آموزش کشت ذرت دانه ای و علوفه ای



بسم الله الرحمن الرحیم

عنوان:
آموزش کشت ذرت دانه ای و علوفه ای

فهرست
2
مقدمه 3
منشا و تاریخچه ذرت 4
ذرت بلوری ( ذرت دانه سخت 6
الف : کاشت 17
ب _ داشت : 17
ج _برداشت : 19
آموزش کاشت ذرت 19
انواع ذرت 19
شرایط آب و هوایی برای رشد ذرت 20
خاک مناسب برای رشد ذرت 20
روش کاشت ذرت 20
مشخصات گیاه شناسی 23
تولید کننده های ذرت 23
تاریخچه 23
انواع ذرت 24
ذرت بو داده 24
ذرت سخت 24
ذرت دندان اسبی 25
ذرت نرم یا آردی 25
ذرت شیرین 25
ذرت مومی 25
آندوسپرم ذرت مومی 25
شرایط لازم برای رشد گیاه 25
دما 25
آب 26
خاک 26
زمان کاشت ذرت 26
کود 26
آفات و بیماریهای ذرت 26
برداشت محصول 27
موارد استفاده از ذرت 27
مشخصات گیاهشناسی: 28
تناوب زراعی : 33
نیازغذایی : 34
منشا و تارخچه ذرت 36
اهمیت و ارزش غذایی ذرت 36
خواص گیاه شناسی ذرت 37
ذرت غلاف دار: 40
خاک مناسب ذرت : 41
عملیات کاشت ذرت 47
عملیات داشت ذرت 50
آبیاری: 50
عملیات کولتیواتور : 51
برداشت ذرت 52
برداشت ذرت سیلوئی: 53
تهیه زمین : 53
انتخاب بذر : 54
میزان بذر : 56
روش های کاشت : 57
کنترل علف های هرز : 57
مهمترین مراحل آبیاری ذرت عبارتند از : 58
عملیات برداشت : 59
توصیه ها : 60
منبع 61

مقدمه
منشا اولیه ذرت آمریکا است . ذرت اصلی ترین زراعت جهت تامین مواد غذایی در مکزیک ، آمریکای مرکزی و جنوبی قبل از کشف قاره جدید بوده است .
ذرت یکی از غلات مهم و پر محصول و دارای اهمیت در تغذیه می باشد. از نظر سطح کشت بعد از گندم و برنج سومین غله به حساب می اید و بیش از 45 درصد ذرت دنیا در امریکا تولید می شود. مهمترین مناطق کشت ذرت در ایران استانهای مغان ، اردبیل ، مازندران ، گرگان و اطراف تهران می باشد . بنا به امار سال 1382 سطح کشت ذرت دانه ای در ایران حدود 210 هزار هکتار بوده که نزدیک به 2 میلیون تن عملکرد دانه داشته است بیشترین سطح کشت مریوط به استان فارس در حدود 100 هزار هکتار بوده که تولید ان بیش از 6 هزار تن ذرت دانه ای بوده که مقام اول کشوری را دارد. ذرت به عنوان گیاه دنیای جدید شناخته شده که حدود 3 هزار سال قبل از میلاد در امریکای جنوبی وجود داشته و بعد از سفر کریستف کلومب یعنی در 1494 میلادی از کوبا به اروپا و از انجا به اسیا منتقل شد.
منشا و تاریخچه ذرت
تحقیقات باستانشناسی در کشور مکزیک مشخص نموده است که ذرت حدوداً 4500 سال قبل از تاریخ در آنجا کشت می گردید . سه مبداء اولیه برای ذرت ذکر می نمایند که این سه مبداء منطبق با سه تمدن بزرگ در آمریکای جنوبی و مرکزی بوده ( inca در پرو Aztec در مکزیک ، Maya در گواتمالا) پس از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب در سال 1493 ذرت وارد اسپانیا گردید و از آنجا به ایتالیا و پرتغال و سایر کشورهای اروپائی گسترش یافت. پرتغالیها در اوایل قرن شانزدهم میلادی ذرت را وارد اندونزی ، افریقا ، هندوستان و چین نمودند. وارد شدن ذرت به ایران در سال 921 شمسی توسط پرتغالیها صورت گرفت و از آن به بعد بعنوان یک زراعت فرعی در حاشیه مزارع و باغات صیفی کشت می گردید. در ایران ذرت از سه دهه پیش رفته رفته جای خود را باز کرد و در سال 1353 جزء طرح های افزایش تولید جای داده شد.
اهمیت و ارزش غذایی ذرت
ذرت به دلیل خصوصیات خیلی زیاد خود مخصوصاً بدلیل قدرت سازگاری به شرایط اقلیمی گوناگونی که دارد خیلی زود در تمام دنیا گسترش یافت و مکان سوم را بعد از گندم و برنج از نظر سطح زیر کشت به خود اختصاص داده . گیاه ذرت مواد قندی و نشاسته زیادی دارد و عملکرد محصول ذرت علوفه ای بیش از 80 تن در هکتار است. این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای تولید علوفه سبز ، سیلو و دانه است.
ذرت علوفه ای ، علوفه بسیار خوشخوراکی جهت گاو و گوسفند است و شرایط مکانیزاسیون را بخوبی می پذیرد این نوع ذرت دارای مــــقادیر خیلی زیادی مواد معدنی مخصوصاً N.P.K CA. در مقایسه با موقعی است که بصورت دانه مصرف می گردد. در یک ســـــری آزمایش مشخص شده است که حدود 50% ماده خشک در برگ و ساقه ذخیره می گردد، همچنین حدود 37% ازت ، 26% فسفر و 61% پتاس و 79% کلسیم در برگ و ساقه موجود می باشد. علوفه این نوع ذرت غنی از مواد گلوسیدی و انرژی زا و فقیر از پروتئین است به همین دلیل این نوع علوفه را باید همراه با علوفه هائی که غنی از پروتئین هستند. بطور مخلوط در جیره غذایی دام وارد نمود. در ضمن ذرت فوق العاده سهل الهضم بوده و سیلوی آن برای دامهای پرواری عالیترین غذا است.
عوامل دیگری که باعث گردید این گیاه به مقدار خیلی زیاد گسترش یابد عبارتند از :
1. مقاومت خیلی زیاد نسبت به خشکی و ورس
2. عملکرد زیاد آن در هکتار
3. قدرت پذیرش مکانیزاسیون در مراحل مختلف کاشت، داشت ، برداشت
4. پذیرش کشتهای متوالی به مدت چند سال
5. سهم عمده و نقش روز افزون ذرت در تامین مواد غذایی مورد نیاز انسانها ، دام و طیور و مصارف صنعتی
6. ارزش علوفه ای دانه و کاه ذر
خواص گیاه شناسی ذرت
ذرت گیاهی است یک پایه بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند. ذرت دارای ساقه استوانه ای می باشد که در مقطع عرضی بیضوی است. ارتفاع ساقه بسیار متغیر و بسته به شرایط اقلیمی به 8 متر هم می رسد ولی بطور معمول ساقه ذرت 3-5/1 مـــــتر طول دارد ضمناً ساقه ذرت تقریباً 3 سانتی متر و حدود8 تا 12 میان گره می باشد.
برگهای ذرت شبیه سایر غلات شامل پهنک برگ و غلاف است . غلاف برگ ذرت ساقه را در آغــوش می گیرد و طول برگ به 80-30 سانتی متر و عرض آن به 10 سانتی متر می رسد
تعداد برگهای ذرت بطور متوسط بین 12تا18 عدد است .واریته های زودرس تعداد برگ کمتر و ارقام دیررس برگ بیشتری دارند. ذرت دارای ریشه های قوی و انبوه ولی سطحی است.
همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضاء زایشی گرده افشانی آن بطور غیر مستقیم و بیشتر بــــــوسیله باد صورت می گیرد و باد می تواند گرده ها را تا چندین کیلومتر منتقل نماید. تحت شرایط عادی مدت 24ساعت زمان لازم است تا عمل باروری یک بلال بطور کامل صورت گیرد.
انواع ذرت (بر حسب ساختمان دانه)
ذرت دارای یک گونه می باشد ولی ارقام و واریته های بیشماری از آن وجود دارد به همین لحاظ واریته ها را برحسب ساختمان دانه به گروههای مختلف طبقه بندی می نمایند.
1. ذرت دندان اسبی
2. ذرت بلوری
3. ذرت آردی
4. ذرت شیرین ( قندی (sweetcorn)
5. ذرت پاپ کرن(pop corn) یا نقل وپیرزن
6. ذرت غلاف دار( گلوم دار
7. ذرت مومی
ذرت دندان اسبی :
اندوسپرم این نوع ذرت از دو قسمت نشاسته ای تشکیل شده است یک قسمت سخت و شاخی که در جوانب و اطراف دانه قرارگرفته و قسمت دیگر در وسط دانه از نشاسته نرم پوشیده شده است . در ضمن خشک شدن دانه و از دست دادن آب ، قسمت محتوی نشاسته نرم مقدار زیادی آب تبخیر می نماید در نتیجه موجب پلاسمولیز ( پژمرده) شدن و ایجاد زائده در راس دانه می کند که مشخصی فرم ظاهری این نوع ذرت است چون این فرم دانه حاصل شده یعنی بصورت دندان اسب است لذا بهمین اسم شناخته شده است . این نوع ذرت شاخ و برگ زیاد و دانه های درشت تولید می کند و بیشتر اوقات برای سیلو و علوفه سبز مصرف می شود.
ذرت بلوری ( ذرت دانه سخت

در این نوع ذرت بافت شاخی بیشتــــرین قسمت اندوسپرم را اشغال می کند و اندوسپرم نشاسته ای آن به مقدار خیلی کم فقط در اطراف امبریون قرار دارد. این ذرت نیز به نام ذرت شیشه ای نامیده می شود که در راس گرد می باشد، دارای فرمهای خیلی زوررس تا خیلی دیر رس می باشد. دانه این گونه بیشتر در مرغداری مورد استفاده قرار می گیرد.
ذرت پاپ کرن (pop corn):
اندوسپرم آن کاملاً شاخی است ، بجز مقدار بسیار کمی از آن که در اطراف امبریون قرار دارد دانه ها خیلی ریز (140-40گرم ) صاف و غنی از پروتئین می باشند. با حرارت دادن دانه آب وسط اندوسپرم بخار می گردد و حجم دانه ها بطور ناگهانی افزایش و به رنگ سفید شبیه کف صابون در می آید . حجم آن 20-15 برابر می شود. بسیار خوشمزه و مصرف خوراکی دارد . این ذرت تولید چند تا بلال می کند.
ذرت آردی :
کلیه اندوسپرم این نوع ذرت حاوی نشاسته نرم می باشد و اندازه دانه ها خیلی کوچک ومعمولاً شکل کروی دارند. رنگ دانه سفید و یا آبی است و اغلب بعلت دارا بودن نشاسته زیاد در کارخانجات نشاسته سازی مورد استفاده قرار میگیرند.
ذرت شیرین (Sweet corn):
انـــــدوسپرم این واریته ذرت دارای مقدار زیادی مواد قندی و مقدار جزئی نشاسته است دانه های این واریته کوچک چروکیده می باشند . از ذرت قندی در قدیم شیره تهیه شده. این گونه ذرت دانــــــه های شیشه ای و نشاسته ای شیرین دارد و در زمان رسیدن چروکیده می گردند . این گیاه دارای قدرت زیادی در تولید پاجوش دارد.

ذرت غلاف دار:
تیپ این ذرت تا حدودی با مقایسه با سایر انواع ذرت غیر عادی است زیرا هر دانه در یک غلاف قرار دارد و هر بلال مانند سایر تیپ های ذرت خود در یک غلاف قرار گرفته است ذرت فــوق برای فروش کاشته نمی شود ولی مورد توجه محققین برای پی بردن به مبدا ذرت می باشد.
ذرت مومی :
این ذرت را روی این اصل ذرت مومی نام گذارده اند که ظاهر دانه تا اندازه ای چسبناک است . ملکول نشاسته ذرت مومی با ذرت های ذکر شده در فوق اختلاف داشته و به گلیکوژن شباهت دارد. نشاسته این رقم ذرت حالت چسبندگی دارد
شرایط محیطی و اکولوژی ذرت
پراکندگی ذرت:
ذرت دارای تنوع رویشی بسیار گسترده ای است بطوریکه ذرت در شرایط مختلف آب و هوایی رشد می نماید. ذرت در نیمکره شمالی تا 58 درجه عرض جغرافیایی در کانادا و روسیه و د نیمکره جنوبی تا عرض جغرافیایی 43-42 درجه در نیوزیلند کشت می گردد کشت ذرت دانه ای در محدود 42 درجه در نیمکره جنوبی و 53 درجه در نیمکره شمالی صورت می گیرد ولی ذرت علوفه ای را می توان در خارج از این محدوده هم کشت نمود .
گرما ( حرارت:
ذرت برخلاف غلات ( گندم و جو) احتیاج به گرما و حرارت زیاد خورشید دارد به همین دلیل حرارت عامل محدود کننده رشد و نمو این گیاه محسوب می شود جوانه زنی در ذرت از دمای 10-8 درجه سانتی گراد در عمق کاشت شروع می شود.
مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد بین 35-30 درجه سانتی گراد می باشد در صورتیکه گرمابیش از 40 درجه تجاوز نماید جذب آب مشکل خواهد گردید حتی در شرایط آبیاری ( بدلیل تبخیر خیلی شدید ) و حاشیه برگها سوخته و چنانچه این زیادی درجه حــرارت در زمان گل دهی اتفاق افتد میزان تلقیح کاهش می یابد و با افت عملکرد مواجه می گردند.
رطوبت :
یکی از فاکتورهای بسیار مهم در زراعت ذرت مسئله نیاز گیاه به آب می باشد ذرت برای تولید یک واحد ماده خشک بسته به شرایط آب و هوایی بطورمتوسط به 342 واحد آب نیاز دارد. نیاز ذرت برای ساختن یک واحد ماده خشک کمتر از سایر گیاهان زراعی (گندم ، جو، یونجه) است . نیاز آبی ذرت در کشت اول در حدود 8000 متر مکعب و در کشت دوم 6500 متر مکعب گزارش شده . نوبت آبیاری با توجه به نوع خاک و شرایط آب و هوا از هفت تا 12 روز یکبار متغیر می باشد. کمبود آب در مرحله ظهور سنبله ها باعث می گردد که تلقیح بطور کامل در ذرت انجام نگیرد. مرحله بین ظهور سنبله ها تا پایان پرشدن دانه ها از مواد غذایی ( مرحله مومی) حساس ترین مرحله زندگی ذرت نسبت به آب می باشد ( مرحله بحرانی ذرت نسبت به آب) و مدت آن 50 روز می باشد.

