بسم الله الرحمن الرحیم
تاثیرات نور بر زیبائی فضاهای شهری
نور به عنوان یکی از عناصر غیر کالبدی منظر شهری تاثیر بسیار زیادی در کیفیت فضا دارد و این طراحان شهری هستند که تاثیر به سزایی در کیفیت فضاهای شهری دارند .
از این روست که ضرورت پرداختن به مساله نورپردازی محدود به اهمیت حفظ و ارتقا شخصیت مکان نمی شود .
انواع ضرورت هایی که مداخله طراحان شهری را در امر نورپردازی توجیه می کند :
1 – ضرورت حرفه ای : هدف اصلی فعالیت طراحی شهری خلق و احیاء کیفیت محیط شهری به کمک تاثیر گذاری بر اطلاعاتی است که شهروندان براساس میزان و نحوه ی ادراک خود از یک فضا برداشت می کند. زندگی شبانه شهر وارتقاء کیفی فضاها امری است که توجه به آن از سوی طراحی شهری اجتناب ناپذیر است .
2 – ضرورت اجتماعی : با توجه به نیاز افراد در ساعات غیر کاری ، خصوصا شب هنگام ، استفاده از فضاهای شهری و برقراری تعاملات اجتماعی ، به امری حیاتی تبدیل شده است .
ضرورت پرداختن به نورپردازی
3 – ضرورت اقتصادی : نور پردازی صحیح در شب از دو جهت در اقتصاد شهری موثر است؛
آ) جذب گردشگر ایجاد مناظر زیبا و بدیع از کل شهر در شب
ب ) رونق تجارت شهر در شب سرریز شدن نیروی کار و سرمایه
4 – ضرورت روانشناختی : نور در شهر به عنوان یکی از عناصر غیر کالبدی منظر شهری تاثیر بسیار زیادی در کیفیت فضا ، احساس ، ادراک و تصویر ذهنی افراد از محیط و رفتار آنان و حتی سلامتی جسمی ، روحی و اجتماعی انسان ها دارد .
5 – ضرورت زیست محیطی : نورپردازی نامناسب بر ریتم زندگی موجودات تاثیر منفی داشته و ممکن است موجب تغییرات رفتاری در آنها شود.
ضرورت پرداختن به نورپردازی
* ساده ترین رابطه بین نور و زندگی نور شرط حیات است .
* بشر اولین و بیشترین اطلاعات از محیط پیرامون خود را از طریق چشم هایش کسب می کند .
* 80 درصد اطلاعات از طریق چشم برداشت می شود .
* اهمیت نقش کارکردی نور طبیعی بویژه نور خورشید سبب شده که در بسیاری از فرهنگ های کهن ، خورشید و برخی از تجلیات آن مانند آتش ، مقدس شمرده شود .
* در متون دینی نیز خداوند به نور شبیه شده است .
نور از کمیت تا کیفیت
موریس لاپیدوس : انسان ها مانند پشه هستند ، هر کجا که نور باشد به سمت آن هجوم میبرند بدون آنکه بدانند چرا !!!
لیچ : سطوح روشن ، رنگ نور ، سایه و تناوب روشنایی و تاریکی روی احساسات انسان و درک او ازفضا تاثیر گذاشته ورفتار او وآهنگ زندگیش را تنظیم می کند .
گاردنر : نور سازنده اصلی دنیاست و وسیله ای است که با آن مستقیما پیرامون خود را تجربه می کنیم. بدون آن قادر نخواهیم بود درکی از رنگ ، عمق ، فضا و حجم داشته باشیم .
لوکوربوزیه : معماری بازی هنرمندانه ی دقیق و خیره کننده مجموعه ای از اجسام ساخته شده در زیر نور است .
فیزیک نور : نور از انوار نسبتا باریکی از امواج الکترومعناطیسی است که چشم به آن حساس است. طیف نور متشکل از امواجی با طول موج 380 نانومتر (رنگ بنفش) تا 780 نانومتر (رنگ قرمز) است.
فیزیولوژی نور : ما نور را نمیبینم مگر آنکه بخش مرئی آن مستقیما به شبکه چشم برسد .
پس از رسیدن نور به چشم انسان ، از لحظه دیدن تا ادراک و تجربه یک پدیده ، در هر مرحله چشم و مغز وظایفی برعهده دارند .
