موضوع :
بررسی تاثیر عوامل مختلف در ایجاد فرسایش بادی خاکهای ریزدانه
گردآورنده :
رشته جغرافیای طبیعی(ژئومورفولوژی)
استاد محترم :
بررسی تاثیر عوامل مختلف در ایجاد فرسایش بادی خاکهای ریزدانه
چکیده
یکی از مشکلاتی که بشر از آغاز زراعت بر روی زمین با آن مواجه بوده، فرسایش سریع خاکها می باشد. فرسایش خاک هنوز هم در آمریکا و بسیاری از مناطق حاره ای و نیمه خشک دنیا از معضلات به شمار می رود و در کشورهایی که آب و هوای معتدل دارند _ از جمله انگلستان، بلژیک و آلمان _ به عنوان یکی از مسایل خطرناک تلقی می شود. این مشکل در ایران که بخش وسیع آن را کویر ها در بر گرفته اند و خاک از پوشش مناسبی برخوردار نیست بسیار بارز و چشمگیر است. دخالت نادرست انسان در طبیعت ،به خصوصی در سده های اخیر ،باعث شده است که محققان علوم طبیعی ، خبر از بازشدن مبحث جدیدی فراروی بشر در حال توسعه به نام "تغییرات اقلیمی " بدهند .دخالت گسترده انسان در محیط زیست گیاهی وجانوری دارای اثرات پنهان بسیاری است که امروزه به تدریج در حال نمایان شدن هستند .
ازطرف دیگر ،استفاده روز افزون از سوخت های فسیلی باعث تشدید نوسانات اقلیمی شده است ، به گونه ای که به نحو بارزی دوره های خشکسالی افزایش یافته اند. در کشور ما چند سالی است پدیده ی گرد وغبار در مناطق وسیعی ،به خصوص مناطق واقع در جنوب غرب ، باعث ایجاد نگرانی هایی شده است . بادیکی از عوامل مهم فرسایش خاک در مناطق خشک ونیمه خشک محسوب می شود که به دلیل محدودیت پوشش گیاهی دراین نواحی ،قادر است بر اثر کاوش ،ذرات قابل انتقال خاک را باخود حمل نموده ومنجربه ایجاد فرسایش بادی گردد. فرسایش بادی از مهمترین فرایند های بیابان زایی در مناطق خشک ونیمه خشک محسوب می شود .در این مقاله روش های آشنایی با فرسایش و بررسی تاثیر عوامل مختلف در ایجاد فرسایش بادی خاکهای ریزدانه مورد بحث قرار می دهد
کلمات کلیدی: فرسایش ، تغییرات اقلیمی، نوسانات
مقدمه:
1-طرح مسئله :
خاک ماده پر ارزشی است .زندگی انسان وبسیاری از موجودات زندهءدیگر بدون وجود خاک ، ناممکن به نظر می رسد . از آنجا که طبق نظریه بنت (bennet ) فرایند تشکیل خاک بسیار آهسته است وتشکیل یک سانتیمتر آن به 100تا1000 سال زمان نیاز دارد .
باید در بهره برداری از خاک ونگهداری از آن دقت های لازم را به عمل آورد. خاک محصول نهایی هوازدگی ونتیجه تخریب فیزیکی وشیمیایی سنگها همراه با تجمع باقیمانده های در حال فساد جانداران است که لایه ای را بین سنگ بستر وهواکره تشکیل می دهد. خاک متشکل از موادمعدنی (غیر آلی )ومواد آلی است. البته حداقل 80 درصد خاک را مواد معدنی حاصل از هوازدگی سنگها تشکیل می دهد . کوارتز ،کانیهای رسی وترکیبات عناصری چون پتاسیم ،فسفر و نیتروژن مهمترین مواد معدنی موجود در خاک اند. خاکها عموماًدارای هوا و آب نیز هستند. در کشور ما چند سالی است که پدیده ی گرد وغبار در مناطق وسیعی ،به خصوص مناطق واقع در جنوب غرب ، باعث ایجاد نگرانی هایی شده است .