خاک مناسب ذرت :
ذرت در خاکهایی با بافت لومی ، عمیق ، نفوذ پذیری مناسب ، مواد آلی کافی و با عناصر غذایی متعادل ، بیشترین عملکرد را دارد. ذرت نسبت به شوری خاک حساس و باید از کاشت آن در این نوع اراضی جلوگیری کرد. در خاکهایی با شرایط مساوی از نظر حاصلخیزی و تامین رطوبت ذرت اراضی متوسط و یا سبک را ترجیح می دهد زیرا این گونه اراضی در بهار خیلی زود گرم و شرایط رشد ریشه ها را فراهم می کند . با وجود اینکه ذرت در اراضی بـــا(8-5)phکشت می گردد ولی حداکثر عملکرد اراضی با (7-6)ph بدست می آید . در
اراضـی بـــا ph کمتر از 5 جذب ( ازت ، فسفر ، پتاس ، سولفور ، کلسیم ، منیزیم ) مشکل می شود و در خاکهایی که ph آنها بیش از 8 باشد جذب آهن ، آلومینیوم ، بر ، فسفر ، روی سختی صورت خواهد گرفت.
انتخاب زمین در هر منطقه متاثر از فاکتورهای ذیل است:
1. عمق آب تحت الارض :
ذرت دارای ریشه قوی بوده و می تواند تا عمق 100 سانتی متر خاک گسترش یابد و از طرفی دفعات زیاد آبیاری در بالا آوردن سطح آب تحت الارضی موثر بوده و ضروریست در انتخاب زمین به سطح آب زیر زمینی توجه شود . حد سطح آب های زیر زمینی برای ذرت بین 3-5/1متر می باشد.
2. زهکش :
با توجه به پتانسیل بالای ذرت در رشد و تولید محصول تهویه مناسب خاک به عنوان یک فاکتور موثر از اهمیت زیادی برخوردار است و در صورت فراهم نبودن تهویه خوب در خاک محصول بشدت کاهش پیدا کرده و حتی می تواند از رشد رویشی گیاه نیز جلوگیری نماید چنانچه مزرعه ذرت عاری از زهکش طبیعی یا مصنوعی باشد آب آبیاری لایه های تحتانی خاک را فرا گرفته و تهویه خاک را از بین برده و مانع رشد گیاه می گردد.
3. تسطیع اراضی :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت ذرت معمولاً اراضی بنحوی انتخاب می گردند که از نظر وسعت، منایب برداشت بوده و از تسطیع نسبی برخوردار باشد زیرا در غیر اینصورت آبیاری صحیح صورت نمی گیرد و مزرعه بطور یکنواخت سبز نخواهد شد.
نیاز کودی و غذایی ذرت
کود مورد نیاز ذرت بر مبنای توصیه عمومی
کود سوپرفسفات تریپل 150-100کیلوگرم
کود اوره 400 کیلوگرم
کود پتاس 200-150 کیلوگرم
کود کلرید پتاسیم 100 کیلوگرم بصورت سرک ( یکماه پس از کاشت
کود سولفات روی 75-40 کیلوگرم در هکتار ( قبل از کاشت
یک الی دو بار محلول پاشی با کود مرکب میکرو ( یکماه پس از کشت و دوماه پس از کشت
ذرت به کودهای حیوانی که زمین را ازجهت مختلف اصلاح می کند احتیاج دارد .
بهترین توصیه کودی بر اساس آزمون خاک و با توجه به مواد آلی و عناصر قابل دسترس گیاه درخاک می باشد.
طریقه جذب مواد غذایی در ذرت بصورتی است که بیشتر مواد غذایی را تا شروع تشکیل دانه جذب می نماید لذا 100 کیلوگرم از کود اوره را با تمامی کود فسفات و پتاس قبل از کـــــاشت در هنگام آماده سازی زمین استفاده می شود و مابقی کود اوره بعنوان سرک پخش می گردد.
کود سرک را می توان در دو مقطع زمانی ( مرحله اول زمان ساقه رفتن و 8-6 برگی گیاه و مرحله دوم قبل از گل دهی یعنی 8-5 روز قبل از سنبله رفتن ) به خاک داد .
نقش کود ازت :
ازت جزء عناصر غذایی پر مصرف ذرت و به عبارت دیگر گلوگاه رشد است و در ساختمان پروتئین و کلروفیل نقش عمده دارد. کمبود ازت به خصوص در خاکهایی که از نظر مواد آلی فقیر هستند سبب زردی برگهای پائین و عدم تشکیل کلروفیل و در نهایت زردی تمام برگها می شود.
کودهای ازته باعث بالا رفتن عملکرد علوفه و بهتر شدن کیفیت آن خواهد شد ( افزایش پروتئین ) بهترین متد پخش کودهای شیمیایی در ذرت استفاده از روش نواری است . در این روش عملکرد به مراتب بیشتر از حالتی است که کودها در تمام سطح خاک پخش می گردند. در این روش بهنگام کاشت کودهای شیمیایی بفاصله 4-3 سانتی متر از بذر و 4-3 سانتی متر ته عمیق تر از آن در زیر خاک قرار می گیرد .
نقش کود فسفر :
فــــسفر از عـــــناصر پر مصرف و مورد نیاز برای رشد است . فسفر در کلیه فرآیندهای بـیوشیمیایی دخالت دارد. فسفر تقریباً نامحلول بوده و به راحتی از نیمرخ خاک شسته نمی شود.
بنابراین کود باید حتماً با کود کار عمیق زیر بذر قرار گیرد . جذب فسفر به مقدار کافی در اوائل رشد گیاه اهمیت بسیار دارد این اهمیت در اندامهای زایشی بیشتر شهود است . نیاز ذرت بــه فسفر کمتر از ازت و تقریباً یک پنجم آن است . کمبود فسفر در ذرت موجب بنفش رنگ
شـــــدن برگهای گیاه در ابتدای رشد شده و به تدریج به رنگ سبزه تیره مایل به آبی تبدیل می شود.
مصرف کود فسفات می بایست قبل از کاشت به صورت عمقی صورت گیرد. مصرف زیاد فسفر باعث جلوگیری از جذب و انتقال عناصر ریز مغذی می گردد. Ph مناسب برای جذب فسفر 7-5/5 می باشد و میزان کود فسفاته مورد نیاز کشت ذرت براساس آزمون خاک مشخص می شود.
نقش پتاس :
پتاسیم نیز مانند ازت جزء عناصر پر مصرف مورد نیاز ذرت می باشد. جذب پتاسیم با جذب ازت برابری میکند . پتاسیم در کلیه فرآیندهای بیولوژیکی گیاه به صورت کاتالیزور دخالت دارد پتاسیم نقش عمده را در مقابله با کم آبی ها بیماریها و همینطور ورس گیاه دارد. کمبود پتاسیم از برگهای سن آغاز شده و برگها به رنگ زرد با حاشیه سوخته در آمده ساقه ها عموماً ضعیف و در برابر عوامل بیماریزا حساس تر هستند . در اثر کمبود پتاسیم و روی اکثر بلالها دچار کچلی شده ، ذرت جزو گیاهان پتاسیم دوست بوده ، تغذیه مناسب و کافی با این عنصر باعث افزایش کمیت و کیفیت ذرت می شود .
کودهای ریز مغذی یا میکروالمنت ها
روی :
روی جزو عناصر غذایی کم مصرف برای ذرت به حساب می آید. کمبود این عنصر در خاکهای قلیایی و با آهک فراوان و مقدار اندک مواد آلی شایع است که متاسفانه در شرایط خاکهای ایران کمبود آن تشدید شده است . کمبود روی در بافتهای جوان به چشم می خورد و ذرت از حساس ترین گیاهان به کمبود روی می باشد. علائم کمبود با ایجاد و توسعه یک نوار کلروز در یک یا هر دو طرف رگبرگ میانی مشخص می شود علاوه بر زردی برگ که بیشتر در برگهای جوان گیاه ظاهر می شود باعث کوتولگی و کاهش فاصله بین گره ها در ساقه گیاه میشود در ضمن کمبود روی باعث کچلی بلال نیز می شود . زیادی فسفر در خاک مانع جذب و انتقال روی توسط گیاه می شود. در خاکهایی که مصرف بی رویه کودهای فسفاته رایج هست ، کمبود روی سبب کاهش عملکرد می شود. طبق توصیه انجام شده مصرف یکسال به میزان 75 کیلوگرم سولفات روی به صورت خاک دهی عمقی و قبل از کاشت برای ذرت باعث شادابی و طراوت گیاه و همچنین پر شدن بلال و افزایش کمی و کیفی محصول خواهد شد . در صورت عدم مصرف خاک دهی و یا کمبود شدید ، سولفات روی را میتوان با محلول سه در هزار در مرحله 7-6 برگی بصورت محلول پاشی دوبار انجام داد.
آهن :
آهن جزو عناصر ریزمغذی است و نیاز گیاه به این عنصر محدود است ولی به دلیل شرایط خــاص خاک از جمله زیادی آهک و ph بالا همین مقدار کم نیز جذب گیاه نمی شود. آهن در
تهیه کلروفیل و سبزینه گیاه نقش دارد. در ذرت کمبود آهن به صورت راه راه شدن برگ ظاهر شده که رگبرگها سبز و بین آنها زرد می گردد . برای مبارزه با کمبود آهن راههای مختلفی وجود دارد از جمله مصرف کودهای آلی که در اثر تجزیه ph خاک را متعادل نمود و جذب آهن را آسان می کند . همین طور استفاده از سولفات آمونیوم به جای اوره و نیترات آمونیوم که باعث متعادل شدنph خاک می شود. یک راه معمول و مناسب مصرف سولفات آهن با گوگرد است.
تهیه زمین یا آماده سازی زمین جهت کشت ذرت
عملیات تهیه زمین در زراعت ذرت اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ، ذخیره آب ، ایجاد یک شرایط آب و هوایی مطلوب جهت رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسمی ، دفع علفهای هرز و زیر خاک فرو بردن باقی ماندهای گیاهان پیش کشت می گردد.
زراعت مکانیزه ذرت ایجاب می کند که تمام مراحل کشت آن بصورت منظم و بطور صحیح اجرا شود.
1.ماخار :
گرمای زیاد عامل تبخیر پیش از حد بوده و سبب می شود که خاک در لایه های سطحی رطوبت خود را از دست داده و انجام شخم براحتی صورت نگیرد. لذا ضروریست در زمان
مناسب اقدام به ماخار یعنی آبیاری زمین نمود. زیرا گذشته از ایجاد سهولت برای شخم ماخار از پودر شدن خاک ناشی از کاربرد ادوات جلوگیری می نماید.
2.شخم با گاو آهن :
در موقع شخم زنی باید به زمان شخم ، نحوه انجام عملیات و عمق شخم دقت نمود .

الف) زمان شخم :
زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم و نقش ویژه ای در نگهداری کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد. زمان لازم برای گارو شدن پس از ماخار با توجه به بافت خاک متفاوت بوده و ضروریست با توجه به این امر عملیات شخم شروع گردد. بطور کلی رطوبت خاک در زمان شخم بایستی به اندازه ای باشد که گاو آهن به راحتی در خاک فرو رفته و ضمناً خاک به تیغه های گاو آهن نچسبد .
ب) نحوه انجام عملیات شخم :
عدم دقت در عملیات شخم می تواند باعث ایجاد ناهمواری و از بین بردن تسطیع نسبی خاک گردد. بنابراین انتخاب شیوه مناسب با توجه به انواع گاو آهن های موجود و تنظیم صحیح گاو آهن الزامیست .
ج) عمق شدم :
سیستم ریشه گسترده ذرت ایجاب می کند عمق شخم کمتر از 30 سانتی متر نباشد .
د) دیسک :
دیسک سنگین جهت خرد کردن کلوخهای حاصل از شخم است وعمق دیسک بین 15-10 سانتی متر می باشد. و باید در زمان مناسب انجام شود . در غیر اینصورت عملیات دیسک بعد از زمان مورد نظر کلوخه هارا بخوبی خرد نکرده و باید تکرار شود. پودر شدن بیش از اندازه خاک شرایط را برای تشکیل سله فراهم می نماید . پیدایش سله قبل از جوانه زدن باعث میگردد که اکسیژن به اندازه کافی در اختیار جنین قرار نگیرد. سفت و محکم شدن سله خاک بعد از جوانه زدن نیز می تواند باعث متوقف شدن رویش گیاه شود.
هـ) لولر ( ماله زنی ) :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت ذرت و آبیاری صحیح باید پستی و بلندیهای موضعی حاصل از شخم و دیسک را از بین برد لذا استفاده ازلولر برای از بین بردن این پستی و بلندیها ضروریست.
خ) کود پاشی :
عملیات کودپاشی قبل از کاشت بوسیله دستگاه کود پاش سانتریفوژ و به میزان توصیه شده بر اساس آزمون خاک یا توصیه عمومی که در بخش نیاز کودی مطرح شد پخش و با دیسک زیر خاک می رود کلیه کود فسفاته و پتاسه و در صورت نیاز سولفات روی و 100 کود اوره را قبل از کاشت به خاک می دهیم و مابقی کود اوره بصورت سرک و با کودکار به زمین می دهیم.
عملیات کاشت ذرت
در موقع کشت ذرت به فاکتورهایی از قبیل انتخاب بذر ، تاریخ کاشت ، عمق کاشت و تراکم علاوه بر تهیه بستر مناسب جهت کشت وحاصلخیزی خاک باید دقت نمود.
1.انتخاب بذر :
در انتخاب بذر باید دقت کامل و لازم را مبذول داشت تا احتمال پوسیدگی بذور و حمله امراض قارچی کاهش یابد . معمولاً بذر ذرت را قبل از کاشت برای جلوگیری از حمله احتمالی قارچها با قارچ کشها ضد عفونی می کنند. درجه خلوص و قوه نامیه بذورهیبریدی که برای کشت ذرت مورد استفاده قرار میگیرد می بایست بترتیب حداقل 98 و 90 درصد باشد . مناسبترین و بهترین رقمی که در حال حاضر می توان در منطقه کهریزک و استان کشت نمود رقم سینگل کراس SC) 704) است .
مقدار بذر مورد نیاز برای ذرت دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای ذرت علوفه ای 35-30 کیلوگرم می باشد.
2.تاریخ کاشت :
زمان کاشت ذرت بر روی تاریخ رویش ، تراکم ، شادابی مزرعه ، تاریخ ظهور اندامهای زایشی و گرده افشانی و زمان رسیدن تاثیر خواهد داشت . بنابراین زمان کاشت مناسب اهمیت ویژه ای در موفقیت کشت ذرت دارد.
زمان کاشت ذرت موقعی شروع می گردد که درجه حرارت خاک در عمق کاشت در اوایل صبح 10-8 درجه سانتی گراد و هوا رو به گرمی باشد. تاریخ کـــــاشت ذرت بستگی به رقم ( هیبرید) و کیفیت خاک دارد. تاخیر در کاشت ذرت سیلوئی نیز باعث کاهش تولید و پائین آمدن کیفیت علوفه خواهد گردید ( کاهش تولید و پایین آمدن کیفیت علوفه بدلیل کاهش تولید بلال می باشد.)
زمان مناسب کاشت در منطقه کهریزک شهر ری برای کشت اول اردیبهشت ماه و تاریخ کاشت برای کشت دوم ذرت اواخر خرداد ماه لغایت اواخر تیرماه می باشد.
تراکم :
یکی از فاکتورهای مهم جهت بدست آوردن وحداکثر تولید در زراعت ذرت انتخاب تراکم مناسب با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و مشخصات ارقام کشت شده می باشد. واکنش ذرت نسبت به تراکم در مزرعه قویتر از واکنش سایر گیاهان وجینی است.
تراکم مناسب در ذرت به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از نوع مصرف ( ذرت دانه ای – ذرت سیلوئی ) ، هیبرید ، رطوبت خاک ، حاصلخیزی زمین و شرایط اقلیمی منطقه است و ارقام هیبریدهای زودرس تراکم بیشتری را نسبت به ارقام دیر رس تحمل می نمایند.
با افزایش تراکم تا حد معینی عملکرد محصول افزایش و بعد از آن کاهش می یابد ولی درصد بلال از کل تولید همزمان با افزایش تراکم کاهش می یابد، بنابراین باید توجه داشت که تراکمی را جهت ذرت سیلوئی انتخاب نمود که در آن مقدار بلال ها حداقل تولید باشد . و بقیه ساقه و برگها باشد . ( بهترین کیفیت علوفه موقعی بدست می آید که محصول بلال و برگ و ساقه باشد.)
تراکم بوته های ذرت برای دانه ای 8-6 بوته در متر مربع و برای ذرت سیلوئی معمولاً در یک متر مربع 12-9 گیاه و در ذرت علوفه ای سبز حدود 20-15 گیاه در متر مربع می باشد.
عمق کاشت :
عمق کاشت بذور ذرت بسته به بافت خاک و رطوبت خاک متغیر است . عمق کاشت در اراضی با بافت متوسط که خیلی زود خشک می گردد 8-6 سانتی متر و در نواحی مرطوب با بافت سنگین 6-5 سانتی متر می باشد. برای اینکه بــــتوان آب مورد نیاز جوانه زدن فراهم گردد. دانه ها باید در لایه های مرطوب خاک قرار بگیرند. عمق کاشت در اراضی خشک تا 12 سانتی متر می تواند افزایش یابد.
رویش یکسان ذرت بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد.
طریقه کاشت ذرت :
مرحله کاشت مزرعه ذرت از مهمترین فعالیتهای زراعی برای دستیابی به حداکثر محصول است . بدیهی است که عملیات کاشت برای قرار دادن تعداد بذر در زیر خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد به همین دلیل باید دستگاه ردیفکار برای قرار دادن تعداد بذر مورد نظر در عمق مناسب و با فواصل منظم بر روی ردیف با دقت زیاد کالیپره شود.
کاشت به دو صورت یا هیرم کاری است یا خشک کاری
در کشت بصورت هیرم کاری بهتر است 10-7 روز پیش از کشت زمین را آبیاری کرد تا علفهای هرز سبز شده را بتوان از بین برد ، همچنین رطوبت در همه بخش های زمین برای سبز شدن بذر یکسان باشد. ولی در خشک کاری بعد از کاشت بذر بلافاصله آبیاری می شود.
ذرت را می توان با بذر افشانهای مخصوص ( مکانیکی – پنوماتیک ) موجود در منطقه کشت نمود فاصله پشته ها یا خطوط کاشت 75 سانتی متر و عمق کاشت 7-5 سانتی متر . شایان ذکر است که در خاک های سنگین و مرطوب کمترین عمق و در خاکهای سبک بیشترین عمق را باید در نظر گرفت و تا 12- 10 سانتی متر هم می رسد سبز شدن یکسان مزرعه همانگونه که گفته شد بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد به همین دلیل بهتر است عملیات کاشت بوسیله دستگاه پنوماتیک انجام شود زیرا با این دستگاه تراکم بوته در هکتار و عمق کاشت را بهتر می توان کنترل نمود.
میزان بذر برای ذرت دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای ذرت سیلوئی 35-30 کیلوگرم و فاصله بوته ها بر روی ردیف برای ذرت دانه ای 20-15 سانتی متر و برای ذرت سیلویی و علوفه ای 20-10 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
عملیات داشت ذرت
برای دستیابی به حداکثر محصول در واحد سطح انجام به موقع عملیات داشت مزرعه اهمیت زیادی دارد. عملیات داشت یک مزرعه ذرت عبارتست از آبیاری ، کود سرک ، مبارزه با علفهای هرز ، خاکدهی پای بوته و سایر مواظبتهای زراعی می باشد.
آبیاری:
یکی از نکات قابل توجه در خصوص ذرت که دارای اهمیت خاصی می باشد زمان آبیاری است . آبیاری در کشت بطریق هیرم بعد از سبز شدن مزرعه و زمانیکه ارتفاع بوته ها به 10تا20 سانتی متر رسید آبیاری شروع می شود و در این حالت ریشه گیاه بدنبال جذب رطوبت در اثر تنش آبی توسعه یافته و در کشت بطریق خشکه کاری آبیاری بلافاصله بعد از عملیات کاشت آغاز می شود. آبیاری اول مزرعه از نظر خیس خوردن کامل پشته ها و بصورت نشستی بسیار ضروری است و دومین آبیاری باید قبل از خشک شدن سطح پشته ها با فاصله زمانی کوتاهی نسبت به آبیاری نوبت اول انجام گیرد. هدف این است که در تمام این مدت رطوبت خاک در این مرحله در حد ظرفیت مزرعه حفظ شود تا سبز شدن مزرعه با اشکال روبرو نشود.
نوبت آبیاری بسته به شرایط مختلف آب و هوای محل و ساختمان و بافت خاک کاملاً متفاوت است و اصولاً بین 12-7 روز انجام می گیرد. در کاشت ذرت گل آب از همه مراحل قابل اهمیت تراست زیرا چنانچه تاخیری در آبیاری در موقع گل دادن روی دهد سبب نقصان و تقلیل کلی محصول می گردد.
کود سرک (اوره
ذرت از جمله محصولات زراعی است که به عناصر غذایی موجود در خاک سریعاً عکس العمل نشان می دهد. سرعت رشد نسبی این نبات موجب جذب شدید عناصر غذایی و عکس العمل سریع به کمبود کود است . ازت بعنوان یکی از عناصر اصلی متابولیسم از ضروری ترین نیازهای ذرت محسوب می شود لذا این عنصر ( ازت ) را باید در مراحل حساس رشد گیاه که بیشترین مقدار جذب را دارا است باید تامین گردد.
کود سرک (اوره) در دو مرحله زمانی بشرح ذیل و در هر مرحله 150 کیلوگرم اوره یا 100 کیلو گرم ازت خالص می باشد.
1.آغاز رشد سریع رویشی ( مرحله 6-4 برگی
2.قبل از شروع گل دهی و آستانه ظهور اندامهای زایشی است .
در مرحله اول سرک دهی با توجه به ارتفاع گیاه ترددماشین آلات در مزرعه امکانپذیر بوده لذا مقادیر کود اوره توصیه شد باید بوسیله کود کار بصورت نواری در یکطرف ردیفها قرار داده شود باید دقت نمود که کود کاری برای ریزش یکنواخت کود در ردیفهای کاشت تنظیم شده باشد. در مرحله دوم باید کود مورد نظر در کنار ردیفهای کاشت قرار داده شود.
در حال حاضر مصرف کود در این مرحله همراه با آب آبیاری معمول است بدینصورت که مقدار کود برای هر ردیف کاشت محاسبه شده و در اول ردیف کاشت ( محل ورود آب ) داخل فارو قرار می دهند. ولی چنانچه برای زارعین مقدور باشد مقدار کود توصیه شده برای این مرحله از رشد را نیز بصورت نواری در کنار ردیفهای کاشت قرار دهند در افزایش عملکرد تاثیر بیشتری خواهد داشت بعضی از افراد با استفاده از کارگر این کار را انجام می دهند.

