اقتصاد مهندسی پیشرفته – تورم

1
تورم (INFLATION)
اقتصاد مهندسی پیشرفته

2
فهرست موضوعی
مفهوم و تعریف تورم
انواع تورم و علت های آن
آثار تورم
اندازه گیری تورم
تورم ونرخ بهره
چگونگی برخورد با تورم در بررسی های اقتصادی

3
مقدمه
زمان جنگ جهانی دوم ، می توانستید :
نان را بین 10 تا 15سنت ، ماشین را کمتر از 1000 دلار و یک خانه را حدود 5000 دلار خریداری کنید .

اما در حال حاضر این قیمت ها چگونه تغییر کرده اند؟

4
مقدمه
در کشورمان هر ساله :
قیمت ها رو به افزایش هستند .
قدرت خرید مردم کم می شود .
ارزش پول ثابت نمی ماند .

این امر چگونه توجیه می شود ؟

5
(Inflationتورم (
تعریف های مختلفی از تورم وجود دارد که همه آنها تقریباً بیانگر یک موضوع هستند:

تورم عبارت است از افزایش دائم و بی رویه سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات که در نهایت به کاهش قدرت خرید و نابسامانی اقتصادی می شود.

6
انواع تورم
عموما تورم را به سه نوع تقسیم مى کنند :

تورم خزنده (آرام یا خفیف)
تورم شدید (تورم شتابان یا تازنده)
تورم بسیار شدید (تورم افسار گسیخته، فوق تورم)

7
انواع تورم
تورم خزنده (آرام یا خفیف) :
به افزایش ملایم قیمت ها گفته می شود.
در تورم خفیف , افزایش قیمت بین 1 تا 6 درصددر سال است .
تورم شدید (شتابان یا تازنده) :
در این نوع تورم آهنگ افزایش قیمت ها تند و سریع است.
افزایش قیمت بین 5تا 25 درصد در سال ذکر شده است .

8
انواع تورم
تورم شدید (تورم شتابان یا تازنده) :
این نوع تورم شدیدترین حالت تورم به شمار مى رود.
معیار تورم بسیار شدید را 50 درصد در ماه یا دو برابر شدن قیمت ها در مدت شش ماه و … بیان داشته اند.
اما دسته بندی های کوچکتری نیز وجود دارند …

9
علت های عمده تورم
دلایل بسیاری از تورم ها را می توان ، تحت دسته بندی های زیر بیان نمود :
تورم کشش – تقاضا (Demand-pull inflation)
تورم فشار – هزینه (Cost-push inflation)
تورم و پول (Inflation and money)

10
تورم کشش – تقاضا
یکی از دلیل های اصلی تورم :
افزایش بیش از حد تقاضا
با رشد سریع تقاضا ، قیمت ها افزایش می یابند .
عواملی مثل مهاجرت به داخل کشور ، رشد جعیت و … می توانند سبب افزایش تقاضا شوند .

fig
O
خروجی
AS
AD1
P1
Q1
تورم کشش – تقاضا
قیمت

fig
O
AS
AD1
P1
Q1
AD2
تورم کشش – تقاضا
خروجی
قیمت

fig
O
AS
AD1
P1
Q1
AD2
P2
تورم کشش – تقاضا
خروجی
قیمت

14
تورم فشار – هزینه
زمانی اتفاق می افتد که :
هزینه های شرکت ها افزایش یابد .
در نتیجه :
افزایش قیمت های شرکت ها

افزایش هزینه ها ، تورم را به بالا تر شدن سوق می دهند.