2-هدف تحقیق:
• آشنایی با معنای واقعی فرسایش و مراحل مختبف فرسایش
• آشنایی با نیروی فرساینده به نام بادوچگونگی فرسایش آن
• شناسایی مناطق تخت تاثیر فرسایش بادی (برداشت ،حمل ،رسوب)
• میزان فرسایش سالیانه زمین ها توسط فرسایش بادی
• عوامل ایجاد فرسایش بادی و گرد و غبار
• عوامل تشدید کننده فرسایش بادی
• کانون های بحران
• نحوه کنترل فرسایش بادی
3- روش تحقیق:
روش تحقیق در این پژوهش ،استفاده ازروش های کتابخانه ای است
4-اهمیت و ارزش پژوهش:
مواردی که درمقدمه مطرح شد ،نمودی از وضعیت مشکل ساز این پدیده است زیرا از یک طرف باعث ایجاد فرسایش خاک از بین رفتن بهترین منابع حیاط واز طرفی باعث آلودگی محیط زیست می شود
1.فرسایش
فرسایش که به آلمانی Abtrage و به فرانسه و انگلیسی Erosion گفته می شود، از کلمه لاتین گرفته شده و عبارت است از فرسودگی و از بین رفتن مداوم خاک سطح زمین( انتقال یا حرکت آن از نقطه ای به نقطه دیگردر سطح زمین) توسط آب یا باد. از آغاز پیدایش کره زمین، باد و باران قشر سطحی آن را شسته یا از جا کنده و اجزای آن را از نقطه ای به نقطه دیگر حمل کرده است. به این تریتب بستر نهرها، مخروط افکنه ها و دلتای رودخانه ها بعضی از چاله ها و خلاصه تپه های شنی به وجود آورده و در نتیجه سطح زمین تدریجا دچار تغییر شکل شده است. فقط در سایه حمایت پوشش نباتی ( درختان یا سایر گیاهان انبوه ) بوده که فرسایش بسیار کند شده و تعادلی در تشکیل و فرسایش خاک ایجاد گردیده است. این تعادل
مساعد که تحت تاثیر شرایط طبیعی حکمروا شده بود، از زمانی که بشر زمین را به منظور تهیه محصول و بدست آوردن غذا و دیگر مایحتاج خود، مورد کشت و زرع قرار داد یا از آن به عنوان مرتع استفاده کرد، بر هم خورد و زمینها در معرض فرسایش شدید و سریع قرار گرفت. بنابراین، فرسایش قبل از آن که زمین مورد بهره برداری انسان قرار گیرد نیز اتفاق می افتاده ( فرسایش طبیعی ) ولی از وقتی که انسان در آن به کشت و زرع، دامداری و غیره مشغول شده، باعث فرسایش بیش از حد ( فرسایش سریع و شدید ) خاک شده است. انسان، ابتدا به فرسایش خاک و مسایل ناشی از آن توجهی نداشته است ولی افزایش سریع جمعیت و همچنین عدم توجه به بهره برداری صحیح از زمین، سبب شد که انسان در روی دامنه های پرشیب و ارتفاعات زیاد نیز کشت و زرع کند و برای سیر کردن احشام خود، مراتع را هم بیش از حد و بی موقع مورد چرا قرار دهد.
این عملیات او سبب شد که خاک مقاومت خود را از دست بدهد و بر اثر باران های شدید و آبیاری بی رویه و بادهای تند، بشدت فرسایش یابد، به طوری که زمین بر اثر فرسایش، در بسیاری از موارد حاصلخیزی خود را از دست داده یا بکلی ویران شد. این وضع سبب شد که انسان متوجه شود که چگونه با اعمال بی رویه خود موجب فرسایش و نابودی خاک شده است.
