اقتصاد سیاسی رسانه

مقدمه
بی توجهی مطالعات تجربی به نقش نظامهای ارتباطی و ساختا رهای اقتصاد وسیاسی و نبوددیدگاه انتقادی در آنها سبب شد که نظریه های انتقادی این نوع مطالعات را به چالش فراخوانند. مکتب اقتصادی سیاسی رسانه ها از جمله مکاتب انتقادی است که تحت تاثیر آرای اندیشمندانی چون (هربرت شیلرودالاس اسمایت) از دهه1970 میلادی به بعد گسترش یافت . این مکتب براین باور است که رسانه ها مجاری انتقال محتوای فرهنگی هستند. این محتوا مستقل از رسانه ها شکل گرفته است. آنان همانند سایر محققانی که نسبت به جامعه دیدگاهی سوسیالیستی دارند ضمن مطالعه تاریخی نظام سرمایه داری جهانی نتیجه می گیرندکه نظرات حاکم برجامعه همان نظرات طبقه حاکم است. طبقه ای که به مثابه قدرت مادی در جامعه حضور داردوقدرت فرهنگی ومعنوی حاکم نیز هست . بنابراین نظریه پردازان این مکتب برساختارهای پایه ای وبنیان های اقتصادی جامعه تاکید می کنند وبرای درک شکل ومحتوای رسانه ها به بررسی چگونگی توزیع منابع عظیم رسانه ای وصنایع اطلاعاتی وکسانی که آنها را کنترل می کنند می پردازند. در میان مکاتب انتقادی ‏‏‏‏‏‏‎‎‎، مکتب اقتصاد سیاسی با موضوع وسایل ارتباط جمعی بنیادی تر برخوردکرده است.
شیفتگی نابخردانه دراستفاده از فن آوری های نوین ارتباطی واطلاعاتی وچشم بستن به روی منافع ومصالح بلند مدت ملی وغفلت از سیاستگذاری روشن بینانه ارتباطی پیامدهایی سنگین دارد. این شیفتگی و غفلت ناشی از القا ئات دیدگاه هایی است که به "جبر فن آوری " باور دارند وآینده ای خوشبینانه وتخیلی از جهان به واسطه فن آوری های نوین به تصویرمی کشند. توجه به دیدگاه های انتقادی وموشکافی دیدگاه های تجربی مانع عمق یافتن وابستگی ها،بروزبحران های اجتماعی وفرهنگی واتلاف سرمایه های مادی وانسانی خواهدشد .

ماهیت اقتصادسیاسی
برای درک ماهیت اقتصادسیاسی باید جنبه های اجتماعی اقتصادی وسیاسی جامعه وکنش وواکنش متقابل این نهادهابایکدیگر مورد توجه قرار گیرد. دولت، بازاروروابط متقابل بین این دوواژه های کلیدی اقتصادسیاسی هستندبه ویژه مکتب اقتصاد- سیاسی چگونگی تاثیربازارهاونیروهای اقتصادی برتوزیع قدرت ورفاه بین دولت ها وفعالان سیاسی راردیابی می کند. رابطه بین دولت وبازاربویژه تفاوت بین این دو محوراصلی اقتصادسیاسی است ازنظر دولت مرزهای جغرافیایی پایه لازم برای استقلال ملی ووحدت سیاسی است امابازارخواهان حذف تمامی محدودیت هاوموانع سیاسی وغیرسیاسی است که برعملکرد سازوکارقیمت تاثیر دارند. منطق بازار قراردادن فعالیتهای اقتصادی در مکان هایی است که این فعالیت های مولد تر وسود آورترباشنداما همزمان منطق دولت تصاحب وکنترل فرایند رشد اقتصادی و انباشت سرمایه است دراین خصوص "رابرت گیلپین" می نویسد. قرن هاست که بحث درباره ماهیت ونتایج برخورد دو منطق متضاد بازار ودولت ادامه دارد. ونظرات متفاوتی در مورد کنش وواکنش اقتصادوسیاست مطرح است. تفاسیر متضادسه ایدئولوژی اساسا متفاوت از اقتصادسیاسی را به دست می دهد، لیبرالیسم اقتصادی ،اقتصادملی گرا،ومارکسیسم هر یک از این سه ایدئو لوژی حول اثررشد اقتصاد بازارجهانی برماهیت وپویش های روابط بین الملل دورمی زنند. هریک ازاین سه دید گاه به ترتیب از نظرات مرکانتیلیست های قرن 18 – اقتصاددانان کلاسیک ونئوکلاسیک دوقرن گذشته، مارکیست های قرن 19 ومنتقدان رادیکال سرمایه داری واقتصاد بازاری جهانی ریشه می گیرند. این سه دیدگاه درباره تضادهای اجتناب ناپذیر سه مساله عمومی وبه هم وابسته زیر بحث می کنند :
1- دلایل وثرات اقتصادی وسیاسی رشد یک اقتصاد بازاری
2- رابطه بین تحولات اقتصادی وتحولات سیاسی
3- اهمیت اقتصاد بازاری جهانی برای اقتصادهای ملی
(چگونه اقتصادبازاری جهانی برتوسعه اقتصادی کشوزهای دیگر تاثیر می گذارد؟ وچگونه اقتصادبازاری جهانی توزیع ثروت وقدرت را بین جوامع ملی تحت تاثیرقرارمی دهد اکثر لیبرال ها تجارت را موتور رشد می دانند و می گویند فرآیند رشد تا حد زیادی دراثرعوامل خارجی مثل جریان بین المللی تجارت سرمایه وفن آوری سرعت می گیردمارکسیست های سنتی براین عوامل خارجی باشکستن ساختارهای اجتماعی محافظه کار،توسعه اقتصادی راقدرت می بخشند. یکی ازنتایج اقتصادبازاری برای سیاست ملی وبین المللی- که اثرات اختلال آوری نیز برجامعه می گذارد این است که باواردشدن نیروهای بازارسازوکارقیمت به یک جامعه، روابط ونهادهای اجتماعی سنتی ضعیف شده یاازبین می روند. یک نتیجه دیگراقتصادبازاری این است که اثرقابل ملاحظه ای برتوزیع قدرت وثروت درجوامع دارد.