15
منابع افزایش هزینه ها
دولت :
تغییر در نرخ مالیات ها
مالیات بستن بر نفت و سوخت
تغییر در نرخ بهره

محاصره اقتصادی

16
منابع افزایش هزینه ها
افزایش دستمزد ها
دستمزد ها نسبت قابل توجهی از هزینه های شرکتها هستند .
خارج
تغییر نرخ ارز می تواند هزینه های شرکت را افزایش دهد.

fig
تورم فشار – هزینه
O
AS1
AD
P1
Q1
خروجی
قیمت

fig
O
AS1
AD
P1
Q1
AS2
تورم فشار – هزینه
خروجی
قیمت

fig
O
AS1
AD
P1
Q1
AS2
P2
تورم فشار – هزینه
خروجی
قیمت

20
تورم و پول
بسیاری از دانشمندان معتقدند که :
اصلی ترین دلیل تورم ، رشد بیش از حد عرضه ی پول است .
چرا که با افزایش حجم پول در گردش ،قیمت ها بالا می روند
! control the money supply to control inflation

21
Costs of Inflation

چه کسی بهای تورم را می پردازد؟

تنها افراد ؟

نه ، کل اقتصاد !!!

22
زیان های تورم
عدم قطعیت (Uncertainty ) :

عدم میل شرکت ها به سرمایه گذاری
عدم میل مردم به خرج کردن

نتیجه : کاهش سطح بلند مدت رشد اقتصادی

23
زیان های تورم
توزیع مجدد درآمد (Income redistribution ) :

در مورد افراد ی مثل بازنشسته ها که درآمد ثابتی دارند
حتی در مورد شاغلان حقوق بگیران
نتیجه : کم ارزش شدن درآمد افراد

24
زیان های تورم
ضعف در قدرت رقابت ( Competitiveness ):
افزایش بیشتر قیمت به نسبت کشور های خارجی
کاهش قدرت رقابت کالاها و کاهش تقاضای آن ها
نتیجه : اثر منفی بر روی تعادل درآمد ها و هزینه ها

25
زیان های تورم
هزینه های منوها (Menu costs ) :

اصطلاحی عمومی در مورد هزینه های نامطلوب
هزینه های ناشی از تغییر لیست ها ، چاپ مجدد منوها و…

نتیجه : متحمل شدن هزینه های اضافی

26
سایر زیان های تورم
بی ارزش شدن پول وام دهندگان
کاهش قدرت خرید مردم و تنزل کیفیت زندگی آن ها
سودآور شدن فعالیتهای واسطه گری که تخصیص ناکارامد منابع را نتیجه خواهد داد .
و …

27
منحنی فیلیپس
منحنی رابطه ی بین تورم و بیکاری را بیان می کند.
این رابطه بر اساس بررسی تغییر سطوح دستمزد وبیکاری بدست آمد .
بر این اساس ،تعادلی بین تورم و بیکاری است .
بدین صورت که رابطه عکس دارند .

28
منحنی فیلیپس

29
پدیده stagflation

30
منحنی فیلیپس
اما در دهه ی 70 همزمان تورم و بیکاری بالا رفتند !!!
) stagflation (

Friedman به جستجوی دلیل ابن امر پرداخت .

در مورد تورم مورد انتظار ، چندین منحنی وجود دارد .
( expectations-augmented Phillips Curve )

31
جنبه های مثبت تورم
تورم همواره مضر نیست ، گاهی عده ای سود می برند :
معمولا با وجود تورم،برنامه های اساسی اقتصادی شکل می گیرد.
قرض گرفتگان سود می کنند .
تورم در حد کم (2-3%) نه تنها مضر نیست بلکه نشانه توسعه اقتصادی آن کشور نیز می تواند باشد .
دولت مالیات بیشتری دریافت می کند .

32

نرخ تورم در برخی کشورهای صنعتی

fig
UK

fig
UK

fig
UK
EU 15

fig
UK
EU 15
USA

fig
UK
EU 15
USA

fig
UK
EU 15
Japan
USA

fig
UK
EU 15
Japan
USA

40
تورم متوسط در جهان

41

42
اندازه گیری نرخ تورم
برای اندازه گیری تورم ، متوسط تغییرات هزاران کالا بدست می آید .
برای اندازه گیری ، از شاخص های قیمت استفاده می شود .
پیش بینی و اندازه گیری نرخ تورم بسیار مشکل است .

