بررسی عوامل موثر در شکل گیری هویت دانش آموزان

چکیده
این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور از سه بعد دینی ، خانوادگی و ملی شکل گرفته است. فرضیات اصلی این تحقیق عبارتند از : جنس، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران که بر هویت اجتماعی دانش آموزان موثر می باشند .
این تحقیق به شیوه پیمایشی انجام شده و از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است . جامعه آماری تمام دانش آموزان پایه اول و دوم و سوم متوسطه نیشابور (15336 نفر) می باشند . حجم نمونه 375 نفر شد که 190 نفر دانش آموز پسر و 185 نفر دانش آموز دختر را در بر می گیرد . شیوه نمونه گیری قشر بندی است که نمونه ها از رشته های عمومی ، انسانی ، تجربی ، ریاضی ، فنی و حرفه ای و کار و دانش به تفکیک جنس و پایه تحصیلی به صورت تصادفی انتخاب شده است . تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از t-test و ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل چند متغیری (رگرسیون چندگانه) و تحلیل مسیر صورت گرفته است .
نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای مستقل (میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها، هماهنگی ارزشهای گروهی و تایید دیگران ) با متغیر وابسته هویت اجتماعی و سه بعد آن (ملی ، دینی، خانوادگی) رابطه معنا دار مثبت وجود داشت . یعنی با افزایش متغیرهای مستقل متغیر وابسته هم افزایش می یابد . و بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی با هویت اجتماعی رابطه معناداری وجود نداشت . ولی با بعد ملی رابطه معنا دار و معکوس و با بعد خانوادگی رابطه معنادار و مثبت وجود داشت . یعنی هر چه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین بالاتر باشد ، هویت ملی آنان ضعیف تر و هویت خانوادگی آنها ، قوی تر می شود . بین متغیر جنس با هویت اجتماعی رابطه معنادار وجود نداشت ولی با بعد دینی رابطه معنا دار وجود داشت . بدین معنا که : دختران هویت دینی قوی تری نسبت به پسران داشتند .

کلید واژه ها : جنس ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران ، رضایت از خود ، هویت اجتماعی ، هویت دینی ، هویت خانوادگی ، هویت ملی

1ـ1 مقدمه
آنچه موجب شد تا پژوهش فعلی با این عنوان در خصوص دانش آموزان متوسطه انجام شود، به دلیل اشتغال به تدریس (نگارنده) در مقطع متوسطه شهرستان نیشابور است که مدام شاهد نگرانی های همکاران فرهنگی و همچنین مراجعات مکرر اولیا و اظهار نگرانی از وضعیت تحصیلی و اخلاقی فرزندانشان ، بودم و با توجه با اینکه همگی دبیران و اولیا به اتفاق معتقد بودند که نسل فعلی با نسلهای قبلی بسیار متفاوت می باشد و یک شکاف نسلی عمیق احساس می کردند و از طرفی مشاهده برخی از رفتارها و حرکات و گرایشات در کلاس های درس ، مرا بر آن داشت تا در زمینه هویت اجتماعی آنان و مسائل تاثیر گذار بر آن به صورت جدی به مطالعه بپردازم و بدین صورت زمینه تحقیق حاضر فراهم شد.
در این فصل مساله تحقیق مطرح و اهمیت و ضرورت آن بیان می شود و سپس اهداف تحقیق، محدوده زمانی و مکانی و پیشینه تحقیق عنوان می شود، و در نهایت به موانع و تنگناهای تحقیق پرداخته می شود.
1ـ2 عنوان تحقیق:
بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور در سال تحصیلی
86 ـ 85

1ـ3 بیان مساله
در طی مطالعات مقدماتی و مصاحبه های اکتشافی با مسئولین آموزش و پرورش، اولیا ، مربیان، دبیران و دانش آموزان، نتایج بدست آمده نشان داد که ، برخی از دانش آموزان ارتباط چندانی با خانواده هایشان نداشتند ، نسبت به انجام فرایض دینی توجه جدی از خودشان نشان نمی دادند و برخی به آئین مسیحیت گرایش داشتند ، به آداب و رسوم ملی اهمیت نمی دادند و حتی زندگی در کشورهای دیگر را ترجیح می دادند که اینها خود نشان از ضعف هویت خانوادگی، دینی و ملی آنان بود . انجام برخی از حرکات و نوع آرایشها در هر دو جنس مسئله هویت جنسی آنان را هم خدشه دار نموده است. عدم رضایت از خود، خانواده ، کشور، دین و … باعث سست شدن هویت اجتماعی برخی از دانش آموزان شده است که نتایج این ضعف هویتی عبارتند از: بی انگیزگی نسبت به مسائل آموزشی، گستردگی ناهنجاری های اخلاقی، بی نظمی و بی انضباطی، نگرانی ، نا امیدی و…. حال برای محقق این سئوالات و یافتن جوابی برای اینها مطرح است :
1ـ چه عواملی بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان موثر است؟
2ـ آیا میزان رضایت از خود بر هویت اجتماعی دانش آموزان تاثیر دارد؟
3ـ آیا پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی والدین بر هویت اجتماعی دانش آموزان موثر است؟
4ـ آیا جنس دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان رابطه دارد؟
5ـ آیا میزان درونی شدن ارزشها در دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان مرتبط است؟
6ـ آیا هماهنگی ارزش های گروهی بر هویت اجتماعی دانش آموزان تاثیر می گذارد؟
7ـ آیا مورد تایید دیگران بودن با هویت اجتماعی دانش آموزان ارتباطی دارد؟
1ـ4 اهمیت و ضرورت تحقیق
از آن جا که بحران هویت از سالهای نوجوانی آغاز می شود و بخش عظیمی از دانش آموزان دبیرستانی، در این سنین قرار گرفته اند و با توجه به نگرانی هایی که در زمینه علایق و گرایشات و رفتار های دانش آموزان مشاهده می شود و از آن جا که بخش مهمی از وجود دانش آموزان را هویت آنان تشکیل می دهد و زندگی فردی و اجتماعی آنها نیز متاثر از این مسئله است ، آنان در جستجوی هویت می باشند و موقعیت مبهم دانش آموزان دبیرستانی،در فرهنگ و جامعه معاصر، این نتیجه را برای آنها در بر دارد که فرصتی را به منظور آزمودن شیوه های مختلف زندگی به آنها می دهد، تا آنها تصمیم بگیرند که چه الگو های رفتاری، ارزشی و نگرشی بهتر می تواند نیاز های آنها را تامین نماید. در برخورد با دانش آموزان در کلاس های درسی یا مشاوره های فردی با دانش آموزان ، دریافتم که گرایش به آئین مسیحیت و زندگی در کشورهای دیگر را صرفاً به خاطر احساس آزادی بیشتر برای رفع نیاز هایشان ابراز می کنند. همچنین مصرف مشروبات الکلی، قلیان و سیگار، ارتباطات جنسی و … را صرفاً در راستای رفع نیاز هایشان ارزیابی می کردند و این مسئله هویت دینی، ملی و خانوادگی آنان را خدشه دار نموده است و بخش عظیمی از جمعیت انسانی که باید در جهت آبادانی و حفظ آرمانها و ارزشهای کشور، آموزشهای لازم را ببینند و در آینده به خدمت گرفته شوند، به نحو احسن و شایسته مورد استفاده قرار نمی گیرند.
در جهان امروز ((وضعیت و جایگاه هر کشوری با توجه به ساختار ، روند ، ماهیت و عملکرد دو عامل زیر مشخص می شود : 1- ماهیت ساختاری و عملکرد ارکان و عناصر اصلی و تشکیل دهنده ی نظام اجتماعی آن کشور 2- شرایط و موقیت منطقه و جهان در ارتباط با آن کشور . در ارتباط با عامل اول باید گفت که عناصر و ارکان اصلی جامعه ی ما به خاطر ناهمگونی ساختاری آنها ، زمینه های نامطلوبی را برای تحول ، توسعه و تکامل اجتماعی فراهم کرده است . این واقعیت زمینه ی مناسب را برای شکل گیری روابط اجتماعی عادلانه ، تقسیم کار اجتماعی عادلانه ، توزیع امکانات و امتیازات اجتماعی بر پایه ضوابط و قوانین مدون و انسانی فراهم ننموده است )) ( سیف اللهی ، 1381 : 167) بنابراین زمینه برای ظهور و بروز بحران های گوناگون در جامعه فراهم می باشد .
لذا ضرورت بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان به شدت احساس می شود که در این تحقیق به آن پرداخته می شود.
5ـ1 اهداف تحقیق
اهداف تحقیق حاضر عبارتند از:
ـ شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
ـ بررسی میزان همبستگی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی از ابعاد : ملی ، دینی و خانوادگی
– یافتن و ارائه راه حل برای بهبود هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
6ـ1 محدوده زمانی و مکانی تحقیق
تحقیق حاضر در محدوده مکانی شهر نیشابور انجام شده است و از نظر زمانی ، سال تحصیلی 86 ـ 85 را مد نظر دارد .
7ـ1 مروری بر مطالعات پیشین
در این قسمت مروری داریم بر تحقیقاتی که در زمینه هویت اجتماعی در داخل و خارج ایران صورت گرفته اند.
1ـ7ـ1 تحقیقات انجام شده داخلی
ـ عبدالرسول کریمی در سال 1375 در تحقیقی با عنوان "بررسی رابطه بین عزت نفس و هویت یابی در نوجوانان 18ـ15 ساله در شهر تهران" با استفاده از روش پیمایشی، از بین کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران که در سال تحصیلی 75ـ74 به تحصیل اشتغال داشتند، از طریق نمونه گیری خوشه ای 200 نفر از دانش آموزان دختر و پسر از نواحی 18،7،4،2 را به طور تصادفی انتخاب نمود.
ابزار تحقیق دو فرم پرسشنامه هویت شخصی و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت بود که به آزمودنی ها داده شد تا با توجه به شرایط خود، آزمون ها را تکمیل نمایند. نتایج نشان داد که میان توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر اهمیت هویت جنسی با توجه به عزت نفس شان تفاوت وجوددارد.
میان توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر توجه و عمل به ارزش های اخلاقی تفاوت وجود نداشت. دانش آموزان دختر و پسر با عزت نفس بالا و پایین از نظر هویت مذهبی تفاوت نداشتند و بین توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر ایجاد ارتباط با همسالان و طرز دید نسبت به خود و عزت نفس آنها تفاوت وجود داشت .
ـ پور جبلی در تحقیقی تحت عنوان " بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان ارومیه" در سال 1379 با استفاده از روش پیمایش و با انتخاب یک نمونه 383 نفری از نوجوانان شهر ارومیه که در گروه سنی 18ـ 12 ساله قرار داشتند، با رویکرد تئوری پیتر بورک به بررسی 4 عامل خانواده، مدرسه، گروه دوستان و رسانه های تصویری به بررسی هویت اجتماعی و فرهنگی نوجونان پرداخت. وی در تحقیق خود به این نتیجه رسید که بین عوامل خانواده، مدرسه، دوستان و رسانه های تصویری با شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد.
ـ فاطمه رئیسی در سال 1376 در تحقیقی با عنوان "بررسی تاثیر مشاوره گروهی بر کاهش بحران هویت نوجوانان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان" با استفاده از روش نیمه آزمایشی و استفاده از طرح گروه کنترل نا برابر به این موضوع می پردازد. وی با روش خوشه ای چند مرحله ای از بین نواحی آموزش و پرورش اصفهان، نواحی 3و4 را انتخاب و سپس از بین مدارس این دو ناحیه، دو مدرسه را به صورت تصادفی انتخاب می کند. نمونه آماری این تحقیق را 40 نفر از دانش آموزان دختر تشکیل می دهند و سپس از اعضای داوطلب جهت شرکت در مشاوره گروهی ثبت نام به عمل می آورد و سپس دانش آموزان به صورت تصادفی به دو گروه گواه و آزمایش تقسیم می شوند . ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش تست های هویت شخصی است . نتایج تحقیق نشان می دهد که مشاوره گروهی در کاهش بحران هویت نوجوانان دختر شهر اصفهان موثر بوده است.
ـ محمد باقر آخوندی در سال 1377 در مطالعه ای با عنوان "بررسی هویت ملی و مذهبی جوانان مشهدی و تاثیر روابط اجتماعی بر آن" با استفاده از روش تحقیق پیمایش و تکنیک جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه های عمیق و پرسشنامه از بین جوانان 24ـ 18 ساله ساکن مشهد، این تحقیق را انجام داده است . وی با انتخاب یک نمونه 464 نفری از سطح مناطق ده گانه شهر، به نتایج زیر دست یافت:
الف) 52 درصد کل پاسخ گویان بیش از 60 درصد با تیپ ایده ال هویت ملی هماهنگی دارند. همچنین پایبندی نظری به مذهب و ملیت بیش از پایبندی عملی به آن هاست.
ب) پس از انجام تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر داده ها، روشن شد که حرکت جوانان و اعضای خانواده هایشان در مراسم ملی مذهبی، گفتگو پیرامون مذهب و تایید مستمر آن در خانواده، اهمیت دادن به نظرات خانواده و دوستان، مشورت با خانواده و تماشای برنامه های ایرانی تلویزیونی، بر هویت ملی مذهبی تاثیر مستقیم دارد . همچنین وضعیت اقتصادی جوانان، تماشای فیلم و سریال های خارجی تلویزیون و تماشای فیلم های سینمایی از طریق ویدئو و … بر هویت ملی و مذهبی تاثیر معکوس داشتند .
– مریم سروش در سال 1380 در تحقیقی با عنوان "بررسی عواملی فرهنگی، اجتماعی موثر بر هویت مذهبی جوانان شهر شیراز" با استفاده از روش پیمایش و انتخاب یک نمونه 400 نفری از جوانان 35ـ 19 ساله شهر شیراز به نتایح زیر دست یافت:
میزان مذهبی بودن والدین و دوستان، میزان دنیا گرایی و جنسیت مهمترین متغیر هایی بوده اند که بصورت مستقیم بر هویت مذهبی تاثیر داشته اند. بقیه متغیر ها از جمله میزان رضایت مندی سیاسی، میزان جهانی شدن و وضعیت تاهل بصورت غیر مستقیم موثر بوده اند.
نتایج تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که اثرات مستقیم بر هویت مذهبی در مجموع تعیین کننده تر از اثرات غیر مستقیم است و جوانان بیشترین تاثیر را از گروههای دوستی و والدین خود دریافت می کنند. میزان دنیا گرایی به صورت منفی بر متغیر وابسته تاثیر داشته است. یعنی هر چه میزان دنیا گرایی فرد بیشتر باشد، هویت مذهبی او ضعیف تر است. از طرف دیگر عامل جنسی نیز در این امر دخیل بوده یعنی زنان مذهبی تر از مردان بوده اند اما این متغیر اثر زیادی نداشته است.
تحقیقات داخلی دیگری در زمینه هویت اجتماعی انجام گردیده است که از ذکر بعضی به دلیل مشابه بودن نتایج منصرف شدیم و برخی را هم به دلیل مرتبط نبودن با تحقیق حاضر نیاوردیم و در این جا به برخی از عناوین آنها اشاره می کنیم :
1ـ آلمال، 1375، عوامل موثر بر شکل گیری هویت فرهنگی دانش آموزان سال سوم دبیرستان منطقه 5 شهر تهران
2ـ سکینه طالبی، 1378، تحول هویت ملی دانش آموزان دختر دوره تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه شهر تهران.
3ـ طاهره کیذقان، 1380، بررسی عوامل موثر بر هویت اجتماعی زنان شهر شیراز.
4ـ جواد اسماعیلی، 1376، مقایسه بحران هویت در دانش آموزان تیز هوش و عادی پایه سوم راهنمایی و اول دبیرستان منطقه 12 تهران.
5ـ محمد رضا ارشد خرگردی، 1381، عوامل موثر بر بحران هویت در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز.
6ـ عبد اللهی، 1375، بررسی هویت جمعی موجود در بین جمعیت شهری، روستایی و ایلی ایران.
7ـ محمدی روزبهانی، 1377، بررسی روابط نظام ارزشی و رشد اخلاقی با هویت یابی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز.
8ـ راستگو مقدم، 1376، بررسی تحول هویت شغلی از نوجوانی تا جوانی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی.
9ـ فیض درگاه، 1374، بررسی هویت دختران نوجوان با تاکید بر هویت شغلی در اواخر نوجوانی.
10ـ دارابی، 1376، هویت یابی دانش آموزان فاقد و دارای پدر در بین دانش آموزان دبیرستانی تهران.
2ـ7ـ1 تحقیقات انجام شده خارجی
مطالعه فیلیپ میلمان 1در سال 1979 روی پسران، قبل از رفتن به دانشگاه در سن 18ـ 12 و مردان جوان در سن 24ـ 21 ساله نشان داد که اغلب نوجوانان 15ـ 12 ساله یا هویت شان شکل گرفته و گسترش یافته و یا خاتمه یافته بود. در این سن بسیاری از نوجوانان تمایلی نداشتند که فکر کنند چه کسی هستند؟ یا ایده ای نداشته و یا می دانستند که هر ایده ای که دارند احتمالاً تغییر می کند. دیگر نوجوانان ممکن است چیزی را که دوست دارند بگویند. مثلاً من می خواهم مانند پدرم یک پزشک بشوم. به هر حال روشن است که آنها هر گز رفتاری از خودشان نداشته اند، بلکه هویتی را که دارند توسط والدین یا مردم برای آنها حدس زده شده است و دچار حالتهای پیش ساخته که شامل یک تعهد بودن است، شده اند. پیشرفت به طرف هویت از 18 سالگی شروع می شود. این قانونی شدن در افراد یک بحران آزمایشی جاری یا فعالیت جستجوی هویت است و احتمالاًٌ داخل شدن در حالتهای قانونی یک نشانه خوب برای فرد است. اگر فرد بتواند پاسخ به سوالات بر انگیخته را پیدا کند، به حالتهای وصول هویت حرکت می کند. در مطالعه میلمان تنها 20% افراد 18 ساله و 40 درصد دانشجویان و فقط بیش از نیمی از افراد 24 ساله به حالت های وصول هویت رسیده اند.
ـ الیزابت هیلمن2 در تحقیقی با عنوان "ستیز برای خود، قدرت و هویت در دختران نوجوان" با استفاده از روش میدانی و مطالعه کیفی و بر اساس مشاهده عمیق و مستقیم رفتار های نوجوانان در فضای مدرسه به بررسی مسائل شکل گیری هویت در میان دختران نوجوان دبیرستانی در منطقه ای فقیر نشین در انگلستان پرداخته است البته رویکرد این پژوهش به مساله هویت فردی اریکسون و نیز نظرات فمنیستی بوده است. در این پژوهش به بررسی مشکلات ویژه دختران نوجوان برای شکل دادن به هویتشان بصورتی محکم و قدرتمند برای بزرگسالی پرداخته شده است. در این راستا تایید هویتی که از طریق شکل ظاهری تعریف می شود، تاثیرات رسانه ای داخلی و تائید کم خانواده و اجتماع بر شکل گیری هویت، مورد بحث قرارگرفته است. نویسنده بر این تصور است که الگوهایی که رسانه ها و نیز اجتماع به این دختران برای شکل دادن به هویتشان ارائه می دهند، بسیار سطحی و بی محتوا است نه الگویی محکم و قدرتمند برای داشتن هویتی کارا و مفید در بزرگسالی و در این میان نقش خانواده دراین شکل گیری ، کم رنگ و ضعیف می باشد. او با تشریح این مسائل در نهایت این موضوع را مطرح می کند که در قبال تاثیر زیاد و همه گیر الگو های پست مدرنی که اجتماع و رسانه ها برای دختران عرضه می کنند، مدرسه و معلمان می توانند نقش موثری در تشویق این دختران نوجوان برای دستیابی به هویتی قوی، محکم، فعال و کار آمد داشته باشد.
ـ یانگ هنگ3 در تحقیقی با عنوان "مقایسه در جریان انتقال سیاسی؛ تعامل عقاید ترقی خواه و هویتهای اجتماعی" در سال 1997 با استفاده از روش پیمایش و جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه با انتخاب 242 دانش آموز در هنگ کنگ به بررسی روابط بین ادراک گروهی و نظریه های ضمنی افراد راجع به سازگاری منش یا خصوصیات انسان می پردازد. نظریه های ضمنی، هویتهای اجتماعی و مقوله بندی گروهی ارزیابی شد و نتایج زیر بدست آمد:
1ـ افرادی که معتقد بودند خصوصیات انسان کامل است (نظریه پردازان ضمنی) ممکن است گروه را بعنوان یک ماهیت ببینند و بنابراین به مقایسه اجتماعی بپردازند، تا تمایز بین گروه ها را دریابند.
ـ در مقابل افرادی که معتقدند انسان از خصیصه سازگاری برخوردار است (نظریه پردازان ترقی خواه) بر جنبه های پویایی گروه های اجتماعی تاکید داشتند (مانند اهداف گروه) و از این رو احتمالاً کمتر به مقایسه اجتماعی توجه دارند.
ـ بر اساس تحقیقات اسکو4 که تکوین هویت در جوانان نروژی را با جوانان دیگر اروپا و آمریکای شمالی مورد مطالعه و مقایسه قرار داده است، نتایج زیر بدست آمده است.
ـ نقل داستانها در تکوین هویت اخلاقی نقش مهمی را ایفا می کند و نقل داستانها توسط مادر از نقل داستانها توسط پدر موثر تر است. در ارتباط با ندای اخلاقی، آنها دو ندا را از هم تفکیک می کنند که یکی را ندای عدالت؛ و دیگری را ندای مراقبت؛ می نامند و معتقدند که در پایان جوانی این دو ندا با هم ترکیب می شوند و هویت اخلاقی را می سازند. وی در مورد تاثیر رفتارهای والدین در تکوین هویت به این نتیجه رسید، که رفتارهای تسهیل گرانه و محبت آمیز، توام با بحث و مبارزه طلبی بیش از رفتار های تسلط جویانه و همچنین اغماض گرانه در تکوین هویت موثرند.
در ارتباط با دو جنس در تکوین هویت و مقابله با استرس، آنها به این نتیجه رسیده اند که ترکیب مادرسخت گیر وپدرسهل گیرمناسبترین شرایط را برای تکوین خود در دختران فراهم می کند. در مقابله با استرس، پسران بیشتر از روش های فعالانه بر طرف کردن عامل استرس یا انکار آن و دختران بیشتر از روشهای منفعلانه و عاطفی و کمک گرفتن از دیگران استفاده می کنند.
به علاوه دختران بیشتر تحت تاثیر استرس قرار می گیرند و آنرا بزرگتر ارزیابی می کنند.
برخی از تحقیقات خارجی که در زمینه هویت اجتماعی انجام شده است و به دلیل مرتبط نبودن با تحقیق حاضر به ذکر نام آنها بسنده می کنیم:
ـ آنتونی رودریگر5 1997 گفتمانهای فرهنگی و حفظ هویت هندیها در معبد هایندو6
ـ نینگ یانگ7 1997 بحران فرهنگی و ساخت هویت
ـ لوتاتن8 1998 بررسی جنبه های هویت اجتماعی در زنان و مردان آلمان
ـ مایاسکوسکی9 1997 پیش بینی کنندگان هویت اجتماعی فمنیسیم
چریل اسنفورت10 1998 تاثیر متغیرهای خانواده وقومیت بر توسعه هویت
3ـ7ـ1 نتیجه گیری از تحقیقات انجام شده داخلی و خارجی:
آن چه که از مطالعه تحقیقات انجام شده در تحقیق حاضر استفاده شده است عبارتند از:
ـ نقش خانواده، مدرسه، دوستان و رسانه های تصویری در بررسی هویت اجتماعی دانش آموزان
ـ نقش پایگاه اقتصادی – اجتماعی نوجوانان در شکل گیری هویت اجتماعی
آن چه تحقیق حاضر را از سایر تحقیقات متمایز می کند به شرح ذیل می باشد:
اولاً این تحقیق برای اولین بار در شهر نیشابور و بویژه در خصوص هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه انجام می شود.
ثانیاً دراین تحقیق از متغیر هایی مثل: درونی شدن ارزشها، هماهنگی ارزشهای گروهی، میزان رضایت و تایید دیگران به منظور سنجش عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان در غالب نظریه پردازان کنش متقابل نمادی بویژه نظرات مید وکولی و نظریات پارسونز و پیتربورک مورد بررسی قرار می گیرد.
8ـ1 تعاریف مفهوم هویت
بدیهی است که باید کار را از بنیادی ترین پرسش ها آغاز کنیم. هویت چیست و هویت اجتماعی کدام است؟ هویت اجتماعی خصیصه همه انسانها به عنوان موجوداتی اجتماعی است. واژه هویت، جهانی از موجودات، اشیاء و مواد را در بر می گیرد که از مقوله محدود بشریت گسترده تر است. به همین لحاظ، معانی عمومی واژه هویت ارزش آن را دارند که به آنها توجه کوتاهی بشود و به این ترتیب مبنایی برای بررسی مشخص ما از هویت اجتماعی بدست بدهند.
در فرهنگ معین هویت اینگونه تعریف شده است : هویت یعنی 1 – ذات باری تعالی 2- هستی ، وجود 3- آنچه موجب شناسایی شخص باشد 4- ((حقیقت جزئیه )) یعنی هرگاه ماهیت با تشخص لحاظ و اعتبار شود هویت گویند.و گاه هویت به معنی وجود خارجی است و مواد تشخص است .
با رجوع به فرهنگ لغات انگلیسی اکسفورد در می یابیم که واژه هویت یا Identity ریشه در زبان لاتین دارد. (identities که از idem یعنی "مشابه ویکسان" ریشه می گیرد) و دو معنای اصلی دارد. اولین معنای آن بیانگر مفهوم تشابه مطلق است: (این با آن مشابه است). معنای دوم آن به مفهوم تمایز است که با مرور زمان سازگاری و تداوم را فرض می گیرد.
مفهوم هویت به طور همزمان میان افراد یا اشیاء دو نسبت محتمل برقرار می سازد، از یک طرف مشابهت و از طرف دیگر تفاوت. فعل شناسایی به ضرورت ، لازمه هویت است. هویت به خودی خود "دم دست" نیست، بلکه همواره باید تثبیت شود. این به فهرست ما دو معنی دیگر اضافه می کند. طبقه بندی کردن اشیاء و افراد و مرتبط ساختن خود با چیزی یا کسی دیگر. به طور مثال یک دوست، یک قهرمان، یک حزب و… . هریک از این معانی جایگاه هویت را در افت و خیز عمل و فرآیند ، معین می کند. همه افراد هر دو کار را انجام می دهند. علاوه بر آن، معنی دوم در بافت روابط اجتماعی بر درجه ای از بازتابی بودن دلالت دارد. در واقع هویت را صرفاً می توان همچون یک فرآیند فهم کرد. هویت اجتماعی شخص، هیچ گاه یک موضوع تمام و حل شده نیست. حتی با مرگ انسان تصویری از او باقی می ماند، همواره این امکان وجود دارد که پس از مرگ نیز هویت شخص مورد بازنگری قرار بگیرد. (برخی هویت ها برای مثال هویت یک شهید، تنها پس از مرگ دست یافتنی است).
((از جهت تعریف عملیاتی هویت می توان چنین گفت : اگر آدمی برای پرسش های زیر پاسخ های مطمئن و متقاعد کننده ای بیابد ، در حقیقت ، هویت خویش را بازیافته است : بداند جایگاه ، منزلت و مرتبت او دقیقا چیست ؟ و چه تعریفی دارد ؟ آگاه باشد که چه پیوندها ، رشته ها و ارتباطهایی او را به خود و جهان خارج از خود متعلق می سازد ؟ درک کند که چه نقش ها ، وظایف و مسئولیت هایی در قبال خود و دیگران به عهده دارد ؟ شناخت واقع بینانه ای از توقعاتش نسبت به خود و دیگران به دست آورد . (شرفی ، 1381 : 9)
چگونه می توان هویت اجتماعی را تعریف کرد؟
هویت اجتماعی به شیوه هایی که به واسطه آن ها جماعت در روابط اجتماعی خود ازافراد جماعت های دیگر متمایز می شوند، اشاره دارد و برقراری و متمایز ساختن نظام مند نسبت های شباهت و تفاوت میان افراد و جماعت هاست. شباهت ها و تفاوت ها با هم اصول پویایی هویت و کنه زندگی اجتماعی هستند.
"ارج و قرب عملی انسان ها برای یکدیگر به واسطه شباهت ها و تفاوت های میان آنها تعیین می گردد.در واقع تاریخ فرهنگی نوع بشر را می توان به منزله تاریخ مخاصمه ها و کوشش های مسالمت جویانه میان این دو مفهوم دانست.)) (زیمل، 1950: 30). جنکیز در کتاب هویت اجتماعی خود معتقد است:
((هویت اجتماعی یک بازی است که در آن "رو در رو بازی می شود" هویت اجتماعی، درک ما از این مطلب است که چه کسی هستیم و دیگران کیستند و از آن طرف، درک دیگران از خودشان و افراد دیگر چیست. ازاین رو هویت اجتماعی محصول توافق و عدم توافق است و می توان در باب آن نیز به چون و چرا پرداخت. ))(جنکیز، 1381: 8)
علاقه عمومی نسبت به هویت ممکن است به طور عمده، بازتابی از بلا تکلیفی ناشی از دگرگونی های سریع و تماس های فرهنگی باشد. با کسانی روبرو می شویم که هویت و سرشت آن ها بر ما معلوم نیست. با این حال دگرگونی ها مانند رویارویی زبان، مواجه ی سنت ها و شیوه های زندگی، تغییر شکل تقسیم کار، جریان جمعیت، فاجعه و مصیبت به هیچ رو مدرن نیستند. خود آگاهی درباره هویت اجتماعی ؛ یعنی انسان بودن چیست، معنای انسان از نوع خاصی بودن چیست، آیا آدمیان همان هستند که جلوه می کنند.
"گیدنز استدلال می کند که خود ـ شناسایی به طور مشخص یک طرح مدرن است که در چارچوب آن افراد قادر می شوند، به طور بازتابی یک روایت شخصی بسازند که به آنها اجازه می دهد، خودشان را چنان که مسلط بر زندگی و آتیه خود باشند فهم کنند. در بسیاری از فرهنگ های پیش مدرن… سرو لباس در درجه اول هویت اجتماعی و نه هویت فردی را مشخص می ساخت. امروزه نیز به طور یقین لباس و هویت اجتماعی کاملاً با هم بی ارتباط نیستند و لباس همچنان یک تمهید دلالت گرانه که جنسیت، موقعیت طبقاتی و منزلت حرفه ای را نشان می دهد". (گیدنز، 1991: 99)
" به طور کلی در باره نسبت میان ذهن فردی و هویت اجتماعی تحقیق اندکی شده است… شیوه ای که به واسطه آن هویت فرهنگی ترکیب می یابند، به شیوه ای که از طریق آن خویشتن فردی ساخته می شود بستگی دارد".( فریدمن: 1994: 23)
((تخیل جامعه شناختی کسی را که صاحب آن است قادر می کند که صحنه عظیم تر تاریخی را به گونه ای که برای حیات درونی و حرفه ای بیرونی افراد گوناگون معنا می یابد، ادراک کند… تاریخ و شرح حال و نسبت میان آن دو را در چار چوب جامعه فهم کند … شاید پر ثمر ترین تمایزی که تخیل جامعه شناسی با آن مشغول است، تمایز میان "مشکلات شخصی محیط" و "مسائل عمومی ساخت اجتماعی" است.)) (میلز، 1995: 8.)
بنا به فهم میلز، امر اجتماعی جایی است که در آن امر فردی و امر جمعی با یکدیگر مواجه و در هم آمیخته می شوند و دیدگاه وی پایه ای است برای فهم هویت اجتماعی. شاید بارزترین فرق میان هویت فردی و هویت جمعی در این باشد که هویت فردی بر تفاوت و هویت جمعی بر شباهت تاکید دارد.
اگر هویت ، شرط ضروری برای حیات اجتماعی است، عکس آن نیز صادق است. هویت فردی جدا از سپهر اجتماعی دیگران معنا دار نیست. افراد یگانه متفاوت هستند، اما خویشتنی، به طور کامل در اجتماع ساخته می شوند.مید میان "من" فاعلی (عامل جاری فردیت یگانه) و "من" مفعولی (رویکرد های درونی شده دیگران دارای اهمیت) فرق قایل است. اگر چه این فرمول بندی محتاج به تعدیل های قابل توجهی است، مضمون کلی آن نیازی به تعدیل ندارد. مید می گوید که ما نمی توانیم خود را ببینیم مگر آن که خود را همان گونه که دیگران ما را می بینند مشاهده کنیم . به تعبیری جامعه چیزی بیش از بسط قضیه شناسایی نیست. تن آدمی نشانه ای از تداوم فردیت است، و در عین حال نمایه ای از شباهت و تفاوت جمعی است و نیز لوحی است که شناسایی می تواند بر آن رسم شود. شکل گیری هویت فردی در فرآیند های اجتماعی شدن ریشه دارد.
با رجوع به دیالکتیک درونی و برونی ( IوM) در می یابیم، آن چه مردم درباره ما می اندیشند، از آن چه ما در باره خودمان می اندیشیم اهمیت کمتری ندارد. این که شخص بر هویت خود تاکید کند کافی نیست. اشخاصی که با آنها سرو کار داریم نیز باید آن هویت را معتبر بدانند. هویت اجتماعی هرگز امری یک جانبه نیست. گافمن معتقد است افراد به طور آگاهانه اهداف خود را دنبال می کنند. آنها در صدد آن هستند که چیزی یا کسی باشند، یا آن که آن طور به نظر برسند، تابتوانند با موفقیت، هویت اجتماعی خاصی را بدست بیاورند.
بوردیو از "ملکه ذهن" یعنی قلمرو عادات سخن می گوید که در عرضه "خود" نه آگاهانه کار می کند و نه ناآگاهانه، نه تعمدی است نه خود کار، ملکه ذهن هم جمعی است و هم فردی. بی گمان، ما نه فقط خود را می شناسیم، بلکه با دیالکتیک درونی ـ برونی میان خود انگاره ها و تصویر عمومی، دیگران را نیز می شناسیم و توسط آن ها شناخته می شویم.
نهاد ها از جمله حیطه های مهمتری هستند که در چار چوب آنها تعیین هویت دارای اهمیت می شود. نهاد ها الگو های جا افتاده عمل هستند و بازیگران آنها را به همین معنا پذیرفته اند. نهاد ها نیرو هایی دارند که "به شیوه انجام کارها" تعبیر می شود. هویت های نهادینه شده به دلیل آنکه ترکیب خاصی از امری فردی و جمعی هستند متمایز می شوند. در این جا آن دسته از نهاد ها که در آثار جامعه شناختی به آن سازمان می گویند، به طور خاصی مورد توجه هستند. سازمان ها جماعت های سازمان یافته و جهت یافته به سوی وظیفه هستند. به سخن دیگر سازمان ها نوعی گروه هستند.آن ها به عنوان شبکه هایی از مراتب تفکیک یافته عضویت، ترکیب می یابند که مقامات مسئول هویت های فردی مشخص تخصیص می دهند. علاوه بر آن هویت با رده بندی اجتماعی مربوط می شود. با این حال برای رده بندی اشخاص لازم است که یک مرجع رده بندی وجود داشته باشند. برای مثال، مراتب و طبقات از آن جا که سازمان هاـ خواه رسمی یا غیر رسمی علاوه بر چیزهای دیگر از مراتب و آیین های عضو گیری ترکیب می یابند، به همین لحاظ در رده بندی اجتماعی دارای اهمیت هستند.
به طور خلاصه
1ـ در هویت های اجتماعی امر فردی و جمعی در یک قالب جای می گیرند.
2ـ اگر هویت اجتماعی را به عنوان یک فرآیند به تصور در آوریم ممکن است بتوانیم از تمایز آشکار میان ساخت و عمل اجتناب کنیم.
3ـ اگر این فرآیند ها به عنوان دیالکتیک ماندگار دو عامل متمایز درونی و برونی به تصور در آید. پس می توان از تعارض میان امر ذهنی و امر عینی دوری کرد.
4ـ نظم نهاد ها یا لااقل بخشی از آن، شبکه ای از هویت ها و روش های روزمره برای تخصیص مراتب به افراد است.
5ـ میان توزیع منابع و عقوبت ها در جامعه و هویت اجتماعی رابطه مستقیمی وجود دارد. هویت ملاکی برای توزیع است و طبق الگو های توزیع ترکیب می یابد.
6ـ با شناختن عامل درونی و برونی شناسایی، ارتباطی ضروری میان سلطه و مقاومت و فرآیند تعیین هویت اجتماعی بر قرار می شود .
9ـ1 موانع و تنگناهای تحقیق
در مراحل اولیه تحقیق کمبود منابع خارجی به شدت احساس می شود. از طرفی تحقیقات انجام شده داخلی هم بیشتر به بحث بحران هویت پرداخته اند و کمتر به عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی توجه شده است و بویژه این امر در خصوص دانش آموزان جدی تر بروز می کند . و در مراحل بعدی تحقیق با توجه به اینکه از روش پیمایش وتکمیل پرسشنامه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شد و با توجه به اینکه بحث های نظری تحقیق تا اواسط خرداد ماه به طول انجامید لذا دسترسی به دانش آموزان آن هم درایام امتحانات قدری کار را جهت انتخاب تصادفی دانش آموزان مشکل نمود و از طرفی با توجه به فرهنگ جامعه ما و ملاحظه برخی جوانب خانوادگی، اخلاقی، دینی و … همچنین داشتن روحیه محافظه کاری، در چگونگی پرسشنامه، دقت و حساسیت خاصی را می طلبد که در صورت عدم توجه به آن نتایج تحقیق را خدشه دار خواهد ساخت.

