حجم نمونه و جامعه آماری
در تعریف نمونه یا جمعیت نمونه باید گفت، در معنای کلی هر فرد از جامعه را می توان نمونه آن جامعه خواند. اما در معنای متعارف، در همان جامعه به آن جزئی نمونه گفته می شود که معرف جامعه باشد. منظور از ظرط معرف بودن آن است که همه صفات جامعه، خاصه آن صفاتی که از لحاظ موضوع تحقیق دارای اهمیت است به تناسب در نمونه وجود داشته باشد و بتوان نتایج حاصل از آن را به کل جامعه آماری پس بطور کلی و با توجه به توضیحات فوق در تعریف حجم نمونه می توان گفت که حجم نمونه، تعداد کل عناصر موجود در نمونه است.
اما منظور از جامعه آماری همان جامعه اصلی است که از آن نمونه ای نمایا، یا معرف بدست آمده باشد. جامعه آماری را در مواردی جمعیت و در مواردی دیگر نیز حیطه می خوانند. حجم جامعه آماری شامل مجموعه عناصر موجود در جامعه آماری است که مبنای محاسبه در نمونه گیری محسوب می شود.
روش شناسی تحقیق
روش مورد استفاده در این تحقیق، روش پیمایشی یا Surrey می باشد. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از دو تکنیک استفاده نموده ایم:
1- کتابخانه ای: برای دست یابی به آراء و نظریه های بزرگان و هم چنین برای آشنا شدن با سابقه تاریخی موضوع از این روش سود جسته ایم.
2- پرسشنامه ای: این تکنیک عبارت است از مطرح کردن یکسری پرسش برای مجموعه ای از پاسخوگیان که غالباً معرف یک جمعیت وسیع تر درباره وضعیت اجتماعی شغلی و خانوادگیشان درباره عقاید و ایستارهایشان راجع به مسائل اجتماعی انسانی، دنیوی، معنوی و درباره انتظارتشان، سطح معرفت یا آگاهیشان در مورد یک حادثه یا یک مسئله درباره هر نکته ای که اطلاع آن برای محقق جالب است. بررسی پرسشنامه ای با چشم انداز جامعه شناختی، از نظرسنجی ساده عمیق متمایز است. برای آنکه در بررسی جامعه شناختی باز، یبن فرضیه های نظری در آزمون همبستگی هایی که این فرضیه ها توصیه می کنند، در نظر است از این لحاظ این بررسی به مراتب سنجیده تر و پایدارتر از نظر سنجیها هستند.
به همین منظور و دست یابی به نتیجه و تعیین علل گرایش جوانان به مواد مخدر، پرسشنامه ای با 28 سئوال مطرح نمودیم و در اختیار جامعه آماری خود قرار دادیم.
تعریف مفاهیم نظری
1- فقر1
از دیدگاه تنازعی، فقر یک نتیجه محتوم استشار است که روابط نابرابر میان طبقات اجتماعی ایجاد می کند. در نتیجه ثروتمندان شرایط کار و سطح دستمزدها را به دلخواه خود معین می کنند و طبقه زحمتکش چاره ای جز تن به این وضعیت ندارد. این طبقه به علت نداشتن قدرت، قادر به تغییر روابط نابرابر نیست و ادامه این وضعیت اجتناب ناپذیر است.
2- اعتیاد2
احتیاج روانی و جسمانی مبرم بر استعمال الکل یا داروی مخدر دیگر که اختیار مصرف و ترک آن از قدرت اراده شخص خارج شده باشد.
3- معتاد
کسی است که رد اثر استفاده مکرر مداوم، متکی و وابسته به مواد مخدر یا دارو شده باشد. به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر شناخته می شود.
4- فرهنگ3
مجموعه دستاوردهای مادی و معنیو بشر را فرهنگ می خوانند. فرهنگ از دو بخش مادی و معنوی تشکیل شده است. فرهنگ مادی دلالت دارد بر کیله ابزار و وسایلی که توسط بشر شاخته شده و چگونگی بهره برداری از آنها و فرهنگ معنوی اشاره به نهادها، باورها، ارزشها مرسوم و میثاق انسانها دارد.
5- سواد4
کیفیت یا حالت توانایی خواندن و نوشتن پیامهای روزمره در زبان مادری.