چشم : گیرنده پیام های نوری و طیف های مختلف امواج نور و فرستادن آن ها به مغز (تطابق با تاریکی و روشنایی – دور و نزدیک – ادراک رنگ و جزئیات )
مغز : تفسیر پیام هایی که بوسیله عصب بینایی به آن ارسال می شود (ادراک) وتلفیق این تفاسیر با انتظارات واحساسات و خاطرات بیننده که بر ادراک اثر می گذارد (تجربه)
نور از کمیت تا کیفیت
چهار پیش نیاز دید و تشخیص :
1- حداقلی از درخشندگی
2- حداقلی از کنتراست
3- حداقلی از اندازه
4- نیاز به زمان کافی
مفاهیم تخصصی نورپردازی :
شارنوری مقدار نور منتشر شده توسط یک منبع روشنایی که بر حسب لومن (LM) اندازه گیری می شود .
شدت نور مقدار شار نوری ساطع شده از یک منبع نور در یک جهت خاص که
بر حسب کاندلا (cd) اندازه گیری می شود .
نور از کمیت تا کیفیت
درخشندگی روشنایی یک سطح روشن شده است که توسط انسان مشاهده می شود .
واحد آن کاندلا بر مترمربع (cd/m2) است .
* در روشنایی محیط های بیرونی درخشندگی مهمترین عامل طراحی است .
خیرگی عامل آزاردهنده ای است. خیرگی وابسته به درخشندگی و اندازه منبع نور ، موقعیت منبع نسبت به ناظر و درخشندگی محیط اطراف و زمینه است .
ضریب انعکاس این ضریب درصدی از شار نوری معکس شده توسط سطح را تعیین می کند .
شدت روشنائی مقدار شار نوری تابیده شده از یک منبع نوری بر یک سطح مشخص .
نور از کمیت تا کیفیت
نورپردازی عبارت است از طراحی کیفی و هنرمندانه نور یک بنا یا فضا که به جنبه های فرمال و زیباشناختی بستگی بیشتری دارد تا اندازه ها و استاندارد ها .
نور از کمیت تا کیفیت
شاخص های کیفی در نورپردازی :
1- سطح روشنایی درخشندگی و شدت روشنایی
2- محدودیت خیرگی دید طبیعی بدون خیرگی مستقیم و خیرگی انعکاس
3- توزیع هماهنگ درخشندگی تغادل یکنواخت درخشندگی
4- رنگ نور نمود رنگ لامپ ها و ترکیبات رنگ آن ها
5- وضوح رنگ شناسایی صحیح و تشخیص اختلاف بین رنگ ها و محیط
6- جهت نور
7- تصور3بعدی شناسایی اتکال 3بعدی و بافت سطوح آن ها
نور از کمیت تا کیفیت
1- سطح روشنایی
یکی از مهمترین عوامل ایجاد تحول در استفاده از نور مصنوعی ، مقدار یا شدت روشنایی است .
ماهیت نور طبیعی ، عدم حق انتخاب آن است .
در نورپردازی فضاهای شهری ، درخشندگی ملاک اصلی تعیین کیفیت سیستم نورپردازی است .
شدت روشنایی یک فضای شهری به شار نوری لامپ ها ، شدت توزیع نور چراغ ها ، آرایش نصب سیستم نورپردازی و خواص انعکاس سطح کف بستگی دارد .
نور از کمیت تا کیفیت
2- محدودیت خیرگی
اگر مقدار روشنایی یا تفاوت درخشندگی از حد مشخصی بیشتر شود خیرگی چشم عارض می گردد باعث درد ، آبریزش چشم و عدم دید دقیق
خیرگی در دو حالت بوجود می آید :
آ ) خیرگی مستقیم ناشی از وجود یک منبع نوری درخشان در میدان دید ناراحتی افراد (خیرگی روانشناختی)
کاهش کیفیت عملکرد بینایی (خیرگی فیزیولوژیکی)
ب ) خیرگی انعکاسی ناشی از وجود بازتاب نور از روی سطح یا سطوح صیقلی موجود در میدان دید باعث آشفتگی دید و کاهش کنتراست مورد نیاز برای دیدن می شود .
* هر سطحی در زاویه نامطلوب و یا با تضاد شدید می تواند خیرگی انعکاسی تولید کند که البته آن را هم می توان با تغییر زاویه یا شدت منبع نور ویا کدر کردن وتغییر رنگ سطح منعکس کننده برطرف نمود .