43
روش های اندازه گیری نرخ تورم
روش های معمول عبارتند از :

شاخص قیمت مصرف کننده (CPI)
شاخص قیمت عمده فروشی (WPI)
شاخص قیمت مطلق (IPI)
شاخص های قیمت برای یک صنعت خاص

44
شاخص قیمت مصرف کننده(CPI)
معمول ترین شاخص جهت اندازه گیری تورم است .
براساس قیمت جاری کالا ها وخدمات مورد استفاده خانوارها ، سبد بازار (MARKET BASKET) ،در مقایسه با سال مبنا بدست می آید .
این کالا ها شامل گستره ی زیادی هستند وبه دسته های مختلفی تقسیم می شوند .

45
محاسبه ی CPI
سبد کالا ها وخدمات مورد استفاده ی خانوارهای متوسط لیست می شود . به عنوان مثال : خوراک ، پوشاک و …
قیمت اقلام در سال اول (مبنا) ذکر می شود .
به هر یک از اقلام وزن داده می شود .
قیمت نسبی کالا های سبد برای هر ماه بدست می آید :
قیمت نسبی = [) قیمت جاری (/(قیمت پایه)] x 100

46
محاسبه ی CPI
قیمت نسبی در وزن اقلام ضرب می شود .
سپس :
CPI =) (جمع حصلضرب قیمت نسبی دروزن ها /(کل وزن ها)

و اما …

نرخ تورم = [ ( جاریCPI – قبلیCPI )/ قبلیCPI ] x 100

47
نمونه ای از جدول CPI

48
در مورد توربین

49
شاخص قیمت برای کامپیوتر

50
مشکلات و ضعف های CPI
ضعف در برخورد با کالاهای تازه به بازار آمده
عدم در نظرگرفتن کالاهای جانشین و مشابه
مشکل در به حساب آوردن مناطق روستایی
مشکل درتعیین وزن ها
مشکل در تعیین سبد بازار

51
نسبت به تغییر سبد بازارCPI تغییرات

52
سایر روش های اندازه گیری
شاخص قیمت عمده فروشی (WPI) :
تورم در سطح عمده فروشی اندازه گیری می شود .
خدمات در نظر گرفته نمی شوند .
شاخص قیمت مطلق (IPI) :
– اثر تغییر قیمت روی تولید ناخالص ملی را نشان می دهد.
– نرخ بدست آمده تقریبا با CPI یکسان خواهد بود .

53
محاسبه روند قیمت ها در چند سال
شاخص ها برای بدست آوردن روند قیمت ها نیز به کارمی آیند .

54
تورم و نرخ بهره
می دانیم ، بهره هزینه استفاده از سرمایه است .
اگر بخواهیم 1000$ وام بدهیم ، در شرایط بدون تورم ، دریافت 50$ سود در پایان سال ، شاید مطلوب باشد .

اما اگر نرخ تورم 50% باشد چه؟؟؟

55
تورم و نرخ بهره
اگر نرخ تورم 50% باشد ، جهت حفظ قدرت خرید سرمایه حداقل باید ، 1500$ در کنار سود مورد نظر دریافت شود .
یعنی باید به دنبال نرخ بهره موثری حدود 55% باشیم تا مانند حالت قبل سود کنیم . ولی در این حالت نرخ بهره ی واقعی (REAL) حدود 5% است .
نتیجه :
گر تورم بالا باشد ، نرخ ظاهری ، به سمت بالا می آید تا تلاش کند از ارزش سرمایه کاسته نشود .

56
نرخ ظاهری
در واقع حداقل نرخ جذب کننده بعد از تورم است و از ترکیب این دو بدست می آید .
نام دیگر آن نرخ بهره بازار می باشد . (MARKET , NOMINAL )
این نرخ همان نرخی است که معمولا در روزنامه ها ذکر می شود .
هنگام سرمایه گذاری باید به نرخ واقعی توجه کرد ، نه بازار.