عملیات کولتیواتور :
کولتیواتور از عملیات مهم مرحله داشت محسوب می شود که با اهداف خاکدهی پای بوته ، مبارزه مکانیکی با علفهای هرز و افزایش تهویه بکار برده می شود.
ساقه ذرت درنزدیک سطح خاک چند گره نزدیک به هم دارد ریشه های هوایی از این گره ها خارج شده وچنانچه به خاک مرطوب اطراف ساقه برخورد نماید بــــــه داخل خاک توسعه می یابند این ریشه ها نقش مهمی در استحکام و نگهداری بوته ذرت و همینطور جذب عناصر غذایی دارند. از اهداف مهم کولتیواتور انتقال خاک از داخل فارو به اطراف ساقه بمنظور تسهیل شرایط توسعه ریشه های هوایی می باشد. روش انجام عملیات باید این هدف را تامین نماید . علاوه بر این در عملیات کولتیواتور مبارزه مکانیکی با علفهای هرز بین ردیفها و افزایش تهویه خاک اطراف ریشه نیز مورد نظر می باشد . اگر جه ممکن است برای کنترل علفهای هرز مزرعه ذرت از علفکش پیش کاشت استفاده شود ولی این امکان وجود دارد که محدود علفهای هرزی بدلایل مختلف بوسیله این علف کش ها کنترل نشوند و در فواصل بین ردیفها رشد نمایند لذا ضروریست بوسیله عملیات کولتیواتور کنترل شوند. هر چند که از نظر سرعت رشد و سایه اندازی علفهای هرز تابستانه رقیب ذرت محسوب نمی شوند اما در جذب عناصر غذایی با این محصول رقابت می نمایند. عامل مهم برای انجام صحیح عملیات کولتیواتور رطوبت مزرعه می باشد . بمنظور دستیابی به اهداف مورد نظر عملیات کولتیواتور باید در زمانی که رطوبت خاک در مرحله ظرفیت مزرعه ( فیلد کاپاسیتی ) باشد انجام گیرد از نظر مرحله رشد ذرت نیز زمانی که بوته ها 6 برگی باشند مناسب ترین فرصت برای انجام این عملیات است .

نکات لازم برای کولتیواتورزنی
1-اطمینان از سلامت دستگاه
2- تنظیم واحدهای دستگاه بر اساس ردیفهای کشت ( 75سانتی متر
3- تنظیم خورشیدی های هر واحد برای تراشیدن کف و طرفین فارو و تعیین عرض کار هرواحد با تغییر زاویه در جهت مخالف دو خورشیدی از یکدیگر
4- تنظیم چرخهای تراکتور بر اساس فواصل ردیفها
برداشت ذرت
برداشت ذرت دانه ای :
زمان برداشت ذرت دانه ای بر اساس میزان آب دانه ها تعیین می گردد و این زمان موقعی است که پوسته براحتی از بلال جدا می گردد و چنانچه بلال را در دست تاب بدهند دانه ها از بلال جدا خواهند شد. در صورتیکه برداشت بوسیله کمباین صورت گیرد ( برداشت بصورت دانه) رطوبت دانه ها بین 24-20 درصد می باشد. نگهداری ذرت بصورت دانه دررطوبت 14 درصد انجام می گیرد. و خشک کردن دانه بوسیله دستگاهی بنام خشک کن صورت می گیرد.

برداشت ذرت سیلوئی:
ذرت سیلوئی قبل از ذرت دانه ای و در مرحله شیری -مومی برداشت می گردد ( این موقع زمانی است که گیاه 75-70 درصد آب دارد و با سیلو نمودن آن علوفه با کیفیت خوب بدست میآید) برداشت ذرت سیلوئی بهتر است که نزدیک به مرحله مومی بسته به امکانات برداشت وسیلو نمودن انجام گیرد باید یاد آوری گردد که از پایان مرحله شیری تا مرحله مومی حد.ود 10 روز طول می کشد. ( زمانی که بلالها بیش از 40 درصد ماده خشک دارند) در این مـرحله ( مرحله شیری تا مومی کامل ) ضریب قابلیت هضم مواد آلی برای گیاه کامل تقریباً ثابت است.
ضریب قابلیت هضم ذرت سیلوئی بستگی به ارقام ذرت و درصد بلال از کل تولید دارد. هر چه میزان بلال از کل تولید بیشتر باشد ضریب قابلیت هضم نیز بالاتر خواهد بود بنابراین بهترین زمان برداشت ذرت سیلوئی موقعی است که درصد ماده خشک گیاه حدود 30 درصد و میزان بلالها تا کل تولید باشد
ذرت گیاهی است از خانواده poaceae ، دگرگشن مخصوص نواحی گرم و معتدل. مبدا آن آمریکای مرکزی و جنوبی است و احتمالاً توسط هجوم استعمارگران و یا توسط زائران مکه وارد ایران شده است و سابقه کشت آن در قاره های اروپا ،آسیا، آفریقا و اقیانوسیه چندان طولانی نیست. متوسط تولید این گیاه در دنیا بعد از گندم و برنج مقام سوم را در میان غلات دارا است.
الف : کاشت
زمینی را انتخاب کنید که امکان آبیاری به راحتی فراهم باشد. در کشت بهاره از اواسط فروردین ماه تا اواسط اردیبهشت و در کشت تابستانه از اول تا 15 تیر ماه می توان به کشت این گیاه در استان اقدام کرد .
تذکر : ترجیحاٌ برای جلوگیری از خسارت گرما در مرحله ی گرده افشانی از کاشت ذرت دانه ای sc70 در زمانی که گرده افشانی در مرداد ماه صورت می پذیرد اجتناب نمایید . فاصله زمانی کاشت تا گرده افشانی حدوداً 60 روز است .
_ از بذر هیبرید ضد عفونی شده برای کاشت استفاده نمائید .
_ برای کاشت می توانید از ردیف کارهای مکانیکی و ترجیحاً ردیفکار پنوماتیک استفاده نمائید .
_ 20 کیلوگرم بذر را با فاصله خطوط 75 سانتیمتر از یکدیگر و فاصله بوته های روی ردیف 18 تا 20 سانتیمتر کشت نمائید.
_ برای دسترسی به سبز یکنواخت حتماً قبل از کاشت مزرعه را آب تخت نمائید .

ب _ داشت :
_ روزهای اول بعد از سبز شدن مزرعه را مورد بازدید قرار دهید. در صورت مشاهده بوته های خشک شده، خاک پای بوته ی خشک شده را کنار زده به طور حتم لاروهای سیمی یا اگروتیس را مشاهده می نمائید .در صورت بالا بودن خسارت نسبت به محلول پاشی 3 کیلوگرم بر هکتار سوین و یا طعمه پاشی با سم فوق اقدام نمائید .

کود مورد نیاز :برای مصرف کود بهتر است نسبت به تجزیه خاک مزرعه اقدام نمائید در صورت عدم دسترسی در توصیه عمومی 300 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم و 100 تا 200 کیلوگرم پتاس قبل از کاشت و 400 کیلوگرم اوره ( 200 کیلوگرم قبل ا ز کاشت + 200 کیلوگرم در مرحله آبیاری به صورت سرک ) داده شود .البته میزان کود مصرفی به میزان حاصلخیزی خاک و محصول قبلی بستگی دارد .
کنترل علفهای هرز :برای کنترل علفهای هرز در 3 مرحله می توان اقدام کرد :
1 – از سم ارادیکان به میزان 5 لیتر در هکتار چند ساعت قبل از کاشت مصرف و با دیسک با خاک مخلوط نمائید .
تذکر: وقتی خاک به اندازه کافی مرطوب باشد اثر پذیری علف کش بیشتر است.
2¬-از سموم آرتزین به مقدار یک کیلوگرم در هکتار و آلا کلر(لاسو) 5_3 لیتر در هکتار بعد از کاشت تا قبل از سبز شدن ذرت بصورت محلول پاشی در سطح مزرعه می توانید استفاده نمائید.
3- از سم تو فوردی(D . 4 . 2 ) به میزان 1 تا 5/1 لیتر در هکتار بعد از کاشت و پس از سبز شدن ذرت زمانی که ارتفاع گیاه 15 تا 20 سانتیمتر باشد، به صورت محلول پاشی در سطح مزرعه می توان استفاده کرد .
آبیاری : بعد از کاشت در صورت فراهم بودن رطوبت مناسب و حرارت حدود 15 تا 20 درجه، بذور بعد از حدود 5 تا 7 روز سبز می شوند. با توجه به وضعیت آب و هوایی در صورت کمبود رطوبت از 15 روز بعد از سبز شدن اقدام به اولین آبیاری نمائید.
_ قبل از آبیاری دوم ، حدوداً در مرحله 5 تا 6 برگی که ارتفاع گیاه حدود 15 تا 20 سانتیمتر می باشد برای کنترل مکانیکی علفهای هرز و هوادهی پای بوته از فاروئر ( پنجه غازی ) جهت ایجاد فاروئر و سله شکن استفاده نمائید.
_ آبیاری های بعدی تا مرحله شیری شدن با توجه به نیاز مزرعه حدوداً هر 15 روز یکبار ادامه خواهد داشت تامین آب مورد نیاز گیاه در مرحله ی گرده افشانی از اهمیت زیادی برخوردار است.
آفات : اگر کشت بهاره داشته باشیم احتیاج به کنترل شیمیایی آفات کم احساس می شود ولی در کشت های تابستانه برای کنترل ساقه خوارها ( سزامیا و پیرائوستا ) و همچنین کرم قوزه پنبه ، دوبار به فاصله ی 15 روز یک بار حدوداً از اواخر تیر ماه با سم نواکرون به میزان 1 تا 5/1 لیتر در هکتار به همراه یک کیلوگرم لاروین اقدام به سم پاشی نمائید .
ج _برداشت :
_ زمان برداشت مرحله ای است که لایه سیاه اطراف نوک دانه ها ظاهر میشود. این لایه نشان دهنده رسیدن فیزیولوژیک در ذرت می باشد. پتانسیل عملکرد این گیاه در کشت بهاره 10 تا 12 تن و در کشت تابستانه 6 تا 8 تن در هکتار می باشد .