نور از کمیت تا کیفیت
3- توزیع هماهنگ درخشندگی
درخشندگی یک سطح به شدت روشنایی ، جهت مسیری که نور به سطح برخورد می کند ، مشخصه های سطوح (صاف ، مات یا رنگی بودن آن ها) و محلی که سطح از آنجا دیده می شود بستگی دارد .
نسبت 5 به 1 را برای درخشندگی شی نسبت به محیط اطرافش توجیه می کنند .
در مسیرهای سواره به دلایل امنیتی ، توزیع هماهنگ درخشندگی موضعی برای شناسایی موانع و خطرات حائز اهمیت است .
مواردی که جهت متعادل کردن توزیع درخشندگی در میدان دید باید مورد توجه قرار گیرد ، عبارت است از :
1- روشنایی عمودی با در نظر گرفتن محیط پیرامون
2- بهبود یکنواختی با استفاده از نورپردازی غیر مستقیم
3- نسبت شدت روشنایی حداقل به شدت روشنایی متوسط ، حداقل 1 به 1/5 باشد .
4- ضریب انعکاس دیوار 0/5 ، کف 0/2 و سقف 0/7 توصیه شده است .
نور از کمیت تا کیفیت
4 و 5- رنگ نور و وضوح رنگ
در فضاهای شهری احجام ، بافت ها و جزئیات نمای ساختمان می تواند با کمک نور کیفیت ویژه ای داشته باشد .
انتخاب رنگ نیز در هر مکان باید با توجه به جنبه های فرهنگی و اجتماعی و مفاهیم آنها صورت پذیرد ،چرا که علاوه بر تاثیر روانی و فیزیکی افراد ، بررفتارها و احساساتشان و همینطور درک فضایی آن ها تاثیر می گذارد .
یکی از ویژگی های رنگ دمای حس آن است. حال و هوایی که رنگ در فضا ایجاد می کند، از طریق گرمی و سردی نور بر احساس ، ادراک و سلامت انسان تاثیر می گذارد .
رنگ های آبی ، فیروزه ای و کرم احساس سردی
رنگ های قرمز ، نارنجی و زرد احساس گرمی
ویژگی رنگ های گرم درخشان و جاذبند و احساس شادمانی را منتقل می کنند و نیز اشیاء را بزرگتر از واقعیت نشان می دهند.
ویژگی رنگ های سرد احساس آسایش و آرامش را منتقل می کنند و اشیاء را کوچکتر از واقعیت خود نشان می دهند .
نور از کمیت تا کیفیت
*** سیری رنگ نیز نقش اساسی در ادراک رنگ دارد به گونه ای که هرچه رنگ پریده تر باشد ، سردتر است .
جسمی با رنگ سفید ، زرد ، سبز یا آبی روشن سبکتر به نظر می رسد تا همان جسم به رنگ نارنجی ، آبی سیر یا بنفش سیر .
*** رنگ های متفاوت هر کدام دارای یک اثر ویژه روانی بروی بیننده هستند که این اثر بیش از هر چیز تابع 3 عامل است :
1- مکانی که رنگ در آن بکار رفته
2- فرهنگ یا به عبارت دیگر واحدهای قیاسی ذهنی
3- عوامل اجتماعی_روانی که بر بیننده اثر دارد
نور از کمیت تا کیفیت
6 و 7- جهت نور و تصور3بعدی
در جانمایی و جهت دهی منابع نوری باید توجه داشت که قابلیت تشخیص اشیاء 3بعدی ، بناها و سطوح تحت تاثیر جهت تابش نور و نسبت نور و سایه (سایه_روشن) قرار دارد .
جهت تابش نور می تواند شکل و بافت اشیاء را آشکار سازد و یا آن را عملا در ابهام باقی گذارد .
جهت منبع نور در درک اجسام 3بعدی تاثیر به سزایی دارد. توانایی درک احجام متاثر از درجه نور و سایه ای است که روی آن وجود دارد .
توزیع یکنواخت نور تابیده شده موجب تشکیل سایه ناچیز و ضعیف خطوط بیرونی می شود .
رنگ شی نیز باعث درک فرم و شکل شی می گردد .