فرسایش خاک، با اینکه در آغاز کمتر احساس می شود، ولی با گذشت زمان اهمیت تخریبی آن بحدی زیاد می شود که ممکن است پس از چندین سال مثلاً در دوره یک نسل که سی سال فرض شود، خاکی به عمق حدود 30 سانتیمتر از سطح زمین معدوم گردد. جبران خاک فرسایش یافته، برای طبیعت بویژه در مناطق خشک که شرایط برای تشکیل خاک بسیار نامساعد می باشد بسیار دشوار و طولانی است.
از این رو بخصوص ساکنان مناطق خشک باید در حفظ و جلوگیری از فرسایش آن سعی و همت بیشتری مبذول دارند زیرا به طورطبیعی در این مناطق، هم فرسایش شدید تر است و هم همان طور که ذکر شد، امکان تشکیل خاک کمتر می باشد.
طبق محاسباتی که صورت گرفته است، به طور کلی برای تشکیل یک سانتیمتر خاک 500 تا800 سال زمان لازم است، و اگر حساب کنیم که خاک زراعتی 25 سانتیمتر عمق داشته باشد پس این ضخامت خاک، طی 20 هزار سال کار مداوم طبیعت بوجود آمده است .
با از دست رفتن این خاک به وسیله یک عامل مخرب نظیر سیل یا بی مبالاتی زارع و غیره به صورت فرسایش، در حقیقت زحمت چندین هزار ساله طبیعت برای بشر هدر می رود و تازه هزاران سال دیگر هم وقت لازم است، تا شاید خاک از دست رفته، جبران گردد. علت عمده اختلافاتی که از نظر فرسایش بین نقاط خشک و مرطوب وجود دارد، پوشش گیاهی زیاد در نقاط مرطوب است که نقش عمده ای در حفظ خاک ایفا می نماید. در مناطق جنگلی و نقاطی که نباتات مرتعی سطح خاک را پوشانیده اند عوامل فرسایش کمتر تاثیر می کند. در این مناطق، آبهای باران و برف توسط گیاهان در زمین نگهداری می شود. پوشش گیاهی، خاک را در مقابل فرسایش بادی حفظ می کند.
2. مراحل مختلف فرسایش
فرسایش خاک توسط باد خواه عادی باشد یا سریع، دارای سه مرحله است ؛
الف – مرحله کنده شدن خاک از جای خود : در این مرحله، ابتدا خاکدانه ها بر اثر از بین رفتن هوموس و کلوییدهای خاک چسبندگی خود را از دست می دهد و از هم می پاشد، در نتیجه خاک آماده فرسایش می گردد. در چنین وضعی، خاک سطح الارض که حاصلخیزترین قسمت خاک است، به طور ناگهانی با تدریج به وسیله آب یا باد از جای خود کنده می شود. پس از فرسایش خاک رویی، خاک غیر حاصلخیز زیری یا سنگ مادر آن ظاهر می گردد.
ب – مرحله حمل یا انتقال خاک به وسیله آب یا باد : چون ذرات چسبندگی خود را از دست داده است نمی تواند در مقابله جریان های شدید آب ها یا بادهای تند مقاومت کند، درنتیجه از جای خود کنده می شود و به نقطه دیگری منتقل می شود. در مورد فرسایش آبی معمولاً مواد از منطقه مرتفع تر به محل پست تر منتقل می شود.
ج – مرحله تجمع و انباشته شدن مواد : بادرفتها ( موادی که توسط باد حمل می شود ) هر جا به مانعی) گیاه، دیوار، سنگ و غیره ) برخورد کند فورا بر روی زمین می افتد. و در همانجا بر روی هم انباشته می شود. این مواد در شرایط فوق العاده تشکیل تپه های بزرگ و حتی توده های عظیم شنی یا ماسه ای شبیه کوه را می دهد، مانند توده های عظیم ماسه ای جنوب شرقی ایران که با ارتفاع حدود 200 متر سطحی به طور متوسط 162 کیلومتر در 52 کیلومتر را اشغال کرده است. آبرفتها ( رسوباتی که توسط آب حمل می شود ) بتدریج که از شدت جریان آب و شیب زمین کاسته می شود از حرکت باز می ماند و در سطح زمین رسوب می کند. ( ابتدا ذرات درشت تر و بعد ذرات ریزتر ) در بعضی موارد تجمع مواد آبرفتی بقدری زیاد است که یک طبقه رسوبی قابل توجهی را تشکیل می دهد. همان طور که قبلا هم ذکر شد فرسایش موجب تخریب و نابودی خاک می شود ولی نباید فراموش کرد که بسیاری از خاکهای خوب کشاورزی هم رسوبات حاصل از فرسایش است. و بدیهی است که برای تشکیل یک چنین رسوبات حاصلخیز، باید خاک هکتارها زمین که چندین برابر سطح تشکیل شده می باشد نابود شود.
