بررسی عوامل موثر بر استفاده از تلفن همراه در بین جوانان

 چکیده:
هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل موثر بر استفاده از تلفن همراه در بین جوانان شهر دهدشت در سال 1391 می باشد. این پژوهش به شیوه پیمایشی و به کمک پرسشنامه 15 سوالی تلفن همراه انجام گرفته است. جهت تعیین حجم نمونه به کمک روش های آماری 200 نفر از جامعه آماری انتخاب و سپس اطلاعات جمع آوری شده و به کمک نرم افزار آماری Spss و آزمون آماری ضریب همبستگی و رگرسیون خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته های تحلیلی نشان می دهد:
در متغیر میزان استفاد از موبایل ، میانگین و انحراف معیار، به ترتیب 85/3 و 7754/. ، نقش خانواده 91/3 و 80728/. ، درآمد 69/3 و 90935/. ، نقش دوستان 75/3 و 69823/. ، سطح تحصیلات 66/3 و 9006/. می باشد.
بین عوامل مورد بررسی و میزان استفاده از موبایل رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی بین این عوامل و میزان استفاد از موبایل به ترتیب:
سطح تحصیلات (001/0= P و 73/0 = r)، نقش خانواده (001/0= P و 44/0 = r)، درآمد (001/0= P و 51/0 = r)، نقش دوستان (001/0= P و 63/0 = r) می باشد بنابراین هر چهار فرضیه تائید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش هر کدام از این متغیرها میزان استفاده از موبایل نیز افزایش می یابد.
طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای ملاحظه می شود متغیرهای سطح تحصیلات 9/52% ، نقش خانواده 5/19% ، درآمد 8/25% و نقش دوستان 8/38% از تغییرات میزان استفاده از موبایل مربوط به هر کدام از این متغیرها می باشد. بنابراین بین این عوامل و میزان استفاده از موبایل رابطه معنی داری وجود دارد. (05/ P<).

کلید واژه ها :
عوامل موثر – استفاده از تلفن همراه
فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
امروزه با رشد فزاینده دانش روان شناسی می دانیم که شخصیت انسان،دارای ابعاد متعدد است. همچنین با بهره گیری ازدانش جامعه شناسی روشن شده است که افراد درعصر حاضر،نقش های متعدد وپیچیده ای راایفا می کنند. به اعتقاد گافمن،درموقعیت های مختلف زندگی روزمره، هریک ازما، گاه خود را متفاوت احساس کرده و یک یا چند نقش متفاوت را ایفا می کنیم و به تبع آن،یک یا چند جنبه ازشخصیت خود را بروز می دهیم.بیان خود، عموماً ازطریق ابزارها ووسایل متعدد صورت می گیرد. به این معنا که ما برای انعکاس ویژگی های خود درسطح اجتماع، ازوسایلی استفاده می کنیم که ازلحاظ اجتماعی، دارای معانی مشترک هستند ومفهوم خاصی درفضای بیناذهنی افراد مختلف یک جامعه یا گروه دارند. این وسایل، ازنظرشکل،زبان، فناوری وآنچه دراصطلاح مد گفته می شود، دربین اعضای یک گروه یا جامعه،به شکل یکسانی ادارک می شوند. درسطح ناهوشیار، قواعد و ویژگی های چنین سازوکاری، اغلب به دشواری قابل کنترل است اما درسطح هوشیار، سازوکارهای مربوط به بیان خود، زمینه مناسبی را برای تصمیم گیری و انتخاب افراد، برای ابزار ویژگی های خود فراهم می آورد؛ اگرچه این امر محدوده آزادی های انسان را از جهاتی ارتقا بخشیده است اما به همین نسبت نیز محدودیت هایی را فراروی وی قرارمی دهد زیرا درزندگی روزمره،به طور معمول نوعی مقاومت دربرابرتغییر وجود دارد و فرد اغلب ناچار است برای بیان خود، ازمیان سازوکارهای موجود، یکی را برگزیند. درچنین شرایطی، ساختارشکنی واتخاذ شیوه یاسازکاری نو برای بیان خود ممکن است به مقاومت اجتماعی و یا حتی طرد فرد توسط گروه منجر شود. به همین دلیل است که افراد به طور معمول، متناسب بانقشی که در وضعیت های مختلف ایفا می کنند ازنوع لباس، آرایش، وسایل، واکنش های هیجانی، نظام واژگانی و زبان تن خاصی استفاده می کنند.

طرح مسئله:
اگر در سال های نخستین ورود تلفن همراه به ایران، ابزار خاصی برای مدیران ارشد بنگاه های کسب و کار یا فناوری گران قیمت و خاص در طبقات بالای جامعه بود، اکنون تلفن همراه روز به روز رایج تر و همگانی تر می شود و هر چه بیشتر در میان گروه های مختلف اجتماعی نفوذ کرده وبه جزئی از زندگی روزمره افراد تبدیل می شود. با نگاهی به تغییر آگهی های تبلیغاتی این وسیله، می بینیم که اگرچه در ابتدا این وسیله اغلب در دست مرد میانسالی که به ظاهر، شغل موفقی داشت، تصور می شد، اما امروز جوانان یا زنان در حال استفاده از آن به تصویری معمولی تبدیل شده است. محتوای متون تبلیغاتی نیز بر این نکته تاکید دارد که تلفن همراه تنها ابزاری برای تماس های کاری یا فوری نیست، بلکه بیشتر بر جنبه های اجتماعی آن تاکید می شود.
تلفن همراه در ابتدا به عنوان وسیله ای با قابلیت جابه جایی وارد جامعه شد و پس از مدت کوتاهی شیوه ارتباط ما با یکدیگر را دگرگون کرد. پژوهش های انجام گرفته درباره تلفن همراه نشان می دهد (( استفاده اجتماعی)) ، در دلایل اولیه پذیرش این فناوری وجود نداشته است. در واقع کسب وکار وامنیت، دلایل نخستین پذیرش این وسیله بوده اند، اما پس از مدت کوتاهی، به استفاده ارتباطی عمده کاربران تبدیل شده اند (پالانت و همکاران،2001). دگرگونی های عمده ای که فناوری های نوین از جمله تلفن همراه ، در زیست اجتماعی ما بر جای می گذارند، امری پذیرفته شده است؛ رواج این فناوری ها بسیاری از نظریه پردازان را واداشته تا سخن از عصری جدید در حیات بشری به میان آورند: عصر اطلاعات و ارتباطات.
تلفن همراه در کنار اینترنت، از اصلی ترین نشانه های این عصر جدید هستند. گرچه غالب پژوهش های اجتماعی، تلفن همراه را نادیده گرفته یا کمتر به آن پرداخته، اما به تازگی شاهد افزایش مطالعات جامعه شناختی در این حوزه هستیم.این تحقیق بدنبال آن است تا با بررسی عوامل موثر در استفاده از موبایل به یافته ها و نتایجی برسد که در جهت استفاده صحیح و مفید از وسیله ارتباطی موبایل مفید و موثر باشد. محقق معتقد است تنوع در استفاده از مویابل و عوامل ناکارآمدی که منجر به استفاده از مویابل می گردد در مواردی نه تنها به روند انجام فعالیتهای روزانه کمک نمی کند بلکه در مواردی نیز بازدارنده و مشکل آفرین می باشد. به همبن خاطر بررسی برخی از مسائل و توجه به نکات مفید و کارکردهای صحیح استفاده از موبایل در توسعه فردی و همه جانبه جامعه می تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد.در ایران نیزاز سال 1373سامانه استفاده از تلفن همراه راه اندازی شده و اکنون بیش از یک دهه است که امکان استفاده از آن وجود دارد؛ همچنین با وجود افزایش تعداد کاربران به میلیون ها نفر، هنوز تلفن همراه، موضوع پژوهش های جدی و عملی قرار نگرفته است. پذیرش وگسترش استفاده از این وسیله در میان جوانان ایرانی بسیار سریع اتفاق افتاده است. به گونه ای که دیگر نمی توان زندگی روزمره خیل عظیمی از جوانان را بدون تلفن همراه تصورکرد. شناخت مقوله جوانی، بیش از پیش با تاثیرات فناوری در عصر جدید در آمیخته است.

ضرورت و اهمیت:
جامعه شناسان عصر حاضر را به نام عصر ارتباطات نامگذاری نموده اند تا جایی که توسعه و گسترش وسایل ارتباط جمعی جهان را به یک دهکده جهانی تبدیل نموده است. در این بین نقش موبایل و تلفن همراه بعنوان یکی از مهمترین و گسترده ترین وسایل ارتباط جمغی بر هیچ کس پوشیده نیست. امروزه افراد در سنین مختلف و با کارکرهای مختلف اجتماعی در سطح وسیعی از وسیله ارتباطی موبایل استفاده نموده و همین عامل باعث گردید تا انگیزه پژوهشگر جهت بررسی عوامل موثر بر استفاده از این وسیله ارتباطی دو چندان شود. مشخصاً انجام چنین تحقیقی می تواند به حل مشکلاتی بینجامد که در جهت استفاده بهینه ، صحیح و اصولی تدابیر لازم اندیشیده شده و افراد بتوانند با شرایط متعارفی از ابعاد هزینه ای ، زمانی و کارکردی از این وسیله ارتباطی استفاده نمایند.
محقق معتقد است استفاده اصولی . بهینه از موبایل می تواند عامل تسریع و شتاب بخشبدن به انجام امورات روزانه باشد و معضلات و مشکلات استفاده نابجا را به حداقل برساند.
از لحاظ اهمیت و ضرورت این وسیله قابلیت هماهنگ کردن فعالیت ها را بخصوص در فواصل دور افزایش می دهد. در واقع جریان کار را سریع میکند و به آن سهولت می بخشد، و باعث صرفه جویی در زمان می شود و ارتباط مستقیم با خانه و زندگی خانوادگی دارد و حتی باعث شد که یک خط بطلان بر جدایی خانه و محل کار ایجاد کند، چون هر لحظه امکان ارتباط از طرف خانه به محل کار می شود، تلفن همراه تنها یک ابزار کار یا فعالیت خانگی نیست بلکه در بیرون از خانه و بیشتر در میان نسلهای جوان قابل ردیابی است و بیشتر مربوط به فعالیت های فراغتی جوانان است.

اهداف تحقیق:
هدف این تحقیق شناسایی و توصیف تاثیرات متقابل جوانان و تلفن همراه است و می خواهیم بدانیم که تلفن همراه در چه بخشهایی از گروه جوانان بیشترین نفوذ را داشته است؟
میخواهیم بدانیم چه امکانات وفرصت هایی را برای جوانان ایجاد می کند؟
اصلاً دلیل استفاده جوانان از این وسیله چیست؟
چه تغییری در درک جوانان از مفهوم زمان و مکان بوجود آورده و چه اضطراب و دلهره هایی را با خود به همراه دارد؟

فرضیه سازی:
فرضیه اول به نظر می رسد بین سطح تحصیلات و استفاده از تلفن همراه رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم : به نظر می رسد بین خانواده و استفاده از تلفن همراه رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم : به نظر می رسد بین سطح درآمد و استفاده از تلفن همراه رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه چهارم : به نظر می رسد بین دوستان و استفاده از تلفن همراه رابطه معناداری وجود دارد.

شاخص سازی:

تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم و متغیرها:
تعاریف مفهومی
1: گوشی همراه وسیله ای است دارای قابلیت و مزیت از جمله …. که کوچکی ابعاد، سادگی آسانی استفاده است زمینه ساز مباحث گسترده تر در تحلیل جوانی و دوران جدید دیجیتال به شمار میرود.
این رسانه به هویت و فرهنگ جوانان به منابع اصلی و مسلط تبدیل شده است. و بر ذوق و سلیقه و الگوهای ارتباطی و نیازها و ارزشهای تاثیر گذشته است.اگر تا چند دهه گذشته فرهنگ و خرده فرهنگ جوانان حول مصرف به ویژه پوشش و لباس و موسیقی متمرکز بود. در حال حاضر فناوری ارتباطی به ویژه اینترنت و تلفن همراه الزامات جدیدی را برای خرده فرهنگ جوانان پدید آورده است که می توان به تقویت فردیت به استقلال و عمل انتخاب گیری و خصوصی کردن دنیای زندگی گردد.
استفاده کننده تلفن همراه در حال مکالمه، به طور همزمان در دو فضا قرار دارد. فضایی که به صورت فیزیکی در آن حضور دارد. و فضای مجازی مکالمه، هنگامی که تلفن زنگ می زند شخص آگاهانه یا ناآگاهانه تصمیم می گیرد با کدام چهره جواب بدهد. چهره ای که مطابق با فضای فیزیکی اوست یا چهره ای که مطابق با فضای مکالمه اوست.
سطح تحصیلات : تعداد کلاسهایی که فرد بر اساس آمورش رسمی کشور درس خوانده است
عامل خانواده : مجموعه عواملی که براساس ساختار و کارکرد خانواده زمینه ساز استفاده از تلفن همراه می باشد.
درآمد : وجه ریالی که براساس هر گونه فعالیت فکری یا یدی مشروع و مجاز براساس برنامه زمان بندی دریافت می شود.
نفش دوستان: وظایف و مسئولیتهایی که دوستان در زندگی فرد ایفا نموده و منجر به یادگیری و الگو پذیری می گردند.
در این مطالعه متغیرهای مورد بررسی مطابق الگوی زیر عملیاتی و مورد سنجش قرار گرفتند:
سطح تحصیلات : سوالات 5-6
عامل خانواده : سوالات 7-8
درآمد : سوالات 9-10-11
میزان استفاده از موبایل: 12-13
نفش دوستان: 14-15