نور از کمیت تا کیفیت
آلودگی نوری
آلودگی نوری بیانگر اثرات منفی نورپردازی ناصحیح ، استفاده نادرست از منابع نوری و کاربرد آن ها در موارد غیر لازم و یا به عبارت دیگر عدم تناسب بین سیستم نورپردازی و مکان می باشد .
علل مهم آلودگی نوری در شهر ها :
1- نور چراغ های خیابانی
2- نور چراغ خودروها
3- تابش ناشی از نورافکن مخصوص نورپردازی نما یا محوطه ساختمان
4- نور علائم و تابلوها
5- نور استادیوم های ورزشی
6- نور محوطه های تفریحی
* عدم توجه به آلودگی نوری در هر3بعد اصول توسعه پایدار (جنبه های اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی) موثر است .
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
بررسی جنبه های اجتماعی و بهداشتی_روانی آلودگی نوری :
آلودگی نوری می تواند باعث بروز اختلالات عصبی و فیزیولوژیکی در انسان گردد .
نورمصنوعی در شرایطی که به درستی بکار گرفته نشود ، خواب انسان را برهم زده ، باعث تغییر ساعات بیولوژیک بدن ، کاهش ایمنی بدن ، کاهش بینایی و سر درد و افزایش احتمال ابتلا به سرطان می گردد .
از سوی دیگر اغتشاش بصری تولید نموده و انسجام و خوانایی را در شب کاهش می دهد و موجب تنش ، استرس و کاهش عملکرد ادراکی شده و بر زیبایی و آرامش زندگی شبانه انسان اثر می گذارد .
استفاده بیش از حد از نور و خیرگی ناشی از آن در مسیر های سواره برای رانندگان خطرناک است .
نور از کمیت تا کیفیت
بررسی جنبه های زیست محیطی آلودگی نوری :
نور پردازی نامناسب بر ریتم زندگی موجودات تاثیر منفی داشته و ممکن است موجب تغییرات رفتاری در آن ها گردد .
آلودگی نوری فرآیند رشد گیاهان و گرده افشانی توسط پرندگان و حشرات را مختل نموده و موجب فعالیت بیش از حد حیوانات و شب کوری آنها می شود .
در برخی موارد نیز در تولید مثل آن ها اختلال ایجاد می کند .
* جنبش «آسمان تاریک» در سال 1980 در جهت کاهش آلودگی نوری شکل گرفته است .
** با توجه به اهمیت دیدن ستارگان در شب بعنوان مهمترین عامل القای حس زمان در شهر و فضاهای شهری ، برطرف نمودن این مساله از نظر طراحان شهری نیز بسیار حائز اهمیت است .
نور از کمیت تا کیفیت
بررسی جنبه های اقتصادی آلودگی نوری :
این جنبه در وهله اول به اتلاف بیش از حد انرژی در آلودگی های نوری ناشی از روشنایی بیش از حد فضاها و بناها اشاره دارد .
در وهله دوم ، نورپردازی نامناسب شهر ، فضاها و ساختمان های آن و خیرگی و چشم زدگی ناشی از آن ، موجب گریزان نمودن گردشگران بعنوان مشتریان بالقوه می شود و این امر در بلند مدت اثرات اقتصادی نا مطلوبی بر اقتصاد شهر خواهد داشت .
نور از کمیت تا کیفیت
میزان آلودگی نوری به عوامل زیر بستگی دارد :
1- میزان و نوع روشنایی منابع نوری
2- روشنایی محیط اطراف
3- زاویه بسته ای که در آن منبع نور دیده می شود
4- موقعیت منبع نور نسبت به جایی که ناظر در آن ایستاده است
نور از کمیت تا کیفیت
راه های کنترل آلودگی نوری :
1- میزان انتشار نور تا حد امکان باید کاهش یابد .
2- هیچگونه نور پردازی همگانی ای نباید به داخل خانه ها تا بیده شود .
3- باید از ایجاد خیرگی پرهیز شود .
4- آسمان شبانه باید بصورت طبیعی خود قابل دیدن باشد .