آموزش کاشت ذرت
ذرت گیاهی از خانواده گندمیان است. ذرت، گیاه بومی آمریکا بوده و در نتیجه بهترین نوع ذرت در آمریکا به عمل می آید و یکی از مهمترین محصولات کشاورزی در آمریکا می باشد. ذرت سازگاری زیادی با شرایط مختلف آب و هوایی و خاک دارد. از دانه ذرت می توان در تغذیه انسان ها و هم به عنوان علوفه دام استفاده کرد. دانه ذرت علاوه بر مصرف غذایی به جای آرد گندم نیز استفاده می شود و دارای مقدار زیادی نشاسته است.
انواع ذرت
1 – ذرت های غیر هیبرید : این ذرت ها در مقابل بیماری ها دارای مقاومت کمتری بوده و محصول آن در اواخر پاییز برداشت می شود.
2 – ذرت های هیبرید: شامل دو گونه ssuper sweet و sunglow می باشند.
Supper sweet : این گونه از ذرت برای مناطقی با تابستان طولانی توصیه می شود و در این مناطق محصول خوبی نیز می دهد. همچنین از لحاظ طعم و شیرینی دانه ها از ذرت های غیرهیبرید بهتر است.
Sunglow: این گونه از ذرت هیبرید را برای مناطق سردسیر و در واقع مناطقی با تابستان کوتاه مدت توصیه می کنند. ولی باید به این نکته توجه کرد که هیچ وقت در مزرعه نباید چند نوع هیبرید ذرت را در کنار هم کاشت. زیرا ذرت های نسل بعد خالص به دست نخواهد آمد و از آن جایی که ذرت شیرین را جهت مصرف تازه کشت می کنند لازم است مدت زمان عرضه به بازار طولانی تر باشد.
شرایط آب و هوایی برای رشد ذرت
ذرت در هر نوع آب و هوایی قابل کشت است ولی در آب و هوای گرم از رشد و نمو بهتری برخوردار است، همچنین زودرس تر شده و محصول بیشتری می دهد . علاوه بر وجود دمای کافی در طول دوره رشد باید به طور مداوم رطوبت کافی در اختیار گیاه باشد. نیازهای آبی ذرت در زمان تولید ریشه و تلقیح آن ها و همچنین در موقع بستن دانه ها به حداکثر خود می رسد. زیرا در این مراحل از رشد گیاه، کمبود آب به خصوص اگر همراه با بادهای گرم و خشک نیز باشد، در گرده افشانی و تشکیل دانه اختلال ایجاد کرده و قسمت های نوک ذرت فاقد دانه خواهد بود و یا دانه های ریزی تولید خواهد کرد. آزمایشات بر روی ذرت نشان داده که این گیاه برای تولید محصول کافی بیشتر از سایر سبزی ها در دوره رشد و نمو خود به آب نیاز دارد و سریع تر از سایر سبزی ها به کم آبی عکس العمل نشان می دهد.
خاک مناسب برای رشد ذرت
ذرت را در هر خاکی می توان کاشت ولی برای تولید زودرس ذرت از زمین های سبک شنی استفاده می شود و در بقیه موارد از زمین های سنگین لومی یا رسی لومی استفاده می گردد. چون در این نوع زمین ها کمبود آب کمتر دیده می شود. PH مناسب برای رشد ذرت 6 تا 6/5 می باشد.
روش کاشت ذرت
جهت کاشت ذرت زمین را در پاییز خوب شخم زده و 25 تا 30 تن در هکتار کود دامی جهت تقویت زمین به خاک اضافه می شود. سپس در بهار خاک را خوب نرم می کنند. با توجه به این که ذرت رشد سریعی دارد بنابراین نیاز کودی آن بالاست. بنابراین در زمین های با خاک های مرغوب کود ازته را تا 85 کیلوگرم در هکتار مصرف می کنند. نیاز ذرت به کود فسفر خیلی کم می باشد و میزان 40 تا 45 کیلوگرم در هکتار کافی است. ولی برعکس به کودهای پتاس احتیاج فراوانی دارد و میزان 85 تا 100 کیلوگرم مصرف می کنند. ذرت به کمبود روی حساس است و در صورت کمبود این عنصر نوارهای کم رنگی روی برگ ها ظاهر می شود و جوانه ها به رنگ سفید در می آیند.
زمان کاشت ذرت پس از رفع سرما در بهار صورت می گیرد. کاشت ذرت به دو صورت انجام می شود: روش خطی و روش پشته ای
در روش خطی یا ردیفی فواصل ردیف ها را 75 تا120 سانتی متر و فواصل بوته ها را 20 تا 30 سانتی متر در نظر می گیرند و در روش پشته ای ، فواصل پشته ها را از یکدیگر 90 سانتی متر در نظر گرفته و در هر پشته 5 الی 6 عدد بذر را می کارند. پس از سبز شدن، بوته های ضعیف را حذف کرده و تقریبا 3 تا 4 بوته باقی می ماند. کاشت ذرت به صورت پشته ای از کاشت ذرت به روش خطی بهتر است زیرا عمل گرده افشانی که به وسیله باد صورت می گیرد، آسانتر انجام می شود.
بعضی از کشاورزان زمین خود را گاواهن و یا لی پر می زنند که در زمان آبیاری بعضی از دانه های ذرت فاسد می شوند چون آب دیر از جوی ها عبور می کند و قوه دانه ذرت از بین می رود.ریشه ذرت در سطح زمین وجود دارد و بوته ذرت سرماخیز است و زود خشک می شود . پس برای کشت ذرت این کار توصیه نمی شود.
بذر ذرت کشتی در این منطقه چنین رقم می باشد از نوع خارجی گرفته تا ایرانی وجود دارد.بذر 704 دشت مغان دامپروری اصلی ( نوع جعلی ان در بازار وجود دارد که سبز نم شود)می تواند بهترین ثمر را در این منطقه بدهد.بذر جوین در این منطقه خوب رشد می کند اما در آخر سال داشت وقت گرد افشانی بوته ذرت در صورتی که هوا به اندازه کافی گرم و مرطوب نباشد ثمر ضعیفی خواهد داد.بذر های خارجی هم به عنوان بذر های زود رس در بازار موجود است که بسته به گرما و سرما هوا ثمره می گیرد.
ذرت 62 بیماری دارد که مهمترین آن ها در این منطقه به شکل زیر است که کشاورز باید از این بیماری ها کاملا آگاه باشد :
1- کرم ساقه خور و برگ خور که با سم حشره کش از بین می روند و همینطور می توان زنبور از خدمات کشاورزی گرفت و در داخل مزرعه رها کرد و عملکرد بهتری دارد.
2-سفیدگ روی برگ ذرت که می توان مزرعه را با کودهای تقویت مقوی کرد و کم کم اثر آن از بین می رود/
3-قارچک که این بیماری با چشم قابل مشاهده نیست و روزبروز مزرعه را ضعیف تر می کند و ساقه و برگ ذرت را کوچک و جمع می کند و کم کم زرد شود.
4-کچلی بلال که از سم پاشی زیاد توفوردی می باشد که باید در موقع سم پاشی از توفوردی مقدار کمی استفاده شود که بلال ها کچل نشود.
مورد بعدی که توصیه می شود از بلال های ذرت مزرعه خود برای بذر کشت آینده خودداری کنید.بارها مشاهده شده است ذرت به خوبی سبز می شود ولی در موقع بارداری بلال نمی گیرد .
توصیه مهم تر به همکاران عزیز این مورد است که وقتی آثار پیدا شدن بلال روی تنه ذرت مشاهده می شود باید از انجام آبیاری و کودپاشی در هوای گرم خودداری کرد.در این زمان ذرت در حال گردافشانی می باشد و گلی که روی بوته ذرت قرار دارد اندام نر گیاه است که به وسیله آن گردافشانی صورت می گیرد.روی سر بلال ذرت تار های قهوه ای رنگی وجود دارد که هریک از این تار ها به یک دانه ذرت در درون بلال وصل هستند که عمل لقا از طریق آن ها انجام می گیرد بطوری که اندام نر ذرت یا اصطلاحا گرته از طریق این تار ها به داخل بلال وارد می شوند و اگر در این زمان آبیاری کنیم این تارها به وسیله رطوبت زیاد له می شوند و اندام نر گیاه به دانه ها نمی رسد و بلال خالی از ذرت می ماند.
هوای گرم و باد شدید باعث ضعیف شدن گردافشانی مزرعه می شود و خسارت به مزرعه می رسد و مقدار برداشت پایین می آید.به همین خاطر توصیه می شود ذرت را زودتر از وقت مقرر کشت و یا اصطلاحا خیلی پیشکار کشت نکنید زیرا در زمان گردافشانی هوا گرم است و باروری ان ضعیف می شود.
اگر مزرعه ذرت را زود به زود آب بدهید و از کود شیمیایی اوره بیش از حد استفاده کنید بوته ذرت خیلی بلند می شود و به حدود دو متر می رسد که بلال در قسمت بالی ذرت قرار می گیرد.و در صورت وجود باد ذرت خرد شده و بلال روی زمین می افتد و باعث وارد شدن خسارت می شود.

در کنار مزرعه ذرت می توان یک نوع ذرت محلی در اصطلاح پوفکلی برای مصرف خانه کشت کرد که در زمان گرد افشانی دانه های بلال آن به رنگ های مختلفی در می آید و برای غذای طیور و آرد ذرت و روغن و الکل استفاده می شوند.
برای خوردن بلال چیدن بلال نیم رس بهترین زمان است.
در این منطقه کشت ذرت بهاره هم انجام می گیرد و معمولا جای برداشت های صیفی صورت می گیرد که عملکرد ضعیفی دارند و عموما آن را بلال چین و یا برداشت علوفه ای می کنند و می فروشند.ذرت بهاره را 15 روز قبل از عید نوروز کشت می کنند و در اردیبهشت یا خرداد برداشت می کنند.

ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه می باشد. گیاه ذرت ، تنها غله ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصول ترین غله دنیا به حساب می آید و از لحاظ مقدار تولید ، پس از گندم و برنج قرار می گیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.

مشخصات گیاه شناسی
ذرت گیاه تک لپه ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطور متناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته اند. زاویه بین برگ و ساقه ، 90 درجه می باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته های موجود در بخش بالایی ساقه اصلی ذرت از شاخه های فرعی متمایز می شود. در انتهای این شاخه ها ، عضوی به نام بلال بوجود می آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است.

این شاخه ها ، میان گره های بسیار کوتاهی دارند که از این گره ها ، برگهای تغییر شکل یافته ای بوجود می آید که هم دیگر و بلال را می پوشانند. بیرونی ترین این برگها ، برگی است کامل که غلاف ، زبانک ، گوشواره و پهنک دارد. اما برگهای زیرین غیر کاملند. موقعی که ارتفاع ساقه ذرت به 80 تا 120 سانتیمتر رسید، کلاله های ابریشم مانند یا کاکل ذرت به تعداد دانه های ذرت موجود در بلال ، نمایان می شوند.

تولید کننده های ذرت
کشورهای عمده تولید کننده ذرت عبارتند از: ایالات متحده آمریکا ، یوگسلاوی و رومانی ، روسیه ، ایتالیا ، چین، آرژانتین، برزیل و آفریقای جنوبی. در ایران ذرت معمولا در گرگان و گنبد ، خوزستان ، کرمانشاه ، خراسان ، گیلان و مازندران تولید می گردد.

تاریخچه
بررسیهای باستان شناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریبا از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب ، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا ، بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت.

انواع ذرت
ذرت نژادهای متعددی دارد که این گروهها بر اساس ویژگیهای بافت آندوسپرم دانه طبقه بندی می شوند.

ذرت بو داده
نوعی ذرت است که احتمالا بر اثر موتاسیون بوجود آمده است. پریکارپ آن نازک است که این صفت برای تولید ذرت شیرین با پوست لطیف مناسب است. در این نوع ذرت ، لایه ضخیمی از آندوسپرم سخت ، آندوسپرم نشاسته ای را دربرگرفته است. دانه های نشاسته آندوسپرم این نوع ذرت نسبت به انواع دیگر ، رطوبت بیشتری دارند که در موقع حرارت دادن، منبسط شده و تبدیل به بخار می شوند.

بخار آب حاصل شده درون دانه نمی تواند به راحتی از لایه بیرونی سخت آندوسپرم خارج شود. به ناچار فشار زیادی به این لایه وارد می آورد و دانه را منفجر نموده و دانه پف می کند. این ذرت معمولا برای تهیه پاپ کورن یا ذرت بو داده مورد استفاده قرار می گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می باشد.

ذرت سخت
تمام آندوسپرم این نوع ذرت که در مرکز دانه می باشد، با لایه سختی از آندوسپرم پوشیده شده است. دانه های رسیده این نوع ذرت ، گرد ، صاف و کهربایی هستند. دوره رشد آنها هم 80 تا 100 روز است. بلالهای بدست آمده باریک بوده و تقریبا 8 ردیف دانه دارد.

ذرت دندان اسبی
این نوع ذرت دارای مخلوطی از نشاسته نرم و سخت می باشد. آن قسمت آندوسپرم که دارای نشاسته سخت است، پروتئین بیشتری دارد. این نوع ذرت معمولا در نواحی ذرت خیز ایالات متحده آمریکا به عمل می آید. بلال ذرت دندان اسبی نسبتا بزرگ بوده و 16 تا 30 ردیف دانه دارد. از خصوصیات ظاهری دانه آن، می توان به وجود نقطه ای فرو رفته در طرف تاج دانه اشاره نمود که به دلیل خشک شدن آندوسپرم نشاسته ای بوجود می آید.

ذرت نرم یا آردی
بخش عمده آندوسپرم این نوع ذرت ، نشاسته است. تنها لایه نازکی از آندوسپرم سخت این نشاسته را دربرمی گیرد. دانه های آن بر خلاف نوع دندان اسبی فرو رفتگی ندارد. این ذرت تنها به دلیل این که به رنگهای مختلف یافت می شود، برای تزئین غذاها از آن استفاده می شود. همچنین چون آندوسپرم آن نرم است، می توان به همان شکل و بدون خرد و له کردن آن ، در تغذیه دام بکار برده شود.

ذرت شیرین
آندوسپرم این نوع ذرت شیرین ، قندی و براق بوده و برخلاف آندوسپرم ذرتهای دیگر ، حالت نشاسته ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمان رسیدن دانه ، مواد قندی آن به نشاسته و سپس به دکسترین تبدیل می شود. ذرت شیرین انواع مختلفی دارد که به صورت تازه ، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می گیرد.

ذرت مومی
آندوسپرم ذرت مومی ظاهرا به شکل موم می باشد. برخلاف ذرتهای دیگر که نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد، آندوسپرم ذرت مومی تماما از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده ای دارد و نرم هم هست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی ، در صنایع چسب سازی هم استفاده می شود.

شرایط لازم برای رشد گیاه
دما
ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمی تواند آب و هوای بسیار گرم را تحمل کند. مناسب ترین محیط برای کشت آن ، ناحیه ای است که دمای آن دست کم به مدت 3 تا 4 ماه متوالی ، 21 تا 32 درجه سانتیگراد باشد. در صورتی که دمای اواسط تابستان ناحیه کشت ذرت ، کمتر از 18 درجه سانتیگراد باشد یا میانگین دمای تابستان کمتر از 13 درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما ، کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود.

آب
معمولا در مراحل گسترش برگها ، گرده افشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماههای گرم تابستان صورت می پذیرد، گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری تحت تاثیر خاک ، آب و هوا و… قرار دارد که بین 2 تا 15 بار متغیر است. زراعت ذرت در مناطقی که بارندگی سالیانه 250 تا 2500 میلیمتر دارند به صورت دیم هم امکان پذیر می باشد.

خاک
میزان عملکرد ذرت در خاکهای عمیق ، حاصلخیز و زهکشی شده با بافت متوسط بیشتر است. ذرت نسبت به کمبود اکسیژن که ناشی از رطوبت یا وجود لایه های فشرده زیرزمینی می باشد، بسیار حساس است. همچنین ذرت قادر است در خاکهایی با PH حدود 5.5 تا 8 هم رشد نماید. البته PH مناسب برای آن 6 می باشد. PH کمتر از 6 معمولا میزان جذب کلسیم را در گیاه کاهش می دهد.

زمان کاشت ذرت
بهترین زمان برای کاشت ذرت ، زمانی است که دمای خاک در عمق 7 تا 8 سانتیمتری به مدت 3 تا 4 روز متوالی در فصل بهار ، تقریبا 13 درجه سانتیگراد باشد. اگر کشاورز قادر نیست که دمای خاک را اندازه گیری نماید، می تواند از میانگین دمای هوا در ساعت 7 صبح و 12 ظهر استفاده کند.