فصل دوم
ادبیات وچارچوب نظری پیشینه تحقیق

ادبیات تحقیق:
تحقیقات انجام شده در داخل ایران
احمدی (1388) در مطالعه ای به مطالعه ابعاد هویت شخصی مدرن و بررسی ارتباط آن با میزان استفاده از تلفن همراه و کارکردها و قابلیت های این ابزار ارتباطی پرداخته است. طبق مطالعات نظری، هویت شخصی، از 5 شاخص " بازتابندگی خود و خودبیانگری"، " تعاملات و ارتباطات گسترده"، " تجربه از جا کندگی زمان و مکان"، " تجربه اضطراب و اعتماد" و " تجربه آزادی، استقلال فردی و قدرتمندی" تشکیل شده است. میزان استفاده از تلفن همراه، با سه شاخص سابقه تجربه، تعداد تجربه و مدت هر تجربه و همچنین استفاده از قابلیت ها و کارکردهای آن در سطح ( کم، متوسط، و زیاد) سنجیده شده است.
در این پژوهش در حدود نیمی از پاسخگویان در حد متوسط از تلفن همراه استفاده می کنند و از قابلیت های آن بهره می برند.
هر چند که نتایج مطالعه، حاضر، ارتباط بین هویت شخصی مدرن و میزان استفاده از تلفن همراه را تایید نمی کند اما بیانگر رابطه معنادار بین هویت شخصی مدرن و میزان استفاده از قابلیت های تلفن همراه است. چنان که، استفاده های چند منظوره رسانه ای که ویژگی مهم تلفن همراه است، مانند گوش دادن به رادیو و موسیقی، تماشای تلویزیون و ورود به جهان مجازی اینترنت از عواملی است که کانونی بودن فرد و خواسته های او را معنا می بخشد. بنابراین ظهور و گسترش این رسانه نوین ارتباطی، هویت افراد را تحت تاثیر قرار داده است. به عبارتی، افراد با بهره گیری از آن به نوعی به بیان خود می پردازند. تلفن همراه، به عنوان ابزاری که همواره با فرد همراه است، سبب شده است درک افراد از خویشتن و نوع نمایش و خودبیانگری آنان، متاثر از ویژگی های نمایشی این وسیله ارتباطی قرار گیرد. به نظر می رسد فرهنگ خاصی در استفاده از تلفن همراه شکل گرفته است که بر اساس آن، به گوشی تلفن همراه به عنوان یک ابزار کلیدی اجتماعی نگاه می شود. در این فرهنگ، افراد به گوشی هایشان به عنوان وسیله ای برای مدیریت امور روزمره می نگرند. اکنون می توان گوشی هایی را خریداری کرد که دارای امکاناتی مانند رادیو، دفتر یادداشت روزانه، تقویم، دوربین، دوربین ویدیوئی، ماشین حساب، کاوشگر اینترنتی، فرستنده پیام های الکترونیک، ابزار متن نویسی، بازی های رایانه ای، دماسنج و دفترچه شماره تماس ها باشند. همچنین این ابزار ارتباطی، طیفی از کارکردها و استفاده های متنوع را در بر می گیرد که افراد متناسب با علایق و سوابق خود از آنها برخوردار می شوند. به این ترتیب، ما هر روز در معرض آگاهی ها و شناخت های تازه ای در زمینه های مختلف مرتبط با تلفن همراه هستیم؛ از تماس های ساده و ارسال پیام کوتاه تا انجام امور بانکی و خرید از فروشگاه ها، که این فرایند، به تدریج زمینه ساز تحول عادات و روحیات و در نتیجه " سبک زندگی" ما می ر ود. طبق الگوی جدید روابط، با واسطه تلفن همراه، فرد با هر کس که بخواهد،از طرق متعدد مانند تماس تلفنی یا مبادله پیام، رابطه برقرار می کند. در نتیجه حجم ارتباطات افراد به شدت گسترش یافته و قابلیت همه جایی بودن تلفن همراه و دسترسی فوری به افراد، امکان مبادله فراگیر اطلاعات را فراهم ساخته است. از طرف دیگر، فرد می تواند با آزادی و سلیقه بیشتری عمل کند و بسیاری از امور جاری زندگی خود را به شیوه دیگری مدیریت کند و در مجموع، روایت دلخواهانه تری از خویشتن را شکل دهد.
بر این اساس، شخصی سازی گوشی تلفن همراه به واسطه انتخاب رنگ، زنگ، شکل ظاهری، نشان تجاری و حتی نوع استفاده از آن، بیانگر سبک زندگی کاربر این وسیله است. مدل های مختلف گوشی تلفن همراه که هر روز به بازار عرضه می شوند، توجه وذائقه کاربران را تغییر داده اند چنان که افراد با تغییر گوشی تلفن همراه خود، رفتارهای ارتباطی خود را نیز تغییر می دهند و هویتی جدید، متناسب با فناوری پیشرفته تر گوشی خود کسب می کنند. ارتباط مستقیم با شخص از طریق تلفن همراه که یکی از ظرفیت های مهم آن است روابط شخصی کاربران را تحت تاثیر قرار می دهد و ارتباطات شخصی شده را تسهیل می کند؛ چنان که شخص، هدف ارتباط می شود و به این ترتیب، ما با شخص تماس می گیریم، نه با مکان.
دسترسی پیوسته و آنی افراد با همدیگر و فراهم بودن امکان مبادله فراگیر اطلاعات، از عناصر مهم ساختار ارتباطی تلفن همراه است که به شکل گیری، تداوم و تقویت تعاملات کمک می کند.
با ظهور فناوری های جدید مرتبط با رسانه و توسعه فزاینده کارکردهای تلفن همراه، ظرفیت های بیشتری در فرایند مبادله پیام برای کاربران تلفن همراه فراهم می شود. افزایش امکانات و حدود اختیارات کاربران در به کارگیری تلفن همراه، تنوع چشمگیری را در الگوهای استفاده از این رسانه ایجاد کرده است که حاوی تلویحات شایان توجهی هستند. مفاهیم ضمنی در طراحی محتوا و خدمات تلفن همراه یادآور این نکته هستند که ارتباطات سیار، عناصر مهمی از بیان خود را در بردارند، چنان که بستر مناسبی را فراهم آورده است تا کاربران با استفاده از دسترسی فراگیر به یکدیگر جنبه های هویتی خود را توسعه دهند. تلفن همراه همچنین به عنوان فناوری ارتباطی همه جا حاضر که فرد را در تمامی ساعات روز و شب و در همه مکان ها، در ارتباط متصل با دیگران قرار می دهد، ابزاری برای توسعه قدرت فرد نیز محسوب می شود.
در مجموع می توان نتیجه گرفت، با پیدایش جامعه مصرفی و تولید انبوه کالاها، از جمله مدل های مختلف تلفن همراه، ذائقه و نوع مصرف افراد پیوسته تغییر می یابد. افراد همواره با استفاده از تلفن های همراه هویت های جدید می یابند و بر اساس آن می توانند رفتار خود را تغییر دهند. در واقع مصرف افراد، وسیله ای برای ایجاد همیت است.
الگوها و سبک های زندگی افراد که بر مبنای ذائقه و انتخاب آنان شکل می گیرند، متضمن نوعی رفتار منزلت جویانه هستند. در واقع، این سبک ها و شیوه های زندگی پذیرفته شده در جامعه جدید هستند که هویت های شخصی و گروهی افراد را منعکس می کنند. امروزه به دلیل باز بودن زندگی اجتماعی و کثرت یافتن زمینه های کنش و تعدد مراجع، نقش سبک زندگی و الگوهای فعالیت های روزانه در ساختن هویت شخصی، به طور فزاینده ای اهمیت می یابد.
شکل گیری هویت بیش از پیش با آنچه می خریم یا می خواهیم بخریم، ارتباط یافته است. امروزه هویت خود را با استفاده از کالاهایی شکل می دهیم که نشانه ویژگی های فردی و گروهی ما یعنی تفاوت با برخی اشخاص و گروه های اجتماعی و همبستگی و احساس تعلق به دیگر اشخاص و گروه های اجتماعی، هستند
از جمله نتایج به دست آمده از مصاحبه ها و پیمایش های صورت گرفته نشان می دهد جوانان، در دسترس بودن، سرعت و سهولت برقراری ارتباط، صرفه جویی در زمان، هماهنگی کارها، برقراری روابط دور از نظارت خانواده، گسترش روابط دوستی و عاطفی، احساس امنیت و اعتماد به نفس را از جمله مهم ترین امکاناتی می دانند که تلفن همراه در اختیار آنها می گذارد.
در ماه های اولیه استفاده از تلفن همراه، بیشتر در دسترس بودن و برقراری سریع وآسان ارتباط تلفنی اشاره می شود اما با افزایش مدت استفاده، کارکردهای اجتماعی تری چون گسترش روابط دوستی و عاطفی نیز به پاسخ های جوانان در این مورد اضافه می شود.
در نتیجه می توان مشاهده کرد با گذشت زمان، تلفن همراه از شکل ابزاری صرف برای برقراری سریع تر ارتباط خارج می شود وبا تارو پود زندگی روزمره جوانان درهم می تند؛ تا جایی که می توان این را از امیدها، فرصت ها، دوستی ها، کار و حتی فراغت جوانان جدا کرد.
تلفن همراه، آزادی و استقلال بیشتری را – به خصوص در ارتباط با خانواده – برای جوانان فراهم می آورد و در دوران پر اضطراب ورود به جامعه یا محیط های کاری، تا اندازه ای به آنان اعتماد به نفس بیشتری می دهد. همچنین به نوعی جایگزین خانواده یا سایر اشخاص نزدیکی می شود که بودن در کنار آنها به جوان احساس امنیت می دهد. از این رو فرایند فردیت یافتن جوان را تقویت می کند.
نتایج تحقیق نشان می دهد بر خلاف جوامع غربی که شماره تلفن برای افراد بسیار شخصی تر است و تنها در اختیار حلقه کوچکی از دوستان نزدیک قرار دارد، در ایران کاملاً برعکس است. احتمالاً به دلیل محدودیت های موجود در خانواده و کنترل و نظارت سختگیرانه آنها بر جوانان، تلفن همراه کانال اصلی ارتباط جوانان با دیگر دوستان غیرهمجنس خویش است.
یکی از مشکلات اجتماعی تلفن همراه آن است که فضاهای خصوصی و خلوت را از بین می برد. در واقع فرد به نوعی کنترل خود بر زمان و مکان مکالمات و روابط خود را از دست می دهد و این مسئله منجر به تشویش، اضطراب روحی دائم و دلهره می شود. جوانان ترجیح می دهند چهره خود را در روابط عاشقانه یا عاطفی در محیط های دیگر پوشیده نگاه دارند. در نتیجه، در چنین مواردی ترجیح می دهند دور از جمع با تلفن همراه صحبت کنند، اما معمولا در سایر موارد حساسیت خاصی ندارد .( احمدی ،1388: 150).

