بررسی سیستم آتشباری نانل

فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مواد منفجره مصرفی در معادن
1-1- مقدمه 1
1-2- باروت 2
1-3- آنفو (ANFO) 3
1-4- آنفوی مقاوم درمقابل آب (Akvanol) 4
1-5- آنفوی سنگین (Heavu ANFO) 5
1-6- مواد منفجره ژله ای (Slurry) 5
1-7- مواد منفجره امولسیون (Emulsion) 6
1-7-1- امولیت (Emulite) 8
1-8- امولان (Emulan) 8
1-9- دینامیت (Dynamite) 9
فصل دوم: عوامل انفجاری
2-1- مقدمه 10
2-2- فتیله اطمینان (Safety Fuse) 10
2-2-1- آتشکاری با فتیله اطمینان و چاشنی 11
2-2-2- مزایا و معایب فتیله اطمینان 11
2-2-2-1- مزایا 11
2-2-2-2- معایب 12
2-3- فتیله انفجاری (Detonating Cord) 12
2-3-1- مزایا و معایب فتیله انفجاری 13
2-3-1-1- مزایا 14
2-3-1-2- معایب 14
2-4- چاشنی برقی 14
2-4-1- مزایا و معایب آتشباری برقی 15
2-4-1-1- مزایا 15
2-4-1-2- معایب 16
2-5- سیستم هرکودت (چاشنی گازی) 16
2-5-1- مزایا و معایب سیستم هرکودت 17
2-5-1-1- مزایا 17
2-5-1-2- معایب 17
2-6- سیستم نانل 18
2-6-1- مزایای سیستم نانل 18
2-7- پرایمر 19
2-8- بوستر 19
2-9- تاخیر و نقش آن در پارامترهای انفجار و خردشدگی سنگها 20
فصل سوم: بررسی سیستم نانل و استفاده از آن در چند معدن
3-1- مقدمه 23
3-2- فرآیند ساخت نانل 24
3-3- اجزاء تشکیل دهنده واحد نانل 25
3-3-1- تیوپ نانل 25
3-3-2- چاشنی 26
3-3-3- رابط 27
3-3-4- استارتر 28
3-3-5- برچسب مشخصات نانل 29
3-3-6- گیره 29
3-4- آزمایشهای انجام شده در روی تیوپ نانل 29
3-4-1- بررسی مقاومت تیوپ نانل 29
3-4-2- حساسیت در مقابل عوامل شیمیایی 30
3-5- انواع چاشنی نانل 30
3-5-1- چاشنی NONLE GT/MS 32
3-5-2- چاشنی NONEL GT/T 32
3-5-3- چاشنی NONEL UNIDET 33
3-6- انواع رابط 34
3-6-1- رابط نوع UB0 34
3-6-2- رابطهای نوع UNIDET 34
3-6-3- رابط خوشه ای 35
3-7- تحلیل مراحل آتشباری با نانل 35
3-7-1- اتصالات با استفاده از رابط UB0 36
3-7-2- اتصال تیوپ نانل به فتیله انفجاری (کرتکس) 38
3-7-3- اتصال توسط رابط خوشه ای 39
3-8- آتش کردن مدار نانل 40
3-8-1- ماشین انفجار دستی HN1 40
3-8-2- ماشین انفجار پنوماتیک از راه دور PN1 42
3-8-3- انفحار با چاشنی الکتریکی 43
3-9- چند نمونه از نحوه اتصال مدار با استفاده از چاشنی و رابط های نانل 43
3-9-1- مدار انفجار کوچک پلکانی 43
3-9-2- مدار انفجار بزرگ پلکانی 44
3-9-3- انفجار جهت حفر ترانشه 45
3-9-4- اتصال با استفاده از رابط های NONEL UNIDET برای معادن روباز 46
3-9-5- اتصال با استفاده از رابط های NONEL UNIDET برای حفر ترانشه 49
3-9-6- آتشباری تونل 50
3-10- استفاده نانل برای آتشباری معدن ماگما سوپریور سوپریور آریزونا 51
3-10-1- آزمایش نانل در حفر راهروها 51
3-10-2- آزمایش نانل در کارگاههای استخراج معدن ماگما سوپریور 51
3-10-3- تاثیرات خرجگذاری نانل و بهم بستن آن 52
3-11- استفاده از نانل برای آتشباری معدن طلای هارمونی 53
3-12- استفاده از نانل در معدن گل گهر 60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و نتایج بدست آمده از استفاده نانل
4-1- معدن ماگما سوپریور 74
4-1-1- چال منفجر نشده (Misfire) 74
4-1-2- مطالعه زمانی 74
4-1-3- استاندارد کردن الگوی حفاری 75
4-1-4- نتایج بدست آمده از استفاده نانل در معدن ماگما سوپریور 75
4-2- معدن طلای هارمونی 76
4-2-1- نتایج بدست آمده از بکارگیری سیستم نانل در معدن طلای هارمونی 78
4-3- معدن گل گهر 81
4-4- مراحل قبل از خرج گذاری 82
4-5- هنگام خرجگذاری 82
4-6- وصل کردن مدار 83
4-7- کنترل اتصالات 83
4-8- مهلت نگهداری در انبار 84
4-9- محصولات آسیب دیده 84
4-10- نتایج 85
فهرست منابع 87
پیوست 89

چکیده
این پروژه عنوان بررسی سیستم آتشباری نانل را به خود اختصاص داده است. ابتدا مواد منفجره صنعتی (مواد منفجره معمول در معادن) بطور مختصر شرح داده شده است و از آنجا که اکثر مواد منفجره مورد استفاده در کارهای معدنی از حساسیت پایینی برخودارند، عوامل انفجاری مورد بررسی قرار گرفته اند. مقایسه انجام گرفته بین عوامل انفجاری، نشان دهنده این است که سیستم نانل دارای برتری هایی نسبت به دیگر عوامل می‎باشد. شرح کامل جزییات این سیستم بدنه اصلی این پروژه را تشکیل می‎دهد. بدنبال بررسی این سیستم، شرح نتایج بدست آمده از استفاده نانل در معدن مس ماگما سوپریور، سوپریور آریزونا، معدن طلای هارمونی و معدن سنگ آهن گل گهر ارائه شده است.
فصل اول: مواد منفجره مصرفی در معادن
1-1- مقدمه
در اوایل قرن هفدهم باروت سیاه تولید گردید و برای لق کردن سنگ در صنعت معدن، انفجار جایگزین روش اصلی یعنی حرارت دادن شد. با ورود به قرن هیجدهم باروت بطور گسترده ای در کارهای ساختمانی مورد استفاده قرار گرفت تا زمانی که ویلیام بیکفورد انگلیسی فتیله اطمینان را در سال 1831 به ثبت رساند. این فتیله یک وسیله مطمئن و ایمن برای آتش زدن باروت در اختیار آتشکاران قرار گرفت.
درسال 1846، اسکانیوسوبره رو که یک ایتالیایی بود نیتروگلیسیرین را کشف کرد. آلفرد نوبل برای ایمن کردن نیتروگلیسیرین به هنگام حمل و نقل در سال 1867 آنرا جذب Kieselguhr (نوعی خاک دیاتومه) کرد که نه تنها سه برابر وزن خود نیتروگلیسیرین را جذب می کرد بلکه از حساسیت آن نسبت به ضربه می کاست و پس از خمیر شدن و شکل گرفتن به صورت فشنگ در داخل کاغذ پیچانده می شد بدین ترتیب دینامیت اختراع شد.
آلفرد نوبل در سال 1875، نیتروگلیسیرین حل کرد و بدین ترتیب ژلاتین انفجاری (نوعی دینامیت) که مخلوطی ژلاتینی شکل از 92% نیتروگلیسیرین و 8% نیتروسلولز بود ساخت. و در سال 1879 از مخلوط کردن نیترات سدیم و سایر مواد به ژلاتین انفجاری مواد منفجره ضعیفتر بدست آمد. در سال 1920، نیتروگلیکول به دینامیت اضافه شد که نقطه انجماد آن را بطور قابل ملاحظه ای پایین آ‎ورد.
در سال 1956، آنفو (نیترات آمونیوم و گازوئیل) وارد بازار آمریکا شد. در سال 1985 نیترونوبل، آنفوی جدیدی را که مقاومت بیشتری در برابر آب داشت به نام Akvanol عرضه کرد.
و در سال 1960، اسلاری و مواد منفجره با گرانروی بالا تولید شدند ودر سال 1970 امولسیونهای انفجاری (امولیت) و در سال 1980، آنفوی تقویت شده جدید (امولان) تکمیل و عرضه شدند که تحول جدیدی را در چالهای آبدار بوجود آوردند. (9)
مواد منفجره صنعتی را به دسته های زیر تقسیم گردیده اند: (7)
1- مواد منفجره دانه ای مثل باروت و نیترات آمونیوم
2- مواد منفجره ژله ای
3- دینامیت ها

1-2- باروت
باروت مخلوطی مکانیکی از نیترات سدیم یا پتاسیم زغال و گوگرد است. در حالی که هیچکدام از آنها ماده منفجره نیستند. باروت از مواد منفجره کند سوز است و سرعت سوختن آن در مقایسه با مواد منفجره قوی خیلی کمتر از آنهاست. ترکیب انواع باروت در جدول (1-1) آمده است.
جدول (1-1): ترکیب انواع باروت (7)
مواد ترکیبی
درصد ترکیبی در دو نوع A و B

A
B
نیترات پتاسیم
74
–
نیترات سدیم
–
71
زغال
6/15
5/16
گوگرد
4/10
5/12
حساسیت به ضربه و سرعت سوختن باروت نیترات سدیم دار (B) کمتر از باروت نیترات پتاسیم دار (A) است. ازدیاد زغال سبب کمتر شدن سرعت سوخت می‎شود. مقدار رطوبت کمتر از 2% و تغییر مختصر گوگرد اثری در سرعت سوختن باروت ندارد. باروت درفضای باز با سرعت 1cm/sec می سوزد و چنانچه شرایط سوختن سریع فراهم شود سرعت سوختن آن به 450m/sec می رسد. باروت را می‎توان به صورت فله در چال ریخت یا به صورت فشنگهای ساخته شده به شکل استوانه مصرف کرد. (7)
1-3- آنفو (ANFO)
آنفو حروف اول کلمات (Ammonium Nitrate Fuel Oil) به معنی مخلوط نیترات آمونیوم و سوخت مایع است. نیترات آمونیوم در اکثر مواد منفجره بعنوان اکسید کننده مصرف دارد.
آنفو به علت ارزانی و ایمنی زیاد بمقدار وسیعی در کارهای معدنی مصرف می‎شود. بطور کلی آنفو شامل 94% نیترات آمونیوم است که دانه های آن با مواد ویژه ضد کلوخه شدن (Anticake) پوشیده شده و 6% سوخت مایع هم جذب آن گردیده است.
در پیرامون مواد ضد کلوخه شدن باید گفت که این مواد از این جهت به نیترات آمونیوم افزوده می‎شود که اولا از بهم چسبیدن دانه های نیترات و کلوخه شدن آنها جلوگیری نماید و در مرحله بعد باعث گردد که دانه های نیترات آمونیوم از استحکام کافی در برابر تغییرات درجه حرارت و تغییرات درصد رطوبت برخوردار شوند.
البته لازم به ذکر است که میزان افزودن مواد ویژه ضد کلوخه شدن باید به اندازه ای باشد که روی جذب گازوئیل اثر منفی نگذارد. حساسیت آنفو به انفجار مربوط به ترکیب، خواص فیزیکی ، ابعاد دانه ها و وزن مخصوص آن می‎باشد. سرعت انفجار آنفو با ازدیاد قطر خرج اضافه می‎شود و به حداثر 4300m/sec در قطر 13cm می رسد. محصور بودن نیز سرعت انفجار آنفو را بالا می‎برد ماکزیمم انرژی از انفجار آنفوزمانی است که مقدار سوخت به 7/5 % برسد. اضافه کردن فلزات سوختی نظیر آلومینیوم سبب ازدیاد انرژی آنفو می‎باشد.
آنفو دارای مقاومت بسیار ضعیفی در برابر آب است. بنابراین در چالهایی که آب وجود داشته باشد آنفو را درون بسته های پلاستیکی ریخته و سپس درون چال فرستاده می‎شود. ایجاد دود نارنجی قهوه ای پس از انفجار، نشانه فاسد شدن آنفو به وسیله آب است که باید آنفو را درون کیسه های پلاستیکی بهتر بسته بندی کرد و یا از محصولات مقاوم در برابر آب استفاده نمود. معمولاً اختلاط نیترات آمونیوم و سوخت با نسبتهای مورد نظر در سر چال در کامیونهای ویژ ه خرجگذاری صورت می‎گیرد و به داخل چال پمپ می‎شود. (7)
1-4- آنفوی مقاوم در مقابل آب (Akvanol)
همانطور که اشاره شد یکی از مشکلات اصلی آنفو هنگام استفاده مقاومت ضعیف آن در برابر آب است. شرکت نیترونوبل، آنفوی مقاوم در برابر آب با عنوان تجارتی آکوانول (Akvanol) عرضه کرده است. آکوانول ازترکیب نیترات آمونیوم بخصوص وسوخت نفت (گازوئیل) ساخته می‎شود. و درمجموع وقتی که در معرض آب قرار گیرد شکل ژل به خود می‎گیرد. خاصیت آکوانول در آب بستگی به توانایی غلیظ شدن عوامل جهت تورم و تشکیل ژل دارد. خرجگذاری آکوانول ترجیحا در دل چال با ماشین خرجگذار از انتها تا سر چال انجام می‎گیرد. (9)
1-5- نیترات آمونیوم سنگین (Heavy ANFO)
همانطور که می دانیم هر چه وزن مخصوص ماده منفجره بیشتر باشد انرژی واحد وزن آن بیشتر است بعلاوه با ازدیاد وزن مخصوص، سرعت انفجار نیز بالا می رود که هر دوی اینها در کارآئی ماده منفجره موثرند. اما فضای خالی بین دانه های نیترات آمونیوم به 30 تا 40 درصد می رسد. برای بالا بردن وزن مخصوص بهتر است دانه هایی با ابعاد متفاوت را با هم مخلوط کنیم تا فضای خالی بین دانه ها کم شود و سرعت انفجار بالا رود. این پدیده تا جایی ادامه دارد که وزن مخصوص نیترات آمونیوم به 25/1 برسد ادامه دارد و پس از آن سرعت انفجار شدیدا پایین می‎آید. (7)
1-6- مواد منفجره ژله ای (Slurry)
از سال 1950، مخلوط نیترات آمونیوم و سوخت بعنوان ماده منفجره بکار گرفته شد. این ترکیب مخصوصا از نظر ایمنی و ارزانی بسیار ایده آل است. اما نقایص عمده آن شامل: عدم مقاومت دربرابر آب، وزن مخصوص کم و قطر بحرانی زیاد برای جبران این نقایص در سال 1960، مواد منفجره ژله ای بر پایه ترکیب آب و نیترات آمونیوم ساخته شد. ترکیب عمده این مواد ناریه در جدول (1-2) آورده شده است.
مقدار TNT در ترکیب بسته به قطر بحرانی و درجه حرارت محیط کار تغییرمی کند. در بین مواد ژله ای آنها که آلومینیوم دارند قوی ترند. این مواد در شرایط مرطوب و معادن روباز به مقدار زیاد استفاده می‎شوند. وزن مخصوص خرجگذاری بالا سیال بودن و ایمنی کاربرد این نوع مواد را زیاد می‎کند. مواد ژله ای را می‎توان با دست یا پمپ به داخل چال فرستاد. مواد منفجره ژله ای به دو صورت فشنگی و فله ای ساخته می‎شود. آنهایی که به صورت فشنگ ساخته می‎شود هر چه قطر آنها بیشتر باشد حساسیتشان کمتر می گردد. هر جا که مواد منفجره ژله ای به صورت فله ای خرجگذاری شوند، برای حساس کردن آن، مواد گاز زا (مثل میکروبالنها) را همراه با ماده منفجره به داخل چال می فرستند. (7)
1-7- مواد منفجره امولسیون (Emulsion)
نوعی از مواد منفجره سیال است که در اوایل 1970 ، وارد بازار گردید امولسیون مخلوطی از اکسید کننده و سوخت است. در ساختمان شیمیایی این ماده ذرات اکسیدکننده در سوخت مایع شناورند. (شکل 1-1).