اقتصادسیاسی رسانه ها
بدون آگاهی به چگونگی توزیع منابع عظیم رسانه ای وصنایع اطلاعاتی واین که چه کسانی این جنبش پرتکاپوراکنترل می کنند نمی توان دریافت که چراشکل ومحتوای رسانه ها به گونه ای است که می بینیم (فرداینگلیس) بنابراین تعبیر فرد اینگلس اقتصاد سیاسی قلب قضیه است به نظر اوحتی در یک ارتباط دو نفره مثل مطالعه یک رمان که در آن رابطه نویسنده وخواننده ظاهرا مستقیم است. بخش غیر مستقیمی ازصنعت گسترده انتشارات ،(ویراستاران،کتابفروشان) دخالت دارداقتصادسیاسی خود را منحصربه تجزیه وتحلیل رسانه های یک کشور نمی بیندوفرض اصولی دراقتصادسیاسی این است که رسانه های جهانی دریک نظام گسترده جهانی جمع می آیند.
انزنس برگر عناصرتشکیل دهنده رسانه های رادرنظام جهانی چنین بیان می کنند.ماهواره های خبری، تلویزیون کاست هانوارهای ویدئویی دستکاه های ضبط ویدئویی . تلفن های تصویری پخش صوت استریوفونیک . تکنیک های لیزری فرایند های تکیثرالکترواستاتیک چاپ الکترونیک باسرعت بالا ماشین های حروفچین وفراگیر میکروفیش ها بادستیابی الکترونیک چاپ رادیویی همه این اشکال جدید رسانه به طورمداوم پیوسته های جدیدی راچه بایکدیگروچه باسایررسانه هامثل چاپ رادیو فیلم تلویزیون تلفن وغیره شکل می دهند. مکتب اقتصادسیاسی نظام توزیع کالاهای فرهنگی ونیز ماهیت نهادهای فرهنگی را موردنقد قرارمی دهد به نظر مکتب اقتصادسیاسی، سیاستگذاری فرهنگی نهادهای فرهنگی . یافتن مخاطب برای آثارهنری برای مخاطبان .به نظراین مکتب فرهنگ محصوردر کل نظام است. هنرمند خلاق باوجود منحصربه فردبودن هدفش تنهامی توانددرداخل ساختارها وفرایندهای بازاربه خلق اثرهنری بپردازدشیوه تولیدسرمایه داری "هرچیزی" راجذب معادل آن درنظام ارزش های تبادلی می کند این ماهیت سرمایه داری است درچارچوب سرمایه داری روابط اجتماعی دقیقاتحت سلطه روابط تبادلی (خریدوفروش دربازار)قراردارندوشکل می گیرند.

چارچوب مفهومی مکتب اقتصادسیاسی رسانه ها
چارچوب های مفهومی درحوزه اقتصادسیاسی متفاوت از حوزه های دیگر ومفاهیم جدیدی رادرقالب خود دارد. جنبه هایی این مفاهیم رامی توان درمکتب فرانکفورت یافت . آدورنو وهورکهایر عقیده داشتندکه سرمایه داری عصر جدید می خواهد همه آنچه را که تولید سرمایه داری اولیه به حال خودرهاکرده بودیعنی عرصه های خانوادگی تفریحات واوقات فراغت وعرصه های فرهنگی زندگی راتصاحب وصنعتی کند منطق سرمایه داری آن راوامی دارد تا درجست وجووسپس اشباع بازارهای جدیدبرآید. صنایع فرهنگی تضادهایی رابرای سرمایه داری به وجود می آورداین امرناشی از رقابتی است که درچارچوب صنایع فرهنگی درجریان است. دلیل رقابت محدودبودن منابع ونیز محدودبودن پاداش هااست. تولیدسرمایه داری برتولیدوتوزیع انبوه کالاهامتکی است فروش بیشترقیمت ها راکاهش می دهدوسقف نرخ سودرابالاترمی بردتولیدسرمایه داری نوعی گرایش را برای جایگزینی کالای نوبه جای کالای کهنه به وجودمی آورداین دور"خرید- کهنه شدن- جایگزین
سازی "با تبلیغات صورت می گیرداین دورقوه محرکه سرمایه داری است البته برای تولیدسرمایه داری این مهم است که نوآوری ارزان تمام شود . امافعالیت فرهنگی اقتضامی کند که موادومطالب آزادانه انتخاب شوند وترجیحا تازه باشندمصرف فرهنگی درمقابل کشش تولیدبه سمت قالبی کردن محصولات مقاومت می کند. ازسوی دیگردوام پذیری نسبی کالاهای فرهنگی باتولیدسرمایه داری درتضاداست . برای کنترل تضادهای مذکورشرکت های صنعتی فرهنگی روش های مختلفی راتجربه می کنند .
1- گزینش مجموعه ای ازآثارمحبوب قدیمی به عنوان آثارکلاسیک موردتمجید وتحسین ، که فروش منظم آثار مزبوررابرای مدتی طولانی تضمین می کند .
2- وقتی که یک صنعت فرهنگی اثری راموفقیت آمیزبیابدتلاش می کندتاحدامکان به تکثیرآن بپردازد .
3- ارائه مجموعه ای ازآثاربه جای یک اثر، که درنتیجه شانس فروش آنها بالاترمی رودزیرا موفقیت یک اثرنوبه شانس وتصادف بستگی داردواین چیزی نیست که بتوان برای آن برنامه ریزی کرد .
4- تلاش برای جلوگیری از تکثیرغیرمجازبه وسیله قوانین مربوط به حق انحصارتکثیر
5- چشم پوشی ازسودحاصله ازفروش فیلم ها نوارهای ویدئویی وکاست ها و
محول کردن مسئولیت سودآوری به سخت افزار. مخاطبان سرکش ودمدمی هستند وقت آنهامحدوداست وبدین ترتیب بازارنمی تواندبرای همیشه گسترش یابدآنها برنوبودن اصراردارندچهره قدرتمندوخلاق شخصی است که به درستی حجم مخاطبین راحدس زندواین مخاطبین راعرض یک مجموعه وسیع ازآثارفرهنگی حفظ کندبراین اساس خلاقانه ترین کارکردرادرصنایع فرهنگی "گزینشگران برعهده دارند.آنان محصول رابامخاطب پیوندمی دهندوهزینه ساخت فیلم ،کتاب،موسیقی یابرنامه راباقدرت پرداخت مخاطب موردنظروفق می دهند"