** دو روش پرکاربرد برای کنترل آلودگی نوری که از سوی سازمان های جهانی ارائه شده اند :
1- کنترل نور در زمان طراحی روشنایی و چگونگی تنظیم زاویه چراغ
2- تغییرات اساسی در ساختار چراغ ها و قطعات داخلی آن ها
نور از کمیت تا کیفیت
فوائد نورپردازی شهری
ارتقاء کیفیت محیط
برقراری عدالت اجتماعی
بهره گیری از اثرات روانی نور
احیاء زندگی شبانه (شهر24ساعته)
ارزش افزوده اقتصادی برای شهر
ایمنی و امنیت
خوانایی
سرزندگی
کارایی انرژی
حس زمان
هویت و شخصیت
نظریه بهبود استرس
نظریه تجدید توجه
نطریه ترمیم
نور از کمیت تا کیفیت
فوائد نور پردازی شهری :
1- ارتقا کیفیت محیط
کیفیت فضا یکی از مهمترین دل مشغولی های دانش و حرفه طراحی شهری است ، در حدی که بسیاری از نظریه پردازان ارتقا کیفیت محیط را مهمترین وظیفه فعالیت طراحی شهری می دانند .
1-1) ایمنی و امنیت
یکی از ابتدائی ترین و اصلی ترین اهداف نورپردازی فضاهای شهری ، ایجاد حس ایمنی و امنیت می باشد .
این حس امکانی به شهروند می دهد که منجر به حضور دائمی او در فضا می شود.
این کیفیت ، اساس تحقق تلاش های صورت گرفته در راستای سایر کیفیات محیطی مانند سرزندگی می باشد .
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
** بررسی نورپردازی فضاهای شهری از نظر کالبدی :
– روشن نمودن گوشه های تاریک و مخفی
– نورپردازی تقاطع ها و نقاط فعال فضاها در شب
– روشن نمودن فضای داخلی مغازه ها
– تمایز واضح و روشن بین عرصه های عمومی و خصوصی
سبب جلوگیری از ارتکاب به جرم می شود .
** بررسی نورپردازی فضاهای شهری از نظر عملکردی :
– پراکندگی مناسب نقاط فعال و روشن در فضاهای شهری
– نورپردازی مناسب فضاها بمنظور کشاندن فعالیت درونی واحدهای تجاری و تفریحی به عرصه عمومی
– نور پردازی قرارگاه های رفتاری
این امکان را فراهم می سازد تا با حضور فعال افراد در محیط تا حد زیادی محیط هلی شهری را توسط خودشان کنترل کرد .
نور از کمیت تا کیفیت
1-2 ) خوانایی
نخستین پیامدی که به تبع خوانایی در ذهن تداعی می گردد ، امکان جهت یابی است .
دو ابزار اساسی مورد نیاز جهت یابی موقعیت سنجی و تشخیص جهت
یکی از بهترین راه های تخمین جهت نسبت به محیط ، استفاده از نشانه های موجود می باشد. نور پردازی عناصر نشانه ای در مقیاس شهر (برج میلاد و آزادی در تهران) بهترین راه حل برای این موضوع است .
وجود یک سلسله مراتب مشخص و قابل درک در استخوانبندی فضاهای همگانی نیز ، خوانایی را ارتقا می دهد .
شب هنگام این سلسله مراتب در شرایطی قابل درک است که تمایز روشنی میان عرصه های خصوصی ، نیمه خصوصی ، نیمه عمومی و عمومی وجود داشته باشد.
2روش القای سلسله مراتب فضایی تغییر در شدت و پراکندگی نور- استفاده از رنگ های متمایز
نور از کمیت تا کیفیت
1-3 ) سرزندگی
به قول جین جیکوبز ؛ جوهر زندگی شهری در یک تنوع سرزنده است که می بایست در هر زمان ، خصوصا شب هنگام ، که مردم فرصت بیشتری برای حضور در فضاهای شهری دارند ، در دسترس باشد .
یکی از روش های افزایش سرزندگی شهری استفاده از نور های رنگی می باشد که از طریق آن می توان مناظری پر زرق و برق و پرهیجان ایجاد کرد .
بعنوان مثال در پارک ملت تهران ، برگزاری نمایش های نور و صدا یکی از همین روش هاست .