3.با د
باد یکی از عوامل تغییر سیمای زمین به ویژه در نواحی خشک وبیابانی است. در بیابانها بارندگی کم ورستنیها پراکنده ومحدودند.به همین جهت سطح زمین بیشتر در معرض فرسایش باد قرار می گیرد وآثار فرسایشی ورسوبی باد بهتر از هرجای دیگر نمایان است . ولی بیابان ها تنها قلمرو فعالیت باد نیست .باد در مناطق دیگر،ازجمله مناطق قطبی ،سواحل دریاها ، نواحی کوهستانی وحتی در مناطق معتدل ومرطوب،در کنار سایر عوامل طبیعی فعال است.گرچه باد عامل زمین شناسی مهمّی است ولی در مقایسه با آب ویخ نقش کوچکتری درتغییرات سطح زمین دارد . بادها ازنظر شیمیایی تاثیری بر سنگها ندارند وقادر به انحلال کانی ها نیستند وبه علاوه ،قدرت فرسایش وتوان حمل آنها بسیار کمتر از رودها ویخچالها ست.
ذراتی که به وسیله بادها به حرکت درمی آیند شامل دو بخش بار بستری وبار معلق است .ذراتی که در سطح یا نزدیک سطح زمین وبراثر غلطیدن یاجهشهای متوالی به جلو رانده می شوند ،"بار بستری"وذرات دانه ریزی که باد قادر است به صورت معلق در هواحمل کند ،"بارمعلق"خوانده می شوند. چگالی خیلی کمتر هوا نسبت به آب و یخ ،موجب می شود که باد در حمل رسوبات خیلی کمتر از رودها ویخچال موثر باشد . در نتیجه ،در سرعت های یکسان ،باد قادر به حمل ذرات دانه ریزتری است .ذراتی که به صورت بار بستری جابه جا می شوند اکثراًدر حد ماسه اند.ذرات ماسه به ندرت ممکن است خیلی از زمین بلند شوند . ذرات دانه ریزتر (معمولاً کوچکتر از02/0میلیمتر )می توانند به صورت معلق جابه جا شوند ،ذرات دانه ریز گرد وغبار ممکن است مدتهای طولانی در هوا معلق باقی بمانند.
4. حمل ذرات ریز توسط باد
مواد دانه ریزی که به صورت معلق توسط بادها جابجا می شوند،غالباًبه فاصله کمی از منشاء خود دوباره در سطح زمین رسوب می کنند .ولی گاهی بادهای قوی قادرند این ذرات را مدتهای طولانی در هواکره نگهدارند ودر فواصل دوری برجای بگذارند . پس از فوران آتشفشان کارکاتوا نزدیک جزیرهجاوه در اندونزی به سال 1883میلادی ،خاکستر های دانه ریز آتشفشانی چند سال در لایه های فوقانی هواکره باقی ماندند و چند بار به دور زمین چرخیدند ودر نقاط دوردستی مانند اروپای غربی به زمین نشستند.