پیوند تاریخی توسعه ارتباطات بااقتصادسیاسی
امروزه سرمایه داری برای حل تضادهای خوددرارتباط بابازاربه حکومت رومی کندبه نظرمارکسیست هاهنگامی که تعارضاتی درساختارهای جامعه صنعتی مدرن وجود دارد حکومت ها سعی می کنند تابابرپایی نوع جدیدی ازیک نهادکم وبیش آشتی دهنده به حل آنهابپردازند. ریموندویلیامزاشاره می کند که وجودرایودر
خانه ها باعث شده که بخشی ازنیروی محرکه آن درخدمت توسعه کالاهای مصرفی خانگی قرارگیرد و ورودآن همراه بودباوروداتومبیل موتورسیکلت دوربین اتوی برقی وتلفن خانگی برای کسانی که درآمدشان کفاف تامین آن رامی کرداین شیوه زندگی ازدهه 1920 آغازمی شودورادیواولین نشانه آن است . بی بی سی این فرایند راشکل داد وبه آن استحکام بخشیدوباانجام این کاردرزمینه آشتی ملی واعاده هویت ملی به عنوان یک نهادنمونه نقش خودراایفاکرد. پخش دولتی چیزی بودکه
"جان ریث" (اولین مدیرکل بی بی سی) خود را وقف آن کرد،بی بی سی دارای فرمان سلطنتی بودکه هم جایگاه منحصربه فردی به آن اعطامی کرد وهم به معنی مستقل بودن ازگروه های دولتی وداشتن وظایف وشرایط کاری مشخص است ، مانند حفظ توازن وبی طرفی وهمچنین مسئوولیت های بزرگی مثل آموزش وفراهم کردن امکان تفریح جامعه…..هدف اقتصادسیاسی این است که چگونگی صورت گرفتن تغییرات وسیع رادریک بسترتاریخی تبیین کند ونمونه هایی مانند بی بی سی ، وشبکه های پخش رادیوتلویزیونی درایالات متحده به این تبیین به خوبی کمک می کنند. بی بی سی باحضورهمیشگی واطمینان بخش خوددرهمه جادرزندگی مردم عادی ریشه های عمیقی دواند. کمیسیون اتباطات فدرال در1937 مقرراتی راجهت تنظیم رقابت دربازاروضع کرد. اماشبکه هایی مانندبی بی سی و ان بی سی باتوجه به ثروت وقدرتی که دارندهرآنچه رامناسب تشخیص دهند ازایستگاه های تلویزیونی می گیرند تاازخارج می خرند ودرسطح کشورپخش می کنند درواقع غول های شبکه ای درمقابل نفوذ دولت فدرال مصون هستند وآنچه تحت عنوان خدمات دولتی وعمومی درایالات متحده وجوددارد درواقع رابطه ضعیف شبکه های تجاری است . پس از
جنگ جهانی دوم فرکانس های ارسال امواج به نحوقابل توجهی دراختیارنیرو های مسلح قرار گرفت . "آر.سی.آ شرکت بزرگ تولید کننده رادیو در آمریکا مورد حمایت مالی برای تحقیقات نظامی قرار داشت . وزارت دفاع به تنهایی دارای شبکه جهانی متشکل از 40 ایستگاه تلویزیونی و بیش از 200 ایستگاه رادیویی بود . ریموند ویلیامز در کتاب تلویزیون : فن آوری و گونه فرهنگی " عنوان می کند . ویژگی تجاری تلویزیون را باید در سطوح مختلف مورد توجه قرار داد : از نظر ساخت برنامه جهت سود بردن در یک بازار شناخته شده از نظر اقتصادی کانالی برای تبلیغات تجاری و به عنوان یک شکل فرهنگی و سیاسی که مستقیماً توسط هنجارهای یک جامعه سرمایه داری به وجود آمده و بدان ها وابسته است جامعه ای که هم کالاهای مصرفی و هم شیوه زندگی مبتنی بر آن کالاها را به فروش می رساند و این کار را در فضایی روحی انجام می دهد که همزمان هم زاده منافع و نفوذ
صاحبان سرمایه محلی است و هم در چار چوب یک برنامه سیاسی توسط قدرت غالب سرمایه داری بین المللی سازمان یافته است .

مروری بردیدگاه های هربرت شیلر (هربرت شیلر)
مکتب اقتصاد سیاسی رسانه ها ازسال 1969 تحت تاثیر اندیشه های هربرت شیلر اندیشمند فقید امریکایی گسترش یافت وی درآن سال با انتشارکتاب "وسایل ارتباط جمعی وامپراتوری امریکا"ابعادسلطه جهانی امریکایی را با تاکید برنقش قدرت فرهنگی رسانه ها مطرح کرد. دالاس اسمایت در مورد این کتاب می گوید که با چاپ این کتاب برای اولین بارساختار وسیاست ارتباطات جمعی در ایالات متحده به طور جامع با توجه به مهمترین کار کرد آن – کار کردهای اقتصادی وسیاسی به صورت انتقادی مورد بررسی قرار گرفت (معتمدنژاد1377)او درسال 1973 درکتاب گردانندگان افکار- چگونگی سوء استفاد ه متخصصان نمایشگری های سیاسی تبلیغات بازرگانی ، ارتباطات جمعی وافکار سنجی ایالات متحده در جلب عقاید عمومی را آشکار کرد. شیلر در سال 1976 در کتاب "ارتباطات وسیله فرهنگی " ریشه های استیلای فرهنگی وارتباطی جهانی امریکا و
همچنین شرایط کنونی این سلطه جهانی وشیوه های گوناگون آن رامطالعه کرده است کتاب دیگراو "حاکمیت ملی وارتباطات بین المللی" نام دارد که در سال 1979 انتشاریافت دراین کتاب اوزیربنای اطلاعاتی شرکت های چند ملیتی بین المللی شدن سرمایه وصدور مصرف. مداخله مستقیم دروسایل ارتباطی محلی از طریق شرکت های چند ملیتی فن آوری رایانه ای وسیستمهای اطلاعاتی ونقش آن در وابستگی کشورها رابررسی کرده است قلمرو مورد علاقه شیلر اقتصادسیاسی ارتباطات است. کتاب دیگراواطلاعات واقتصاد بحران نام دارد. دراین کتاب شیلر درصدد
است تامنابع فن آوری های نوین، نیروهای موثربراختراع وکاربردآنهاوکسانی
راکه در این میان سود می برندبه دقت مورد بررسی قراردهد. روش شناسی اونگرشی است که نیروهای ساختارموجودوحاکم وهمین طور طبقات اجتماعی قابل شناسایی رادربرگیرد. او می گوید "من ازمنابع متعدد برای تفکربهره می جویم
اما به اقتصادسیاسی کلاسیک که به ساختارطبقاتی توجه داردنزدیک هستم
این روش به من کمک می کند تادریابم چه کسانی سودمی برند وچه کسانی می پردازنداز مهم ترین روشنگری های نقادانه شیلر آشکار سازی جنبه های اقتصادی سیاسی گسترش فن آوری های جدید ارتباطی واطلاعاتی درجهان معاصراست. هربرت شیلر اصلی ترین پیامدخصوصی سازی امکانات وفرایندهای ارتباطی را"تحمیل معیاربازار" می داند پیامد دیگرواگذاری مسئولیت برنامه ها وبینندگان به شرکت های فراملی است که از طریق واسطه ای به نام آژانس تبلیغاتی عمل می کنند به تعبیر شیلریک مدارالکترونیکی دنیارابه هم پیوندداده است تا درخدمت کنترل اموربرای جامعه شرکت های فراملی باشد شیلر عقیده دارد که سیستم ها و فرایند های پیشرفته ارتباطی به طرزی فراگیر در خدمت تجارت و بازاریابی قانون و نظم و سرگرمی های ایدئولوژیک قرار گرفته اند ووسایل ارتباط جمعی زمینه روانی این تحولات را فراهم کرده اند شیلر تصریح می کند که
"عصر اطلاعات " عبارتی بی مسمی و "انقلاب ابزارهای ارتباطی " عبارتی بی معناست و نظام های اطلاعاتی به این دلیل از راه های مختلف توسعه یافته اند که حافظ و ضامن اقلیتی ناچیز باشند اقلیتی که ضررها را به اکثریت بزرگ تحمیل کرده است .