تحقیقات انجام شده در خارج از ایران
تاریخچه مختصر ارتباطات از راه دور:
بدون وجود ارتباطات میان افراد و گروه ها به سختی می توان از سازمان اجتماعی یا فرهنگ سخن گفت. ارتباطات راه دور با جامعه مدرن پیوند خورده و پدیده چندان جدیدی نیست. اگر از تلگراف چشم بپوشیم، ارتباطات از راه دور از زمان اختراع توسط گراهام بل در سال1876 وجود داشته است. با وجود تلفن، ارتباط زنده و مستقیم میان مردم از مکان های متفاوت و فاصله های دور، امکان پذیر شد. تلفن همراه دومین گام در تغییر بنیادین شیوه ارتباط انسانها با یکدیگراست. تلفن همراه تنها توسعه و گسترش تلفن نیست. چرا که امروزه بیشتر مردم تلفن ثابت دارند، بلکه ((قدرت تحرکی)) که تلفن همراه در خود دارد، جهشی کیفی و گامی مجزاست.
فروشندگان تلفن از دهه 1880 تا دهه 1920، در تبلیغات خود بر سودمندی این وسیله در مواقع اضطرای تاکید می کردند؛ عملکردی که امروزه بدیهی به نظر می رسد. در ابتدای دهه 1920 نقش های اجتماعی تلفن نیز آشکار شد. در یک آگهی مربوط به سال1932 گفته می شود: ((دوستانی که توسط تلفن با یکدیگر پیوند می خورند، اوقات خوشی دارند)). در این زمان تبلیغات دیگر نه تنها خانواده ، بلکه روابط دوستی را نیز مورد توجه قرار داده و نه تنها بر کارکرد، بلکه بر تفریح و سرگرمی تاکید کردند.
فیشر در بررسی خود نشان می دهد نگرش به تلفن در اوایل قرن بیستم، نگاهی ابزاری بود و نه نگاهی اجتماعی. دو دلیل مهم پذیرش تلفن و استفاده تلفن و استفاده از آن، کسب و کار و امنیت بود. تلفن از سویی، وسیله ای مفید برای روابط کاری به خصوص در تجارت بود که ارتباطات کاری از طریق آن انجام می گرفت، دلیل دوم پذیرش تلفن، امنیت آن بود. با وجود تلفن در خانه، خانم خانه در مواقع بیماری، حادثه های غیرمترقبه یانظایر ان، احساس امنیت می کرد؛ اما با وجود چنین نگاه ابزاری – کارکردی، تلفن به سرعت به ابزاری برای معاشرت اجتماعی تبدیل شد.
تلفن همراه نیز ابتدا به منظور امنیت ساخته شد. در اوایل دهه 1920 پلیس امریکا به دنبال استفاده از تلفن های رادیویی در اتومبیل های گشت بود. این فناوری قبلاً توانایی خود را در حفظ امنیت کشتی های اقیانوس پیما ثابت کرده بود. پژوهش های انجام گرفته بر تلفن همراه نشان می دهد استفاده اجتماعی از این وسیله ارتباطی عمده کاربران تبدیل شده است (پالنت،2001).
رواج تلفن همراه در جامعه بر هنجارهای اجتماعی تاثیر می گذارد که چگونگی این تاثیر گذاری از دغدغه های مهم کارشناسان مسائل اجتماعی است. این دغدغه ها در زمان گسترش تلفن های ثابت نیز وجود داشت. در سال1926 کمیته ای تخصصی که به تاثیراختراع های جدیدبر زندگی مردم می پرداخت، تلفن را موضوع کار خود قرار داد. این کمیته سوال هایی را مطرح ساخت و سعی کرد به آنها پاسخ دهد. از جمله اینکه ایا تلفن انسانها را تنبل می کند یا فعالیتشان می افزاید؟ آیا به زندگی خانوادگی و دید و بازدیدهای دوستانه لطمه خواهد زد؟ یا دغدغه ها یا نظایر آن، امروزه در مورد تلفن همراه نیز وجود دارد.
نگرانی دیگر در مورد استفاده تلفن، آثار روانی آن بود. تلفن با خود اضطراب و تشویش به همراه آورد زیرا ممکن بود هر لحظه حامل خبری ناخوشایند یا وحشتناک باشد. در واقع حضور تلفن با فشار روانی همراه بود. از سوی دیگر، تلفن انسانها را از مکانهای عمومی جدا و خانه نشین می کرد. روابطی که در حوزه عمومی شکل می گرفت و شخص را در انزوا و جدا از جامعه قرار می داد. چنین نگرانی هایی امروزه درباره استفاده کنندگان از تلفن همراه وجود دارد. شخص در هر مکانی اضطراب و تشویش دارد؛ با این تفاوت که تلفن همراه مانعی برای حضور در مکان های عمومی نیست.
برخی معتقدند صحبت با تلفن همراه در مکان عمومی نشان دهنده تضادی در فضای اجتماعی است که فرض می شود مردم در آن چهره ای متفاوت دارند. نظریه گافمن در مورد ((نقاب)) می تواند در فهم این رخداد مفید باشد. گافمن چنین می پنداشت که افراد در هنگام کنش متقابل، می کوشند جنبه ای از خود را نشان دهند که مورد پذیرش دیگران است؛ اما کنش گران حتی در حین انجام این عمل می دانند که ممکن است مخاطبانشان در اجرای نقش آنها اختلال ایجاد کنند. به همین دلیل، کنشگران نیاز به نظارت بر حضار را احساس می کنند؛ به ویژه مراتب عناصر اخلالگر هستند. کنشگران امیدوارند خودی را که به حضار نشان می دهند، به اندازه ای نیرومند باشد که انها رابه همان گونه که خود می خواهند، نمایش دهد. آنها همچنین امیدوارند نمایش آنها حضارشان را وادارد تا داوطلبانه به دلخواه آنها عمل کنند. گافمن این علاقه اصلی را (( مدیریت تاثیر گذاری)) می دانست. این مدیریت، شگردهایی را در بر می گیردکه کنشگران برای حل مسائلی که ممکن است با آن روبه رو شوند، از آنها استفاده می کنند.
گافمن بدنبال این قیاس نمایشی، از جلوی صحنه صحبت می کند. جلوی صحنه آن بخش از اجرای نقش است که معمولاً به صورت ثابت و عمومی اجرا می شود تا موقعیت را برای کسانی که نمایش را می بینند، مشخص کند. گافمن در قالب مفهوم جلوی صحنه میان محیط و نمای شخصی تمایز قائل می شود.محیط به صحنه فیزیکی ای اطلاق می شود که معمولاً باید آماده باشد تا کنشگران در آن اجرای نقش کنند. برای مثال یک جراح معمولا به اتاق عمل نیاز دارد و یک راننده تاکسی به یک تاکسی. اما نمای شخصی به آن تجهیزات نمایشی اطلاق می شود که حضار آنها را از اجراکنندگان میدانند و انتظار دارند این تجهیزات را در صحنه با خود حمل کنند. برای مثال از یک جراح انتظار می رود روپوش پزشکی بپوشد و وسایل جراحی در دست داشته باشد (ریتزر، 1374: 292).
استفاده کننده تلفن همراه در حال مکالمه، به طور همزمان در دو فضا قرار دارد؛ فضایی که به صورت فیزیکی در آن حضور دارد و فضای مجازی مکالمه. هنگامی که تلفن زنگ می زند، شخص آگاهانه یا ناخودآگاه تصمیم می گیرد با کدام چهره جواب دهد: چهره ای که مطابق با فضای فیزیکی اوست یا چهره ای که مطابق با فضای مکالمه است. کشمکش مهمتر میان ضرورت های رفتاری این دو فضای مکالمه، از هنجارهای محیط فیزیکی شخص، به نظر اطرافیان او نامعقول برسد. ممکن است شخص به دلیل احترام به فضای مکالمه، از هنجارهای محیط فیزیکی پیرامون خود تخطی کند.
ارتباطات متنی از طریق پیام کوتاه می تواند در چنین مواقعی نای راه حل باشد، زیرا در معرض دید همگان نیست. می توان در فضای ارتباط متنی، بدون جلب توجه دیگران، بسیار متفاوت از فضای محیط عمل کرد. (هدن، 2000 : 33)
کوکس و لئونارد، دو پژوهشگر استرالیایی در پژوهشی تجربی نشان می دهند ارتباطات تلفنی موجب بزرگتر شدن شبکه اجتماعی میان افراد از طریق امکان برقراری ارتباطاتی می شوند که به صورت چهره به چهره مقدور نیست (کوکس و لئونارد،1990: 167).
پژوهشی که در فنلاند بر استفاده نوجوانان از تلفن همراه انجام پذیرفته نشان می دهد فرستندگان پیام های کوتاه انتظار دارند در 15 تا 30 دقیقه پاسخی دریافت کنند. انتظار می رود پاسخ هایی که بعد از این مدت ارسال می شوند، همراه با نوعی معذرت خواهی باشند (کاسسینیمی و روتیانن 2002:186).
پالن و همکاران در پژوهشی نشان داده اند استفاده کنندگان تلفن همراه ابتدا تصور محدودی از این فناوری نوین و ضرورت آن دارند اما با گذشت زمان، کاربردهای آنها طیف وسیع تری را در بر می گیرد. انگیزه اولیه غالب کاربران تلفن همراه، استفاده های ابزاری و نیز به کارگیری در موقعیت های اضطراری است. با این حال با گذشت زمان انگیزه های کاربران تغییر می یابد. اگر تلفن همراه ابتدا در موقعیت های ضروری به کار می آمد،کم کم به جزئی از زندگی عادی و معمولی تبدیل شده و در موقعیت هایی معمولی و در تار و پود ارتباطات روزمره، مورد استفاده قرار می گیرد. با افزایش مدت استفاده از تلفن همراه، تغییری از کابردهای ابزاری به کاربردهای غیر ابزاری آن شکل می گیرد. ارتباط مداوم موجب ایجاد رابطه های عمیق تر عاطفی و حسی می شود و به افزایش اعتماد و همبستگی و سرمایه اجتماعی می انجامد. (فاکس، 2001 : 211).
تیلور و هارپر (2003) با مطالعه روی مبادله پیام کوتاه (اس ام اس) بین نوجوانان دریافتند که ارتباط از این طریق، به عنوان یک شیوه پذیرفته شده در بین آنان شیوع یافته است و گاه ارسال یا دریافت یک پیام کوتاه متنی در انتقال معانی ضمنی مانند تشویق و تنبیه، پذیرشی طرد مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین تردیدی نیست که امروزه تلفن همراه، جزئی از فرهنگ افراد شده است. در حقیقت می توان گفت که ظهور فناوری نوین، تغییرات اجتماعی و اقتصادی در پی داشته و حتی سبک زندگی جدیدی را بنیان نهاده است (نقل از گارسیا-مونتز، 2006، ص71).

چارچوب نظری:
در این بخش به نظریه هایی می پردازیم که بعنوان پشتوانه تحقیق در توجیه تاثیر متغیرها و تشریح ابعاد و عوامل موثر بر استفاده از موبایل به شمار می روند از جمله این نظریات :
نظریه های هویت( شامل عضویت گروهی و فرایندهای تعیین هویت ،هویت در جامعه سنتی ، هویت در جوامع پیش مدرن و هویت در رویکرد پست مدرن )، ابعاد شخصیت انسان، ظهور اشکال جدید ارتباط ، تاثیر تلفن بر فرایندهای اجتماعی ، دیدگاه گافمن و نظریه خود تهی، مدرنیته متاخر از دیدگاه گیدنز بعنوان پشتوانه تحقیق به شمار می روند
اینترنت به عنوان یک نوآوری در فناوری نسبت به تلفن همراه و ثابت، مباحث بیشتری را در جامعه شناسی برانگیخته است. برای مثال مانوئل کاستلز در اثر گرانقدر خود با عنوان جامعه شبکه ای (1996) بر اینترنت به مثابه یک نواوری دوران ساز ، تمرکز بسیاری داشته است؛ در حالی که می توان گفت تلفن همراه را به کلی نادیده گرفته است. این پژوهشها این واقعیت را نادیده می گیرند که در مقایسه با رایانه های شخصی و شبکه اینترنت، انسانهای بیشتری در زندگی روزمره خود باتلفن همراه مرتبطند و از ان بهره می گیرند. برای مثال در برخی کشورها تعداد خطوط تلفن همراه از جمعیت کشور پیشی گرفه است؛ به طوری که برای نخستین بار در سال2001 ف تعداد تلفن های همراه در دنیا از تعداد تلویزیون ها بیشتر شد (همان). همچنین هزینه ای که افراد به طور ماهانه برای تلفن همراه پرداخت می کنند، بسیار بالاتر از هزینه ای است که برای مثال برای استفاده از اینترنت می پردازند. (گازر 2004 : 7)