نور از کمیت تا کیفیت
1-4 ) کارایی انرژی
کارایی انرژی بیشتر مربوط به صرفه جویی در مصرف انرژی و افزایش بازدهی آن می باشد که عوامل زیر بخشی از آن می باشند :
آ- کاهش تعداد چراغ ها
ب- استفاده از منابع کنترل
ج- کاربرد تجهیزات کم مصرف
د- استفاده صحیح از منابع انرژی
ه- استفاده از روش های نصب و نگهداری کم هزینه
نور از کمیت تا کیفیت
1-5 ) حس زمان
حس زمان و درک چرخه های طبیعی یکی از اساسی ترین موضوعاتی است که چرخه اصلی زندگی راشکل می دهد .
به عبارت دیگر : اولین راه شناخت گذر زمان تکرار منظم وقایع طبیعی است .
اوقات فراغت ، تفریح ، زمان غذا و … براساس چرخه های طبیعی زمین تنظیم می شوند .
1-6 ) هویت و شخصیت
نورپردازی می تواند ساختمان های ارزشمند ، تاریخی ، میادین و پارک ها را به نحو موثری جلوه گر نماید .
** نکته اساسی در نور پردازی شهری ، شناخت دقیق هویت و شخصیت مکان مورد نظر است .
نور از کمیت تا کیفیت
2- برقراری عدالت اجتماعی
ارتقاء کیفیت محیط تنها برای قشری خاص نیست ، بلکه برای همه افراد جامعه می باشد .
قابل دسترس بودن فضاهای شهری برای همه ، صرف نظر از سن ، توانایی و درآمد آن ها در تمام اوقات شبانه روز ضروری است .
3- بهره گیری از اثرات روانی نور
طراحی محیط وسلامتی انسان به عنوان دو شرط مرتبط با هم از شروط اولیه توسعه پایدار قلمداد می شوند و این مساله سبب اهمیت یافتن موضوع طراحی محیط و منظر و سلامت شده است .
سازمان بهداشت جهانی سلامتی تنها بیماری نیست ، بلکه به معنای سلامت کامل جسمی ، اجتماعی و روانی است .
* افراط و تفریط در نور پردازی می تواند در ایجاد تنش های حسی ، افزایش اضطراب و نیز مشکلات جسمی ناشی از آن ها نقش مهمی داشته باشد .
** از طرف دیگر یک نورپردازی مناسب و منطقی می تواند در ایجاد محیطی آرام و جذاب مشارکت کند .
نور از کمیت تا کیفیت
3-1 ) نظریه بهبود استرس
اولریک ؛ مناظر طبیعی استرس را کم می کنند ولی فضاهای مصنوع نتنها کم نمی کنند بلکه خود استرس زا هستند .
شب هنگام عناصر طبیعی به خاطر قرار گرفتن در تاریکی ، به صورت توده های سیاه و وهم آلود جلوه می کنند .
3-2 ) نظریه تجدید توجه
کاپلان ها در مورد خستگی فکری انسان بر این نظریه تاکید دارند که محیط های شهری بدلیل نیاز به توجه مستقیم ، خستگی فکری بیشتری نسبت به محیط های طبیعی دارند .
3-3) نظریه ترمیم
ارتباطی بین خود سازماندهی و خود احیایی فضای شهری و فرد ایجاد می کند و براین فرض استوار است که هرچه منظر فضای شهری طبیعی تر جلوه کند ، تاثیرات مثبت آن بر سلامت انسان افزایش می یابد .
نور از کمیت تا کیفیت
4- ارزش افزوده اقتصادی برای شهر
تلاش هایی چون نورپردازی بناهای تاریخی و واجد ارزش فرهنگی ، تبلیغات شهری با نور پردازی ، نورپردازی عناصر شهری و فضاهای شعری ، همه و همه کارهایی هستند که از نظر طراحان برای شاخص نمودن عناصر و مکان های شهری در راستای تجارت شهری انجام می گیرد .
نورپردازی هایی که برای مناسبت ها و رویدادهای خاص در شهر صورت می گیرد ، یکی دیگر از راه های بازاریابی شهری است .
مانند نیمه شعبان و چهارشنبه سوری
شهرت شهر لیون نورپردازی
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
5- احیای زندگی شبانه (شهر24ساعته)
کرمونا ؛ بشر در حال فاصله گرفتن از فضاهای طبیعی و ارگانیک است و بجای آن چرخه های مکانیکی را جایگزین می کند .
محدودیت های زمانی گذشته در حال ضعیف شدن است .
عبارت شهر 24 ساعته ینی شهری که خواب ندارد .
