لعاب سرامیکی
لعاب های سرامیکی در واقع یکی از انواع شیشه ها هستند بدین جهت برای آشنایی با آنها لازم است اول به بررسی خود شیشه بپردازیم .
بیشتر موادی که قشر جامد زمین را تشکیل می دهند متبلور هستند و شکل بلور های آنها نیز متفـــــاوت است . علت تفاوت آنها به نحوه قرار گرفتن مولکولهای آنها بستگی پیدا می کند . وقتی ماده متبلوری را حرارت می دهیم مولکولها ارتباط ثابت خود را از دست میدهند و حالتی به خود می گیرند که ذوب نامیده می شود . موادی که به حالت مذاب هستند دیگر بلوری در آنها مشاهده نمی شود ولی پس از سرد شدن این بلورها مجددا به وجود می آیند .موادی مانند کوارتز فاقد خاصیت اخیر هستند یعنی پس از سرد شدن دیگر نظم مـــولکولهای آنها به حال اول بر نمی گردد و به همان حالت بدون بلور باقی می ماند یعنی حـــالت شیشه به خود می گیرد . کوارتز در 1710 درجه سانتیگراد ذوب می شود و به شیشه تبدیل می گردد . شیشه ای که بدین طریق به دست می آید بسیار مقاوم و سخت می باشد .اگر ظروف شیشه ای معمولی را بدین طریق بسازند به علت
دیر گداز بودن کوارتز بسیـــار گران تمام می شود و بدین جهت ماده ای به کوارتز اضافه می کنند تا نقطه ذوب آن را پایین بیاورد . چنین موادی می توانند سود و یا مرمر باشند . سود و مرمر و کوارتز به وفور در طبیعت یافت می شوند و از آنها می توان با قیمت ارزان شیشه ساخت .
لعاب نیز همان کوارتزی است که ماده ای به آن اضافه می کنند تا نقطه ذوب آن کمی پایین بیاید و مثلا به 1200درجه برسد . موادی که نقطه ذوب کوارتز را پایین می آورند اصطلاحا فلاکس نامیده می شوند .اکسید سرب می تواند چنین خاصیتی را داشته باشد . البته مخلوطی از کوارتز و فلاکس پس از ذوب شدن بسیار سیال است و غلظت ندارد و از جداره ظرف سرازــــــیر و جاری می شود . برای رفع این نقص ماده ای به آن اضافه می کنند . که بتواند در موقع ذوب شدن به لعاب غلظت بدهد ، چنین ماده ای می تواند اکسیدآلومنیوم باشد. اکسید آلومینیوم را آلومینا می نامند .
لعابی که بدین طریق تهیه می شود بیرنگ است و برای رنگین نمودن آن باید از یک اکسید رنگ کننده کمک بگیریم .
اکسیدها
مــوادی که درساختن لعاب به کار می روند پس ازدیدن حرارت تبدیل به اکسید می شوند . در لعاب سازی اشنایی با اکسیدها بسیار لازم است بدین جهت به شرح آنهایی که در لعاب سازی دخالت دارند می پردازم :
سیلیس
سیلیس یا کوارتز یکی از اکسیدهای اصلی موجود در لعاب است . مقدار سیلیس در لعاب به درجه حرارت لعاب بستگی پیدا می کند یعنی در درجات پایین مقدار سیلیس کم و در درجات بالا مقدار آن بیشتر می شود . 60% قشر جامد زمین را سیلیس تشکیل می دهد . سیلیس ماده ای سخت و بادوام است و کمتر تحت تاثیر تغییرات شیمیایی قرار می گیرد و همین خاصیت آن را برای لعاب سازی مناسب نموده است . لعاب های درجات بالا که سیلیس بیشتری دارند نسبت به لعاب هایی که سیلیس کنتری دارند مقاوم ترند . وجود مقدار زیاد سیلیس در ترکیبات لعابی هیچ عیبی ندارد و فقط نقطه ذوب لعاب را بالا می برد.