کود
کود شیمیایی ، بویژه کودهایی که دارای نیتروژن ، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد و همچنین ، منگنز، آهن، روی و مولیبدن باشند برای بالا بردن سطح تولید ذرت بسیار ضروری هستند. مناسب ترین زمان برای استفاده از کود ، در بهار و قبل از بذرکاری یا هم زمان با آن است. بهترین روش برای ریختن کود ، به فاصله 5 سانتی از بذر و به عمق 3 تا 5 سانتی متری از بذر می باشد.

آفات و بیماریهای ذرت
از بیماریهای مهم گیاه ذرت ، سیاهک ذرت و سیاهک خوشه ذرت می باشد. عامل این دو بیماری به ترتیب ، U.maydis و Sphacelotheca reiliana می باشند. بیماری سیاهک معمولی ، برگها و ساقه ها را آلوده نموده و سیاهک بلال ذرت ، گل ماده یا بلال را آلوده نموده و توده ای از اسپورهای قارچ را جانشین بافتهای سالم گیاه می کند. بیماریهای عمده برگ ذرت عبارتند از: زنگ برگ و پژمردگی باکتریایی ، پوسیدگی دانه ، خوشه ، ریشه و ساقه هم از بیماریهای قارچی هستند که بندرت دیده می شوند. ضدعفونی نمودن بذر ذرت با تیزام ، ارتوساید و ارازان در کنترل این بیماریها مفیدند.

برداشت محصول
برای برداشت محصول ، رطوبت دانه باید بین 20 تا 25 درصد باشد. اگر قرار باشد که محصول برداشت شده را مورد مصرف دام قرار دهند، ذرت را می توان با رطوبت 25 تا 28 درصد هم برداشت کرد. امروزه برداشت بلال را با دستگاههای بلال چین و همچنین جدا نمودن دانه های ذرت را از بلال ، با دستگاه دانه کن انجام می دهند. دستگاه بلال چین ، بلالها را از بوته می چیند و غلافهای آن را جدا می کند. دستگاه دانه کن هم دانه های ذرت را از بلال جدا می نماید. برای انبار کردن دانه های بلال ، باید رطوبت آنها را به 17 درصد رساند. دمای انبار نباید بیش از 10 درجه سانتیگراد باشد. البته دانه های با رطوبت بیش از 17 درصد را می توان در دماهای بالاتر هم نگهداری نمود.

موارد استفاده از ذرت
دانه ذرت به رنگ سفید ، زرد یا مخلوطی از این دو یافت می شود. خوراکهایی که با ذرت سفید تهیه می شوند، معمولا مرغوب ترند. دانه ذرت دارای سه بخش آندوسپرم ، گیاهک و پریکارپ است. پروتئین موجود در دانه به عوامل مختلفی از جمله محیط ، نوع گیاه و شرایط کشت و زراعت بستگی دارد و بین 8 تا 15 درصد متغیر است. پروتئین عمده ذرت زئین می باشد نقش مهمی در تغذیه انسان ایفا می کنند.

میزان روغن دانه ذرت ، 4 درصد بوده که بیشتر در گیاهک قرار دارد. از گیاه ذرت استفاده های مختلفی می کنند. از آسیاب نمودن دانه ذرت ، آرد ذرت تهیه می کنند که خود در تهیه غذاهای مختلف بکار می رود. از ساقه و برگهای ذرت در صنایع کاغذ و مقوا سازی و همچنین تولید کاغذ دیواری استفاده می کنند. از آرد ذرت در تولید چسب ، صابون و از نشاسته آن در صنایع رنگرزی ، داروسازی ، مرکب سازی و پلاستیک سازی استفاده می نمایند.

ذرت ازجمله گیاهانی است که مورد توجه خاص دامداران منطقه بوده است.خصوصاً پس از پیدایش ارقام هیبرید با عملکرد بالاوکیفیت مطلوب، بسیاری از موسسه های تحقیقاتی در سراسر دنیا روی این محصول با ارزش سرمایه گذاری وفعالیت های موثری انجام داده اند. که به موفقیّت های چشمگیری نیز دست یافته اند.

ذرت بعد ازگندم وبرنج سومین محصول زراعی دنیا ازنظر سطح زیر کشت ودومین محصول بعد ازگندم ازنظرمیزان تولید است. که علاوه بر تامین دانه وعلوفه ای مورد نیاز مرغداری ها ودامداری ها درصنعت غذایی، شیمیایی ودارویی نیز از اهمیت ویژه ای برخورداراست.
مشخصات گیاهشناسی:
1. ریشه:
ذرت دارای ریشه افشان می باشد واین ریشه ها از هر طرف گسترش یافته و مواد غذایی لازم گیاه را تامین می نمایند. درغالب واریته ها چهارریشه از جوانب بذر به اطراف گسترش یافته وتا آخرعمر گیاه فعال هستند. و بقیه ریشه ها از گره ای که پایین تراز سطح زمین بوجود آمده، توسعه می یابند. این ریشه ها بسته به رطوبت زمین ممکن است کوتاه تر و یا اگر زمین خشک باشد طولانی تر به اطراف گسترش یابند. وبعد از آن بطورعمقی درخاک فرو می روند. توسعه ریشه در این موقع بستگی زیادی به سبکی یا سنگینی خاک و حاصلخیزی آن دارد و بهر صورت در بعضی از خاک های مناسب، عمق این ریشه ها را تا 5/2 متر دیده اند.سرعت گسترش ریشه در ذرّت خیلی زیاد است. بطوریکه در مدت چهارهفته تا 60سانتی متردراطراف ساقه توسعه می یابد. بدیهی است درخاک های نامساعد وسنگین توسعه وگسترش ریشه به مقدار زیادی تقلیل می یابد.
2. ساقه:
ساقه ذرت معمولاًبه ارتفاع 2تا3 متر می رسد ولی در بعضی از انواع زودرس به ارتفاع 90 سانتی متر و در برخی تا 50 سانتی متر(پاپ کورن) و کمترارتفاع دارد. و درمناطق حاره ونیمه حاره امکان دارد بلندی ساقه ذرت تا 6 یا 7 متر و قطر ساقه آن به 3 تا 4 سانتی متر برسد. ساقه ذرت بطور معمول 14 گره دارد ولی این گره های ساقه را بعضی اوقات از 8 تا 21 گره هم شمارش کرده اند. میان گره های ذرت معمولاً در نزدیکی زمین کوتاه و هرچه ارتفاع نبات بیشتر می شود زیاد تر می گردد.
3. برگ:
تعداد برگ های ذرّت 8 تا 48 عدد است که حد متوسّط آن را بین 12 تا 18 می گیرند. انواع زود رس آن برگ های کم تری دارند. در صورتی که انواع دیررس دارای برگ های بیشتری هستند. طول برگ های آن از 30 سانتی متر تا 150 سانتی متر و عرض آن نیز تا 15 سانتی متر رسیده است. در بعضی واریته ها استعداد زیادی برای روییدن جوانه های جانبی دارد و وضع رویش آن ها هم بستگی به واریته ذرت دارد.

4. گل و تلقیح:
ذرت به علت بی مانند بودن گل آذین در میان تمام غلات مشخص و متمایز است.
گل آذین انتهایی ذرت در انتهای ساقه قرار دارد و کاملاً شاخه شاخه و به آسانی قبل گل کردن تشخیص داده می شود و گل آذین نر ذرت تا 5 میلیون گرده (بسته به گونه ی ذرت) برای تلقیح به وجود می آورد. گل آذین ماده از لابلای برگ هایی که بعداً بلال در میان آن به وجود می آید بیرون آمده و به صورت یک دسته رشته های ابریشمین مرطوب و چسبنده می باشند که گرده های نر از قسمت بالا به علت تکان خوردن یا وزش باد و یا سنگینی وزن خود بر روی آن می ریزد و به علت چسبندگی درهمان جا قرار گرفته دانه های بلال را بارور کرده و تشکیل دانه می دهند. رطوبت کافی چه درهوا وچه درخاک برای گیاه دراین موقع حساس است و خشک بودن زمین دوره نگهداری گل آذین را کم کرده و نیز دانه بستن را در بلال تقلیل می دهد. همچنین اگر رطوبت نسبی هوا خشک باشد همین خطر را دارد و این دو عامل اگر همزمان با هم باشند اثرات نامطلوبی در دانه بستن وتولید محصول خواهند داشت. واگر گرمای هوا در این موقع در حدود 32 درجه سانتی گراد یا بالا تر باشد وضع نامساعدی به وجود می آید که دانه بندی ذرت را خیلی پایین می آورد.

اکولوژی ذرت:
1. حرارت :
ذرت یک گیاه گرم سیری است که درطول دوره رشد احتیاج زیادی به حرارت دارد. درموقع جوانه زنی درجه حرارت خاک بخصوص قسمت سطحی (5سانتی متری نزدیک سطح زمین) باید حدود 10درجه سانتی گراد باشد.مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد ذرت 30-20درجه سانتی گراد است.افزایش درجه حرارت محیط بیش از 35درجه سانتی گراد، چنانچه مصادف با زمان گل دادن باشد موجب عدم تلقیح می شود.
2. طول روز و فتوپریود :
پراکنش تشعشع در داخل اجتماع گیاهی با قابلیت عبور نور از برگ، وضع قرار گرفتن برگ ها ( زاویه برگ ها با ساقه ) تراکم و ارتفاع گیاهان و نیز زاویه تابش نور خورشید مرتبط می باشد.با افزایش سن برگ، قابلیت عبور نور از آن به مقدار کمی کاهش می یابد.
3. رطوبت :
ذرت در دوران رشدی خود به آب نسبتاً زیادی نیاز دارد. کمبود آب یکی ازعوامل محدود کننده کشت گیاه بشمارمی رود. بطور کلی در طول 45 روز اول رشد ذرت بین صفر تا 8/3 میلی متر و در طول گرده افشانی 9 میلی متر در روز، بعد از گرده افشانی 13 میلی متر در روز مصرف آب دارد. آب مورد نیاز ذرت 600-400 میلی متر در کل دوره رشد و نمو است.
4. خاک :
ذرت در اراضی با خاک های لومی که بحد کافی نرم، عمیق ، بدون زه و وغنی از آهک و هوموس باشد ، بهترین رشد را دارد. PH بین 5/7-5/6 برای ذرت مناسب می باشد. زمین های خیلی سبک و خیلی سنگین برای کشت ذرت مناسب نیستند.
5. مراحل فنولوژی رشد :
عملکرد یک گیاه توسط فتوسنتزو رشد و نمو آن شکل می گیرد. اثر عوامل دیگر مثل عناصر معدنی و رژیم آبیاری به مقدار تاثیر آن بر فرایندهای فیزیولوژیکی بستگی دارد. حصول عملکرد بالا به سطح مطلوبی ازعوامل مختلف تکنیکی و فنی کشاورزی و دسترسی به هیبریدهائی پرمحصول ، زمان بندی و بکارگیری صحیح نهاده ها بستگی دارد.

تناوب زراعی :
اصولاً کشت متوالی یک گیاه موجب کاهش محصول می گردد. ذرت نیز از این شرایط مستثنی نیست و برای دستیابی به عملکرد مطلوب نیاز به برنامه ریزی صحیح و اصولی در امر تناوب می باشد. گیاهانی که در تناوب با ذرت قرار می گیرند باید ضمن تامین نمودن حاصلخیزی خاک، در کنترل و یا حداقل جلوگیری از افزایش آفات، بیماریها و علفهای هرز نیز موثر باشند. گردش زراعی مناسب در منطقه میانه به قرار زیر برای تولید ذرت مناسب می باشد:
مثال. یونجه 3 تا 5 ساله ، ذرت ، گندم یا جو در مناطقی که دامپروری وجود داشته باشد.
تهیه زمین :
عملیات تهیه زمین شامل شخم، دیسک ، درصورت نیاز استفاده از لولر( ماله )، کودپاش و نهرکن است که زمان و نحوه اجرای آن بستگی به محصول قبل از کشت ذرت و نوع کشت فعلی ( بهاره یا تابستانه ) دارد.
چنانچه نوع کشت تابستانه بعد از برداشت گندم و جو باشد ، فرصت زمانی برای تهیه زمین خصوصاً در قطعات مربوط به برداشت گندم در مناطق سرد و معتدل شهرستان که امکان سرمای زودرس پاییزه وجود دارد محدود است و هرگونه تاخیر در تهیه زمین امکان مواجه شدن با سرما و خسارت وارده زیاد می شود. بعد از آماده کردن یک بستر نرم و مناسب ، باید بذر ذرت با تراکم موردنیاز درعمق مناسب قرار گیرد. بذرکارهای پنوماتیک که با نیروی مکش کار می کنند نسبت به سایر بذرکارهای موجود موفق ترعمل می کنند و قادرند با کشت یکنواخت و منظم بذرها بر اساس فواصل تنظیم شده ، فضای رویش کافی را برای هر بذر فراهم سازند.
تاریخ کاشت :
دمای مناسب برای جوانه زدن بذر ذرت 18 درجه سانتی گراد است و در دمای پایین تر از 8/12 درجه سانتی گراد جوانه زدن بذر به کندی صورت می گیرد و حداقل درجه حرارت برای جوانه زدن بین 9 تا 10 درجه سانتی گراد است. همچنین درجه حرارت در زمان گرده افشانی باید کمتر از 35 درجه سانتی گراد باشد. در شهرستان میانه بعد ازاوایل اردیبهشت می توان کشت ذرت را شروع کرد .
نیازغذایی :
الف : کودهای شیمیایی :
ذرت در خاک های آهکی با بافت لومی، عمق کافی، نفوذ پذیری مناسب و دارای مواد آلی کافی ( 1 تا 2 درصد ) بیشترین عملکرد را دارد. خاک های خیلی سنگین برای کشت ذرت مناسب نیستند. این نوع زمین ها را برای کشت ذرت باید بوسیله کودهای حیوانی و سبز اصلاح کرد. زمین های رسی و آهکی و نیز زمین های رسی شنی که عمق کافی داشته باشند برای کشت این گیاه مناسب اند. ذرت در خاک هایی که PH آنها بین 6 تا 7 باشد بخوبی رشد و نمو می کند و محصول قابل توجهی عاید می گردد.
مصرف مواد غذایی بویژه ازت و فسفر بوسیله گیاه ذرت در مقایسه با سایر گیاهان زراعی در سطح بالاتری قراردارد. زراعت ذرت در زمین های حاصلخیز و پرقوت محصول مناسبی می دهد. درحالی که در اراضی فقیر و پست موفقیت چندانی ندارد ، لذا این نکته در انتخاب محل کشت ذرت باید مورد توجه قرار گیرد. متوسط برداشت ازت (N ) ، فسفر ( P ) و پتاسیم ( K ) از خاک توسط این محصول بترتیب 200 ، 80 و 160 کیلوگرم در هکتار است.
طی پژوهش های وسیع انجام شده در کشور مشخص شده است که در طول 25 روز اول رشد گیاه ، تنها 8 درصد ازت مورد نیاز برداشت می شود. 35 درصد ازت در فاصله 26 تا 50 روزگی و 31 درصد در فاصله 51 تا 75 روزگی ، 20 درصد در فاصله 76 تا 100 روزگی و بالاخره 6 درصد بعد از این مدت قابل استفاده است. بنابراین مقدار مصرف کود ازته با توجه به میزان نیاز هر مرحله زمانی تعیین می گردد. متوسط کود ازته از نوع اوره برای ذرت علوفه ای 350 کیلوگرم است واگر ازنوع نیترات آمونیم باشد مقدارآن تقریباً دوبرابر اوره مورد نیاز است. بدیهی است تعیین مقدار دقیق مصرف باید براساس تجزیه خاک باشد. باتوجه به اینکه مصرف ازت بوسیله گیاه بتدریج صورت می گیرد بنابراین کودهای ازته را باید در دو یا چند نوبت ، بخشی از آن قبل از کاشت و بقیه بصورت سرک به خاک اضافه گردد. در خاک های سبک و شنی تعداد این دفعات بیشتر از سایر خاک ها می باشد. بعلاوه نحوه آبیاری مزرعه موثرترین عامل در راندمان کودهای ازته است.
نیاز ذرت به فسفر کمتر از ازت تقریباً یک پنجم که مقدار دقیق مصرف باید براساس تجزیه خاک باشد. کود فسفره باید همراه با کاشت مصرف شود و بهترین شیوه مصرف کود فسفره در زراعت ذرت ، در زیر و کنار دانه های کاشته شده است. با توجه به اینکه کود سوپر فسفات تریپل ارزانتر از فسفات آمونیم است ، پیشنهاد می شود از سوپر فسفات تریپل استفاده شود. مقدار آن درمیانه حدوداً 100- 150 کیلوگرم در هکتارتوصیه می شود .
مصرف کود پتاسه مورد نیاز 100 کیلوگرم در هکتار توصیه می شود بصورت سرک به جزء در خاک های نسبتاً سبک توصیه نمی شود. در اینگونه خاک ها می توان کود پتاسه مورد نیاز برآورد شده را همراه با کود سرک ازته که ازکود کلروپتاسیم استفاده می شود تهیه ومصرف نمود.
ذرت علاوه بر N.P.K به مقادیر کافی از مواد غذایی ثانویه ( کلسیم ، منیزیم ، گوگرد ) و ریز مغذی های Cl ، Mn ،Fe Cu ، B ، Zn نیاز دارد که براساس تجزیه خاک و نیاز گیاه تعیین می گردد.
ب : کودهای آلی :
کودهای آلی ( حیوانی و کمپوست ) باعث اصلاح خواص فیزیکی ، شیمیایی و بهبود فعالیت بیولوژیکی خاک می شود. این دسته از کودها در کوتاه مدت بخشی از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تامین می کنند و در دراز مدت باعث بهبود ساختمان خاک ، تهویه خاک و همچنین افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک می شوند. بنابراین مصرف 30 تا 40 تن کود حیوانی پوسیده یا کمپوست درهکتار قبل از کاشت ، 2 تا 3 سال یک بار برای افزایش عملکرد ذرت توصیه می شود.