تلفن همراه: کار، زندگی خانوادگی و فراغت
حوزه عمومی کار متعارف، به شکلی از نظر زمان و مکان از قلمرو خصوصی خانواده جدا بوده است. صنعتی شدن، سازماندهی متمرکز کار در محیط کارخانه و وحدت کار، زندگی خانوادگی را در شیوه های کهن تر آن ، از هم گسست و میان حوزه کار و خانواده جدایی پدید آورد. اما امروزه با پیدایش فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی از جمله تلفن همراه، این مرزها به شدت مخدوش شده اند. اکنون در هر لحظه باید آماده دریافت تماس از جانب اعضای خانواده و درگیری با مسائل خانوادگی بود. به همین ترتیب در خلوت ترین قلمروهای خانوادگی ، هر لحظه امکان طرح مسئله ای کاری توسط تلفن همراه وجود دارد. تلفن همراه تاثیرات مهمی بر تجربه ما از زمان گذاشته است. (رز، 1993: 124)
تلفن همراه تنها ابزاری برای کار یا فعالیت های خانگی نیست بلکه، ابزاری برای فعالیت های فراغی تر است. خارج از محل کار و حوزه خانوادگی، نقش تلفن همراه در فراغت و فرهنگ مصرفی در حال گسترش ، بخصوص در میان نسل های جوان تر ، قابل ردیابی است. تلفن همراه با مفاهیم مصرف و تحرک ارتباط دارد. (فرتونانی، 2002: 51)
مانوئل کاستلز با مفهوم تاثیر گذار جامعه ی شبکه ای (1998) اگرچه بسیار کم به تلفن همراه می پردازد، اما ویژگی مهم عصر اطلاعات را شبکه ای شدن از طریق رسانه های جدید می داند. در جامعه شبکه ای، مفاهیم زمان و مکان معانی تازه ای پیدا کرده اند که با معانی سنتی آنها در جوامع ماقبل مدرن یا حتی صنعتی، تفاوت دارد. انتقال آنی اطلاعات، داده ها و سرمایه ها و امکان ارتباط همزمان میان افراد در نقاط مختلف، عملاً فواصل زمانی را از میان برداشته و نظم طبیعی دوران قدیم یا چارچوب های مکانیکی جهان صنعتی را به کلی دگرگون ساخته است. مکان نیز به نوبه خود با مفهوم دسترسی یا عدم دسترسی به اطلاعات و ابزار انتقال و پردازش آن ارتباط پیدا کرده است. به همین اعتبار، ((حضور در مکان)) معنای تازه ای به خود گرفته که می تواند تعیین کننده ارتباط و اتصال شخص به جامعه شبکه ای یا طرد و حذف او از این مکان فراگیر و در عین حال انحصاری باشد. این تجربه تداعی کننده مفهوم ((خصوصی شدن متحرک)) ویلیامز (1983) است که توسعه و رواج تلفن همراه ، ابعاد بیشتری بدان بخشیده است.
جامعه شناسی تلفن همراه:
گسترش قالبیت های گوشی های تلفن همراه (به طور مثال انتقال موسیقی، پیام، صوت و تصویر) می تواند این وسیله را جایگزین رایانه های شخصی و همراه سازد. علاوه بر این قابلیت ها، تلفن همراه از مزیت هایی مانند سبکی و کوچکی ابعاد، سادگی و آسانی استفاده، انرژی مورد نیاز کمتر و موارد مشابه برخوردار است که به خصوص به رواج آن در میان جوانان و نوجوانان و نیز گروه های حاشیه ای تر جامعه کمک کرده است. البته در ابتدا استفاده از این وسیله منحصر به طبقات متوسط به بالا و عموماً مردانی بود که استفاده حرفه ای و شغلی از آن می کردند. در پیمایشی که در سال1996 انجام شد، تنها چهارده درصد مکالمات انجام شده توسط تلفن همراه به امور شخصی و دوستانه اختصاص داشت، اما در مدت کوتاهی طبقات پایین ، زنان و جوانان نیز به کاربران تلفن همراه پیوستند. تلفن همراه در مدت کوتاهی در کنار نقش ابزاری در مشاغل صنعتی و تجارت، از کاربردهای متنوع تری برخوردار شد؛ به طوری که اکنون نوجوانان بیشترین استفاده را از پیام های کوتاه می کنند (لاسن، 2001 الف: 24و 7)
بسیاری معتقدند تلفن همراه مرزهای موجود اجتماعی را می شکند و قلمروی جدیدی خلق می کند که فارغ از جنسیت، سن، پس زمینه فرهنگی ، ثروت، درآمد و سلسله مراتب اجتماعی عمل می کند. برای مثال پژوهشی در روس نشان می دهد پذیرش تلفن همراه بین هر دو جنس و نیز فرزندانی که پس زمینه های فرهنگی متفاوت یکسان است و همچنین نفوذ آن در میان جوانان تقریبا تکمیل شده است (کاسسنیمی و روتیانن، 2002:21-20).
تلفن همراه در مواقعی از حریم خصوصی فرد و حق لذت بردن ((بی اعتنایی مدنی)) (مفهومی از گافمن) در موقعیت های شلوغ و پر جمعیت که فرد میان تعداد زیادی غریبه قرار دارد، دفاع می کند. به خصوص همراه داشتن آن برای زنانی که تمایل ندارند خود را در محیط های عمومی تنها نشان دهند، امتیازاتی به همراه دارد. تنها بودن از سویی دلالت بر سرمایه اجتماعی کمتر دارد و از سویی دیگر ممکن است آنان را در معرض مزاحمت مردان بیگانه قرار دهد؛ در چنین وضعیتی تلفن همراه وسیله بسیار سودمندی تلقی می شود که انتقال دهنده این پیام است که اگر چه من به لحاظ فیزیکی تنها هستم، اما هر لحظه در شبکه روابط اجتماعی خود قرار دارم. فاکس در پژوهش خود می گوید در مطالعات میدانی متوجه شده زنانی که تنها زندگی می کنند، به طور فزاینده ای از تلفن همراه به عنوان سپر و محافظی در برابر محیط پیرامون خود استفاده می کنند (فاکس، 2001: 42).
این ویژگی تلفن همراه می تواند تا حدی به محدود شدن روابط اجتماعی نیز بینجامد. از آنجا که همیشه امکان تماس با افراد آشنا وجود دارد، فرد در هر محیطی، هنوز در روابط اجتماعی قبلی خود قرار دارد. در واقع تلفن همراه که بر خلاف تلفن ثابت، شماره آن معمولا در اختیار دوستان بسیار نزدیک قرار دارد، می تواند در برابر جذب افراد در شبکه های اجتماعی جدید نوعی مانع باشد و او را در شبکه های از پیش موجود تثبیت کند. اما از سوی دیگر با حذف قیدهای زمانی و مکانی، قابلیت جدیدی به اجتماعات انسانی می بخشد.
از دیگر مشخصه های قابل بررسی تلفن همراه، زبان های خاص و غیر استاندارد است. برخلاف تلفن ثابت که الگوهای ثابت و یکسان زبان را به همراه داشت (برای مثال الو… چه خبر… سلام برسونین) تلفن همراه زبان های متفاوت و خاصی را که در هر حلقه های دوستانه مورد استفاده قرار می گیرد از یکدیگر متمایز هستند، رواج داده است. این مشخصه بخصوص در پیام های کوتاه مشاهده می شود (گسر، 2004: 11)
تلفن همراه و اضطراب
تلفن همراه در اضطراب ها وفشارهای ناشی از نقش های مختلف اجتماعی افراد، تاثیر متضادی دارد. همان طور که بسیاری از جامعه شناسان نشان داده اند، در جوامع مدرن افراد مجبورند نقش های متفاوت اجتماعی را بر عهده بگیرند. تلفن همراه می تواند در انعطاف پذیری این نقش های مختلف نقش مثبتی داشته باشد و این امکان را به افراد می بخشد تا بدون نیاز به تغییر مکان، نقش های خود را تغییر دهند؛ برای مثال زنان می توانند در محل کار، نقش مادری را نیز ایفا کنند یا در خانه کار کنند. در این معنا، تلفن همراه یک فناوری پست مدرن است که به مخدوش کردن این مرزبندی ها کمک می کند.
در حقیقت تلفن همراه موجب شده پاسخ گو تر باشیم، چه در برابر کنش هایمان و چه در برابر افرادی که فرض می شود در برابر آنها مسئولیم؛ در نتیجه هر چه بیشتر به سوژه ای برای کنترل اجتماعی تبدیل می شویم (کاتر، :1999: 17) البته این ویژگی می تواند در مورد جوانان به اعمال کنترل و اقتدار بیشتر والدین و افزایش نظارت آنها منجر شود. به نظر می رسد حداقل یکی از دلایلی که در ایران منجر می شود والدین برای فرزندان جوان خود تلفن همراه خریداری کنند، تمایل انها به نظارت و کنترل بیشتر آنهاست.
از سوی دیگر، تلفن همراه موجب گسترده تر شدن سطوح ثانوی در روابط اجتماعی می شود؛ حوزه ای از روابط ضعیف تر که تنها در شرایط خاص فعال می شود. مانند زمانی که در جستجوی شغل یا آپارتمان جدید هستیم. با این حال تلفن همراه به تقویت روابط نزدیک میان افراد نیز کمک می کند. این کار از طریق برقراری روابط در مواقعی که افراد از نظر مکانی با یکدیگر فاصله دارند، صورت می پذیرد (گرگین: 237:2002).
مکالمه با تلفن ثابت جانشینی برای روابط چهره به چهره محسوب می شود (لیکوپ و هیورتن 106:2002).
مدیریت زمان و برنامه ریزی شخصی
یکی از فرایندهای مهم در جوامع امروزی، برنامه ریزی برای غعالیت های روزانه است. هریک از ما برای فعالیت های روزانه خود در حال برنامه ریزی هستیم: اینکه برای فعالیت های کاری یا شخصی خود به چه مکانهایی برویم و چه کسانی را در چه زمان هایی ملاقات کنیم. تنظیم فعالیت های گوناگون یکی از مهارت های افراد در عصر کنونی است. تماس های ناگهانی و غیر مترقبه تلفن همراه موجب می شود برنامه ریزی های شخصی هر لحظه دچار تجدید نظر شوند. هر لحظه امکان دارد که تماسی، برنامه ریزی قبلی را به هم بریزد و ضرورت برنامه ریزی جدیدی را ایجاب کند در نتیجه افراد بایدتوانایی مدیریت این تغییرها را داشته باشند. این مسئله از یک طرف می تواند مهارت انسانها را در عصرکنونی افزایش دهد اما ازسوی دیگر ، فشار و اضطراب ناشی از موقتی بودن برنامه ریزی ها و امکان به هم خوردن برنامه ها، به او فشار وارد می کند. تاثیر تلفن همراه به ایجاد برخی دگرگونی ها در جامعه منجر می شود مثلا جامعه ای غیرمنعطف به جامعه ای انعطاف پذیر تبدیل می شود که به شدت سیال و منعطف است اما در چنین جامعه ای تاثیر حال و آینده بر فعالیت های ما کمرنگ و در مقابل، تاثیر زمان حال بر فعالیت ها پررنگ تر می شود؛ این مسئله ای است که فردریک جیمسون، منتقد فرهنگی معاصر نیز بدون اینکه به تلفن همراه بپردازد، به آن اشاره و مفهوم پردازی کرده است (جیمسون، 1998 : 89).
ابعاد شخصیت انسان
امروزه با رشد فزاینده دانش روان شناسی می دانیم که شخصیت انسان، دارای ابعاد متعدد است. همچنین با بهره گیری از دانش جامعه شناسی روشن شده است که افراد در عصر حاضر، نقش های متعدد و پیچیده ای را ایفا می کنند. به اعتقاد گافمن، در موقعیت های مختلف زندگی روزمره، هر یک از ما، گاه خود را متفاوت احساس کرده و یک یا چند نقش متفاوت را ایفا می کنیم و به تبع آن، یک یا چند جنبه از شخصیت خود را بروز می دهیم ( جنکینز، ترجمه یار احمدی،1381، ص53).
استفاده از وسایل برای انعکاس ویژگی های خود
بیان خود، عموماً از طریق ابزارها و وسایل متعدد صورت می گیرد. به این معنا که ما برای انعکاس ویژگی های خود در سطح اجتماع، از وسایلی استفاده می کنیم که از لحاظ اجتماعی، دارای معانی مشترک هستند و مفهوم خاصی در فضای بین ذهنی افراد مختلف یک جامعه یا گروه دارند. این وسایل، از نظر شکل، زبان، فناوری و آنچه در اصطلاح مد گفته می شود، در بین اعضای یک گروه یا جامعه، به شکل یکسانی ادراک می شوند. در سطح ناهوشیار، ساز و کارهای مربوط به بیان خود، زمینه مناسبی را برای تصمیم گیری و انتخاب افراد، برای ابراز ویژگی های خود فراهم می آورد؛ اگر چه این امر محدوده آزادی های انسان را از جهاتی ارتقا بخشیده است اما به همین نسبت نیز محدودیت های را فراروی وی قرار می دهد زیرا در زندگی روزمره، به طور معمول نوعی مقاومت در برابر تغییر وجود دارد و فرد اغلب ناچار است برای بیان خود، از میان ساز وکارهای موجود، یکی را برگزیند. در چنین شرایطی، ساختار شکنی و اتخاد شیوه یا ساز و کاری نو برای بیان خود ممکن است به مقاومت اجتماعی و یا حتی طرد فرد توسط گروه منجر شود. به همین دلیل است که افراد به طور معمول، متناسب با نقشی که در وضعیت های مختلف ایفا می کنند از نوع لباس، آرایش، وسایل، واکنش های هیجانی، نظام واژگانی و زبان تن خاصی استفاده می کنند. (فورتوناتی، 2001 : 231)

ظهور اشکال جدید ارتباط
در عصر حاضر، ظهور اشکال جدید ارتباط این امکان را فراهم آورده است که ارائه اطلاعات در بیان خود، به شیوه انتخابی تری صورت گیرد. بر این اساس، می توانیم با تکیه بر ظرفیت وسایل ارتباطی جدید، هویت، ویژگی های شخصیتی و دیگر عناصر مهم در ارتباطات و تعاملات اجتماعی را آن گونه که می خواهیم، نه آن گونه که هستیم، ارائه دهیم. برای مثال، در ارتباطات مبتنی بر رایانه (سی ام سی) فرد این امکان را می یابد که هویت کاملاً جدید و گاه متعارضی از خود به نمایش گذارد و جنس، سن، علایق، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، محل سکونت، زبان و حتی تصویر ویژگی های ظاهری خود را متفاوت از آنچه هست ارائه کند. ارتباطات مبتنی بر تلفن همراه نیز باعث شده است تا مفهوم خود انگاره مطلوب، در موقعیت های گوناگون به صورت متفاوت و حتی متعارض، بیان یا ادراک شود. برای مثال، امکان انتخاب های متنوع در استفاده از تلفن همراه مانند انتخاب خاصی از گوشی، تغییر رنگ قاب یا تصویر روی صفحه، تغییر زنگ گوشی، انتخاب نام خاص (در ارتباط مبتنی بر بلوتوث)، انتخاب و تغییر زنگ برای هر تماس گیرنده متناسب با نوع رابطه و…. این فناوری ارتباطی را تبدیل به نماد و نشانه " هویت فردی" و در نگاه دیگر، نماد و نشانه " هویت جمعی" فرد کرده است ( عاملی، 1385، ص15).