5. سایش ما سه ای
برخورد مواد باد با سطح خام وسنگ موجب فرسایش آنها می شود . روشن است که باد ، خاکها ورسوبات راخیلی آسانتر از سنگهای سخت ویک پارچه می فرساید.در واقع باد به تنهایی اثر چندانی بر سطح سنگها ندارد ولی ذراتی که به وسیله باد ها حمل می شوند بابرخورد مداوم به سنگها وموانعی که در سر راهشان قرار دارند،موجب سایش آنها می شود .چون عمل سایش بیشتر به وسیله ذرات ماسه انجام می گیرد ،به آن سایش ماسه ای می گویند.
6. قطعات باد ساب
به این ترتیب در تکه سنگهای پراکنده در سطح زمین بر اثر برخورد مداوم ذرات ماسه در یک یا چند جهت ،ممکن است سطح یا سطوح صافی ایجاد شود . برحسب شرایط، سطح سنگها ممکن است شیاردار ،نقطه نقطه یا صیقلی شود . سنگ یا تکه سنگی زا که تحت اثر بادی قرار گرفته باشد اصطلاحاً "باد ساب "می گویند.
فرسایش بادی در نواحی بیابانی گاهی موجب پیدایش شیار های عمیقی در رسوبات نرم می شود ،که به آنها شیارهای "باد کند"وتیغه های بین آنها را "یاردا نگ" می گویند.در قسمت هایی از دشت لوت در شرق کرمان ،باد رسوبات نرم رسی وگچی شیار هایی به همق 80متر حفر کرده است .
7- عوامل ایجاد فرسایش بادی و گرد و غبار
1-رسوبات آبرفتی و سیلابی
همانطور که دکر شددشت های مرکزی و جنوبی ایران پوشیده از رسوبات آبرفتی که این گونه خاکها خود مستعد فرسایش بادی هستند
2-عاری بودن کانون های فرسایش بادی از پوشش گیاهی ورشد بیابان زایی
یکی از عوامل اصلی ایجاد فرسایش بادی ،به اصطلاح لخت بودن زمین است.از آن جا که مناطق مرکزی و جنوبی ایران گرم وخشک وعاری از هرگونه پوشش گیاهی است ،شرایط را برای فرسایش محیا می کند.
3-فرسایش آنتروپیک
.دخالت گسترده انسان در محیط زیست گیاهی وجانوری دارای اثرات پنهان بسیاری است که امروزه به تدریج در حال نمایان شدن هستند . که باعث تغییرات زیست محیطی شده است
8- عوامل تشدید کننده فرسایش بادی
· هرچه وسعت اراضی که در معرض فرسایش بادی است بزرگتر باشد تعداد دفعاتی که ذرات با زمین برخورد خواهند داشت بیشتر خواهد بود ودرنتیجه میزان فرسایش بادی وحمل رسوب زیادتر خواهد بود
· همچنین با فزایش قدرت ساییدگی سطح زمیین به تدریج زبری سطح زمین از بین می رود که این خودکمک به تشدید فرسایش می کند.
· پدیده فرسایش را می توان در رخساره های مختلف مشاهده کرد.
· تشدید تدریجی فرسایش بادی هم در بعد زمانی ومکانی انجام می گیرد از نظر بعد زمانی میزان رسوب حمل شده در حین حرکت یک باد به مرور افزایش می یابد و از نظر بعد مکانی میزان رسوب قابل فرسایش از منطقه برداشت به تدریج افزایش می یابد.
· میزان ته نشینی ذرات بستگی به تلاطم باد دارد 0
8- کانون های بحران
1) بادهایی که دردوره گرما از اقیانوس هند وهندوستان می آیند ،رطوبت رادر هندوکش برجا گذاشته وبادهایی رادر مرکز ایران مرکز پرفشار تشکیل مدهند که ایجاد فرسایش بادی می کند .
2) بادهایی که در پاییز وزمستان وبهار به وجود می آیند ،روی کلاهک قطبی ایجاد شده اندودما افت یافته ورطوبت خود را ازدست داده اند ودرمناطق جنوبی و خوزستان ایجاد فرسایش می کنند.
3) از برخورد این باد ها باد های 120روزه ایجاد می شود .از اردیبهشت تا مرداد و گاهی تا شهریور به همراه گرد وغبار شدید می ورزد.