1-2 مقدمه : در این فصل ابتدا مروری بر نظریات مرتبط با تحقیق مطرح خواهد شد و سپس با انتخاب چند نظریه تلفیقی ، چار چوب نظری مناسب با این تحقیق مطرح می شود و پس از بیان مدل تحلیلی تحقیق به بیان فرضیات تحقیق خواهیم پرداخت .
2-2 مباحث نظری
در این فصل عمدتا نظریات تعدادی ازجامعه شناسان که به موضوع هویت اجتماعی پرداخته اند و با اهداف این تحقیق مرتبط می باشد ، مطرح می شود .
1-2-2 امیل دورکیم 11
یکی از مفاهیم کلیدی دورکیم ، مفهوم وجدان جمعی است که عبارت است از " مجموعه باورها . احساسات مشترک در بین حد وسط اعضای یک جامعه " سایه گسترده وجدان جمعی بر سر تمام افراد افکنده شده است و از فرهنگی به فرهنگ دیگر تفاوت نمی کند ، به عبارت دیگر ، تغییر فرهنگ و یا نو شدن نسلها ، تغییری در وجدان جمعی به وجود نمی آورد و همچنان ثابت باقی می ماند . تنها تفاوتی که ممکن است بوجود آورد در شدت و ضعف وجدان عمومی است . دورکیم برای نشان دادن چگونگی تحول وجدان جمعی و شدت و ضعف آن ، مفاهیم همبستگی مکانیکی و ارگانیکی را که نشان دهنده ی دو سازمان اجتماعی متفاوتند به کار برده است : به عقیده وی هر چه همبستگی مکانیکی بیشتر باشد به علت شباهت افراد و مشترکات فراوان ، وجدان جمعی نیز قوی تر خواهد بود .
((با افزایش تعداد جمعیت و گسترش ارتباطات اخلاقی و حجم اجتماعی در این جامعه همبستگی مکانیکی کم کم تبدیل به همبستگی ارگانیکی می شود . در این جامعه به علت متمایز بودن افراد از یکدیگر وجدان جمعی تضعیف می شود ، آزادی های فردی گسترش می یابد و هر کس مختار است که طبق میل خود عمل کند)) (آرون :1377 : 366- 364 )
نفوذ نظارت کننده در جامعه بر گرایشهای فردی ، دیگر کارایی اش را از دست داده و افراد جامعه به حال خودشان واگذار خواهند شد . دور کیم این وضعیت را در جوامع جدید آنومی یا بی هنجاری نامیده است. و به دنبال راه حلهایی برای رهایی از وضعیت بحرانی می گردد . بدیهی است راه حل او تقویت وجدان جمعی است که از طریق عضویت در گروههای صنفی ایجاد می شود .
((به عقیده دورکیم یکی از عوامل موثر بر هویت مذهبی انسانها ، شرکت در مناسک مذهبی است . بر گزاری مناسک مذهبی ، تجمع مردمی را در پی دارد که دارای ارزشها و باورهای مشترکی هستند . این تجمع ، تقویت روح جمعی ، انسجام و اتحاد مومنین به آن مذهب را به ارمغان می آورد . این تجمع که با احساسات مشترک شارکین همراه است ، آنها را از حوزه ی مادیات به حوزه معنویات منتقل می کند . وی معتقد است که همه ی فرقه های سیاسی ، اقتصادی یا اعتقادی مواظب اند که همایش های دوره ای داشته باشند ، تا اعضایشان بتوانند ، با به نمایش در آوردن ایمان مشترک خود در بین جمع به آن جانی تازه ببخشند .)) ( تیریاکیان ، 1373 : 159 )
علاوه بر کارکرد اصلی تجمع مردم در برگزاری مراسم مذهبی ، شادی و تفریح مردم نیز با برگزاری مراسم مذهبی تامین می گردد . بدین جهت است که از نظر دورکیم ، پیوندی نزدیک و ناگفتنی بین روزه و مهمانی ، ایام مقدس و تعطیلات ، تعطیلات و شادی برقرار است . بدین خاطر گسترش و ارج نهادن به ایام مقدس و مناسک مذهبی سبب ایجاد همبستگی و انسجام مذهبی می شود .
2-2-2 تالکوت پارسونز 12
((پارسونز دنیای اجتماعی را از زاویه افکار مردم به خصوص ارزشها و هنجارها مشاهده می کند . به اعتقاد پارسونز کنشگر انسانی در چارچوب نظام اجتماعی عمل می کند ولی عمل او جنبه ارادی و اخلاقی دارد و دارای خلاقیت ، اختیار ، و نیروی ارزش یابی است )). ( توسلی ، 1373 : 240 )
وی مدل سیبر نتیکی را ارائه می کند که در آن چهار خرده نظام فرهنگی ، اجنماعی ، شخصیت و ارگانیسم رفتاری وجود دارد . ((اولین خرده نظام ، نظام فرهنگی است که مرکب از ایده ها ، اندیشه ها ، آرزوها ، اعتقادات ، باورهای جمعی و آداب و رسوم اجتماعی است که فرد از جامعه حال و گذشته اش فرا گرفته است . )) (تنهایی ، 1383 : 183) نظام فرهنگی به افراد می گوید چه کاری انجام بدهند ، چه کاری انجام ندهند . چه چیزی درست است و چه چیزی نادرست است . فرهنگ میانجی کنش متقابل میان افراد است و شخصیت و نظام اجتماعی را با هم پیوند می دهد . به عبارتی ((فرهنگ در نظام اجتماعی به صورت هنجارها و ارزشها تجسم می یا بد و در نظام شخصیت ملکه ذهن کنشگران می شود .)) (ریتزر ، 1374 : 139 )
دومین خرده نظام ، نظام اجتماعی است که ((شرایط کارکردی ساخت جامعه را بر عناصر موجود نهادهای اجتماعی تحمیل می کند . )) ( تنهائی ، 1383 : 183 ) اهمیت نظام اجتماعی برای پارسونز به خاطر فرایند اجتماعی شدن و درونی شدن در نظام مذکور است . به وسیله آنها ارزش و هنجارها به افراد منتقل می شود .(( اجتماعی شدن و کنترل اجتماعی مکانیسم های اصلی اند که نظام از طریق آنها توازن خود را حفظ می کند . )) ( ریتزر ، 1374 : 137 )
سومین خرده نظام، ((نظام شخصیتی است که بر چگونگی انتخاب راه ها و نحوه رسیدن به اهداف از طریق قالبهای دو وجهی حق انتخاب ارزشها ، تاثیر می گذارد .)) ( تنهائی ، 1383 : 183 ) . از نظر پارسونز و شیلر تمایلات نیازی مهمترین واحد های انگیزش کنش هستند که با زمینه اجتماعی شکل می گیرند . به طور کلی نقش خاص شخصیت آنست که منابع نیرو بخش را که ارگانیسم رفتاری فراهم کرده است بسیج کند و آنها را به سوی هدفهای تعیین شده هدایت نماید . شخصیت در ایجاد رابطه اش با نظام اجتماعی نیازمند حمایت است و نظام اجتماعی نیز در شخصیت باید تائید و تصویب شود .(( شخصیت از راه نقش اجتماعی در نظام اجتماعی حضور پیدا می کند و آن بعدی از شخصیت را می سازد که می توان هویت اجتماعی نامید . )) ( روشه ، 1376 : 162 ) .
پارسونز در تحلیل خرده نظام شخصیتی خود نیم نگاهی به مفاهیم" نهاد ، خود و فرا خود" فروید در تحلیل شخصیت دارد و برآنست که شخصیت از طریق نهاد با ارگانیسم زیستی در ارتباط است . به همین دلیل برای نهاد ، کارکردی شبیه سازگاری قائل است. ((خود)) کارکرد بسیج و هدایت منابع شخصیت را بر عهده دارد و از این لحاظ کارکردش مشابه کارکرد دستیابی به هدف است .((فرا خود )) کارکرد هماهنگی های نهاد و خود را بر عهده دارد که این امر از طریق درونی کردن نقشهای اجتماعی امکان پذیر است . به عبارت دیگر فراخود ، کارکرد یگانگی را در نظام شخصیت ایفا می کند و از گذر آن نظارت هایی که هنجارهای نظام اجتماعی اعمال می کنند ، تحقق می یابد . او معتقد است که علاوه بر این سه نوع نظام فرعی ، نظام چهارمی نیز وجود دارد که فروید آن را پیش بینی نکرده است . این بعد شخصیت همان کارکرد حفظ الگو های فرهنگی است که از راه شخصیت با جهان فرهنگی ارزشها ، ایدئولوژی ها و نهادها ارتباط پیدا می کند . پارسونز این کارکرد چهارم نظام شخصیت را هویت می نامد که کنشگر عامل ، با درونی کردن نهادها ، ارزشها و ایدئولوژی هایی که نظام فرهنگی جامعه عرضه می کند به کنش خود جهتی می دهد که هم برای خودش و هم برای دیگران معنادار است .(( به موجب نظریه عمومی کنش پارسنز ، نظام فرعی هویت اساس پایدار شخصیت را می سازد و می تواند بر سایر نظامهای فرعی شخصیت و بر روابط میانی شان نظارت کند زیرا تامین کننده عناصر یگانگی و هماهنگی میان نظام های فرعی شخصیت است)) ( روشه ، 1376 : 165-164 )
چهارمین خرده نظام در نظریه پارسونز ،(( ارگانیسم رفتاری است که از تاثیر محیط مادی و نیروهای حیات بخش مادی بر دیگر اجزا سخن می گوید )) ( تنهائی ، 1383 : 183 ) به طور خلاصه رابطه چهار خرده نظام را می توان به صورت زیر نمایش داد . ارتباط سیبرنتیک خرده نظام های کنش در مدل زیر نشان داده شده است .