جدول (1-2): فهرست و میزان مواد مورد استفاده در ساخت مواد ژله ای (7)
نام مواد
میزان مصرف (درصد)
نیترات آمونیوم
30 تا 70
نیترات سدیم
10 تا 15
نیترات کلسیم
15 تا 20
نیتراتهای آمین آلیفاتیک
تا 40
آلومینیوم
15 تا 25
TNT یا حساس کننده
5 تا 25
صمغ
1 تا 2
تثبیت کننده
1/0 تا 2
گلیکول اتیلن
3 تا 15
آب
10 تا 20
امولسیون بصورت جامد ، ژله و مایع ساخته می‎شود. اما برای بسته بندی نوع جامد آن مناسب تر از سایر انواع می‎باشد. در درجه حرارت 7 – تا 32+ درجه سانتیگراد خواص خود را حفظ می‎کند. پایداری مواد منفجره امولسیون در برابر مرور زمان زیاد است و به ضربه کمتر از مواد ژله ای و دینامیتها حساسند و در مقایسه با اسلاری ها سرعت انفجار امولسیونها بیشتر است. در شرایط مرطوب مواد منفجره ژله ای و امولسیون هر دو مناسبند اما مواد امولسیون حتی در زیر آب هم قابل استفاده اند. بعلت بالا بودن سرعت انفجار، فشار موج ضربه مواد امولسیون نیز زیاد است چرا که فشار موج ضربه با سرعت انفجار نسبت مستقیم دارد. لذا اینگونه مواد برای شکستن سنگهای سخت و یا ساختن بوستر و پرایمر برای انفجار آنفو استفاده می‎شود. اسلاریها و مواد امولسیونی از یک خانواده اند اما دو تفاوت عمده بین آنها وجود دارد. اول اینکه امولسینها به علت اینکه در ترکیب آنها TNT وجود ندارند، حساسیت کمتر و ایمنی بیشتری دارند. تفاوت دیگر این است که سرعت انفجار امولسیون از اسلاری بیشتر است (بعلت ریز بودن ابعاد دانه های اکسید کننده ها سرعت انفجار آنها زیاد است) افزودن آلومینیوم به مواد امولسیونی سبب پایین آمدن سرعت انفجار و بالا رفتن انرژی ماده منفجره می‎شود. (7)

شکل (1-1): تجسمی از ساختمان شیمیایی مواد منفجره امولسیون (7)
1-7-1- امولیت (Emulite)
از جمله مواد منفجره ساخت نیترونوبل است که وزن مخصوص آن 2/1 سرعت انفجار m/sec 5000 قطر بحرانی mm 20 است. و قدرت آن نسبت به آنفو از 80 تا 104 درصد متغیر است. امولیت فله را توسط کامیونهای پمپ دار به داخل چال پمپ می کنند.
1-8- امولان (Emulan)
امولان ترکیبی ا زآنفو و امولیت فله است. در این مخلوط فضای خالی بین دانه های آنفو با مواد منفجره امولسیونی پر می‎شود. در نتیجه افزایش در انرژی و هم در دانسیته بوجود می‎آید و در شرایط چالهای آبدار و سخت بکار می رود. نسبت امولیت به آنفو از 20 تا 80 در چالهای خشک و از 80 تا 20 در چالهای آبدار تغییر می‎کند. در نتیجه دانسیته بالاتر و انرژی درونی زیادتر، قدرت خردکنندگی این ترکیب در هر متر حفاری تا 40% بیشتر و در نیتجه فاصله از سطح آزاد (Burden – فاصله ردیفها) و هم فاصله چالها در هر ردیف (Spacing) تا 20% افزایش می یابد. (9)

1-9- دینامیت (Dynamite)
اساس دینامیتها را نیتروگلیسیرین تشکیل می‎دهد. تنها تعداد معدودی از کارخانه های سازنده، به جای استفاده از نیتروگلیسیرین ازنشاسته استفاده می کنند. علت جایگزینی این است که معمولاً نیتروگلیسیرین به هنگام مصرف موجب سردرد می‎شود.
می‎توان گفت دینامیتها از حساس ترین مواد منفجره محسوب می‎شوند. دینامیت برای اولین بار توسط آلفرد نوبل در سال 1867 در سوئد ساخته شد که مرکب از 75% وزنی گلیسیرین و 25% دیاتومیت بود. بعدها بجای دیاتومیت از موادی نظیر نیترات سدیم، خرده چوب، و غیره استفاده شد گر چه این مواد کمتر از دیاتومیت، نیتروگلیسیرین جذب می کنند. اما ماده منفجره حاصل بمراتب قوی تر از دینامیت نیتروگلیسیرین و دینامیت بود. (7)
دینامیت شامل دو زیر گروه می‎باشد.
الف- دینامیت های دانه ای
ب- دینامیت های ژلاتینی
بعد از اینکه عملیات خرجگذاری در داخل چال انجام شد باید خرج چال را منفجر کرد. برخی از مواد منفجره صنعتی مثل باروت سیاه بوسیله شعله کبریت یا نظایر آن آتش می‎گیرد اما بقیه مواد منفجره صنعتی که به عنوان خرج اصلی چالها قرار داده می‎شوند به علت حسایست کم آنها نیاز به یک عامل انفجاری قوی تر از شعله دارند که این کار به عهده چاشنی هاست که در فصل بعد بطور مختصر توضیح داده خواهد شد.

فصل دوم: عوامل انفجاری
2-1- مقدمه
فتیله اطمینان که اولین سیستم انفجاری غیرالکتریکی بود توسط ویلیام بیکفورد انگلیسی درسال 1831 به ثبت رسید. استفاده از دینامیت در سال 1867 سبب اختراع چاشنی شد که به فتیله اطمینان متصل می شد چون همانطور که می دانیم فتیله اطمینان به تنهایی قادر به انفجار مواد منفجره نیست. اختراع چاشنی حاوی فولمینات جیوه ازسوی آلفرد نوبل در 1867 انفجار انواع مواد منفجره را ایمن تر و موثرتر کرد. و بعد از آن در سال 1913 فتیله انفجاری اختراع شده و همزمان با گسترش دینامیت، تحقیقاتی در مورد روشهای جدید آتش زدن مواد منفجره صورت گرفت تا در اوایل قرن بیستم، سیستم الکتریکی آتش زدن ارائه شد واز سال 1922، اولین چاشنی الکتریکی تاخیری عملا مورد استفاده قرار گرفت. ارائه چاشنی با تاخیرات کوتاه مدت (10 تا 100 میلی ثانیه) در اواخر سالهای 1940 بیشترین اهمیت را در تکمیل فن آوریهای جدید آتشباری داشت. در اواخر سالهای 1970 سیستم آتش زدن نانل تکمیل گردید. (9)
2-2- فتیله اطمینان (Safety Fuse)
فتیله اطمینان اساسا از مقداری باروت نرم که دور آنرا الیاف کنف و پنبه به شکل لوله گرفته است تشکیل می‎شود. برای محافظت بیشتر در مقابل خراشیدگی ، رطوبت و سایرعوامل مکانیکی پوشش دیگری از جنس موم و صمغ و اجسام دیگر به آن اضافه می کنند. نوع و جنس این پوششها بسته به موارد مصرف فتیله در شرایط خشک مرطوب و یا آبدار فرق می‎کند. پوشش آسفالتی برای آب و هوای خشک و پوشش کائوچویی برای محلهای مرطوب است. قطر فتیله اطمینان 5 تا 6 میلیمتر و قطر دانه های باروت 2/0 تا 6/0 می‎باشد. یکنواخت سوختن از محسنات اصلی فتیله اطمینان است. معمولاً یک متر فتیله اطمینان در هوای آزاد در مدت 80 تا 100 ثانیه می سوزد. مقطع یک فتیله اطمینان که 18 برابر برزگتر شده در شکل (2-1) نشان داده شده است.
شکل (2-1): مقطع فتیله اطمینان (7)
2-2-1- آتشکاری با فتیله اطمینان و چاشنی
مواد منفجره کند نظیر باروت را می‎توان با شعله یا فتیله اطمینان منفجر کرد ولی برای انفجار مواد منفجره قوی نیازمند به چاشنی می باشیم که یک سر فتیله اطمینان داخل چاشنی قرار گرفته و چاشنی را داخل فشنگ دینامیت یا هر نوع خرج دیگری که در چال قرار دارد می گذارند سر دیگر فتیله اطمینان بیرون چال می‎باشد. دراین نوع آتشکاری عامل تحریک شده که بوسیله فتیله اطمینان به چاشنی منتقل شده چاشنی را منفجر می‎کند و انفجار چاشنی سبب انفجار خرج اصلی می گردد.
2-2-2- مزایا و معایب فتیله اطمینان:
2-2-2-1- مزایا:
تنها مزیت فتیله اطمینان سهولت کار با آن می باشد، تخصص لازم برای کار با فتیله اطمینان کمتر از سایر روشهاست.
2-2-2-2- معایب
1- گاز حاصله از سوختن آن حاوی مقدار زیادی دی اکسید کربن است.
2- چون شخص آتش کار باید همه چالها را آتش زده، و بعدا به پناهگاه برود فرصت لازم برای رسیدن به پناهگاه باید بحدی باشد که قبل از پناهنده شدن، اولین چال منفجر نشود، لذا تعداد چالها محدود می‎باشد.
3- کنترل انفجار منحصرا با شمردن تعداد انفجارها میسر است. در بعضی اوقات ممکن است دو یا چند چال همراه هم منفجر شود و در شمارش آنها اشتباهی رخ دهد. به هر صورت تا 15 دقیقه بعد از آتشباری نباید به محل انفجار نزدیک شد.
4- در عملیات آتشباری بسیار کم پیش می‎آید که تمامی چالها دریک زمان آتش شوند بلکه مکانیسم و تکنیک انفجار ایجاب می‎کند که چالها بفواصل زمانی معین از یکدیگر (معمولاً کمتر از 5/0 ثانیه) منفجر شوند و این کار با کوتاه کردن و بلند کردن فتیله اطمینان میسر نیست زیرا در هر متر فتیله اطمینان 20 ثانیه نوسان زمان سوختن پیش می‎آید.
5- اجرای انفجار در چالهای بلند و چالهای زیر آب با فتیله اطمینان میسر نیست.
2-3- فتیله انفجاری (Detonating Cord)
فتیله انفجاری فتیله ای است محکم، نرم و ضد آب و با سرعت m/sec 6000 تا m/sec 7000 منفجر می‎شود ماده منفجره بکار رفته در آن (PETN) است که توسط لایه هایی از نخ چتائی و پنبه پوشیده است و یک پوشش پلاستیک دور آنرا گرفته است. نخ سبب مقاوم شدن فتیله در مقابل کشش و پلاستیک موجب می‎شود که بتوان آنرا در محیط آبدار استفاده کرد. مقطع فتیله انفجاری که تقریبا 15 برابر بزرگ شده در شکل(2-2) مشاهده می‎شود.
فتیله انفجاری در مقابل ضربه حساس است اما به اصطکاک ، شک و الکتریسیته حساس نیست. فتیله انفجاری در مقابل کشش و خراشیدگی مقاوم است و تا دمای 10- درجه سانتیگراد قابلیت خمش خود را حفظ می‎کند. فتیله انفجاری درایران با نام کرتکس برای اولین بار معرفی شده و هنوز هم به همین نام مشهور است.
فتیله انفجاری با وزن 3 گرم ماده منفجره در هر متر تا 80 گرم ماده منفجره در هر متر ساخته می‎شود که متداولترین و پراستفاده ترین فتیله، فتیله ای با وزن 10 گرم درهر متر است.

شکل (2-2): مقطع فتیله انفجاری (7)
2-3-1- مزایا و معایب فتیله انفجاری
مزایای فتیله انفجاری به مراتب بیش از معایب آن است.

2-3-1-1- مزایا
1- سهولت کاربرد.
2- هر جا که به سبب صاعقه، احتمال وجود جریانهای ولگرد. نشت جریان در اثر رطوبت امکان استفاده از چاشنی برق نباشد، استعمال تاخیر دهنده فتیله انفجاری ضروری است.
3- با تاخیر دهنده فتیله انفجاری به هر تعداد و هر شکل که لازم باشد تاخیر عملی است.
4- به سبب اختیاری بودن تعداد و محل تاخیرها میزان لرزش زمین و اندازه خرد شدن سنگها را می‎توان کنترل کرد.
2-3-1-2- معایب
1- سرو صدای زیاد هنگام انفجار که مخصوصاً در مناطق مسکونی ایجاد مزاحمت می‎کند.
2- آسیب زدن به گل گذاری چال قبل از انفجار خرج اصلی.
3- امکان قطع فتیله در اثر تا شدن یا افتادن فتیله روی هم.
4- انفجار فتیله از دهانه به ته چال است.
5- امکان تست مدار وجود ندارد.
6- امکان misfire شدن چال ها زیاد است.
2-4- چاشنی برقی
چاشنی برقی متشکل از یک پوکه مسی یا آلومینیومی است که یک طرفش بسته و از طرف دیگرش دو رشته سیم خارج می‎شود و داخل پوکه اجزاء زیر از پایین به بالا قرار دارند شکل (2-3).

شکل (2-3): ساختمان داخلی چاشنی برق (7)
خرج اصلی: ماده منفجره مثل (Penta Erythritol Tetra Nitrate) PTEN از تور سرب و فولمینان جیوه است که بسیار حساس می‎باشد.
خرج ابتدایی: از مواد منفجره اولیه مثل از تور سرب است که به شعله حساس است.
بخش تاخیری: ماده ای سوزا که برای انواع تاخیرهای مختلف دارای طولهای متفاوت است.
سرچاشنی: بخشی از چاشنی که سوختنی است و از دو نوع خرج آتش زا وشعله انداز و مقاومت تشکیل شده است و به حرارت حساس است.
2-4-1- مزایا و معای آتشباری برقی
2-4-1-1- مزایا
1- آتشباری تاخیری و کم تاخیر با شماره های مختلف امکان پذیر است.
2- امکان چک کردن مدار وجود دارد.
3- شروع انفجار از ته چال.
4- پس ازاینکه جریان وارد مدار شد کلیه چاشنیها شروع به کار می کنند و برحسب شماره تاخیر به نوبت منفجر خواهند شد و پس از آن قطع جریان برق هیچگونه ایرادی در کار چاشنیها وارد نخواهد کرد.
2-4-1-2- معایب
در جاهایی که احتمال وجود صاعقه، تشعشع الکترومغناطیس، الکتریسیته ساکن و جریانهای سرگردان در معادن فلزی باشد استفاده از چاشنیهای برقی را دچار مشکل می‎کند.
2-5- سیستم هرکودت (چاشنی گازی)
کمپانی هرکولس مبتکر نوعی آتشباری غیر الکتریکی است که انتقال تحریک به چاشنیها از طریق انفجار گاز با انرژی کم صورت می‎گیرد. در عمل پس از اینکه محوطه آتشباری ازافراد و لوازم خالی شد گاز مورد نظر به داخل لوله های ناقل رانده می‎شود و با فشار دادن دکمه ای روی ماشین انفجار، اتشباری انجام می‎گیرد.
چاشنی هرکودت ظاهراً شبیه چاشنی برقی می‎باشد و دارای پوسته آلومینیومی است که یک طرف آن بسته و به طرف دیگرش دو لوله نازک پلاستیکی وصل است. برای جلوگیری از آلودگی و انقباض سیستم در طول مدت انبارداری، لوله های پلاستیکی را با گاز ازت پر می کنند یک سر لوله ها به چاشنی وصل است و سر دیگرش بوسیله حرارت به هم آمده است و چونکه ازت نمی سوزد هیچگونه تحریکی را به داخل چاشنی اعمال نمی نماید.
گاز قابل اشتعال در مخزنی تهیه می‎شود که شامل اکسیدکننده و سوخت می‎باشد. این گازها در ماشین انفجار به نسبت متناسبی با هم مخلوط و در مدار آتشباری با سرعت m/sec 3000 می سوزند و با رسیدن آتش به هر چاشنی خرج تاخیری چاشنی سوخته و پس از آن خرج ابتدایی و بالاخره خرج اصلی چاشنی هر کودت منفحر می گردد. سوختن گاز داخل لوله های انتقال بقدری از نظر انرژی ضعیف است که پس از سوختن لوله های پلاستیکی سالم باقی می مانند لذا تماس لوله های پلاستیکی موجب هیچگونه اثری روی خرج داخل چال نخواهد شد. (7)
2-5-1- مزایا و معایب سیستم هر کودت
1-5-1-1- مزایا
1- تحت تاثیر امواج رادیو و جریان های الکتریکی قرار نمی گیرد.
2- صحت مدار قابل کنترل است
3- با هر نوع مواد منفجره ای قابلیت کاربرد دارد
4- سرو صدا ندارد
5- به ضربه، شک و اصطکاک حساسیت ندارد.
6- قبل از وارد شدن گاز سوزا کاملاً خنثی است.
2-5-1-2- معایب
1- نیاز به یک دستگاه خاص برای شروع انفجار دارد که هزینه آن بالا است و حجم زیادی را اشغال می‎کند.
2- موقع انفجار لازم است که گاز ازت از مدا ر خارج شده و بجای آن گاز قابل اشتعال وارد شود.