9- میزان فرسایش سالیانه زمین ها توسط فرسایش بادی
· منطقه برداشت 13میلیون هکتار
· مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی 6 /23 میلیون هکتار
· رسوب گذاری 6 /4
· منطقه حمل 7میلیون هکتار
10- شناسایی مناطق تخت تاثیر فرسایش بادی (برداشت ،حمل ،رسوب)
به طور کلی در سطح کشور 137 منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی در14استان شناسایی شده است .به طور کلی 82 شهرستان تحت فرسایش بادی بوده و مناطقی که در این شهر ها تحت تاثیر فرسایش بادی هستند به 146منطقه مورد شناسایی قرار گرفته اند .
هدف ازاین طرح شناسایی مناطق برداشت ،حمل ،رسوب گذاری فرسایش بادی است .شناسایی کانون های بحران و براورد خسارت ناشی از ان همچنین تعیین سطح فعالیت های اجرایی درگذشته در رابطه با تثبیت ماسهو دانه های ریز روان و بیابن زدایی است
11- نحوه کنترل فرسایش بادی
بیابان ها به دو گروه " ساحلی " و " داخلی " تقسیم می شوند .
در حال حاضـر فرسـایش بادی و هجوم ماسه های روان به تاْْْسیسات اقتصادی و منابع زیستی یکی از مهمترین مصادیق بیابانزدایی در کشور محسوب می شود . در این راستا به منظور کنترل فرسایش بادی بویژه تثبیت ماسه های روان فعالیتـهای گسـترده ای انجام شده است . این فعالیتـها از طریق اقدامات بیولوژیک مثل نهالـکاری و بذر کاری و بذر پاشـی و فیزیکوشیمیایی مثل مالچ پاشی با استفاده از مواد نفتی انجام شده است . انجام عملیات مالچ پاشـی یکی از دشوارترین و پرهزینه ترین پروژه های تثبـیت ماسـه های روان است . هزینه های عملیات مالچ پاشی در حال حاضر بدون حساب ارزش مالچ تحویلی از سوی پالایشگاه های شرکت نفت رقمی بالغ بر 5 میلیون ریال در واحد سطح ( هکتار ) در نظ ـر گرفته شـده. از طرفی کارکرد مالچ نفتی در واقع جلوگیری از حرکت تپه های ماسه ای به طور موقت و تا استقرار عملیات بیولوژیک می باشد .
12- بطور کلی انجام عملیات کنترل فرسایش بادی در ایران با استفاده از روشهای زیر انجام می شود:
اقدامات بیولوژیک
استفاده از مالچ
احداث سازه
اقدامات بیولوژیک منطقی ترین ، موثرترین و پایدارترین روش در جهت تثبیت و کنترل پایدار فرسایش بادی می باشد . در این روش با استفاده از شیوه هـایی چون بذرکاری ، بذرپاشی ، قلمه کاری ، نهالکاری نسبت به ایجاد پوشش گیاهی و در نهایت کنترل فرسایش بادی لقدام می شود .
کاربرد مالچ در واقع شـامل ایجاد پوششی در سطح اراضی حساس به فرسایش به منظـور ممانعت از تاْثیر عامل فرسایش بر آن می باشد . در کشور ایران استفاده از مالچهای نفتی ، مالچ سنگریزه ای و مالچ رسی در کنترل فرسایش بادی و تثبیت ناهمواریهای ماسه ای کاربرد داشته است . استفاده از انواع سازه چون احداث بادشکن و احداث کانال رسوب گیر از دیگر روشهای کنترل فرسایش بادی می باشـند .