نور از کمیت تا کیفیت
نور از کمیت تا کیفیت
انواع روش های نور پردازی
** علاوه بر منبع نور ، فرم نما اعم از رنگ ، جنس ، مصالح و … نیز در انتخاب بهترین روش نورپردازی موثر است .
نور از کمیت تا کیفیت
جدول صفحه 66
نور از کمیت تا کیفیت
انواع لامپ ها
لامپ های التهابی
لامپ های تخلیه ای
لامپ های کریستالی
لامپ های معمولی
لامپ های منعکس کننده
لامپ های هالوژنی
لامپ های پرفشار
لامپ های کم فشار
LCD ها
LED ها
لامپ های کم فشار جیوه
لامپ های کم فشار سدیم
لامپ های پر فشار جیوه
لامپ های پر فشار سدیم
لامپ های مسال هالاید و لامپ های آویخته
انواع تجهیزات نورپردازی
لامپ های التهابی :
بیش از 80% انرژی الکتریکی به حرارت تبدیل می شود در نتیجه بازده آن کمتر از 20لومن بر وات است .
باعث خیرگی می شود .
لامپ های تخلیه ای :
نسبت به بقیه وزن بیشتری دارد .
بعضا ایجاد صدا می کند .
مقداری از انرژی الکتریسیته در آن هدر می رود .
لامپ های کریستالی :
یکی از اصلی ترین و مهمترین منابع نورپردازی است .
مزیت » تنوع رنگی _ وزن پایین و حجم کم _ مصرف برق کم و راندمان بالا
انواع تجهیزات نورپردازی
تجهیزات جانبی :
1- پایه 2- بازوها 3- فانوس 4- تجهیزات برق رسانی
انواع تجهیزات نورپردازی
جدول ص 82/83
انواع تجهیزات نورپردازی
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی در شهر:
1- درطرح های نورپردازی شهرها تاکید براستخوان بندی اصلی شهرها می باشد .
2- از میان عناصرکلیدی استخوان بندی شهر ، نشانه ها نقش اصلی تری دارند و اولین عناصری هستند که در تصویرذهنی افراد نقش می بندند .
3- نورپردازی یک شهر جدید نسبت به یک شهر تاریخی رویکردی متمایز را طلب می کنند .
4- نورپردازی هر شهر باید متناسب با اقلیم و نقش شهر انجام گیرد .
5- شهریک کلیت است ، کلیتی متشکل ازاجزا .(نورپردازی اجزا باید مطلوب ودرهماهنگی باسایر اجزاباشد.)
6- درنظرگرفتن امکانات مالی وفنی موجود و دردسترس
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی محلات :
چنانچه در شهری بنای شاخص وجود دارد که در شب نیز به عنوان یک نشانه ذهنی برتی شهروندان عمل می کند ، نشانه های شاخص محله به هیچ عنوان نباید به صورتی نورپردازی شود که از اهمیت آن نشانه شهری کاسته و یا آن را از بین ببرد .
مهمترین عاملی که باعث خوانایی محله می شود ، تاکید برعناصر شاخص آن است. (عناصر یادمانی،مناره ها،رودخانه،و..)
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی مسیرهای شهری :
شدت روشنایی و رنگ هر مسیر باید متناسب با نقش ، عملگرد و جایگاه مسیر در سلسله مراتب شبکه ارتباطی و استخوان بندی شهر تعیین گردد .
منابع نوری باید حداقل خیرگی را داشته باشند .
با کاهش درخشندگی ، افزایش ارتفاع و دورکردن پایه چراغ ها از خط دید و محدود کردن نور ، می توان چشم زدگی را کاهش داد .
منابع نوری نباید هیچگونه مزاحمتی را برای ساکنین مجاور داشته باشند .
بهترین حالت نورپردازی مسیرها ، استفاده از منابع نوری با قابلیت کنترل از راه دور است زیرا می توان شدت نور را بسته به زمان ، شرایط جوی وحجم استفاده تغیر داد .
نورپردازی تقاطع باید حداقل دوبرابر روشنایی مسیر وتقریبا برابر مجموع مقادیر روشنایی پیش بینی شده هریک از خیابان ها باشد .
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی گره :
در نورپردازی میادین شهری ، در پس زمینه با نوری ملایم بصورت یکنواخت روشن شود .
