اختلال نوشتاری دانش آموزان پایه اول

فهرست مطالب
مقدمه 2
بخش اول: 3
علائم و نشانه های نارسانویسی 4
راهبردها: 4
راهکارهای نوشتن برای دانش آموزان دارای اختلال نوشتاری 5
بخش دوم: 6
توصیف وضعیت موجود 6
تجزیه وتحلیل اطلاعات 7
خلاصه یافته های اولیه 7
اصول ومبانی املا 8
روش تدریس املا 9
چگونگی اجرا 11
پیشنهادهایی درجهت رشد وشکوفایی استعدادهای دانش آموزان 12
نتیجه گیری 13

اختلال نوشتاری دانش آموزان پایه اول

مقدمه:
ویژگی اصلی بیان نوشتاری توانایی پایین سازمان دهی و ارایه ی اطلاعات به شکل نوشتاری در مقایسه با توانایی قوی تر در سازماندهی و ارایه ی اطلاعات به شکل شفاهی- کلامی (مانند گویه های کلامی در آزمون هوش) است. در صورتی که مشکل فقط به صورت املانویسی باشد و بیان افکار به صورت نوشتاری مشکلی نداشته باشد، احتمال وجود نارسایی در پردازش واج شناختی به عنوان یکی از ویژگی های اختلال خواندن بیشتر است. اگرچه افرادی که اختلال بیان نوشتاری دارند معمولاً ضعف املا نیز دارند ولی در دستور زبان، اصول نگارش و موضوع برای نوشتن نیز ممکن است مشکل داشته باشند. نوشته های آنها بسیار ساده و کوتاه است و به علت داشتن مشکلات دستور زبان و خطاهای اصول نگارش نمی توان مطلب را به خوبی دنبال کرد. ضعف در مهارت های نوشتن چند دلیل دارد. در برخی از موارد، نارسایی های موجود در یکپارچه سازی دیداری ادراکی و هماهنگی حرکتی عامل بروز مشکل هستند.

بخش اول:
این کودکان در ساز و کارهای نوشتن مشکل دارند، هنگام نوشتن باید به دست خط خود دقت زیادی بکنند. به همین دلیل فکر و مطلبی را که می خواهند بر روی کاغذ بیاورند از دست می دهند. در صورتی که ضعف نوشتاری از هماهنگی حرکتی ناشی شده باشد، مشکل را نمی توان نوعی نارسایی واقعی در زبان نوشتاری به حساب آورد و نشانه هایی که کودک نشان می دهد را بهتر است به عنوان اختلال در مهارت های حرکتی محسوب کرد.
علت اصلی اختلال بیان نوشتاری را می توان مشکل کودک در برگرداندن اطلاعات از وضعیت شنیداری- شفاهی به ضعف دیداری- نوشتاری دانست. دلیل چنین وضعیتی معلوم نیست و می توان چند علت را برای آن در نظر گرفت. برای مثال، کودکانی که در حافظه ی کاری مشکل دارند ممکن است در به یاد آوردن سازمان کلی یا محتوای آنچه که می خواهند بگویند، مشکل داشته باشند و نتوانند برای نوشتن آنچه که در ذهن خود دارند تمرکز کافی داشته باشند. برخی کودکان در برنامه ریزی، درک مطلب، تولید فکر نو یا سازمان دهی مورد نیاز در فرایند نوشتن مشکل دارند. افزون بر این، آنها ممکن است در دنبال کردن قواعد دستور زبان و ارتباط نوشتاری با مشکل مواجه باشند. از آنجا که مشکلات مربوط به حافظه ی کاری، سازمان دهی و برنامه ریزی معمولاً در اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی مشاهده می شود، از این رو احتمال اینکه کودکان دارای این اختلال در زبان نوشتاری نارسایی داشته باشند، بسیار زیاد است.