2-6- سیستم نانل:
این سیستم روش آتشباری غیرالکتریکی است که بوسیله کمپانی نیترو نوبل سوئد در سالهای اخیر ابداع و تکمیل شده است. تیوپ نانل از جنس پلاستیک محکم ساخته شده است که قطر خارجی آن mm 3 و قطر داخلی اش mm 2 می‎باشد وزن لوله gr/m 5/5 است. داخل لوله اندودی از مواد منفجره به میزان gr/m 02/0 است. موج انفجار داخل این لوله با سرعت m/sec 2000 منتقل می‎شود که این تیوپ از یک طرف بسته است و از طرف دیگر به چاشنی نانل متصل است. (7)
2-6-1- مزایای سیستم نانل
1- در برابر فرکانسهای امواج رادیویی سالم می ماند.
2- به ضربه و شک و اصطکاک حساس نیست (افتادن وزنه 10 کیلوگرمی از ارتفاع 30 متری نانل را منفجر نمی کند)
3- آتش نمی گیرد.
4- جاهائیکه مجاز به استفاده از چاشنی برق نمی باشیم استفاده از نانل بلامانع است. این محلها عبارتند از نزدیکی به خطوط انتقال نیرو، رعد و برق، نزدیکی به موتور برق و غیره.
5- ضد آب است.
6- در محیطهای تا حرارت 50 + درجه سانتیگراد قابل کاربرد است.
7- ایمنی بالایی دارد.
8- انفجار از ته چال شروع می‎شود.
9- سروصدا کمتری دارد.
10- آتشباری تاخیری و کم تاخیر با دقت بالاامکان پذیر است.
11- در شرایطی که امکان بریده شدن فتیله وجود داشته باشد نانل مخصوصا نوع (HD) آن بخوبی در مقابل خراشیدگی مقاومت می‎کند.
2-7- پرایمر
عموما هر چه چاشنی مصرف شده قویتر باشد انفجار خرج اصلی با کیفیتی بهتر و بنحو کار سازتری صورت می‎گیرد و این امر در مورد مواد منفجره ای مثل آنفو بخوبی مشهود می‎باشد. بدین منظور برای انفجار اینگونه مواد بجای چاشنی از پرایمر استفاده می‎شود. پرایمر چاشنی تقویت شده است به بیان دیگر نوعی مواد منفجره قوی است که مسلح به چاشنی می‎باشد و بجای چاشنی در چال کار گذاشته می‎شود و پس از اعمال تحریک، چاشنی منفجر شده و موجب انفجار پرایمر می‎شود. انفجار پرایمر موجب انفجار خرج چال می گردد.
2-8- بوستر
بوستر نوعی ماده منفجره است که با خرج اصلی فرق دارد و تقویت کننده ماده منفجره می‎باشد. بوستر چاشنی ندارد و برحسب شرایط کار بین فشنگهای ماده منفجره بکار می روند. شکل (2-4) محل قرار گرفتن پرایمر و بوستر را در چال نشان می‎دهد.

شکل (2-4): محل قرار گرفتن بوستر و پرایمر در چال (7)
2-9- تاخیر و نقش آن بر پارامترهای انفجار و خردشدگی سنگها
یکی از پارامترهای بسیار مهم در کنترل نتایج انفجار و درجه فشردگی مناسب، میزان تاخیر مناسب بین ردیفهای موجود یا چالهای حفر شده در یک ردیف است. همچنین برای جلوگیری از مشکلات ناشی از انفجار مانند لرزش زمین، و انفجار هوا میزان تاخیر نقش مهمی را ایفا می‎کند. در طراحی یک مدار انفجار باید به این نکته توجه داشت که تاخیرها باید بگونه ای باشد که زمان کافی برای جابجایی سنگهای هر ردیف، جهت ایجاد سطح آزاد مورد نیاز ردیف بعدی فراهم گردد نتایج حاصل از تاخیر مناسب به شرح زیر می‎باشد:
1- بهبود خرد شدن سنگ
2- عدم پرتاب سنگ: زمان تاخیر کم سبب پرتاب سنگ می‎شود اما فاصله پرتاب شدن محدود است و خطر جدی هنگامی روی می‎دهد که زمان تاخیر بین دوچال انفجاری زیاد باشد.
3- کاهش تعداد چال و مصرف ویژه ماده منفجره و در نتیجه کاهش هزینه تولید
4- کاهش لرزش زمین: با کاهش تاخیر بین ردیف چالها میزان لرزش زمین افزایش می یابد.
5- کاهش انفجار هوا: با افزایش تاخیر بین ردیف چالها از میزان انفجار هوا کاسته می‎شود.
6- توسعه و ازدیاد تولید
برای محاسبه میزان تاخیر از روابط و فرمولهایی که در زیر آورده شده است می‎توان اسفتاده نمود. (10)
الف- تعیین میزان تاخیر بین ستون چالها
چنانچه تاخیر بین ستون چالهای هر ردیف رابا th و فاصله چالها در یک ردیف را با S نشان دهیم و TH فاکتور تاخیر ثابت بین ستون چالها باشد، میزان تاخیر بین ستون چالها را می‎توان ازرابطه زیر بدست آورد.
Th=TH.S
در این رابطه:
S- بر حسب فوت (ft)
Th- برحسب میلی ثانیه( ms)
TH- بر حسب میلی ثانیه بر فوت (ms/ft)
همچنین میزان تاخیر ثابت را می‎توان با توجه به نوع سنگ از جدول زیر بدست آورد.
جدول (2-1): محاسبه میزان تاخیر درسنگهای مختلف (10)
نوع سنگ

ماسه- زغالسنگ- مارن
1/2-8/1
9/6-9/5
سنگ آهک- نیمه سخت- نمک- شیل
8/1-5/1
9/5-9/4
سنگ آهک سخت- گرانیت- بازالت
5/1-2/1
9/4-9/3
مگنتیت- دیاباز
2/1-9/0
9/3-3
ب- تعیین میزان تاخیر بین ردیف چالها
برای تعیین میزان تاخیر بین ردیف چالها می‎توان از فرمول زیر استفاده کرد.
tr=TR.B
که در این رابطه:
tr- تاخیر بین دو ردیف چال بر حسب میلی ثانیه (ms)
TR- ضریب ثابت تاخیر برحسب میلی ثانیه به ازاء هر فوت (ms/ft)
B- فاصله ردیف چالها از یکدیگر یا فاصله اولین ردیف چالها تا سطح آزاد (ft)

برای تعیین ضریب Tr از جدول زیر استفاده می‎شود.
جدول (2-2): محاسبه ضریب ثابت تاخیر بین ردیفها درسنگهای مختلف (10)
نتیجه انفجار

Air Blast شدید به همراه Back Break
2
56/6
کم شدن Air Blast و Back Break تا حد متوسط و احتمال جمع شدن سنگها در پای پله
3-2
84/9-56/6
به حداقل رسیدن Air Blast و Back Break و سنگهای خرد شده در پای سینه کار یا نزدیک آن جمع می‎شود
4-3
12/13-48/9
متفرق شدن توده سنگ همراه با حداقل شکستگی عقب
6-4 >
68/19-12/13>
با توجه به مزایا و معایبی که برای هریک از عوامل انفجاری ذکر شد، سیستم نانل معایب کار با فتیله اطمینان را از جمله تولید گازی دی اکسید کربن در طی سوختن، محدود بودن تعداد چالها دریک راند، طراحی فواصل زمانی با استفاده از طول فتیله و غیره را دارا نیست و همچنین هزینه زیاد خرید دستگاه خاص برای شروع انفجار در سیتسم هر کودت را نیاز ندارد ودر جاهاییکه احتمال تشعشع الکترومغناطیس الکتریسیته ساکن جریانهای سرگردان و وجود صاعقه می‎باشد نمی توان از چاشنی های برقی استفاده کرد و الزاما باید از فتیله انفجاری یا از نانل استفاده کرد. از آنجا که نانل معایب فتیله انفجاری را از قبیل سروصدای زیاد هنگام انفجار، آسیب زدن به گل گذاری چال قبل از انفجار خرج اصلی امکان قطع فتیله در اثر تا شدن یا افتادن فتیله روی هم انفجار چال از دهانه به ته چال و Mis Fire را دارا نیست. یک سیستم انفجاری خوب به شمار می رود و عیب تست مدار که در نانل و همچنین فتیله انفجاری موجود است در سیستم نانل با کمی دقت در هنگام بستن مدار و همچنین کنترل کردن بعد از بستن مدار از اتصال آن می‎توان مطمئن شد. چاشنی نانل دارای تاخیرهای زمانی بسیار دقیقی می‎باشد که می‎توان آن را در همه موارد ته جای چاشنی های الکتریکی بکار برد.
حال که سیستم نانل نسبت به سیستمهای دیگر برتر شناخته شد در فصل بعد به توضیح آن می‎پردازیم.

فصل سوم: بررسی سیستم نانل و استفاده از آن در چند معدن
3-1- مقدمه
در سال 1966 میلادی، متخصصان شرکت نیترونوبل کار تحقیقاتی خود را برای گسترش سیستم انفجاری تاخیری غیرالکتریکی آغاز کردند. وپس از آن انجام آزمایشات گوناگون، اولین آزمایش موفقیت آمیز این گروه در سال 1970 صورت گرفت. سرانجام در سال 1974 اولین کارخانه تولید چاشنیهای نانل در شهر گیتورپ (Gyttorp) سوئد ساخته شد. البته در تمام مراحل فوق. کوشش ها و زحمات دکتر پیراندرسن که از اعضاء شرکت نیترونوبل است قابل تحسین و قدردانی است. وی بهمین خاطر در سال 1974 جایزه پولهم را به خود اختصاص داد.
عنوان Nonel در واقع از دو کلمه Non که کلمه لاتین است و دگیری حروف اول کلمه Electric گرفته شده است. در کل به معنی Non- Electric یعنی غیر برقی معنی می‎دهد. و به این ترتیب نام تجارتی نانل توسط شرکت نیترونوبل انتخاب گردید در حال حاضر کشورهای زیادی تحت نظارت نیترونوبل تجهیزات نانل را می سازند که از آن جمله می‎توان به کشورهای امریکا، استرالیا و عربستان صعودی اشاره کرد. (12)
3-2- فرآیند ساخت نانل
تولید تیوپ نانل یک عملیات پیوسته است که در آن اندود مواد منفجره همزمان با تولید تیوپ صورت می‎گیرد. با ادامه بیرون آمدن تیوپ بلافاصله در آب خنک می‎شود و پس از آن قطر و خرج ویژه آن چک می‎شود. خط تولید نانل از مراحل مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از :
– تولید قطعات فلزی
– تولید مواد منفجره
– تولید مواد تاخیری
– فشرده کردن عناصر تاخیری
– فشرده کردن مواد چاشنی ها
– آماده کردن مواد منفجره نانل
– تولید تیوپ نانل
– بهم بستن چاشنی های نانل
– چک کردن مواد خام و محصولات نهایی
برای داشتن قابلیت نگهداری خوب چاشنی های نانل، آنها را به صورت خلاء ای در بسته های آلومینیومی پلاستیکی بسته بندی می کنند. تجهیزات تولید نانل بگونه ای طراحی شده اند که در طی تولید دارای حداکثر ایمنی برای اپراتور باشند. (5)
3-3- اجزاء تشکیل دهنده واحد نانل
به طور کلی قسمتهای تشکیل دهنده نانل شامل اجزاء گوناگونی می‎باشد که در زیر شرح داده می‎شود:
3-3-1- تیوپ نانل
تیوپ نانل از پلاستیکی با کیفیت بالا و با قطر خارجی mm 3 ساخته شده است. نوع استاندارد آن پلاستیک شفاف است و تمامی مشخصات لازم در زمینه آتشباری از قبیل با دوام بودن، از ایمنی کافی برخوردار بودن و … دارا می‎باشد. همانطور که گفتیم اساس این تیوپ پلاستیکی است که در داخل آن اندودی از ماده فعالی به میزان gr/m 02/0 که می‎تواند موج را با سرعتی حدود m/s 2000 انتقال دهد. (این ماده مخلوطی از HMX و آلومینیوم می باشد) و تقریبا نقش فتیله را بازی می‎کند. این امواج قدرت لازم جهت تحریک ماده منفجره اولیه یا چاشنی را دارد. از آنجا که این واکنش درداخل تیوپ انجام می‎شود انتقال موج خاصیت انفجاری را ندارد. در شکل (3-1) مقطع یک تیوپ نانل نشان داده شده است.

شکل (3-1):مقطع تیوپ نانل تصویر سمت چپ به مقیاس 1: 30
وتصویر سمت راست به مقیاس 1: 8 (4)
تیوپ های نانل در دو نوع موجود می باشد که عبارتند از:
1- نوع (Heavy Duty) HD : این نوع تیوپ در مقابل سایش بسیار مقاوم است و از مقاومت کششی خوبی برخوردار است. بطوریکه اگر وزنه 12 کیلوگرمی را به انتهای آن آویزان کنیم به راحتی این وزن را تحمل می‎کند.
2- نوع (High Tempetature) HT : این نوع تیوپ برای شرایطی که گرمای محیط تا 65 درجه سانتیگراد نیزمی رسد مناسب است. البته نوع استاندارد تیوپ نانل تا 50 درجه سانتیگراد را به خوبی تحمل می‎کند.
3-3-2- چاشنی
چاشنی نانل که در واقع عامل اصلی در انفجار خرج درون چال می باشد، خوداز چندین جزء تشکیل شده است که هر جزء آن وظیفه خاص را عهده دار می‎باشد و در واقع بسیار منظم و حساب شده طراحی گردیده است.
1- بخش بیرونی: که قابل رویت است از یک پوسته آلومینیومی تشکیل شده و طول آن بسته به زمان تاخیر می‎باشد. البته همیشه از روی طول پوسته نمی توان زمان تاخیر را حدس زد.
2- خرج اصلی: که از یک ماده منفجره قوی تشکیل شده است که مخلوطی از DDNP و HMN می‎باشد.
3- خرج اولیه: ماده منفجره ای است که به شعله حساس می‎باشد.
4- واحد تاخیر دهنده: لوله ای آلومینیومی است که با مواد قابل اشتعال پر شده و بخشی از آن مستقیما به پوسته پرس شده است.
5- واشر لاستیکی: که چاشنی به آن محکم چسبیده و در واقع کار محافظت از تیوپ را برعهده دارد.
6- تیوپ نانل به طول معین که انتهای دیگر آن مسدود می‎باشد.
در شکل (3-2) مقطع یک چاشنی نانل نشان داده شده است.

شکل (3-2): مقطع یک چاشنی نانل (4)
3-3-3- رابط
رابط همانند یک تقویت کننده عمل می‎کند. به این صورت که امواج را از تیوپ دریافت کرده و ضمن تقویت آن را درمسیرهای مختلف به تیوپهای بعدی منتقل می سازد. به همین علت قطعه رابط دارای یک چاشنی کوچک می‎باشد که قدرت آن تقریبا یک سوم قدرت چاشنی معمولی است. در شکل (3-3) برشی از رابط نانل نشان داده شده است.