خصوصی سازی – تضعیف بخش عمومی
مرجع خصوصی سازی همه گیر شده و در حال عقب راندن و حتی حذف قلمروهایی است که به لحاظ تاریخی عمومی و غیر تجاری بوده اند این موج بیشترین تاثیرات را بر امنیت فرهنگی آموزشی بهداشتی و اقتصادی اکثر مردم گذاشته است شیلر به نمونه هایی از افول قلمرو عمومی و پیشروی بخش خصوصی اشاره می کند ولی مهم ترین مورد را کنترل اطلاعات ضروری جامعه توسط بخش خصوصی می داند . به نظر او بخش عمومی بر آیند جدایی ناپذیر و پیوسته مبارزات اجتماعی و بحران های سیاسی – اقتصادی است. او بخش عمومی را مجموعه ای متشکل از کارکردهای اجتماعی و دستگاهی که از نیروی قهریه برخوردار است می داند به عقیده شیلر قدرت ثروت و اقتدار شرکت های محوری خصوصی وارد بخش عمومی شدند و مشخصه اجتماعی آن را تهی ساختند و در عین حال رشد جنبه قهریه آن (پلیس ‏، نیروهای مسلح و سرویس های امنیتی و اطلاعات) را تقویت کردند . شرکت ها علاوه بر سلاح های سنتی از ابزارهای نوین برای این کار استفاده
کردهاند – این ابزار ها عبارتند از مشاوران روابط عمومی ها . تبلیغات و دسترسی عام به نظام های اطلاع رسانی ملی و فراملی . در حال حاضر بانکداری بیمه ارتباطات تبلیغ مسافرت و سرگرمی به طرز گسترده ای به جریان های اطلاعاتی و پردازش داده ها متکی شده اند . مالکیت و دسترسی به اطلاعات ابزاری سود آور شده و ذخیره کنندگان اطلاعات و انبارهای اطلاعاتی در قلمرو سرمایه گذاری شرکت های خصوصی قرار گرفته اند تبدیل شدن اطلاعات به کالایی فروختنی باعث شده که نهادهایی مثل دانشگاه ها کتابخانه ها و خود دولت ناچار به خصوصی سازی شوند و یا کنترل خود را بر فرایند اطلاعات از دست بدهند . واحد های دانشگاهی ملی به منابع بالقوه سود آور اطلاعاتی تبدیل شده و به لحاظ مالی و ساختاری به شرکت های خصوصی گره خورده اند آزمایشگاه ها بیش از بیش درهای خود را به روی صنایع گشود ه اند نتایج و یافته های پژوهشی به منظور کاربردتجاری در اختیار شرکت ها قرارگرفته اند و کتابخانه ها امکانات خود را به بانک های اطلاعاتی سرمایه گذاری تجاری متصل ساخته اند . ویژگی عمومی بودن کتابخانه ها تضعیف ورابطه تجاری آن تعمیق شده است و ترکیب و ویژگی مطالب موجود در کتابخانه هابا تغییر مراجعه کنندگان از عامه مردم به افراد پولدارناگزیر تغییر خواهد کرد بازده عظیم اطلاعاتی و اطلاعات فراوان علمی و اجتماعی توسط شرکت های خصوصی در حال سازماندهی ، بسته بند ی و فروخته شدن است . اطلاعاتی که اساسا‏‎‎‎‏ًبا پول مردم تولید شده اند هنگامی که قدرت پرداخت معیار دسترسی به اطلاعات شود شکافت ها ی جامعه عمیق تر می شود .

خصوصی سازی ایدئولوژیک و تبلیغات
توسعه پخش مستقیم ماهواره ای فضای مناسبی را برای جامعه تبلیغاتی به وجود آورده است و هزینه های آگهی ها در همه رسانه ها سال به سال رو به افزایش است و فعالیت فرهنگی مقبول همگان بدون اندک مخالفتی در حال ضعیف شدن است شیلر به زیان های اجتماعی ناشی از خصوصی سازی سپهر فرهنگی ارتباطی اشاره می کند و می گوید . اداره هنجار و نظم اطلاعاتی فرهنگی توسط شرکت های بزرگ فراملی مخاطرات زیادی دارد .
یکی از این مخاطرات این است که آگاهی اجتماعی به هدف عمده حملات ایدئولوژیک تبدیل می شود . به عقیده شیلر در نتیجه بروز این سپهر فرهنگی -ارتباطی خودسانسوری به یک مولفه درونی و ذاتی در کارهای فکری و مبتنی بر خلاقیت تبدیل می شود در چنین فضا ی رسانه ای بیننده شنونده و خواننده با ایدئولوژی شرکت ها احاطه شده و به نفع رفتارهای لازم برای خصوصی سازی دستور دریافت می کنند . به نظر شیلر مخاطره دیگر عمیق تر شدن شکافی است که بین درک مردم وواقعیت های جهانی وجود دارد . پیام های رسانه های تحت کنترل شرکت ها "کشمکش های اجتماعی معاصر" و نیز خواست مردم جهان برای تغییر بنیادین مناسبات فرهنگی و اقتصادی را حذف می کنند واقعیت ها را کوچک جلوه می دهند و دست به تحریف آنها می زنند از دید شیلر فن آوری های نوین برای نظام تجاری بین المللی سودمند های زیر را دارند .