برخلاف اختلال خواندن، اختلال زبان نوشتاری بعد از کلاس اول مشخص می شود. نیازهای محدود و نسبی نوشتاری دانش آموز کلاس اولی به ندرت ممکن است به اندیشه یا کاربرد دستور زبان وابسته باشد. بنابراین، والدین و معلمان ممکن است ظهور اختلال بیان نوشتاری را به صورت مشخص در کلاس سوم یا چهارم گزارش کنند. در واقع، کلاس سوم و چهارم زمانی است که به علت ماهیت برنامه های درسی مدرسه مشکلات نوشتن ظاهر می شود. در فاصله سالهای کلاس سوم تا ششم رشد افکار مربوط به نوشتن و استفاده از دستور زبان بسیار افزایش می یابد و بیشتر مشکلات نوشتن در همین سالها بروز می کنند.
علائم و نشانه های نارسانویسی
*ممکن است با وجود زمان و توجه لازم و کافی برای نوشتن، نوشتاری با خط شکسته یا ناخوانا داشته باشد،
*ناسازگاری و ناهماهنگی هایی را نشان می دهد: ترکیب خط شکسته و چاپی، بالا و پایین بودن، اندازه، شکل یا کج بودن نامناسب حروف،
* واژه ها یا حروف ناتمام دارد، واژه ها را حذف می کند،
*ا ین واژه ها و حروف به طور ناهماهنگ فاصله گذاری می کند،
* وضعیت عجیب مچ، بدن یا کاغذ را نشان می دهد،
*در تصور شکل واژه ها مشکل دارد،
* آهسته و با زحمت نسخه برداری می کند یا می نویسد،
*طراحی فضایی ضعیفی روی کاغذ دارد،
* قلم را بصورت غیرعادی و محکم در دست می گیرد/ از دست درد شکایت می کند،
*در اندیشیدن و نوشتن همزمان (یادداشت برداری، نوشتن خلاقانه) مشکل اساسی دارد.
راهبردها:
* استفاده از واژه پرداز را توصیه کنید،
* از تنبیه دانش آموزان به دلیل کار بی دقت و نامرتب بپرهیزید،
* شفاهی امتحان بگیرید،
* از ضبط صوت استفاده کنید،
* به دانش آموزان اجازه ی استفاده از دفترچه یادداشت را بدهید،
* برای کاهش حجم مواد نوشتاری مورد نیاز، نکات یا رئوس مطالب را یادداشت کنید،
* رونویسی از کار را کاهش دهید،
* به دانش آموز اجازه دهید از کاغذ خط کش دار یا کاغذ شطرنجی استفاده کند،
* استفاده از گیره ی مداد و یا دیگر ابزارهای یاری دهنده ی نوشتاری را پیشنهاد کنید،
*جایگزین هایی برای تکالیف نوشتاری (گزارش های ویدئویی، گزارش های صوتی) فراهم کنید.
راهکارهای نوشتن برای دانش آموزان دارای اختلال نوشتاری
– رئوس افکارتان را مشخص کنید. دریافت مفهوم اصلی نوشته ها و به روی کاغذ آوردن آنها بدون تلاش برای پرداختن به جزییاتی نظیر هجی کردن، نقطه گذاری و … بسیار حایز اهمیت است. سعی کنید فقط یک لغت اصلی یا کلمه را در هر بند بنویسید؛ سپس برای تکمیل جزییات به نوشته خود برگردید.
– از مفهوم هر بند یک شکل بکشید، افکارتان را روی یک نوار ضبط کرده و به آن گوش کرده و بنویسید.
– کار با صفحه کلید رایانه را تمرین کرده و از آن برای سازمان دهی اطلاعات و بازبینی هجی ها استفاده کنید.
– هنگام نوشتن باخودتان بخوانید تا بدین ترتیب امکان بازخورد شنیداری باارزشی فراهم شود.
– به هر کلمه نگاه کرده، سپس چشم هایتان را بسته و آن را تصویر کنید.

– چندین بار قبل از نوشتن، ابتدا با نگاه کردن به کلمه و سپس بدون نگاه کردن، آن را با صدای بلند هجی کنید.
-سعی کنید آخر حروف را هجی کنید تا اینکه ترتیب دوباره ای از نوشته ها به دست آورید و صحیح به نظر برسد.
– فهرست هجی ها را به ترتیب فقط به 3 تا 5 کلمه مشخص تقسیم کنید، سپس هر قطعه را پس از مسلط شدن به آن اضافه کنید.