6- باورهای دینی5
دین عبارت است از اعتقاد به وجود برتر آفریننده جهان و کاینات و همه لوازم منطقی با این عقیده. بر اساس این تعریف دین در برگیرنده تمامی اصول جهان بینی (توحیدی و الهی) و نیز کلیه قواعد و روشهای ایدئولوژی است و فارغ از زمان و مکان به صورت بالقوه در او وجود دارد و در شرایط خاصی در اندیشه و رفتار را بروز می کنند. در دیگر سخن دین عبارت است از یک سلسله اعتقادات که ریشه در تعالیم ماوراء الطبیعی، مقدس آسمانی دارد.
تعریف مفاهیم عملیاتی
1- فقر6
سازمان ملل: کسی را فقیر دانسته است که از حداقل زندگی در شان انسان، محروم باشد و حداقل را به این معنا اندازه می گیریم که نیاز متعارف بدن به 2500 کالری از طریق ارزانترین، دردستریترین و متعارفترین انرژی یا ماده حاوی انرژی تامین می گردد.
2- فقر فرهنگی
عبارت است از عدم، آگاهی و تحصیلات کم و عدم آینده نگری و درست اندیشی.
3- ضعف باورهای دینی
عبارت است از تضعیف در ادای تکلیف الهی که از طریق ادیان مختلف و مذاهب مختلف برای بندگان خود وضع کرده است. یا عدم اجرای احکام الهی و آنچه که در یک مذهب و یا دین باید بجا آورد.
4- اختلاف والدین
عبارت است از جنگ وصول، یا ستیزه و مشاجر ه هایی که بین دو نفر به علت عدم توافق فکری و زیستی بوجود می آید.
5- اختلالات روانی7
شکل مهم دیگری انحراف، ناشی از اختلال روانی یعنی عدم توانایی روان شناختی برای مقابله واقع بینانه و موثر با سختیهای معمولی زندگی است. کسانی که اختلال روانی دارند، هنجارهای اجتماعی مربوط به واقعیت را نقض می کنند. زیرا رفتار آنان می تواند افسردگی غیر منطقیتا خوش خیالیها. خیالات باطل و نارساییها تفکر و زبان را در بر گیرد، رفتار چنین بیمارانی غیر قابل پیش بینی و غیر قابل درک می باشد و حتی می تواند در تضاد با دیگران باشد. دین امر موجب می شود روابط متقابل اجتماعی دشوار و یا حتی غیر ممکن شود. مشکلات روحی موجب افسردگی و اضطراب و گوشه نشینی فرد می شود.
6- میزان تحصیلات
عبارت است از سطح تحصیلاتی که یک فرد بدست آورده که عبارتند از مقطع ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان دیپلم و بالاتر.
به نام خدا
با عرض سلام و خسته نباشید. پرسشنامه ای که هم اکنون در مقابل شما قراردارد، مربوط به یک کار تحقیق دانشگاهی است. خواهشمند است، با پاسخگوئی دقیق خودتان ما را در انجام این تحقیق یاری دهد.
قبلاً از همکاری صمیمانه شما سپاسگزارم.
1- جنس:
زن □
مرد □
2- سن:
20-15 □
25-21 □
25 سال و بیشتر □
3- میزان تحصیلات:
زیر دیپلم □
دیپلم و فوق دیپلم □
لیسانس و بالاتر □
4- میزان تحصیلات پدر:
زیردیپلم □
دیپلم و فوق دیپلم □
لیسانس و بالاتر □
5- میزان تحصیلات مادر:
زیردیپلم □
دیپلم و فوق دیپلم □
لیسانس و بالاتر □
6- آیا شاغل هستید:
بلی □
خیر □
7- میزان درآمد:
ندارم □
زیر 50 هزار تومان □
100-50 هزار تومان □
100 هزار تومان به بالا □
8- وضعیت سکونت:
شخصی □
استیجاری □
رهنی □
غیره … □
9- آیا پدر و مادرتان با هم زندگی می کنند:
بلی □
خیر □
10- در صورت مثبت بودن سئوال قبل، آیا با هم مشاجره لفظی دارند؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
11- آیا مشاجره والدینتان به کتک کاری می انجامد؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
12- نوع مواد مخدری که مصرف می کنید؟
تریاک □
هروئین □
شیره □
غیره با ذکر نام …
13- به چه طریق این مواد را مصرف می کنید؟ …
14- تعداد دفعات مصرفی شما، روزانه چه میزان است؟…
15- تا چه حد نسبت به ادای نماز و خواندن قرآن پایبند هستید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تاحدودی □
کم □
بسیار کم □
16- تا چه حد پایبند به رعایت شئونات اسلامی هستید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم□
17- آیا در مراسم های مذهبی از قبیل عزاداری عاشورا و … شرکت می کنید؟
بلی □
خیر □
18- شما تا چه حد مورد توجه والدینتان قرار می گیرید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