آلومینا
اگر چه مقدار این اکسید در لعاب بسیار ناچیز است ولی وجود ان اهمیت بسزایی دارد زیرا هم به لعاب غلظت می بخشد و هم از متبلور شدن آن جلو گیری می کند .
آلومینا ماده دیر گدازی است که در 2040درجه سانتی گراد ذوب می شود به همین جهت مقدار زیاد آن در لعاب از ذوب شدن آن جلو گیری می کند . هر لعابی که آلومینا نداشته باشد در مـــوقع سرد شدن کدر می شود . آلومینا همچنین دوام و سختی لعاب را زیاد می کند .
اکسید سدیم
اکسید سدیم فلاکسی قوی به شمار می رود و در لعاب های زود گداز و دیر گداز سهم مهمی دارد . لعاب هایی که اکسید سدیم دارند می توانند تحت تاثیر اکسیدهای رنگ کننده رنگ های جالبی را به وجود بیاورند . مثلا رنگ فیروزه ای از اضافه نمودن اکسید مس به لــــــعاب سدیم دار به وجود می آید . ضریب انبساط سدیم زیاد است و باعث می شود که لعاب ترک بخورد.عیب دیگر لعاب سدیم در این است که نرم و قابل خراشیدن بوده و در اسید حل می شود و در مجاورت هوا نیز تجزیه می شود . بسیاری از شاهکارهای سفالی ایران به علت عوامل اخیر از بین رفتهاند . منابع سدیم اغلب در آن محلولند و تنها فلدسپاتهایی که سود دارند در آب غیر محلول می باشند .
اکسید پتاسیم
وجود اکسید پتاسیم در لعاب همانند اکسید سدیم بوده ولی ضریب انبساط آن کمتر از ضریب انبساط سدیم است . اکسید منگز در لعاب پتاسیم دار بنفش متمایل به آبی و در لعاب سدیم دار بنفش متمایل به قرمز به وجود می آورد .
اکسید سرب
اکسید سرب یکی از فلاکس های قوی به شمار می رود و در بیشتر نقاط دنیا از ان استفــــــاده می شود . نقطه ذوب این اکسید پایین است و در حدود 886 سانتیگراد می باشد . اکسیدهای رنگ کننده در لعاب هایی که اکسید سرب دارند رنگ های شفاف و متنوعی را به وجود می آورند .ضریب انبساط اکسید سرب کم است و اگر با دود یا شعله تماس حاصل کند سیاه می شود .لعاب های سربی هم چنین در درجه حرارتهای بالاتر از 1200 درجــــــــــه فرار می شوند و به همین جهت در درجات بالا آن را به کارنمی برند و به جای ان از مواد دیگری استفاده می کنند .
اکسید باریم
عمل اکسید باریم و کلسیم در لعاب شبیه به هم اند . باریم در درجه حرارت های بالا خاصیت فلاکسی دارد ولی چندان فعال نیست . اگر اکسید باریم در لعاب مصرف شود باعث ماتی و صافی سطح ان می شود .
اکسید منیزیم
این اکسید به عنوان فلاکس در لعاب های دیر گداز مورد استفاده قرار می گیرد ولی در لعاب های زود گداز ذوب نمی شود و ماتی به وجود می آورد . وقتی کبالت به آن اضافه شود رنگ بنفش تولید می کند .
اکسید روی
اکسید روی در لعاب های دیرگداز خاصیت فلاکسی دارد و در لعاب های زود گداز این خاصیت را ندارد و چون سمیت ندارد در انگلستان به میزان زیاد از آن استفاده می شود . اکســـید روی در لعاب های بوراکسی و سربی ایجاد یکدستی و یک پارچگی می کند . اکسید روی در لعاب همراه با اکسید آهن رنگ خفه ای به وجود می آورد ولی به همراه اکسید مس سبز فیروزه ای درخشانی را تولید می کند و هنگامی که با اکسید کرم یا قلع مصرف می شود رنگ قهوه ای ایجاد می کند .