شکل (3-3) : برشی از رابط نانل (4)
چاشنی مذکور درون محافظ پلاستیک قرار گرفته است که این محفظه پلاستیکی دور چاشنی وظایف زیر را عهده دار است:
1- از چاشنی کوچک محافظت می‎کند.
2- از پرتاب تکه های آلومینیومی (ترکشهای پوسته) چاشنی انتقال دهنده انرژی جلوگیری می‎کند.
3- دسته کردن تیوپها و متصل کردن آنها به چاشنی کوچک به نحویکه اتصال با کیفیت خوب ایجاد گردد.
3-3-4- استارتر
استارتر نانل نوعی رابط می‎باشد که طول تیوپ آن بلند می‎باشد و در کلافهای 50 متری یا قرقره های 100 متری ساخته می‎شود.
کار استارتر در واقع همان تقویت کردن موج حاصل از ماشین آتش زنه است. استارتر را می‎توان یک نوع رسانا بین ماشین آتش زنه و چاشنی نانل به حساب آورد. چنانکه اشاره شد طول تیوپ استارتر زیاد در نظر گرفته می‎شود. این امر بخاطر آن است که از استارتر زمانی استفاده می کنیم که بخواهیم از محل مورد نظر جهت آتشباری، فاصله قابل توجه داشته باشیم تا از خطرات احتمالی ضمن آتشباری محفوظ بمانیم.
3-3-5- برچسب مشخصات نانل
بر روی این برچسب معمولاً مشخصاتی از قبیل شماره تاخیر نوشته شده است و در واقع یکسری اطلاعات را با خود به همراه دارد
3-3-6- گیره
یکی دیگراز لوازمی که جهت اتصال تیوپهای نانل بکار می رود گیره پلاستیکی می‎باشد که بویژه برای اتصال تیوپ نانل به فتیله انفجاری موسوم به کرتکس بکار
می رود.
3-4- آزمایشهای انجام شده بر روی تیوپ نانل
برای بدست آوردن اطمینان از تیوپ نانل و اینکه این جز از اجزاء نانل در چه سطحی از مقاومت و کیفیت قرار دارد. آزمایشهای متعددی صورت گرفته و در زیر به شرح چند نمونه می‎پردازیم.
3-4-1- بررسی مقاومت تیوپ نانل
تیوپ نانل باید توانایی تحمل فشار را داشته باشد. نیز باید این خاصیت را داشته باشد که در محیط های سرد و گرم خاصیت خود را از دست ندهد و به آسانی عمل کند. آزمایشات انجام شده برروی تیوپ نشان می‎دهد که تیوپ نانل در مقابل بسیاری عوامل محیطی مقاوم است که به اختصار به چند مورد اشاره می‎شود:( 3)
1- تیوپ نانل در مقابل ضربه ایمن است. یعنی ضمن اینکه صدمه ای به تیوپ نمی رسد، ایجاد خطر نیز نمی کند. این مطلب با انجام آزمایش سقوط وزنه 10 کیلوگرمی از ارتفاع 30 متری قابل اثبات است.
2- اگر تیوپ نانل را روی اتش بگیریم واکنش صورت نمی گیرد. در واقع تیوپ نانل می سوزد ولی هیچگونه عکس العملی درداخل لوله نانل صورت نمی گیرد.
3- تیوپ نانل در دمای 20 درجه سانتیگراد توانایی تحمل وزنه 8 کیلوگرمی را دارد. این موضوع مقاومت تیوپ را در برابر کششهای احتمالی حین خرجگذاری و آتشباری تایید می‎کند.
4- از آنجا که پلاستیک بکار رفته در ساخت تیوپ از نوع مقاوم می‎باشد و دارای کیفیت بالاست، لذا در برابر فرسایش و اصطکاک نیز مقاومت در خور توجه دارد.
3-4-2- حساسیت در مقابل عوامل شیمیایی
اگر تیوپ نانل به مدت 72 ساعت در چالهای آبدار و فشار psi 30 بماند وجود آب هیچ تاثیری بر روی آن ندارد. (1)
و همچنین در همین مدت زمانی سوخت موجود در مواد منفجره در آن نفوذ نمی کند و باعث خرابی آن نمی‎شود.(2)
3-5- انواع چاشنی نانل
همانطور که می دانیم برای منفجر ساختن خرج اصلی، از چاشنی کمک می گیریم. چاشنی های نانل را جهت استفاده در شرایط مختلف با کیفیتهای متفاوت ساخته اند، که در انواع زیر در دسترس می‎باشد:
نوع NONEL GT-HD و نوع NONEL UNIDET- HD دارای تیوپهای مقاوم و با کیفیت بالاست. نوع NONEL GT-OD و نوع NONEL UNIDET- OD علاوه بر برخورداری از تیوپهای تقویت شده دارای یک غلاف آلومینیومی اضافه جهت استحکام بیشتر و همینطور محافظت بیشتر از نقطه اتصال چاشنی به تیوپ می‎باشد بدین ترتیب چاشنی به هنگام خرجگذاری محفوظ تر می‎باشد.
نوع NONEL GT-HT و نوع NONEL UNIDET- HT مجهز به تیوپهای HT می باشند. تمام انواع اتصالات UB0-42 نیز به همین تیوپهای HT متصل شده اند.
شکل (3-4)

شکل (3-4): انواع چاشنی نانل (4)

چاشنی ها ر ابسته به محیط های کاری به صورت زیر تقسیم بندی کرده اند:
3-5-1- چاشنی NONEL GT/MS
این چاشنی ها تاخیری بوده و در همه موارد انفجار با تاخیر میلی ثانیه اعم از انفجارات سطحی، زیرزمینی و یا زیر آبی بکار می رود. از نظر نوع ساخت این نوع چاشنی ها شبیه چاشنی های معمولی و متداول ساخته شده اند. زمان تاخیر و نیز فواصل زمانی تاخیر بین دوره ها و طول استاندارد در سری GT/MS در جدول (3-1) داده شده است . البته طولهای دیگر قابل سفارش می‎باشد.
جدول (3-1): زمان تاخیر و فواصل زمانی تاخیر بین دوره های چاشنی GT/MS (4)
شماره دوره
زمان تاخیر
(میلی ثانیه)
فاصله زمانی
(میلی ثانیه)
طول استاندارد تیوپ (متر)
20-3
500-75
25
0/15، 8/7، 8/4
3-5-2- چاشنی NONEL GT/T
این نوع چاشنی ها قابلیت بکارگیری در اتصال رابط خوشه ای را دارا هستند و بیشترین کاربرد این نوع چاشنی ها در آتشباری تونل می‎باشد. چنانکه می دانیم در آتشباری تونل زمان پیشروی در هر مرحله آتشباری، جهت صرفه جویی در وقت و هزینه مهم است. این امر مستلزم آن است که فواصل زمانی بین مراحل انفجار به مقدار کافی زیاد باشد تا به سنگهای منفجر شده اجازه بدهد بدون تداخل و ایجاد مزاحمت برای یکدیگر جابجا شوند. سری چاشنی GT/T این ویژگی را دارا هستند . چاشنی های GT/T شامل 25 شماره (دوره تاخیر) می باشند که در جدول (3-2) نشان داده شده است.

جدول (3-2): زمان تاخیر و فاصله زمانی چاشنی GT/T (4)
شماره دوره
زمان تاخیر (میلی ثانیه)
فاصله زمانی (میلی ثانیه)
طول استاندارد تیوپ (متر)
0
12-1
20، 18، 16، 14
45، 40، 35، 30، 25
60، 55، 50
25
1200-100
2000-1400

6000-2500
–
100
200

500

8/7 ، 0/6
3-5-3- چاشنی NONEL UNIDET
این چاشنی ها دارای زمان تاخیر بسیار دقیق به میزان 450، 475 و 500 میلی ثانیه اند که دارای تیوپهایی به طول 3، 8/4، 8/7 و 15 متر می باشند. این نوع چاشنی ها معمولاً با رنگهای خاصی از سایر چاشنی ها متمایز شده اند. هر چاشنی یک کد دارد که برروی چاشنی نوشته می‎شود ودر واقع بیانگرزمان تاخیر چاشنی می‎باشد. جدول(3-3).

جدول (3-3) مشخصات چاشنی UNIDET (4)

چاشنی
کد
U450
U475
U500
زمان تاخیر (میلی ثانیه)
450
475
500
رنگ برچسب
سیاه/ زرد
قرمز/ زرد
سبز/ زرد

3-6- انواع رابط
رابط های نانل چند نوع می باشند که درزیر به تحلیل هریک از آنها می‎پردازیم.
3-6-1- رابط نوع UB0
این رابط آنی (بدون تاخیر) می‎باشد. طول تیوپ این نوع رابط در دو نوع 4/2 و 8/4 متری ساخته می‎شود. از خاصیت آنی بودن این نوع رابط درطراحی بعضی مدارات آتشباری استفاده میشود که در ادامه همین فصل توضیح داده خواهد شد. استارتر نانل نیز نوعی رابط UB0 می‎باشد.
3-6-2- رابط های نوع UNIDET
این رابط ها در سه نوع UB17 ، UB25 و UB42 ساخته می‎شوند. به ترتیب دارای تاخیرهای 17، 25 و 42 میلی ثانیه اند. و رابط UB02 آنی نیز بعنوان رابط نوع UNIDET کاربرد دارد. جدول (3-4).

جدول (3-4): رابط های نوع UNIDET (4)

رابط

کد
UB0
UB 17
UB 25
UB 42
زمان تاخیر (میلی ثانیه)
0
17
25
42
رنگ برچسب
زرد
آبی
قرمز
سبز
علامت

3-6-3- رابط خوشه ای
این نوع رابط بصورت کاملاً اختصاصی در داخل تونل کاربرد دارد. بطور خیلی ساده می‎توان گفت رابط خوشه ای شامل دو حلقه از فتیله انفجاری (کورتکس) از نوع E Cord می‎باشد. که دریک رابط UB0 جا داده شده است. طول تیوپ در نوع استاندارد 6 متر می‎باشد. در یک رابطه خوشه ای نانل فقط مقدار کمی فتیله انفجاری آنهم در نقطه اتصال استفاده شده است. سایر ارتباط بوسیله تیوپ نانل انجام می‎گیرد. شکل (3-5)

شکل (3-5): رابط خوشه ای (4)
3-7- تحلیل مراحل آتشباری با نانل
برای خرجگذاری با نانل، چاشنی نانل داخل یکی از فشنگهای خرج گذاشته شده و در ته چال قرار می‎گیرد. تیوپ نانل در این حالت تا خارج چال ادامه می یابد. طول اضافی تیوپ به کمک گیره بصورت حلقه در سر چال باقی می ماند. مرحله انجام اتصالات پس از پایان خرجگذاری آغاز می‎شود. منظور از اتصالات این است که چالها به یکدیگر وصل ارتباط پیدا کنند. انجام این کار باید براساس توجه به زمان تاخیر چاشنی ها صورت گیرد.
3-7-1- اتصالات با استفاده از رابط UB0
همانطور که در شکل (3-6) نشان داده شده هر رابط نانل می‎تواند حداکثر 8 تیوپ را به هم مرتبط سازد . در شکل تیوپهای مربوط به 7 چاشنی با شماره (3) و تیوپ مربوط به رابط بعدی با شماره (4) مشخص شده است. امواج شک دهنده از تیوپ شماره (1) وارد رابط شماره (2) می‎شود.
و چاشنی مربوطه منفجر شده و به نوبه خود موج را به تیوپهای چاشنی های متصل شده که با شماره (4) مشخص شده است امواج شک دهنده از تیوپ شماره (1) وارد رابط شماره (2) می‎شود.
و چاشنی مربوطه منفجر شده و به نوبه خود موج را به تیوپهای چاشنی های متصل شده که با شماره (3) مشخص گردیده و تیوپ رابط بعدی (4) منتقل می‎کند. سرعت انتقال امواج شک دهنده و تیوپ نانل M/S 2000 می‎باشد. بنابراین تاخیر زمانی 5/0 میلی ثانیه برای هر متر از طول تیوپ اجتناب ناپذیر است. که این مسئله راباید به هنگام طراحی مدار انفجار نانل در نظر گرفت. برای آتشباری در حفریات زیرزمینی باید دقت نمود قبل از پرتاب سنگها تمام چاشنی ها فعال شده باشد. از آنجا که صحت و سالم بودن مدار نانل را نمی توان با دستگاه آزمایش نمود. لازم است مدار نانل را با نظم و ترتیب خاصی بست تا به سهولت بتوان آنرا با چشم کنترل نمود و این مسئله را می‎توان با کوتاه گرفتن طولی از تیوپ که بین دهنه چال و رابط قرار می‎گیرد عمل نمود. در ضمن باید مراقب بود که تیوپهای نانل محکم کشیده نشده باشند (خصوصا وقتیکه جهت جلوگیری از پرتاب سنگ از توری های محافظ حصیری استفاده می کنیم). اگر طول تیوپ زیاد باشد، می‎توان آنرا به شکل حلقه در آورد ولی مجاز به چیدن و یا قطع کردن آن نمی باشیم.

شکل (3-6): حداکثر استفاده از یک رابط با 8 تیوپ (4)
الف- اگر طول تیوپ کم باشد هر جفت آنها را که از رابط عبوردادیم با گره معمولی بهم می بندیم. انتهای اضافه تیوپ در عقب رابط قرار می‎گیرد حداکثر ظرفیت رابط 8 تیوپ می‎باشد. شکل (3-7-الف)
ب- اگر تیوپ به اندازه کافی بلند باشد و نخواهیم از حداکثر رابط استفاده کنیم. می توانیم تیوپ را تا کرده از رابط عبور داده و سپس حلقه را در طرف عقب رابط گره بزنیم. بدین ترتیب طول اضافه تیوپ درجلو رابط واقع می‎شود در اینصورت حداکثر ظرفیت رابط 4 تیوپ می‎باشد. شکل (3-7- ب)
ج- در مورد خطوط اصلی ارتباطی مدار که طول تیوپ بایستی به اندازه ای معین باشد جهت متصل کردن رابط تیوپ را تا کرده از داخل رابط رد می کنیم دنباله آزاد تیوپ را از خارج رابط برگردانده و از داخل حلقه ای که در محل تا ایجاد شده می گذرانیم اکنون دو انتهای تیوپ را گرفته و می کشیم تا اتصال محکم شود. در این حالت نیز حداکثر ظرفیت رابط 4 تیوپ می‎باشد. شکل (3-7- ج)
شکل (3-7-): الف- نحوه اتصال یک تیوپ کوتاه به رابط
ب- نحوه اتصال یک تیوپ بلند به رابط ج- نحوه اتصال خطوط اصلی (4)
3-7-2- اتصال تیوپ نانل به فتیله انفجاری (کرتکس)
در محیط هایی که گازهای قابل انفجار در فضا پراکنده نمی باشد اجازه داریم از فتیله انفجاری استفاده نمائیم. می‎توان از ترکیب چاشنی نانل که در ته چال قرار می‎گیرد و فتیله انفجاری بعنوان خط اصلی آتش استفاده نمائیم. در این روش از فتیله انفجاری با 3 تا 5 گرم ماده منفجره در متر استفاده می‎شود. مقدار انرژی حاصله ناشی از انفجار این فتیله ها آنقدر زیاد می‎باشد که می‎توان امواج شک دهنده مورد نیاز را ایجاد نماید. در نتیجه برای ایمنی، حداقل فاصله بین فتیله انفجاری و تیوپهای نانل باید در حدود 2/0 متر در نظر گرفته شود شکل (3-8) . برای اتصال تیوپ نانل به فتیله انفجاری از گیره مخصوص استفاده می کنیم که باعث می‎شود تیوپ بطور عمود بر فتیله انفجاری قرار گیرد (حالتی که با گره زدن و یا استفاده از نوار چسب نمی توان به آن دست یافت) هر گیره دو تیوپ نانل را در خود جای می‎دهد. تیوپها را می‎توان پس از عبور از گیره گره زد تا از لغزش و احیانا افتادن آنها جلوگیری نمود. هنگام استفاده از فتیله انفجاری باید تمامی اتصالات از دوطرف به مدار وصل شوند.

شکل (3-8): فتیله انفجاری در خط اصلی و ارتباط از دو طرف (4)
3-7-3- اتصال توسط رابط خوشه ای
بهترین و آسانترین روش جهت بستن مدار انفجار یک سینه کارتونلی استفاده از رابط خوشه ای می‎باشد. رابط خوشه ای شامل دو حلقه از فتیله انفجاری از نوع E Cord می‎باشد که در یک رابط UB0 جای داده شده است. تیوپهای چاشنی نانل را باید 2 متر بلندتر از عمق چال درنظر گرفت. باید تیوپهای NONEL را در دسته های 20 تایی کرد، بطوریکه برچسب مشخصات چاشنی کنده نشود. سپس دسته تیوپها را با نوار چسب که فاصله 30 سانتیمتر از هم بطور منظم و محکم نوار پیچی می کنند. آن بخش ازتیوپ که بین هر چال و محل اولین نوار پیچی واقع می‎شود باید کاملاً کشیده باشد. سپس هر دسته از این تیوپها را از درون یک رابط خوشه ای (از داخل حلقه ایکه از فتیله انفجاری است) عبور داده و حلقه را محکم می کشیم بطوریکه فاصله محل قرارگرفتن حلقه روی مجموعه تیوپها تا محل نوارپیچی نزدیک به سینه کار حداقل 20 سانتیمتر باشد باید دقت شود که رابط خوشه ای نتواند روی مجموعه تیوپها حرکت کند و از جای خود تکان خورد. سپس تیوپ نانل رابط های خوشه ای را به نوبه خود در داخل یک استارتر UB0 یا یک ر ابط خوشه ای دیگر قرار می‎دهیم و تیوپ این رابط جدید را ابتدا کشیده تا از سینه کار دور شود و سپس چند متر عقب تر از سینه کار روی زمین قرار داده و آنرا ثابت می کنیم که حرکت نکند. قبل از خروج از محل انفجار باید مطمئن شد که فاصله بین حلقه فتیله و تیوپهای نانل حداقل 2/0 متر باشد. شکل (3-9).