برای دستیابی به درخشندگی لازم و کاهش چشم زدگی ، کلیه منابع نوری مورد استفاده در نورپردازی میادین باید با جنس کف هماهنگ باشد .
استفاده از نورپردازی با رنگ های شاد و در عین حال ملایم در میدان محلی مناسب می باشد.
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نور پردازی پل ها :
برای بهتر دیده شدن مسیر ، نور باید بطور یکنواخت در تمام مسیر پخش شود .
شدت روشنایی در ورودی و خروجی پل برای تاکید برآن باید بیشتر باشد .
نوع لامپ های انتخابی باید با مصالح کفسازی پل به لحاظ کاهش انعکاس هماهنگ باشد .
جداره های پل باید روشن باشد. در مواردی که جداره پل نرده است باید با کاربرد نور گرم و جانمایی منابع نوری در فواصل کم حس محصورت را القا کند .
در پل های قدیمی که واجد ارزش تاریخی و فرهنگی هستند ، می توان از طریق نورپردازی بر جزئیات پل تاکید نمود .
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی بناهای با ارزش شهری (غیرتاریخی) :
در شب همان کلیتی که از بنا در ادراک می شود ، در روز نیز باید ادراک شود .
نورپردازی گوشه ها ، جرزها و جزئیات نما ، تصور 3بعدی از بنا را تقویت می کند .
در صورت وجود ناصافی یا مواج بودن سطح نمای مورد تابش ، از نصب کردن منبع نور برروی خود ساختمان اجتناب گردد .
برای نور پردازی ساختمان های کوتاه توصیه می شود منبع نور در زمین اطراف ساختمان نصب گردد .
بناهای با عملکرد و اهمیت سیاسی_اجتماعی به نحوی نورپردازی گردند که حس سلابت و ابهت را القا کند .
بناهای مذهبی علاوه بر داشتن ابهت می بایست دعوت کننده و آرام نیز باشند .
بناهای با اهمیت فرهنگی و فعال در ساعات شب نیازمند نورپردازی دعوت کننده ، متنوع و مهیج می باشند .
موزه ها کتابخانه ها و مراکز آموزشی نیاز به نور متعادل ، دعوت کننده و با متانت دارند .
مراکز درمانی و بیمارستان ها نیاز به نورهای ملایم و آرامش بخش دارند که در نقاط دسترسی (ورودی ها) تشدید می شوند .
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی بناهای باارزش تاریخی :
درصورتی که نمای ساختمان دارای برامدگی ها ، فرورفتگی ها و ستون قائم باشد باید وجود آنها را توسط سایه در شب آشکار کرد. برای ایجاد سایه باید نور بطور مایل از طرف راست به چپ تابانده شود .
در نورپردازی عناصر تاریخی تاحدی یکنواختی مطلوب است زیرا کنتراست زیاد موجب تکه تکه شدن معماری می گردد .
با توجه به تنوع شکلی و رنگ و مصالح گنبد ، قاعده کلی برای نمایش یک حجم متقارن و کاملا واضح آن استفاده از حداقل 3نور افکن در نزدیکترین سطح ممکن به بنای گنبد با زاویه 120درجه و زاویه عمودی مماس در بلندترین نقطه می باشد .
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی رویدادها :
مسائل ایمنی در درجه اول اولویت قرار دارند لذا سیم ها و کابل ها نباید بصورت نمایان و بدون محافظ در دسترس عام قرار داشته باشد .
نورپردازی رویدادها در معابر عبوری بصورت یکنواخت با شدت روشنایی کم و غیر متراکم مجاز است .
حدالامکان از لامپ های با پوشش مات استفاده گردد تا ایجاد چشم زدگی و خیرگی نکند .
چراغانی درخت ها در فضاهای شهری از رایج ترین نوع چراغانی هاست ولی باید به تناسب اندازه فرم و رنگ لامپ ها با درخت توجه نمود .
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
راهنمای نورپردازی شهر و مکان های شهری
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
و اما شهر خودمان . . .
منابع
منابع :
جهانشاه پاکزاد و الهام سوری – راهنمای نور پردازی شهری – 1391
جهانشاه پاکزاد – راهنمای طراحی فضای شهری در ایران – 1384
جهانشاه پاکزاد – مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری – 1385
کوروش گلکار – مقاله مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری (نشریه صفه) – 1380
پایان