57
رابطه ی بین نرخ ظاهری و واقعی
نرخ ظاهری را و نرخ واقعی را i می نامیم .
P ارزش دارایی در حال حاضر و ارزش دارایی در سال t می باشد . بنابراین :

از طرف دیگر :

58
رابطه ی بین نرخ ظاهری و واقعی
با مساوی قرار دادن دو رابطه خواهیم داشت :

59
تورم و ارزیابی پروژه ها

تا به حال در ارزیابی پروژه ها تورمی نبود ،
اما اگر تورم هم مطرح شود چه؟؟؟

60
برخورد با تورم در بررسی های اقتصادی
معمولا وقتی تورم بسیار کم باشد در محاسبات وارد نمی شود.
دو رویکرد اصلی در روبرو شدن با تورم وجود دارد :
1- حذف اثرات تورم با تبدیل فرآیند متورم به فرآیند واقعی
2- تجزیه وتحلیل پروژه با فرآیند مالی متورم شده

61
رویکرد اول
استفاده از این رویکرد زمانی مناسب تر است که :

1- درتجزیه و تحلیل قبل از مالیات قرار داریم .

2- تمامی مولفه های فرآیند تحت تاثیر نرخ های تورم یکنواخت قرار دارند .

62
رویکرد اول
فرآیند مالی را بر اساس قدرت خرید سال پایه بدست می آوریم .

با اینکار در عمل اثر تورم خنثی می شود .

از نرخ بهره ی واقعی (REAL) استفاده می کنیم .

63
رویکرد دوم
فرآیند مالی متورم شده را به دست می آوریم .
می توان از نرخ ظاهری (نرخ بازار) استفاده می کنیم .
فهم این رویکرد ساده تر بوده ، کارایی بیشتری دارد .

64
مثال- تمام جریان های مالی تحت تورم یکسان
هزینه اولیه ماشینی 120000 واحد پولی است .
هزینه های عملیاتی 12000 واحد پولی در سال می باشد .
درآمدهای سالیانه 40000واحد پولی خواهد بود . (عمر مفید 6سال)
این تخمین ها بر اساس شرایط اقتصادی جاری می باشد .
نرخ تورم 8 درصد ، MARR=%15
می خواهیم خرید این ماشین را بر اساس داده های واقعی و فرآیند مالی متورم شده بررسی کنیم .

65
بررسی با توجه به رویکرد اول
در این رویکرد ، فرآیند مالی را بر اساس قدرت خرید سال پایه بیان می شود . لذا کافی است محاسبه کنیم :

NPW = -120000 + (40000 – 12000)(P/A,15%,6)
NPW = – 14037 < 0
بنابراین با توجه به این رویکرد ، خرید ماشین اقتصادی نیست .

66
بررسی با توجه به رویکرد دوم
در این رویکرد بایستی فرآیند مالی متورم شده را به دست آوریم .
لذا :
فرآیند مالی را با توجه به فاکتور به فرآیند متورم شده تبدیل می کنیم .
نرخ ترکیبی را بدست می آوریم .

67
بررسی با توجه به رویکرد دوم

68
نتیجه
همان گونه که مشاهده شد ، هر دو رویکرد نتیجه یکسانی داشتند .
NPW به دست آمده در هر دو یکسان بود .

اما اگر مالیات نیز مطرح شود چه ؟؟؟

69
مثال – در حالت مطرح شدن مالیات
اگر در مثال قبل :
استهلاک از طریق روش خط مستقیم محاسبه شود .
نرخ مالیات 40 در صد باشد .
می خواهیم ارزش فعلی بعد از مالیات را در اثر تبدیل فرآیند به فرآیند متورم شده مقایسه کنیم .

70
محاسبه ارزش فعلی بدون توجه به تورم
استهلاک سالیانه :
فرآیند مالی سالیانه :
CFAT = (GI – OC) – (GI – OC –D)TR
CFAT = (40000 – 12000) – (40000 – 2000 – 20000)(0.4)
CFAT = 24800

بنابراین ارزش فعلی بدون در نظر گرفتن تورم برابر می شود با :
NPW = – 120000 + 24800 (P/A , %15 , 6 ) = – 26147

71
ارزش فعلی با توجه به فرآیند متورم شده
ابتدا فرآیند متورم شده محاسبه می گردد .
درآمد قابل مالیات محاسبه می شود :
IT = CFBT – D
مالیات ها مورد محاسبه قرار می گیرند .
فرآیند بعد از مالیات متورم شده بدست می آید :
CFAT = CFBT – TX
مقادیر بدست آمده به مقادیر واقعی تبدیل می شوند .
NPW محا سبه می شود .