1- جریان های اطلاعاتی در خدمت تولید کالاها و خدمات :
همه امور تجاری و بیمه نظام پرداخت ها مدیریت دارایی بانکداری بین المللی واوراق بها دار با استفاده سریع از ابزارهای جهانی ارتباطی صورت می پذیرد جریان داده های فرامرزی به عوامل حیاتی از نظام تجاری جهانی تبدیل شده اند .
2- تقسیم کار جدید بین المللی
شرکت های عمومی در جست وجوی نیروی کار ارزان با دسترسی به بازارهای جدید و یا تسهیل عملکرد در جوامع ضعیف و ضربه پذیری به موجودیت هایی فراملی تبدیل می شوند که در چندین کشور صاحب تسهیلات هستند . قابلیت اداره یک تجارت پراکنده جهانی . کاملاً به جریان های اطلاعاتی پر حجم سریع و مطمئن وابسته است توسعه فن آوری های اطلاعاتی در پاسخ به همین نیازها صورت گرفته است .
3- جریان های اطلاعاتی برای بازرایابی و مصرف :
فعالیت های تبلیغی و بازار یابی فراملی ها عمدتاً بر دسترسی کامل به نظام های ملی رسانه ای استوار است مقامات سخن پراکنی دولتی . تضعیف و تعویض می شوند و یا تحت فشار قرار می گیرند تا در جریان نفوذ با موجودیت های تجاری شریک شوند این اتفاقات با حمایت های سیاسی و مالی فراملی ها رخ می هد . هدف نظام های تجاری علاوه بر پول سازی غلبه بر بی میلی تاریخی مقامات دولتی سخن پراکنی است تا اجازه تبلیغات را بدهند در مجموع به نظر شیلر سرمایه فراملی ها فن آوری نوین اطلاعاتی و نظام های رسانه ای وابسته به پول تبلیغات فراملی ها به همراه نیروهای مسلح همیشه حاضر ستون های نظم بین المللی اطلاعاتی و اقتصادی را تشکیل می دهند .
نظریه های اندیشمندان در مورد اقتصاد سیاسی رسانه ها
ریموند ویلیامز
ریلیامز در مقاله ابزارهای ارتباطی به مثابه ابزارهای تولید صایع فرهنگی را بخش لاینفک حفظ اقتصاد بازار و در واقع هسته اصلی آن معرفی می کند و عقیده دارد که باید به نقش متقابل اقتصاد و فرهنگ توجه داشت تا مرزهای فرهنگی به گونه ای وسیع تر و بزرگ تر تحمیل شوند به نظر او صورت بندی ها و ضوابط نظریه ای باید بازسازی شوند و از طریق بازنگری در نظریه های پیشین می توان تغییرات نوین را مورد بررسی قرار داد وی بر این باوز است که تمایز قدیمی "زیر ساخت " اقتصادی و "روساخت" غیر مادی(یعنی شکل های فرهنگی و نمود های یک نظم اجتماعی مفروض مستلزم اصلاح است زیرا : ابزارهای ارتباطی – به مثابه ابزارهای تولید اجتماعی – در شخصیت ارتباطی جوامع مدرن و در ارتباط با مناسبات بین جوامع نوین اهمیت زیادی پیدا کرده اند این مقوله در تمامیت اقتصاد مدرن و تولید صنعتی قابل رویت است "تولید ارتباطی " در حمل و نقل چاپ و صنایع الکترونیک به جایگاه کیفی متفاوتی دست یافته اند این تحول چشمگیر هنوز در مرحله اولیه خود به سر می برد و به خصوص در عرصه الکترونیک راه درازی را درپیش دارد با توجه به دگرگونی هایی که در ابزارهای تولید اجتماعی و همچنین درباره تولید اجتماعی به خصوص در قلمرو آموزش به وجود آمده است . فرایند های بنیادی و اصولی آموزشی دگرگون شده اند . بدین ترتیب انتقال خرد اجتماعی و انتقال تعاریف و نشانه های اصلی سازنده این خرد تغییر یافته اند در چنین شرایطی آمیزه تغییرات فن آورانه محاسبات اقتصادی و شکل نهادی اجتماعی بر شرایط کلی فرهنگی – اجتماعی تاثیر می گذارد . ویلیامز در کتاب به سوی 2000 کالایی کردن اطلاعات را ویژگی فراگیر صحنه اجتماعی امروزی می داند به نظر او کالایی کردن اطلاعات ناشی از نوعی دیدگاه کوته بینانه بر اساس مزیت های آنی است اما هم تاثیرات فردی دارد و هم قلمرو عمومی زندگی را به تحلیل می برد و معیارهای بازار را به عرصه های تعامل اجتماعی تسری می دهد .

نیکلاس گارنهام
وی در سال 1979 در ماهنامه رسانه فرهنگ و جامعه مقاله ای دارد با عنوان " سهم اقتصادی سیاسی در ارتباطات جمعی" وی در این مقاله خاطر نشان می کند که تفکیک فرهنگ ، سیاست و اقتصاد بی معنی است ارتباطات الکترونیک مخرج مشترک تولید رو به رشد کالاها و خدمات است و اطلاعات به اصلی ترین بخش فرایند تولید تبدیل شده است وتحت کنترل معیارهای بازار در آمده است . به نظر او معیارهای بازار در تولیدات صنعتی و فرهنگی هم سانی ایجاد می کنند او می نویسد : برای ساختار فرهنگ و همچنین تولید مصرف و بازار تولید آن . و نیز برای درک نقش وسایل ارتباط جمعی در این فرایند باید برخی از مسائل محوری اقتصاد سیاسی را مورد توجه قرار دهیم مسائلی مانند کار مولد و غیر مولد رابطه بخش های خصوصی و عمومی نقش دولت در انباشت سرمایه نقش تبلیغات در سرمایه داری امروز و غیره .

ادوارد هرمان و نائوم چامسکی
به نظر آنان رسانه های گروهی در خدمت جلب حمایت مردمی برای منافع
ویژه ای هستند که بر کشور حاکم است و در جهانی که تمرکز سرمایه و درگیرهای عمده منافع طبقاتی وجود دارد تبلیغات مهم ترین جنبه خدمات کلی رسانه هاست
مهم ترین عاملی که بر محتویات رسانه ها تاثیر می گذارد مالکیت رسانه ها است و نیاز رسانه ها به منفعت شدیداً بر فعالیت خبری و محتوای کلی آنها تاثیر می گذارد . آنان تاکید می کنند که رسانه های گروهی به واسطه نیاز اقتصادی و منافع متقابل به یک رابطه همزیستی یا منافع قدرتمند اطلاعات کشیده می شوند به نظر آنان ایدئولوژی حاکم که یا در قالب خیر خواهی دولتی و یا شایستگی بخش خصوصی معرفی می شود به عنوان یک مکانیسم کنترل و انضباط در اقتصاد سیاسی عمل می کند به نظر آنان برای کمک به ساخت سیستم رسانه ها به طوری که نیازهای یک جامعه مستقل را بر آورده سازند باید دستیابی بیشتری به کانال های پخش وجود داشته باشد این دستیابی باید شامل مالکیت و نه صرفاً یک برنامه ظاهری و موقت باشد آنان حاکمیت معیارهای بازار بر رسانه های گروهی را باعث تمرکز مرکز خبری و تسهیل دخالت دولت می دانند ادوارد هرمان در مقاله دیگری با عنوان رسانه ها در اقتصاد سیاسی ایالات متحده – با اشاره به نقش گزینشگران ارتباطی در اقتصاد سیاسی رسانه ها می گوید که گزینشگران پیش از آن که دست اندرکاران حرفه ای مطبوعات و رسانه ها باشند سازمان های سود سازی هستند که روابطی نزدیک با حکومت و بازار دارند . این شبکه صاحبان قدرت اخبار و سرگرمی ها را طوری گزینش می کنند که بر آورنده نیاز امنیت حاکم باشند ارائه مطالب مخالف ، تنها به شکل فرعی در چار چوب های رسمی در می آیند و به وسیله نیروهای بازار آزاد و بدون سانسور دولتی پیاده می شوند که اعتبار ایدئولوژی حاکم و چشم اندازهای آینده را توسعه دهند .
سیس . جی . هاملینک
هاملینک واژه جامعه اطلاعاتی را یک اسطوره مربوط به انتهای قرن بیستم
می داند که از طریق آن مفاهیم ضمنی هنجارسازی در تفسیر تاریخی ارائه می شود . او جامعه اطلاعاتی را یک مفهوم ذهنی می داند که در پی اعلام دوره ای اساساً متفاوت از تاریخ بشر است دوره ای که در آن ارزش ها ، آرایه های اجتماعی و شیوه های تولید پیشین گسسته می شوند اسطوره جامعه اطلاعاتی دارای سه بعد اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی است . هاملینک می گوید علی رغم این که جامعه اطلاعاتی به مثابه انقلابی معرفی می گردد که در آن انحصار زدایی می شود و عمر تولید سرمایه داری و صنعتی به پایان می رسد با یک تحلیل هوشیارانه روشن می شود که این جامعه یک پدیده غیر انقلابی است به نظر هاملینک اگر جهان را از دیدگاهی تاریخی مشاهده کنیم خواهیم دید که تحولات ابزارهای فنی هیچ گاه به تنهایی نتوانسته است روابط قدرت را میان برندگان و بازندگان ومیان حاکمان و زیر دستان تغییر دهد به عقیده او بنا به دلایل زیر افراد همانند دوره های فئودالی و سرمایه داری که در دسترسی به زمین و سرمایه محدودیت داشتند برای دسترسی به اطلاعات دچار محدودیت هستند .
1- پیچیده و تخصصی تر شدن اطلاعات باعث می شود که علی رغم افزایش حجم اطلاعات موجود بر شمار افراد کم دانش افزوده شود .
2- بهربرداری از منابع اطلاعاتی مستلزم مهارت های فکری و اداری بسیار پیشرفته ای است که در جامعه بسیار نا عادلانه توزیع شده است .
3- سخت افزارها و نرم افزارهای پیشرفته برای پردازش اطلاعات گران هستند و فقط تعداد محدودی توانایی خرید آن را دارند .
4- زیر ساخت ضروری برای تولید پردازش ذخیره سازی بازیابی و حمل ونقل اطلاعات در دسترس نیست .
5- اطلاعات تنها در صورتی تبدیل به منبع قدرت می شود که ابزارهای مادی و استراتژیک برای اقدام عملی وجود داشته باشد و آگاهی به تنهایی چاره ساز نیست .
6- کنترل و نظارت بر پیشرفت در فن آوری اطلاعات و دسترسی به آن در جهان بسیار ناعادلانه تقسیم شده است .
به نظر هاملینک با نگرشی تاریخی به پدیده "جامعه اطلاعاتی " روشن می شود که هدف از آن تامین منافع کسانی است که "انقلاب اطلاعاتی " را به حرکت می اندازند و آن را اداره می کنند اینها قدرتمند ترین بخش های جامعه برگزیدگان اداره کننده حکومت مرکزی تشکیلات نظامی و شرکت های صنعتی جهانی هستند .