19- والدین شما تا چه حد وقتشان را به شما اختصاص می دهند؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
20- شما چه مقدار از وقتتان را در روز به تنهای سپری می کنید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
21- تعداد دوستان صمیمی شما…؟
هیچ یا 1 نفر □
2-4 نفر □
5 نفر و بیشتر □
22- شما تا چه حد با دوستان و همسالان خود در ارتباط هستید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
23- آیا زود عصبانی می شوید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
24- تا چه حد میل به کتک زدن و آسیب رساندن به دیگران دارید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
25- تا چه حد میل به پرت کردن، شکستن و خرد کردن اشیاء دارید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
26- تا چه میزان احساس ترس می کنید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
27- آیا بی جهت دلشوره دارید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
28- تا چه میزان دچار هول و وحشت ناگهانی می شوید؟
بسیار زیاد □
زیاد □
تا حدودی □
کم □
بسیار کم □
اهداف تحقیق
شناخت کامل واقعیت هر موضوع و پدیده و یافتن رابطه علت و معلولی موجود بین امور و در نهایت یافتن راه های مقابله و جلوگیری از وقوع و ایجاد پدیده های ناهنجار از طریق تجزیه و تحلیل منظم و بررسی بدون تعصب، از جمله اهداف این تحقیق، برقرار ذیل می باشد:
1- شناخت علل اعتیاد به مواد مخدر از جنبه های مختلف، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و روانی.
2- شناخت راه های مختلف پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر.
3- ارائه راه حل هایی که بتوان قشر جوان را از این ورطه خطرناک نجات داد.
4- شناخت نوع مواد مصرفی و شیوه استعمال آن.
جدول توضیفی 1- مربوط به جنس پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
8/124
2/205
43%
57%
43
57
زن
مرد
100%
100= N
نمودار
از ارقام به دست آمده جدلو مربوط لبه جنس پاسخگویان چنین مشاهده شد، 43% از پاسخگویان دختر یا زن می باشند و 57% از پاسخگویان مرد، که بیشترین میزان پاسخگویان را تشکیل می دهند.
جدول توصیفی شماره 2- مربوط به سن پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
2/79
8/172
108
22%
48%
30%
22
48
30
20-15
25-21
26 ساله و بیشتر
100%
100= N
نمودار
از جدول مربوط به سن پاسخگویان چنین مشاهده شد 22% از پاسخگویان در گروه سنی 20-15 ساله قرار داشتند که کمترین تعداد را تشکیل می دهند و بیشترین تعداد 48% از پاسخگویان در گروه سنی 25-21 ساله می باشند و 30% از پاسخگویان نیز در گروه سنی 26 ساله و بیشتر می باشند.
جدول توصیفی شماره 3- مربوط یه میزان تحصیلات پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
234
2/79
8/46
65%
22%
13%
65
22
13
زیر دیپلم
دیپلم و فوق دیپلم
لیسانس و بالاتر
100%
100= N
نمودار
در مورد میزان تحصیلات پاسخگویان معتاد پرسیده شده است که 65% مدرک یر دیپلم داشته اند که احتمال می رود بی سواد یا ابتدایی یا مقطع راهنمایی و یا در حد دیپلم درس خوانده اند؛ که بیشترین تعداد را تشکیل می دهند و 22% نیز اعلام کرده اند که در حد دیپلم و فوق دیپلم سواد دارند و 13% نیز دارای مدرک لیسانس و بالاتر یا در اصل تحصیلات دانشگاهی دارند که کمترین درصد را تشکیل می دهند.
جدول توصیفی شماره 4- مربوط به میزان تحصیلات پدر پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
2/151
8/118
90
42%
33%
25%
42
33
25
زیردیپلم
دیپلم و فوق دیپلم
لیسانس و بالاتر
100%
100= N
نمودار
با توجه به ارقام به دست آمده از جدول مربوط به میزان تحصیلات پدر پاسخگویان چنین مشاهده شد 42% اعلام کرده اند میزان سواد پدرشان در حد زیر دیپلم است و 32% نیز گفته اند سطح سواد پدرشان دیپلم و فوق دیپلم و 25% نیز اعلام کرده اند سح سواد پدرشان در حد لیسانس و بالاتر می باشد.