بخش دوم
چگونه توانستیم اختلالات و مشکلات یادگیری در درس املای دانش آموزان (نوشتاری) پایه اول را بهبود بخشیم؟
توصیف وضعیت موجود
املا لغتی است عربی و در زبان فارسی هنگامی که سخن از املا می رود منظور درست نوشتن کلمات برحسب قواعد املا ودستور زبان فارسی می باشد.
اهمیت خط واملادر این است که باید بار معانی راکه به امانت به وی سپرده اند به مقصد برساند ونه چیزی به آن بیفزاید ونه چیزی از آن بکاهد.الفاظ وکلمات باید بخوبی مقصد نویسنده را بیان کند وبازگو کننده مقاصد ونیت اوباشد.
از این جهت است که از دیر باز املا رادر مدارس تدریس می کرده اند وبرای درست نوشتن کتابهایی در این باره تدوین کرده اند.
مقطع ابتدایی زیر بنای مقاطع دیگر تحصیلی می باشد ودر مقطع ابتدایی نیز پایه اول اساس پایه های دیگر می باشد وهر چقدر دانش آموزان در این پایه بهتر آموزش ببینند در پایه های دیگر راحت تر هستند.
چندین بار آموزگار پایه دوم از وضعیت تحصیلی چند دانش آموز ابراز نگرانی می کرد وانان رادر حد دانش آموزان پایه اول هم نمی دانست.با اولیای دانش آموزان صحبت شد وقرار شد آنان به فرزندان خود کمک کنند وهمگام با معلم درس ها را تکرار وتمرین کنند.
بعد از گذشت دوماه پیشرفت زیادی حاصل نشد در جلسه شورای آموزگاران وضعیت دانش آموزان مورد بحث قرار گرفت و پیشنهادهایی ارائه شد وقرار شد با بررسی کارنامه سال قبل ووالدین ومعلم اول ودوم علت را مورد بررسی قرار دهیم .
تجزیه وتحلیل اطلاعات
پس از مطالعه کارنامه و بحث هایی که با معلم پایه اول ودوم ووالدین صورت گرفت. راه های متعددی جهت تقویت املای آنان مورد بررسی قرار گرفت وخلاصه یافته‏های حاصل از تجزیه وتحلیل به شرح زیرمی باشد.
خلاصه یافته های اولیه
علل مشکلات وضعف دانش آموزان دردرس املا به شرح زیر بود:
1-کلمات ازجانب معلم درست تلفظ نمی شوند .
2-بیش از یک سوم حروف الفبای فارسی را نمی شناختند وآن ها رااشتباه می گرفتند.
3-به علت اینکه مفهوم کلمه را نمی فهمند آنرا درست نمی نویسند.
4-معلم کلاس اول علل اصلی را غیبت بیش از اندازه به سبب بیماری می دانستند.
5-وجود حروف هم صدا در فارسی
6-وجود نقص شنوایی در برخی دانش آموزان
6-تند گفتن املا توسط معلم باعث کم دقتی در دانش آموز می شود.
7-تحصیلات کم والدین وعدم آشنایی آنان با روش تدریس معلم
8-چند پایه بودن کلاس ها که باعث می شود معلم وقت کمتری برای دانش آموزان ضعیف بگذارد.
اصول ومبانی املا
مراحل آموزش نوشتن به پنج مرحله زیر تقسیم می شود :
1-آموزش نوشتن غیر فعال (رونویسی)
2-آموزش نوشتن نیمه فعال (املا)
3- آموزش نوشتن فعال پایه یک(کلمه سازی )
4- آموزش نوشتن فعال پایه دو(جمله سازی )
5- آموزش نوشتن فعال (خلاق )انشا وانواع آن
دانش آموزان هنگام نوشتن املا باید نکاتی را درباره صداهایی که بوسیله آموزگار در قالب کلمات و جمله ها بر زبان جاری می شود رعایت نمایند:
1- آنها را خوب بشنوند وکلمه را دقیق تشخیص دهند وکلمه را درک کنند.