یحیی کمالی پور:
دکتر "کمالی پور" ضمن بحث در مورد اقتصاد سیاسی رسانه ها به نهادها ی کنترل رسانه ها اشاره دارد . وی نهادهای کنترل را به چهار دسته اصلی تقسیم
می کند :
1- نهادهای کنترل سیاسی
تعدادی سازمان های دولتی هستند که به منظور نظارت بر عملکرد رسانه ها تشکیل می شوند (مانند کمیسیون های صدور یا تمدید پروانه ، یا کمیسیون های نظارتی )
2- نهادهای کنترل اقتصادی
هم از طرف آگهی دهندگان و هم از طرف "پشتیبانان مالی" کنترل اعمال
می شود
3- گروه های فشار
گروه هایی هستند که رسانه ها را از حیث موضوعی خاص مورد بررسی قرار می دهند و در صورت مشاهده خطا آنها را تحت فشار می گذارند .
4- گروه های خود سانسور
گروه هایی هستند که بوسیله خود رسانه ها تشکیل می شوند و هدف آنها این است که هم جنبه خود را بالا ببرند و هم از وضع قوانین دست و پاگیر جلوگیری کرده و از کنترل های دولتی بکاهند مثلاً برنامه ریزی برای ساخت برنامه های غیر جنجالی که بحث انگیز نباشد و اعتراضاتی را ایجاد نکنند .

حمید مولانا
دکتر حمید مولانا در بحث پیرامون ویژگی های بزرگراه های اطلاعاتی ، عقیده دارد که این بزرگراه ها ، حاصل تحقیقات و سرمایه گذاری دولت های بزرگ امریکای شمالی و اروپایی در سه رشته کامپیوتر ماهواره ها و صنایع فضایی و هوایی است و گسترش آنها در راستای استفاده صنایع جنگ و دفاعی بوده است . به نظر وی به دنبال واگذاری این بزرگراه ها به شرکت های بازرگانی و تجارتی غرب با استفاده از این بزرگراه های اطلاعاتی اموری مانند تجارت جهانی ، فعالیت بازارهای صنایع فرهنگی گسترش رسانه ها و شرکت های اطلاعاتی چند ملیتی و غول های جهانی ، حرکت میلیون ها سرباز و مسافر و توریست در دنیا نفوذ و تسلط اطلاعاتی، عملی و بانکی امکان پذیر شده است وی ویژگی های بزرگراه های اطلاعاتی را چنین بر می شمارد .
1- اکثر در اختیار ، دسترس و مالکیت شرکت های بزرگ خصوصی هستند و سیاستگذاری گسترش و مقرارت آنها با اهداف این شرکت های بزرگ انطباق و هم خوانی دارد لذا تسلط بازرگانی و دیدگاه های مالی اولین مبنای استفاده از این بزرگراه هاست
2- در جهت تشکیل این بزرگراه ها شرکت های مختلف اطلاعاتی و ارتباطی به تریج دریکدیگر ادغام می شوند و موسسات بزرگ چندین میلیارد دلاری بوجود می آیند که از همه محصولات در یک جاده و خط واحد استفاده
می کنند.
3- قوانین و مقررات ملی رفت و آمد در آنها اغلب در دست شرکت های خصوصی است در سطح جهانی این مقررات نیز نامعلوم مبهم و تحت نفوذ ممالک بزرگ صنعتی است .
4- ساختمان و گسترش آنها به گونه ای است که ، هم امکان استفاده وسیع و دامنه دار افراد را از اطلاعات و ارتباطات افزایش می دهد و هم امکان کنترل کامل افراد و سوء استفاده از اطلاعات شخصی را با لا خواهد برد . همچنین به عنوان عامل بالقوه سلطه گرایی و هجوم فرهنگی اقتصادی و سیاسی مطرح هستند

فرد فیجس
این محقق امریکا یی "امپریالیسم ارتباطی" را در قالب مسائل "سلطه و
وابستگی "بررسی کرده است به نظر او نظریه وابستگی نوعی برداشت جدیددر باره سلطه سرمایه داری است که به موجب آن توسعه ملی واقعی به معنای رهایی از وابستگی معرفی می شود نظریه وابستگی بر تجزیه و تحلیل اوضاع و احوال تاریخی خاص جوامع وابسته استوار است و در آن به نقش نیروها و عوامل خارجی و مافوق ملی که موجب ایجاد و حفظ توسعه نیافتگی جهان سوم شده اند (به ویژه کمپانی های فراملی ) تکیه می شود . البته به روابط پویای موجود بین عوامل داخلی ، (مانند ساختار طبقاتی و شرایط تاریخی ) با عوامل خارجی (مثل کمپانی های بزرگ فراملی و نهاد های مالی بین المللی) نیز توجه دارند . در این مورد"فیجس " تاکید می کند که نباید نیروها و عوامل موجود در سطح وملی یا محلی را نادیده گرفت به عقیده او نیاز به مطالعه "امپریالیسم وسایل ارتباطی " به منزله یک پدیده تاریخی و توجه به این که امپریالیسم مذکور چگونه در شریط و مراحل خاص تاریخی وجود دارد ارتباط بسیار نزدیکی با ضرورت بررسی عوامل داخلی و پو یایی های موجود بین المللی بین این عوامل ونیروها و منافع خارجی در زمینه ارتباطات دارد .