اکسید لیتیم
لیتیم یکی از فلاکس های بسیار فعال قلیایی بشمار می رود و عکس العمل آن نسبت به اکسیدهای رنگ کننده همانند عکس العمل پتاسیم و سدیم است چون ضریب انبساط آن کم است در لعاب ترک خوردگی ایجاد نمی کند ولی به علت گرانی از مصرف آن خوداری می شود .
اکسید بر
اکسید بر نیز یکی از فلاکس های قوی به شمار می رود و امروزه در لعاب سازی به مقدار زیاد از ان استفاده می شود . اکسید بر خاصیت رنگی اکسیدهای رنگ کننده را شدت می بخشد و از این نظر به سدیم و پتاسیم شبا هت دارد . در تجارت با مخلوطی از اکسید بر و اکسید سرب لعاب های مناسب تهیه می شود .
مواد اولیه لعاب
مــــواد اولیه لعاب سنگ چخماق ، فلد سپات و کائولن است که همه انها در طبیعت پیدا می شود ولی سایر مواد لعاب را از طریق مراحل شیمیایی تهیه می کنند . اکسید سرب یکی دیگر از موادی است که در لعاب سازی مصرف می شود .اکسید سرب و باریم هر دو سمی هستند و در موقع سر و کار با آنها باید احتیاط نمود . گرد و خاک سیلیس یا سنگ چخماق نیز عوارض ریوی ایجاد می کند و اگر با پمپ کارمی کنیم باید در هوای ازاد صورت گیرد کربنات سدیم نیز خاصیت سوزانندگی پوست دارد . مواد اولیه لعاب اگر در آب محلول باشند نواقصی دارد و باید آنها را به صورت سیلیکات در آورد .
سنگ چخماق که به آن سیلیس یا کوارتز یا فلینت گفته می شود در لعاب ساز ی مصرف زیادی دارد . این سنگ به رنگ های قهوهای ، سیاه و خاکستری دیده می شود این سنگ را اول آســــیاب کرده و سپس مصرف می کنند نقطه ذوب سنگ چخماق 1710 درجه می باشد .
کائولن
کائولن که به آن خاک چینی نیز گفته میشود در لعاب سازی جهت تامین آلومینا ومقداری سیلیس مصرف می گردد . این ماده در آب غیر محلول است . خاصیت مهم دیگر این ماده این است که ذرات لعاب را در آب به حالت تعلیق نگه می دارد و خود در 1800 درجه ذوب می شود .
فلدسپات
فلدسپات یکی از مواد مهم سازنده لعاب است . فلد سپات از آلومینا و سلیس و یک نمـــک قلیایی مانند سدیم یا پتاسیم و یا کلسیم و یا هر سه آنها ترکیب شده است . فلد سپات در 1250درجه ذوب می شود ولی اگر کربنات سدیم به آن اضافه گردد این درجه به 1200 نقصان پیدا می کند . فلدسپات درآب غیر محلول است.
کربنات کلسیم
کربنات کلسیم یکی از مواد ایجاد کننده اکسید سدیم در لعاب است این ماده از آسیا کردن سنگ مرمر و سنگ گچ یا آهک بدست می آید .
دولومیت
دولومیت یک ماده معدنی است که دارای منیزیم و کربنات کلسیم است
کربنات باریم
کربنات باریم برای ایجاد اکسید باریم در لعاب به کار می رود این ماده سمی است و باید با احتیاط به آن دست زد .
تالک
تالک هنگامی در لعاب به کار می رود که به سیلیس و منیزیم احتیاج پیدا می شود .تالک نیز به عنوان فلاکس مصرف می شود . از تالک به عنوان پودر بچه نیز استفاده می شود .