2-مجسم ساختن تصویرکلمات وبازشناسی کلمه صحیح درذهن
3-نوشتن صحیح حروف سازنده کلمه ودرست نوشتن آنها
اشکالات املایی دانش آموزان از دیدگاه زبان شناسی براثر اشکالات رسم الخطی تاثیرلهجه وگویش محلی دانش آموزان وفرایندهای آوایی حذف وتبدیل وافزایش به وجود می آیند .
اشکالات املایی از دیدگاه روان شناختی از موارد زیر سرچشمه می گیرد:
1-ضعف درحساسیت شنوایی مثال:‍‍ژاله-جاله
2- ضعف درحافظه شنوایی مثال:جاانداختن کلمه
3-ضعف درحافظه دیداری مثال:حیله-هیله
4-ضعف درحافظه توالی دیداری مثال:مادر-مارد
5-قرینه نویسی
6-وارونه نویسی
7-عدم دقت
8-نارسا نویسی
روش تدریس املا
1-روش آزمون -مطالعه آزمون
دراین روش آموزگار از یک متن برای دانش آموزان املا می گوید وبعد آن را تصحیح می کند .سپس دانش آموزان تا جلسه بعدی املا صحیح کلمات را تمرین می کنند . درجلسه بعدی از آن متن دوباره املا گفته می شود که معمولا با بدون غلط یا غلط های کمترهمراه است .
2-روش مطالعه وآزمون
ابتدا درس یا درس هایی جهت گفتن املا انتخاب می شود ودانش آموزان روی لغات مشکل آن به صورت املای پای تخته وتکالیفی نظیر نوشتن کلمات با حروف رنگی و………تمرین می کنند سپس از آن املا گفته می شود که البته بهتر است مانند کتاب نباشد.
3-روش نمایش
منظورتقویت بیشترحافظه دیداری دررابطه با آموزش حروف هم صدا مانند(ث س ص) ابتدا لغات موردنظر راروی طلق های شفاف می نویسیم سپس آن ها را با استفاده از دیتا شو روی پرده نمایش می دهیم مانند صابون سپس روی حروف (ص) را می پوشانیم واز دانش آموزان می خواهیم یکی از سه حرف (ث س ص) را انتخاب کرده و کلمه را کامل کنند. سپس کلمه را کامل نشان می دهیم. از این روش به هنگام پای تابلو هم می توان استفاده کرد.ابتدا در دفتر خود بنویسند ودر صورت اشتباه درست آنرا بالای کلمه بنویسند.
4-روش تصحیح انفرادی
از دانش آموز خواسته می شود با استفاده از کتاب املای خود راتصحیح کند.
5-روش چند حسی
در این روش چند حس بینایی-شنوایی ولامسه به کمک یادگیری املا کلمه مورد نظر می آیند. این روش بیشتر قبل از املا به منظور تمرین کلمات مشکل درس به کار می رود.
الف:از دانش آموز خواسته می شود با دقت به کلمه ی مورد نظرکه پای تابلو نوشته شده نگاه کند.
ب:آن کلمه رابخواند ودر هوا بصورت ذهنی وبا استفاده از انگشت خود بنویسد.
ج:سپس آن رادر جمله ای مناسب به کار برد.
د:کلمه از روی تابلو پاک کرده تا خودش کلمه را بدون خطا از روی حافظه بنویسد.
و:کلمه را روی تابلو نوشته تا با هم مطابقت دهد وبه درستی یانادرستی نوشته خود پی ببرد.
6-روش جمله سازی
آموزگار چند جمله راکه دارای اهمیت هستند راانتخاب کرده ودر هر جمله جای یک کلمه با ارزش املایی راخالی گذاشته تا دانش آموزان به تکمیل آن بپردازند.
7-آشنایی دانش آموزان بامتن املا
به منظور یادآوری شکل کلمه های خوانده شده آموزگار یک بار متن املا را میخواند.
روش آموزش املا را به صورت زیر هم می توان مرحله بندی کرد:
1-انتخاب متن املا ونوشتن آن روی تابلو وخواندن آن
2-قرائت املا توسط آموزگار ونوشتن آن توسط دانش آموزان
3-تصحیح گروهی املا هاوتهیه فهرست خطاهای املایی
4-تمرینات متنوع با توجه به اولویت بندی اشکالات املایی استخراج شده.