لازم به ذکر است روشهای استفاده از مالچ و نیز احداث سازه که بطور کلی روشهای فیزیکـوشیمیایی نامیده می شوند ، غالباُ زمانی کاربرد دارند که یا شرایط موجود در عرصه آنچنان سخت باشد که نتوان بطور مستقیم از روش تثبیت بیولوژیکی استفاده کرد و یا نیـاز به بالابردن راندمـان و میزان موفقیت فعالیتـهای بیولوژیک مطرح باشد . در این شرایط اقـدام به استفاده تلفیقی از روشهـای بیـولوژیک و فیزیکوشیمـیایی می گردد .
نتیجه گیری
بطوریکه ملاحظه می شود ، سطح زیادی از کانونهای بحرانی فرسایش بادی ( 83/72 درصد ) و به تبع آن خسارتهای عمده آنها در کشور ناشی از منطقه برداشت و حمل است . این در حالی است که عمده فعالیتهای بیابانزدایی و مقابله با فرسایش بادی در کشور در سـنوات گذشته با اسـتفاده از مالچ پاشی و کشت گونه های بومی مناطق مختلف کشور ، در متطقه رسوبگذاری به انجام رسـیده است . با عنایت براینکه شرایط اکولوژیکی و ادافیکی منطقه برداشت به گونه ای است که امکان موفقیت بیولوژیکی فعالیتهای بیابانزدایی با سهولت و سرعت بیشتر و هزینه کمتر فراهم می گردد ، بنـابراین با توجـه به طرح شناسایی کانونهای بحرانی فرسایش بادی باید استفاده از مالچ و کشت گونه های گیاهی ماسه پسند مشابه در مناطق برداشت و حمل ماسه در دستور کار ادارات کل منابع طبیعی استانهای بیابانی قرار گیرد با تثبیت نقاط برداشت ، از تغذیه تپه های ماسه ای جلوگیری شده ، بنابراین می توان انتظار داشـت که تا حد زیادی از معضل فرسایش بادی و خسارات ناشی از آن در کشور کاسته شود .
1 ـ طرح تثبیت فیزیکوشیمیایی کانونهای فرسایش بادی با پروژه های :
· مالچ پاشی با استفاده از مالچ های نفتی ، رس ، سنگریزه و …
· احداث بادشکن غیرزنده روی تپه های ماسه ای
· احداث مانع و خندق رسوبگیر در مناطق برداشت و حمل ماسه
2 ـ تقویت حضور ومشارکت مردم و دستگاههای موثر و متاثر در بیابانزدایی
3 ـ تبادل تجارب و استفاده از ظرفیتهای ملی ، منطقه ای و بین المللی در تهیه و اجـرای پروژه های مشترک بیابانزدایی . 4–جلوگیر ی از دخل وتصرف در حریم رود خانه ها
منابع ومراجع:
1. غلامرضا زهتابیان -محمدرضا جوادی – حسن احمدی -حسین آذریوند" بررسی اثر فرسایش بادی در افزایش شدت بیابان زایی و ارائه مدل نطقه ای بیابن زایی در حوزه آبخیز ماهان"پژوهش وسازندگی در منابع طبیعی شماره73،زمستان 1385
2. ملیحه پور علی -عبدالحکیم تقی زاده "بررسی علل ومنشاء ایجاد گرد وغبار در استان خوزستان"
3. حسن آذررخش "فرسایش و عوامل موثر درآن"کارشناس دفتر مطالعات پایه منابه آب
4. حمید خیرالدین -مرضیه قمشیون -امیر حسین هاتفی -محمد نجیم چشمدیری "نحوه شکل گیری فرسایش و ارزیابی نقش مدیریت اراضی در فرسایش خاک "
5. فرهاد ذوالفقاری -علیرضا شهریاری -اکبر فخیره -سهیلا نوری -علیرضا راشکی -حسن خسروی "بررسی تاثیر معیار های خاک و فرسایش بادی در بیابان زایی منطقه سیستان به کمک GIS"
6. ابولقاسم قائدی" پیش بینی سرعت و جهت بادهای فرساینده در ایران"پردیس کشاورزی ایران
7. دکتر مهرزاد مستشاری" پروژه تثبیت شن های روان ( مالچ پاشی )" پردیس کشاورزی ایران