1-2 نمودار رابطه چهار خرده نظام پارسونز

انرژی – نظام فرهنگ اطلاعات +

نظام اجتماعی

نظام شخصیت

انرژی + نظام ارگانیسم اطلاعات –

((در نظام فرهنگی اطلاعات بدون انرژی و در نظام ارگانیسم انرژی بدون اطلاعات موجود است . مدل سیبر نتیک بر اساس ارتباط دوسویه اطلاعات و انرژی از بالا به پائین و از پائین به بالا بین خرده نظام های چهار گانه قابل طرح است . اختلال و ناهماهنگی پایدار بین اطلاعات و انرژی و بین فرهنگ و شرایط ارگانیسمی منشا مشکل اجتماعی است .)) ( اورعی ، 1374: 42 )
3-2-2ماکس وبر 13
ماکس وبر در کتاب " سرمایه داری و اخلاق پروتستان " در جستجوی پاسخ به این سوال است که: چه عاملی باعث به وجود آمدن سرمایه داری در غرب شده که در سایر نقاط دنیا وجود ندارد ؟ وبر به ساخت ذهنی انسان رجوع می کند و معتقد است که ذهنیت و طرز تفکر غربیها که ناشی از فرهنگشان است سبب به وجود آمدن سرمایه داری در غرب گردید . به اعتقاد او هدایت و تعیین جهت رفتار انسان بر عهده فرهنگی است که آن شخص در آن زندگی می کند . از نظر او، مذهب یکی از اجزای فرهنگ جامعه است و قادر است به تناسب موقعیتش در آن فرهنگ ، جهت دهنده رفتارهای انسان باشد . باید به خاطر داشت که خصلت جهت دهی فرهنگ ، بدون شکل گیری منسجم آن ، در ذهنیت انسان امکان پذیر نیست . به عبارت دیگر از طریق فرایند جامعه پذیری ، فرهنگ درونی می شود و به عقیده وبر ، جهان بینی افراد شکل می گیرد . این جهان بینی شکل گرفته در ذهنیت انسانهاست که هدایت وکنترل رفتارهای انسان را عهده دار است (( فرمان اختیار و اغراض ما در دست جهان بینی ماست )) ( آرون ، 1377 : 613 )
رفتار اقتصادی پروتستانها و در نتیجه سرمایه داری غرب ، بر اساس جهان بینی شکل گرفته در ذهنیت پروتستانها که نتیجه فرهنگ خاص مذهبی آنها بود ، شکل گرفته است . جهان بینی پروتستانی باعث شد ، پروتستانها به شیوه خاصی زندگی کنند و به کار و کوشش بپردازند . (( پیوند میان روح سرمایه داری و اخلاق پروتستانی نشان میدهد که چگونه یک طرز تفکر معین درباره جهان می تواند جهت گیری کنشها را تعیین کند )) ( همان : 614 )
فرهنگ جهان بینی ( ساخت ذهنی ) عمل
مدل فوق گرچه نشان می دهد که کنشگران اجتماعی تحت تاثیر فرهنگ می باشند ولی وبر معتقد است که کنشگران از اختیار در کنش خویش برخوردارند . از نظر وبر (( علیت جامعه شناختی)) علیتی احتمالی است . تعیین جبری گذشته و آینده به یک اندازه امکان ناپذیر است . بنابر این (( درست است که در هر لحظه گرایشهایی بنیادی وجود دارد ، اما حدی از آزادی عمل همیشه برای آدمیان محفوظ است . این طرز تصور از تحول تاریخی به وبر امکان می داد که حس درک عظمت مرد عمل را از دست ندهد .)) (همان :583 )
(( به اعتقاد وبر ، تعارض نظام ارزشی ( فرهنگ ) با نظام اقتصادی ، سبب تغییر فرهنگ می شود و تغییر فرهنگ سبب تغییر جهان بینی ( ساخت ذهنی ) انسان خواهد شد . به نظر وی تعارض بین دانش اثباتی و دانای دینی در دنیای معاصر مصداق بارز تعارض نظام ارزشی و نظام اقتصادی است .)) ( همان : 623)
((گسترش این تعارض در دنیای معاصر سبب کنار زده شدن مذهب و گسترش عقلانیت ابزاری شده است.)) ( کوزر ، 77: 317 )
مدل تغییر فرهنگ از دید گاه وبر :
تعارض نظام ارزشی و نظام اقتصادی تغییر فرهنگ تغییر جهان بینی ( ساخت ذهنی )
وبر جامعه سنتی ما قبل سرمایه داری را با جامعه سرمایه داری مقایسه می کند و سپس به رشد عقلانیت ابزاری و کنش های عقلانی مبتنی به ضوابط عام و اعتلای سطح هویت های جمعی اشاره می کند. ( عبداللهی ، 1375 :134)
4-2-2 کنش متقابل نمادی :
این دیدگاه به عنوان یکی از دیدگاههای مسلط روانشناسی اجتماعی و مورد توجه جامعه شناسان در تلاش است تا بنیانهای نظری هویت 14 را در قالب سا زه های اجتماعی مطرح نماید . سنت جامعه شناختی نظریه هویت ، بیش از همه به کنش متقابل نمادی پیوند خورده است . قضیه اساسی در کنش متقابل نمادی آنست که افراد معانی نمادین را به اشیاء ، رفتارها ، خودشان و دیگران پیوند می دهند و این معا نی را طی تعامل منتقل می نمایند و بسط می دهند . از اینرو معانی و در نتیجه هویت ها طی تعامل است که شکل می گیرند و بسط می یابند . بنابر این ویژگی مشترک در دیدگاه کنش متقابل نمادین ، اهمیتی است که برای محیط اجتماعی در شکل گیری خود قائلند . لیکن رویکردهای تعامل گرا به هویت ، در تاکیدشان بر ساخت اجتماعی و هویت از سویی و فرایند ها و تعاملهایی که طی آنها هویت ها ساخته می شوند ، از سویی دیگر تفاوت می کنند و به دو دسته تقسیم می شوند : 1- تعامل گرایان ساختی15 2- تعامل گرایان فرایندی 16
چهره شاخص تعامل گرایان ساختی "منفوردکان" ، پایه گذار "مکتب آیوا" است . وی در سال 1950 آزمون 20 جمله ای ( یا آزمون من کیستم ) معروف خود را به عنوان یک ابز ار پژوهش عرضه داشت . به نظر‹‹ کان ›› ((خود)) که در کانون نظریه های جامعه شناختی قرار دارد ، در تعامل اجتماعی و با درونی شدن ایستارهای دیگران نسبت به خود شکل می گیرد . وی پاسخ به پرسشهای من کیستم را به دو گروه اجماعی17 و نیمه اجماعی تقسیم می کند . ((پاسخ های اجماعی ، پاسخ هایی را در خصوص تشخیص هویت در بر می گیرد که برای دیگران آشکار است یا می تواند آشکار باشد . مانند تعلق مذهبی ، جنسیت ،تعلق طبقاتی ، اما پاسخ های نیمه اجماعی18 شامل آن دسته از پاسخ هایی در خصوص تشخیص هویت می گردد که خصوصی تر تلقی می شوند . مانند خوشحالی یا غمناکی ، بدبینی یا خوش بینی و …….. من مفعولی که عبارت است از ایستارهای درونی شدن دیگران ، ایستارهای اجتماعی افراد را بوجود می آورد و در تشخیص هویت آنها نقش برجسته ای دارد . )) ( دوران و محسنی ، 1382 :47-49 )
هربرت بلومر19 از جامعه شناسان مکتب شیکاگو20 شخصیت بر جسته تعامل گرایان فرایندی محسوب می شود . وی به کان انتقاد می کند که با 20 جمله نمی توان هویت فرد را شناخت . روش مطالعه این مکتب مشاهده مشارکتی21 است . از اینرو تعامل گرایان فرایندی بر فرایندهای مذاکره تاکید دارند . مذاکره درباره اینکه افراد چه کسانی هستند ، زمینه ارائه ((خود)) یا مدیریت بیان را مهیا می سازد . در نتیجه هویت ها سازه های اجتماعی استراتژیکی هستند که طی تعامل ، ایجاد شده و دارای پیامدهای مادی و اجتماعی اند .(( زبان از دیگر موضوعات مورد علاقه رویکرد فرایندی است . در واقع از آنجا که معنای تعامل ساخته و پرداخته می شود زبان در این میان نقش اساسی بازی می کند . چه به طور مستقیم و در تعامل و چه به طور غیر مستقیم و از طریق انواع رسانه ها)) ( همان : 50-49 )
5-2-2 چارلز هارتون کولی
به اعتقاد کولی خود احساسی است مبنی بر اینکه فرد کلیتی متمایز است . در عین حال باید توجه نمود که خود و دیگری دو روی یک سکه اند . در نتیجه خود فقط بر اساس شباهت و تفاوت نسبی با دیگران است که تعریف می شود .(( کولی به وجود خود گروهی یا ((ما)) علاوه بر خود شخصی یا من فاعلی معترف است و بر آنست که خود گروهی یا ((ما)) شامل اشخاص دیگر می شود . شخص خودش را با گروه معرفی می کند . لذا از آمال، افکار ، خدمات مشترک و یا در یک کلمه از ما سخن می گوید .)) (دوران و محسنی ، 1382 : 46 )
کولی چنین استدلال می کرد که خود یک شخص از رهگذر تبادل او با دیگران رشد می یابد . ((آگاهی یک شخص از خودش بازتاب افکار دیگران درباره خودش است . پس به هیچ روی نمی توان از خودهای جداگانه سخن به میان آورد)) ( کوزر ، 70 : 410 ) ((مکانیسم این عمل عبارتست از نگاه کردن خود در آینه دیگران . به عبارت دیگر انسان در این روند سعی دارد . خود را از دید دیگران ارزیابی کند .)) ( تنهایی، 1383 : 410 )
((کولی در نظریه خود آئینه سان می گوید : یک تصور درباره خود از قرار معلوم سه عنصر اصلی دارد : تصور ظاهری ما در نزد دیگری ، تصور قضاوت او درباره ظاهرمان و یک نوع احساس درباره خودمان ، از قبیل غرور یا شرمساری . چیزی که غرور یا شرمساری را در ما بر می انگیزد … تصور تاثیر این فکر بر ذهن دیگری است . ))(جنکینز ، 1381 : 70 )
(( کولی معتقد است جامعه همان همبافتگی و تاثیر متقابل خودهای ذهنی است . من ذهن شما را در بر می گیرم و بویژه توجه می کنم که ذهن شما درباره ذهن من چه می اندیشد و ذهن شما درباره آن چه که ذهن من در مورد ذهن شما می اندیشد چه نظری دارد . من ذهن خودم را در برابر ذهن شما می آرایم و از شما نیز چشم دارم که ذهن خودتان را در برابر ذهن من بیارائید . هر کس نتواند یا نخواهد این کار را انجام دهد کاملا به بازی گرفته نمی شود )) ( کوزر ، 1373: 298 )
کولی (( خود )) را یک پدیده اجتماعی می داند که در ارتباط با گروههای نخستین و ثانویه شکل می گیرد .(( گروههای نخستین نظیر خانواده و گروه همبازی ، روابط صمیمانه در آنها جاری است و گروههای ثانویه با روابط رسمیت یافته و غیر چهره به چهره مشخص می شوند . به عقیده او گروه نخستین دارای نقشهای رسمیت یافته نیست و فرد در آن احساسات ، حرکات و عقایدی نظیر همنوعان خویش دارد.)) (توسلی ، 1373 : 298 )
گروه نخستین بیشتر بر همبستگی عام اعضایش وابسته است تا بر مبادله خدمات یا منافع خاص . وانگهی گروه نخستین بسته به پرورش محبت و همدردی انسانی است و با حالات بی تفاوتی و غیر شخصی و غیر عاطفی انواع دیگر روابط اجتماعی تضاد دارد .(( در اندیشه کولی خود آینه سان و گروه نخستین در همبافته اند . حساسیت نسبت به اندیشه دیگران ، حساسیت در برابر رویکردها ، ارزش و داوریهای دیگران که به نظر کولی شاخص یک فرد بالغ است را تنها می توان در کنش های متقابل و نزدیک و صمیمانه گروههای نخستین پرورش داد . از این رو گروه نخستین بستر رشد احساسات و عواطف انسانی است ))( کوزر ، 1373: 413-414 )
6-2-2 جورج هربرت مید 22
مید علاقه مند به فرایندهای اجتماعی بود . به عنوان یک فیلسوف ، اشتغال ذهنی به مسائلی مانند مساله ذهن ، جسم ، واقعیت ، آگاهی ، بنیان توانائیهای عقلانی انسان و تفسیر چیستی انسان داشت .(( بینش او اساسا پراگماتیستی بود و تحت تاثیر کارهای فیلسوفانه جمیز و دیویی بود . اما پیرو بی قید و شرط هیچیک از آنان نبود . سه جنبه اصلی کار مید ، تحقیق درباره ذهن ، خود 23 و جامعه است .)) (اسکید مور، 1372 :240 ) (( قضیه اساسی مید آنست که جامعه انسانی نمی تواند بدون ذهن ها و خود ها وجود داشته باشد))(توسلی ، 1373 : 173 ) (( برای هر فرد ذهن ، نوعی پاسخ رفتاریست که از کنش با دیگران در زمینه اجتماعی ایجاد می شود . بدون کنش متقابل نمی تواند ذهن وجود داشته باشد)) ( ترنر ، 1371 : 533
قبل از مید ، تقسیم بندی جیمز از خود ( من فاعلی و من مفعولی ) تاثیر زیادی بر مطالعات مربوط به هویت گذاشت و مید هم عمیقا به این مساله توجه نمود . به نظر مید خود دو سویه است : من فاعلی 24 از یک سو و من مفعولی25 از سوی دیگر . ((یعنی انسان از یک سو رفتاری اجتماعی دارد و خودش را با جامعه وفق می دهد و از سوی دیگر رفتاری ارادی دارد که گاه گاه ظاهر می شود و در جمع تجلی می یابد و در واقع شخصیت فردی اوست که در جمع موثر می افتد. )) (توسلی، 1379 : 47 ).
مید ، من فاعلی را جنبه ای از خود می داند که فردیت ما را تشکیل می دهد . با "من" فاعلی است که "ما" هویت می یابیم. ظهور "خود" ، فرایند آشنایی من فاعلی است با رفتار هایی که شخص ابراز می کند . از این رو مید می گوید ((با من فاعلی است که ما شخصیت می یابیم، زیرا می بینیم که این خودمان هستیم که عمل می کنیم. من فاعلی که در خود ظاهر شده است، به رفتاری که قبل از این شکل گرفته واکنش می کند. تاثیر آن بر رفتار از سر تفکر قبلی درباره رفتار نیست بلکه به جهت عمل تصحیحی و تعدیل کننده آن است. البته گاهی اوقات نیز من فاعلی تنها با انگیزش شناخته می شود و نه با واکنش به انگیزش دیگر، اگر به تکوین عمل معینی نیاز باشد ، این را باید در من فاعلی سراغ گرفت. )) ( اسکید مور،1372: 248 )
به اعتقاد مید ((خود )) هیچگاه به صورت من فاعلی در آگاهی حضور پیدا نمی کند ، بلکه همواره به شکل یک موضوع نظیر یک من مفعولی ظاهر می شود ولی خود را محصول اجتماعی می داند که از خلال اخذ دیدگاه دیگری شگل می گیرد. ((بدین صورت که فرد آگاهی می یابد، موضوعی در حوزه ادراک دیگری است و با درونی سازی آن، بر خود نیز به عنوان موضوعی در حوزه ادراک خود آگاه می شود.)) ( دوران و محسنی ، 1382 : 46 )
من مفعولی به عنوان نیمه دیگر خودی است که به طور تحلیلی تقسیم شده است . در اینجاست که مید نیروهای جهان بیرونی را که بر شخص تاثیر می گذارد، جای می دهد. من مفعولی ، مجموعه ای از ایستارهای سازمان یافته دیگرانی است که فرد آنها را به عنوان خودش می شناسد.(( از دیگران یاد می گیریم که ایستار های معینی مناسب موقعیت های معینی هستند. این من مفعولی است که من فاعلی به آن واکنش می کند. زیرا این من مفعولی است که معمولا رفتار مشخص اجتماعی شده را هدایت می کند. همچنین هنگامی که شخص به خودش فکر می کند، از این من آگاه می شود. زیرا با تبعیت از اصطلاحات خاص مید، من فاعلی به صورت من مفعولی وارد آگاهی می شود.)) (اسکید مور ، 1372 : 248 )
((به زبان ساده تر مید می گوید که ما نمی توانیم خود را ببینیم ، مگر آن که خود را همان گونه که دیگران ما را می بینند، مشاهده کنیم . به تعبیری از نظر او جامعه چیزی بیش از بسط قضیه شناسایی نیت)). (جنکینز ، 1381: 36 )
(از نظر مید رفتار یک فرد را تنها می توان از طریق رفتار کلی گروه اجتماعی او دریافت. مید در زمینه شکل و رشد ((خود)) معتقد است که از طریق مشاهداتی که در باره کارکرد های زبان و بازی انجام داده ،مشخص می شود که چگونه کودک با بازی کردن نقش دیگران و درونی کردن آن ها ، از نظر فکری رشد می یابد و اجتماعی می شود . (( خود )) کودک از طریق همانندی با اشخاص دیگر در نقش هایی که ایفا می کند و خصوصا از طریق درونی کردن به طور اعم یعنی مجموعه نظام یافته و شالوده بندی شده نقش های دیگری که او بدان وابسته است ، رشد می یابد ))(زکی ،1382 : 285 )
مید از دو مرحله بازی یعنی بازی فردی26 و بازی جمعی27 نام می برد. ((منظور از بازی فردی ، عمل به گونه ای است که در آن فرد شخص دیگری به نظر می رسد . در بازی جمعی چند بازیگر هماهنگ عمل می کنند و بازیگران برای اینکه عمل خودشان را بفهمند ، باید درکی از نقشهای سازمان نیافته و وحدت یافته تمام بازیگران داشته باشند . بازی جمع مستلزم دیدگاه بیرونی توده ای از افراد دیگر است. )) (اسکید مور ، 1372 : 250)
نقش پذیری و واقعیت بخشی ((خود)) در طرح مید با مفهوم دیگری تعمیم یافته28 پیوند می خورد. این ایده از مفهوم دیگری به عنوان نقطه نظری که از آن (( خود)) به طور عینی دیده می شود ،گرفته شده است. دیگری در شکل انتزاعی ، بنیادی است که بر اساس آن عملکرد ((خود)) ارزیابی می شود . اگر چه دیگری تعمیم یافته از ارزیابی ها و ایستار ها ی ملموس افراد واقعی شکل می گیرد ،با این حال در ذهن قابل انتقال از موقعیتی به موقعیت دیگر است . بنا براین ،دیگری تعمیم یافته بالفعل ثابت تر و استوار تراز هر مجموعه بالفعل دیگران است . ((گاهی اوقات دیگری تعمیم یافته با فراخود یا جامعه یکی گرفته می شود . این اصطلاحات ممکن است چیزی قدرتمند و غیر قابل کنترل توسط افراد را القا کند. اما منظور مید صرفا مجموعه ایستار ها وارزش های تعمیم یافته ای است که به طور فعال در ایجاد و تکمیل سلوک دخیلند . )) ( همان : 253 )
7-2-2 اروینگ گافمن 29
گافمن در کتاب خود به عنوان ( نمود خود در زندگی روزانه ) با استفاده از نظریه نمایشی به مفهوم اجرای نقش توجه نموده است . وی استعاره نمایش را برای توضیح تفکرش راجع به شخصیت ، توسعه خود و هویت اجتماعی به کار برد . جهان اجتماعی به عنوان یک بازی که در آن اعضای متفاوت جامعه با نقشهای معین سازگار شده و به شیوه خاصی رفتار می کنند ، نشان داده شده است .(( گافمن خود را در تملک کنشگر نمی داند بلکه آنرا محصولی از کنش متقابل نمایشی میان کنشگر و حضارش می انگارد . افراد در هنگام کنش متقابل می کوشند جنبه ای از ((خود)) را نمایش دهند که مورد پذیرش دیگران باشد. )) ( ریتزر 1374 : 291 )
(( گافمن در مقایسه صحنه نمایش با کنش اجتماعی ذکر می کند که هر کنش متقابل نمادی یک "جلوی صحنه " وجود دارد که با " پشت صحنه " اجرای تئاتری قرینه است و بازیگران صحنه تئاتر و زندگی اجتماعی هر دو به حفظ ظاهر ، لباس مناسب ، و صحنه آرایی علاقه مندند و اما در هر دو اجزاء یک پشت صحنه وجود دارد که بازیگران می توانند به آنجا بر گردند و خودشان را برای اجرا آماده کنند. در عقب صحنه یا پشت صحنه به اصطلاح تئاتری بازیگران می توانند نقشهایشان را وا نهند و خودشان بشوند)) ( ریتزر ، 1379 : 94 )
طرح نظریه گافمن در این تحقیق از آن نظر اهمیت دارد که گافمن نیز از آن دسته کنش متقا بل گرایانی است که بحث هویت را مطرح می کند . وی در تعریف جامعه شناختی این مفهوم می گوید : هویت عبارت است از :کوشش فرد به منظور تحقق یکتایی خویش در شرایطی که در حال شکل دادن به رفتار خویش است .گافمن در اثری به نام فاصله نقش می گوید : به دلیل آنکه نقشهای فراوان و متعددی وجود دارد لذا افراد معمولا یک نقش معین را به گونه ای کامل انجام نمی دهند و مساله فاصله نقش به وجود می آید . به عبارتی فاصله نقش به درجه کناره گیری افراد از نقشهای محولشان اطلاق می شود . به نظر وی فاصله نقش بستگی به منزلت اجتماعی افراد دارد .
(( گافمن در اثر دیگری به نام داغ (1963 ) به بررسی شکاف میان آنچه که یک شخص باید باشد یعنی هویت اجتماعی بالقوه و آنچه که یک شخص واقعا هست یعنی هویت بالفعل پرداخته است . وی می گوید هر کسی که شکافی میان این دو هویتش باشد ، داغ خورده است . که یا به صورت داغ بی اعتباری ( حضار تفاوت ها را می داند و یا برایشان آشکار است ) و یا داغ احتمال بی اعتباری ( حضار تفاوت ها را نمی دانند و نمی توانند تصورش را بکنند ) می باشد . )) ( رتیزر ، 1374 : 291- 298 )
اگر فرایند کنش متقابل بین هویت فرهنگی بالقوه و هویت فرهنگی بالفعل دانش آموزان سازگاری وجود نداشته باشد و شکافی بوجود آید شاهد نوعی بی هویتی فرهنگی و داغ فرهنگی خواهیم بود.
8-2-2 پیتر بورک 30
((بر طبق نظریه هویت بورک ، فرایند هویت یک نظام کنترلی است . هویت مجموعه ای از معانی است که برای خود در یک نقش اجتماعی یا وضعیت معین به معنای آن چه که یک شخص می باشد به کار می رود . این معانی به عنوان معیار یا مرجعی برای اینکه یک فرد خود را بشناسد و مو رد ارزیابی قرار دهد به کار می رود . وقتی یک هویت بر انگیخته و فعال شده باشد ، یک حلقه باز خورد شکل گفته و تثبیت می شود .))(بورک ، 1991 : 838 – 837 ) این حلقه چهار جزء دارد که عبارتند از 1- معیار هویت یا موضع مرجع31 ( مجموعه معانی خود ) :
مجموعه معانی "خود" ، ویژگی های هویت را تعریف می کند . یعنی آن چه که به وسیله آن یک فرد پی می برد که اوکیست 2- ورودی32 از محیط یا وضعیت اجتماعی ( شامل ارزیابی ها ی بازتابی فرد ، مانند درک معنای مرتبط با خود ) ورودی ها همان معانی است که شخص از خودش در منظر دیگران تصور می کند . 3- فرایندی که ورودی را با معیار مقایسه می کند ( مقا یسه گر )33 4- خروجی34 ( رفتارهای معنادار ) که نتیجه مقایسه است در فرایند هویت ، معیار یا موضوع نه بر اساس درجات بلکه بر اساس معانی که اشخاص در یک نقش برای خود دارند ، طیف بندی می شود . به عنوان مثال ، هویت جنسی شخص ممکن است از درجات معین صفت مردانگی باشد یا هویت دانشجویی شخص ممکن است مجموعه ای همزمان از درجات مسئولیت آکادمیک ، طرفدار عقلایی بودن ، اجتماعی بودن ، اظهار مثبت شخص باشد . موضع ها و معیارهای فرایند هویت ، معنی هویت فرد را تثبیت می کند . (همان : 838)
معیار هویت