جدول شماره 5- مربوط به تحصیلات مادر پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
8/172
108
2/79
48%
30%
23%
48
30
22
زیردیپلم
دیپلم و فوق دیپلم
لیسانس و بالاتر
100%
100= N
نمودار
پاسخگویان مصرف کننده مواد مخدر در مورد میزان تحصیلات مادرانشان چنین گفته اند:
48% زیر دیپلم سواد دارد.
30% در حد دیپلم و فوق دیپلم درس خوانده اند.
22% نیز تحصیلات دانشگاهی دارند.
جدول شماره 6- مربوط به شاغل بودن پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
72
288
20%
80%
20
80
بلی
خیر
100%
100= N
نمودار
از ارقام به دست آمده از جدول مربوط به شغل پاسخگویان چنین مشاهده شد 20% اعلام کرده اند که شاغل هستند و 80% که بیشترین تعداد میزان پاسخگویان را تشکیل می دهند اعلام کرده اند که بیکار هستند و شغلی ندارند این یک فاجعه بزرگ در یک جامعه جوان است که بیشترین نمونه آماری شاغل نباشند. دولتمردان باید تدابیر خاصی را در این خصوص اتخاذ کنند.
جدول شماره 7- مربوط به میزان درآمد پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
270
8/28
4/32
8/28
75%
08%
09%
08%
75
8
9
8
ندارم
زیر 50 هزار تومان
100-50 هزار تومان
100 هزار تومان به بالا
100%
100= N
نمودار
از جدول مربوط به میزان درآمد پاسخگویان جوام معتاد چنین استنباط شد.
75% درآمد ندارند؛
08% زیر 50 هزار تومان درآمد دارند؛
09% نیز بین 50 الی 100 هزار تومان درآمد دارند و
08% نیز بالاتر از 100 هزار تومان درآمد دارند.
جدول شماره 8- مربوط به وضعیت سکونت پاسخوگیان
% Fi
Fi
Xicl
2/25
144
8/100
90
07%
40%
28%
25%
7
40
28
25
شخصی
استیجاری
رهنی
غیره
100%
100= N
نمودار
در مورد وضعیت سکونت از جوانان پرسیده شد که به شرح زیر جواب داده اند:
07% منزل شخصی دارند؛
40% منزل استیجاری دارند؛
28% نیز در منازل رهنی مسکون هستند؛
25% نیز به غیر از موارد فوق اشاره کرده اند که ممکن است سازمانی، پدر، مادری و یا در
نزد اقوام زندگی می کنند.
جدول شماره 9- مربوط به با هم زندگی کردن والدین پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
162
198
45%
55%
45
55
بلی
خیر
100%
100= N
نمودار
در مورد با هم زندگی کردن والدین جوانان سئوال شده است که چنین پاسخ گفته اند 45% اعلام کرده اند پدر و مادرشان با هم زندگی می کنند و 55% نیز اعلام کرده اند که پدر و مادرشان با هم زندگی نمی کنند.
جدول شماره 10- مربوط به نوع مواد مخدر مصرفی پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
2/169
108
8/46
36
47%
30%
13%
10%
47
30
13
10
تریاک
هروئین
شیره
غیره
100%
100= N
نمودار
از ارقام به دست آمده جدول مربوط به نوع مواد مخدر مصرفی پاسخگویان چنین مشاهده شد:
47% تریاک مصرف می کنند که بیشترین میزان را تشکیل می دهند؛
30% از پاسخگویان هروئین مصرف می کنند؛
13% از پاسخگویان شیره مصرف می کنند؛
10% نیز به غیر از موارد فوق اشاره کرده اند.
35 نفر نیز به دو نوع مواد مخدر مصرفی اشاره کرده اند.
جدول توصیفی شماره 11- مربوط به طریقه مصرف مواد مخدر پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
8/46
2/97
8/46
126
2/43
13%
27%
13%
35%
12%
13
27
13
35
12
تزریق
خوردن
استنشاق
کشیدن
غیره با ذکر نام
100%
100= N
نمودار
در مورد طریقه مصرف مواد مخدر از پاسخگویان سئوال شده که به شرح زیر پاسخ گفته اند:
13% تزریق؛
27% خوردن؛
13% استنشاق؛
35% کشیدن بیشترین میزان می باشند؛
12% نیز غیره را اشاره نموده اند کمترین میزان می باشند.