بهره گیری از نظام انتخاب و کد گذاری عناصر
به این ترتیب با بهره گیری از نظام انتخاب و کد گذاری عناصری مانند رنگ، زنگ و صفه نمایش، شاخص های شیوه به کار گیری این ابزار، محدوده و چگونگی تعاملات و دوستی های اجتماعی فرد را نیز منعکس می کند.
از آنجا که نتایج فردی و اجتماعی گسترش استفاده از تلفن همراه در بین جوانان ایرانی موضوعی است که با وجود اهمیت آن، چندان مورد بررسی و تحقیق صاحبنظران، کارشناسان و پژوهشگران علوم انسانی، بویژه علم ارتباطات قرار نگرفته است، پژوهش حاضر در نظر دارد به رابطه بین استفاده از تلفن همراه و هویت شخصی مدرن به عنوان جنبه ای از ویژگی های هویتی انسان معاصر بپردازد. بنابراین، هدف تحقیق دستیابی به پاسخ مناسب برای این پرسش و مسئله اصلی است که بهره مندی از تلفن همراه و قابلیت های مختلف آن در سطوح مختلف، چه رابطه ای با هویت شخصی مدرن جوانان و نوجوانان دارد؟( عاملی، 1385، ص19).
هویت شخصی
هویت شخصی، نوعی خصیصه متمایز، یا حتی مجموعه ای از خصیصه های متمایز نیست که در اختیار فرد قرار گرفته باشد. هویت شخصی، در حقیقت همان " خود" است که شخص آن رابه عنوان بازتاب زندگینامه اش می پذیرد. در اینجا نیز هویت به معنای تداوم فرد در زمان و مکان است: اما هویت شخصی، عبارت است از همین تداوم، به صورت بازتاب تفسیری که شخص از آن به عمل آورده است. این تفسیر، شامل مولفه شناختی " شخص بودن" هم می شود. شخص بودن، تنها به معنای فاعل بودن نیست، بلکه باید مفهوم معینی از شخص را نیز در بر داشته باشد- مفهومی که هم برای " خود" و هم برای دیگران آشنا و معمول باشد. اینکه " شخص" را چگونه می توان تعبیر کرد، به طور مسلم بر حسب فرهنگ های مختلف تفاوت می یابد، هر چند عناصری از این مفهوم در تمام فرهنگ ها مشترک است. توانایی کاربرد لفظ "من" در متن های متفاوت، که از ویژگی های هر نوع فرهنگ زنده است، ابتدایی ترین شکل بازتابی مفهوم " شخص" بودن است. هویت هر شخص را نه در رفتار او باید جستجو کرد و نه در واکنش های دیگران ( که در حد خود مهم است)، بلکه در توانایی و ظرفیت وی برای حفظ و ادامه روایت مشخصی از زندگینامه اش. زندگینامه شخصی، که کارکرد مهم آن حفظ روابط متقابل و منظم با دیگران است، نباید به کلی خیالی و ساختگی باشد. زندگینامه واقعی باید به طور مداوم رویدادهای دنیای خارج را در خود ادغام کند و آنها را با " تاریخچه" ]زندگی[ جاری " خود" شخص سازگار سازد (گیدنز، ترجمه موفقیان، 1378، ص84).
ساخت های جدیدی مصرف و سرگرمی
نهادهای سنتی، با پیدایش ساخت های جدیدی مصرف و سرگرمی و با ظهور ابزارها و شیوه های تازه تعیین هویت به دست رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی و دیگر فناوری های باز تولید، به شدت تهدید شده اند. جهان بر ساخته از انگاره ها یا صورت های خیالی و مبتنی بر اطلاعات رسانه ای که امروزه بر همه شئون زندگی بشر خیمه گسترده، امکانات کم و بیش نامحدودی برای تعیین هویت پدید آورده است. این فضای نو ظهور در حیات بشر دامنه شیوه های تکوین هویت را فراسوی رابطه خود- دیگری، به روش های دلالتی بسط می دهد که تابع قواعد فناوری هستند. از سویی، به دنبال جهانی شدن و پیدایش عالم بدلی و ساختگی ارتباطات، ساخت بندی هویت روز به روز، بیشتر حالت بیرونی و ماهیت ابزاری به خود می گیرد. فرهنگ مصرف گرای توده ها نیز در این میان تاثیر بسیاری، هم در ایجاد فرصت ها و هم در ایجاد خطرهای تازه برای هویت قائم به خود داشته است. این درست است که خصوصی شدن روش های مصرف، آزادی ها و ابزارهای تازه ای را برای خودآفرینی فردی پدید می آورد، اما روندهای بیرونی سازی فرایندهای تعیین هویت، نه تنها انسجام درونی هویت شخصی، بلکه حتی مرزهای نفس( خود) را، که پیش تر مدرنیته، با تمایز گذاشتن بین فرد و جامعه ترسیم کرده بود، تهدید می کنند. فناوری های مصرف و ارتباط جمعی، که یکی از مظاهر شکل کالایی به شمار می روند، توانایی ذاتی شگرفی برای انشقاق نفس( خود) در جهان گسترده محرک های دیداری و شنیداری دارند و با این همه، در همان حال که کالایی شدن، حیثیت اجتماعات و مناسبات اجتماعی را در کل به مخاطره افکنده، باید در انتظار سر برآوردن انواع جدیدی، هر چند کم رمق، اجتماعات وجماعت های تازه از دل فرهنگ مصرفی بود که به نوبه خویش امکاناتی تازه، گرچه محدود، برای تکوین نفس و تعیین هویت پیش روی آدمیان خواهند گشود ( جی دان، ترجمه نجفی، 1384، ص18-17).
عضویت گروهی و فرایندهای تعیین هویت
به اعتقاد گیدنز، پایگاه تکوین نفس، امروزه، از دسترس کنترل های بی واسطه و انضمامی اجتماع فیزیکی خارج شده و به قلمرو میانجی های متعلق به نظام های باواسطه و انتزاعی نمادها نقل مکان کرده است. همچنین بین عضویت گروهی و فرایندهای تعیین هویت، جدایی و فاصله افتاده، چنان که عضویت در یک گروه، به خودی خود در جریان تکوین هویت یگانه عامل تعیین کننده به شمار نمی رود. فرد اکنون در موقعیتی قرار گرفته است که می تواند بدون توجه به صفات و خصوصیاتی که به واسطه تولد و اجتماعات خاستگاه خویش به آنها وصف شده است، از بین انواع و اقسام روش های تعیین هویت دست به گزینش بزند. ضمن اینکه در پی جدا شدن مناسبات اجتماعی از مکان فیزیکی، فرایند " از جا کندن"، این امکان را برای افراد به وجود آورده است که با اتکا به قدرت تفکر انتزاعی، خودرا با رد ه ها و گروه های گوناگون هم هویت سازند. بدین سان، فرد می تواند در جریان بر ساختن خویشتن خویش، آن طور که می خواهد، هویت " دیگران انتزاعی" را از آن خود کند، دیگرانی که با او حیث برخی خصوصیات مانند رده ها سنی یا زمینه طبقاتی و نیازها، یا علایق، اشتراک دارند. این ویژگی زندگی مدرن، شالوده نظریه " گروه مرجع یا رهنمون" را استوار ساخته که به موجب آن، فرد می تواند خویشتن را با برخی واحدهای اجتماعی هم هویت انگارد بی آنکه لزومی در عضویت مستقیم در آنها ببیند و با این حال می تواند از آنها برای خود سرمشق ها و معیارهای رفتاری و کرداری دست و پا کند ( جی دان،ترجمه نجفی، 1384، صص 138-137).
هویت در جامعه سنتی
در جامعه سنتی، عموماً هویت از پیش محرز است و از طریق عضویت در گروه یا اجتماعات به افراد داده می شود و به این ترتیب، از بیرون و به دست نظام های خویشاوندی و دینی تعیین میشود. در فرهنگ های سنتی، هویت کم و بیش از همان بدو تولد به ثبوت می رسد و به صورت جزئی از ساختارهای کلی و به نسبت ثابت عرف، عقیده و آیین در می آید (همان منبع، ص113).

هویت در جوامع پیش مدرن
در جوامع پیش مدرن، انسان از جایگاه دقیق خود در قبیله و طایفه آگاهی داشت اما جامعه مدرن، گستره وسیع تری از قوانین اجتماعی و تعریف تازه و پر دامنه تری از هویت را پیش روی او نهاد. یک نفر، هم پدر بود و هم پسر، هم خویشاوند بود و هم شهروند، هم دانشمند بود و هم جامعه شناس و یا از مجموعه مفصل تر یا مختصرتری از این نقش ها و امکانات اجتماعی برخوردار بود. بنابراین، امکانات گسترده ای از آنچه یک انسان می توانست باشد، فراهم بود و او می توانست در پیوند با این امکانات، هویت خود را برگزیند و دیگر محدود به آن نبود که تخته بند یکی از این چارچوب ها به دنیا آمده باشد و عمر خود را در آن به سر آورد. از همین جا بود که دل نگرانی های انسان آغاز شد و پای پرسش به میان آمد که چه کسی می تواند باشد؟ همراه با این خودآگاهی ها، اندیشه یک هویت شناخته شده و با ثبات هم پا گرفت ( مهدی زاده، 1381، ص2).
هویت در رویکرد پست مدرن
در رویکرد پست مدرن، هویت به طور مستقیم متاثر از صورت های بیرونی دلالت شکل می گیرد. این صور مختلف دلالت، انواع کالاهای مصرفی، مخابرات، ارتباطات راه دور نظیر پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی و تلویزیون های کابلی و همچنین فناوری های اطلاع رسانی نظیر رایانه ها و بانک های اطلاعاتی را شامل می شوند. در این دیده گاه، منشا تکوین هویت دستخوش تحولی تاریخی شده است؛ منبع هویت دیگر از درونی سازی و به هم آمیزی نقش های اجتماعی مایه نمی گیرد، هویت اکنون با دخل و تصرف در کالاهای یک بار مصرف، انگاره ها و تصاویر ذهنی و نیز فنونی حاصل می شود که هر کس به دلخواه از خزانه عظیم اطلاعات فرهنگ مصرفی بر می گزیند. بر این اساس، به میزانی که فناوری های اطلاعات و ارتباطات جای قالب های پیشین هم گروهی را پر می کنند، نقش ها و هویت ها، کیفیت تعاملی خود را از دست می دهند و در عمل، به منزله کارکردهای ابزاری و عملکردی یا اجرایی رسانه های گوناگون فرهنگی می شوند ( جی دان، ترجمه نجفی، 1384، صص145-144).
ظهور و گسترش سریع تلفن همراه
بر این اساس، با ظهور و گسترش سریع تلفن همراه به عنوان یکی از فناوری های نوین و هچنین کالای مصرفی، پرسش های زیادی درباره آثار آن در گستره زندگی فردی و اجتماعی مخاطبان مانند ویژگی های هویتی و مجموعه آیین ها و آداب و رسوم آنان مطرح شده است. بنابراین مقاله حاضر به تاثیر استفاده از تلفن همراه بر یکی از وجوه زندگی افراد یعنی هویت شخصی مدرن اختصاص یافته است.

تاثیر تلفن بر فرایندهای اجتماعی
در حال حاضر استفاده از تلفن همراه امری فردی است که به شدت تحت تاثیر عوامل و فرایندهای اجتماعی قرار دارد. بررسی های نشان دهنده روند رو به رشدی در نهادینه شدن تلفن همراه به عنوان عاملی موثر در فرایند اجتماعی شدن افراد است. به این ترتیب که برنامه های ناخواسته ای را به فرد تحمیل می کند و یا اینکه او رادر شرایطی مانند در دسترس بودن دائمی و مزاحمت ها و دردسرها قرار می دهد. خاموش کردن آن نیز می تواند به خستگی، انتظار و یا تنش های روحی طالب تماس بینجامد و به نوعی موجب تضعیف کارآمدی فرد شود ( عاملی، 1385،ص5).
پلنت طی یک مطالعه بین فرهنگی دریافت که نوجوانان ژاپنی برای آنکه زندگی خود را از زیر سیطره والدین خارج سازند از تلفن همراه استفاده بیشتری می کنند. چرا که در ارتباطات مبتنی بر تلفن همراه، نوع تعاملات تفننی است و اصول آزادی و دموکراسی بیشتر رعایت میشود. ( نقل از فورتوناتی، 2001 ص 93).
شواهد دیگری در دست است که اعضای سازمان ها و موسسات برای ارتباط با یکدیگر از تلفن همراه استفاده گسترده ای می کنند بدون آنکه مسئولان و مدیران، کنترل یا نظارتی بر این تعاملات داشته باشند. چنین مواردی گاه به شکل گیری گروه ها یا شبکه های اجتماعی غیر رسمی در درون یک سازمان، موسسه یا گروه بزرگتر منجر می شود. احساس استقلال به هنگام استفاده از تلفن همراه این امکان را به فرد می دهد که خود را از مجموعه تعلقات و وابستگی ها رها ببیند و فردیت به عنوان کانون ارتباط و تعامل قرار گیرد. گسترش این پدیده، اگر چه احساس وابسته نبودن به فرد می دهد و او را از برخی تقیدات اجتماعی می رهاند، در سطح گسترده، پیامدهای اجتماعی ناگواری در پی دارد. ( نقل از فورتو ناتی، 2001،ص93).

دیدگاه گافمن و نظریه خود تهی
گافمن(1995) مفهوم " خود تهی" را مطرح کرده است. به نظر او، نبود آرمان مشترک و تجربه احساس تعلق، در نهایت به نوعی فقدان خود ارزشمندی در فرد می انجامد و نوعی اشتهای هیجانی نامتمایز ایجاد می کند که افراد برای ارضای آن، به مصرف انبوه کالاها و خدمات روی می آورند. بنابراین تلفن همراه، به همان نسبت که استقلال از سازمان، موسسه یا هر نهاد دیگری را تشویق می کند، تجربه " خود تهی" را نیز افزایش می دهد. با این حال مفهوم " خود تهی" هنگامی اهمیت پیدا می کند که مفهوم " خود اشباع شده" ( خود اشباع شده از اطلاعات) (جورجن، 1992) نیز مورد توجه قرار گیرد. مطابق این مفهوم، گسترش رسانه های گروهی و ارتباطات اجتماعی باعث شکل گیری نوعی از هویت شده که نقش تلفن همراه در آن قابل توجه است ( نقل از فورتوناتی، 2001 : 123).
ظهور فناوری های چند رسانه ای
ظهور فناوری های چند رسانه ای و تلفیق اکثر آنها در تلفن همراه، این امکان را فراهم آورده است که کاربران، متناسب با شرایط روانی، نیازهای روزمره و ویژگی های اجتماعی و هویت خود از این وسیله استفاده کنند. جنبه شخصی و فردیت محور بودن استفاده از تلفن همراه به کاربر امکان می دهد که در هنگام برقراری یک تماس، تصمیم بگیرد چه جنبه یا چه بعد از ابعاد شخصیتی یا ویژگی های هویتی خود را بیان کند. به عبارت دیگر، فرد متناسب با شرایط ایجاد شده نقشی را که باید در هر موقعیت ایفا کند، بر می گزیند. قابل دسترس بودن که مهم ترین ویژگی ارتباطات مبتنی بر تلفن همراه است، این امکان را برای فرد ایجاد می کند که در محیط کار، تماس هایی با افراد مربوط به زندگی خصوصی خود برقرار کند و بر عکس، هنگامی که خارج از محیط کار درگیر زندگی خصوصی خود است، تماس هایی در زمینه فعالیت های حرفه ای خود دریافت کند (گسر، 2002 : 45).
تاثیرات گسترش تلفن همراه
یکی دیگر از تاثیرات گسترش تلفن همراه بر زندگی اجتماعی افراد، ظهور نوعی نبود تعین و پیش بینی ناپذیری در رفتار افراد است، بر مبنای الگوی سنتی، افراد در طیفی از گذشته، حال و آینده برنامه ای برای خود و روابط اجتماعی خود ترتیب می دادند که تغییر آن چندان آسان نبود و نوعی تقید در اجرای آن وجود داشت. اما گسترش تلفن همراه و نفوذ ماهیت ارتباطی آن به ذهنیت افراد باعث گسترش زمان حال و نادیده گرفتن گذشته و آینده شده است. به عبارت دیگر کاربر هر لحظه خود را در زمان حال می بیند و بر این مبنا، برنامه زندگی و تعاملات بین فردی خود را تنظیم می کند. با استفاده از تلفن همراه، انعطاف پذیری در تعاملات اجتماعی، به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. تغییر یا لغو قرار ملاقات ها و حضور یا عینیت در یک زمان و مکان خاص، امری پذیرفتنی است. این مسئله در سطح هویتی و تعریف خود نیز اثراتی را بر جای گذاشته است ( فورتورناتی، 2001، ص89).
تلفن همراه، به عنوان وسیله ای ارتباطی
تلفن همراه، به عنوان وسیله ای ارتباطی مطرح است که ظرفیت های رو به توسعه آن، این ابزار ارتباطی را تبدیل به ظرفیت رایانه ای و چند رسانه ای کرده است. با این نگاه، تلفن همراه نوعی فناوری فردی محسوب می شود که حوزه استقلال جدیدی از فردگرایی را منعکس می کند (عاملی ، 1383، ص4).