شکل (3-9): محل اتصال رابط خوشه ای باید حداقل در 20 سانتیمتری نقطه
تجمع تیوپها قرار گیرد. (4)
3-8- آتش کردن مدار نانل
3-8-1- ماشین انفجار دستی HN1
این ماشین را از طریق یک استارتر به مدار وصل می کنیم. در داخل ماشین یک تیغه چاقو مانند تعبیه شده که می‎توان انتهای مسدود شده تیوپ نانل را با آن برید. با استفاده از این وسیله لحظه شروع انفجار کاملاً در تسط ما می‎باشد. و خصوصا برای مناطقی که در نزدیکی نقطه انفجار مراکز حساس واقع شده باشند توصیه می‎شود . شکل(3-10).

شکل (3-10): روش صحیح استفاده از ماشین آتش زنه HN1 – ضامن
اطمینان را هنگام آتش فشار دهید (4)

اساس کار ماشین انفجار: HN1 به شرح زیر است:
دستگاه به شکل یک دستگیره می‎باشد که تیوپ نانل از قسمت پایینی به دستگاه متصل می‎شود. دستگاه از قسمت تشکیل شده که حول یک لولا می‎تواند گردش کند. ابتدا باید دستگاه را حول لولا چرخاند و تیوپ را از پایین وارد دستگاه کرد. سپس باید قسمت فوقانی را به جای اول برگرداند. با انجام این کار قسمت مسدود شده تیوپ نانل قطع شده و مدار برای انفجار آماده می‎شود. در قسمت بالای دستگاه آتش یک شستی وجود دارد که جهت شروع آتش می‎باشد. دستگاه را با یک دست گرفته و در این حالت ضامن اطمینان زیر انگشت قرار می‎گیرد. سپس باید ضمن گرفتن ضامن اطمینان با دست دیگر ضربه ای به شستی بالای دستگاه وارد کنیم. لازم به ذکر است که در داخل دستگاه از چاشنی ضربه ای نوع Shot- Shell Primer No 20 استفاده می‎شود که در اثرضربه ای که به شستی دستگاه وارد می‎شود این چاشنی منفجر شده و سبب انتقال موج به چال ها می گردد.
3-8-2- ماشین انفجار پنوماتیک کنترل از راه دور PN1
این ماشین توسط هوای فشرده کار می‎کند. دستگاه تشکیل شده از یک سری مکانیسم پیچیده که بوسیله شیلنگ که از محل تامین هوای فشرده می‎آید فعال می‎شود. در سر راه ورود هوای فشرده یک کوپلینگ قفل شونده وجود دارد. در داخل دستگاه PN1 نیز مانند دستگاه HN1 از چاشنی ضربه ای shot- shell primer No 20 استفاده می‎شود. دستگاه PN1 را می‎توان تا جائیکه مقدور باشد به محل انفجار نزدیک کرد. آتش از طریق استارتر نانل یا رابط UB0 هدایت می‎شود. پس از آماده کردن دستگاه با باز کردن و هدایت کردن هوای فشرده صورت می گیرد، برحسب اینکه طول و قطر مسیر انتقال هوای و فشار آن چقدر باشد، مدتی طول می کشد تا دستگاه عمل کند. این زمان تاخیر ناشی از انتقال هوای فشرده می‎باشد و اجتناب ناپذیر است. شکل(3-11)

شکل (3-11): ماشین آتش زنه PN1 با شیلنگ هوا و کوپلینگ قفل شونده (4)
3-8-3- انفجار با چاشنی الکتریکی
مدار نانل را می‎توان با چاشنی الکتریکی نیز منفجر کرد. چنانکه می دانیم مدار نانل به علت غیر برقی بودن خطر آفرینی کمتری دارد، اما زمانیکه قرار است انفجار را با چاشنی الکتریکی انجام دهیم باید تمام موارد ایمنی را رعایت کنیم. مهمترین کار به هنگام کار با چاشنی الکتریکی این است که حتی المقدور چاشنی برق را قبل از لحظه انفجار وصل کنیم یک چاشنی برقی با قدرت 8 بطور قابل ملاحظه ای انرژی بیشتری تولید می‎کند. به همین خاطر برای اینکه ترکش های آن به اتصالات مدار نانل آسیبی نرسانند، باید چاشنی برقی را چند متر دورتر از محل انفجار قرار داد و روی آنرا پوشاند انفجار چاشنی برقی شک لازم جهت انفجار مدار نانل را فراهم می سازد. (4)
3-9- چند نمونه از نحوه اتصال مدار با استفاده از چاشنی و رابط های نانل
چنانچه گفتیم وظیفه رابط تقویت امواج فرستاده شده از چاشنی نانل می‎باشد. از آنجا که رابط ها نیز می‎توانند دارای شماره تاخیر باشند لذا طراحی مدار انفجار بستگی به آشنایی با زمان تاخیر آنها دارد. اتصالات باید حتی الامکان ازترتیب شروع انفجار پیروی کنند. زیرا در صورت آسیب دیدگی خط اصلی و قطع شدن مدار انفجار تا محل آسیب دیدگی بطور عادی عمل کرده و به بقیه مدار خسارت وارد می‎شود.
3-9-1- مدار انفجار کوچک پلکانی
اگر مدار انفجار کوچک باشد، می توانیم مدار را بصورت زیگزاگ و در یک خط به دنبال هم ببندیم (روش سری)، در این مورد هر رابط سه چاشنی را تغذیه می‎کند. مطابق شکل (3-12) یک مسیر ورودی به رابط UB0 داریم که به اولین چال وصل شده است. نقاط سیاه که با شماره مشخص شده اند نشان دهنده چاشنی های نانل مستقر در چال هستند و شماره ها مشخص شده اند نشان دهنده چاشنی های نانل مستقردر چال هستند و شماره ها ترتیب چال ها را در انفجار نشان می دهند. در این روش مدار سری بهتر است. زیرا مدار انفجار کوچک است و تقریبا می‎توان از زمان تاخیر اجتناب ناپذیری که ناشی از مدت حرکت موج درطول تیوپ می‎باشد صرفنظر کرد.

شکل (3-12): مدار انفجاری کوچک پلکانی (4)
3-9-2- مدار انفجار بزرگ پلکانی
در انفجار بزرگ پلکانی تمام ردیفها را در یک جهت مدار اصلی وصل می کنیم. مدار اصلی وظیفه فعال کردن شاخه های فرعی را بر عهده می‎گیرد (روش موازی). نکته قابل توجه این است که اتصال هر دو ردیف مجاور خط اصلی به نحوی است که بین ردیفها حداقل زمان تاخیر منظور گردیده است. چنانکه اشاره شد، زمان تاخیر که ناشی از حرکت موج در طول تیوپ می‎باشد اجتناب ناپذیر است. بنابراین همین زمان تاخیر نیز باید در طراحی مدار انفجار محاسبه شده و در شبکه انفجاری منظورگردد. علت انتخاب بستن روش موازی در مدار انفجاری پلکانی بزرگ این است که در روش موازی تحرک لازم جهت انفجار چال ها ابتدا به چال ها رسیده و سپس هر ردیف با توجه به میزان تاخیر منفجر می گردد. روش سری مدار انفجار بزرگ بخاطر همین زمان تاخیر کاربرد ندارد. زیرا ممکن است زمانی که طول می کشد تحریک به چال های ردیفهای بعدی برسد، این زمان سبب آسیب دیدگی مدار ردیفهای بعدی شود و راندمان انفجار پایین بیاورد. شکل (3-13)

شکل (3-13): مدار انفجاری بزرگ پلکانی (4)
3-9-3- انفجار جهت حفر ترانشه
انفجاری که با 4 چال برای حفر ترانشه صورت می گیرد، می‎تواند مانند شکل (3-14-الف) به یکدیگر متصل شود. اگر عرض ترانشه به اندازه ای باشد که فقط حفر 3 چال برای ایجاد آن کفایت نماید. بهتر است تیوپهای هر دو ردیف متوالی را جمع نمود و از یک رابط واحد آن دو ردیف متوالی مطابق شکل (3-14-ب) استفاده نمود. چنانکه در شکل هم مشخص است ابتدا چال شماره 3 منفجر شده در نتیجه فضای آزاد کافی برای چال های شماره 4 مهیا می‎شود و به همین صورت تا آخر.

شکل (3-14): الف- ترانشه با 4 چال در عرض ب- ترانشه با 3 چال در عرض (4)

3-9-4- اتصال با استفاده از رابط های NONEL UNIDET برای معادن روباز
چون از چاشنی NONEL UNIDET استفاده می کنیم تاخیر اصلی 500 میلی ثانیه برای تمام چالها منظور گردیده است. همانطور که در شکل (3-15) می بینیم ردیفها با رابط UB25 به یکدیگر و نیز به چال های کنار ارتباط دارند. در حالیکه جهت انتقال موج در هر ردیف از رابط های UB0 استفاده شده است. نحوه انتقال موج به صورت ردیفی است. یعنی ابتدا ردیف اول، سپس با تاخری چال لبه منفجر می گردد. سپس چال های ردیف دوم و آنگاه با تاخیر چال لبه و به همین ترتیب همه چال ها منفجر می‎شوند.
حال چنانچه بخواهیم از تاثیر بیشتر برخورد سنگها به هم استفاده کنیم می توانیم آرایش چال ها را به شکل V در آوریم. در اینصورت از رابط UB0 هم در بین ردیفهای متوالی و هم در داخل یک ردیف استفاده می‎شود شکل (3-16).

شکل (3-15): اتصال V شکل برای آرایش انفجار (4)

شکل (3-16) : اتصال V شکل برای آرایش انفجار (4)
اگر آرایش چال به صورت V با زاویه باز مناسب باشد می توان با وصل کردن ردیفها به هم از طریق اولین رابط چال مجاور چال مرکزی ردیف جلو، چال مرکزی ردیف بعدی به آرایش مورد نظر رسید. اکنون اگر به فاصله هر چال تا جبهه آزاد دقت کنیم ملاحظه می‎شود که این فاصله که آنرا Burdenl می نامینم نصف فاصله Burden در آرایش چال های حفر شده می‎باشد. تاخیر زمانی بین ردیفها همچنان 25 میلی ثانیه است. لازم به ذکر است که این نوع اتصال جهت عریض کردن فاصله Spacing بکار
می رود. شکل (3-17)
شکل (3-17): یک نوع اتصال جهت عریض کردن فاصله Spacing (4)
اگر ترکیبی از دو نوع رابط UB 25 و UB 17 بکار گرفته شود می‎توان فواصل زمانی متنوعی را ایجاد نمود. در اینصورت با قراردادن رابط UB25 و UB17 بطور متناوب در مدار مراحل انفجار بصورت نامنظم در آمده است. شکل (3-18). زیرا در اینصورت فواصل Spacing بسیار بزرگی بوجود آمده و از آنجا که تعداد چال های مورد انفجار در هر وهله بسیار کم می‎باشد ارتعاشات زمین کاهش می یابد. و تاثیر مثبت ترکیب این دو رابط کاهش لرزش زمین است. دیگر مزیت این روش این است که خطر ناشی از پرتاب سنگ نیز کاهش می یابد.

شکل (3-18): فواصل زمانی مطلوب بین مراحل انفجار (4)
3-9-5- اتصال با استفاده از رابط های NONEL UNIDET برای حفر ترانشه
آرایش انفجار شکل (3-19) برای حفر ترانشه در حالت کلی مناسب است. مدار بوسیله رابط های UB25 با آرایش V شکل بسته شده است.

شکل (3-19): انفجار ترانشه بدون محدودیت (4)
چنانچه بخواهیم ترانشه را با دقت زیاد آتشباری کنیم، از رابط های UB17 استفاده می کنیم. به این ترتیب درهر وهله فقط یک چال منفجر می‎شود. شکل (3-20)

شکل (3-20): انفجار ترانشه با احتیاط (4)
جهت حفر ترانشه می‎توان از چاشنی های U475 در چال های وسط و U500 در چال های کناری و رابط های UB 42 به عنوان تاخیردهنده استفاده کرد. استفاده از چاشنی ها و رابط های اخیر، جدایش سنگ را آسانتر می‎کند. در شکل (3-21) زمان تاخیر منظور شده در کف چال نیز نشان داده شده است. باید توجه داشت که این طرح آتشباری، فقط با رابط های UB 42 قابل اجرا است.

شکل(3-21): انفجار ترانشه با احتیاط (4)
3-9-6- آتشباری تونل
درآتشباری تونل اگر بخواهیم از آتشباری نتیجه بهتری بگیریم و سنگ به نحو احسن از جا کنده شود، زمان تاخیر بین مراحل آتشباری را نباید کمتر از 100 میلی ثانیه در نظر گرفت. در سینه کار تونل از چاشنی های NONEL GT/T و رابط خوشه ای استفاده می کنیم. همانطور که درقسمت (3-8-3) نحوه اتصال رابط خوشه ای گفته شد در شکل (3-22) یک آتشباری تونل را نشان می‎دهد که 4 رابط خوشه ای استفاده شده است. حال تیوپهای نانل رابط های خوشه ای را به نوبه خود در داخل یک استارتر UB0 یا یک رابط خوشه ای دیگر قرار می‎دهیم و تیوپ این رابط جدید را ابتدا کشیده تا از جبهه کار دور شود. آنگاه چندمتر عقب تر از سینه کار روی زمین قرارداده و آنرا ثابت می کنیم تا حرکت نکند.