ذرت یکی از غلات مهم و پر محصول و دارای اهمیت در تغذیه می باشد. از نظر سطح کشت بعد از گندم و برنج سومین غله به حساب می اید و بیش از 45 درصد ذرت دنیا در امریکا تولید می شود. مهمترین مناطق کشت ذرت در ایران استانهای مغان ، اردبیل ، مازندران ، گرگان و اطراف تهران می باشد . بنا به امار سال 1382 سطح کشت ذرت دانه ای در ایران حدود 210 هزار هکتار بوده که نزدیک به 2 میلیون تن عملکرد دانه داشته است بیشترین سطح کشت مریوط به استان فارس در حدود 100 هزار هکتار بوده که تولید ان بیش از 6 هزار تن ذرت دانه ای بوده که مقام اول کشوری را دارد. ذرت به عنوان گیاه دنیای جدید شناخته شده که حدود 3 هزار سال قبل از میلاد در امریکای جنوبی وجود داشته و بعد از سفر کریستف کلومب یعنی در 1494 میلادی از کوبا به اروپا و از انجا به اسیا منتقل شد.
منشا و تارخچه ذرت
منشا اولیه ذرت آمریکا است . ذرت اصلی ترین زراعت جهت تامین مواد غذایی در مکزیک ، آمریکای مرکزی و جنوبی قبل از کشف قاره جدید بوده است .
تحقیقات باستانشناسی در کشور مکزیک مشخص نموده است که ذرت حدوداً 4500 سال قبل از تاریخ در آنجا کشت می گردید . سه مبداء اولیه برای ذرت ذکر می نمایند که این سه مبداء منطبق با سه تمدن بزرگ در آمریکای جنوبی و مرکزی بوده ( inca در پرو Aztec در مکزیک ، Maya در گواتمالا) پس از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب در سال 1493 ذرت وارد اسپانیا گردید و از آنجا به ایتالیا و پرتغال و سایر کشورهای اروپائی گسترش یافت. پرتغالیها در اوایل قرن شانزدهم میلادی ذرت را وارد اندونزی ، افریقا ، هندوستان و چین نمودند. وارد شدن ذرت به ایران در سال 921 شمسی توسط پرتغالیها صورت گرفت و از آن به بعد بعنوان یک زراعت فرعی در حاشیه مزارع و باغات صیفی کشت می گردید. در ایران ذرت از سه دهه پیش رفته رفته جای خود را باز کرد و در سال 1353 جزء طرح های افزایش تولید جای داده شد.
اهمیت و ارزش غذایی ذرت
ذرت به دلیل خصوصیات خیلی زیاد خود مخصوصاً بدلیل قدرت سازگاری به شرایط اقلیمی گوناگونی که دارد خیلی زود در تمام دنیا گسترش یافت و مکان سوم را بعد از گندم و برنج از نظر سطح زیر کشت به خود اختصاص داده . گیاه ذرت مواد قندی و نشاسته زیادی دارد و عملکرد محصول ذرت علوفه ای بیش از 80 تن در هکتار است. این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای تولید علوفه سبز ، سیلو و دانه است.
ذرت علوفه ای ، علوفه بسیار خوشخوراکی جهت گاو و گوسفند است و شرایط مکانیزاسیون را بخوبی می پذیرد این نوع ذرت دارای مــــقادیر خیلی زیادی مواد معدنی مخصوصاً N.P.K CA. در مقایسه با موقعی است که بصورت دانه مصرف می گردد. در یک ســـــری آزمایش مشخص شده است که حدود 50% ماده خشک در برگ و ساقه ذخیره می گردد، همچنین حدود 37% ازت ، 26% فسفر و 61% پتاس و 79% کلسیم در برگ و ساقه موجود می باشد. علوفه این نوع ذرت غنی از مواد گلوسیدی و انرژی زا و فقیر از پروتئین است به همین دلیل این نوع علوفه را باید همراه با علوفه هائی که غنی از پروتئین هستند. بطور مخلوط در جیره غذایی دام وارد نمود. در ضمن ذرت فوق العاده سهل الهضم بوده و سیلوی آن برای دامهای پرواری عالیترین غذا است.
عوامل دیگری که باعث گردید این گیاه به مقدار خیلی زیاد گسترش یابد عبارتند از :
1. مقاومت خیلی زیاد نسبت به خشکی و ورس
2. عملکرد زیاد آن در هکتار
3. قدرت پذیرش مکانیزاسیون در مراحل مختلف کاشت، داشت ، برداشت
4. پذیرش کشتهای متوالی به مدت چند سال
5. سهم عمده و نقش روز افزون ذرت در تامین مواد غذایی مورد نیاز انسانها ، دام و طیور و مصارف صنعتی
6. ارزش علوفه ای دانه و کاه ذر
خواص گیاه شناسی ذرت
ذرت گیاهی است یک پایه بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند. ذرت دارای ساقه استوانه ای می باشد که در مقطع عرضی بیضوی است. ارتفاع ساقه بسیار متغیر و بسته به شرایط اقلیمی به 8 متر هم می رسد ولی بطور معمول ساقه ذرت 3-5/1 مـــــتر طول دارد ضمناً ساقه ذرت تقریباً 3 سانتی متر و حدود8 تا 12 میان گره می باشد.
برگهای ذرت شبیه سایر غلات شامل پهنک برگ و غلاف است . غلاف برگ ذرت ساقه را در آغــوش می گیرد و طول برگ به 80-30 سانتی متر و عرض آن به 10 سانتی متر می رسد
تعداد برگهای ذرت بطور متوسط بین 12تا18 عدد است .واریته های زودرس تعداد برگ کمتر و ارقام دیررس برگ بیشتری دارند. ذرت دارای ریشه های قوی و انبوه ولی سطحی است.
همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضاء زایشی گرده افشانی آن بطور غیر مستقیم و بیشتر بــــــوسیله باد صورت می گیرد و باد می تواند گرده ها را تا چندین کیلومتر منتقل نماید. تحت شرایط عادی مدت 24ساعت زمان لازم است تا عمل باروری یک بلال بطور کامل صورت گیرد.
انواع ذرت (بر حسب ساختمان دانه )
ذرت دارای یک گونه می باشد ولی ارقام و واریته های بیشماری از آن وجود دارد به همین لحاظ واریته ها را برحسب ساختمان دانه به گروههای مختلف طبقه بندی می نمایند.
1. ذرت دندان اسبی
2. ذرت بلوری
3. ذرت آردی
4. ذرت شیرین ( قندی) (sweetcorn)
5. ذرت پاپ کرن(pop corn) یا نقل وپیرزن
6. ذرت غلاف دار( گلوم دار )
7. ذرت مومی
ذرت دندان اسبی :
اندوسپرم این نوع ذرت از دو قسمت نشاسته ای تشکیل شده است یک قسمت سخت و شاخی که در جوانب و اطراف دانه قرارگرفته و قسمت دیگر در وسط دانه از نشاسته نرم پوشیده شده است . در ضمن خشک شدن دانه و از دست دادن آب ، قسمت محتوی نشاسته نرم مقدار زیادی آب تبخیر می نماید در نتیجه موجب پلاسمولیز ( پژمرده) شدن و ایجاد زائده در راس دانه می کند که مشخصی فرم ظاهری این نوع ذرت است چون این فرم دانه حاصل شده یعنی بصورت دندان اسب است لذا بهمین اسم شناخته شده است . این نوع ذرت شاخ و برگ زیاد و دانه های درشت تولید می کند و بیشتر اوقات برای سیلو و علوفه سبز مصرف می شود.
ذرت بلوری ( ذرت دانه سخت)
در این نوع ذرت بافت شاخی بیشتــــرین قسمت اندوسپرم را اشغال می کند و اندوسپرم نشاسته ای آن به مقدار خیلی کم فقط در اطراف امبریون قرار دارد. این ذرت نیز به نام ذرت شیشه ای نامیده می شود که در راس گرد می باشد، دارای فرمهای خیلی زوررس تا خیلی دیر رس می باشد. دانه این گونه بیشتر در مرغداری مورد استفاده قرار می گیرد.
ذرت پاپ کرن (pop corn):
اندوسپرم آن کاملاً شاخی است ، بجز مقدار بسیار کمی از آن که در اطراف امبریون قرار دارد دانه ها خیلی ریز (140-40گرم ) صاف و غنی از پروتئین می باشند. با حرارت دادن دانه آب وسط اندوسپرم بخار می گردد و حجم دانه ها بطور ناگهانی افزایش و به رنگ سفید شبیه کف صابون در می آید . حجم آن 20-15 برابر می شود. بسیار خوشمزه و مصرف خوراکی دارد . این ذرت تولید چند تا بلال می کند.
ذرت آردی :
کلیه اندوسپرم این نوع ذرت حاوی نشاسته نرم می باشد و اندازه دانه ها خیلی کوچک ومعمولاً شکل کروی دارند. رنگ دانه سفید و یا آبی است و اغلب بعلت دارا بودن نشاسته زیاد در کارخانجات نشاسته سازی مورد استفاده قرار میگیرند.
ذرت شیرین (Sweet corn):
انـــــدوسپرم این واریته ذرت دارای مقدار زیادی مواد قندی و مقدار جزئی نشاسته است دانه های این واریته کوچک چروکیده می باشند . از ذرت قندی در قدیم شیره تهیه شده. این گونه ذرت دانــــــه های شیشه ای و نشاسته ای شیرین دارد و در زمان رسیدن چروکیده می گردند . این گیاه دارای قدرت زیادی در تولید پاجوش دارد.
ذرت غلاف دار:
تیپ این ذرت تا حدودی با مقایسه با سایر انواع ذرت غیر عادی است زیرا هر دانه در یک غلاف قرار دارد و هر بلال مانند سایر تیپ های ذرت خود در یک غلاف قرار گرفته است ذرت فــوق برای فروش کاشته نمی شود ولی مورد توجه محققین برای پی بردن به مبدا ذرت می باشد.
ذرت مومی :
این ذرت را روی این اصل ذرت مومی نام گذارده اند که ظاهر دانه تا اندازه ای چسبناک است . ملکول نشاسته ذرت مومی با ذرت های ذکر شده در فوق اختلاف داشته و به گلیکوژن شباهت دارد. نشاسته این رقم ذرت حالت چسبندگی دارد
شرایط محیطی و اکولوژی ذرت
پراکندگی ذرت:
ذرت دارای تنوع رویشی بسیار گسترده ای است بطوریکه ذرت در شرایط مختلف آب و هوایی رشد می نماید. ذرت در نیمکره شمالی تا 58 درجه عرض جغرافیایی در کانادا و روسیه و د نیمکره جنوبی تا عرض جغرافیایی 43-42 درجه در نیوزیلند کشت می گردد کشت ذرت دانه ای در محدود 42 درجه در نیمکره جنوبی و 53 درجه در نیمکره شمالی صورت می گیرد ولی ذرت علوفه ای را می توان در خارج از این محدوده هم کشت نمود .
گرما ( حرارت ):
ذرت برخلاف غلات ( گندم و جو) احتیاج به گرما و حرارت زیاد خورشید دارد به همین دلیل حرارت عامل محدود کننده رشد و نمو این گیاه محسوب می شود جوانه زنی در ذرت از دمای 10-8 درجه سانتی گراد در عمق کاشت شروع می شود.
مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد بین 35-30 درجه سانتی گراد می باشد در صورتیکه گرمابیش از 40 درجه تجاوز نماید جذب آب مشکل خواهد گردید حتی در شرایط آبیاری ( بدلیل تبخیر خیلی شدید ) و حاشیه برگها سوخته و چنانچه این زیادی درجه حــرارت در زمان گل دهی اتفاق افتد میزان تلقیح کاهش می یابد و با افت عملکرد مواجه می گردند.
رطوبت :
یکی از فاکتورهای بسیار مهم در زراعت ذرت مسئله نیاز گیاه به آب می باشد ذرت برای تولید یک واحد ماده خشک بسته به شرایط آب و هوایی بطورمتوسط به 342 واحد آب نیاز دارد. نیاز ذرت برای ساختن یک واحد ماده خشک کمتر از سایر گیاهان زراعی (گندم ، جو، یونجه) است . نیاز آبی ذرت در کشت اول در حدود 8000 متر مکعب و در کشت دوم 6500 متر مکعب گزارش شده . نوبت آبیاری با توجه به نوع خاک و شرایط آب و هوا از هفت تا 12 روز یکبار متغیر می باشد. کمبود آب در مرحله ظهور سنبله ها باعث می گردد که تلقیح بطور کامل در ذرت انجام نگیرد. مرحله بین ظهور سنبله ها تا پایان پرشدن دانه ها از مواد غذایی ( مرحله مومی) حساس ترین مرحله زندگی ذرت نسبت به آب می باشد ( مرحله بحرانی ذرت نسبت به آب) و مدت آن 50 روز می باشد.
خاک مناسب ذرت :
ذرت در خاکهایی با بافت لومی ، عمیق ، نفوذ پذیری مناسب ، مواد آلی کافی و با عناصر غذایی متعادل ، بیشترین عملکرد را دارد. ذرت نسبت به شوری خاک حساس و باید از کاشت آن در این نوع اراضی جلوگیری کرد. در خاکهایی با شرایط مساوی از نظر حاصلخیزی و تامین رطوبت ذرت اراضی متوسط و یا سبک را ترجیح می دهد زیرا این گونه اراضی در بهار خیلی زود گرم و شرایط رشد ریشه ها را فراهم می کند . با وجود اینکه ذرت در اراضی بـــا(8-5)phکشت می گردد ولی حداکثر عملکرد اراضی با (7-6)ph بدست می آید . در
اراضـی بـــا ph کمتر از 5 جذب ( ازت ، فسفر ، پتاس ، سولفور ، کلسیم ، منیزیم ) مشکل می شود و در خاکهایی که ph آنها بیش از 8 باشد جذب آهن ، آلومینیوم ، بر ، فسفر ، روی سختی صورت خواهد گرفت.
انتخاب زمین در هر منطقه متاثر از فاکتورهای ذیل است:
1. عمق آب تحت الارض :
ذرت دارای ریشه قوی بوده و می تواند تا عمق 100 سانتی متر خاک گسترش یابد و از طرفی دفعات زیاد آبیاری در بالا آوردن سطح آب تحت الارضی موثر بوده و ضروریست در انتخاب زمین به سطح آب زیر زمینی توجه شود . حد سطح آب های زیر زمینی برای ذرت بین 3-5/1متر می باشد.
2. زهکش :
با توجه به پتانسیل بالای ذرت در رشد و تولید محصول تهویه مناسب خاک به عنوان یک فاکتور موثر از اهمیت زیادی برخوردار است و در صورت فراهم نبودن تهویه خوب در خاک محصول بشدت کاهش پیدا کرده و حتی می تواند از رشد رویشی گیاه نیز جلوگیری نماید چنانچه مزرعه ذرت عاری از زهکش طبیعی یا مصنوعی باشد آب آبیاری لایه های تحتانی خاک را فرا گرفته و تهویه خاک را از بین برده و مانع رشد گیاه می گردد.
3. تسطیع اراضی :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت ذرت معمولاً اراضی بنحوی انتخاب می گردند که از نظر وسعت، منایب برداشت بوده و از تسطیع نسبی برخوردار باشد زیرا در غیر اینصورت آبیاری صحیح صورت نمی گیرد و مزرعه بطور یکنواخت سبز نخواهد شد.
نیاز کودی و غذایی ذرت
کود مورد نیاز ذرت بر مبنای توصیه عمومی
کود سوپرفسفات تریپل 150-100کیلوگرم
کود اوره 400 کیلوگرم
کود پتاس 200-150 کیلوگرم
کود کلرید پتاسیم 100 کیلوگرم بصورت سرک ( یکماه پس از کاشت )
کود سولفات روی 75-40 کیلوگرم در هکتار ( قبل از کاشت)
یک الی دو بار محلول پاشی با کود مرکب میکرو ( یکماه پس از کشت و دوماه پس از کشت)
ذرت به کودهای حیوانی که زمین را ازجهت مختلف اصلاح می کند احتیاج دارد .
بهترین توصیه کودی بر اساس آزمون خاک و با توجه به مواد آلی و عناصر قابل دسترس گیاه درخاک می باشد.
طریقه جذب مواد غذایی در ذرت بصورتی است که بیشتر مواد غذایی را تا شروع تشکیل دانه جذب می نماید لذا 100 کیلوگرم از کود اوره را با تمامی کود فسفات و پتاس قبل از کـــــاشت در هنگام آماده سازی زمین استفاده می شود و مابقی کود اوره بعنوان سرک پخش می گردد.
کود سرک را می توان در دو مقطع زمانی ( مرحله اول زمان ساقه رفتن و 8-6 برگی گیاه و مرحله دوم قبل از گل دهی یعنی 8-5 روز قبل از سنبله رفتن ) به خاک داد .
نقش کود ازت :
ازت جزء عناصر غذایی پر مصرف ذرت و به عبارت دیگر گلوگاه رشد است و در ساختمان پروتئین و کلروفیل نقش عمده دارد. کمبود ازت به خصوص در خاکهایی که از نظر مواد آلی فقیر هستند سبب زردی برگهای پائین و عدم تشکیل کلروفیل و در نهایت زردی تمام برگها می شود.
کودهای ازته باعث بالا رفتن عملکرد علوفه و بهتر شدن کیفیت آن خواهد شد ( افزایش پروتئین ) بهترین متد پخش کودهای شیمیایی در ذرت استفاده از روش نواری است . در این روش عملکرد به مراتب بیشتر از حالتی است که کودها در تمام سطح خاک پخش می گردند. در این روش بهنگام کاشت کودهای شیمیایی بفاصله 4-3 سانتی متر از بذر و 4-3 سانتی متر ته عمیق تر از آن در زیر خاک قرار می گیرد .
نقش کود فسفر :
فــــسفر از عـــــناصر پر مصرف و مورد نیاز برای رشد است . فسفر در کلیه فرآیندهای بـیوشیمیایی دخالت دارد. فسفر تقریباً نامحلول بوده و به راحتی از نیمرخ خاک شسته نمی شود.
بنابراین کود باید حتماً با کود کار عمیق زیر بذر قرار گیرد . جذب فسفر به مقدار کافی در اوائل رشد گیاه اهمیت بسیار دارد این اهمیت در اندامهای زایشی بیشتر شهود است . نیاز ذرت بــه فسفر کمتر از ازت و تقریباً یک پنجم آن است . کمبود فسفر در ذرت موجب بنفش رنگ
شـــــدن برگهای گیاه در ابتدای رشد شده و به تدریج به رنگ سبزه تیره مایل به آبی تبدیل می شود.
مصرف کود فسفات می بایست قبل از کاشت به صورت عمقی صورت گیرد. مصرف زیاد فسفر باعث جلوگیری از جذب و انتقال عناصر ریز مغذی می گردد. Ph مناسب برای جذب فسفر 7-5/5 می باشد و میزان کود فسفاته مورد نیاز کشت ذرت براساس آزمون خاک مشخص می شود.
نقش پتاس :
پتاسیم نیز مانند ازت جزء عناصر پر مصرف مورد نیاز ذرت می باشد. جذب پتاسیم با جذب ازت برابری میکند . پتاسیم در کلیه فرآیندهای بیولوژیکی گیاه به صورت کاتالیزور دخالت دارد پتاسیم نقش عمده را در مقابله با کم آبی ها بیماریها و همینطور ورس گیاه دارد. کمبود پتاسیم از برگهای سن آغاز شده و برگها به رنگ زرد با حاشیه سوخته در آمده ساقه ها عموماً ضعیف و در برابر عوامل بیماریزا حساس تر هستند . در اثر کمبود پتاسیم و روی اکثر بلالها دچار کچلی شده ، ذرت جزو گیاهان پتاسیم دوست بوده ، تغذیه مناسب و کافی با این عنصر باعث افزایش کمیت و کیفیت ذرت می شود .
کودهای ریز مغذی یا میکروالمنت ها
روی :
روی جزو عناصر غذایی کم مصرف برای ذرت به حساب می آید. کمبود این عنصر در خاکهای قلیایی و با آهک فراوان و مقدار اندک مواد آلی شایع است که متاسفانه در شرایط خاکهای ایران کمبود آن تشدید شده است . کمبود روی در بافتهای جوان به چشم می خورد و ذرت از حساس ترین گیاهان به کمبود روی می باشد. علائم کمبود با ایجاد و توسعه یک نوار کلروز در یک یا هر دو طرف رگبرگ میانی مشخص می شود علاوه بر زردی برگ که بیشتر در برگهای جوان گیاه ظاهر می شود باعث کوتولگی و کاهش فاصله بین گره ها در ساقه گیاه میشود در ضمن کمبود روی باعث کچلی بلال نیز می شود . زیادی فسفر در خاک مانع جذب و انتقال روی توسط گیاه می شود. در خاکهایی که مصرف بی رویه کودهای فسفاته رایج هست ، کمبود روی سبب کاهش عملکرد می شود. طبق توصیه انجام شده مصرف یکسال به میزان 75 کیلوگرم سولفات روی به صورت خاک دهی عمقی و قبل از کاشت برای ذرت باعث شادابی و طراوت گیاه و همچنین پر شدن بلال و افزایش کمی و کیفی محصول خواهد شد . در صورت عدم مصرف خاک دهی و یا کمبود شدید ، سولفات روی را میتوان با محلول سه در هزار در مرحله 7-6 برگی بصورت محلول پاشی دوبار انجام داد.
آهن :
آهن جزو عناصر ریزمغذی است و نیاز گیاه به این عنصر محدود است ولی به دلیل شرایط خــاص خاک از جمله زیادی آهک و ph بالا همین مقدار کم نیز جذب گیاه نمی شود. آهن در
تهیه کلروفیل و سبزینه گیاه نقش دارد. در ذرت کمبود آهن به صورت راه راه شدن برگ ظاهر شده که رگبرگها سبز و بین آنها زرد می گردد . برای مبارزه با کمبود آهن راههای مختلفی وجود دارد از جمله مصرف کودهای آلی که در اثر تجزیه ph خاک را متعادل نمود و جذب آهن را آسان می کند . همین طور استفاده از سولفات آمونیوم به جای اوره و نیترات آمونیوم که باعث متعادل شدنph خاک می شود. یک راه معمول و مناسب مصرف سولفات آهن با گوگرد است.
تهیه زمین یا آماده سازی زمین جهت کشت ذرت
عملیات تهیه زمین در زراعت ذرت اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ، ذخیره آب ، ایجاد یک شرایط آب و هوایی مطلوب جهت رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسمی ، دفع علفهای هرز و زیر خاک فرو بردن باقی ماندهای گیاهان پیش کشت می گردد.
زراعت مکانیزه ذرت ایجاب می کند که تمام مراحل کشت آن بصورت منظم و بطور صحیح اجرا شود.
1.ماخار :
گرمای زیاد عامل تبخیر پیش از حد بوده و سبب می شود که خاک در لایه های سطحی رطوبت خود را از دست داده و انجام شخم براحتی صورت نگیرد. لذا ضروریست در زمان
مناسب اقدام به ماخار یعنی آبیاری زمین نمود. زیرا گذشته از ایجاد سهولت برای شخم ماخار از پودر شدن خاک ناشی از کاربرد ادوات جلوگیری می نماید.
2.شخم با گاو آهن :
در موقع شخم زنی باید به زمان شخم ، نحوه انجام عملیات و عمق شخم دقت نمود .