فردی شدن
فردی شدن بر بیگانگی یا انزوا دلالت نمی کند بلکه به معنای این الزام در مدرنیته متاخر است که افراد در غیاب یقین ها و هنجارهای تثبیت شده و با ظهور شیوه های جدید زندگی که مدام در معرض تغییر است، باید زندگینامه خود را خلق کنند. با فردی شدن، مفهوم سبک زندگی خلق می شود. سبک زندگی تلاش افراد برای ساختن هویت های شخصی، فرهنگی و اجتماعی خود در بین ساختار تاریخی و اجتماعی از پیش تعیین شده جامعه است. سبک زندگی، الگوی کنش و نوع مجزایی از گروه بندی است که در مدرنیته شکل گرفته است. مفهوم سبک زندگی همراه با خود، خاصیت بازتابی و تفسیری دارد. گیدنز سبک زندگی را مجموعه کمابیش جامعی از عملکردها می داند که فرد آنها را به کار می گیرد زیرا نه فقط نیازهای جاری او را برمی آورند بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران مجسم می سازند ( گیدنز، ترجمعه موفقیان، 1378، ص119).
مدرنیته متاخر از دیدگاه گیدنز
گیدنز مدرنیته متاخر را با مفاهیم اساسی بازاندیشی، از جا کندگی زمان و مکان، اعتماد و مخاطره، تعریف می کند. بازاندیشی، فرایند بازپرسی، آزمون و بازنمای رفتار خود و دیگران است که با شرایط و تجربیات مدرنیته متاخر شکل می گیرد. بازاندیشی در زندگی اجتماعی مدرن، در بر گیرنده این واقعیت است که عملکردهای اجتماعی پیوسته مورد بازنگری قرار می گیرند و در پرتو اطلاعات تازه اصلاح می شوند. بازاندیشی همیشه با شک همراه است. در جریان بازاندیشی، شک به عمق زندگی روزمره نفوذ می کند و این خود مولد خطر پذیری یا ریسک می رود. ریسک ناشی از ترک راه حل های قطعی سنت و نبود قطعیت در شیوه های فردی نوظهور است. ما حق انتخاب داریم و انتخاب همیشه توام با مخاطره است، این مخاطره در سطح فردی، بر امنیت وجودی ما تاثیر می گذارد. زیرا ما در جریان زندگی، به ناچار با خطرهایی مواجه هستیم که نه تنها از نظارت فرد بلکه از نظارت سازمان های بزرگ نیز خارج است و این به گسترش نبود اطمینان در زندگی روزمره منجر می شود ( همان منبع، ص50).
فاصله گیری زمان و مکان
فاصله گیری زمان و مکان از مفاهیمی است که گیدنز جدا از آن نمی تواند مدرنیته متاخر را تعریف کند. با تحولات زمان در مدرنیته، دیگر تجربه هم زمانی نیازمند هم مکانی نبود، گیدنز از جاکندگی را بیرون کشیده شدن روابط اجتمعاعی از بافت های محلی تعامل و تجدید ساختار آنها در گستره های نامعین زمانی- مکانی تعریف می کند. بی شک آنچه فاصله گیری زمان و مکان را آسان می سازد و از طریق به نمایش درآوردن زندگینامه های مختلف، اطلاعات لازم را برای بازپرسی و بازاندیشی فراهم می کندرسانه است که در این راستا تلفن همراه به عنوان رسانه ای نوین در خور توجه است.
تجدد از رسانه های خاص خود تفکیک ناپذیر است؛ چنان که توسعه و گسترش نهادهای عصر جدید، به طور مستقیم وابسته به افزایش پر تکاپوی تجربه هایی بوده است که به واسطه این رسانه های ارتباطی تحقق می یابد. تجربیات با واسطه رسانه ای تجربه و درک افراد را از امکان زندگی و جوامع محلی خود دگرگون می سازد.
پیشرفت رسانه ها، با گشودن دریچه های جدید دانش غیر محلی و انواع اطلاعات نمادین رسانه ای به روی " خود"، سازمان بازتابی خود را پربار و تقویت می کند. صورت های جدید دانش غیر محلی که از نظر فنی تکثیر می شوند و از طریق رسانه ها انتقال می یابند، دانش محلی را تکمیل می کنند و به نحو روزافزونی جای آن را می گیرند. دانش تخصصی به تدریج از سیطره روابط قدرت ایجاد شده مبتنی بر تعامل رو در رو جدا می شود زیرا افراد قادرند به شکل های جدید دانش که دیگر رو در رو انتقال نمی یابد، دسترسی بیابند. افق های درک افراد گسترده تر می شود؛ اندیشه آنها دیگر به الگوهای تعامل رو در رو محدود نمی شود بلکه به نحو روزافزونی متاثر از شبکه های رو به گسترش ارتباطات رسانه ای، شکل می گیرد.
به این ترتیب، بر اساس نظر گیدنز، با وجود اعتماد و مخاطره، از جا کندگی و گسترش نظام های کارشناسی و ویژگی بازاندیشانه مدرنیته، افراد هم در تعدیل تاثیرات جهانی و هم در ساختن و پرداختن هویت شخصی نقش فعالی دارند و در مدرنیته متاخر مفهوم " خود" مانند زمینه های وسیع تری که خود در آنها تحقق می یابد، به طور بازاندیشانه ساخته و پرداخته می شود. بنابراین هویت شخصی نیز در حقیقت همان خود است که شخص آن را مورد تامل قرار می دهد و به منزله بازتابی از زندگینامه اش می پذیرد. ( تامسون، ترجمه ایثاری کسمایی، 1379،ص297).

فصل سوم
روش پژوهش

روش پژوهش:
این پژوهش به روش پیمایشی و به صورت توصیفی – تحلیلی انجام می شود.
به گفته رضویه (1380) در تحقیقات پیمایشی به منظور کشف میزان وقوع پراکندگی متغیرهای جامعه شناختی و آموزش روابط بین آنها از جامعه های آماری نمونه گیری می شود. داده های به دست آمده از تحقیقات پیمایشی عبارت است از پاسخ هایی که در جواب سوال هایی از قبیل تعیین شده از یک نمونه از پاسخگویان دریافت می شد. "تحقیق پیمایشی روشی است برای گردآوری داده ها که در آن از گروههای معینی از افراد خواسته می شود به تعدادی پرسش مشخص ( که برای همه افراد یکسان است) پاسخ دهند. ( بیکر؛ ترجمه نایبی ؛ 1377 : 196).
جامعه آماری
منظور از جامعه آماری همان جامعه اصلی است که از آن نمونه یا معرف بدست آمده باشد. (ساروخانی؛ 1379 : 157).
جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش جوانان دارای موبایل شهر دهدشت در سال 1391 می باشند.
محاسبه حجم نمونه
تعداد کل عناصر موجود در یک نمونه را حجم نمونه می خوانند. (ساروخانی؛ 1378 : 157).
حجم نمونه بستگی به آن دارد که ما با چه دقتی می خواهیم نتایج تحقیق در نمونه را به کل جامعه آماری تعمیم دهیم. هر چه دقت و اطمینان بیشتر باشد، نیاز به حجم نمونه بیشتری خواهد بود و بر عکس (رفیع پور؛ 1374 : 371).
نمونه پژوهش، عبارتست از یک گروه منتخب از جامعه ی پژوهش و یا جمعیت کل و یا نمایش یک مورد کوچکتر از یک جمع بزرگتر (آیت الهی ، 1388).
از طرفی پژوهشگر به منظور تسهیل تحقیق و صرفه جویی در بودجه زمانی و مکانی و امکان جمع آوری و تحلیل دقیق داده ها است که به تعیین حجم نمونه روی می آورد. برای تعیین حجم نمونه می توان از فرمول کوکران استفاده کرد.
جهت تعیین حجم نمونه از روش های آماری و فرمول استفاده شده است که در آن p برآورد نسبت صفت متغیر با استفاده از مطالعات قبلی q=1-p است چنانچه مقدار p در دسترس نباشد می توان آن را مساوی 0/5 اختیار کرد .(سرمد، حجازی،بازرگان؛ 1385 : 187).
ضریب تغییرات96/1 z=
بروز صفت 50%= p
عدم بروز صفت50% q =
حد اشتباه مجاز 06/d=
حجم نمونه= n

جهت تسریع در انجام عملیات آماری حجم نمونه 200 واحد انتخاب گردید .

روش نمونه گیری
دراین مطالعه به روش نمونه گیری احتمالی و به شیوه تصادفی ساده نمونه گیری به عمل آمد. جهت شناسایی نمونه ها از طریق اطلاعاتی که پژوهشگر داشتند نمونه ها شناسایی و سپس با انتخاب آنان امر پرسشگری از آنان به عمل آمد.
ابزار های تحقیق
پرسشنامه تلفن همراه این پرسشنامه در قالب 15 سوال طراحی شده است. که 4 سوال مشخصات فردی و 12 سوال در قالب طیف لیکرت 5 سطحی توسط محقق طراحی و متغیرهای تحقیق را بشرح زیر مورد سنجش قرار می دهد:
تحصیلات : سوالات 5-6
خانواده : سوالات 7-8
درآمد : سوالات 9-10-11
میزان استفاده از موبایل: 12-13
نفش دوستان: 14-15
روایی و پایایی ابزار اندازه گیری
در تحقیقات اجتماعی از آنجایی که ابزار سنجش ملموس که مفاهیم انتزاعی را به طور عینی و مستقیم اندازه گیری نماید وجود ندارد و ناچاراً در این تحقیقات سنجش غیرمستقیم صورت می پذیرد. یعنی شاخص هایی که به نظر می رسد نماینده مفهوم انتزاعی مورد نظر است اندازه گیری می شوند. بنابراین مسئله مهمی که در نظر اندازه گیری ضرورت پیدا می کند روایی و پایایی ابزار سنجش است.
روایی (اعتبار) :1
برای سنجش اعتبار سوالات از اعتبار صوری (استفاده از نظر متخصصان) استفاده شده به همین منظور از تمهیدات زیر استفاده شد.
الف- استفاده از نظرات استاد راهنما و مشاور در هدایت تحقیق.
ب . استفاده از چند شاخص برای سنجش متغیرهای تحقیق.
ج. استفاده از منابع تحقیقات مشابه.
د. حذف سوالات مبهم پس از چند بار پالایش پرسشنامه.
و. انتخاب نظرات مناسب و ساخت چارچوب نظری منسجم و هدفمند که در افزایش اعتبار پرسشنامه سودمند بود.
پایایی (اعتماد):2
به لحاظ پایایی وسیله معتبر آن است که دارای ویژگی های تکرار پذیری و باز یافت پذیری باشد، یعنی بتوان آن را در موارد متعدد بکار برد و در همه موارد نتیجه یکسان تولید کرد. (ساروخانی؛ 1379 : 146).
برای افزایش پایایی (اعتماد) پرسشنامه تمهیدات زیر انجام گرفت:
1- انجام تست مقدماتی و بدست آوردن پایایی از طریق آلفای کرونباخ و نرم افزار آماری spss ارزیابی و روایی پرسشنامه (4r=/8) می باشند.
2- آموزش پرسش گران که سوگیری ناشی از پرسش گران را به حداقل رساند و سبب دقت بیشتر در تکمیل پرسشنامه ها شد.
روش جمع آوری اطلاعات
تکنیک های جمع آوری داده ها در پیمایش می تواند شامل پرسشنامه ، مصاحبه ساختمند ، مصاحبه عمیق، مشاهده و تحلیل محتوا باشد. انتخاب تکنیک مناسب در جمع آوری داده ها به اهداف و فرضیه های تحقیق، مدل تحلیلی و خصوصیات میدان تحلیل بستگی دارد (کیوی و کامپنهود، 1385 : 197).
رایج ترین تکنیک ساختمند برای جمع آوری داده ها پرسشنامه است. یک پرسشنامه محصول مسئله تحقیق، نظریه مورد استفاده ، روش اجرا و روش های تحلیل داده هاست. اگر چه پرسشنامه دارای محدودیت های آشکاری است، اما بسیاری از این محدودیت ها را می توان با تفکر دقیق و مطالعه پیشین به حداقل رسانید. (دواس؛ 1383 : 134).
در این مطالعه تکنیک پرسشنامه انتخاب شده است . یکی از راه های تدوین پرسشنامه ، استفاده از پرسشنامه های پیشین است . (همان : 105).