شکل (3-22): طرح اتصال 4 رابط خوشه ای
در یک تونل (4)
3-10- استفاده نانل برای آتشباری معدن ماگما سوپریور سوپریور آریزونا معدن مس ماگما سوپریور یک معدن زیر زمینی است که به صورت کندوآکند استخراج می‎شود. آنها به مدت 20 سال از سیستم فیوز و چاشنی استفاده می کردند که مزایای اقتصادی و ایمنی فیوز و چاشنی را به سیستم الکتریکی ترجیح داده اند. (1)
3-10-1- ازمایش نانل در حفر راهروها
اولین آزمایش نانل در معدن ماگما سوپریور در جبهه کار پیشروی بود. ابعاد سینه کار پیشروی 10*10 فوت می‎باشد. آنها تقریبا 40 چال به قطر اینچ و به عمق 6 فوت حفر می کردند. در این معدن تجربیاتی در مورد خاموش شدن فتیله اطمینان در شرایط مرطوب داشتند. سینه کارها آبده بودند (دمای آن 120 درجه فارنهایت) و هر وهله که در شیفت قبلی خرجگذاری می شد می بایست حداکثر بعد از 2 الی 3 ساعت انفجار صورت می گرفت که نیتجه آن 50% چال منفجر نشده بود. آزمایش نانل موفقیت آمیز بود هشت مرحله آتشباری صورت گرفت که چیزی در حدود 320 چال بود که در این آزمایش تمامی چالها منفجر شدند. هیچ ته چالی باقی نماند و خردایش بسیار عالی بود. واحدهای نانل ضد آب هستند . مشخصات استاندارد آنها بیانگر تحمل آنها به مدت 72 ساعت در زیر آب با فشار Psi 30 در نتیجه انفجار در آب داغ مشکلی نیست.
3-10-2- آزمایش نانل در کارگاههای استخراج معدن ماگما سوپریور
ابعاد کارگاههای استخراجی با عرض 10 فوت و ارتفاع 20 فوت (دو طبقه) و عمق چال 6 فوت می‎باشد. کارگاه استخراج تا نزدیکی سینه کارچوبگذ اری می‎شود.
تعداد چال های آتش نشده توسط فتیله اطمینان در کارگاههای استخراجی همان یک مشکل بود دلایل مهم آن به شرح زیراست:
1- ازروی یکدیگر رد شدن فتیله Ignitacord باعث می‎شود که آنها به طور نامنظم روشن شوند و در نتیجه باعث می‎شود که چال ها به طور نامنظم منفجر شوند.
2- ریزش سنگ باعث قطع شدن خطوط فتیله اطمینان می‎شود.
3- نفوذ آب باعث می‎شود که پرایمرهای فیوزی عمل نکنند.
عدم انفجار فیوزها درکارگاهها بسیار پرهزینه است زیرا انفجار دوباره به معنی هدر رفتن پول و همچنین هزینه های کار دوباره می‎باشد.
3-10-3- تاثیرات خرجگذاری نانل و بهم بستن آن
یکی از فاکتورهای دیگری که به دیگر راندمان های سیستم نانل اضافه می‎شود کاهش زمان لازم برای خرجگذاری و بهم بستن یک وهله انفجار می‎باشد. عملیات خرجگذاری و بهم بستن نانل بسیار ساده و آسانتر از چاشنی و فیوز یا چاشنی الکتریکی می‎باشد. اولین تشخیص صرفه جویی درزمان، در خرجگذاری وهله های معدن ماگما به علت این واقعیت بود که چاشنی های نانل به طور مستقیم ستون انفجاری به قطر اینچ را منفجر می کرد. (چاشنی نانل شماره 9 بود). این به طور کامل تمامی چال به قطر 2 اینچ را منفجر می‎کند. معدنکاران ماگما زمانیکه از چاشنی های فیوزی شماره 6 استفاده می کردند مجبور بودند از بوسترهای PETN برای انفجار ستون آنفو استفاده کنند در صورتیکه چاشنی شماره 9 نانل نیازی به بوستر نداشت.
تکنیکهای بهم بستن تیوپهای نانل نیز باعث کاهش زمان کل در سینه کار برای کارگران معدن شده است. بعد از آنکه یک وهله زمانبندی و خرجگذاری شد، چون ابعاد کارگاه 20*10 فوت و با عمق چال 6 فوت بود، ازتیوپهای 12 فوتی نانل استفاده می کردند 6 فوت از هر تیوپ در سر چال باقی می ماند تا آنها را بتوانند بهم ببندند در نتیجه در اکثر جاهها آنها می‎توانند یک سینه کار را بطور کامل فقط با دو دسته بهم ببندند. یک دسته در بالای سینه کار و دسته دیگر در پایین سینه کار.
ابتدا دو دسته بوسیله باندهای کشی به یکدیگر بسته می‎شوند. سپس به یک حلقه فتیله افنجاری 18 بسته می‎شود این فتیله برای روشن کردن تمامی تیوپها کافی است. این فتیله می‎تواند تا 80 تیوپ را در یک دسته منفجر کند اما اکثر کارها تعداد بیش از 30 تا 40 تیوپ نمی توانند یک دسته مستقل را تشکیل دهند. بعد از اینکه دسته ها به فتیله انفجاری زده می شدند خط آتش را که به حلقه فتیله انفجاری متصل است ازسینه کار دور می کنند. آخرین مرحله بستن یک چاشنی فیوزی یا چاشنی الکتریکی به لقه فتیله انفجاری است. چاشنی فتیله را فعال می‎کند فتیله تیوپها را تیوپها عنصر تاخیر را روشن و چال ها به ترتیب برنامه تاخیر منفجر می‎شوند.
3-11- استفاده نانل برای آتشباری معدن طلای هارمونی (NRA)
معدن طلای هارمونی یک معدن طلای لایه ای عمیق طلا در میدان طلای Orngefree state در افریقای جنوبی می‎باشد. این حوزه معدنکاری، منطقه ای را به مساحت 98.157.138 هکتار را پوشش داده که ناحیه ای به طول 13 کیلومتر طولی و 10 کیلومتر عرضی در امتداد شیب را تشکیل داده است. ماده معدنی از کمترین عمق 446 متر تا حداکثر 1834 متر معدنکاری می‎شود. معدن دارای ظرفیت 800.000 تن در ماه می باشد. (2)
این ماده معدنی قسمتی از یک توده نسبتا نازک صفحه ای کنگلو مرای Witwatersrand می‎باشد . روش استاندارد معدنکاری در معدن بعنوان استخراج اتاق و پایه (open stoping) شناخته می‎شود.
دورنمای کلی معدن متشکل از عمود بر لایه هایی از چاه عمودی اصلی به توده ریف با موقعیت 20 تا 40 متر زیر ریف می‎باشد. در این محل گالریهای بارگیری بفواصل 200 متری در شیب حفره شده اند. عمود برلایه های سرویس دهنده بفواصل 120 متری در افق ریف حفر شده اند. اینها به صورت داخلی در هر افق به یکدیگر متصل شده اند و افقها توسط دویلهای داخل ریف که در شکل (3-23) نشان داده شده بهم متصل شده اند.
سپس کارگاههای با طول 30 تا 40 متر در امتداد طولی این دویلها شکل می‎گیرد و روش استخراج حاصل می‎شود. گذرگاههای تخلیه از عمود برلایه ها به طرف افق ریف پیشروی می کنند و گاهگاهی از گالری بارگیری با فواصل مناسب پیشروی انجام میگیرد.
تخلیه کارگاههای مجزا بوسیله اسکریپرهای به قدرت 50 اسب بخار صورت می‎گیرد که این اسکریپرها تخلیه ماده معدنی را از سینه کار به مجرای تخلیه در انتهای جبهه کار ریف انجام می دهند و اسکریپرهای دیگر در مجرای تخلیه نصب شده اند که ماده معدنی را از انتهای کارگاه به مرکز مجرای اصلی که به گذرگاههای ماده معدنی ختم می شوند هدایت می کنند. شکل کارگاه در شکل (3-24) نشان داده شده است.
متوسط پیشروی در این کارگاهها 6 متر در ماه می‎باشد. در حال حاضر در معدن پیشروی 65 سانتیمتر به ازای هر انفجار می‎باشد. چالزنی به عمق 1/1 متردر سینه کار با Burden مناسب با توجه به عرض کارگاه صورت می‎گیرد. روش استخراج فوق که بصورت یک عملیات استاندارد سالها استفاده شده است سه عیب عمده دارد که عبارتند از:
1- اسکریپرهای مستقر در سینه کار باعث کندن سنگ کف و سنگ در برگیرنده و مخلوط شدن باطله با ماده معدنی می‎شود.
2- پیشروی 65 سانتیمتر به ازای هر مرحله آتشباری به نظر می‎آید ماکزیمم مقدار قابل دسترس درشرایط نرمال با آتشباری با چاشنی می‎باشد. این سبب شده که 45 سانتیمتر از چال حفاری شده خرجگذاری و منفجر می‎شود بدون آنکه پیشروی در این مقدار انجام شود. معمولاً انفجار 2 یا 3 روز در میان انجام می‎شود.
3- عملیات تخلیه کارگاه کند و خسته کننده می‎باشد.
با استفاده از سیستم نانل زمانبندی که در سیستم چاشنی (Fuse) و فتیله انفجاری (Ignitor Cord) که بستگی به نوع فتیله انفجاری و نوع چاشنی و همچنین فواصل داخل فتیله انفجاری داشت از بین رفت و تمامی زمانبندی توسط خود چاشنی ها کنترل شد. ازچاشنی 400 میلی ثانیه با قدرت هشت که در ته چال با تیوپهای بطول 2 تا 5/2 متر و چاشنی های تاخیر دهنده سطحی 50 میلی ثانیه ای استفاده کردند.

شکل (3-23) : دور نمای معدن (2)

شکل (3-24): کارگاه استخراج عادی (2)
یکی از تاثیرات مفید زمانبندی میلی ثانیه در معدنکاری زیرزمینی درسنگ خرد شده نمایانگر می‎شود. چال های انفجاری به صورت دوتایی (الگوی جعبه ای) بجای الگوی رایج یک در میان حفر می‎شوند. سیستم نانل بگونه ای بهم وصل می‎شود که هر دو چال بطور همزمان منفجر شود. نکته قابل ذکر تاثیرزمانبندی میلی ثانیه ای در خردایش سنگ است که باعث کاهش سنگهای بزرگ حاصل از ورقه ورقه شدن سینه کار در هنگام و بعد از انفجار می‎باشد که این باعث تمیز کردن بهتر سینه کار بعد از انفجار می گردد.
در شکل (3-25) یک سینه کار نانل که چالهای آن به عمق 1/1 متر حفر شده اند را نشان می‎دهد. با انفجارات معمولی فقط 65 سانتیمتر پیشروی سینه کار بدست می اید. سنگ باقیمانده بصورت بسیار نامناسبی توسط انفجار خرد شده است (ناحیه 65 تا 95 سانتیمتر در شکل ) که نتیجه آن شرایط نامناسب در سنیه کار است که باعث ایجاد خطر هنگام حفاری می‎شود. با سیستم نانل تمامی طول چال بطور کاملاً نرمال منفجر می‎شود که باعث می‎شود سنگ پشت آن کاملاً محکم و برجا باشد
معدن طلای هارمونی توجه خود را معطوف به سیستم اخیر کرده است و با استفاده از این سیستم طول کارگاهها به 12 متر کاهش یافته است که در شکل (3-26) نشان داده شده است تا 90% سنگ با هر انفجار بطور مستقیم در مجرای باربری اصلی ریخته می‎شود که باعث تخلیه سریعتر، ایمن تر و ساده تر سینه کار می‎شود ذرات ریز باقیمانده درکارگاه را می‎توان به آسانی با بیلهای دستی یا بوسیله آب با فشار بالا تمیز کرد، در نتیجه دیگر نیازی به اسکریپر سینه کار نیست . همانطور که قبلا ذکر گردید پاک کردن سینه کار با اسکریپر باعث کنده شدن سنگ کف و در نتیجه باعث کم عیار شدن ماده معدنی می‎شود. مجرای تخلیه توسط یک وینچ 50 اسب بخار و بیلهای اسکریپر تخلیه می‎شود. اگر از سیستم نانل به صورت صحیح استفاده شود و چالها نیز بطور دقیق حفر شوند دیوارهای کناری سالم نگه داشته میشود.
برای استفاده از سیستم نانل توجه به جنبه های زیر ضروری است:
1- دقت حفاری بسیار مهم است:
نتیجه حفاری نامناسب باعث پرتاب سنگ به صورت تصادفی در تمامی جهات می‎شود.
2- انفجار:
بر خلاف استفاده از فتیله و چاشنی که با دود و صدای خاص خود، سیستم نانل هیچگونه علامت و نشانی هنگام انفجار ندارد. اگر چالها به یکدیگر وصل شده باشند تمامی انفجار ظرف چندین ثانیه صورت می‎گیرد اتصال نهایی چاشنی های کوچک باید تا زمان پایان سایر عملیات در کارگاه به تاخیر انداخته شود.
3- آموزش: آموزش مناسب و کامل قبل از هرچیزی به معدنکاری برای استفاده صحیح و ایمن از نانل لازم است.
4- هزینه ها:
هزینه یک واحد نانل بطور کاملا بارزی زیادتر از سیستم فتیله و چاشنی است که این هزینه اضافی نانل توسط Concrete و عوامل غیرکمی دیگر جبران می‎شود.
مزایای Concrete :
1- صرفه جویی در نیروی کار
2- کاهش مخلوط شدن ماده معدنی و باطله
3- باعث بهبود شرایط کمر بالا و کمر پایین می‎شود.
4- باعث افزایش سرعت پیشروی می‎شود.
5- باعث کاهش استهلاک وینچ های اسکریپر و تجهیزات جانبی می‎شود
6- باعث افزایش بازدهی وینچ های اسکریپر می شود
7- باعث ا فزایش بازدهی هوای فشرده و آب می‎شود
8- کنترل سنگ باطله را بهبود می بخشد.
مزایای غیر کمی:
1- سیستم ایمن: تیوپ نانل به جزء با آتش زنه نانل یا فتیله انفجاری و یا چاشنی برقی فعال نمی‎شود.
2- تاثیر روانی
3- اطمینان کامل از زمابندی: در اینجا زمانبندی بستگی به استفاده کننده ندارد که زمانبندی صحیح بین هر واحد رعایت کند. در نتیجه این باعث افزایش پیشروی سینه کار و شرایط بهتر نگهداری دیوارها می شود.
4- نانل با شعله آتش نمی سوزد: به این معنی که آتش نمی‎تواند باعث انفجار نانل شود.
5- نیترات آمونیوم Blasting Agents بر نانل تاثیر منفی نمی گذارد به همین علت بر عکس سیستم فیوز و چاشنی، سیستم نانل را می‎توان تا 72 ساعت داخل چال گذاشت
بدون آنکه سوخت موجود در مواد منفجره ذکر شده در آن نفوذ کند و آنرا خراب نماید.
3-12- استفاده از نانل در معدن گل گهر
ذخایر سنگ آهن گل گهر در استان کرمان و در 50 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سیرجان واقع شده است. کانسار آهن گل گهر در استان کرمان در طول جغرافیایی 55 درجه و 19 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 29 درجه و 7 دقیقه شمالی و بطور تقریب در مرکز مثلثی که رئوس آن را کرمان، شیراز و بندر عباس تشکیل می دهند واقع شده است. این کانسار دردشت مرتفعی با ارتفاع متوسط 1750 متر از سطح دریا در دامنه شمالی رشته کوه البرز دریک ناحیه نیمه کویری واقع گردیده و درجه حرارت منطقه بین (40+ و 10-) می‎باشد
کانسار گل گهر در گستره ای به ابعاد 10 کیلومتر طول و 4 کیلومتر عرض قرار گرفته است و دارای شش توده سنگ آهن است. ذخیره این شش توده معدنی بیش از 1135 میلیون تن سنگ آهن برآورده شده است.
در حال حاضر معدنکاری در توده شماره یک انجام می‎شود و ذخیره قطعی این توده 265 میلیون تن برآورده شده که 185 میلیون تن آن قابل استخرج است.
میزان استخراج سالیانه از این معدن بالغ بر 5/8 میلیون تن (5 میلیون تن ماده معدنی و 5/3 میلیون تن باطله) می‎باشد.
شبکه حفاری:
درمورد الگوهایی که شامل سنگ آهن و باطله هستند شبکه حفاری را 6*6 تا 5/6*5/6 طرح ریزی می کنند. خاکها دراین مجتمع به علت سیمانیته شدن و سختی زیاد باید توسط انفجار استخراج گردند و شبکه حفاری در خاک 8*8 ، 9*9 یا 10*10 می‎باشد. سنگهای باطله در حدود 65/2 تن بر مترمکعب و سنگ آهن 44/4-17/4 تن بر متر مکعب بوده خرج ویژه آن تقریبا 250 گرم به ازای هر تن سنگ آهن و باطله و 200 گرم به ازای هر تن خاک می‎باشد. وزن مخصوص خاک بطور متوسط 85/1 تن برمترمکعب می‎باشد.
الگوی حفاری در این معدن مربعی بوده و نوع مواد منفجره مصرفی دراین معدن در بخش چالهای خشک آنفو با وزن مخصوص 85/0 تا 95/0 گرم بر سانتیمتر مکعب و در مورد چالهای آبدار یک ماده منفجره ضد آب موسوم به اسلاری با وزن مخصوص در حدود 4/1 گرم بر سانتیمتر مکعب می‎باشد.