الف) زمان شخم :
زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم و نقش ویژه ای در نگهداری کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد. زمان لازم برای گارو شدن پس از ماخار با توجه به بافت خاک متفاوت بوده و ضروریست با توجه به این امر عملیات شخم شروع گردد. بطور کلی رطوبت خاک در زمان شخم بایستی به اندازه ای باشد که گاو آهن به راحتی در خاک فرو رفته و ضمناً خاک به تیغه های گاو آهن نچسبد .
ب) نحوه انجام عملیات شخم :
عدم دقت در عملیات شخم می تواند باعث ایجاد ناهمواری و از بین بردن تسطیع نسبی خاک گردد. بنابراین انتخاب شیوه مناسب با توجه به انواع گاو آهن های موجود و تنظیم صحیح گاو آهن الزامیست .
ج) عمق شدم :
سیستم ریشه گسترده ذرت ایجاب می کند عمق شخم کمتر از 30 سانتی متر نباشد .
د) دیسک :
دیسک سنگین جهت خرد کردن کلوخهای حاصل از شخم است وعمق دیسک بین 15-10 سانتی متر می باشد. و باید در زمان مناسب انجام شود . در غیر اینصورت عملیات دیسک بعد از زمان مورد نظر کلوخه هارا بخوبی خرد نکرده و باید تکرار شود. پودر شدن بیش از اندازه خاک شرایط را برای تشکیل سله فراهم می نماید . پیدایش سله قبل از جوانه زدن باعث میگردد که اکسیژن به اندازه کافی در اختیار جنین قرار نگیرد. سفت و محکم شدن سله خاک بعد از جوانه زدن نیز می تواند باعث متوقف شدن رویش گیاه شود.
هـ) لولر ( ماله زنی ) :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت ذرت و آبیاری صحیح باید پستی و بلندیهای موضعی حاصل از شخم و دیسک را از بین برد لذا استفاده ازلولر برای از بین بردن این پستی و بلندیها ضروریست.
خ) کود پاشی :
عملیات کودپاشی قبل از کاشت بوسیله دستگاه کود پاش سانتریفوژ و به میزان توصیه شده بر اساس آزمون خاک یا توصیه عمومی که در بخش نیاز کودی مطرح شد پخش و با دیسک زیر خاک می رود کلیه کود فسفاته و پتاسه و در صورت نیاز سولفات روی و 100 کود اوره را قبل از کاشت به خاک می دهیم و مابقی کود اوره بصورت سرک و با کودکار به زمین می دهیم.
عملیات کاشت ذرت
در موقع کشت ذرت به فاکتورهایی از قبیل انتخاب بذر ، تاریخ کاشت ، عمق کاشت و تراکم علاوه بر تهیه بستر مناسب جهت کشت وحاصلخیزی خاک باید دقت نمود.
1.انتخاب بذر :
در انتخاب بذر باید دقت کامل و لازم را مبذول داشت تا احتمال پوسیدگی بذور و حمله امراض قارچی کاهش یابد . معمولاً بذر ذرت را قبل از کاشت برای جلوگیری از حمله احتمالی قارچها با قارچ کشها ضد عفونی می کنند. درجه خلوص و قوه نامیه بذورهیبریدی که برای کشت ذرت مورد استفاده قرار میگیرد می بایست بترتیب حداقل 98 و 90 درصد باشد . مناسبترین و بهترین رقمی که در حال حاضر می توان در منطقه کهریزک و استان کشت نمود رقم سینگل کراس SC) 704) است .
مقدار بذر مورد نیاز برای ذرت دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای ذرت علوفه ای 35-30 کیلوگرم می باشد.
2.تاریخ کاشت :
زمان کاشت ذرت بر روی تاریخ رویش ، تراکم ، شادابی مزرعه ، تاریخ ظهور اندامهای زایشی و گرده افشانی و زمان رسیدن تاثیر خواهد داشت . بنابراین زمان کاشت مناسب اهمیت ویژه ای در موفقیت کشت ذرت دارد.
زمان کاشت ذرت موقعی شروع می گردد که درجه حرارت خاک در عمق کاشت در اوایل صبح 10-8 درجه سانتی گراد و هوا رو به گرمی باشد. تاریخ کـــــاشت ذرت بستگی به رقم ( هیبرید) و کیفیت خاک دارد. تاخیر در کاشت ذرت سیلوئی نیز باعث کاهش تولید و پائین آمدن کیفیت علوفه خواهد گردید ( کاهش تولید و پایین آمدن کیفیت علوفه بدلیل کاهش تولید بلال می باشد.)
زمان مناسب کاشت در منطقه کهریزک شهر ری برای کشت اول اردیبهشت ماه و تاریخ کاشت برای کشت دوم ذرت اواخر خرداد ماه لغایت اواخر تیرماه می باشد.
تراکم :
یکی از فاکتورهای مهم جهت بدست آوردن وحداکثر تولید در زراعت ذرت انتخاب تراکم مناسب با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و مشخصات ارقام کشت شده می باشد. واکنش ذرت نسبت به تراکم در مزرعه قویتر از واکنش سایر گیاهان وجینی است.
تراکم مناسب در ذرت به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از نوع مصرف ( ذرت دانه ای – ذرت سیلوئی ) ، هیبرید ، رطوبت خاک ، حاصلخیزی زمین و شرایط اقلیمی منطقه است و ارقام هیبریدهای زودرس تراکم بیشتری را نسبت به ارقام دیر رس تحمل می نمایند.
با افزایش تراکم تا حد معینی عملکرد محصول افزایش و بعد از آن کاهش می یابد ولی درصد بلال از کل تولید همزمان با افزایش تراکم کاهش می یابد، بنابراین باید توجه داشت که تراکمی را جهت ذرت سیلوئی انتخاب نمود که در آن مقدار بلال ها حداقل تولید باشد . و بقیه ساقه و برگها باشد . ( بهترین کیفیت علوفه موقعی بدست می آید که محصول بلال و برگ و ساقه باشد.)
تراکم بوته های ذرت برای دانه ای 8-6 بوته در متر مربع و برای ذرت سیلوئی معمولاً در یک متر مربع 12-9 گیاه و در ذرت علوفه ای سبز حدود 20-15 گیاه در متر مربع می باشد.
عمق کاشت :
عمق کاشت بذور ذرت بسته به بافت خاک و رطوبت خاک متغیر است . عمق کاشت در اراضی با بافت متوسط که خیلی زود خشک می گردد 8-6 سانتی متر و در نواحی مرطوب با بافت سنگین 6-5 سانتی متر می باشد. برای اینکه بــــتوان آب مورد نیاز جوانه زدن فراهم گردد. دانه ها باید در لایه های مرطوب خاک قرار بگیرند. عمق کاشت در اراضی خشک تا 12 سانتی متر می تواند افزایش یابد.
رویش یکسان ذرت بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد.
طریقه کاشت ذرت :
مرحله کاشت مزرعه ذرت از مهمترین فعالیتهای زراعی برای دستیابی به حداکثر محصول است . بدیهی است که عملیات کاشت برای قرار دادن تعداد بذر در زیر خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد به همین دلیل باید دستگاه ردیفکار برای قرار دادن تعداد بذر مورد نظر در عمق مناسب و با فواصل منظم بر روی ردیف با دقت زیاد کالیپره شود.
کاشت به دو صورت یا هیرم کاری است یا خشک کاری
در کشت بصورت هیرم کاری بهتر است 10-7 روز پیش از کشت زمین را آبیاری کرد تا علفهای هرز سبز شده را بتوان از بین برد ، همچنین رطوبت در همه بخش های زمین برای سبز شدن بذر یکسان باشد. ولی در خشک کاری بعد از کاشت بذر بلافاصله آبیاری می شود.
ذرت را می توان با بذر افشانهای مخصوص ( مکانیکی – پنوماتیک ) موجود در منطقه کشت نمود فاصله پشته ها یا خطوط کاشت 75 سانتی متر و عمق کاشت 7-5 سانتی متر . شایان ذکر است که در خاک های سنگین و مرطوب کمترین عمق و در خاکهای سبک بیشترین عمق را باید در نظر گرفت و تا 12- 10 سانتی متر هم می رسد سبز شدن یکسان مزرعه همانگونه که گفته شد بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد به همین دلیل بهتر است عملیات کاشت بوسیله دستگاه پنوماتیک انجام شود زیرا با این دستگاه تراکم بوته در هکتار و عمق کاشت را بهتر می توان کنترل نمود.
میزان بذر برای ذرت دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای ذرت سیلوئی 35-30 کیلوگرم و فاصله بوته ها بر روی ردیف برای ذرت دانه ای 20-15 سانتی متر و برای ذرت سیلویی و علوفه ای 20-10 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
عملیات داشت ذرت
برای دستیابی به حداکثر محصول در واحد سطح انجام به موقع عملیات داشت مزرعه اهمیت زیادی دارد. عملیات داشت یک مزرعه ذرت عبارتست از آبیاری ، کود سرک ، مبارزه با علفهای هرز ، خاکدهی پای بوته و سایر مواظبتهای زراعی می باشد.
آبیاری:
یکی از نکات قابل توجه در خصوص ذرت که دارای اهمیت خاصی می باشد زمان آبیاری است . آبیاری در کشت بطریق هیرم بعد از سبز شدن مزرعه و زمانیکه ارتفاع بوته ها به 10تا20 سانتی متر رسید آبیاری شروع می شود و در این حالت ریشه گیاه بدنبال جذب رطوبت در اثر تنش آبی توسعه یافته و در کشت بطریق خشکه کاری آبیاری بلافاصله بعد از عملیات کاشت آغاز می شود. آبیاری اول مزرعه از نظر خیس خوردن کامل پشته ها و بصورت نشستی بسیار ضروری است و دومین آبیاری باید قبل از خشک شدن سطح پشته ها با فاصله زمانی کوتاهی نسبت به آبیاری نوبت اول انجام گیرد. هدف این است که در تمام این مدت رطوبت خاک در این مرحله در حد ظرفیت مزرعه حفظ شود تا سبز شدن مزرعه با اشکال روبرو نشود.
نوبت آبیاری بسته به شرایط مختلف آب و هوای محل و ساختمان و بافت خاک کاملاً متفاوت است و اصولاً بین 12-7 روز انجام می گیرد. در کاشت ذرت گل آب از همه مراحل قابل اهمیت تراست زیرا چنانچه تاخیری در آبیاری در موقع گل دادن روی دهد سبب نقصان و تقلیل کلی محصول می گردد.
کود سرک (اوره)
ذرت از جمله محصولات زراعی است که به عناصر غذایی موجود در خاک سریعاً عکس العمل نشان می دهد. سرعت رشد نسبی این نبات موجب جذب شدید عناصر غذایی و عکس العمل سریع به کمبود کود است . ازت بعنوان یکی از عناصر اصلی متابولیسم از ضروری ترین نیازهای ذرت محسوب می شود لذا این عنصر ( ازت ) را باید در مراحل حساس رشد گیاه که بیشترین مقدار جذب را دارا است باید تامین گردد.
کود سرک (اوره) در دو مرحله زمانی بشرح ذیل و در هر مرحله 150 کیلوگرم اوره یا 100 کیلو گرم ازت خالص می باشد.
1.آغاز رشد سریع رویشی ( مرحله 6-4 برگی )
2.قبل از شروع گل دهی و آستانه ظهور اندامهای زایشی است .
در مرحله اول سرک دهی با توجه به ارتفاع گیاه ترددماشین آلات در مزرعه امکانپذیر بوده لذا مقادیر کود اوره توصیه شد باید بوسیله کود کار بصورت نواری در یکطرف ردیفها قرار داده شود باید دقت نمود که کود کاری برای ریزش یکنواخت کود در ردیفهای کاشت تنظیم شده باشد. در مرحله دوم باید کود مورد نظر در کنار ردیفهای کاشت قرار داده شود.
در حال حاضر مصرف کود در این مرحله همراه با آب آبیاری معمول است بدینصورت که مقدار کود برای هر ردیف کاشت محاسبه شده و در اول ردیف کاشت ( محل ورود آب ) داخل فارو قرار می دهند. ولی چنانچه برای زارعین مقدور باشد مقدار کود توصیه شده برای این مرحله از رشد را نیز بصورت نواری در کنار ردیفهای کاشت قرار دهند در افزایش عملکرد تاثیر بیشتری خواهد داشت بعضی از افراد با استفاده از کارگر این کار را انجام می دهند.
عملیات کولتیواتور :
کولتیواتور از عملیات مهم مرحله داشت محسوب می شود که با اهداف خاکدهی پای بوته ، مبارزه مکانیکی با علفهای هرز و افزایش تهویه بکار برده می شود.
ساقه ذرت درنزدیک سطح خاک چند گره نزدیک به هم دارد ریشه های هوایی از این گره ها خارج شده وچنانچه به خاک مرطوب اطراف ساقه برخورد نماید بــــــه داخل خاک توسعه می یابند این ریشه ها نقش مهمی در استحکام و نگهداری بوته ذرت و همینطور جذب عناصر غذایی دارند. از اهداف مهم کولتیواتور انتقال خاک از داخل فارو به اطراف ساقه بمنظور تسهیل شرایط توسعه ریشه های هوایی می باشد. روش انجام عملیات باید این هدف را تامین نماید . علاوه بر این در عملیات کولتیواتور مبارزه مکانیکی با علفهای هرز بین ردیفها و افزایش تهویه خاک اطراف ریشه نیز مورد نظر می باشد . اگر جه ممکن است برای کنترل علفهای هرز مزرعه ذرت از علفکش پیش کاشت استفاده شود ولی این امکان وجود دارد که محدود علفهای هرزی بدلایل مختلف بوسیله این علف کش ها کنترل نشوند و در فواصل بین ردیفها رشد نمایند لذا ضروریست بوسیله عملیات کولتیواتور کنترل شوند. هر چند که از نظر سرعت رشد و سایه اندازی علفهای هرز تابستانه رقیب ذرت محسوب نمی شوند اما در جذب عناصر غذایی با این محصول رقابت می نمایند. عامل مهم برای انجام صحیح عملیات کولتیواتور رطوبت مزرعه می باشد . بمنظور دستیابی به اهداف مورد نظر عملیات کولتیواتور باید در زمانی که رطوبت خاک در مرحله ظرفیت مزرعه ( فیلد کاپاسیتی ) باشد انجام گیرد از نظر مرحله رشد ذرت نیز زمانی که بوته ها 6 برگی باشند مناسب ترین فرصت برای انجام این عملیات است .
نکات لازم برای کولتیواتورزنی
1-اطمینان از سلامت دستگاه
2- تنظیم واحدهای دستگاه بر اساس ردیفهای کشت ( 75سانتی متر)
3- تنظیم خورشیدی های هر واحد برای تراشیدن کف و طرفین فارو و تعیین عرض کار هرواحد با تغییر زاویه در جهت مخالف دو خورشیدی از یکدیگر
4- تنظیم چرخهای تراکتور بر اساس فواصل ردیفها
برداشت ذرت
برداشت ذرت دانه ای :
زمان برداشت ذرت دانه ای بر اساس میزان آب دانه ها تعیین می گردد و این زمان موقعی است که پوسته براحتی از بلال جدا می گردد و چنانچه بلال را در دست تاب بدهند دانه ها از بلال جدا خواهند شد. در صورتیکه برداشت بوسیله کمباین صورت گیرد ( برداشت بصورت دانه) رطوبت دانه ها بین 24-20 درصد می باشد. نگهداری ذرت بصورت دانه دررطوبت 14 درصد انجام می گیرد. و خشک کردن دانه بوسیله دستگاهی بنام خشک کن صورت می گیرد.
برداشت ذرت سیلوئی:
ذرت سیلوئی قبل از ذرت دانه ای و در مرحله شیری -مومی برداشت می گردد ( این موقع زمانی است که گیاه 75-70 درصد آب دارد و با سیلو نمودن آن علوفه با کیفیت خوب بدست میآید) برداشت ذرت سیلوئی بهتر است که نزدیک به مرحله مومی بسته به امکانات برداشت وسیلو نمودن انجام گیرد باید یاد آوری گردد که از پایان مرحله شیری تا مرحله مومی حد.ود 10 روز طول می کشد. ( زمانی که بلالها بیش از 40 درصد ماده خشک دارند) در این مـرحله ( مرحله شیری تا مومی کامل ) ضریب قابلیت هضم مواد آلی برای گیاه کامل تقریباً ثابت است.
ضریب قابلیت هضم ذرت سیلوئی بستگی به ارقام ذرت و درصد بلال از کل تولید دارد. هر چه میزان بلال از کل تولید بیشتر باشد ضریب قابلیت هضم نیز بالاتر خواهد بود بنابراین بهترین زمان برداشت ذرت سیلوئی موقعی است که درصد ماده خشک گیاه حدود 30 درصد و میزان بلالها تا کل تولید باشد
تهیه زمین :
برای این کار پس از پخش کود حیوانی در پاییززمین را به عمق 30-25 سانتی متر شخم می زنند. این عمل علاوه بر مخلوط شدن کود دامی با خاک مخلوط، وهمچنین باعث نفوذ باران، پوک شدن خاک ، جذب ازت و درنتیجه بالا رفتن حاصلخیزی خاک خواهد شد.