شکل 1-2 نمودار نظام کنترل فرایند هویت

اگر ورودی با معیار سازگار باشد ، فشار کاهش می یابد . فشار اجتماعی انقطاع در سازگاری فرایند هویت است. زمانی که هویت فعال شده است ، انقطاع در آن باعث افزایش فشار در وضعیت هایی که به دنبال خواهد آمد ، می شود . انقطاع مکرر بیشتر از انقطاع مقطعی باعث فشار می شود . همچنین زمانی که هویت قطع شده از اهمیت بیشتری برخوردار است ، انقطاع فرایند هویت باعث فشار بیشتری می شود. از نظر بورک ، مکانیسم های انقطاع فرایند هویت عبارتند از :
1- حلقه های شکسته شده هویت : اگر زنجیره فرایند کنترل هویت به و سیله حوادث خارجی ، فرایند سازگاری خود به خودی ، مداوم و بهنجار را قطع کند ، فرایند هویت نیز منقطع می شود . از نظر بورک حلقه به دو صورت شکسته می شود .الف ) وقتی که خروجی ( رفتار ) وارد محیط می شود . وقتی که رفتار فرد در یک موقعیت کم اثر یا حتی بدون اثر باشد و بر محیط اثر نداشته باشد و فرد نتواند به همان شیوه که دیگران با او رفتار می کنند ، او نیز با آنها رفتار کند . ب ) زنجیره فرایند کنترل هویت در نقطه ای که ورودی از محیط دریافت می شود . افراد ممکن است قادر به دریافت ( فهم ) معانی در محیط نباشند یا شاید آنها را به طور نادرست دریافت کرده باشند ( همان : 840-841 )
2- دخالت دیگر هویتها : منبع دوم فشار زمانی است که ارتباط منفی بین دو یاچندین هویت وجود داشته باشد . بطوریکه اگر این ارتباط منفی سبب افزایش سازگاری نسبت به یک هویت شود ، موجب کاهش سازگاری برای دیگر هویت ها می شود . به عنوان مثال ، اگر یک هویت باقی مانده است ، دیگر هویت ها باید منقطع شود . ( در هنگام تضاد نقشها ، تناقض معانی ) بنابراین در اینجا ، مساله تعداد هویت ها نیست بلکه درجه ای که در آن هویت های بخصوصی سبب انقطاع دیگر هویت ها می شوند ، است .
3- یک نظام هویتی بیش از حد کنترل شده : فشار نظام کنترلی هویت ، سومین عاملی است که می تواند سطوح فشارهای نا مناسب و آشفتگی را تعیین کند . یک نظام کنترل شده سخت گیر، نظامی است که تلاش می کند بین ارزیابی بازتاب شده ( نشانه های ورودی ) با هویت واقعی ( معیار ) تطابق تقریبا دقیقی بوجود آورد که این خود منجر به سطوح بالاتر و فراوان تری از فشارهای نامناسب ، بخصوص در محیط هایی با منابع سیال یا ارزیابی های بازتاب شده و متغیر می گردد . این سازگاری فراوان هم می تواند سبب شکست فرایندی دیگر شود و هم بوسیله فرایند های دیگر شکسته شود .
4- هویت های ضمنی35 : چهارمین منبع انقطاع نتیجه اجرای یک نقش ضمنی است . این حالت وقتی رخ می دهد که یک نقش برای اجرا تمرین شده است ، اما موانعی برای اجرای آن وجود دارد و بنابراین آن نقش اجرا نمی شود . در این موقع است که فرایند هویت شکسته می شود . افراد نیاز دارند که بازخوردها و اعمال را بیاموزند تا ادراک نامناسب از((خود)) را به منظور سازگاری آن با معیار هویت تغییر دهند . اما وقتی که یک نقش ضمنی و تصادفی وجود داشته باشد ، این عمل غیر ممکن است و افراد نمی توانند بین ادراک از خود و هویت سازگاری بوجود آورند . ( همان : 844-842 )
3-2 چارچوب نظری مورد استفاده تحقیق
نگاه ما به موضوع هویت یک نگاه جامعه شناختی است . حال این سوال مطرح است که آیا جامعه شناس باید خودرا صرفا به جامعه منحصر سازد یا می تواند فرد را هم کانون توجه قرار دهد . یا ترکیبی از این دو را بر گزیند . اگر اعتقاد بر این است که جامعه فرد را کنترل می کند ، به او شکل می دهد و او را هدایت می کند ، این استدلال در افراطی ترین شکل به این نتیجه گیری منتهی می شود که جامعه عملا هر طور که بخواهد ما را می سازد و فرد قدرت مقاومت ندارد . از این رو گاهی اوقات مدرسه را به این اتهام که افراد را مشروط می کند ، مورد انتقاد قرار داده اند . بدین معنی که تجربیات مدرسه دانش آموزان را چنان بطور کامل شکل می دهد که آنان نهایتاً هیچ توانایی یا قضاوتی به جز آنچه که در مدرسه می آموزند ندارند . شاید این استدلال جبر اجتماعی حقیقت داشته باشد . افراد جوان قطعا میزان قابل توجهی از صورت بندی های اجتماعی را تجربه می کنند . می توان گفت که جامعه رفتارها ، اخلاقیات و غیر آن را قالب گیری کرده و شکل می دهد و به سادگی می توان دید که این فرایند در زندگی ادامه می یابد . چون تطبیق شرط اولیه برای یک زندگی اجتماعی پاداش دهنده و راحت است . آیا می توان گفت که جامعه هم قدرت در قید قرار دادن و شکل دهی فرد را در دست دارد ؟ آیا این تحقیر هوش ، توانایی و قدرت قضاوت افراد نیست که بگوییم فردیت در اساس چیزیست جز آنچه به ما گفته شده است .
اگر اعتقاد بر این باشد که نیروی گرداننده این زندگی جمعی در واقع فردیت است. به بیان نظری هر آنچه که می خواهیم در مورد جامعه تبیین کنیم می توانیم با مراجعه به قابلیت ، خصوصیت یا فعالیتهای افراد تبیین نماییم . یعنی مردم فکر کنند که به دلخواه خود عمل می کنند و ایستار هایشان در اختیار خودشان است . با یک بینش به غایت فرد گرایانه چگونه می توانیم واقعیت جامعه را که قبلا به نظر می رسید حقیقت دارد ، تبیین نماییم .
پس لازم است موضعی میان دو قطب جامعه – فرد اتخاذ شود . با توجه به اینکه هویت اجتماعی از ابعاد ملی – دینی و خانوادگی مورد توجه است و نظریات متفاوتی نسبت به آن مطرح می باشد . به منظور تبیین جامع آن نیاز به یک نظریه ترکیبی احساس می شود . لذا در این تحقیق در خصوص جامعه پذیری به طور عام از دیدگاه کنش متقابل نمادی و جامعه پذیری فرهنگی از دیدگاه پارسونز وپایگاه اجتماعی- اقتصادی ، فرایند شکل گیری هویت ، از دیدگاه نظریه هویت پیتر بورک استفاده شده است .
فرایند جامعه پذیری در بر گیرنده تاثیرات متفاوتی است که در طول زندگی بر فرد وارد می آید در جریان تعامل اجتماعی است که فرد جامعه پذیر می شود . به عبارتی با ارزشها و هنجارهای گروه و جامعه خود آشنا می شود . با توجه به دیدگاه تعامل گرایان فرایند جامعه پذیری از طریق عاملانی چون خانواده ، دوستان ، مدرسه و رسانه های ارتباط جمعی و…. شکل می گیرد .
نظریات پیروان مکتب کنش متقابل نمادی همچون خود آینه سان کولی , مراحل بازی مید و نقش پذیری او باز گو کننده نقش جامعه پذیری در فرایند تعامل بین کنشگران اجتماعی می باشد . با نگاهی خاص و ویژه به جامعه پذیری می توان به جامعه پذیری فرهنگی پارسونز اشاره نمود . وی در مدل خود فرهنگ را در راس قرار می دهد و بر آنست که فرهنگ به صورت ارزشها و هنجارها تجسم می یابد و در نظام شخصیت ملکه ذهن می شود . بنابر این می توان این قضیه اساسی را استنباط نمود که هر چه جامعه پذیری فرهنگی بیشتر شکل گرفته هویت فرهنگی نیز بیشتر و قوی تر شکل خواهد گرفت . نظریه هویت بورک بر نقش پایگاه افراد در ارتباط باشکل گیری هویت تاکید خاص دارد . در پیوستاری که این نظریه مطرح می نماید ، افراد با در نظر گرفتن یک معیاری برای مقایسه هویت ((خود)) با آن در تلاش هستند . و این معیار همان چیزی است که ویژگیهای یک هویت را مشخص می سازد . در فرایند شکل گیری هویت اگر افراد هویت خود را با معیار مقایسه کنند و سازگاهای بین آنها وجود نداشته باشد حلقه هویت شکسته می شود . طبق این نظریه افراد با پایگاه بالاتر بیشتر با گروه خود تعیین هویت می شوند و بر همین اساس می توان قضیه زیر را استنتاج کرد : هر چه پایگاه اجتماعی – اقتصادی فرد بالاتر باشد , شکل گیری هویت اجتماعی وی قوی تر خواهد بود .
4-2 پرسش های تحقیق
1ـ آیا میزان رضایت از خود بر هویت اجتماعی دانش آموزان تاثیر دارد؟
2ـ آیا پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی والدین بر هویت اجتماعی دانش آموزان موثر است؟
3ـ آیا جنس دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان رابطه دارد؟
4ـ آیا میزان درونی شدن ارزشها در دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان مرتبط است؟
5ـ آیا هماهنگی ارزش های گروهی بر هویت اجتماعی دانش آموزان تاثیر می گذارد؟
6ـ آیا مورد تایید دیگران بودن با هویت اجتماعی دانش آموزان ارتباطی دارد؟
5-2 فرضیات تحقیق
1- بین جنس و هویت اجتماعی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
1/1- بین جنس و هویت دینی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
2/1- بین جنس و هویت خانوادگی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
3/1- بین جنس و هویت ملی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
2- هر قدرپایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش آموزان بالاترباشد هویت اجتماعی آنان قوی تر می باشد .
1/2- هر قدرپایگاه اقتصادی اجتماعی والدین دانش آموزان بالاترباشد هویت دینی آنان قوی تر می باشد .
2/2- هر قدرپایگاه اقتصادی اجتماعی والدین دانش آموزان بالاترباشد هویت خانوادگی آنان قویتر می باشد
3/2- هر قدرپایگاه اقتصادی اجتماعی والدین دانش آموزان بالاترباشد هویت ملی آنان قوی تر می باشد .
3- هر چه میزان رضایت دانش آموزان از خود بیشتر باشد هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد بود
1/3- هر چه میزان رضایت دانش آموزان از خود بیشتر باشد هویت دینی آنان قوی تر خواهد بود
2/3- هر چه میزان رضایت دانش آموزان از خود بیشتر باشد هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد بود
3/3- هر چه میزان رضایت دانش آموزان از خود بیشتر باشد هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود
4- هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت اجتماعی آنان قوی تری خواهد بود
1/4- هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت دینی آنان قوی تری خواهد بود
2/4- هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت خانوادگی آنان قوی تری خواهد بود
3/4- هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت ملی آنان قوی تری خواهد بود
5- هر چه میزان درونی کردن ارزشها در دانش آموزان بیشترباشد هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد داشت
1/5- هر چه میزان درونی کردن ارزشها در دانش آموزان بیشترباشد هویت دینی آنان قوی تر خواهد داشت
2/5- هر چه میزان درونی کردن ارزشها در دانش آموزان بیشترباشد هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد داشت
3/5- هر چه میزان درونی کردن ارزشها در دانش آموزبیشترباشد هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود
6- هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت اجتماعی آنان قوی تر است
1/6- هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت دینی آنان قوی تر است
2/6- هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت خانوادگی آنان قوی تر است
3/6- هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت ملی آنان قوی تر است
6-2الگوی نظری و تحلیلی تحقیق :
با استفاده از نظریات جامعه شناسان کنش متقابل نمادی (مید ، بلومر ، کولی ) و پارسونز و پیتربورک ، چهار چوب نظری این تحقیق شکل گرفته است و در این تحقیق هویت اجتماعی از سه بعد خانوادگی ، دینی و ملی و تحت تاثیر عواملی چون : جنس ،پایگاه اقتصادی اجتماعی ، درونی شدن ارزشها ، رضایت فرد ، تایید دیگران ، و هماهنگی ارزشها ی گروهی مورد سنجش و بررسی قرار گرفته است .

شکل 2-2 الگوی نظری و تحلیلی تحقیق : فرایند شکل گیری هویت اجتماعی، ابعاد و عوامل موثر

1-3 مقدمه
پس از بیان مبانی نظری و ارائه فرضیات در فصل پیش ، در این فصل پس از بیان نوع تحقیق به تعریف نظری و عملی متغیرهای تحقیق که در فرضیات مطرح شده است پرداخته و سپس به شاخص سازی متغیرهای مستقل و وابسته و تعیین قابلیت اعتماد شاخص ها از طریق آلفای کرانباخ و مشخص شدن اعتبار تحقیق می پردازیم و در ادامه جامعه آماری ، شیوه نمونه گیری ، تعیین حجم نمونه، واحد تحلیل، تکنیک ها و ابزارگردآوری اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات را بررسی خواهیم نمود .
2-3 نوع تحقیق :
در این تحقیق از روش پیمایشی جهت جمع آوری و سنجش داده ها و اثبات فرضیات استفاده می شود .
3-3 تعاریف نظری و عملی متغیرهای تحقیق
1-3-3 تعریف نظری متغیرهای تحقیق
درونی شدن ارزشها
((بلومر معتقد است که انسان در کنش پیوسته با جامعه یکی شده و در جامعه ذوب می شود . وقتی انسان از من اجتماعی استفاده می کند در حال همانند شدن است . (مید آن بخش از ذهن را که به دریافتهای انسان از محیط خارجی اش بر می گردد و حاصل درونی کردن هنجارها و توقعات اجتماعی است من اجتماعی نام می نهد) انسان در مرحله اول یاد می گیرد و همانند سازی می کند و یکی و ذوب می شود و با یکسان شدن در یک مجموعه و سیستم اجتماعی وارد می شود و بتدریج به مرحله تفسیر می رسد.)) (تنهایی ، 1374 : 473 )
مردم غالبا احساس می کنند تحت اجبار و فشار جامعه قرار دارند که آن چه را مایل به انجام آن نیستند، انجام دهند و این نشانه آن است که جامعه پذیری کامل نیست و ارزشها درونی نشده اند .
جنس : جنس در این تحقیق به معنی تفکیک شدن پاسخگویان در دو گروه پسر و دختر می باشد و این مفهوم برای همه روشن و بدیهی می باشد .
پایگاه اقتصادی اجتماعی 36
((پایگاه عبارتست از یک موقعیت در جامعه هر کسی در جامعه تعدادی پایگاه را اشغال می کند پایگاه شخص نشان می دهد که آن فرد در کجای جامعه قرار دارد و چگونه باید با دیگر مردم رابطه داشته باشد . بطور طبیعی یک شخص می تواند بطور همزمان چندین پایگاه داشته باشد ولی یکی از آنها معمولا پایگاه شغلی و مهمترین آنهاست یعنی موقعیتی که بیشتری اهمیت را در تثبیت هویت اجتماعی فرد دارد .))
(رابرتسون ، 1374: 91) پایگاه اجتماعی اقتصادی تاثیر بسزایی بر رشد نوجوان دارد . علت این تاثیر آن است که بین خانواده های طبقه اجتماعی- اقتصادی بالا، متوسط و پایین در زمینه امکان دسترسی به مسکن ، غذا ، پوشاک و نیز فرصت های آموزشی ، فرهنگی ، تفریحی و شغلی و نیز مراقبتهای بهداشتی تفاوتهای مهمی وجود دارد .
ارزشهای گروهی :
((ارزشها معیارهای مشترک فرهنگی است که بر اساس آن ربط اخلاقی ، زیبایی شناسی و یا شناختی موضوعات نگرش ، آرزوها و نیازها را می توان با هم مقایسه کرد و مورد داوری قرار داد . در بین کسانی که مجموعه ای از چنین معیارهایی سهیم اند این باور وجود دارد که این معیارها معتبرند و باید در ارزش گذاری هر موضوعی به کار گرفته شود . ))(جولیوس گولد ، 1376 : 48 )
از آنجا که مبدا هویت اجتماعی افراد از طریق تعلق به گروههای یک جامعه و ارزشهای اجتماعی آن گروههاست بنابراین چنانچه گروههای اجتماعی در یک جامعه خاص ارزشهای متجانس و همخوان و یا نزدیک به هم داشته باشند ، فردی که هویت خود را از گروههای متعدد می گیرد هویت اجتماعی قوی تری خواهد داشت .
رضایت از خود
رفتار گرایان اجتماعی و در مجموع تفسیر گرایان بر این باورند که انسان چیزی در درونش دارد که به برکت آن وقایع پدیده ها را تفسیر می کند . آنان انسان را موجودی تفسیر گر و معنا کننده می دانند . ((بنابراین انسان با آن قوه ذاتی که در درونش دارد در برابر کلیه عوامل به تفسیر می نشیند در اینجا مرحله ای در خود انسان رخ می دهد که آن را اشاره معانی به خود خویشتن می نامند یعنی انسان با خودش مباحثه و مشورت می کند که فلان کار را انجام بدهم یا ندهم . این همان مفهوم بازتابی بودن خود در نظام مید است. )) (تنهایی ، 1383 : 448) لذا فرد زمانی که به ارزیابی خویشتن می پردازد یا ارزیابی دیگران را در مورد خود می شنود ممکن است از آن چه هست راضی باشد یا از آن چه هست احساس نارضایتی کند .
تایید دیگران
((چارلز هورتون کولی در مفهوم خود آئینه سان درباره هویت اجتماعی فرد می گوید : تصور فرد از خودش ونوع احساسی که از خود دارد با رویکردی تعیین می شود که فرد فکر می کند دیگران نسبت به او دارند در واقع فرد تصور می کند در اذهان دیگران برداشتی از قیافه ، رفتار ، هدفها و کردارش وجود دارد و از طریق این تصور دیگران است درباره خود که فرد هویت می یابد . )) (ریتزر ، 1374 : 288)
هویت اجتماعی
((هویت اجتماعی اشاره به شناسایی خود در ارتباط با دیگران دارد . از این نظر هویت اجتماعی فرد از طریق عضویت او در گروههای متعدد اجتماعی بدست می آید . هربرت مید در ارتباط با این مفهوم به بحث تصور اجتماعی فرد از خودش اشاره می کند و معتقد است هویت فرد و یا همان تصور فرد از خودش چیزی نیست جز شناسایی یک فرد از خودش از نگاه دیگرانی که فرد با آنها در یک گروه یا گروههای متعدد حشر و نشر دارد و خود را به آن گروه یا گروههای اجتماعی متعلق می داند . در واقع هویت اجتماعی فرد را همان تعلقات او به گروههای اجتماعی عضویتش می سازد . نگاه به خود از نقطه نظر دیگرانی که با فرد در یک جامعه هم گروه هستند .)) ( ریتزر ، 1374 : 280)
در این تحقیق هویت اجتماعی بر اساس سه بعد هویت خانوادگی ، هویت دینی و هویت ملی بررسی می شود لذا لازم است که این هویت ها هم مورد تعریف نظری و عملی قرار گیرند .
هویت خانوادگی
خانواده :
((خانواده انسانی را می توان یک گروه نهادی شده زیستی اجتماعی تعریف کرد متشکل از چند فرد بالغ که (دست کم دو تای آنها بدون داشتن پیوند خونی و از دو جنس مخالف ازدواج کرده باشد ) فرزندان که زاده پیوند ازدواج افراد بالغند . حداقل نقش ها و وظایف خانواده عبارتست از :تامین رضایتمندی ها و نظارت در نیازهای عاطفی از جمله روابط جنسی ، ایجاد موقعیت اجتماعی فرهنگی برای تولید مثل مراقبت و پرورش اجتماعی فرزندان .)) (جولیوس گولد ، 1376 : 381)
هویت خانوادگی :
((آنچه که خانواده ها را از یکدیگر متمایز می کند شیوه های تربیتی والدین در جریان جامعه پذیری در خانواده ها می باشد . بخش مهمی از جامعه پذیری که در خانواده رخ می دهد الگوهای کنش متقابل اجتماعی در درون خانواده ممکن است مدلهای ناخواسته را برای شکل گیری رفتار و شخصیت بعدی کودکان یعنی زمانی که به سن بلوغ می رسند فراهم می سازد .)) (یان رابرتسون ، 1374 :128) هویت خانوادگی میزان تعلق و تعهد فرد نسبت به خانواده اش را مشخص می کند .
هویت دینی
دین :
((نظامی است یگانه از اعتقادات و اعمال مربوط به امور مقدس . این اعتقادات و اعمال کسانی را که به آنها باور دارند در یک اجتماع اخلاقی به نام کلیسا (سازمان دینی ) متحد می کنند .)) (توسلی ، 1380 : 62) (( با در نظر گرفتن تمامی انسانیت در همه زمانها می توان دین را همچون گرایش شدید انسان ها به سوی وجود والای خداوند یا نیروی برین یا احساس ساده وابستگی به آنان به منظور تبیین علل وجودی خویشتن در جهان و بازیابی معنایی برای هستی دانست . در نتیجه دین اعتقادات نسبت به این واقعیت ها و اشکالی که به خود می گیرند ، مناسک ، کیشها و اعمال گوناگون مذهبی را مشخص می کند . )) (آلن بیرو ، 1367 :74) با توجه به تعریف فوق دو عامل اعتقادات و اعمال متمایز کننده ادیان از یکدیگرند بنابراین هویت دینی میزان پایبندی اعتقادی و عملی فرد نسبت به دین اسلام می باشد .
هویت ملی
ملت :
ملت ، بزرگترین اجتماع مردم است که از طریق فرهنگ و آگاهی مشترک با یکدیگر متحد شده اند، گو آنکه یک ملت آب و خاک مشترکی دارد به طوری که اعضای آن از نظر مکان و سرزمین علائق مشترکی دارند . نیروی همه ، انسجام بخش ملت به درجات مختلف از احساس نیرومند آن نسبت به تاریخ خویش ، به مذهب خاص و منحصر به فردش که زبان را نیز شامل است سرچشمه می گیرد . ملت ممکن است به صورت یک اجتماع تاریخی و پیوند فرهنگی وجود داشته باشد بدون این که دارای استقلال سیاسی یا دوست ملی باشد .
هویت ملی :
احساس تعهد وتعلق به فرهنگ ، تاریخ ، سرزمین ، زبان و مذهب ایران (که هر کشوری را از کشورهای دیگر متمایز می کند )
2-3-3 تعریف عملی متغیرهای تحقیق
درونی شدن ارزشها
در این تحقیق از 8 گویه جهت درونی شدن ارزشها استفاده شده است تا مشخص شود . که تا چه اندازه دانش آموزان از روی میل و علاقه و یا از روی اجبار وادار به انجام ارزشها و هنجارها شده است . میزان اجبار بر اساس طیف لیکرت درجه بندی شده است یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد ( 5 ) و از شاخصهایی از قبیل اطاعت از والدین ،مقررات مدرسه، انجام خواسته های دوستان ،تاثیر رسانه های جمعی، رعایت نوبت ،عبور از چراغ قرمز، پرداخت بلیط و حضور به موقع در کلاس استفاده شده است تا مشخص شود که تا چه اندازه از روی ترس و اجبار و سرزنش و یا از روی میل و علاقه که نشانه درونی شدن ارزشهاست انجام شده است . در این تحقیق گزینه های اجبار خیلی کم نمره 5 و خیلی زیاد نمره 1 خواهد گرفت لذا بیشترین اجبار نمره 8 و کمترین اجبار نمره 40 خواهد گرفت و هر چه از سمت 8 به سمت 40 حرکت کنیم میزان اجبار کمتر و درونی شدن ارزشها بیشتر می شود و بالعکس و چنانچه بخواهیم در سه طبقه آنها را تقسیم بندی کنیم فاصله ی 8 تا 40 را به سه قسمت تقسیم می کنیم و طبقه بندی به این صورت خواهد بود .
18-8 درونی شدن کم
29-19 درون شدن متوسط
40-30 درونی شدن زیاد
پایگاه اقتصادی اجتماعی
به منظور سنجش پایگاه اقتصادی اجتماعی از تحصیلات پدر و مادر و در آمد خانواده استفاده شده است . و از 1 تا 6 نمره گذاری شده است .
تحصیلات پدر : بیسواد و ابتدایی(1) سیکل (2) دیپلم (3) فوق دیپلم (4) لیسانس(5) فوق لیسانس و بالاتر(6)
تحصیلات مادر : بیسواد و ابتدایی(1) سیکل (2) دیپلم (3) فوق دیپلم (4) لیسانس(5) فوق لیسانس و بالاتر(6)
200-0 هزار تومان (1) 400-200 هزار تومان(2) 600-400 هزار تومان(3) 800-600 هزار تومان(4)
یک میلیون تا800 (5) بالاتر از یک میلیون (6)
طبق گویه های فوق پایین ترین پایگاه اقتصادی اجتماعی نمره 3 و بالاترین پایگاه اقتصادی اجتماعی 18 خواهد بود و چنانچه بخواهیم آنها را در سه سطح رتبه بندی نمائیم فاصله3 تا 18 را به سه قسمت تقسیم می نمائیم و طبقه بندی چنین خواهد شد :
پایین 7-3
متوسط 13-8
بالا 18-14
میزان رضایت از خود
در این تحقیق میزان رضایت از خود از طریق 8 گویه که نشان دهنده رضایت از جنسیت ، وضعیت تحصیلی ، وضعیت جسمانی ، ویژگیهای اخلاقی و رفتاری ، استعداد و توانایی ، نحوه لباس پوشیدن ، قیافه و زندگی ، مورد سنجش قرار خواهد گرفت . و بر اساس طیف لیکرت درجه بندی خواهد شد یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد ( 5 ) کمترین رضایت نمره 8 و بیشترین رضایت نمره 40 خواهد بود و هر چه از سمت نمره 8 به سمت نمره 40 حرکت کنیم میزان رضایت افزایش می یابد . و چنانچه بخواهیم در سه سطح کم متوسط و زیاد آن را طبقه بندی کنیم فاصله بین 8 تا 40 را به سه قسمت تقسیم می نمائیم و طبقه بندی بدین صورت خواهد بود :
18- 8 رضایت کم
29-19 رضایت متوسط
40 -30 رضایت زیاد
ارزشهای گروهی :
هماهنگی ارزشهای گروهی از طریق 7 گویه سنجیده خواهد شد ( هماهنگی ارزشهای خانواده ، مدرسه ، دوستان ، ارزشهای اسلامی ، ارزشهای ملی) . و بر اساس طیف لیکرت درجه بندی خواهد شد یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد ( 5 ) کمترین هماهنگی نمره 7 و بیشترین هماهنگی نمره 35 خواهد گرفت و هر چه از نمره 7 به سمت نمره 35 حرکت کنیم میزان هماهنگی بیشتر خواهد شد و چنانچه آنها را به سه طبقه تقسیم بندی نمائیم فاصله ی 7 تا 27 را به سه قسمت تقسیم می نمائیم و طبقه بندی بدین صورت خواهد بود :
16 -7 هماهنگی کم
26 -17 هماهنگی متوسط
27- 37 هماهنگی زیاد
تائید دیگران
در این تحقیق در قالب 6 گویه از دانش آموزان خواسته می شود که اعلام نمایند رفتارشان تا چه اندازه مورد تائید خانواده ، دوستان ، مدرسه ، اقوام ، همسایه ها و جامعه می باشد . و بر اساس طیف لیکرت درجه بندی خواهد شد یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد ( 5 ) در این تحقیق کمترین میزان تایید نمره 6 و بیشترین میزان تایید نمره 30 خواهد بود و هر چه از نمره 6 به سمت نمره 30 حرکت کنیم میزان تایید بیشتر می شود و چنانچه در سه طبقه تقسیم بندی نمائیم فاصله ی 6تا 30 را به سه قسمت تقسیم می نمائیم و طبقه بندی بدین صورت می شود :
تایید کم 13-6
تایید متوسط 21-14
تایید زیاد 30-22
هویت اجتماعی
با توجه به اینکه هویت اجتماعی دانش آموزان در سه بعد ملی ، دینی و خانوادگی با تعداد 33 گویه مورد سنجش قرار می دهیم به ضعیفترین هویت اجتماعی نمره 33 و قوی ترین هویت اجتماعی نمره 165 اختصاص می یابد و چنانچه بخواهیم در سه سطح ضعیف ، متوسط و قوی هویت اجتماعی را مورد سنجش قرار دهیم فاصله ی 33 تا 165 را به سه قسمت تقسیم می نمائیم . طبقه بندی بدین صورت خواهد بود که :
هویت اجتماعی ضعیف : 76-33
هویت اجتماعی متوسط 120-77
هویت اجتماعی قوی 165-121
هویت خانوادگی :
در این تحقیق 4 گویه مربوط به میزان تعلق فرد نسبت به خانواده که شامل (پذیرش و مقبولیت فرزند ، مشورت کردن با فرزند ، علاقه مند به خانواده ، تامین نیازهای فرزند) و 4 گویه مربوط به میزان تعهد فرد نسبت به خانواده که شامل (میزان همکاری با خانواده ، میزان احترام به والدین ، میزان پایبندی به قوانین خانواده و میزان عملی کردن انتظارات والدین) مورد سنجش قرار می گیرد . . و بر اساس طیف لیکرت درجه بندی خواهد شد یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد ( 5 ) در مجموع 8 گویه بیشترین نمره بدست آمده 40 و کمترین نمره 8 خواهد بود نمره 8 نشانه هویت خانوادگی ضعیف و نمره 40 نشانه هویت خانوادگی قوی خواهد بود و هر چه از سمت 8 به سمت 40 افزایش بیابد هویت خانوادگی قوی تر خواهد داشت . و چنانچه بخواهیم هویت خانوادگی را در سه سطح ضعیف ، متوسط و قوی طبقه بندی نمائیم فاصله ی 8 تا 40 را به سه قسمت تقسیم می نمائیم و طبقه بندی بدین صورت خواهد بود که :
18 -8 هویت خانوادگی ضعیف
29- 19 هویت خانوادگی متوسط
40-30هویت خانوادگی قوی
هویت دینی :
در این تحقیق 8گویه مربوط به اعتقادات دینی فرد که شامل (اعتقاد به خدا، اعتقاد به فرشتگان ، اعتقاد به شیطان ، اعتقاد به بهشت و جهنم ، اعتقاد به پیامبر و ائمه . علاقمندی به اسلام ، باور به کامل بودن دین اسلام ، احساس بیزاری به دشمنان اسلام ) و 6 گویه مربوط به اعمال دینی فرد که شامل (نماز خواندن ، قرآن خواندن ، روزه گرفتن ، مسجد رفتن ، زیارت و دعا و توسل ) می باشد . و این 14 گویه بر اساس طیف لیکرت درجه بندی خواهد شد یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد (5) . نمره 14 نشانه هویت دینی ضعیف و نمره 70 نشانه هویت دینی قوی می باشد و هر چه از سمت 14 به طرف 70 نمرات افزایش بیابد نشانه قوی تر شدن هویت دینی می باشد و چنانچه در سه سطح ضعیف متوسط و قوی طبقه بندی نمائیم و فاصله ی بین 14 تا 70 را به سه قسمت مساوی تقسیم می نمائیم و طبقه بندی بدین صورت خواهد بود که :
32 – 14 هویت دینی ضعیف
15-33 هویت دینی متوسط
70 -52 هویت دینی قوی
هویت ملی :
در این تحقیق 11 گویه مربوط به میزان تعلق فرد و تعهد فرد نسبت به ایرانی بودن مطرح شده است . . و بر اساس طیف لیکرت درجه بندی خواهد شد یعنی خیلی کم ( 1 ) کم ( 2 ) متوسط (3 ) زیاد (4 ) خیلی زیاد ( 5 ) کمترین نمره هویت ملی برای پاسخگویان نمره 11 و بیشترین نمره هویت ملی 55 می باشد . و هر چه از سمت نمره 11 به سمت نمره 55 حرکت کنیم هویت ملی پاسخگویان قوی تر می شود و چنانچه بخواهیم آن را در سه سطح تقسیم بندی نمائیم فاصله ی 11 تا 55 را به سه قسمت مساوی تقسیم می نمائیم و طبقه بندی بدین صورت خواهد بود :
25-11 هویت ملی ضعیف
40-26 هویت ملی متوسط
55 -41 هویت ملی قوی
4-3 متغیرهای مستقل و وابسته
در این تحقیق متغیرهای مستقل عبارتند از : جنس ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، میزان رضایت از خود ، تایید دیگران ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، درونی شدن ارزشها همچنین در این تحقیق متغیر وابسته عبارتست از هویت اجتماعی دانش آموزان که در سه بعد هویت خانوادگی ، هویت دینی و هویت ملی مورد بررسی و سنجش قرار می گیرد .