روش آماری تجزیه و تحلیل داده ها
آمار توصیفی
در مطالعاتی که انسان ها موضوع آن هستند ، جمع آوری اطلاعات در مورد تعداد آنها در نمونه، توزیع فراوانی، دامنه و میانگین متغیرهای جمعیتی بسیار مفید خواهد بود. در این تحقیق برای توصیف داده ها از جدول توزیع فراوانی و نسبی استفاده خواهد شد. جداول از مهمترین ابزار برای سنجش و اندازه گیری داده های یک تحقیق انسانی اجتماعی به شمار می آیند. هدف نهایی جدول، کمی و سنجش پذیر ساختن واقعیت مورد مطالعه تا سر حد امکان و ارائه تصویری دقیق از آن است. (ساروخانی؛ 1378 : 92).
آمار استنباطی
برای ارزیابی تعمیم پذیری یافته های حاصل از تحلیل نمونه، به جمعیت آماری که این نمونه از آن انتخاب شده است، از آمار استنباطی استفاده می شود. لذا محقق، پس از توصیف داده ها به دنبال استنتاج الگوهای جامعه آماری از الگوهای جمعیت نمونه ای است که از آن جامعه گرفته شده است. به عبارت دیگر او می خواهد بداند آیا الگوها و روابط مشاهده شده در نمونه برای کل جمعیت هم کاربرد دارد یا نه و از این طریق به تبیین واقعیت برسد. (دواس؛ 1383 : 150-153).
هنگامی که از قلمرو آمار توصیفی به قلمرو آمار استنباطی وارد شدیم، می بینیم که قطعیت مشاهدات خیلی اندک است و عملا هر چیز غیر قطعی است. در این جاست که لزوم استفاده از آزمون های استنباطی بر احتمالات به کمک ما می آید . (معصوم زاده به نقل از مولر و دیگران ؛ 1381 : 361)).
جهت تعیین اختلاف آماری متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش از آمار توصیفی ( میانگین، انحراف معیار، تعداد آزمودنی ها ) و آمار استنباطی ( آزمون آماری رگرسیون خطی و ضریب همبستگی پیرسون ) استفاده شده است.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها

تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه:
هدف از پژوهش حاضر, بررسی عوامل موثر بر پدیده میزان استفاد از موبایل در شهر دهدشت در سال91- 90 می باشد. در این فصل با استفاده از روش های آماری مناسب، داده های جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافتـه های پژوهش در دو قسمت زیر ارائه می شوند.
الف) یافته های توصیفی
ب) یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش

الف ) یافته های توصیفی:
یافته های توصیفی این پژوهش شامل شاخص های آماری مانند میانگین، انحراف معیار و تعداد آزمودنی های نمونه می باشد که برای کلیه متغیرهای این پژوهش در جدول 4ـ1 ارائه شده است.

جدول1-4: میانگین و انحراف معیار نمره آزمودنی ها در متغیرهای تحقیق

شاخص های آماری
متغیرها
میانگین
انحراف
معیار
تعداد
سطح تحصیلات
3.6630
.90060
200
نقش خانواده
3.9145
.80728

درآمد
3.6955
.90935

نقش دوستان
3.7540
.69823

استفاده از موبایل
3.8550
.7754

همان طوری که در جدول 4ـ1 مشاهده می شود در متغیر میزان استفاد از موبایل ، میانگین و انحراف معیار، به ترتیب 85/3 و 7754/. ، نقش خانواده 91/3 و 80728/. ، درآمد 69/3 و 90935/. ، نقش دوستان 75/3 و 69823/. ، سطح تحصیلات 66/3 و 9006/. می باشد.

ب) یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش
پژوهش حاضر، شامل فرضیه های زیر است که هر فرضیه همراه با نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل آن در این بخش ارائه می گردد.
فرضیه اول : بین سطح تحصیلات و میزان استفاد از موبایل رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم : بین نقش خانواده و میزان استفاد از موبایل رابطه معناداری وجود دارد
فرضیه سوم : بین درآمد و میزان استفاد از موبایل رابطه معناداری وجود دارد
فرضیه چهارم : بین نقش دوستان و میزان استفاد از موبایل رابطه معناداری وجوددارد

جدول 2ـ4: ضرایب همبستگی ساده بین عوامل اجتماعی و میزان استفاده از موبایل
متغیر ملاک
شاخص آماری
متغیر پیش بین
ضریب همبستگی(r )
سطح
معنی داری(p )
تعداد
نمونه(n )
میزان استفاده از موبایل
سطح تحصیلات
73/.
001/.
200

نقش خانواده
44/.
001/.

درآمد
51/.
001/.

نقش دوستان
63/.
001/.

همان طوری که در جدول 4ـ2 ملاحظه می شود بین عوامل مورد بررسی و میزان استفاده از موبایل رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی بین این عوامل و میزان استفاد از موبایل به ترتیب:
سطح تحصیلات (001/0= P و 73/0 = r)، نقش خانواده (001/0= P و 44/0 = r)، درآمد (001/0= P و 51/0 = r)، نقش دوستان (001/0= P و 63/0 = r) می باشد بنابراین هر چهار فرضیه تائید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش هر کدام از این متغیرها میزان استفاده از موبایل نیز افزایش می یابد.

جدول شماره 3-4: نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون بر روی متغیرهای پژوهش

متغیر
ملاک

متغیر
پیش بین
ضریب
تعیین
RS
نسبت
F
و احتمال آن

ضرایب رگرسیون

مقدار بتا (B)
t
سطح معنی داری

میزان استفاده از موبایل
سطح تحصیلات
529/.
F=223
P<001/
627/.
15
P<001/

نقش خانواده
195/.
F=49
P<001/
424/.
7
P<001/

درآمد
258/.
F=69
P<001/
433/.
8
P<001/

نقش دوستان
388/
F=126
P<001/
692/.
11
P<001/

طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای که در جدول شماره 3-4 ملاحظه می شود متغیرهای سطح تحصیلات 9/52% ، نقش خانواده 5/19% ، درآمد 8/25% و نقش دوستان 8/38% از تغییرات میزان استفاده از موبایل مربوط به هر کدام از این متغیرها می باشد. بنابراین بین این عوامل و میزان استفاده از موبایل رابطه معنی داری وجود دارد. (05/ P<).

نمودار 1-4 : رابطه بین سطح تحصیلات و میزان استفاد از موبایل

نمودار 2-4 : رابطه : بین نقش خانواده و میزان استفاد از موبایل

نمودار 3-4 : رابطه بین درآمد و میزان استفاد از موبایل

نمودار 4-4 : رابطه بین نقش دوستان و میزان استفاد از موبایل

فصل پنجم
نتیجه گیری وپیشنهادات

نتیجه گیری
نتیجه گیری براساس جداول تحلیلی
فرضیه اول :
رابطه بین سطح تحصیلات و میزان استفاد از موبایل :
همان طوری که در جدول 4ـ1 مشاهده می شود میانگین و انحراف معیار، سطح تحصیلات 66/3 و 9006/. می باشد.
یافته های تحقیق در جدول 4ـ2 نشان می دهد که بین سطح تحصیلات و میزان استفاد از موبایل رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی (001/0= P و 737/0 = r) می باشد بنابراین این فرضیه تایید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش این عامل میزان استفاد از موبایل نیز افزایش می یابد.
طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای که در جدول شماره 3-4 ملاحظه می شود 9/52% از تغییرات میزان استفاد از موبایل به علت سطح تحصیلات می باشند. بنابراین بین سطح تحصیلات و میزان استفاده از موبایل رابطه معنی داری وجود دارد. (05/ P<).
به اعتقاد محقق ارتقاء سطح تحصیلات و بالا رفتن توانایی های فنی و نیازهای فردی و جمعی و تنوع در ارتباطات اجتماعی در بین افراد با سطح تحصیلات بالا از جمله عواملی است که باغث می شود افراد میزان استفاده از موبایل را بالا ببرند. این وسیله ارتباط جمعی به اندازه ای در بین افراد تحصیل کرده و شاغل در رشته های شغلی مختلف جا باز کرده است که گاهی با قطع لحظه ای خط شخصی و یا اشکال در شبکه ارتباطی بسیاری از فعالیت های روزانه عملاً مختل و ارتباطات گسترده اجتماعی نیز دچار مشکل می شوند . به همین خاطر موبایل و اساساً وسایل ارتباط جمعی را می توان زائیده علم و بالا رفتن سطح تحصیلات دانست چرا که هم گسترش نوآوری و فناوری این وسایل مدیون تحولات علمی است و هم افراد تحصیل کرده استفاده های مفید ، علمی و متنوع تری از آن خواهند نمود.
فرضیه دوم :
رابطه بین نقش خانواده و میزان استفاد از موبایل
همان طوری که در جدول 4ـ1 مشاهده می شود میانگین و انحراف معیار، نقش خانواده 91/3 و 80728/.می باشد.
یافته های تحقیق در جدول 4ـ2 نشان می دهد که بین نقش خانواده و میزان استفاد از موبایل رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی نقش خانواده (001/0= P و 44/0 = r) می باشد بنابراین این فرضیه تایید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش این عامل میزان استفاد از موبایل نیز افزایش می یابد.
طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای که در جدول شماره 3-4 ملاحظه می شود 5/19% از تغییرات میزان استفاد از موبایل به علت نقش خانواده می باشند. بنابراین بین نقش خانواده و میزان استفاد از موبایل رابطه معنی داری وجود دارد. (05/ P<).
به اعتقاد محقق شکل گیری شخصیت افراد در زمینه فردی و اجتماعی از کانون خانواده شروع شده و خانواده مهمترین کانون اصلاح و تربیت فرد بوده و با آموزه های خود می تواند مسیر حرکت حال و آینده او را رقم بزند. در استفاده از موبایل و وسایل ارتباط جمعی نیز به تناسبی که خانواده فرهنگ استفاده و چگونگی استفاده از آن را ترویج نماید فرزندان یاد خواهند گرفت و در جهت بکارگیری یافته های خود به صورت فردی عمل خواهند کرد. امروزه نیز توسعه موبایل در سطح وسیع و گسترده ای در سطح خانواده ها رونق پیدا کرده است و فرزندان به تبع والدین و بزرگترها سبک و میزان استفاده از آن عملیاتی می کنند.
فرضیه سوم :
رابطه بین درآمد و میزان استفاد از موبایل :
همان طوری که در جدول 4ـ1 مشاهده می شود میانگین و انحراف معیار، درآمد 69/3 و 90935/. می باشد.
یافته های تحقیق در جدول 4ـ2 نشان می دهد که بین درآمد و میزان استفاد از موبایل رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی (001/0= P و 51/0 = r) می باشد بنابراین این فرضیه تایید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش این عامل میزان استفاد از موبایل نیز افزایش می یابد.
طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای که در جدول شماره 3-4 ملاحظه می شود 8/25% از تغییرات میزان استفاد از موبایل به علت درآمد می باشند. بنابراین بین درآمد و میزان استفاد از موبایل رابطه معنی داری وجود دارد. (05/ P<).
به اعتقاد محقق اقتصاد یکی از 5 نهاد اولیه زندگی بشری بوده که هر گونه تغییر و تحولات زندگی فرد تحت تاثیر نوسانات اقتصادی می باشد و اساساً یکی از مهمترین عوامل توسعه وسایل ارتباط جمعی و گسترش دنیای الکترونیک شرایط اقتصادی می باشد. در حیطه فردی و استفاده افراد از موبایل نیز اقتصاد نقش مهم و اساسی داشته و هر چه افراد از شرایط اقتصادی و مالی بهتری برخوردار باشند میزان استفاده آنان از موبایل نیز افزایش می یابد.
فرضیه چهارم :
رابطه بین نقش دوستان و میزان استفاد از موبایل
همان طوری که در جدول 4ـ1 مشاهده می شود میانگین و انحراف معیار، نقش دوستان 75/3 و 69823/. می باشد.
یافته های تحقیق در جدول 4ـ2 نشان می دهد که بین نقش دوستان و میزان استفاد از موبایل رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی (001/0= P و 63/0 = r) می باشد بنابراین این فرضیه تایید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش این عامل میزان استفاد از موبایل نیز افزایش می یابد.
طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای که در جدول شماره 3-4 ملاحظه می شود 8/38% از تغییرات میزان استفاد از موبایل به علت نقش دوستان می باشند. بنابراین بین نقش دوستان و میزان استفاد از موبایل رابطه معنی داری وجود دارد. (05/ P<).
به اعتقاد محقق هم نشینی و معاشرت با دوستان و افراد هم سن و سال زمینه ساز الکوهای یادگیری در همین زمینه های فردی و اجتماعی بوده بخصوص از آنجا که موبایل یکی از وسایل ارتباط جمعی بوده و عامل برقراری ارتباط با دنیای اطراف می باشد به همین خاطر نقش دوستان در بالا رفتن میزان استفاده از موبایل نقش مهم و اساسی بوده و با افزایش ارتباطات دوستانه میزان استفاده از موبایل بالا می رود.

محدودیتهای تحقیق:
– ابعاد هزینه ای پژوهش که با مساعدت خانواده برطرف گردید.
– عدم دسترسی به منابع معتبر که با مراجعه به کتابخانه ، سایتهای معتبر و پایان نامه های دانشجوئی ، مجلات و نشریات مبانی نظری تنظیم گردید.
– وقت و زمان پژوهش و توام بودن زمان انجام پروژه با برنامه های درسی که با برنامه ریزی این مشکل برطرف گردید.
– عدم پاسخگویی بعضی از نمونه ها به پرسشنامه که با توضیح محفوظ ماندن اطلاعات شخصی بخصوص دریافتی افراد مشکل رفع شد.
– وقت گیر بودن تکمیل و توزیع پرسشنامه ها و همچنین جمع آوری آنها یکی دیگر از محدودیت های این تحقیق می باشد.
– در اختیار نداشتن منابع علمی از جمله کتابهای دانشگاهی مرتبط با موضوع .
– مشکلات هزینه ای برای انجام کارهای پایان نامه در مراحل مختلف از پرسشگری تا صحافی.
– وضعیت نامساعد آب و هوایی که جمع آوری پرسشنامه ها و تکمیل پرسشنامه ها را به سختی امکان پذیر می کرد.
– مسائل فرهنگی و عدم آشنایی نمونه ها با امر پژوهش که انجام پرسشگری را با مشکلات خاصی مواجه می نمود.