چگونگی اجرا
از اولیای دانش آموزان مورد نظر دعوت به عمل آمدو به صورت خصوصی به آنهاروش املا تدریس شد. در مرحله اول حروف الفبای فارسی تدریس شد ودر هر روز تعدادی از حروف هایی که دانش آموزان در آن اشکال داشتند تدریس می شدوآنان به کلمه سازی با آن حروف می پرداختند.
استفاده از جدول الفبا کتاب فارسی اول وکارت های تند خوانی وترکیب صامت با مصوت کمک موثری در یادگیری دانش آموزان می کرد.
مدتی بعد از کتاب فارسی دوم استفاده کردیم .درابتدا قسمتی از درس قرائت می شد ودانش آموزان با دقت به کتاب نگاه می کردند بعد آنها می خواندند وغلط هایی را که می خواندند دردفتری یادداشت می شد ودر دفعات بعدی ابتدا غلط ها تکرار و تمرین می شد.
وقتی که دانش آموزان درخواندن درس جدید مهارت کافی بدست می آوردند. سعی می شد هنگام نوشتن ابتدا متن ها خوانده شده بعد نوشته شود.
این کار ادامه داشت وروز به روز پیشرفتی در دانش آموزان مشاهده می گردید.طوری که تاقبل از شروع کار با آنان در زنگ املا بیش از سه تا چهار کلمه نمی توانستند بنویسند.اما به مرور توانستند متن املای دوم را همانند سایر دانش آموزان بنویسند.
در ادامه جهت غلبه بر مشکل غلط نویسی کلماتی که حروف عربی دارند سعی شدزیرکلمات فوق خط کشیده شود ودر دفترنوشته شود واین کلمات بیشتر قرائت ونوشته شود.
از رفتارهای دانش آموزان مورد نظر معلوم بود که آنها پیشرفت قابل ملاحظه ای کرده‏اند. همچنین نتایج زیر به دست آمد:
1-هنگام نوشتن به روش صحیح بر روی نیمکت می نشیند.
2-مداد را درست دردست می گیرد.
3-باذوق وشوق به مدرسه می آید.
4-جذابیت کلاس ودرس ها برای او دو چندان شده است.
5-پیشرفت تحصیلی چشمگیر به ویژه دردرس املاروحیه اعتماد به نفس اورا افزایش داده است.
6-بسیارعلاقه مند به نوشتن وانجام تکالیف می باشد.
پیشنهادهایی درجهت رشد وشکوفایی استعدادهای دانش آموزان
1-توجه ویژه به دانش آموزان ضعیف
2-ارتباط بامراکز مشاوره واختلالات یادگیری
3-استفاده از معلمان فعال وپرانرژی برای پایه اول
4-رعایت مراحل گفتن املا
5-آموزش باید براساس آمادگی وانگیزش دانش آموز انجام شود.
6-ارتباط با اولیای دانش آموزان بخصوص دانش آموزان ضعیف

نتیجه گیری
اگر آموزگاران درس املا راجدی بگیرند وروش تدریس آن را نیز به خوبی انجام دهند به نظر می رسددانش آموزان در این درس مشکلی نخواهند داشت.
گروههای درسی نقش عمده ای در آشنایی ویادآوری روش تدریس املا بر عهده دارند.
تازمانی که دانش آموزان در مهارت خواندن پیشرفت نکرده اند صحبت از املا واملا گفتن بی مفهوم خواهد بود.
انتخاب معلمان پایه اول از بین معلمان فعال وپرانرژی کمک موثری به تقویت املا دانش آموزان از طریق تکرار وتمرین بیشتر فراهم می کند.
هرچه تعداد شاگردان یک کلاس مخصوصا پایه اول کمتر باشد معلم مربوطه وقت بیشتری برای رسیدگی به دانش آموزان ضعیف در املا خواهد داشت.
کمک گرفتن از اولیا فقط برای تکرار وتمرین بیشتر می تواند در تقویت املا موثر باشد.
با آموزش صحیح درس املا می توانیم پیشرفت دانش آموزان را از لحاظ نوشتن درست کلمات وروخوانی صحیح کلمات بیشتروبه طرز نگارش آنها توجه بیشتری کنیم واعتماد به نفس آنها را بالا ببریم.