5-3 شاخص سازی متغیرهای تحقیق
1-5-3- شاخص سازی متغیرهای مستقل شماره سوال در پرسشنامه
جنس 1

پایگاه اقتصادی اجتماعی

میزان رضایت از خود

مورد تائید دیگران بودن

شماره سوال در پرسشنامه

درونی شدن ارزشها

هماهنگی ارزشهای گروهی

2-5-3 شاخص سازی متغیرهای وابسته
هویت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته با سه شاخص هویت خانوادگی ، دینی ، ملی مورد سنجش قرار می گیرد
شماره سوال در پرسشنامه

تعلق

تعهد

اعتقادات دینی

اعمال دینی

شماره سوال در پرسشنامه

شماره سوال در پرسشنامه

تعلق

تعهد

6-3- قابلیت اعتماد شاخصها (آلفای کرانباخ)
جدول 1-3 بیانگر میزان آلفای کرانباخ یا قابلیت اعتماد شاخصها می باشد و ضریب روایی برای گویه های هر متغیر مشخص شده است . مطابق جدول میزان روایی به طور متوسط 77% می باشد و با توجه به اینکه آلفای بدست آمده برای هر متغیر باید دست کم 70% باشد تا بتوان مقیاس را دارای پایایی (روایی) به شمار آورد . لذا ضریب روایی شاخصهای این تحقیق از اعتماد لازم برخوردار می باشد .

جدول 1-3 میزان آلفای کرانباخ متغیرها
شاخص
تعداد گویه
ضریب آلفا
رضایت از خود
8
75%
تایید دیگران
6
83%
درونی کردن ارزشها
8
71%
هماهنگی ارزشهای گروهی
7
74%
هویت دینی
14
72%
هویت خانوادگی
8
88%
هویت ملی
11
77%

7-3 اعتبار تحقیق :
اعتبار گویه ها در این تحقیق از نوع اعتبار محتوایی و از طریق اعتبار صوری تعیین شد و با مراجعه به اساتید و نظر کارشناسان اعتبار گویه ها مورد تائید قرار گرفت .
3 – جامعه آماری :
جامعه آماری این تحقیق را کلیه دانش آموزان پایه اول و دوم و سوم متوسطه شهر نیشابور تشکیل می دهند . مجموع کل این دانش آموزان بر اساس نظر دایره آمار اداره آموزش و پروش نیشابور 15336 نفر می باشند که 7790 نفر آنها پسر و 7546 نفر دختر هستند . بر این اساس از مجموع کل دانش آموزان متوسطه نیشابور 80/50 درصد پسران و 20/49 درصد را دختران تشکیل می دهند .

2-3 جدول تعداد دانش آموزان مقطع متوسطه شهر نیشابور به تفکیک جنس در رشته تحصیلی در پایه های مختلف در سال تحصیلی 86-85
جنس
پسر
دختر
جمع
پایه
پایه اول
پایه دوم
پایه سوم
پایه اول
پایه دوم
پایه سوم

رشته تحصیلی

عمومی
3121
35/20%

27868
04/18%

5889
40/38%
علوم انسانی

368
4/2%
304
98/1%

627
09/4%
646
20/4%
1945
68/12%
علوم تجربی

301
96/1%
310
02/2%

700
56/4%
775
05/5%
2086
60/13%
ریاضی فیزیک

436
84/2%
443
89/2%

317
07/2%
313
04/2
1509
84/9%
فنی و حرفه ای

586
82/3%
621
05/4%

176
15/1%
216
41/1%
1599
43/10%
کار و دانش

617
02/4%
683
45/4%

475
10/3%
533
47/3%
2308
05/15%
جمع
3121
35/20%
2308
05/15
2361
40/18%
2768
04/18%
2295
96/14%
2483
20/16
15336

9-3 تعیین حجم نمونه و شیوه نمونه گیری
1-9-3 حجم نمونه
در تحقیق حاضر دانش آموزان دختر و پسر به عنوان دو طبقه در نظر گرفته شد و بر اساس فرمول کوکران :

درصد احتمال صحت بر مبنای 95 درصد 96/1= T
جنس پسر 5/0=q
جنس دختر 5/0=p
محدوده اطمینان 05/0 = d
جامعه آماری 15336 = N

بر اساس فرمول فوق حجم نمونه 375 نفر تعیین می شود و با توجه به اینکه 80/50 درصد دانش آموزان پسر و 20/49 درصد دانش آموزان دختر می باشند . حجم نمونه ما به تفکیک جنس بدین قرار می باشد : تعداد دختران 185 و تعداد پسران 190 نفر مشخص گردید .

جدول3-3 توزیع حجم نمونه به تفکیک پایه تحصیلی و جنس به شرح ذیل می باشد :
جنس پایه
پایه اول
پایه دوم
پایه سوم
جمع
پسر
76
56
58
190
دختر
68
56
61
185
جمع
144
112
119
375

2-9-3 شیوه نمونه گیری
شیوه ی نمونه گیری قشر بندی شده ی دو مرحله ای سیستماتیک متناسب با حجم طبقه می باشد . (حجم نمونه به تفکیک جنس ، پایه و رشته تحصیلی در جدول 4-3 مشخص شده است ) ابتدا برای رشته های نظری سه دبیرستان پسرانه و سه دبیرستان دخترانه و برای رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش هر کدام یک هنرستان پسرانه و یک هنرستان دخترانه به صورت قرعه انتخاب شدند و در مرحله ی دوم در هر دبیرستان تعدادی از کلاس ها به صورت قرعه مشخص و دانش آموزان متناسب با جدول 4-3 حجم نمونه در هر کلاس به صورت سیستماتیک و با فاصله ی معین و به صورت تصادفی انتخاب شدند .

جدول 4-3 توزیع حجم نمونه بر اساس جنس در رشته تحصیلی

دانش آموزان پسر
دانش آموزان دختر

رشته پایه
اول
دوم
سوم
اول
دوم
سوم
جمع
عمومی
76
–
–
68
–
–
144
انسانی
–
9
7
–
15
16
47
تجربی
–
8
8
–
17
19
52
ریاضی
–
11
11
–
8
8
38
فنی و حرفه ای
–
14
15
–
4
5
38
کار ودانش
–
14
17
–
12
13
56
جمع
76
56
58
68
56
61
375

10-3 واحد تحلیل :
در تحقیق حاضر آنچه که واحد تحلیل بوده و مورد بررسی قرار می گیرد یک دانش آموز پسر یا دختر در یکی از پایه های اول ، دوم و سوم مقطع متوسطه می باشد .
11-3 تکنیکها و ابزارهای جمع آوری داده ها و اطلاعات :
در این تحقیق برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از پرسشنامه استفاده می شود .
12-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها
داده ها در دو سطح آمار و توصیفی و آمار و استنباطی با کمک نرم افزار spss که مخصوص داده های علوم اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند . از آزمونهای آماری t-test و ضریب بستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره به روش مرحله ای وتحلیل مسیر استفاده شده است .

فصل چهارم
یافته ها و دستاوردهای تحقیق

1-4-مقدمه:
دراین فصل به توصیف متغیر های تحقیق می پردازیم.هر متغیر از نظرفراوانی ، درصد فراوانی ،درصد تراکمی توصیف می شود. همچنین برای متغیر های فاصله ای از پارامتر های توصیفی مانند میانگین، میانه ، نما، انحراف معیار استفاده می شود و نمودارهای مربوط به متغیر های مستقل و وابسته ترسیم خواهد شد.
2-4- توصیف متغیر ها
1-2-4- جنس
جدول1-4- نشان دهنده توزیع دانش آموزان بر حسب جنس می باشد. همان طور که در جدول مشاهده می شود 7/50درصد پاسخگویان پسر و3/49درصد پاسخگویان دختر می باشند.
جدول 1-4- توزیع دانش آموزان بر حسب جنس
جنس
تعداد
درصد
پسر
190
7/50
دختر
185
3/49
جمع
375
100

2-2-4- پایه تحصیلی
جدول2-4- نشان دهنده توزیع دانش آموزان بر حسب پایه تحصیلی می باشد. همان طور که در جدول مشاهده می شود 2/38درصد پاسخگویان پایه اول و7/29درصد پاسخگویان پایه دوم و1/32 درصد پاسخگویان پایه سوم می باشند و یک نفرهم پایه تحصیلی خود رامشخص نکرده است
جدول 2-4- توزیع دانش آموزان بر حسب پایه تحصیلی
پایه
تعداد
درصد
اول
143
2/38
دوم
111
7/29
سوم
120
1/32
جمع
374
100
تعداد بی جواب= 1 مورد
3-2-4-رشته تحصیلی
جدول3-4- نشان دهنده توزیع دانش آموزان بر حسب رشته تحصیلی می باشد. همان طور که در جدول مشاهده می شود 3/36درصد پاسخگویان رشتهعمومی( اول) ،5/12درصد پاسخگویان رشته علوم انسانی ،4/14 درصد پاسخگویان علوم تجربی، 7/10درصدپاسخگویان رشته ریاضی فیزیک،2/11درصدپاسخگویان رشته فنی و حرفه ای و9/14 درصدرشته کارودانش می باشند.

جدول 3-4- توزیع دانش آموزان بر حسب رشته تحصیلی
رشته تحصیلی
تعداد
درصد
عمومی
136
3/36
علوم انسانی
47
5/12
علوم تجربی
54
4/14
ریاضی و فیزیک
40
7/10
فنی و حرفه ای
42
2/11
کار و دانش
56
9/14
جمع
375
100
4-2-4 تحصیلات پدر
جدول 4-4-توزیع دانش آموزان بر حسب تحصیلات پدر را نشان می دهد.همان طور که در جدول نشان داده می شود بیشترین فراوانی مربوط است به تحصیلات پدرانی که بی سواد یا ابتدایی بوده اند یعنی 43 درصد و بقیه6/32درصد سیکل، 5/15درصددیپلم 1/5درصد فوق دیپلم،2/3درصدلیسانس و 5/0درصدفوق لیسانس و بالاتر بوده اند ودر مجموع 2/91درصد تحصیلات پدر دانش آموزان دیپلم و پایین تر می باشند

جدول 4-4- توزیع دانش آموزان بر حسب تحصیلات پدر
تحصیلات پدر
تعداد
درصد
درصدتراکمی
بیسواد و ابتدایی
161
43
43
سیکل
122
6/32
7/75
دیپلم
58
5/15
2/91
فوق دیپلم
19
1/5
3/96
لیسانس
12
2/3
5/99
فوق لیسانس و بالاتر
2
5/0
100
جمع
374
100

تعداد بی جواب= 1 مورد
میانگین=94/1 میانه=2 مد=1 انحراف معیار=07/1
5-2-4 تحصیلات مادر
جدول 5-4توزیع دانش آموزان بر حسب تحصیلات مادر را نشان می دهد.همان طور که در جدول نشان داده می شود بیشترین فراوانی مربوط است به تحصیلات مادرانی که بی سواد یا ابتدایی بوده اند یعنی 7/58 درصد و بقیه4/28درصد سیکل، 1/9درصددیپلم3/1درصد فوق دیپلم،9/1درصدلیسانس و 5/0درصدفوق لیسانس و بالاتر بوده اند ودر مجموع 2/96درصد تحصیلات مادر دانش آموزان دیپلم و پایین تر می باشند.

جدول 5-4- توزیع دانش آموزان بر حسب تحصیلات مادر
تحصیلات مادر
تعداد
درصد
درصدتراکمی
بیسواد و ابتدایی
219
7/58
7/58
سیکل
106
4/28
1/87
دیپلم
34
1/9
2/96
فوق دیپلم
5
3/1
6/97
لیسانس
7
9/1
5/99
فوق لیسانس و بالاتر
2
5/0
100
جمع
373
100

تعداد بی جواب= 2 مورد
میانگین=61/1 میانه=1 مد=1 انحراف معیار=91/0
6-2-4درآمد ماهانه خانواده
جدول 6-4نشان دهنده توزیع دانش آموزان بر حسب درآمد ماهانه خانواده می باشد.همان طور که در جدول نشان داده می شود بیشترین فراوانی مربوط است به درآمد ماهانه خانواده هایی که کمتر از 200هزارتومان درآمد دارند یعنی 5/42درصد و بقیه 9/37درصد200 تا400 هزارتومان،6/10 درصدبین 400 تا600 هزار تومان ،1/4درصد بین600 تا800 هزارتومان ،4/1درصد بین 800هزار تا یک میلیون تومان و 5/3 درصد بالاتر از یک میلیون تومان درآمد دارند و در مجموع 5/80 درصددانش آموزان در آمد ماهانه خانواده هایشان کمتر از 400هزارتومان می باشد.

جدول 6-4- توزیع دانش آموزان بر حسب درآمد ماهانه خانوار
درآمد ماهانه
تعداد
درصد
درصدتراکمی
200-0 هزار تومان
157
5/42
5/42
400-200 هزار تومان
140
9/37
5/80
600-400 هزار تومان
39
6/10
1/91
800-600 هزار تومان
15
1/4
1/95
800 هزار تا 1 میلیون تومان
5
4/1
5/96
بالاتر از1 میلیون تومان
13
5/3
100
جمع
369
100

تعداد بی جواب= 6 مورد
میانگین=94/1 میانه=2 مد=1 انحراف معیار=17/1

7-2-4 میزان رضایت از خود
جدول 7-4 نشان دهنده توزیع دانش اموزان بر حسب میزان رضایت از خودمی باشد.همان طورکه در جدول مشاهده می شود 1/1 در صد از پاسخگویان میزان رضایت از خود را در سطح پایین و 9/41 درصد پاسخگویان در سطح متوسط و 1/57 درصد پاسخگویان در سطح بالا اعلام نموده اند .
جدول 7-4- توزیع دانش آموزان بر حسب میزان رضایت از خود
میزان رضایت از خود
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
4
1/1
1/1
متوسط
157
9/41
9/42
بالا
214
1/57
100
جمع
375
100

میانگین=10/30 میانه=31 مد=32 انحراف معیار=14/5

نمودار 1-4توزیع درصد دانش آموزان بر حسب میزان رضایت از خود

8-2-4 موردتایید دیگران بودن
جدول 8-4 نشان دهنده ی توزیع دانش آموزان بر حسب مورد تایید دیگران بودن است همانطور که در جدول مشاهده می شود2/4 درصد پاسخگویان در سطح پایین ،5/35 درصد در سطح متوسط و 1/62 درصد در سطح بالا خود رامورد تایید دیگران می دانند .
جدول 8-4- توزیع دانش آموزان بر حسب مورد تایید دیگران بودن
مورد تایید دیگران بودن

تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
9
4/2
4/2
متوسط
133
5/35
9/37
بالا
233
1/62
100
جمع
375
100

میانگین=36/22 میانه=23 مد= 22 انحراف معیار=06/4

نمودار 2-4توزیع درصد دانش آموزان بر حسب تائید دیگران

9-2-4 درونی کردن ارزشها
جدول9-4 توزیع دانش اموزان را برحسب درونی کردن ارزشها نشان می دهد . همان طور که در جدول مشاهده می شود 6/1 درصد پاسخگویان در سطح پایین ،48درصد پاسخگویان در سطح متوسط و 4/50درصد پاسخگویان در سطح بالا ارزشها را درونی کرده اند
جدول 9-4- توزیع دانش آموزان بر حسب درونی کردن ارزش ها
درونی کردن ارزش ها
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
6
6/1
6/1
متوسط
180
48
6/49
بالا
189
4/50
100
جمع
375
100

میانگین=37/29 میانه=30 مد=30 انحراف معیار=30/5

نمودار 3-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب درونی کردن ارزشها

10-2-4-هماهنگی ارزشهای گروهی
جدول 10-4نشان دهنده توزیع دانش اموزان بر حسب هماهنگی ارزشهای گروهی می باشد. همان طورکه در جدول مشاهده می شود4/2درصد پاسخگویان در سطح پایین، 7/58درصد پاسخگویان در سطح متوسط و 9/38درصد پاسخگویان درسطح بالا ارزشهای گروهی آنان با یکدیگرهماهنگ می باشد.

جدول 10-4- توزیع دانش آموزان بر حسب هماهنگی ارزش های گروهی
هماهنگی ارزش های گروهی
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
9
4/2
4/2
متوسط
220
7/58
1/61
بالا
146
9/38
100
جمع
375
100

میانگین=21/25 میانه=25 مد=24 انحراف معیار=55/ 4

نمودار 4-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب هماهنگی ارزشهای گروهی

11-2-4 پایگاه اقتصادی- اجتماعی
جدول 11-4توزیع دانش اموزان رابر حسب پایگاه اقتصادی – اجتماعی نشان می دهد . همان طور که در جدول مشاهده میشود 5/83درصد پاسخگویان دارای پایگاه اقتصادی- اجتماعی پایین 16درصد پاسخگویان دارای پایگاه اقتصادی- اجتماعی متوسط و5/0درصد پاسخگویان دارای پایگاه اقتصادی -اجتماعی بالا می باشند.

جدول 11-4- توزیع دانش آموزان بر حسب پایگاه اقتصادی- اجتماعی
پایگاه اجتماعی اقتصادی
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
313
5/83
5/83
متوسط
60
16
5/99
بالا
2
5/0
100
جمع
375
100

میانگین=45/5 میانه=5 مد=3 انحراف معیار=35/2

نمودار 5-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب پایگاه اقتصادی- اجتماعی

12-2- 4 -هویت دینی
جدول 12-4 نشان دهنده توزیع دانش آموزان بر حسب میزان هویت دینی می باشد همان طورکه در جدول مشاهده می شود5/0درصدپاسخگویان دارای هویت دینی پایین، 5/11درصد دارای هویت دینی متوسط و 88 درصددارای هویت دینی بالا می باشند .

جدول 12-4- توزیع دانش آموزان بر حسب میزان هویت دینی
میزان هویت دینی
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
2
5/0
5/0
متوسط
43
5/11
12
بالا
330
88
100
جمع
375
100

میانگین=60 میانه=62 مد=63 انحراف معیار=62/7

نمودار 6-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب هویت دینی

13-2-4 -هویت خانوادگی
جدول 13-4توزیع دانش آموزان را بر حسب میزان هویت خانوادگی نشان می دهد .همان طور که درجدول مشاهده می شود6/1درصددارای هویت خانوادگی پایین،3/17درصد دارای هویت خانوادگی متوسط و1/81درصددارای هویت خانوادگی بالا می باشند.

جدول 13-4- توزیع دانش آموزان بر حسب میزان هویت خانوادگی
میزان هویت خانوادگی
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
6
6/1
6/1
متوسط
65
3/17
9/18
بالا
304
1/81
100
جمع
375
100

میانگین=09/33 میانه=34 مد=32 انحراف معیار=13/5

نمودار 7-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب هویت خانوادگی

14-2-4 -هویت ملی
جدول 14-4 نشان دهنده توزیع دانش آموزان بر حسب میزان هویت ملی می باشد. مطابق جدول، 9/1درصدپاسخگویان دارای هویت ملی پایین، 4/18درصد دارای هویت ملی متوسط و7/79 درصد دارای هویت ملی بالا می باشند .
جدول 14-4- توزیع دانش آموزان بر حسب میزان هویت ملی
میزان هویت ملی
تعداد
درصد
درصد تراکمی
پایین
7
9/1
9/1
متوسط
69
4/18
3/20
بالا
299
7/79
100
جمع
375
100

میانگین=96/46 میانه=48 مد=53 انحراف معیار=19/9

نمودار 8-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب هویت ملی

15-2-4 هویت اجتماعی
جدول 15-4توزیع دانش اموزان بر حسب میزان هویت اجتماعی می باشد . همان طور که در جدول مشاهده می شود8/0 درصدپاسخگویان دارای هویت اجتماعی پایین،7/38درصد اسخگویان دارای هویت اجتماعی متوسط و5/60 درصد دانش اموزان دارای دارای هویت اجتماعی بالا می باشند.

جدول 15-4- توزیع دانش آموزان بر حسب میزان هویت اجتماعی
میزان هویت اجتماعی
تعداد
درصد
در صد تراکمی
پایین
3
8/0
8/0
متوسط
145
7/38
5/39
بالا
227
5/60
100
جمع
375
100

میانگین=05/140 میانه=142 مد=148 انحراف معیار=39/17

نمودار 9-4 درصد توزیع دانش آموزان بر حسب هویت اجتماعی

1-5 مقدمه
در این فصل به تحلیل وتبیین روابط بین متغیر های مستقل و وابسته می پردازیم وکلیه فرضیات تحقیق را مورد آزمون قرار می دهیم و با توجه به ضریب همبستگی پیرسون وسطح معنا داری ،فرضیات اثبات یا رد خواهد شد . در پایان با توجه به رگرسیون های چند گانه ((تحلیل چند متغیری)) عواملی که مستقیما برمتغیر های وابسته تاثیر می گذارند مشخص می شوندوهمچنین عواملی که به طور مستقیم بر متغیرهای وابسته تاثیری ندارند، توضیح داده خواهد شد
2-5- آزمون فرضیات
فرضیه1 : بین جنس وهویت اجتماعی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد.
1-2-5 رابطه ی بین جنس و هویت اجتماعی
جدول 1-5- نشان دهنده آزمون تفاوت میانگین هویت اجتماعی بر حسب جنس می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود میانگین هویت اجتماعی برای پاسخگویان پسر 66/138 و برای دختران49/141 می باشد که با توجه به مقدار T به دست آمده (24/2) و سطح معنی داری(115/0) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت معنا داری بین هویت اجتماعی پسران و دختران وجود ندارد.بنابر این فرضیه1 تایید نشد
جدول 1-5- آزمون تفاوت میانگین هویت اجتماعی بر حسب جنس
جنس
فراوانی
میانگین نمره هویت اجتماعی
انحراف معیار
مقدار T
سطح معنا داری
پسر
190
66/138
51/18
58/1-
115/0
دختر
185
49/141
10/16

فرضیه 1/1:بین جنس و هویت دینی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
1-1-2-5 رابطه بین جنس و هویت دینی
جدول 2-5 نشان دهنده آزمون تفاوت میانگین هویت دینی بر حسب جنس می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود میانگین هویت دینی برای پاسخگویان پسر 14/59 و برای دختران 89/60 می باشد که با توجه به مقدار T به دست آمده (24/2-) و سطح معنی داری(026/0) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت معنا داری بین هویت دینی پسران و دختران وجود دارد. به عبارت دیگر میزان هویت دینی دختران بیشتر از هویت دینی پسران است.بنابراین فرضیه 1/1 تایید شد .
جدول 2-5 آزمون تفاوت میانگین هویت دینی بر حسب جنس
جنس
فراوانی
میانگین نمره هویت دینی
انحراف معیار
مقدار T
سطح معنا داری
پسر
190
14/59
16/7
24/2-
026/0
دختر
185
89/60
01/8

فرضیه 2/1: بین جنس وهویت خانوادگی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
2-1-2-5 رابطه بین جنس و هویت خانوادگی
جدول 3-5 نشان دهنده آزمون تفاوت میانگین هویت خانوادگی بر حسب جنس می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود میانگین هویت خانوادگی برای پاسخگویان پسرو دختران09/33می باشد که با توجه به مقدار T به دست آمده (005/0) و سطح معنی داری(0996/0) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت معنا داری بین هویت خانوادگی پسران و دختران وجود ندارد. لذا فرضیه 2/1تایید نمی شود .