آرماند ما تلار
"ماتلار " اهمیت مقررات زدایی را در بین المللی شدن ساختار نظام های ارتباطی ملی یاد آوری می کند به نظر او مقررات زدایی ، تحولی خود به خود نیست بلکه زاییده اراده سیاسی است . او می گوید مقررات زدایی نه به مفهوم فقدان مقررات بلکه جست وجوبرای جایگزین کردن مقررات متفاوت است از دید وی فرایند مقررات زدایی ، مجموعه شبکه هایی ارتباطی را متزلزل می کند و مدیریت و سازماندهی جدیدی را برای آن ایجاد خواهد کرد . لذا تاکید می کند که : طرح مقررات زدایی ، پیشنهادی برای تربیت دوباره فضای همگانی است این امر مستلزم تعریف مجدد مفهوم بیان آزاد است : بیان آزاد شهروند وارد حیطه رقابت مستقیم با بیان آزاد تجارتی می شود " او معنی واقعی مفهوم "مقررات زدایی " را چنین بیان می کند : فضاو محیطی که فاقد هر نوع مقررات موثر است . محیط مربوط به ابزار ووسایل رسانه ای کاملاً به حال و قواعد بازار رها شده "

جیمز دی هالوران
هالوران مقاله ای دارد با عنوان "ملاحظات اجتماعی نو آوری های فنی در ارتباطات " که در کتاب افسانه انقلاب اطلاعات به ویراستار ی " میشل ترابر چاپ شده است وی در این کتاب پژوهش در زمینه وسایل ارتباطی جمعی را پاسخی به نیاز های صنایع ارتباطی می داند هالوران از تحقیقات تجربی که در پاسخ به نیاز های علمی و بازرگانی صورت می گیرد انتقاد می کند می گوید که پیامد این رهیافت سرویس گراپذیرش بی چون و چرای نو آوری های فن آورانه به عنوان پیشرفت اجتماعی است . بنابراین به نظر او باید در تحقیقات اجتماعی این نکات مد نظر قرار گیرد :
1- چون با یک فراگرد ارتباطی کلی سروکار داریم بایدهمه عوامل سیاسی و اقتصادی موثر در توسعه و گسترش ابداعات ، عرضه ، کاربرد بازده و بهره جویی از آنها مورد توجه کافی قرار گیرد .
2- پیامد های ابداعات و نو آوری هارا می توان فقط در دورن بافت های تاریخی ، اقتصاد ی ، جامعه شناختی مناسب و با توجه به دیگر نهادها ، فراگرد ها و روندها مورد بررسی قرار داد
3- باید توان فن آوری های ارتباطی جدید برای اهداف سازنده اجتماعی کاملاً مشخص می شود و برآورده شدن این نیاز ها به عملکرد بازار آزاد واگذار نشود به نظر ها لوران همه اینها مستلزم توجه به رابطه موجود میان سیاست های ارتباطی و سیاست های تحقیقاتی است . او همه این ملاحظات را هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی به همدیگر مربوط می دارند

مجید تهرانیان :
در کتاب ارتباطات جهان گسترو سیاست های جهانی دکتر تهرانیان به این نکته اشاره می کند که از حدود چهار قرن پیش تاکنون افراد و گروه ها جایگاه خود را درسلسله مراتب جهانی بر اساس میزان دسترسی اقتصادی سیاسی و ارتباطا تی به دست آورده اند وی تفاوت دوره معاصر را با دوره های قبلی در این می داندکه به جای مرزهای جغرافیایی و زمینی ، مرز بندی جدیدی براساس اطلاعات صورت گرفته که جهانی گری و ملی گری را رودر روی هم قرار داده است او با مروری تاریخی بر پیدایش و سقوط نظام های کشاورزی صنعتی و اطلاعاتی نتیجه می گیرد که :
سلطه ، واقعیت پایدار تاریخی در هر سه نظام کشاورزی ، صنعتی و اطلاعاتی بوده است ، در طول این دوره ها امپرا طور ی های استعمار ی یا با پیروی از روش متمرکز انباشت سرمایه و تحریک اجتماعی و یا الگوی سرمایه داری دموکراتیک به وجود آمده اند . دکتر تهرانیان از سه مرحله توسعه سرمایه یاد می کند : توسعه بازار ، انحصار و وحدت سرمایه (پایان کاپیتالیسم ) و می گوید که در مرحله سوم ثروت های فراملی با استفاده از فن آوری های ارتبا طی به دورترین نقاط جهان نفوذ یافته است . این نفوذ سرمایه ، تولید کالاها را شدید اً افزایش داده ، نابرابری های طبقاتی درون کشور ها را عمیق بخشیده است از سوی دیگر مقاومت فرهنگی و سیاسی علیه هژمونی جهانی خیزش مقاومت مذکور (به صورت پیدایش جنبش های ملی گرا و قومی ، سنت گرایی نو و تکیه بر سیاست های فرهنگی ملی) همراه با رشد فرهنگ فرا مدرن ، شکاک و نیست گرا .
پیامد های ارتباطات جهانی هستند . دکتر " تهرانیان " جهانی شدن اقتصاد از یک سو وانشقاق سیاسی را از سوی دیگر تناقض حاد درونی جهان کنونی می داند . به نظر وی امپریالیسم جدید امپریالیسم اطلاعاتی است که مبتنی بر" اقتصاد های اطلاعاتی " و "رژیم های قانونگذار فراملی " (بانک جهانی ، صندوق بین المللی پول ، سازمان تجارت جهانی و اتحادیه ارتباطات بین المللی راه دور ) است وی همگرایی نظام سرمایه داری جدید و امپریالیسم اطلاعاتی را نتیجه فن آوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی می داند که تقسیم کار جدید جهانی و تمرکز زدایی سرمایه را در سراسر جهان امکان پذیر ساخته اند نفوذ نیروهای اقتصادی جهانی ساز به مناطق مختلف جهان موجب کنترل دقیق تر و غیر مستقیم تر نظام های سیاسی جهان شده است استراتژی کنترل سرمایه داری جهانی مبتنی بر کنترل اطلاعات کنترل منابع سرمایه ، حق اختراع و حق مولف نظارت سیاسی و دستکاری سیاستمداران ، تبلیغات جهانی و هویت مصرفی است اما به طور همزمان فن آوری های ارتباطی به طور نا خواسته موجب آگاهی مردم جهان نسبت به هویت فرهنگی شان ، افزایش قوم گرایی و مقاومت در برابر همسان سازی جهانی شده است .