کلمانیت
کلمانیت یک ماده معدنی است که هم کلسیم وهم برم دارد و به صورت غیر محلول می باشد . این ماده جهت ایجاد اکسید بر در لعاب مصرف می شود این ماده وقتی همراه سرب مصرف شود لعاب صافی را به وجود می آورد .
لیتاژ
لیتاژ یا منو اکسید سرب از حرارت دادن سرب و به هم زدن آن در مجاورت هوا به دست می آید . این اکسید چون اکسیژن کمتری دارد نسبت به مرحله اکسیداسیون بسیار حساس است .
سرب سفید
کربنات سرب در لعاب سازی مصرف می شود ودر آب غیر محلول است چون دانه های آن خیلی ریز است باعث می شود که ذرات دیگر موجود در لعاب به زودی ته نشین نشود و عمل لعاب زدن به سادگی انجام گیرد .
سرنج
سرنج همان است که برای رنگ زدن آهن به منظور جلوگیری از زنگ زدگی آهن به کار می رود و چون دانه های آن درشت است در لعاب سازی کمتر از آن استفاده می شود.
اکسید روی
اکسید روی اگر به صورت کلسینه مصرف شود بهتر است زیرا ترک خوردگی در لعاب به وجود نمی آورد .
اکسید آنتی مون
این اکسید برای جلوگیری رنگ زرد با لعاب های سربی مصرف می شود
کربنات سدیم
این اکسید در آب محلول است و برای ایجاد اکسید سدیم در لعاب مصرف می شود .
فسفات سدیم
این ماده به عنوان فلاکس در گل چینی مصرف می شود و خود از کلسینه کردن استخوان به وجود می آید .
کریولیت
این ماده برای ایجاد سدیم در لعاب به کار میرود و در آب غیر محلول است .
لیپودولیت
این ماده برای ایجاد لیتیم در لعاب به کار میرود . نقطه ذوب این ماده از فلدسپات
پایین تر است و باعث شفافیت لعاب می شود .
کربنات لیتیم
این ماده برای ایجاد لیتیم در لعاب مصرف می شود و غیر محلول است و به عمل فریت کردن احتیاج ندارد . کربنانت لیتیم گران است و به همین جهت مصرف نمی شود . مقدار کم آن برای روشنی رنگ لعاب مناسب است
فلوئور اسپار
این ماده برای ایجاد کلسیم در لعاب به کار می رود از این ما ده در صنعت شیشه سازی به عنوان فلاکس و بی رنگ کردن استفاده میشود و در سرامیک سازی مصرفی ندارد .
کربنات پتاسیم
ماده ای است که در آب محلول می باشد بدین جهت در لعاب سازی آن را به صورت فریت مصرف می کنند .
نیترات پتاسیم
این ماده بسیار حلال است و به ندرت به صورت خام مصرف می شود از این ماده برای ایجاد اکسید پتاسیم در لعاب استفاده می شود .
بوراکس
بوراکس برای ایجاد سدیم و اکسید بر در لعاب سازی مصرف میشود . این ماده نیز در آب محلول است. مصرف مقدار کم آن باعث نزول درجه حرارت و صافی لعاب ان می گردد . این ماده به استحکام لعاب نیزمی افزاید .
طبقه بندی لعاب :
لعابهای قلیایی
در این لعابها موادی مانند سدیم . پتاسیم ، لیتیم به عنوان فلاکس به کار می رود این نوع لعابها از قدیم جهت تزیین ظروف به کار می رفته است .
خواص این لعاب :
1- شیشه ای بودن آن
2- نرم بودن و قابلیت خراشیدن
3- میل به ترک خوردن
4- ایجاد رنگهای درخشان با اضافه کردن اکسیدها
اکسید مس در لعابهای قلیایی ایجاد فیروزه ای می کند . فیروزه ای مصری نیز از لعابهای قلیایی است . کبالت در لعاب قلیایی آبی خوشرنگی می دهد و اکسید منگنز انواعی از بنفش می دهد .