جدول 3-5 آزمون تفاوت میانگین هویت خانوادگی بر حسب جنس
جنس
فراوانی
میانگین نمره خانوادگی
انحراف معیار
مقدار T
سطح معنا داری
پسر
190
09/33
26/5
005/0-
996/0
دختر
185
09/33
01/5

فرضیه1/3 : بین جنس وهویت ملی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد
3-1-2-5 رابطه ی بین جنس وهویت ملی
جدول 4-5 نشان دهنده آزمون تفاوت میانگین هویت ملی بر حسب جنس می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود میانگین هویت ملی برای پاسخگویان پسر43/46 و برای دختران50/47 می باشد که با توجه به مقدار T به دست آمده (13/1-) و سطح معنی داری(285/0) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت معنا داری بین هویت ملی پسران و دختران وجود ندارد.بنابراین فرضیه1/3 تایید نشد .
جدول 4-5 آزمون تفاوت میانگین هویت ملی بر حسب جنس
جنس
فراوانی
میانگین نمره هویت ملی
انحراف معیار
مقدار T
سطح معنا داری
پسر
190
43/46
35/10
13/1-
258/0
دختر
185
50/47
81/7

فرضیه2:هر چه پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان بالا تر باشد هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد بود.
2-2-5 رابطه ی بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان با هویت اجتماعی
نتایج جدول 5-5 بیانگر رابطه بین پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت اجتماعی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین پایگاه اقتصادی- اجتماعی با هویت اجتماعی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری به دست آمده (421/0) و ضریب همبستگی (04 /0=r) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی وجود ندارد. یعنی هر چه پایگاه اقتصادی- اجتماعی دانش آموزان افزایش یا کاهش یابد ،در هویت اجتماعی آنان تاثیری نمی گذارد.بنابراین فرضیه ی 2 تایید نشد.
جدول 5- 5 همبستگی پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت اجتماعی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
پایگاه اقتصادی اجتماعی
04/0-
421/0

فرضیه 1/2: هر چه پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان بالا تر باشد هویت دینی آنان قوی تر خواهد بود.
1-2-2-5 رابطه ی بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی با هویت دینی
نتایج جدول6-5 بیانگر رابطه بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی باهویت دینی دانش آموزان می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود، بین پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت دینی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (559/0) و ضریب همبستگی (03/0 – = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی وجود ندارد. یعنی با کاهش یا افزایش در میزان پایگاه اقتصادی اجتماعی ، تغییر قابل محسوسی در هویت دینی دانش آموزان به وجود نمی آید.بنابراین فرضیه 1/2 تایید نشد.
جدول 6- 5 همبستگی پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت دینی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
پایگاه اقتصادی اجتماعی
03/0-
559/0

فرضیه 2/2: هر چه پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان بالا تر باشد هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد بود.
2-2-2-5 رابطه ی بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان با هویت خانوادگی
نتایج جدول7-5 بیانگر رابطه بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی باهویت خانوادگی دانش آموزان می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود، بین پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت خانوادگی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (001/0) و ضریب همبستگی ( 17/0= r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان پایگاه اقتصادی اجتماعی ، هویت خانوادگی دانش آموزان افزایش می یابد.بنابراین فرضیه 2/2 تایید شد.

جدول 7- 5 همبستگی پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت خانوادگی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
پایگاه اقتصادی اجتماعی
17/0
001/0

فرضیه 3/2: هر چه پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان بالا تر باشد هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود.
3-2-2-5 رابطه ی بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی دانش آموزان با هویت ملی
نتایج جدول 8-5 بیانگر رابطه بین پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت ملی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین پایگاه اقتصادی- اجتماعی با هویت ملی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری به دست آمده (004/0) و ضریب همبستگی (15 /0-=r) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان به صورت منفی همبستگی وجود دارد. یعنی هر چه پایگاه اقتصادی- اجتماعی دانش آموزان افزایش می یابد ،هویت ملی آنان کاهش می یابد .بنابراین فرضیه ی 2/3 به صورت معکوس تایید می شود.
جدول 8-5 همبستگی پایگاه اقتصادی اجتماعی با هویت ملی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
پایگاه اقتصادی اجتماعی
15/0-
004/0

فرضیه ی3:هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد بود.
3-2-5 رابطه ی بین رضایت فرد ازخود با هویت اجتماعی
نتایج جدول 9-5 بیانگر رابطه بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت اجتماعی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت اجتماعی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (42/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مثبت و مستقیم وجوددارد.یعنی با افزایش میزان رضایت از خود هویت اجتماعی هم افزایش می یابد.بنابراین فرضیه ی 3 تایید شد.
جدول 9-5 همبستگی رضایت فرد از خود با هویت اجتماعی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
رضایت از خود
42/0
000/0

فرضیه ی 1/3:هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت دینی آنان قوی تر خواهد بود.
1-3-2-5 رابطه ی بین رضایت فرد ازخود با هویت دینی
نتایج جدول 10-5 بیانگر رابطه بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت دینی دانش آموزان می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود، بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت دینی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (29/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مثبت و مستقیم وجوددارد.یعنی با افزایش میزان رضایت از خود هویت دینی هم افزایش می یابد.بنا بر این فرضیه ی 1/ 3 تایید شد.
جدول 10- 5 همبستگی رضایت فرد از خود با هویت دینی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
رضایت از خود
29/0
000/0

فرضیه ی 2/3:هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد بود.
2-3-2-5 رابطه ی بین رضایت فرد ازخود با هویت خانوادگی
نتایج جدول 11-5 بیانگر رابطه بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت خانوادگی دانش آموزان می باشد. همانطور که در جدول ملاحظه می شود، بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت خانوادگی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (55/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مثبت و مستقیم وجوددارد.یعنی با افزایش میزان رضایت از خود هویت خانوادگی هم افزایش می یابد.بنا بر این فرضیه ی 2/ 3 تایید شد.
جدول 11- 5 همبستگی رضایت فرد از خود با هویت خانوادگی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
رضایت از خود
55/0
000/0

فرضیه ی3/3:هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود.
3-3-2-5 رابطه ی بین رضایت فرد ازخود با هویت ملی
نتایج جدول 12-5 بیانگر رابطه بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت ملی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین میزان رضایت فرد ازخود با هویت ملی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (25/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مثبت و مستقیم وجوددارد.یعنی با افزایش میزان رضایت از خود هویت ملی هم افزایش می یابد.بنا بر این فرضیه ی 3/ 3 تایید شد.

جدول 12- 5 همبستگی رضایت فرد از خود با هویت ملی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
رضایت از خود
25/0
000/0

فرضیه ی 4:هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تایید دیگران باشند هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد بود.
4-2-5 رابطه ی تایید دیگران با هویت اجتماعی
نتایج جدول 13-5 بیانگر رابطه بین تایید دیگران با هویت اجتماعی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین تایید دیگران با هویت اجتماعی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (45/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان تایید دیگران ،هویت اجتماعی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 4 تایید شد.
جدول 13- 5 همبستگی مورد تایید دیگران بودن با هویت اجتماعی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
مورد تایید دیگران
45/0
000/0

فرضیه ی 1/4:هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تایید دیگران باشند هویت دینی آنان قوی تر خواهد بود.
1-4-2-5 رابطه ی تایید دیگران باهویت دینی
نتایج جدول 14-5 بیانگر رابطه بین تایید دیگران با هویت دینی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین تایید دیگران با هویت دینی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (34/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان تایید دیگران ،هویت دینی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 1/4 تایید شد.
جدول 14- 5 همبستگی مورد تایید دیگران بودن با هویت دینی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
مورد تایید دیگران
34/0
000/0

فرضیه ی 2/4:هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تایید دیگران باشند هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد بود.
2-4-2-5 رابطه ی تایید دیگران با هویت خانوادگی
نتایج جدول 15-5 بیانگر رابطه بین تایید دیگران با هویت خانوادگی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین تایید دیگران با هویت خانوادگی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (49/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان تایید دیگران ،هویت خانوادگی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 2/4 تایید شد.

جدول 15- 5 همبستگی مورد تایید دیگران بودن با هویت خانوادگی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
مورد تایید دیگران
49/0
000/0

فرضیه ی 3/4:هر چه دانش آموزان بیشتر مورد تایید دیگران باشند هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود.
3-4-2-5 رابطه ی تایید دیگران با هویت ملی
نتایج جدول 16-5 بیانگر رابطه بین تایید دیگران با هویت ملی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین تایید دیگران با هویت ملی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (000/0) و ضریب همبستگی (30/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان تایید دیگران ،هویت ملی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 3/4 تایید شد.

جدول 16- 5 همبستگی مورد تایید دیگران بودن با هویت ملی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
مورد تایید دیگران
30/0
000/0
فرضیه ی5: هر چه دانش آموزان بیشتر ارزشها را درونی کرده باشند هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد بود.
5-2-5 رابطه ی درونی کردن ارزشها با هویت اجتماعی
نتایج جدول 17-5 بیانگر رابطه بین درونی کردن ارزشها با هویت اجتماعی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین درونی کردن ارزشهابا هویت اجتماعی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده(002/0)و ضریب همبستگی (16/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان درونی کردن ارزشها ،هویت اجتماعی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 5 تایید شد.

جدول 17- 5 همبستگی درونی کردن ارزش ها با هویت اجتماعی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
درونی کردن ارزش ها
16/0
002/0

فرضیه ی1/5: هر چه دانش آموزان بیشتر ارزشها را درونی کرده باشند هویت دینی آنان قوی تر خواهد بود.
1-5-2-5 رابطه ی درونی کردن ارزشها با هویت دینی
نتایج جدول 18-5 بیانگر رابطه بین درونی کردن ارزشها با هویت دینی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین درونی کردن ارزشهابا هویت دینیدانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (002/0) و ضریب همبستگی (16/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان درونی کردن ارزشها ،هویت دینی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 1/5 تایید شد.

جدول 18- 5 همبستگی درونی کردن ارزش ها با هویت دینی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
درونی کردن ارزش ها
16/0
002/0

فرضیه ی2/5: هر چه دانش آموزان بیشتر ارزشها را درونی کرده باشند هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد بود.
2-5-2-5 رابطه ی درونی کردن ارزشها با هویت خانوادگی
نتایج جدول 19-5 بیانگر رابطه بین درونی کردن ارزشها با هویت خانوادگی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین درونی کردن ارزشهابا هویت خانوادگی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده (042/0) و ضریب همبستگی (10/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان درونی کردن ارزشها ،هویت خانوادگی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 2/5 تایید شد.
جدول 19- 5 همبستگی درونی کردن ارزش ها با هویت خانوادگی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
درونی کردن ارزش ها
10/0
042/0

فرضیه ی3/5: هر چه دانش آموزان بیشتر ارزشها را درونی کرده باشند هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود.
3-5-2-5 رابطه ی درونی کردن ارزشها با هویت ملی
نتایج جدول 20-5 بیانگر رابطه بین درونی کردن ارزشها با هویت ملی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین درونی کردن ارزشهابا هویت ملی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده(034/0)و ضریب همبستگی (11/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان درونی کردن ارزشها ،هویت ملی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 3/5 تایید شد.

جدول 20-5 همبستگی درونی کردن ارزش ها با هویت ملی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
درونی کردن ارزش ها
11/0
034/0
فرضیه ی 6: هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش اموزان بیشترباشد هویت اجتماعی آنان قوی تر خواهد بود.
6-2-5 رابطه ی هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت اجتماعی
نتایج جدول 21-5 بیانگر رابطه بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت اجتماعی دانش آموزان می باشد. همان طورکه درجدول ملاحظه می شود،بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت اجتماعی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده(000/0)و ضریب همبستگی (53/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان هماهنگی ارزشهای گروهی هویت اجتماعی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 6تایید شد.

جدول 21- 5 همبستگی هماهنگی ارزش های گروهی با هویت اجتماعی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
هماهنگی ارزش های
گروهی
53/0
000/0

فرضیه ی1/6: هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش اموزان بیشترباشد هویت دینی آنان قوی تر خواهد بود.
1-6-2-5 رابطه ی هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت دینی
نتایج جدول 22-5 بیانگر رابطه بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت دینی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت دینی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده(000/0)و ضریب همبستگی (42/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان هماهنگی ارزشهای گروهی هویت دینی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 1/6تایید شد.
جدول 22- 5 همبستگی هماهنگی ارزش های گروهی با هویت دینی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
هماهنگی ارزش های گروهی
42/0
000/0

فرضیه ی2/6: هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش اموزان بیشترباشد هویت خانوادگی آنان قوی تر خواهد بود.
2-6-2-5 رابطه ی هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت خانوادگی
نتایج جدول 23-5 بیانگر رابطه بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت خانوادگی دانش آموزان می باشد. همان طور که در جدول ملاحظه می شود، بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت خانوادگی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده(000/0)و ضریب همبستگی (44/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان هماهنگی ارزشهای گروهی هویت خانوادگی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 2/6تایید شد.

جدول 23- 5 همبستگی هماهنگی ارزش های گروهی با هویت خانوادگی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
هماهنگی ارزش های گروهی
44/0
000/0

فرضیه ی3/6 هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشترباشد هویت ملی آنان قوی تر خواهد بود.
3-6-2-5 رابطه ی هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت ملی
نتایج جدول 24-5 بیانگر رابطه بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت ملی دانش آموزان می باشد. همان طورکه درجدول ملاحظه می شود،بین هماهنگی ارزشهای گروهی با هویت ملی دانش آموزان با توجه به سطح معنا داری بدست آمده(000/0)و ضریب همبستگی (40/0 = r ) حداقل در سطح 95 درصد اطمینان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش در میزان هماهنگی ارزشهای گروهی هویت ملی نیز افزایش می یابدو قوی تر خواهد شد. بنابر این فرضیه ی 3/6تایید شد.
جدول 24- 5 همبستگی هماهنگی ارزش های گروهی با هویت ملی
نام متغیر
ضریب هبستگی پیرسون
سطح معنا داری
هماهنگی ارزش های گروهی
40/0
000/0

3- 5 تحلیل چند متغیری (رگرسیون های چندگانه)
1-3-5 تحلیل چندمتغیری هویت دینی به روش مرحله به مرحله
در این جا به بررسی تحلیل چندمتغیری متغیر وابسته (هویت دینی) با روش مرحله به مرحله می پردازیم. بررسی نتایج بدست آمده در جدول 25-5- بیانگر آن است که تحلیل چند متغیری ما دارای 3 مرحله است.بر اساس جدول ذکر شده ضریب همبستگی چند متغیره (R) در مرحله سوم برابر با 48/0 می باشد. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در مرحله سوم نشان می دهد که در نهایت سه متغیر درون معادله یعنی هماهنگی ارزش های گروهی ، مورد تایید دیگران و درونی کردن ارزش ها می توانند 23/0 از واریانس متغیر وابسته (هویت دینی) را تبیین یا پیش بینی کنند. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در هر سه مرحله در سطح اطمینان حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار بوده است. ∆ R در جدول بیانگر مقدار افزوده شده به 2R می باشد.
جدول 25-5 عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش مرحله به مرحله
از مرحله اول تا مرحله سوم برای پیش بینی متغیر وابسته (هویت دینی)
مرحله
متغیر وارد شده
R
2R
2R ∆
خطای استاندارد
اول
هماهنگی ارزش های گروهی
42/0
17/0
–
94/6
دوم
مورد تایید دیگران
45/0
20/0
03/0
83/6
سوم
درونی کردن ارزش ها
48/0
23/0
03/0
74/6

سایر شاخص های آماری برای متغیرهای درون معادله مانند ضریب رگرسیون (b) برای نمرات استاندارد نشده و B (Beta) برای نمرات استاندارد شده و نیز آزمون T را می توان در جدول 41-4- ملاحظه کرد. آزمون T نشان می دهد که ضریب B برای هر سه متغیر در سطح حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار است.
جدول 26-5 عناصر متغیرهای درون معادله برای پیش بینی هویت دینی در مرحله سوم
نام متغیر
b
Beta
T
Sig. T
1- هماهنگی ارزش های گروهی
569/0
340/0
66/6
000/0
2- مورد تایید دیگران
334/0
178/0
48/3
001/0
3- درونی کردن ارزش ها
220/0
153/0
34/3
000/0
02/36 = F 48/0 = R
74/31= a 000/0 = sig F 23/0 = 2R

جدول 27-5 شاخص های آماری متغیرهای خارج از معادله در مرحله سوم را نشان می دهد. آزمون T برای همبستگی جزئی متغیرهای خارج از معادله با متغیر وابسته نشانگر آن است که هیچ یک از این متغیرها نتوانسته اند مقدار قابل ملاحظه ای به 2R بیفزایند به عبارت دیگر مقدار افزوده شده به 2R در سطح 95 درصد اطمینان از لحاظ آماری معنادار نبوده است به همین دلیل هیچکدام از این متغیرها نتوانسته اند وارد معادله شوند.

جدول 27-5 عناصر متغیرهای خارج از معادله در مرحله سوم
نام متغیر
همبستگی جزئی
T
Sig.T
رضایت فرد از خود
017/0
326/0
744/0
پایگاه اقتصادی اجتماعی
037/0
710/0-
478/0

شکل عمومی معادله رگرسیون سه متغیره بدست آمده با توجه به اطلاعات مربوط به جدول (25-5) و (26-5) برای پیش بینی هویت دینی بصورت زیر ارائه می شود.

Y = a + B1(x1) + B2(x2) + B3(x3)
عناصر معادله عبارتند از:
Y = نمره پیش بینی متغیر وابسته
a = ضریب محاسبه معادله رگرسیون چند متغیر (عرض از مبداء)
Beta = ضریب رگرسیون برای نمرات استاندارد شده
X = متغیر مستقل که وارد معادله شده است
در نهایت شکل معادله به صورت زیر می باشد:
هویت دینی = 74/31 + (340/0) (هماهنگی ارزش های گروهی) + (178/0) (مورد تایید دیگران) + (153/0) (درونی کردن ارزش ها)
نتیجه گیری: متغیر های مستقل (هماهنگی ارزشهای گروهی ،تایید دیگران ودرونی کردن ارزشها )به ترتیب به طور مستقیم بر متغیر وابسته هویت دینی تاثیر می گذارند ولی متغیرهای مستقل (رضایت فرد از خود وپایگاه اقتصادی – اجتماعی )به طور مستقیم بر متغیر وابسته هویت دینی تاثیری ندارند .
2-3-5 پیش بینی تحلیل چند متغیری هویت خانوادگی به روش مرحله به مرحله
در این جا به بررسی تحلیل چند متغیری متغیر وابسته (هویت خانوادگی) با روش مرحله به مرحله می پردازیم. بررسی نتایج بدست آمده در جدول 28-5- بیانگر آن است که معادله پیش بینی ما دارای 3 مرحله است بر اساس جدول ذکر شده ضریب همبستگی چند متغیره (R) در مرحله سوم برابر با 61/0 می باشد. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در مرحله سوم نشان می دهد که در نهایت سه متغیر درون معادله یعنی رضایت فرد از خود،تایید دیگران و هماهنگی ارزشهای گروهی می توانند 38/0 از واریانس متغیر وابسته (هویت خانوادگی) را تبیین یا پیش بینی کنند. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در هر سه مرحله در سطح اطمینان حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار بوده است. ∆ R در جدول بیانگر مقدار افزوده شده به 2R می باشد.
جدول 28-5 عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش مرحله به مرحله
از مرحله اول تا مرحله سوم برای پیش بینی متغیر وابسته (هویت خانوادگی)
مرحله
متغیر وارد شده
R
2R
2R ∆
خطای استاندارد
اول
رضایت فرد از خود
55/0
30/0
–
29/4
دوم
مورد تایید دیگران
59/0
35/0
05/0
15/4
سوم
هماهنگی ارزش های گروهی
61/0
38/0
03/0
07/4

سایر شاخص های آماری برای متغیرهای درون معادله مانند ضریب رگرسیون (b) برای نمرات استاندارد نشده و B (Beta) برای نمرات استاندارد شده و نیز آزمون T را می توان در جدول 29-5- ملاحظه کرد. آزمون T نشان می دهد که ضریب B برای هر سه متغیر در سطح حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار است..
جدول 29-5 عناصر متغیرهای درون معادله برای پیش بینی هویت خانوادگی در مرحله سوم
نام متغیر
b
Beta
T
Sig. T
رضایت فرد از خود
340/0
340/0
53/6
000/0
مورد تایید دیگران
271/0
214/0
15/4
000/0
هماهنگی ارزش های گروهی
212/0
188/0
95/3
000/0
17/74 = F 61= R
47/11= a 000/0 = sig F 38/0 = 2R

جدول 30-5- شاخص های آماری متغیرهای خارج از معادله در مرحله سوم را نشان می دهد. آزمون T برای همبستگی جزئی متغیرهای خارج از معادله با متغیر وابسته نشانگر آن است که هیچ یک از این متغیرها نتوانسته اند مقدار قابل ملاحظه ای به 2R بیفزایند به عبارت دیگر مقدار افزوده شده به 2R در سطح 95 درصد اطمینان از لحاظ آماری معنادار نبوده است به همین دلیل هیچکدام از این متغیرها نتوانسته اند وارد معادله شوند .

جدول 30-5 عناصر متغیرهای خارج از معادله در مرحله سوم
نام متغیر
همبستگی جزئی
T
Sig.T
درونی کردن ارزشها
074/0
42/1
157/0
پایگاه اقتصادی اجتماعی
099/0
91/1
057/0

شکل عمومی معادله رگرسیون سه متغیره بدست آمده با توجه به اطلاعات مربوط به جدول (28-5) و (29-5) برای پیش بینی هویت دینی بصورت زیر ارائه می شود.

Y = a + B1(x1) + B2(x2) + B3(x3)
در نهایت شکل معادله به صورت زیر می باشد:

هویت خانوادگی 47/11+ (340/0) (رضایت فرد از خود) + (214/0) (مورد تایید دیگران) + (188/0) (هماهنگی ارزشهای گروهی)
نتیجه گیری: متغیر های مستقل (رضایت فرد از خود،تایید دیگران و هماهنگی ارزشهای گروهی)به ترتیب به طور مستقیم بر متغیر وابسنه هویت خانوادگی تاثیر می گذارند ولی متغیرهای مستقل (درونی کردن ارزشهاوپایگاه اقتصادی – اجتماعی )به طور مستقیم بر متغیر وابسته هویت خانوادگی تاثیری ندارند .
3-3-5 تحلیل چند متغیری هویت ملی به روش مرحله به مرحله
در این جا به بررسی معادله پیش بینی متغیر وابسته (هویت ملی) با روش مرحله به مرحله می پردازیم. بررسی نتایج بدست آمده در جدول 31-5- بیانگر آن است که تحلیل چند متغیری ما دارای 3 مرحله است بر اساس جدول ذکر شده ضریب همبستگی چند متغیره (R) در مرحله سوم برابر با 46/0 می باشد. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در مرحله سوم نشان می دهد که در نهایت سه متغیر درون معادله یعنی هماهنگی ارزش های گروهی ،پایگاه اقتصادی- اجتماعی و مورد تایید دیگران می توانند 21/0 از واریانس متغیر وابسته (هویت ملی) را تبیین یا پیش بینی کنند. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در هر سه مرحله در سطح اطمینان حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار بوده است. ∆ R در جدول بیانگر مقدار افزوده شده به 2R می باشد.

جدول 31-5 عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش مرحله به مرحله
از مرحله اول تا مرحله سوم برای پیش بینی متغیر وابسته (هویت ملی)
مرحله
متغیر وارد شده
R
2R
2R ∆
خطای استاندارد
اول
هماهنگی ارزش های گروهی
40/0
16/0
–
42/8
دوم
پایگاه اقتصادی اجتماعی
44/0
19/0
03/0
30/8
سوم
مورد تایید دیگران
46/0
21/0
02/0
21/8

سایر شاخص های آماری برای متغیرهای درون معادله مانند ضریب رگرسیون (b) برای نمرات استاندارد نشده و B (Beta) برای نمرات استاندارد شده و نیز آزمون T را می توان در جدول 32-5- ملاحظه کرد. آزمون T نشان می دهد که ضریب B برای هر سه متغیر در سطح حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار است.
جدول 32-5 عناصر متغیرهای درون معادله برای پیش بینی هویت ملی در مرحله سوم
نام متغیر
b
Beta
T
Sig. T
1- هماهنگی ارزش های گروهی
688/0
341/0
62/6
000/0
2- پایگاه اقتصادی اجتماعی
650/0-
166/0-
60/3-
000/0
3- مورد تایید دیگران
351/0
155/0
01/3
003/0
56/32 = F 46/0 = R
31/25= a 000/0 = sig F 21/0 = 2R

جدول 33-5 شاخص های آماری متغیرهای خارج از معادله در مرحله سوم را نشان می دهد. آزمون T برای همبستگی جزئی متغیرهای خارج از معادله با متغیر وابسته نشانگر آن است که هیچ یک از این متغیرها نتوانسته اند مقدار قابل ملاحظه ای به 2R بیفزایند به عبارت دیگر مقدار افزوده شده به 2R در سطح 95 درصد اطمینان از لحاظ آماری معنادار نبوده است به همین دلیل هیچکدام از این متغیرها نتوانسته اند وارد معادله شوند.