جمع بندی
نگرشی کلان و انتقادی به حوزه های فرهنگ اقتصاد و سیاست در سطوح ملی و فراملی ، تاکید بر مطالعات تاریخی و در نظر گرفتن دگرگونی های سیاسی اقتصادی به طور همزمان و آثار این دگرگونی ها بر فرهنگ و جامعه ، وجه مشترک دیدگاه ها در مکتب سیاسی رسانه هاست . ضمن این که کسانی که از منظر اقتصادی سیاسی به رسانه ها می پردازند ، نظام های اقتصادی ، نظام سیاسی و به ویژه تحولات نظام سرمایه داری را با یکدیگر مقایسه می کنند .
آنان بر مطالعات کیفی و بررسی فرایند ها به جای تحقیقات تجربی و آماری خرد تاکید می ورزند و به نقش نهادها ، ایدئولوژی ها و فرایند ها در تحولات تاریخی اقتصادی و سیاسی توجه دارند . دید آنها نسبت به وضعیت کنونی جهان چندان خوشبینانه نیست . از سوی دیگر ، این نظریات از نظر میزان تاکید ی که بر تاثیر نهاد سیاسی یا نهاد اقتصادی بر رسانه ها دارند با یکدیگر متفاوتند ، البته با توجه به خاستگاه های فکری نظریه پردازان مذکور در جوامع مختلف این تفاوت طبیعی است . ضمن این که چون اکثر نظریات مذکور در سطح فراملی و با در نظر گرفتن شرایط نظام سرمایه داری جهانی به تبیین پرداخته اند وزن نهاد اقتصادی و به ویژه شرکت های فراملی بیشتر است نقطه قوت این نظریات پرهیز از نگرش های تاییدی غالب و توجه فراگیرآنان به جنبه های مختلف تعامل نهاد های اقتصادی سیاسی و فرهنگی است توجه به ریشه ها و بنیادهای تا ثیر گذار بر آثار فرهنگی و اجتماعی رسانه ها یعنی فرا یند های مالکیت ، تولید و توزیع ، قدرت های نهان گرداننده نظام های ارتباطی و اطلاعاتی نیز از نقاط قوت این مکتب به شمار می آید . در نزد پیروان این مکتب کم تر شیفتگی وخوش باوری ساده انگارانه درباره نقش فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی دیده می شود و کاملاً از جنبه های منفی و آثار زیان بار این فن آوری های به ویژه در بخش خدمات عمومی و اجتماعی آگاهند . به عنوان نقاط ضعف نظریه های این مکتب شاید بتوان به وسعت قلمرو مورد بررسی و دشواری رد و اثبات ادعاهای مطرح شده در مورد وضعیت کنونی و آینده جهان (وبه ناچار واگذار ی اثبات یا رد آنها به آزمایشگاه تاریخ ) اشاره کرد . از سوی دیگر باید به اتکای زیاد صاحب نظران مکتب اقتصاد سیاسی به مطالعات کیفی (که ذهنی ، تفسیری ، و همراه با تعبیر و تاویل است ) کم توجهی آنان به شرایط ساختار ی داخلی جوامع و توجه بیش از اندازه به ساختار های جهانی و فراملی برای تبیین عقب ماندگی ها و تداوم سلطه نیز اشاره کرد .

منابع :
1- اینگلیس ، فرد ، 1377 "نظریه رسانه ها " ترجمه محمود حقیقت کاشانی ، تهران مرکز تحقیقات ، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا وسیما ی جمهوری اسلامی ایران .
2- شکر خواه ، یونس ، 1371 ،"دگرگونی جهانی و دیدگاه های شیلر"، به نقل از ، رسانه ، ش 11 ، پاییز 17 ، صص 81-76 .
3- شیلر هربرت ، آی ، 1375 ،و اطلاعات و اقتصاد بحران ، ترجمه یونس شکر خواه ، تهران ، کانون ترجمه و نشر آفتاب .
4- کمالی پور ، یحیی ، 1373 ، "عملکرد رسانه ها در آمریکا "، خلاصه درس های ارائه شده ، تنظیم مهدخت بروجرد ی علوی ، رسانه ، 73، صص31-24 .
5- گرین فیلیپ ، 1369 ،"نقد کتاب رضایت تولید ، اقتصاد سیاسی رسانه های گروهی " ، رسانه ، ش، 4، زمستان 1369 ، صص 20- 23
6- گیلپین ، رابرت ، 1378 "ماهیت اقتصادی سیاسی " ، ترجمه دکتر محمود تقوی ، اطلاعات اقتصادی – سیاسی ، ش 144-143 ، صص206 -200 .
7- ماتلار ، آرماند ، 1375 ، "مقررات زدایی در رسانه ها"، ترجمه علی کسمایی ، رسانه ، سال هفتم ، ش 4 ، زمستان 75 ، صص 15-2 .
8- معتمد نژاد ، دکتر کاظم ، 1375 ، " نظریه های سلطه ارتباطی جهانی " رسانه ، سال هفتم ، ش 2 ، صص 9-2
9- معتمد نژاد، کاظم ، 1377 ، مقدمه کتاب "وسایل ارتباط جمعی و امپراطوری امریکا " نوشته هربرت شیلر ، ترجمه احمد میر عابدینی ، تهران ، انتشارات سروش .
10- مک جسلی ، دبلیو ، 1369 ، "فیلتر های خبری"، مصاحبه با ادوارد هرمان ، ترجمه سندسی ، رسانه ، ش 4 ، زمستان 69 ، صص 14-19
11- هالوران ، جیمز دی ، 1375 ، " نوآوری های ارتباطی و پرسش های انتقادی " ، ترجمه نورایی بید خت ، رسانه ، زمستان 75 ، صص 31- 22 .
12- هاملینک سیس ، جی ، 1372 ، "آیا پس از انقلاب اطلاعات زندگی و جود خواهد داشت؟ " ، ترجمه شاهرخ بهار ، رسانه ، بهار 1372 ، صص 12 – 4 .
13- هرمان ، ادوارد ، 1371 ، "اقتصاد سیاسی رسانه های گروهی " ، ترجمه مجتبی صفوی ، رسانه ، ش 11 ، پاییز 71 ، صص 26 – 35

فهرست

مقدمه 1
ماهیت اقتصادسیاسی 1
اقتصادسیاسی رسانه ها 2
چارچوب مفهومی مکتب اقتصادسیاسی رسانه ها 3
پیوند تاریخی توسعه ارتباطات بااقتصادسیاسی 5
مروری بردیدگاه های هربرت شیلر (هربرت شیلر) 6
خصوصی سازی – تضعیف بخش عمومی 7
خصوصی سازی ایدئولوژیک و تبلیغات 8
نظریه های اندیشمندان در مورد اقتصاد سیاسی رسانه ها 10
ریموند ویلیامز 10
نیکلاس گارنهام 10
ادوارد هرمان و نائوم چامسکی 11
سیس . جی . هاملینک 12
یحیی کمالی پور: 13
حمید مولانا 13
فرد فیجس 14
آرماند ما تلار 15
جیمز دی هالوران 15
مجید تهرانیان : 16
جمع بندی 17
منابع 19

1

21