لعابهای قلیایی اغلب با گل بدنه سازش ندارد و ترک می خورد .در این مورد باید ترکیبات گل رابه ترکیبات لعاب نزدیک کرد .
ولی اشکال کار در این است که سدیم و پتاسیم هر دو در آب محلول هستند و منابع دیگری نمی توان یافت که هم غیر قابل محلول باشند و هم بتوانند سدیم یا پتاسیم لعاب را تامین کنند .
لعابهای قلیایی هم می توانند مات و هم شفاف باشند . برای تهیه لعاب های قلیایی شفاف باید مقدار آلومینای ان را به حداقل رساند .
لعابهای سربی
این لعابها در درجات 840تا1190درجه به کار می رود لعابهای سربی مزایای زیادی دارد کشف این لعاب 1000 سال پیش از میلاد صورت گرفته و بسیار حائز اهمیت است . لعابهای سربی تاریخی ، در آشور و معابد دوره تانک در چین و ظروف قرون وسطی و آمریکا و ایتالیا و مکزیک مشاهده می شود .
خود اکسید سرب در 886 درجه ذوب می شود و ایجاد قشری شیشه ای می کند ولی این لعاب بسیارنرم است و قابل دوام نمی باشد . ولی وقتی با سیلیس ذوب می شود یک قشر شیشه ای زیبا به وجود می آورد . شیشه های ظریف عینک شیشه های سربی هستند . هر قدر درجه حرارت کمتر باشد باید مقدار سرب را بیشتر بگیریم . وقتی لعاب سربی در 1190درجه ذوب می شود مقداری از سرب آن از بین می رود و لعاب نامطلوب خواهد بود .
لعابهای سربی شفاف هستند و برای مات کردن آنها باید از اکسید باریم استفاده کنیم . لعاب های سربی چون نرم هستند برای ظروف شپز خانه مناسب نمی باشند . با لعابهای سربی رنگهای خالص می توان ساخت . مثلا اضافه کردن اکسید مس باعث سبز شدن آن می شود و منگنز در لعابهای سربی، قهوه ای متمایل به بنفش و آهن، خرمایی ایجاد می کند . لعاب سربی وقتی مات می شود رنگ جالبی می گیرد. اکسید آهن همراه با اکسید قلع در لعاب سربی رنگ زیبایی به وجود می آورد . تنها عیب لعاب سربی در این است که سرب سمی است و بعلاوه به مرور زمان تجزیه می شود.
لعابهای سربی که در درجات 1100 پخته میشوند نسبتا با دوام هستند .لعابهای سربی را می توان به طور خام به کار برد زیرا اکسید سرب و بخصوص کربنات سرب باعث می شود در موقع لعاب زدن یعنی پیش از کوره رفتن لعاب به صورت قشر سخت باقی بماند و در موقع جابجاکردن زخمی نمی شود . ولی اگر مقدار کربنات سرب زیاد باشد در موقع لعاب زدن و پیش از کوره رفتن لعاب ترک بر می دارد ولی این عیب را می توان با اضافه کردن کمی چسب بر طرف کرد .
لعابهای سربی در کوره باید باهوابه مقدار زیاد در تماس باشد .اکسید سرب در موقع وجود دود در کوره به سرعت احیا می شود به صورت سرب خالص در می آید وجود حبابها درروی لعاب که حاکی از جوشیدن لعاب است .
لعاب های بر
اکسید بر یکی از فلاکسهای قوی به شمار می رود مواد طبیعی که بتوانداکسید بر تولید کند و غیر محلول باشد بسیار کم اند .کوله مانیت تا اندازه ای 2O3 Bدارد و غیر محلول است بدین جهت یکی از مواد معمول و خوب لعاب سازی است .
با اکسید بر می توان لعابهایی با درجات پایین درست کرد زیرا نقطه ذوب آن 600 است و ترکیبی از اکسید بر ، سود و اکسید سرب لعابهای شفافی در درجات پایین به وجود می آورد .