72
ارزش فعلی با توجه به فرآیند متورم شده

73
نتیجه مثال
ارزش فعلی در حالت در نظر گرفتن تورم ،کمتر شده است .
دلیل آن متورم نشدن هزینه استهلاک است .که متعاقبا مالیات سالانه نسبت به حالت قبلی بیشتر می شود .
ارزیابی فرآیند مالی پس از مالیات ، به واقعیت نزدیکتر است .

74
مثال – حالتی پیچیده تر
اگر در مثال قبل :
بودجه از طریق قرض 8000 واحد تامین شود .
هزینه بهره سالیانه 10 در صد مقدار قرض باشد .
پرداخت مجدد تمام پول در پایان سال 6 باشد .
می خواهیم پروژه را بدون در نظر گرفتن و با در نظر گرفتن تورم درصد بررسی کنیم .

75
حالت بدون در نظر گرفتن تورم
فرآیند مالی در سال صفر :
120000 + 80000 = – 40000

IT = CFBT – D – I = (40000 – 12000) – 20000 – 8000 = 0
CFAT = CFBT = 20000
و اما ارزش فعلی خالص بعد از مالیات :

NPW = – 40000 +20000 (P/A,%15,6) – 8000 (P/F,%15,6)
NPW = 1102

76
حالت در نظر گرفتن تورم

77
نتیجه مثال
با درنظر گرفتن تورم ، ارزش فعلی برابر 11404و بدون در نظر گرفتن تورم ، ارزش فعلی برابر 1102 بدست آمد .
لذا :
در حالت تورم ، سود بیشتری نصیب ما شد .
دلیل :
اقساط وام ثابتند و شامل تورم نمی شوند .

78
اثر زمان و نرخ تورم بر ارزش آینده طرح ساخت

79
نتیجه وجمع بندی
افزایش و کاهش قدرت خرید با گذشت زمان را تورم گویند.
تورم می تواند آثار بسیار زیانباری همراه داشته باشد.
روش های متفاوتی برای اندازه گیری تورم وجود دارد که معروفترین آنها CPI می باشد.
تورم نقش مهمی را در ارزیابی پروژه ها بر عهده دارد که بایستی بررسی شود .
عموما دو رویکرد در اررزیابی پروژه ها جهت مقابله با تورم وجود دارد .

80
منابع و مآخذ
http://www.bized.co.uk/virtual/economy/
http://www.bized.co.uk/virtual/dc/copper/theory/th20.htm
http://www.damtp.cam.ac.uk/user/gr/public/inf_home.html
http://www.econlib.org/library/Enc/Inflation.html
http://economics.about.com/od/helpforeconomicsstudents/f/inflation.htm
http://www.engineering.uiowa.edu/~eeconomy/Documents/EIT-Orginal-6.PDF

81
منابع و مآخذ
http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3621/is_199601/ai_n8752061
http://inflationdata.com/
http://www.inflationdata.com
http://www.lifesci.sussex.ac.uk/home/John_Gribbin/cosmo.htm
http://www.neatideas.com/info/inflation.htm

82
منابع و مآخذ
کتاب اقتصاد مهندسی – تالیف دکتر محمد مهدی اسکو نژاد –
دانشگاه امیر کبیر
کتاب تورم – تالیف جیمز توبین – ترجمه دکتر جعفر صمیمی
مقاله تورم – عاطفه شکری
THE ECONOMIC OF INFLATION – BY SAMUEL A.MORLEY- PROFFESSOR OF VANDERBILT UNIVERSITY
TREATMENT OF INFLATION – MIT, DEPARTMENT OF NUCLEAR ENGINEERING
و …