جدول 33-5 عناصر متغیرهای خارج از معادله در مرحله سوم
نام متغیر
همبستگی جزئی
T
Sig.T
رضایت فرد از خود
064/0
24/1
218/0
درونی کردن ارزشها
096/0
86/1
064/0
شکل عمومی معادله رگرسیون سه متغیره بدست آمده با توجه به اطلاعات مربوط به جدول (31-5) و (32-5) برای پیش بینی هویت ملی بصورت زیر ارائه می شود.
Y = a + B1(x1) + B2(x2) + B3(x3)
در نهایت شکل معادله به صورت زیر می باشد:

هویت ملی = 31/25+ (341/0) (هماهنگی ارزش های گروهی) + 166/0-)) (پایگاه اقتصادی – اجتماعی) + (155/0) (تایید دیگران)
نتیجه گیری: متغیر های مستقل (هماهنگی ارزش های گروهی، پایگاه اقتصادی – اجتماعی وتایید دیگران )به ترتیب به طور مستقیم بر متغیر وابسته هویت ملی تاثیر می گذارند ولی متغیرهای مستقل (درونی کردن ارزشهاورضایت از خود)به طور مستقیم بر متغیر وابسته هویت ملی تاثیری ندارند .
4-3-5 تحلیل چند متغیری هویت اجتماعی به روش مرحله به مرحله
در این جا به بررسی تحلیل چند متغیری متغیر وابسته (هویت اجتماعی) با روش مرحله به مرحله می پردازیم. بررسی نتایج بدست آمده در جدول 34-5- بیانگر آن است که معادله پیش بینی ما دارای 4 مرحله است بر اساس جدول ذکر شده ضریب همبستگی چند متغیره (R) در مرحله چهارم برابر با 60/0 می باشد. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در مرحله چهارم نشان می دهد که در نهایت چهار متغیر درون معادله یعنی هماهنگی ارزش های گروهی ، مورد تایید دیگران و درونی کردن ارزش ها و رضایت فرد از خود می توانند 36/0 از واریانس متغیر وابسته (هویت اجتماعی) را تبیین یا پیش بینی کنند. ضریب تعیین (2R) بدست آمده در هر چهارمرحله در سطح اطمینان حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار بوده است. ∆ R در جدول بیانگر مقدار افزوده شده به 2R می باشد.

جدول 34-5 عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش مرحله به مرحله
از مرحله اول تا مرحله سوم برای پیش بینی متغیر وابسته (هویت اجتماعی)
مرحله
متغیر وارد شده
R
2R
2R ∆
خطای استاندارد
اول
هماهنگی ارزش های گروهی
526/0
277/0
–
81/14
دوم
مورد تایید دیگران
579/0
335/0
058/0
22/14
سوم
درونی کردن ارزشها
597/0
357/0
022/0
00/14
چهارم
رضایت فرد از خود
604/0
364/0
007/0
94/13

سایر شاخص های آماری برای متغیرهای درون معادله مانند ضریب رگرسیون (b) برای نمرات استاندارد نشده و B (Beta) برای نمرات استاندارد شده و نیز آزمون T را می توان در جدول 35-5- ملاحظه کرد. آزمون T نشان می دهد که ضریب B برای هر چهار متغیر در سطح حداقل 95 درصد از لحاظ آماری معنادار است.
جدول 35-5 عناصر متغیرهای درون معادله برای پیش بینی هویت اجتماعی در مرحله چهارم
نام متغیر
b
Beta
T
Sig. T
1- هماهنگی ارزش های گروهی
47/1
385/0
99/7
000/0
2- مورد تایید دیگران
891/0
208/0
99/3
000/0
3- درونی کردن ارزشها
456/0
139/0
33/3
001/0
4- رضایت فرد از خود
371/0
110/0
07/2
039/0
02/53 = 604/0 = R
44/58= a 000/0 = sig F 364/0 = 2R

جدول 36-5 شاخص های آماری متغیرهای خارج از معادله در مرحله چهارم را نشان می دهد. آزمون T برای همبستگی جزئی متغیرهای خارج از معادله با متغیر وابسته(هویت اجتماعی ) نشانگر آن است که متغیرمستقل پایگاه اقتصادی- اجتماعی نتوانسته است مقدار قابل ملاحظه ای به 2R بیفزاید به عبارت دیگر مقدار افزوده شده به 2R در سطح 95 درصد اطمینان از لحاظ آماری معنادار نبوده است به همین دلیل این متغیر نتوانسته است وارد معادله شود.

جدول 36-5 عناصر متغیرهای خارج از معادله در مرحله چهارم
نام متغیر
همبستگی جزئی
T
Sig.T
پایگاه اقتصادی اجتماعی
094/0-
82/1-
069/0

شکل عمومی معادله رگرسیون چهار متغیره بدست آمده با توجه به اطلاعات مربوط به جدول (34-5) و (35-5) برای پیش بینی هویت اجتماعی بصورت زیر ارائه می شود.
Y = a + B1(x1) + B2(x2) + B3(x3) +B4(x4)
در نهایت شکل معادله به صورت زیر می باشد:
هویت اجتماعی = 44/58+ (385/0) (هماهنگی ارزش های گروهی) + (208/0) (مورد تایید دیگران) + (139/0) (درونی کردن ارزش ها)0)+/110)رضایت فرد از خود
نتیجه گیری: متغیر های مستقل (هماهنگی ارزش های گروهی ،تایید دیگران ، درونی کردن ارزش ها، رضایت فرد از خود)به ترتیب به طور مستقیم بر متغیر وابسنه هویت اجتماعی تاثیر می گذارند ولی متغیرمستقل (پایگاه اقتصادی – اجتماعی )به طور مستقیم بر متغیر وابسته هویت اجتماعی تاثیری ندارد .
تحلیل مسیر
تحلیل مسیر شکلی از تحلیل رگرسیون کاربردی است که در آن برای هدایت کردن مساله یا آزمودن فرضیه های پیچیده از نمودارهای مسیر استفاده می شود . با استفاده از آن می توان اثرهای مستقیم یا غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را محاسبه کرد. این اثرها در ضرایب مسیر که در عمل همان ضرایب رگرسیون استاندارد شده (Beta) هستند انعکاس پیدا می کنند. در مدل تحلیل مسیر متغیرهایی که از لحاظ آماری معنی دار نبوده از معادله حذف شده اند.
در نمودار 1-5 که نشان دهنده ی تحلیل مسیر می باشد ، سعی شده است ضریب تاثیر(Beta) بین متغیرهای مستقل و وابسته به صورت یک رابطه ی عددی در کنار متغیرها نشان داده شود . به عنوان مثال در کنار متغیر مستقل X2 که تائید دیگران می باشد ، این رابطه دیده می شود (221/0=27 P ) . در این رابطه P نشان دهنده ی ضریب مسیر ، عدد اول سمت چپ که عدد 2 می باشد ، متغیر مستقل و عدد سمت راست که 7 می باشد ، متغیر وابسته است . و سمت راست تساوی عددی که با اعشار نوشته شده است یعنی 221/0 همان ضریب استاندارد شده (Beta) می باشد . و میزان تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان می دهد . در سمت راست نمودار اعدادی جلوی حرف E نوشته شده است که نشان دهنده ی خطای مدل می باشد و مقدار واریانس متغیری است که متغیرهای متقدم مدل آن را تبیین نکرده اند .
نمودار 1-5 تحلیل مسیر هویت

همانطور که در جدول 37-5 ملاحظه می شود. مجموع کل اثر علی متغیرهای مستقل بر هویت دینی 73 درصد بوده که از این مقدار 64 درصد اثر مستقیم و 9 درصد اثر غیرمستقیم می باشد. این بدان معنی است که متغیرهای مستقل مورد استفاده در این پژوهش بدون واسط اثرات بیشتری بر روی متغیر وابسته داشته اند. تاثیر علی مستقیم متغیرهای هماهنگی ارزش های گروهی 33 درصد، درونی کردن ارزش ها 14 درصد و مورد تایید دیگران 17 درصد بوده، مقدار2R نشان می دهد که در کل مدل پژوهش توانسته است 23 درصد از واریانس هویت دینی را تبیین کند. کمیت خطای مدل (88/0) نشان دهنده مقدار واریانس متغیری است که متغیرهای متقدم مدل آن را تبیین نکرده اند. با مجذور کمیت خطا (E) واریانس تبیین نشده بدست می آید که در این مدل 77/0 است به عبارت دیگر 77 درصد از واریانس هویت دینی را مدل تبیین نکرده است.
جدول 37-5محاسبه اثر مستقیم و غیر مستقیم عوامل موثر بر هویت دینی
331/0 => (هویت دینی) –> (هماهنگی ارزش های گروهی)
اثرات مستقیم
145/0 => (هویت دینی) –> (درونی کردن ارزش ها)

166/0=> (هویت دینی) –> (مورد تایید دیگران)

(هویت دینی) –> (هماهنگی ارزش های گروهی)–>( (مورد تایید دیگران)
(086/0)=(331/0) (262/0)=>
اثرات غیر مستقیم
642/0
کل اثر مستقیم
086/0
کل اثر غیرمستقیم
728/0
کل اثر علی
0.77 = 0.88 = E= 0.23 = 0.23+0.77=1 1 = +
همانطور که در جدول 38-5 ملاحظه می شود. مجموع کل اثر علی متغیرهای مستقل بر هویت خانوادگی 88 درصد بوده که از این مقدار 60 درصد اثر مستقیم و 28 درصد اثر غیرمستقیم می باشد. این بدان معنی است که متغیرهای مستقل مورد استفاده در این پژوهش بدون واسط اثرات بیشتری بر روی متغیر وابسته داشته اند. تاثیر علی مستقیم متغیرهای پایگاه اجتماعی و اقتصادی 9 درصد، هماهنگی ارزش های گروهی 20 درصد، و رضایت فرد از خود 30 درصد بوده، مقدار2R نشان می دهد که در کل مدل پژوهش توانسته است 39 درصد از واریانس هویت خانوادگی را تبیین کند. کمیت خطای مدل (78/0) نشان دهنده مقدار واریانس متغیری است که متغیرهای متقدم مدل آن را تبیین نکرده اند. با مجذور کمیت خطا (E) واریانس تبیین نشده بدست می آید که در این مدل 61/0 است به عبارت دیگر 61 درصد از واریانس هویت خانوادگی را مدل تبیین نکرده است.
جدول 38-5 محاسبه اثر مستقیم و غیر مستقیم عوامل موثر بر هویت خانوادگی
092/0 => (هویت خانوادگی) –> (پایگاه اجتماعی و اقتصادی)
اثرات مستقیم
303/0 => (هویت خانوادگی) –> (رضایت فرد از خود)

201/0 => (هویت خانوادگی) –> (هماهنگی ارزش های گروهی)

(هویت خانوادگی) => ( رضایت فرد از خود)–>( پایگاه اجتماعی و اقتصادی)
(060/0)=(303/0) (197/0)
اثرات غیر مستقیم
(هویت خانوادگی) –> ( رضایت فرد از خود)–> (مورد تایید دیگران)
(133/0)= (303/0) (440/0)=>

(هویت خانوادگی) –> ( رضایت فرد از خود)–> (درونی کردن ارزش ها)
(034/0)=(303/0) (114/0) =>

(هویت خانوادگی)–> (هماهنگی ارزش های گروهی) –> (مورد تایید دیگران)
(052/0)=(201/0) (262/0) =>

596/0
کل اثر مستقیم
279/0
کل اثر غیرمستقیم
875/0
کل اثر علی
0.61 = 0.78 = E= 0.39 =
0.39+0.61=1 1 = +
همانطور که در جدول 39-5 ملاحظه می شود. مجموع کل اثر علی متغیرهای مستقل بر هویت ملی 37 درصد بوده که از این مقدار 28 درصد اثر مستقیم و 9 درصد اثر غیرمستقیم می باشد. این بدان معنی است که متغیرهای مستقل مورد استفاده در این پژوهش بدون واسط اثرات بیشتری بر روی متغیر وابسته داشته اند. تاثیر علی مستقیم متغیرهای پایگاه اجتماعی و اقتصادی 16 درصد، مورد تایید دیگران 12 درصد و هماهنگی ارزش های گروهی 33 درصد بوده، مقدار2R نشان می دهد که در کل مدل پژوهش توانسته است 22 درصد از واریانس هویت ملی را تبیین کند. کمیت خطای مدل (88/0) نشان دهنده مقدار واریانس متغیری است که متغیرهای متقدم مدل آن را تبیین نکرده اند. با مجذور کمیت خطا (E) واریانس تبیین نشده بدست می آید که در این مدل 78/0 است به عبارت دیگر 78 درصد از واریانس هویت ملی را مدل تبیین نکرده است.
جدول 39-5 محاسبه اثر مستقیم و غیر مستقیم عوامل موثر بر هویت ملی
167/0- => (هویت ملی) –> (پایگاه اجتماعی و اقتصادی)
اثرات مستقیم
122/0 => (هویت ملی) –> (مورد تایید دیگران)

329/0 => (هویت ملی) –> (هماهنگی ارزش های گروهی)

(هویت ملی)–> (هماهنگی ارزش های گروهی) –> (مورد تایید دیگران)
(086/0)=(329/0) (262/0) =>
اثرات غیرمستقیم
284/0
کل اثر مستقیم
086/0
کل اثر غیرمستقیم
370/0
کل اثر علی
0.78 = 0.88 = E= 0.22 =
0.22+0.78=1 1 = +

همانطور که در جدول 40-5 ملاحظه می شود. مجموع کل اثر علی متغیرهای مستقل بر هویت اجتماعی 84 درصد بوده که از این مقدار 64 درصد اثر مستقیم و 20 درصد اثر غیرمستقیم می باشد. این بدان معنی است که متغیرهای مستقل مورد استفاده در این پژوهش بدون واسط اثرات بیشتری بر روی متغیر وابسته داشته اند. تاثیر علی مستقیم متغیرهای درونی کردن ارزش ها 13 درصد، رضایت فرد از خود 13 درصد و هماهنگی ارزش های گروهی 38 درصد بوده، مقدار2R نشان می دهد که در کل مدل پژوهش توانسته است 37 درصد از واریانس هویت اجتماعی را تبیین کند. کمیت خطای مدل (80/0) نشان دهنده مقدار واریانس متغیری است که متغیرهای متقدم مدل آن را تبیین نکرده اند. با مجذور کمیت خطا (E) واریانس تبیین نشده بدست می آید که در این مدل 63/0 است به عبارت دیگر 63 درصد از واریانس هویت اجتماعی را مدل تبیین نکرده است.

جدول 40-5 محاسبه اثر مستقیم و غیر مستقیم عوامل موثر بر هویت اجتماعی
127/0 => (هویت اجتماعی) –> (درونی کردن ارزش ها)
اثرات مستقیم
134/0 => (هویت اجتماعی) –> (رضایت فرد از خود)

379/0 => (هویت اجتماعی) –> (هماهنگی ارزش های گروهی)

(هویت اجتماعی) –> (رضایت فرد از خود) –> (پایگاه اجتماعی و اقتصادی)
(026/0)=(134/0) (197/0) =>
اثرات غیر مستقیم
(هویت اجتماعی) –> (رضایت فرد از خود) –> (مورد تایید دیگران)
(060/0)=(134/0) (440/0) =>

(هویت اجتماعی) –> (رضایت فرد از خود) –> (درونی کردن ارزش ها)
(015/0)=(134/0) (114/0) =>

(هویت اجتماعی)–> (هماهنگی ارزش های گروهی) –> (مورد تایید دیگران)
(099/0)=(379/0) (262/0) =>

640/0
کل اثر مستقیم
200/0
کل اثر غیرمستقیم
840/0
کل اثر علی
0.63 = 0.80 = E= 0.37 =
0.37+0.63=1 1 = +

1-6 خلاصه تحقیق
تحقیق حاضر با عنوان (( بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور در سال تحصیلی 86-85 )) انجام گرفته است . و هدف آن بررسی جنبه های هویت اجتماعی از ابعاد : دینی ، ملی و خانوادگی است و از دیگر سو با هدف بررسی عوامل تاثیر گذار – که شامل متغیر های مستقل ذیل می باشد و در فرضیات از آنها استفاده شده است – شکل گرفته است و جنس ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی،درونی کردن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی، میزان رضایت فرد از خود و مو رد تائید دیگران بودن مد نظر بوده است .
این تحقیق با روش پیمایشی انجام گرفته و جهت گرد آوری اطلاعات از تکنیک پرسشنامه استفاده شده است . جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان شهر نیشابور در مقطع متوسطه که 15336 نفر می باشد و در پایه های اول و دوم و سوم ، در رشته های علوم انسانی، علوم تجربی ، ریاضی و فیزیک ، فنی و حرفه ای و کار و دانش مشغول به تحصیل می باشند . حجم نمونه باتوجه به فرمول کوکران 375 نفر انتخاب شده است و شیوه نمونه گیری به روش قشر بندی می باشد که به تفکیک جنس، پایه و رشته به صورت تصادفی انتخاب شده اند . از این تعداد با توجه به جامعه آماری190 نفر مرد و 185 نفر زن می باشند. این تحقیق در قالب 6 فرضیه کلان که هر یک به سه فرضیه خرد تقسیم می شوند ، انجام شده است و تاثیر متغیر های مستقل فوق را بر هویت اجتماعی به عنوان فرضیه های کلان و بر هویت های دینی ، خانوادگی و ملی به عنوان فرضیه های خرد بررسی کرده است .
جهت تجزیه و تحلیل از نرم افزار spss استفاده شده است و داده ها در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تحلیل قرار گرفته است و دربخش استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل چند متغیره (رگرسیون های چند گانه ) استفاده گردیده است و سعی شده است با انجام تحلیل مسیر مشخص شود که کدامیک از متغیرهای مستقل ، مستقیماً و کدامیک غیر مستقیم در شکل گیری هویت اجتماعی و ابعاد آن موثر بوده اند . در بخش توصیفی از پارامترهای توصیفی که شامل : فراوانی ، در صد فراوانی ، درصد فراوانی تراکمی ، میانگین ، میانه ،مد و انحراف استاندارد می باشد ، استفاده شده است . در این تحقیق سعی شده است بیشتر از نظریات پارسونز ، مید ، بلومر ، کولی و پیتر بورک استفاده شود .
از 6 متغیر مستقل پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین و جنس بر هویت اجتماعی مستقیماً تاثیری نداشته اند و متغیر های درونی شدن ارزشها ، تائید دیگران ، میزان رضایت فرد از خود و هماهنگی ارزشهای گروهی به صورت مستقیم و مثبت بر متغیر وابسته هویت اجتماعی موثر بوده اند .
2-6 جمع بندی و نتیجه گیری
در ادامه سعی شده است که هر یک از متغیر های مستقل را در غالب نظریات جامعه شناسی و فرضیات تحقیق و نتایج بدست آمده مورد بررسی قرار دهیم .
هماهنگی ارزشهای گروهی
بر اساس نظریه هویت پیتر بورک ، اضطرابهای اجتماعی ناشی از هویت های نا منظم و جداگانه ای هستند که با هم در تعارض بوده و استرس را ایجاد می کنند . به نظر بورک افراد دارای هویت ثابتی نیستند بلکه با توجه به هر نقشی که در جامعه ایفا می کنند ، یک هویت جدید ایجاد می کنند که این هویت ها ممکن است گسسته ، شکسته یا ناقص باشند و تا وقتی که تعارض این هویت های ناقص بر طرف نشود تعارض و اضطراب اجتماعی باقی می ماند . در تحقیق حاضر دانش آموزان در نقشهای اکتسابی و انتسابی مانند دانش آموز ، فرزند ، ایرانی ، مسلمان ، دوست ، پسر یا دختر و ….. دارای چندین نقش و به عبارتی چندین هویت می باشند و چنانچه ارزشهای حاکم در این هویتها در تعارض باشند هویت اجتماعی آنان به علت اضطرابهای ایجاد شده ناقص و ضعیف خواهد بود . نتایج بدست آمده در این تحقیق در قالب یک فرضیه کلان و سه فرضیه خرد است که اثبات شده اند ، منطبق با نظریات بورک می باشند . فرضیات اثبات شده خرد و کلان به شرح زیر می باشد .
فرضیه کلان :
هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آمو زان بیشتر باشد هویت اجتماعی آنها قوی تر خواهد بود .
فرضیات خرد :
هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت دینی آنها قوی تر خواهد بود.
هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت خانوادگی آنها قوی تر خواهد بود.
هر چه هماهنگی ارزشهای گروهی دانش آموزان بیشتر باشد هویت ملی آنها قوی تر خواهد بود.
فرضیات فوق با توجه به ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری کمتر از 5% مورد تائید و اثبات قرار گرفت .
درونی شدن ارزشها
بلومر معتقد است که انسان در کنش پیوسته با جامعه یکی شده و در جامعه ذوب می شود . وقتی انسان از "من" اجتماعی استفاده می کند در حال همانند شدن است . این اجتماعی طبق نظر مید حاصل درونی کردن هنجارها و توقعات اجتماعی است . انسان در مرحله اول یاد می گیرد و همانند سازی می کند و یکی و ذوب می شود و با یکسان شدن ، در یک مجموعه و سیستم اجتماعی وارد می شود و به تدریج به مرحله تفسیر می رسد .
از نظر پارسونز مهمترین جزء در فرهنگ ، اندیشه است که شامل باورها و ارزشها ست که به صورت هنجارها وارد نظام اجتماعی می شوند . وی نظام اجتماعی را شبکه ای از نقشها و نقشها را شبکه ای از هنجارها می داند . هنجارها با تنزل از نظام فرهنگ در نظام اجتماعی نقشها را می سازند و هنگامی که افراد نقشها را درونی کردند ، شخصیت شکل می گیرد . در تحقیق حاضر با توجه به نظریات بلومر ، مید و پارسونز سعی شده است که نقش درونی شدن ارزشها در شکل گیری هویت اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد که این امر در قالب 4 فرضیه خرد و کلان مورد تائید قرار گرفت .
فرضیه کلان :
هرچه درونی شدن ارزشها دردانش آموزان بیشتر باشدهویت اجتماعی آنهاقوی ترخواهد بود
فرضیات خرد :
هر چه درونی شدن ارزشها در دانش آموزان بیشتر باشد هویت دینی آنها قوی تر خواهد بود.
هر چه درونی شدن ارزشها در دانش آموزان بیشتر باشد هویت خانوادگی آنها قوی تر خواهد بود.
هر چه درونی شدن ارزشها در دانش آموزان بیشتر باشد هویت ملی آنها قوی تر خواهد بود.
فرضیات فوق با توجه به ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری کمتر از 5% مورد تائید و اثبات قرار گرفت .
تائید دیگران
کولی سعی دارد چگونگی شکل گیری خود، در رابطه متقابل فرد و جامعه و در تجربه اجتماعی تبین کند . مکانیسم این عمل عبارت از نگاه کردن خود در آیینه دیگران است . به عبارت دیگر انسان در این روند سعی دارد تا خود را از دید دیگران ارزیابی کند . همه انسانها آئینه یکدیگرند و در این نگرشهاست که به قضاوت یکدیگرمی نشینند . همانگونه که ظاهر خود را در آئینه برانداز می کنیم و از آراستگی آن خرسند می شویم و از آشفتگی اش ناخرسند ، در ذهن دیگران نیز برداشتی از ظاهررفتار ، اهداف ، کردار و شخصیت مان داریم که به صور گوناگون از این برداشتها متاثر می شویم . پیدایش احساسی در ما در نتیجه قضاوت و ارزیابی دیگران که می تواند به غرور یا سرشکستگی ما منجر شود .
در تحقیق حاضر سعی شده مطابق با نظریات کولی نقش تائید دیگران را در شکل گیری هویت اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم . نتایج بدست آمده حاکی از آنست که کاملا مبین و تائید کننده نظریات کولی می باشد . چهار فرضیه خرد و کلان در این زمینه مطرح شده است .
فرضیه کلان: هر چه فرد بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت اجتماعی او قوی تر خواهد بود .
فرضیات خرد:
– هر چه فرد بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت دینی قویتری خواهد داشت .
-هر چه فرد بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت خانوادگی قویتری خواهد داشت .
-هر چه فرد بیشتر مورد تائید دیگران باشد هویت ملی قویتری خواهد داشت .
هر چهار فرضیه با توجه به ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری کمتر از 5% مورد تائید قرار گرفت و اثبات شد .
رضایت از خود
به اعتقاد مید " خود " انسان زمانی شکل می گیرد که بتواند فرد آن را مخاطب قرار داده ، با او به گفتگو پرداخته و قادر به کنش متقابل با خویش باشد . یعنی انسان با خودش مباحثه و مشورت کند که فلان کار را انجام دهم یا ندهم . لذا فرد زمانی که به ارزیابی خویش می پردازد یا ارزیابی دیگران رادر موردخود می شنود ممکن است از آنچه هست راضی باشد یا از آنچه هست احساس نارضایتی کند لذا به دنبال تغییر هویت خویش خواهد بود . در زبان پارسونزی کنش اجتماعی متقابل در یک پیوند وابستگی مضاعف عمل می کند . کاری که انجام می دهیم خواستار احترام شخصی و ارضای درونی خود و جلب رضایت بیرونی شخص دیگر هستیم . کنش متقابل اجتماعی هم انعکاسی از درون است و هم بیرون . از جهت درونی ، کنش متقابل اجتماعی در فرایند های شخصیت فردی طالب رضایت خویش است . این امور به نوبه خود از طریق یادگیری اجتماعی و آشنایی با آن موضوعهای فرهنگی است که در شخصیت ظاهر می شود . در تحقیق حاضر به کمک 4 فرضیه سعی شده است میزان رضایت فرد را از خود بر شکل گیری هویت اجتماعی مورد بررسی قرار دهد . نتایج بدست آمده از فرضیات زیر تایید کننده نظریات مید و پارسونز در زمینه رضایت از خود می باشد :