عکس العمل لعابهای برنی نسبت به رنگها بسیار جالب است مثلا اکسید مس در آن ایجاد فیروزه ای متمایل به سبز می دهد و کبالت آبی بسیار غنی ایجاد می کند ولی آهن رنگ کدری می دهد و قابل مقایسه با سرب نیست . لعابعای برنی ممکن است شیری رنگ باشند . هنگامی که ترکیبات آهن وارد آن شود رنگ آن متمایل به شیری آبی رنگ می شود این حالت شیری رنگ را می توان با اضافه کردن مقداری جزیی اکسید مس، زیباتر کرد . لعابهایی که مقدار اکسید بر آنها زیاد باشد درموقع ذوب شدن می جوشند . وقتی کاملا ذوب می شوند بقایای جوشها در روی لعاب باقی می ماند این عیب را می توان با اضافه کردن با اضافه کردن روتایل و اکسید دوزنگ بر طرف کرد .
به لعاب برنی اکسید سرب می زنند و ظرفها را با آن لعاب می زنند .
تغییر لعاب شفاف(ترانسپارنت) به تیره(اوپک)
بعضی از لعابها شفاف و بعضی دیگر مات هستند .لعابهای شفاف را می توان با اضافه کردن اکسیدهایی نظیر اکسید روی ، باریم ، منیزیم و…. به لعابهای مات تبدیل نمود .مــــعمولا برای مات کردن از دو اکسید یکی قلع و دیگری اکسید زیرکانیم استفاده می کنیم .این دو ماده در لعاب حل نمی شود بلکه به صورت تعلیق باقی می مانند مقدار اکسید قلع در لعاب تقریبا 5 در صد می باشد اضافه کردن 1تا 3 درصد آن لعاب را نیمه شفاف می کند . مقدار زیر کانیم تقریبا 7 در صد است .
زیر کانیم در لعاب هایی که کرم دارند بسیار مناسبند زیرا اگر این نوع لعابها با اکسید قلع مات شوند تغییر رنگ می دهند
علل مات بودن را می توان به صورت زیر خلاصه نمود :
1- کمی حرارت
2- افزایش مقدار آلومینا
3- افزایش مقدار کلسیم با منیزم در فرمول
4- افزایش مقدار سیلیس
5- اضافه منودن اکسید بارم به مقدار بیشتر از 2% مولکول در فرمول
اکسیدهای رنگ کننده
اکسید آهن در لعاب ایجاد رنگ خرمایی می کند و هرقدر مقدار آن بیشتر باشد تیره تر می شود . اکسید آهن خود فلاکسی قوی به شمار می آید گاهی 2تا 3 در صد از آنرا برای سیال کردن لعاب به کار می برند .
اکســـید اهن در لعاب سربی ، رنگ خرمایی و در لعاب قلیایی نیزهمان رنگ را می دهد ولــــی کمی فرق دارد . اکسید آهن در لعابی که اکسید روی داشته باشد رنگ خفه ای می گیرد . در لعابهای زرد ، آبی ، سبز که از اکسید و نادیوم و کبالت و مس به وچود می آیند ، اگر مقداری اکسید آهن اضافه شود رنگ همه آنها تغییر کرده و به خاکستری متمایل می شوند .
اکسید مس
از زمانهای بسیار قدیم در لعاب سازی مورد استفاده بشر بوده و مصریها در حدود ســـه هزار سال پیش از میلاد با اضافه کردن به لعاب قلیایی فیروزه ای خوشرنگی به وجود می آوردند . اکسید مس در لعابهای سربی ایجاد رنگ سبز می کند مثلا یک در صد سبز کمرنگ و 2تا 3درصد سبز پر رنگ ایجاد می کند . کربنات مس را میتوان برای ایجاد اکسید مس در لعاب مصرف نمود . اگر مقدار اکسید مس را اضافه کنیم رنگ لعاب سبز تر می شود .
