون
9 – باطنی ، محمد رضا ، ( 1385) ، نگاهی تازه به دستور زبان ، چاپ دوازدهم ، تهران : آگاه

90