شکل (3-25): استفاده نانل در سینه کار(2)

شکل (3-26): کارگاه استخراجی با نانل (2)
در معدن گل گهر از روش آتشباری الکتریکی، فتیله انفجاری و نانل استفاده شده است. در ابتدای کار معدن که هنوز معدن به عمق گسترش نیافته و به سنگ آهن نرسیده بود از اتشکاری برقی استفاده می شد اما بتدریج با گسترش معدن بدلیل بروز مشکلاتی این روش کنار گذاشته شد و از فتیله انفجاری و نانل استفاده شد. این مشکلات عبارت بودند از:
1- با توجه به اینکه خرج مصرفی غالباً آنفو است ریختن آنفو به داخل چالها ممکن است تولید الکتریسیته ساکن نموده و ایجاد خطر کند.
2- در معادنی که لوازم الکتریکی مانند پمپ، جرثقیل برقی و نیز وسایل دیگری نظیر واگن دریل، شاول وغیره استفاده می‎شود مخصوصا معادن فلزی که قابلیت هدایت الکتریکی زمین زیاد است احتمال وجود جریان های ولگرد وجود دارد. زیرا تمام این موارد مناسبی برای تولید جریان سرگردان در داخل معدن بشمار می روند و چنانچه مدار انفجار با آن تماس پیدا کند ممکن است چاشنی بی موقع منفجر گردیده و خطراتی را بدنبال داشته باشد.
3- پدیده صاعقه ممکن است بندرت در منطقه معدن گل گهر اتفاق می افتد اما از آنجا که ممکن است در اثر پدیدار شدن پتانسیل الکتریکی در منطقه و تماس سیم چاشنی با زمین و عبور جریان الکتریکی انفجار ناگهانی ایجاد شود.
4- باتوجه به اینکه شاولها در معدن گل گهر با نیروی برق کار می کنند بالطبع خطوط انتقال نیرو در این منطقه موجود می باشند که نمی توان از تاثیر این خطوط انتقال نیرو بر چاشنیهای الکتریکی غافل بود.
پس از آتشکاری الکتریکی برای مدتی از فتیله انفجاری استفاده می شد. با توجه به اینکه به هنگام استفاده از چاشنیهای نانل، انفجار در ستون مواد منفجره از ته چال شروع می گردد کیفیت انفجار بهتر است و در نتیجه خردشدگی سنگ بهتر است. در حالیکه در صورت استفاده از فتیله انفجاری قبل از انفجار فتیله در ته چال به واسطه موج وارده از فتیله انفجاری ستون مواد منفجره از بالای چال منفجر خواهد شد لذا باعث پرتاب سنگ از بالا و باقی ماندن قوزک در پایین می‎شود.
همچنین با توجه به تنوع پریودهای زمانی تلرانس کم تاخیرات در چاشنیهای نانل امکان طراحی انفجار بطور دلخواه و مطمئن وجود دارد ولی در مورد فتیله های انفجاری بعلت وجود رله های تاخیری با تلرانس زیاد امکان تداخل زمانی رله های دو طرف مدار و در نتیجه آشفتگی در ترتیب انفجار ردیفها زیاد است.
همچنین در اثر استفاده از نانل، بعلت وجود تاخیرات درته چال و فعال شدن همه چاشنیها درلحظه اول انفجار، امکان قطع مدار در چالهای عقب در اثر پرتاب سنگ از بین می رود و درصد چالهای انفجار نشده که سابقا با مصرف فتیله های انفجاری حدود 10% بوده است با این سیستم به صفر درصد رسیده است که این موضوع باعث کاهش هزینه عملیات حفاری و اتشباری ثانویه به مقدار زیاد گردیده است.
از طرفی گره زدن فتیله انفجاری (از نوع ایرانی) بخصوص در زمستان بسیار مکشل است و با پیچ خوردگی در قوسهای تند احتمال قطع شدگی آن وجود دارد.
بنابراین برتری سیستم نانل نسبت به فتیله انفجاری مشهود بود. به همین دلیل در چالهای خشک که ماده منفجره آن آنفو می‎باشد از نانل برای آتشکاری استفاده شد که تیوپهای مورد استفاده در این معدن تیوپهای 12 و 21 متری نانل می باشند و شبکه سطحی را بوسیله فتیله انفجاری از نوع 3 تا 5 گرم ماده منفجره درهر متر مربع هم وصل می کنند و در هر چال دو چاشنی نانل استفاده می‎شود.
پرایمر مورد استفاده یا پرایمر با پایه TNT است یا دینامیت ژلاتینی است (دینامیت ژلاتینی بعلت وزن مخصوص بالا برای پرایمر مناسب تر از دینامیتهای دانه ای است زیرا دینامیت دانه ای اگر مدت طولانی در مقابل آب ویا سوخت آنفو قرار گیرد حساسیت خود را از دست می‎دهد)
در این معدن معمولاً از دینامیت ژله ای بعنوان پرایمر استفاده می‎شود که 8 دینامیت به قطر 25 میلیمتر و وزن125 گرم یک پرایمر را تشکیل می‎دهد که یک چاشنی نانل به طول 21 متر در ته چال و چاشنی دیگری با طول 12 متر در وسط چال به همراه یک پرایمر قرار می‎گیرد.
قرار دادن یک چاشنی به همراه یک پرایمر در وسط چال به این منظور است که چون انفجار از ته چال آغاز می‎شود با بطرف بالا رفتن انفجار سرعت انفجار کم می‎شود وجود این پرایمر در وسط از کم شدن سرعت انفجار جلوگیری می‎کند و سرعت انفجار را تقویت می‎کند که انفجار به نحو احسن انجام گیرد. بعلاوه استفاده از دو چاشنی برای بالا بردن ضریب اطمینان نیزمی باشد که اگر یک چاشنی عمل نکرد چاشنی دیگر باعث انفجار می شود.
اما گاهی در این معدن بدلیل کمبود نانل از دو تیوپ 12 متری در وسط چال و یا دو تیوپ 21 متری در ته چال استفاده می‎شود اما بهترین حالت همان است که یک چاشنی در وسط و دیگری در ته چال قرار گیرد.

شکل (3-27): شبکه آتشباری 92-7 (11)

شبکه آتشباری 92-7 که از دو چاشنی با تیوپ های 12 متری در وسط چال استفاده شده است، در شکل (3-27) و مشخصات این شبکه و خرج گذاری آن در جدول (3-5) آورده شده است.
جدول (3-5): مشخصات شبکه حفاری و مقدار مواد لازم (11)
شبکه حفاری شماره 92-7
شبکه حفاری
تناژ
عمق اجرایی به طرح
خرج ویژه
نوع مواد
6*5/7
139462
97%
21/0
سطح آهن و باطله و خاک
متر
تن
درصد
کیلوگرم بر تن

مقدار مواد لازم
آنفو
فتیله انفجاری مخصوص نانل
دینامیت / پرایمر
چاشنی معمولی
فتیله اطمینان
چاشنی نانل 12 متری پریود 3
چاشنی نانل 12 متری پریود 5
چاشنی نانل 12 متری پریود 7
چاشنی نانل 12 متری پریود 9
چاشنی نانل 12 متری پریود11
چاشنی نانل 12 متری پریود 13
چاشنی نانل 12 متری پریود 15
چاشنی نانل 12 متری پریود 18
29335
650
142
4
3
22
24
24
20
18
14
12
8
کیلوگرم
متر
کیلوگرم/ عدد
عدد
متر
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد
و درشبکه آتشباری 12-8 که از یک چاشنی با تیوپ 12 متری در وسط چال و یک تیوپ 21 متری در ته چال استفاده شده است. در شکل (3-28) و مشخصات این شبکه و خرج گذاری آن در جدول (3-6) آورده شده است.
جدول (3-6): مشخصات شبکه حفاری و مقدار مواد لازم (11)
شبکه حفاری شماره 12-8
شبکه حفاری
تناژ
عمق اجرایی به طرح
خرج ویژه
نوع مواد
6*6
99079
93%
22/0
سنگ آهن
متر
تن
درصد
کیلوگرم بر تن

مقدار مواد لازم
آنفو
فتیله انفجاری مخصوص نانل
دینامیت / پرایمر
چاشنی معمولی
فتیله اطمینان
چاشنی نانل 12 متری پریود 3
چاشنی نانل 12 متری پریود 6
چاشنی نانل 12 متری پریود 7
چاشنی نانل 12 متری پریود 8
چاشنی نانل 12 متری پریود 10
چاشنی نانل 12 متری پریود 15
چاشنی نانل 12 متری پریود 19
21322
220
88
4
3
4
8
2
5
1
8
8
کیلوگرم
متر
کیلوگرم/ عدد
عدد
متر
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد
عدد

شکل (3-28): شبکه آتشباری 12-8 (11)

در چالهای آبدار که از ماده منفجره اسلاری استفاده می‎شود از فتیله انفجاری بعنوان عامل انفجاری استفاده می کنند. شکل (3-29) الگوی آتشباری با فتیله انفجاری را نشان می‎دهد و جدول (3-7) مقدار ماده منفجره مصرفی در همین الگوی اتشباری و مقدار مصرفی فتیله انفجاری را نشان می‎دهد.
جدول (3-7): مشخصات شبکه حفاری و مقدار مواد لازم (11)
شبکه حفاری 10-9
شبکه حفاری
تناژ
عمق اجرایی به طرح
خرج ویژه
نوع مواد
6/6*5/5
85942
95%
30/0
سنگ آهن
متر
تن
درصد
کیلوگرم بر تن

مقدار مواد لازم
آنفو
اسلاری
فتیله انفجاری مخصوص نانل
دینامیت/ پرایمر
چاشنی معمولی
فتیله اطمینان
رله تاخیری (ms) 50
0
25578
1400
76
4
3
8
کیلوگرم
کیلوگرم
متر
کیلوگرم / عدد
عدد
متر
عدد
استفاده از نانل بعنوان عامل انفجاری در این معدن باعث شده که انفجار هوا و لرزش زمین کاسته شود و خرد شدن سنگ بهبود یافته است اما بررسی دقیق و کارشناسانه هر یک از این موضوعات نیاز به صرف وقت بیشتری دارد.

شکل (3-29): شبکه آتشباری 10-9 (11)
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و نتایج بدست آمده از استفاده نانل
4-1- معدن ماگما سوپریور
4-1-1- چال منفجر نشده (Misfire)
مطالعاتی توسط معدن ماگما انجام شد تا نوسان راندهای منفجر نشده را در کارگاههای استخراجی مشخص کند. طبق این مطالعات در جولای 77، 187 وهله وجود داشت که چال منفجر نشده داشتند و نیاز به تنظیم انفجار دوباره داشتند که تقریبا در حدود 1253 چال منفجر نشده در این 187 وهله ها وجود داشت.
مطالعه نمونه دیگر که تقریبا حدود سه هفته صورت گرفت نشان داد که 99 وهله وجود داشت که نیاز به تنظیم انفجاره دوباره داشت که تقریبا در حدود 687 چال منفجر نشده دراین 99 وهله داشتند.
4-1-2- مطالعه زمانی
تمام زمان مورد نیاز برای خرجگذاری و بهم بستن در یک نوع وهله انفجار:
1- سینه کار 10*10 فوتی
نانل ………………………………………..6/172 نفر در دقیقه
فتیله اطمینان ……………………………….16/207 نفر در دقیقه
نفر در دقیقه در سیستم فتیله اطمینان برای خرجگذاری و بهم بستن 20% بیشتر است.
2- سینه کار 20*10 فوتی
نانل ………………………………………..2/302 نفر در دقیقه
فتیله اطمینان ………………………………. 74/371 نفر در دقیقه
نفر در دقیقه در سیستم فتیله اطمینان برای خرجگذاری و بهم بستن 23% بیشتر است.
در نتیجه درهر دو نوع سینه کار 10*10 و 20*10 فوتی بهم بستن نانل 20 تا 25 درصد سریعتر از خرجگذاری و بهم بستن فتیله اطمینان است.
4-1-3- استاندارد کردن الگوی حفاری
یکی دیگر از پیامدهای استفاده نانل در کارگاههای معادن ماگما سوپریور، استاندارد کردن الگو یا وهله های حفاری در جبهه کارها بود. الگوهای معمولی حفاری کارگاهها 20*10 فوتی از 72 تا 105 با چال های به قطر در تغییر بود. چاشنی های تاخیری نانل باعث شد تا معدنکاری بتوانند تعدادی از چالها را صرفه جویی کنند. و متوسط تعداد چال ها را در هر الگو به 60 تا 75 برسانند. الگو مطابق شکل (4-1) می‎باشد.
در هر جبهه کار تفاوتهایی وجود دارد اما تاثیر کلی استاندارد کردن الگوی حفاری با کمتر وبدن تعداد چالهای مورد استفاده در هر وهله می‎باشد.
4-1-4- نتایج بدست آمده از استفاده نانل در معدن ماگما سوپریور
آزمایش هایی که در معدن ماگما سوپریور انجام شده نشان دهنده است که نانل یک ابزار سودمند برای آتشباری است. این برنامه باعث بهبودهای شاخص شده است که عبارتند از:
1- حذف کردن محصول تلف شده ناشی از چالهای منفجر نشده
2- استاندارد کردن الگوی حفاری با تعداد چال کمتر مورد نیاز درهر سینه کار
3- بهبود خردایش سنگ
4- خرجگذاری و بهم بستن سریعتر با توجه به آتشباری خوشه ای
5- یک برنامه موثر با آموزش کمتر و ساده تر
با توجه به هزینه های واحد نانل در سال 1978 سیستم نانل اقتصادی بودن و موثر بودن خود را در این معدن ثابت کرده است.
4-2- معدن طلای هارمونی
با معرفی سیستم نانل امکان افزایش پیشروی سینه کار بطور بارزی بهبود یافته، این بوسیله بلوکهای استخراجی کوچک و انفجار واقعی که برای تمیز کردن کارگاه در زمان آتشباری بکار می رود بدست آمده یا بعبارت دیگر انرژی حاصل از انفجار باعث انتقال سنگ خرد شده به مجرای اسکریپرمی شود. برای دستیابی به مزایای فوق روش معدنکاری بطورموثری تغییر کرد. روش جدید این امکان را بوجود آورد که درهر مرحله آتشباری یک متر پیشروی داشته باشیم و در همین حین سینه کار بطور کامل آماده حفاری مجدد بلافاصله پس از انفجار می‎باشد. این حاصل آتشباری با چاشنی های با تاخیر میلی ثانیه پس از انفجار می‎باشد استفاده از مجموعه نانل باعث حذف شدن عملیات جابجایی مواد در سینه کار می‎شود. این روش این امکان را بوجود آورده که باطله و ماده معدنی بطورجداگانه آتشباری شود که از باطله برای نگهداری و کنترل دیواره های تهویه استفاده میشود در نتیجه شرایط تهیه در محل های کار بهبود یافته است.