پیشنهادها:
با توجه به تاثیر استفاده از تلفن همراه بر زندگی افراد و روابط بین فردی آنان، انجام پژوهش هایی درباره تاثیر استفاده از این وسیله بر روابط دوستانه، گذران اوقات فراغت، روابط بین نسلی فرزندان و والدین و روابط زناشویی می تواند در خور توجه باشد و در قالب ارائه برنامه های آموزشی جنبه کاربردی یابد.
بررسی پیامدهای گسترش تلفن همراه در عرصه های خانه و خانواده و موسسات آموزشی و اداری جامعه و بررسی رابطه گسترش تلفن همراه با ساختار و مولفه های هویت ایرانی یعنی سنت و فرهنگ و ارزش های تاریخی تثبیت شده ایرانی و اسلامی از موضوعات در خور تاملی است.
استفاده از برخی امکانات و قابلیت های تلفن همراه مانند پیام کوتاه، عکس برداری و فیلمبرداری آنی و بدون محدودیت، مجادلات و مناقشاتی را برانگیخته است. بنابراین بررسی چالش های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از به کارگیری این قابلیت های تلفن همراه در جامعه ایران می تواند به روشن شدن مسائل این حوزه و برون رفت از مشکلات کمک شایانی کند.
تاثیر بهره گیری از تلفن همراه بر جنبه های روان شناختی ( ادراکی، عاطفی و زیبایی شناختی) استفاده از موسیقی، عکس ها و فیلم ها می تواند بررسی شود.
با توجه به اینکه تلفن همراه ابزار کلیدی جوانان در مدیریت کارهایشان به شمار می رود، بر این اساس، کارشناسان و برنامه ریزان می توانند با توجه به قابلیت های آن، اقدامات آموزشی را در جهت شکل دهی به اوقات فراغت جوانان طراحی و اجرا کنند.
از آنجا که پیام کوتاه به یکی از مهم ترین ابزارهای مبادله اجتماعی تبدیل شده است و بر مبنای آن نوعی فرهنگ متن نویسی ویژه شکل گرفته است، پیشنهاد می شود برنامه ریزان نرم افزارهایی را طراحی کنند که کاربران به شیوه های ساده، اصولی و صحیح، متن نویسی به زبان فارسی و دیگر زبان ها را فرا گیرند.
گسترش استفاده از تلفن همراه در بین نوجوانان نگرانی های زیادی را برای والدین و کارشناسان اجتماعی و روان شناسی به وجود آورده است، از این رو ارائه اطلاعات دقیق و مفید به والدین در زمینه ویژگی ها و کاربردهای تلفن همراه و آموزش شیوه های نظارت بر فرزندان از طریق رسانه های مختلف بخصوص رسانه ملی ضرورت می یابد؛ همچنین طراحی و گنجاندن درسی در زمینه استفاده از رسانه های مختلف از جمله تلفن همراه در برنامه های درسی آموزش و پرورش، راهکار مناسب دیگری است که می تواند تا حدودی از این مشکلات بکاهد.
تبلیغات گسترده خدمات ارتباطات سیار و گوشی های تلفن همراه ممکن است به مصرف گرایی و مصرف زدگی در جامعه دامن بزند و در نهایت، تلفن همراه از یک وسیله ارتباطی به یک وسیله تجملی تغییر کارکرد دهد. از این رو، در کنار تلاش های بازار یابی، بهتر است ماهیت ارتباطی این وسیله و پیامدهای مختلف آن به گونه ای جدی مورد توجه سیاستگذاران و تصمیم گیران مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه قرار گیرد. برای مثال شکل دهی و ترویج فرهنگ بهینه استفاده از تلفن همراه در جامعه، به منظور استفاده از کارکردهای مفید این وسیله ارتباطی، باید مد نظر برنامه ریزان قرار گیرد. از آنجا که به نظر می رسد، یکی از مهم ترین عوامل موثر در شکل گیری مشکلات مرتبط به استفاده از تلفن همراه، آشنا نبودن کاربران با فرهنگ صحیح استفاده از آن باشد، از این رو، اطلاع رسانی دقیق و ارائه آموزش های مستقیم و غیر مستقیم در زمینه فرهنگ بهره گیری از تلفن همراه، می تواند در کاهش و حل بسیاری از مسائل راهگشا باشد.

منابع وماخذ

منابع:
– آیت الهی ، محدتقی ، روشهای آمار زیستی شیراز : انتشارات دانشگاه شیراز 1370
– ال ؛ بیکر؛ ترجمه نایبی ؛ هوشنگ ؛ نحوه انجام تحقیقات اجتماعی ؛ تهران : روشن ؛ چاپ اول ؛ 1377
احمدی، ثریا (1388) تاثیر استفاده از تلفن همراه بر شکل گیری هویت شخصی مدرن در نوجوانان و جوانان شهر تهران ، فصلنامه پژوهش های ارتباطی/ سال شانزدهم/ شماره4 ( پیاپی60)/ زمستان1388/ 150-125.
– تامپسون، جان بروکشایر. (1379). رسانه ها و نوگرایی (ترجمه علی ایثاری کسمایی). تهران: موسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
– ریترز (1997)، نظریه های جامعه شناسی در دوران معاصر ، ترجمه ثلاثی، محسن(1374)، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول
– روز،ج.(1993). " جامعه شناسی تلفن همراه سلولار: مدل شمالی(وابسته به شمال اروپا)، منتشر شده در نشریه روش همان عبارت منبع، ترجمه رسول کیانی ، تهران : نشر نی
– جیمسون،ف. (1998)" پست مدریسم یا فرهنگ منطقی سرمایه داری"، ترجمه منصور دارهام: انتشارات دانشگاه دویک.
– جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی ( ترجمه تورج یاراحمدی). تهران: شیرازه.
– جی دان، رابرت. (1384). نقد اجتماعی پست مدرنیته ( ترجمه صالح نجفی). تهران: شیرازه
– دواس، دی. ای . (1383)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی
– رفیع پور، فرامرز. (1384)، کندو کاو و پنداشته ها، مقدمه ای بر روشهای شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی ،ناشر: شرکت سهامی انتشار تهران.
– سرمد،زهره ، بازرگان ، عباس ، حجازی ، الهه ، روش تخقیق در علوم رفتاری تهران : نشر آگاه ؛ چاپ دوازدهم؛ 1375
– ساروخانی، باقر (1379). مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، چاپ سوم: تهران : انتشارات سروش.
– ساروخانی؛ باقر (1378). روش های تحقیق در علوم اجتماعی جلد اول، تهران: پژوهش گاه علوم
– عاملی، سعیدرضا. (1383). دو جهانی شدن ها و آینده هویت های همزمان. بازیابی از http://ameli-said.com
– عاملی، سعیدرضا. (1385). فردگرایی جدید و تلفن همراه: تکنولوژی فردگرایی و هویت. مجله رسانه های جهانی، دانشگاه تهران، شماره1.
– فرهنگ ولی مجازی سال 1387 و هادی خانیکی،ْ تهران : انتشارات سخن.
– فورتونانی،ل.(2002 ص 51)، ایتالیا: تصورات قالبی از صحیح و ناصحیح، در ج.کاتز و م.آخاز، برخورد دائمی، ارتباطات سیار، مکالمه خصوصی، عملکرد اجتماعی(عمومی)، ، ترجمه معصومه بیداریان، کامبریج: انتشارات دانشگاه کامبریج.
– فاکس،ک.(2001)"نقش ارتباطات سیار در ترویج ناهمبستگی و شایعات بی اساس در قرن بیست و یکم"، مرکز تحقیقات ملزومات اجتماعی، قابل دسترس در سایت اینترنتی، ترجمه علی حسین زاده ، تهران : انتشارات انقلاب.
– فصلنامه پژوهش های ارتباطی/ سال شانزدهم/ شماره4 ( پیاپی60)/ زمستان1388/ 150-125.
– کیوی ، ریمون؛ کامپنهود، لوک وان . (1385)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ، ترجمه محمدحسین فرجاد ، چاپ اول، تهران توتیا.
– کاسسنیمی،ی. روتییانن،پ.( 2002 ص 21-20)"فرهنگ تلفن همراه در بچه ها و نوجوانان فنلاندی" در ج. کاتز و م.آخاز، برخورد دائمی، ارتباطات سیار، مکالمه خصوصی، عملکرد اجتماعی(عمومی)، ترجمه علی عبدالی ، کامبریج: انتشارات دانشگاه کامبریج.
– کاتر،ج.ی.( 1999 ص 17)."مطالعات ارتباطی، اجتماعی و فرهنگی در رابطه با نقش تلفن در زندگی مردم امریکا"،، ترجمه حسن بشیریهْ، لندن: انتشارات ترنکاشن.
– کاستلز،م.(1998)، توسعه و پیشرفت شبکه اجتماعی، آکسفورد:بلکسویل، ترجمه نوری محامد ، تهران : انتشارات علمی..
– کوکس،س. لئونارد،ح. (1990).، دستیابی به ارتباطات و پیوندهای اجتماعی: معایب و مزایای تلفن ها در ابقاء بافت جامعه در رابطه با بیگاری زنان، مجموعه مقالات دیستاف استرالیا، قابل دسترس در آدرس اینترنتی.، ترجمه مهرانگیز کار ْ، تهران : اننشارات سروش.
– گیدنز، آنتونی. (1378). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید ترجمه ناصر موفقیان تهران: نی.
– گرگین،ک.ج.(2002 ص 237) "چالش و تردید ناشی از توهمات و خیالات"، م. آخاز، برخورد دائمی، ارتباطات سیار، مکالمه خصوصی، عملکرد اجتمای(عمومی) ، ترجمه لیلا فاطمی ، کامبریج، انتشارات دانشگاه کامبریج.
– گسر، ح. (2004)"حرکتی به سوی یک تئوری جامعه شناسی از تلفن همراه" قابل دسترسی در آدرس اینترنتی
– گازل. (2002). " فنلاند: فرهنگ تلفن همراه")، ترجمه محمود روح الامین ، تهران : انتشارات سمت.
– لاسن، آ. (2002a ص 24-7)"مقایسه تاریخی شکل اجتماعی شبکه های ثابت و سیار"، ترجمه محمود جم ، ساری : دانشگاه ساری
– لاسن، آ. (2002b): "مقایسه وضعیت استفاده از تلفن همراه در لندن، مادرید و پاریس"، ترجمه محمود جم ، اهزان : انتشارات آفرینش
– لیکوپ و هیورتن،س. (2002 ص 106) " جین- فیلیپ فرانسه:محدوده تصور" ، ترجمه غلی بداغی ، تهران : نشر ققنوس
– پالنت،ل. سلزمن،م. یونگز(2001) " حرکت بی سیم: رفتار و اعمال کاربران جدید تلفن همراه"، قابل دسترسی در آدرس اینترنتی، ترجمه ملیحه صادی ، تهران : نشر فردوسی
– مهدی زاده، سید محمد. (1381). انقلاب ارتباطات، جامعه شبکه ای و ذهنیت و هویت ناپایدار. سمینار ایران و جامعه اطلاعاتی در سال 1400، آذرماه 1381، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
– معصوم زاده ، لیلا (1388). بررسی تقسیم کار خانگی و ساخت قدرت در خانواده در شهر شیراز؛ : انتنشارات دانشگاه شیراز..
– مولر ، جی. اچ کی. اف شوسلر و اچ ، ال کاستر . (1381). استدلال آماری در جامعه شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، چاپ دوم ، تهران نشر نی.
– ویلیامز، ر. (1983)." مشکلات و مسائل مربوط به زمان آینده(عصر پیش رو)،، تهران : نشر پردازش
– هدن،ل.(2000)"نتایج و عواقب اجتماعی ناشی از تلفن همراه"، اُسلو: فراینگْ، تهران نشر نی.

-Fortunati, L. (2001). The Mobile phone: An Identity on the move. University of Trieste, pordenon, Italy, Springer-Verlag, London. 5, 85-98.
-Garcia-montez, J.M.(2006). Changing in the Self Resulting from the Use of Mobile phones. Media culture Socitety Journal, 28, 67-82.
-Geser,H. (2002). Towards a Sociological Theory of the Mobile phone. [online] Retrieved from http://www.real cim/realone/index.html

ضمائم و پیوستها

بسمه تعالی
پاسخگوی محترم:
پرسش نامه ای که در اختیار شماست جهت اخذ درجه کارشناسی در خصوص موضوع، عوامل اجتماعی تلفن همراه بر جوانان شهر دهدشت می باشد لطفاً به سوالات آن با دقت کامل جواب دهید وما را در انجام این امر یاری نمایید.از زحمات شما که وقت خود را در اختیار ما قرار داده اید سپاسگذاریم.
1-جنسیت: زن مرد 2- سن: 3 – وضعیت تاهل: مجرد متاهل
4- میزان تحصیلات: سیکل دیپلم فوق دیپلم لیسانس بالاتر از لیسانس
5-به چه میزان تحصیلات پایین در استفاده کردن از تلفن همراه موثرتر است؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
6- به چه میزان تحصیلات بالا در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
7- تا چه حد خانواده گسترده در رابطه با استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
8- تا چه حد خانواده هسته ای در رابطه با استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
9- به چه میزان سطح درآمد پایین در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
10- به چه میزان سطح درآمد متوسط در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
11- به چه میزان سطح درآمد بالا در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
12- به چه میزان شاغلین رسمی در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
13- به چه میزان شاغلین غیر رسمی در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
14- به چه میزان دوستان خوب شما در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
15- به چه میزان دوستان بد شما در استفاده کردن از تلفن همراه تاثیر گذار می باشد؟
خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم
1-validity
2 – Reliability
—————

————————————————————

—————

————————————————————

1