این اکسید در لعاب های قلیایی ایجاد رنگ فیروزه ای می کند ( رنگ فیروزه ای کاشیهای ایرانی )
اکسید کبالت
یکی از مواد قوی رنگ کننده لعاب است . مقدار یک درصد آن در لعاب ، آبی بسیار پر رنگی را به وجود می آورد . رنگ اکسید کبالت می تواند به کمک اکسیدهای دیگری مانند اکسید آهن وروتایل و اکسید منگنز و اکسید نیکل بسیار متنوع شود .
اکسید کرم
یکی از اکسیدهایی است که رنگهای متنوعی می دهد . از کرم می توان قرمز ، زرد کمرنگ ، قهوه ای و سبز به وجود می آورد و این رنگها بستگی به لعابی دارند که اکسید کرم در آنها مصرف شود . در همه لعابهای فاقد اکسید روی و لعابهایی که خیلی سرب ندارند ایجاد یک نوع سبز می نماید ولی سبزی انها به قشنگی سبز اکسید مس نیست . در حرارتهای 950 درجه سربی که مقدار آلومینای آن کم است ممکن است ایجاد رنگ قرمز یا نارنجی کند . در لعابهای سربی که مقدار کمی سود دارند مقدار یک درصد آن زرد روشنی ایجاد می کند ، در اینجا نیز باید حرارت 950 باشد .
کرم در لعابهایی که اکسید روی دارند ایجاد رنگ قهوه ای می نماید . رنگ قهوه ای برای زیر رنگی ، از مخلوط کردن کرم و اکسید روی به وجود می آید اگر اکسید کرم به لعابی که مقداری اکسید قلع دارد اضافه شود قهوه ای متمایل به قرمز ایجاد می کند و وقتی کرم به همراه کبالت در لعاب مصرف شود در حرارت 1250 درجه سبز آبی خوشرنگی به وجود می آورد .
به جای اکسید کرم می توان بی کرمات پتاسیم به کار برد ولی بی کرمات پتاسیم محلول بوده و سمی نیز می باشد .
اکسید منگنز
این اکسید نسبت به کبالت و مس ، رنگ کننده ضعیفی است و در لعابهای سربی و قلیایی تقریبا ایجاد رنگ قهوه ای متمایل به بنفش می نماید .اکسید منگنز به همراه اکسید آهن در
لعاب ایجاد رنگ قشنگی می نماید و همراه با اکسید کبالت ، بنفش متمایل به قهوه ای ایجاد می کند .
اکسید نیکل
فرمول اکسید سبز نیکلNIO و فرمول اکسید سیاه نیکل NI2O3 می باشد . اکسید نیکل در لعاب رنگهای متنوع ایجاد می کند ولی اکثرا رنگ قهو های به وجود می آورد . مقدار کمتر از یک درصد آن در همه لعابها ایجاد رنگ خاکستری می کند . ولی وقتی مقدار آن به 2 در صد می رسد به رنگ قهوه ای متمایل می شود .
اکسید نیکل باعث می شود که رنگهای دیگر به رنگ خاکستری تبدیل شوند . اکسید نیکل خود ماده دیر گدازی است و بیشتر باعث مات شدن رنگ می شود .
اکسید ونادیوم
این اکسید در لعاب ایجاد رنگ زرد می نماید . مقدار آن باید 8تا 10 در صد باشد.
کرمات آهن
کرمات آهن در لعاب ایجاد خاکستریهای مختلف می نماید و یکی از موادی است که باعث تغییر سایر رنگها می شود
اکسید اورانیم
مقدار 10% اورانات سدیم رنگ زرد ایجاد می کند .اکسید اورانیم در لعابهای زیاد سربدار ایجاد رنگ قرمز می کند .
آنتی مون
اکسید آنتی مون در لعابهای سربی ایجاد رنگ زرد می نماید .