شکل (4-1): استاندارد کردن الگوی حفاری در استفاده از نانل (1)
در ماه May سال 1989 در حدود 16000 مترمربع توسط این سیستم معدنکاری شد که باعث کاهش هزینه به نحو چشمگیری شد.
4-2-1- نتایجی که از بکارگیری سیستم نانل بدست آمده عبارتند از:
1- سرعت پیشروی بالای سینه کار: پیشرفته سینه کارهای با نانل به طور کاملاً شاخصی بالاتر از مقدار قابل دسترسی توسط کارگاههای عادی می‎باشد. پیشروی رایج در کارگاههای عادی بطور متوسط 6 متر است جدول (4-1) مقایسه بین پیشروی سینه کارهای عادی درچاههای گوناگون معدن و متوسط پیشروی بدست آمده توسط نانل را نشان می‎دهد همانطور که در معدن طلای هارمونی مشاهده سیستم نانل قابلیت پیشروی تا 24 متری در ماه را داراست.
جدول (4-1): مقایسه پیشروی و عرض کارگاه (2)
سینه کار عادی
سینه کار با نانل
عرض کانال (Cm)
عرض کارگاه (Cm)
پیشروی سینه کار (متر)
عرض کانال (Cm)
عرض کارگاه (Cm)
پیشروی سینه کار (متر)
مقطع
101
159
3/5
104
149
3/10
NA
77
135
9/6
91
137
2/15
NB
93
145
6/6
81
140
1/15
NC
115
153
4/7
175
183
4/21
SA
93
140
0/7
111
134
6/15
SB
96
138
3/6
–
–
–
SC
77
126
3/7
68
122
4/15
SD
92
149
6/6
88
135
7/14
متوسط
2- بهبود بازدهی نیروی کار: درکارگاههای رایج سطح پیشروی بدست آمده در حدود 12 مترمربع به ازای هر نفر می‎باشد اما در سیستم نانل 26 متر مربع به ازای هرنفر می‎باشد و بیشتر از آن نیز قابل دسترسی است.
3- بهبود کنترل عرض سینه کار در نتیجه بهبود عیار: با حفاری دقیق Spacing و Burden صحیح شکست اضافی(Over Break) حذف می‎شود. نظارت بهتر در پانلهای کوتاه باعث می‎شود که ازشرایط استاندارد مطمئن شویم. خاک کشی سینه کار حذف می‎شود که سبب بهبود عیار از آنجا که سنگ کف همراه ماده معدنی با اسکریپر نمی‎شود گردد.
4- کنترل پایداری دیوارها: با آ تشباری زمانبندی شده که توسط سیستم نانل بدست آمده خسارت به دیوارهای نگهدارنده در کمترین حد می‎شود.
5- سیکل تخلیه: سیستم نانل باعث یک تخلیه خود بخودی شده است. سینه کار پس از انفجار کاملاً باز و تمیز برای حفاری است. نتیجه این عمل تلف نشدن زمان باری عملیات پاک کردن در آغاز شیفت می‎باشد. ذرات ریز باقیمانده به سادگی با بیل و یا جت آب با فشار بالا تمیز می‎شود.
6- توالی انفجار: سینه کارهای مجهز به نانل هر روز می‎تواند منفجر شوند و زمان بین هر انفجار مربوط به پاک کردن می‎باشد.
7- شرایط بهتر کف سبب پایداری بیشتری میشود.
8- کنترل تهویه بهبود یافته است.
9- برش قسمت زیرین آسانتر شده است.
10- خطرات آتش کاهش کاهش یافته است.
11- بازدهی دستگاهها افزایش یافته است وینچ های سینه کارها حذف شده اند که در نهایت باعث صرفه جویی نه تنها از لحاظ ماشینی بلکه از نظر انرژی شده است.
12- هزینه ها در مجموع کاهش یافته است:
در یک قسمت خاص معدن که دارای سود 8/21 میلیون راند (واحد پول آفریقای جنوبی) می‎باشد. اگر با سیستم نانل جایگزین شود بدون درنظرگرفتن مزایای دیگر نانل سود حاصل از 8/21 به 5/18 میلیون راند کاهش می یابد.
دریک معدنکاری عادی به ازای چال 1/1 متری 65 سانتیمتر پیشروی سینه کار خواهیم داشت اگر فرض شود که با همان چال 95 سانتیمتر پیشروی داشته باشیم سود حاصل درآن قسمت معدن به 3/20 میلیون راند خواهد رسید.
استفاده مواد منفجره: بازدهی مواد منفجره افزایش خواهد یافت و در نتیجه سود حاصل به 65/21 میلیون راند خواهد رسید.
تعداد چال های مورد نظر برای حفاری با توجه به قبل که مقداری از حفاری به هدر می رفت کمتر می‎باشد. با استفاده از نانل دوبار حفر 30 سانتیمتر از هر چال درهر روز حذف خواهد شد. این باعث می‎شود که سود نهای آن به 5/22 میلیون راند برسد.
نگهداری: حذف نگهداری غیرضروری که درسینه کارهای عادی بکار گرفته می‎شود و استفاده از نگهداری های Pit- props که بسیار ارزانتر است. در نتیجه استفاد از Pit-props باعث افزایش سود نهایی به 87/25 میلیون راند شده است.
نیروی کار: استفاده کامل از افزایش بهره دهی نیروی کار باعث سود نهایی به مقدار 26/39 میلیون راند شده یا در مجموع استفاده از نانل باعث افزایش سود آن قسمت خاص معدن از 8/21 به 26/39 خواهد شد که پیشرفتی در حدود 18 میلیون راند را نشان می‎دهد. تمام ارقام بالا براساس در نظرگرفتن پیشروی 18 متر در ماه محاسبه شده است.
اگر پیشروی را 24 متر در ماه در نظر بگیریم سود نهایی در پایان ماه 3/36 میلیون راند افزایش می یابد. این ممکن است گیج گننده باشد ولی پیشروی 24 متری سینه کار این اجازه را می‎دهد که ماده معدنی بیشتری استخراج شود و در نتیجه از تمامی ظرفیت سیستم حمل و نقل چاه بهره جویند. این اضافه برداشت ماده معدنی در حدود 455.853 تن به ازای آن قسمت خاص معدن خواهد بودو این مقدار با عیار 144/3 گرم بر تن در حدود 1.433 کیلوگرم طلای اضافه با توجه به قیمت 31.000 راند هر کیلو این باعث افزایش 44 میلیون راند می‎شود که مجموعا در حدود 80.000 میلیون راند می‎شود.
4-3- معدن گل گهر
به علت نامرغوب بودن فتیله در هنگام انفجار که منجر به انفجارهای ناقص می شد در حال حاضر از فتیله فقط برای چالهای آبدار و آتش کردن مدار نانل استفاده می‎شود. استفاده از نانل این امکان را بوجود آورده که آتشباری بصورت تخصصی تر وبا تاخیر دقیق میلی ثانیه صورت گیرد و تاخیر بندی دقیق را تضمین می‎کند و استفاده آن ساده و اتصال آن سریع می‎باشد. استفاده از نانل بعنوان عامل انفجاری دراین معدن باعث شده که انفجار هوا و لرزش زمین کاسته شود و خرد شدن سنگ بهبود یافته است. ازآنجا که در چالهای آبدار هنوز از فتیله انفجاری بعنوان عامل انفجاری استفاده میشود انفجار هوا و لرزش زمین و پرتاب سنگ زیاد می‎باشد و احتمال انفجار نشدن چالها زیاد است و تا حدود 10% می‎باشد ولی در چالهایی که از نانل استفاده شده است تا کنون منفجر نشدن چال دیده نشده است اما بررسی دقیق و کارشناسانه هر یک از این موضوعات نیاز به مطالعه بیشتری دارد.
4-4- مراحل قبل از خرج گذاری
طول تیوپ محصول انتخاب شده بایستی متناسب با کار باشد. بنابراین هنگام انتخاب تجهیزات نانل باید طول چال، ارایش چال و نحوه قرار گیری چال هارا نسبت به هم در نظر گرفت. رعایت نکات فوق عملیات خرجگذاری و بستن مدار را آسان کرده کنترل مدار را راحت می‎کند و هزینه ها را به حداقل می رساند.
از محتویات بسته هایی که درب آنها باز شده است استفاده کنید (پس از باز کردن بسته باید محتویات آنرا با توجه به شرایط جوی محل نگهداری نمود و آنرا در مهلت 30 تا 90 روز مصرف نمود)
هنگام باز کردن درب بسته ها دقت شود به محتویات آن آسیب نرسد.
برای بالا بردن بازدهی و کارایی این سیستم می بایستی در مراحل مختلف نکاتی را رعایت کرد که باعث افزایش کاربرد آن می‎شود که این نکات عبارتند از:
4-5- هنگام خرجگذاری
– روی تیوپها دست بکشید تا به سرعت از معیوب و یا سالم وبدن آنها مطمئن شوید.
– اگر یک چاشنی معیوب بود آنرا دور اندازید.
– جهت کنترل اینکه در زمان خرجگذاری به تیوپ آسیبی وارد نیامده است انتهای آزاد تیوپ را به آرامی بکشید.
– درموقع خرجگذاری رابط ها را دور از دسترس قرار داده شود.

4-6- وصل کردن مدار
– پس از آنکه تمام لوازم و تجهیزات آتشباری خارج گردید، مدار را وصل کنید.
– در صورت امکان مدار را بایستی یکنفر ببندد.
– هر چه رابط ها به مدار نزدیکتر باشند کنترل مدار آسانتر می‎شود.
– طول تیوپ رابط ها باید حتی المقدور کم باشد حداقل آن 60 سانتیمتر است.
– کنترل شود طولی از تیوپ که بین دهنه چال و رابط قرار گرفته سالم باشد.
– تیوپ رابط ها را نیزبهمین ترتیب کنترل می کنیم.
– رابط هایی که تیوپ آنها معیوب است را دور اندازید.
– شبکه ارتباطات درسطح را بایستی حتی المقدور کوتاه گرفت و از کشیدن بی مورد تیوپها خودداری نمود. تا خطر آسیب دیدگی مدار نانل کاهش یابد و همچنین زمان تاخیر اجتناب ناپذیر ناشی از حرکت موج در طول تیوپ به حداقل خود برسد.
4-7- کنترل اتصالات
– دقت شود مدار کاملاً بسته شده و تمام چاشنی ها در مدار قرار گیرند.
– سالم بودن خطوط اصلی اهمیت حیاتی دارد و بازدید دقیق آن ضروری است.
– رعایت حداقل 20 سانتیمتر فاصله بین رابط خوشه ای روی دسته چاشنی ها و تیوپهای نانل ضروری است.
– اگر برای شروع انفجار از چاشنی الکتریکی استفاده می‎شود آنرا وقتی نصب می کنیم که مدار تکمیل و آماده انفجار باشد.
– از چاشنی شروع انفجار باید از لحظه اتصال به مدار تا لحظه قبل از انفجار محافظت گردد این عمل را می‎توان با پوشاندن آن توسط خاکهای خارج شده از چال ناشی از حفاری و یا یک تخته ، ماسه و … انجام داد.
4-8- مهلت نگهداری در انبار
– از آنجا که د رساخت بخش تاخیر دهنده چاشنی ها از مواد مشتعل شونده استفاده شده است نگهداری دراز مدت مدت این چاشنی ها در انبار احتمالا روی زمان تاخیر آنها تاثیر نامطلوب گذاشته و ممکن است باعث شود که زمان تاخیر چاشنی ها با شماره های مختلف درهم تداخل نماید و یا حتی باعث شود که چاشنی عمل نکند. لذا محصولات نانل را بایستی حداکثر ظرف 2 سال پس از تاریخ ساخت مصرف نمود.
4-9- محصولات آسیب دیده
چاشنی ها و رابط های معیوب را باید منهدم نمود. جهت از بین بردن تیوپها می‎توان آنها راسوزاند چرا که مسئله ای ایجاد نمی کند لیکن انهدام چاشنی ها باید براساس مقررات ایمنی محل صورت گیرد.

4-10- نتایج
1- به علت فعال نشدن تیوپ نانل به جزء با آتش زنه نانل یا فتیله انفجاری و یا چاشنی برقی یک سیستم کاملاً ایمن محسوب می‎شود.
2- با استفاده از سیستم نانل تمامی طول چال بطور منفجر می‎شود و خرد شدن سنگ بهبود می یابد.
3- سوخت موجود در مواد منفجره هیچگونه تاثیری بر تیوپ نانل ندارند و نمی تواند آنرا خراب کند.
4- استفاده از سیستم نانل سبب حذف Misfire یا چالهای منفجر نشده می‎شود.
5- با بکارگیری سیستم نانل آسیب زدن به گل گذاری چال قبل از انفجار خرج اصلی را نداریم.
6- با استفاده از این سیستم کاهش انفجار هوا لرزش زمین و پرتاب سنگ را بدنبال داریم.
7- با بکارگیری سیستم نانل در معادن زیر زمینی تهویه بهبود می یابد.
8- برطبق مطالعات زمانی انجام گرفته خرجگذاری و بهم بستن مدار با رابط خوشه ای نانل خیلی سریعتر از فتیله اطمینان می‎باشد.
9- سیستم نانل باعث کاهش هزینه ها می‎شود.
10- اتصالات باید حتی الامکان از ترتیب شروع انفجار پیروی کنند زیرا در صورت آسیب دیدگی خط اصلی و قطع شدن مدار انفجار تا محل آسیب دیدگی بطور عادی عمل کرده و به بقیه مدار خسارت وارد می‎شود.
11- ازآنجا که واحدهای نانل ضد آب می‎باشد در چالهای آبدار میتوان از سیستم نانل استفاده کرد.
12- درمحیط هایی که گازهای قابل اشتعال در فضا پراکنده نمی باشد از فتیله انفجاری بعنوان خط اصلی آتش استفاده کنیم.
13- برای اتصال تیوپ نانل به فتیله ازگیره مخصوص استفاده می کنیم که باعث می‎شود تیوپ بطور عمود بر فتیله انفجاری قرار گیرد (حالتی که با گره زدن و یا استفاده از نوار چسب نمی توان به آن دست یافت)
14- در مدارهای انفجاری پلکانی کوچک می‎توان از زمان تاخیر اجتناب ناپذیری که ناشی از حرکت موج درطول تیوپ می‎باشد صرفنظر کرد و مدار را بصورت سری بست. ولی در مدارهای انفجاری بزرگ پلکانی نمی توان از این زمان تاخیر صرفنظر کرد و باید در طراحی این زمان را محاسبه کرد و مدار را به صورت موازی بست.
15- در انفجارات بزرگ زیرزمینی لازم است زمان تاخیر اجتناب ناپذیر ناشی از طول تیوپ را محسوب و در نظر گرفت.
16- هنگام استفاده از چاشنیهای NONEL UNIDET برای آتشباری در محیط های بسته و محدود مانند حفریات زیرزمینی باید دقت شود که جمع کل تاخیرهای سطحی از زمان تاخیر اصلی چاشنی که مثلا 475 یا 500 میلی ثانیه است تجاوز ننماید
17- با توجه به بازدهی مطلوبی که این سیستم دارد جا دارد که اکثر معادنی که در زمره ذخایرملی کشور محسوب میشود این سیستم را مورد بازنگری قرار داده و بکار گیرند.

فهرست منابع
منابع خارجی:
1- Peter p. Harvy; "THE USE ON NONEL PRIMADETS FOR BLASTING INITION AT THE MAGMA SUPRIOR MINE , SUPRIOR ARIZONA" Southwest Regional Bickford , co. las vegas, Nevada (1978).
2- K F EICK- General Managager; "Harmony Gold Mining Company Limited, Virginia , Orange Free State Republic Of South Africa (1990)
3- Charles M. Curtin; "NONEL PRIMADETS SAFETY AND SIMPLICITY IN A WORLD OF ELECTRICAL HAZARDS" Manager Of Sales Development Ensing Bickford Company Simsbury , Connecticut (1976)
4- Nitro Nobel; "NONEL User's Manual"
5- Nitro Nobel; "Plantes for NONEL Detoneator"
6- Nitro Nobel; "Product Catalogue" (1993)
منابع داخلی:
7- استوار، رحمت الله: آتشکاری در معادن (شناخت مواد منفجره حفرچال ، خرجگذاری) انتشارات دانشگاهی صنعتی امیرکبیر ، چاپ سوم (1375)
8- استوار، رحمت الله: آتشکرای در معادن (تئوریهای انفجار ، معادن روباز ، حفر تونل) انتشارات دانشگاهی صنعتی امیرکبیر، چاپ اول (1378)
9- استیک- الفسون مترجم: محمدی، محمدعلی: فن اوری مواد منفجره در ساختمان و معدن، شرکت خدمات استخراج و آموزش معادن ایران (1377)
10- فرامرزی: علرضا؛ بررسی مواد منفجره مصرفی در مجتمع مس سرچشمه وتحلیل نتایج انفجار پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه کرمان (1377)
11-افشار، جمشید؛ یادداشت ها و تجارب شخصی در بخش انفجار معدن گل گهر.
12- یادداشت ها و تجارب شرکت خدمات استخراج و آموزش معادن ایران نماینده رسمی نیترونوبل سوئد

NONEL GT/MS
شماره دوره
زمان تاخیر (میلی ثانیه)
فاصله زمانی (میلی ثانیه)
طول استاندارد فتیله (متر)
20-3
500-75
25
8/4، 8/7، 0/15
NONEL GT/T
شماره دوره
زمان تاخیر (میلی ثانیه)
فاصله زمانی (میلی ثانیه)
طول استاندارد فتیله (متر)
صفر (0)
12-1
20، 18، 16، 14
45، 40، 35، 30، 25
60، 55، 50
25
1200-100
2000-1400
6000-2500
–
100
200
500
8/7، 0/6

NONEL UNIDET
نوع
چاشنی
رابط
کد
U 450
U 475
U 500
UB 0
UB 17
UB 25
UB 42
زمان تاخیر میلی ثانیه
450
475
500
0
17
25
42
رنگ برچسب
سیاه/ زرد
قرمز/ زرد
سبز/زرد
زرد
آبی
قرمز
سبز
علامت

بسته بندی چاشنیهای داخل چال NONEL UNIDET
طول (متر)
بسته های آلومینیومی/ عدد
جعبه / عدد
0/3
8/4
0/6
8/7
0/12
0/15
0/21
0/27
10
10
10
10
10
10
5
5
150
100
100
70
50
40
30
25
طولهای دیگر قابل سفارش است.
بسته بندی رابط خوشه ای (6)
طول (متر)
بسته های آلومینیومی/ عدد
جعبه / عدد
8/4
0/6
2/10
10
10
10
100
70
50
طولهای دیگر قابل سفارش است.

بسته بندی استارتر (6)
طول (متر)
بسته های آلومینیومی/ عدد
جعبه / عدد
0/30
0/50
0/100
5
2
1
25
10
5
بسته بندی نانل GT/MS (6)
طول (متر)
شماره دوره
بسته های آلومینیومی /عدد
جعبه / عدد
0/3
8/4
0/6
8/7
0/12
0/15
0/21
0/27
20-3
20-3
20-3
20-3
20-3
20-3
20-3
20-3
10
10
10
10
10
10
5
5
150
100
100
70
50
40
30
25
طولهای دیگر قابل سفارش است.
بسته بندی نانل GT/T (6)
طول (متر)
شماره دوره
بسته های آلومینومی/ عدد
جعبه / عدد
4/2
0/3
6/3
2/4
8/4
4/5
0/6
6/6
8/7
60-0
60-0
60-0
60-0
60-0
60-0
60-0
60-0
60-0
10
10
10
10
10
10
10
10
10
200
150
100
100
100
100
100
100
70
طول های دیگر قابل سفارش است.
بسته بندی چاشنیهای سطحی NONEL UNIDET (6)
طول (متر)
نوع تاخیر
بسته های آلومینیومی/ عدد
جعبه / عدد

UB 0

8/1

20
200
4/2

10
150
8/4

10
100
0/6

10
100
8/7

10
70

UB 17

8/1

20
200
4/2

10
150
8/4

10
100
0/6

10
100
8/7

10
70

UB 25

8/1

20
200
4/2

10
150
8/4

10
100
0/6

10
100
8/7

10
70

UB 42

8/1

20
200
4/2

10
150
8/4

10
100
0/6

10
100
8/7

10
70

ا

ا