جدول شماره 12- مربوط به شرکت کردن در مراسمات مذهبی پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
8/136
2/223
38%
62%
38
62
بلی
خیر
100%
100= N
نمودار
در خصوص شرکت در مراسمات مذهبی از جوانان سئوال شده است که 62% گفته اند شرکت نمی کنند و 38% نیز گفته اند در این مراسمات شرکت می کنند.
جدول توصیفی شماره 13- مربوط به تعداد دوستان صمیمی پاسخگویان
% Fi
Fi
Xicl
72
8/208
2/79
20%
58%
22%
20
58
22
1و هیچ نفر
4-2 نفر
5 نفر و بیشتر
100%
100= N
نمودار
در مورد رفت و آمد یا تعداد دوستان جوان پاسخگویان سئوال شده است که چنین پاسخ گفته اند 20% 1 و هیچ دوست ندارند، و 58% بین 2 الی 4 نفر دوست دارند و 22% نیز 5 نفر و بیشتر دوست دارند.
1- جدول دوبعدی فرضیه: بین فقر اقتصادی و گرایش جوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد
Fi
کم
متوسط
بسیار زیاد
41
21
7/23
13
25/10
3
07/11
زیاد و بسیار زیاد
27
7
6/15
8
7/6
12
2/7
تا حدودی
32
20
5/18
4
8
8
6/8
کم و بسیار کم
100=N
58
25
27
Fj
Fe =
dF=(
2- جدول دو بعدی فرضیه: بین اختلاف والدین (ستیز والدین) و گرایش جوانان به مواد مخدر وجود دارد
Fi
کم
متوسط
بسیار زیاد
41
3
8/9
8
2/10
30
9/20
زیاد و بسیار زیاد
27
9
48/6
12
75/6
6
7/13
تا حدودی
32
12
6/7
5
8
15
3/16
کم و بسیار کم
100=N
24
25
51
Fj
3- جدول دو بعدی فرضیه: بین سطح تحصیلات و گرایش جوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد
Fi
کم
متوسط
بسیار زیاد
41
6
25/10
10
71/12
25
04/18
زیاد و بسیار زیاد
27
7
75/6
8
37/8
12
88/11
تا حدودی
32
12
20/11
13
92/9
7
08/14
کم و بسیار کم
100=N
25
31
44
Fj
4- جدول دو بعدی فرضیه: بین مشکلات روحی جوانان و گرایش جوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد.
Fi
کم
متوسط
بسیار زیاد
41
19
66/10
14
7/14
8
5/15
زیاد و بسیار زیاد
27
5
02/7
12
72/9
10
26/10
تا حدودی
32
2
32/8
10
52/11
20
16/12
کم و بسیار کم
100=N
26
36
38
Fj
5- جدول دوبعدی فرضیه: یبن فقر فرهنگی یا نگارش به فرهنگ بیگانه و گرایش جوانان مواد مخدر رابطه وجود دارد
Fi
کم
متوسط
بسیار زیاد
41
12
7/7
6
6/10
23
5/22
زیاد و بسیار زیاد
27
5
1/5
10
00/7
12
8/14
تا حدودی
32
2
0/6
10
3/8
20
6/17
کم و بسیار کم
100=N
19
26
55
Fj
6- جدول دوبعدی فرضیه: بین ضعف باورهای دینی و گرایش جوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد
Fi
کم
متوسط
بسیار زیاد
41
7
25/10
24
8/16
10
04/18
زیاد و بسیار زیاد
27
7
75/6
9
07/11
11
88/11
تا حدودی
32
11
8
8
12/13
13
08/14
کم و بسیار کم
100=N
25
41
44
Fj
1- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (کتاب دوم)، انتشارات کیهان، سال 79، صفحه 456.
2- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (کتاب اول)، انتشارات کیهان، سال 77، صفحه 72.
3- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (کتاب اول)، انتشارات کیهان، سال 677، صفحه 400.
4- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (جلد اول)، انتشارات کیهان، سال 1377، صفحه 332.
5- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (جلد دوم)، انتشارات کیهان، سال 1379، صفحه 296.
6- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (جلد دوم)، انتشارات کیهان، سال 1379، صفحه 456.
7- شایان مهر، علی رضا، دایره المعارف تطبیقی (جلد دوم)، انتشارات کیهان، سال 1379، صفحه 43.
—————
————————————————————
—————
————————————————————
1
1