فرضیه کلان :
هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت اجتماعی قوی تری خواهد داشت .
فرضیات خرد :
هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت دینی قوی تری خواهد داشت .
هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت خانوادگی قوی تری خواهد داشت .
هر چه میزان رضایت فرد از خود بیشتر باشد هویت ملی قوی تری خواهد داشت .
هر چهار فرضیه فوق با توجه به ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری کمتر از 5% مورد تائید قرار گرفت .
پایگاه اقتصادی- اجتماعی
نظریه هویت بورک بر نقش پایگاه افراد در ارتباط با شکل گیری هویت تاکید خاصی دارد . در پیوستاری که این نظریه مطرح می نماید افراد با در نظر گرفتن یک معیاری برای مقایسه هویت خود با آن در تلاش هستند و این معیارهمان چیزی است که ویژگیهای یک هویت را مشخص می سازد .در فرایند شکل گیری هویت، اگر افراد هویت خود را با معیار مقایسه کنند و سازگاری بین آنها وجود نداشته باشد حلقه هویت شکسته میشود . طبق این نظریه هر چه پایگاه اقتصادی و اجتماعی فرد بالاتر باشد ، هویت اجتماعی وی قویتر خواهد بود . در تحقیق حاضر با توجه به اینکه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش اموزان در قالب میزان در آمد و تحصیلات والدین مورد بررسی قرار گرفته، نتایج بدست آمده متناسب با نظریات بورک نمی باشد . فرضیه کلان مطرح شده اثبات نشد وفقط یکی از فرضیات خرد به صورت مستقیم و یکی به صورت معکوس مورد تائید قرار گرفت .
فرضیه کلان :
هرچه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش آموزان بالاتر باشدهویت اجتماعی آنها قوی تر خواهد بود.
فرضیات خرد :
هرچه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش آموزان بالاتر باشد هویت دینی آنها قوی تر خواهد بود .
هرچه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش آموزان بالاتر باشد هویت خانوادگی آنها قوی تر خواهد بود.
هرچه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش آموزان بالاتر باشد هویت ملی آنها قوی تر خواهد بود.
در بین فرضیات فوق پایگاه اقتصادی – اجتماعی بر هویت خانوادگی به صورت مستقیم و بر هویت ملی به صورت معکوس تائید شد . یعنی هرچه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین دانش آموزان بالاتر باشد هویت خانوادگی آنها قویتر و هویت ملی آنها ضعیف تر خواهد شد .به نظر میرسد احتمالا چون در داخل کشور نیازهای آنان بر آورده شده است وجهت ارضای نیازهای بیشتر گرایش به مهاجرت به کشورهای دیگر داشته باشند و در مورد تاثیرات مثبت و مستقیم پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین بر هویت اجتماعی دانش آموزان به نظر می رسد خانواده هایی که از سطح تحصیلات و در آمد بالاتری برخودار هستند از شیوه های تربیتی مناسب تری استفاده می کنند . به گو نه ای که سخت گیری و کنترل همراه با تنبیه شدید که منجر به سرکشی و نافرمانی نوجوان می شود ،در این خانواده ها کمتر مشاهده می شود .
جنس
در خصوص متغیر مستقل جنس تفاوت معناداری بین جنس و هویت اجتماعی مشاهده نشد . همچنین تفاوت معناداری بین جنس و هویت خانوادگی و ملی دیده نشد فقط جنس با هویت دینی تفاوت معناداری داشت بدین معنا که دختران از هویت دینی قوی تری نسبت به پسران بر خوردار می باشند که به نظر می رسد با توجه به شرایط اجتماعی و توجه ویژه خانواده ها برای مصونیت دختران در زمینه مسائل اخلاقی و آزادی عمل کمتر دختران و توجه ویژه جامعه گرایش دختران به مسائل دینی بیشتر می باشد .
نتایج تحلیل مسیر
تحلیل مسیر شکلی از تحلیل رگرسیون کاربردی است که در آن می توان اثرهای مستقیم یا غیر مستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را محاسبه کرد . در تحقیق حاضر نتایج تحلیل مسیر نشان دهنده این واقعیت است که :
1- متغیرهای مستقل هماهنگی ارزشهای گروهی ، درونی کردن ارزشها و تایید دیگران مستقیما بر هویت دینی تاثیر می گذارند و تائید دیگران به صورت غیر مستقیم با تاثیر گذاشتن بر هماهنگی ارزشهای گروهی بر هویت دینی تاثیر دارد .
2- پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، رضایت فرد از خود و هماهنگی ارزشهای گروهی مستقیما بر هویت خانوادگی تاثیر می گذارند و پایگاه اقتصادی اجتماعی ، تائید دیگران و درونی کردن ارزشها غیر مستقیم از طریق تاثیر بر رضایت فرد از خود بر هویت خانوادگی تاثیر دارند و همچنین تائید دیگران بصورت غیر مستقیم هم از طریق تاثیر بر هماهنگی ارزشهای گروهی بر هویت خانوادگی موثر واقع می شوند .
3- پایگاه اقتصادی – اجتماعی بصورت مستقیم و منفی و تائید دیگران و هماهنگی ارزشهای گروهی بصورت مستقیم و مثبت بر هویت ملی تاثیر می گذارند و همچنین تائید دیگران غیر مستقیم از طریق تاثیر بر هماهنگی ارزشهای گروهی بر هویت ملی تاثیر می گذارد .
4- و در نهایت متغیر وابسته اصلی تحقیق که هویت اجتماعی می باشد مستقیماً و غیر مستقیم از متغیرهای مستقل به شرح ذیل تاثیر پذیر می باشد .
درونی کردن ارزشها ، رضایت فرد از خود و هماهنگی ارزشهای گروهی بصورت مستقیم بر هویت اجتماعی تاثیر می گذارند و پایگاه اقتصادی اجتماعی ، تائید دیگران و درونی کردن ارزشها بصورت غیر مستقیم از طریق تاثیر بر رضایت فرد از خود بر هویت اجتماعی موثر واقع می شوند و همچنین تائید دیگران بصورت غیر مستقیم از طریق تاثیر بر هماهنگی ارزشهای گروهی بر هویت اجتماعی تاثیر می گذارند .
3-6 پیشنهادها
در این قسمت بعد از آزمون فرضیات و اثبات و تبیین فرضیات سعی می کنیم پیشنهادهایی در جهت افزایش هویت اجتماعی و ابعاد آن ( ملی – دینی – خانوادگی) در غالب نظریاتی که ارائه شده است در بین دانش آموزان بیان کنیم .
الف) نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که افزایش هماهنگی ارزشهای گروهی موجب افزایش هویت اجتماعی خواهد شد. با توجه به نظریات پیتربورک که افراد در نقشهای جدید هویتهای جدیدی بدست می آورند و تعارض در این هویتها موجب اضطراب و گسستگی خواهد شد ، پس با توجه به اینکه هویت اجتماعی افراد از طریق تعلق به گروههای یک جامعه و ارزشهای اجتماعی آن گروههاست ، برای داشتن هویت اجتماعی قوی تری باید گروههای اجتماعی در یک جامعه خاص ارزشهای متجانس و همخوان یا نزدیک به هم داشته باشند . از طرفی نتایج تحقیقات پیشین نشان می دهد که نوجوانان بیشترین تاثیر را از گروههای دوستی دریافت می کنند لذا پیشنهاد می شود :
1- جهت رفع تعارض در ارزشهای گروهی به دانش آموزان در قالب برنامه آموزشی مدارس و همچنین در خانواده ها بیاموزیم که در انتخاب دوستان و عضویت در گروههای مختلف نهایت دقت را داشته باشند تا دچار چندگانگی ارزشی نشوند که منجر به افسردگی ، پرخاشگری ، متزلزل شدن شخصیت ، نفاق و دورویی … خواهد شد .
2- در سطح جامعه باید بگونه ای برنامه ریزی شود که نهادهای اجتماعی و رسانه ها اثر یکدیگر را خنثی نکنند و همه با هم یک الگوی ارزشی واحد را مطرح نمایند و ارزشهای متضاد با یکدیگر را شناسایی و در جهت حذف آن اقدام نمایند .
3- ارزشها و هنجارها باید از نظر زمانی و مکانی متناسب با فهم و اندیشه های دانش آموزان باشد .
4- نحوه ارتباط والدین و فرزندان مبتنی بر استدلال و توافق باشد و فضای گفتگو در برخورد با جریانهای متعارض ایجاد شود .
ب- نتایج تحقیق نشان می دهد که درونی کردن ارزشها یکی از متغیرهای مستقل است که بصورت مستقیم بر هویت اجتماعی و دینی و بصورت غیر مستقیم بر هویت خانوادگی تاثیر می گذارد . لذا برای داشتن هویت اجتماعی قوی لازم است که دانش آموزان ارزشهای جامعه را درونی نمایند و بدون استفاده از قوه قهریه ارزشهای جامعه را به مرحله اجرا بگذارند . مطابق نظریات پارسونز ارزشها و باورها از نظام فرهنگی از طریق هنجارها و در قالب نقش ها وارد نظام اجتماعی می شود و سپس در شخصیت افراد درونی می شود . لذا باید در فرایند جامعه پذیری افراد برای پذیرش نقشها آماده شوند . بنابراین پیشنهاد می شود . بازنگری در محتوای کتب درسی در فرایند سیستم آموزشی ، آگاه سازی والدین در قالب برنامه های انجمن اولیا و آموزش خانواده ، مشاوره های فردی و گروهی و برنامه ریزی دقیق توسط رسانه های جمعی بویژه صدا و سیما می تواند فرایند جامعه پذیری و درونی شدن ارزشها را در دانش آموزان تسهیل نماید و هر چقدر جامعه در زمینه جامعه پذیری سرمایه گذاری کند مطمئنا هزینه های کنترل اجتماعی و استفاده از قوه قهریه ، زندان ، مجازات و … کاهش خواهد یافت و در این حالت است که به قول بلومر فرد با جامعه احساس همانندی و یکی شدن و ذوب شدن در جامعه می کند که این امر منجر به تقویت هویت اجتماعی در دانش آموزان خواهد شد .
ج- نتایج تحقیق نشان می دهد که تایید دیگران یکی از متغیرهای مستقل است که مستقیماً بر هویت ملی و دینی و غیر مستقیم بر هویت اجتماعی و خانوادگی تاثیر دارد . اگر چه بنا بر نظریه خود آئینه سان کولی وی معتقد است که فرد در جریان تعامل با دیگران از خصوصیات و ویژگی های شخصیتی خود آگاه می شود و در نهایت مورد تایید یا عدم تایید دیگران قرار می گیرد و با توجه به نظریات جرج هربرت مید شکل گیری "خود" از طریق دیالکتیک "من " فاعلی (I) و "من" مفعولی (me) انجام می شود و هویت انسان بیشتر از طریق من فاعلی می باشد . لذا پیشنهاد می شود که ما باید این باور را در دانش آموزان ایجاد کنیم که آنها این توانایی را دارند که اگر تصویری که از خود در ذهن دیگران دارند ناخوشایند و ناپسند می باشد می توانند این تصویر را تغییر دهند و بگونه ای رفتار کنند که مایلند دیگران درباره آنها فکر کنند . در نتیجه می توانند تایید دیگران را نسبت به خود جلب کنند و این خود موجب افزایش هویت اجتماعی آنان خواهد شد .
د – نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که رضایت فرد از خود یکی از متغیرهای مستقل است که مستقیماً بر هویت اجتماعی و خانوادگی تاثیر گذار می باشد . لذا جهت افزایش هویت اجتماعی دانش آموزان باید میزان رضایت خود را در بین آنان افزایش داد . یکی از مهمترین دلایل عدم رضایت از خود احساس محرومیت می باشد یعنی اینکه دانش آموزان در مقایسه خود با دیگران به این نکته پی می برند که ارزشهایی دیگران دارند که فاقد آن هستند و لذا احساس محرومیت می کنند و از خود ناراضی می شوند . بنابراین پیشنهاد می شود با گنجاندن آموزشهایی مربوط به مهارتهای زندگی در محتوای کتب درسی و ایجاد خلاقیت و افزایش خود باوری و آگاه نمودن آنها از استعدادها و توانایی هایی که دارند زمینه احساس محرومیت و حقارت را در بین آنان کاهش دهیم و میزان تعلق و تعهد آنان را نسبت به جامعه ای که در آن زندگی می کنند و ارزشها و هنجارهای حاکم افزایش دهیم در نتیجه هویت اجتماعی آنان تقویت خواهد شد .
و- نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین یکی از متغیرهای مستقل است که به صورت مستقیم و مثبت بر هویت خانوادگی و بصورت مستقیم و منفی بر هویت ملی و غیر مستقیم بر هویت اجتماعی موثر می باشد . به نظر می رسد که شیوه های تربیتی والدین در خانواده هایی که سطح در آمد و تحصیلات پایین دارند به دلیل برخوردهای خشن و کنترلهای زیاد و مستقیم باعث شده است که هویت خانوادگی آنها ضعیف تر باشد . بنابراین پیشنهاد می شود با آگاه ساختن اولیا از طریق رسانه های ارتباط جمعی بویژه صدا و سیما و از طریق جلسات آموزش خانواده و ایجاد برخورد مناسب با نوجوانان ، زمینه تقویت هویت خانوادگی آنان فراهم آید . و همچنین به نظر می رسد خانواده هایی که سطح در آمد و تحصیلات بالاتری دارند به علت تامین نیازها در داخل کشور و احساس نیازهای جدیدتر که در داخل کشور تامین نمی شود ، میل رفتن به کشورهای دیگر در آنها قوی تر می شود و گاهی هم به علت احساس عدم شکوفایی و استعداد آنان در داخل گرایش مهاجرت به کشورهای دیگر پیدا می کنند که اصطلاحا به آن پدیده فرار مغزها می گویند .
بنابراین پیشنهاد می شود با برنامه ریزی مسئولان در نظام اجتماعی زمینه تامین نیازهای مادی و معنوی و آموزش افراد فراهم گردد . در نتیجه میل به ماندن و تقویت هویت اجتماعی خواهد شد .

فهرست منابع
– آرون ، ریمون ، 1364 ، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی ، باقر پرهام ، تهران : سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی
– اسکیدمور ، ویلیام ، 1372 ، تفکر نظری در جامعه شناسی ، علی محمد حاضری ، تهران : سفیر
– آشفته تهرانی ، امیر ، 1384 ، ((جامعه شناسی دین )) فصلنامه تخصصی جامعه شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی آشتیان ، سال اول ، شماره 3 ، پاییز
– بیابانگرد ، اسماعیل ، 1376 ، روانشناسی نوجوان ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی
– بیرو ، آلن ، 1367 ، فرهنگ علوم اجتماعی ، باقر ساروخانی ، تهران : کیهان
– تنهایی ، حسین ابوالحسن 1383 ، درآمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی ، چاپ پنجم
مشهد : مرندیز
– توسلی ، غلامعباس ، 1380 ، جامعه شناسی دینی ، تهران : سخن
– جنکینز ، ریچارد ، 1381 ، هویت اجتماعی ، تورج یار احمدی ، تهران : شیراز
– جولیوس گولد ، ویلیام ، ب ، 1376 ، فرهنگ علوم اجتماعی ، گروه مترجمان ، تهران : مازیار
– دو اس ، دی . ای ، 1383 ، پیمایش در تحقیقات اجتماعی ، هوشنگ نایبی ، تهران : نی
– دوران بهزاد . محسنی ، منوچهر ، ((هویت رویکرد و نظریه ها)) مجله علوم تربیتی ، دانشگاه فردوسی مشهد جلد 4 ، شماره اول ، تابستان 82
– رابرتسون ، یان ، 1374 ، در آمدی بر جامعه ، حسین بهروان ، چاپ دوم ، مشهد : آستان قدس رضوی
– رفیع پور ، فرامرز ، 1374 ، کند وکاوها و پنداشته ها ، چاپ هفتم، تهران : شرکت سهامی انتشار
– ریتزر ، جورج ، 1374 ، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر ، محسن ثلاثی ، تهران : علمی
– زیتلین ، ایروینگ ام ، 1381 ، آینده بنیانگذاران جامعه شناسی ، غلامعباس توسلی ، تهران : قومس
– ساروخانی ، باقر ، 1379 ، مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده ، تهران : سروش
– ساروخانی ، باقر ، 1383 ، روش تحقیق در علوم اجتماعی ، جلد دوم ، چاپ پنجم ، تهران : پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
– ساروخانی ، باقر ، 1385 ، روش تحقیق در علوم اجتماعی روشهای کمی ، آمار پیشرفته ، جلد سوم ، چاپ دوم ، تهران : دیدار
– سرایی ، حسن ، 1372 ، مقدمه ای بر نمونه گیری در تحقیق ، تهران : سمت
– سیف اللهی ، سیف الله ، 1381 ، جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران ، تهران : موسسه انتشارات جامعه پژوهان سینا
– شرفی ، محمد رضا ، 1380 ، جوان و بحران هویت ، تهران : سروش
– عبداللهی ، محمد 1374 ، ((هویت جمعی دینامیسم و مکانیسم تحول آن در ایران )) نامه انجمن جامعه شناسی ایران سال اول شماره اول
– کیوی ، ریمون ، وان کامپنهود ، لوک ، روش تحقیق در علوم اجتماعی ، عبدالحسین نیک گهر ، تهران : توتیا
– گیدنز ، آنتونی ، 1378 ، تجدد و تشخص ، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید ، ناصر موفقیان ، تهران : نی
– معین ، محمد ، 1371 ، فرهنگ معین ، جلد 4 ، تهران : امیرکبیر
– نیکلاس ، بریس ، 1382 ، تحلیل داده های روانشناسی با برنامه spss ، خدیجه علی آبادی – علی صمدی ، تهران : دوران

پیوست

به نام خدا
دانش آموز عزیز : با سلام
پرسشنامه ای که در اختیار شماست مربوط به تحقیقی دانشگاهی با عنوان ((بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور در سال تحصیلی 86-85)) می باشد . لذا همکاری صمیمانه شما در پاسخ صحیح و دقیق به سوالات پرسشنامه رهگشای ما در بررسی فوق می باشد . ضمنا انتخاب جنابعالی تصادفی بوده و نوشتن نام ضرورتی ندارد و جوابهای شما کاملا محرمانه خواهد بود. با تشکر از همراهی شما .

1- جنس : مرد زن
2- پایه تحصیلی : اول دوم سوم
3- رشته تحصیلی : عمومی (اول) انسانی تجربی ریاضی
فنی و حرفه ای کاردانش
4- شغل پدر : دقیق و مشخص نوشته شود .
5- شغل مادر : دقیق و مشخص نوشته شود .
6- تحصیلات پدر : بیسواد و ابتدایی سیکل دیپلم فوق دیپلم
لیسانس فوق لیسانس و بالاتر
7-تحصیلات مادر : بیسواد و ابتدایی سیکل دیپلم فوق دیپلم
لیسانس فوق لیسانس و بالاتر
8- درآمد ماهانه خانواده : کمتر از 200 هزار تومان 400 -200 هزار تومان
600-400 هزارتومان 800-600 هزار تومان 800 – یک میلیون تومان
بالاتر از یک میلیون تومان
9- تا چه حدی از وضعیت تحصیلی خود رضایت دارید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
10- میزان رضایت شما از استعداد و توانایی خود چه قدر است .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
11 -تا چه اندازه از پسر یا دختر بودن خود رضایت دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم

12-به چه میزانی از ویژگیهای اخلاقی خود رضایت دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
13- آیا از قیافه خود راضی هستید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
14- تا چه اندازه از نحوه ی لباس پوشیدن خود رضایت دارید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
15- آیا از ویژگیهای جسمانی خود (قد و اندام) رضایت دارید.
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
16- تا چه حدی از زندگی خود رضایت دارید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
17 -تا چه اندازه رفتارهای شما مورد تایید خانواده می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
18- به چه میزانی رفتارهای شما مورد تایید اقوام می باشد .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
19-تا چه حدی رفتارهای شما مورد تائید دوستان می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
20 -آیا رفتارهای شما مورد تایید مدرسه می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
21-تا چه اندازه رفتارهای شما مورد تایید همسایه ها می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
22- فکر می کنید در مجموع چه قدر در جامعه رفتارهای شما مورد تائید دیگران باشد.
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
23 -تا چه اندازه از روی ترس واجبار از والدین خود اطاعت می کنید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
24-تاچه حدی از روی ترس و اجبار از مقررات مدرسه اطاعت می کنید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
25 -آیا خود را مجبور به انجام خواسته های دوستان می بینید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
26-فکر می کنید رسانه های جمعی (تلویزیون ، ویدئو، اینترنت ، ماهواره و…) شما را وادار میکند رفتارهایی انجام دهید که مورد پسند خانواده و جامعه نمی باشد .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
27- اگر در صف نانوایی باشید و بتوانید در صف جا بزنید و کسی نفهمد تا چه حدی این کار را انجام می دهید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
28- اگر در حال رانندگی باشید و به چراغ قرمز برسید و پلیس هم آنجا نباشد از چراغ قرمز عبور می کنید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
29- اگر سوار اتوبوس واحد باشید و هنگام پیاده شدن راننده متوجه شما نباشد بلیط پرداخت می کنید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
30- اگر دبیران در کلاس حضور و غیاب نکنند آیا به موقع در کلاس حاضر می شوید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
31- تا چه حدی ارزشهای خانواده شما با ارزشهای مدرسه هماهنگ می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
32- آیا ارزشهای خانواده شما با ارزشهای دوستان هماهنگ می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
33 – به چه میزان ارزشهای خانواده شما با ارزشهای ملی هماهنگ می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
34- تاچه اندازه ارزشهای خانواده شما با ارزشهای اسلامی هماهنگ می باشد .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
35- تا چه اندازه ارزشهای مدرسه با ارزشهای دوستان شما هماهنگ می باشد .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
36- تا چه حدی ارزشهای مدرسه با ارزشهای اسلامی هماهنگ می باشد
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
37- آیا ارزشهای دوستان شما با ارزشهای اسلامی هماهنگ میباشد.
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
38- تا چه حدی به خدا اعتقاد دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
39 -تا چه اندازه به پیامبر و امامان اعتقاد دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
40- آیا به بهشت و جهنم اعتقاد دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
41- آیا فکر می کنید اصلا شیطان وجود دارد .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
42- چه اندازه به وجود فرشتگان اعتقاد دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
43- به چه میزانی به اسلام علاقه مند هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
44 – آیا باور دارید اسلام کامل ترین دین است .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
45- تا چه اندازه نسبت به دشمنان اسلام بیزار هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
46- تا چه قدر مقید هستید که حتما نماز بخوانید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
47- تا چه حدی قرآن می خوانید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
48- تا چه اندازه مقید به گرفتن روزه هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
49- چه قدر جهت عبادت به مسجد می روید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
50- تا چه حدی به زیارت امامان و امامزاده ها می روید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
51- آیا به دعا و توسل هم مشغول می شوید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
52- چقدر مورد قبول و پذیرش خانواده هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
53- چقدر خانواده با شما در امور مختلف مشورت می کنند
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
54- تا چه اندازه به خانواده خود علاقه دارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
55- به چه میزانی خانواده سعی می کند نیازهای شما را تامین کند
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
56- تا چه اندازه در امور مختلف با خانواده همکاری می کنید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
57 – آیا به والدین خود احترام می گذارید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
58- تا چه حدی انتظارات والدین خود را عملی می کنید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
59- تا چه اندازه به قوانین خانواده پای بند می باشید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
60- آیا به زندگی در ایران علاقمند هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
61- تا چه اندازه به زبان فارسی علاقه مند هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
62-به چه میزان به مذهب شیعه علاقه مند هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
63- آیا به موسیقی ایرانی علاقه مند هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
64- تا چه حدی به ایرانی بودن خود افتخار می کنید .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
65- تا چه اندازه به گذشته تاریخی ایران افتخار می کنید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
66- چقدر باور دارید که ایرانیان هوش بالایی دارند .
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
67- آیا به مکانهای تاریخی ایران علاقمند هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
68- تا چه اندازه حاضرید برای سربلندی ایران تلاش کنید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
69- تا چه اندازه حاضرید در مقابل دشمن از ایران دفاع کنید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
70- آیا پای بند به آداب و رسوم ملی هستید
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم

In the Name of God

The present research's goal is to consider the influential factors that form the student's social identity. It is done on the basis of analyzing the social identity to tri dimensions religious identity, family identity and national entity.
The research's fundamental hypotheses are sex socio-economic status, the rate of self, satisfaction internalizing values, the harmony of group values, and people's confirmation that influences the student's social identity.

This research is in fact a survey and questionnaire technique has been applied to gather data. The universe consists of all of the high school students in grades one, two and three in Neishabour. There are 15336 people in this survey
The number of the chosen sample is 375 people according to kokran formula there are 190 male and 185 female students in this research

The method of sampling is like stratification that is according to sex, field, and grade is chosen in random. The analyses of data by means of statistical t – test techniques and Pearson's correlation level are multi – dimensional and the results are as follow:

There is meaningful and direct relation between the rate of self – satisfaction people confirmation, Internalizing of values, the harmony of group values with social identity and its tri dimension's i.e., religious identity, family identity and national Identity. There is no meaningful relation between the socio – economic status parents and social identity, but from the national dimension, there is a converted relation, that is, the higher the socio-economic status of parents is the lower their national Identity would be. And there is no meaningful relation between sex and social identity but from the religious dimension, the relation is meaningful. This is the reason why the girls have a stronger religious identity than boys do.

Abolghasem Mehrabady

1- Milman fillip
2-Hilman Elizabet
3- Hong yang
4- Skoe
5- Antony Rodrigues
6- Hindu
7-ning Young
8- Lu Tanen
9- maskovsky
10- Cheryl ossenfort
11-Emile Durkheim
12 – Talcott parsons
13- Max Weber
14 – identity
15 – Structuaral Interactionists
16 – Processive Interactionists
17 – Consensual
18 – Sab consens
19 – Herbert Blumer
20 – Chicago School
21 – Particpant Observation
22 – George Herbert mead
2 – self
3- I
25- me
26 – Play
27 – game
28 – General other
29 – Irving Gaffman
30 – Petter Burk
31- Identity standard or reference setting
32 – Input
33 – Comparator
34 – Out put
35 – Epi sodic
36 – social status
—————

————————————————————

—————

————————————————————

3