در بهار به محض مساعد شدن هواو گاوروشدن به منظور از بین بردن علف های هرز و بقایای گیاهان سال قبل و از کنترل آفات و امراض یک باردیگر زمین را با گاوآهن پنجه غازی شخم می زنند ویک بار دیگر زمین دیسک می زنند تا کلوخه ها خرد و نرم شده و با ماله زمین را تسطیح می کنند. نهایتاً پس از گرم شدن هوا اقدام به کاشت بذر می نمایند.
انتخاب بذر :
برای یک زراعت موفق ، وجود بذر مناسب ضروری است. برای این منظور باید با توجه به شرایط محیطی از میان بذور اصلاح شده بذر مناسب را انتخاب نمود.
با توجه به طول دوره زندگی و زمان رسیدن ، بذور ذرت رابه سه گروه تقسیم می کنند :
1. بذرهای زودرس :
این بذور مخصوص مناطق سردسیر هستند و بعلت کوتاه بودن دوره رشد آنها ، زود محصول می دهند. زمان کاشت تا برداشت آنها 110-100 روز طول می کشد.
2. بذرهای میان رس :
این بذور در اکثر نقاط ایران قابل کشت بوده و طول دوره رشد آنها 125-100 روز می باشد.
3. بذرهای دیر رس :
این نوع بذور برای کشت در مناطق گرمسیری استفاده می شود که طول دوره رشد در این ارقام 140-135 روز می باشد.
ارقام ذرت :
1. سینگل کراس 704 :
این هیبرید دو منظوره از گروه دیررس با قدرت سازگاری بسیار خوب است و در سطح وسیعی از شرایط آب وهوایی کشت می گردد. فرم دانه آن دندان اسبی، رنگ دانه زرد و تراکم بونه مورد نیاز در واحدسطح بمنظور برداشت دانه 70-65 هزار بوته درهکتار و برای برداشت علوفه 80-75 هزار بوته است. طول دوره رشد این رقم از زمان کاشت تا رسیدن فیزیولوژیک در مناطق مختلف بین 140-130 روز است که برای کشت دوم برای مناطق سردسیری شهرستان بعد از برداشت غلات توصیه نمی گردد. زیرا امکان مواجه شدن با سرمای زودرس پاییزه قبل از رسیدن محصول و ایجاد خسارت ، خصوصاً کاشت بمنظور برداشت دانه آن ، در برخی سال ها وجود دارد بنابراین این رقم برای کشا در مناطق گرمسیری ومعتدل شهرستان برای کشت دوم بهتر است و در مناطق سردسیری باید از ارقام زودرس تر استفاده شود. در حال حاضر قسمت عمده سطح زیرکشت ذرت علوفه ای در شهرستان میانه را این رقم به خود اختصاص داده است و در بررسی های بعمل آمده از نظر عکس العمل ارقام نسبت به سیاهک معمولی ذرت نسبت به سایر ارقام کمترین میزان آلودگی را داشته است.
2. سینگل کراس 711 :
این رقم نیز از گروه دیررس است که طول دوره رشد و نمو آن بین 155-145 روز می باشد. تراکم بوته مناسب حدود 65 هزار بوته در هکتار، فاصله خطوط کاشت 75 سانتی متر ، فاصله بوته ها روی خطوط کاشت 20 سانتی متر و متوسط عملکرد دانه آن 9-8 تن درهکتار می باشد این رقم به منظور تولید ذرت علوفه ای با تراکم75 -70 هزار بوته درهکتار در مناطق معتدل شهرستان قابل توصیه می باشد. و از نظر والد مادری با رقم 704 مشترک است. این هیبرید از آزمایش های مقایسه عملکرد نهایی مناطق مختلف کشور طی سال های 67-1365 انتخاب و به نام بهار نام گذاری گردید. فرم دانه آن نیمه سخت ، رنگ دانه زرد مایل به نارنجی و سایر خصوصیات آن مشابه رقم 704 است. متوسط عملکرد دانه در مناطق مورد بررسی کمر از رقم 704 بوده ، اما متوسط عملکرد علوفه آن در بررسی انجام شده در ایستگاه کوثر آباد اصفهان بیشتر از رقم 704 گزارش شده است. از نظر میزان آلودگی به سیاهک معمولی ، میزان آلودگی آن از رقم 704 بیشتر ، اما از ارقام 301 و 108 کمتر گزارش شده است.
3. سینگل کراس 604 :
این رقم هیبریدی است از گروه متوسط رس که والد مادری آن با ارقام دیررس 704 و 711 و والد پدری آن با رقم زود رس 301 مشترک است و از آزمایش های مقایسه عملکرد نهایی مناطق مختلف کشور انتخاب شده و به نام زرین نام گذاری شده است. رنگ وفرم دانه آن مشابه رقم 704 است ، اما تراکم بوته مورد نیاز این رقم 5000 بوته بیشتر از ارقام 704 و 711 است ( حدود 75 هزار بوته در هکتار و فاصله خطوط کاشت 75 سانتی متر و فاصله بوته روی خطوط کاشت 18 سانتی متر است )، اما از آنجا که این رقم از گروه متوسط رس است و طول دوره رویش آن حدود 10 روز کمتر از ارقام دیررس می باشد ، امکان مواجه شدن با سرمای زود رس پاییزه و خسارت وارده به این رقم در کشت دوم کمتر از ارقام دیررس است. از نظر آلودگی به سیاهک معمولی ذرت ، میزان آلودگی این رقم در مناطق مختلف کمتر از ارقام 301 و 108 بوده است. طول دوره رشد و نمو این رقم 135-125 روز است.
4. سینگل کراس 301 ( طلوع ) :
این هیبرید از گروه زود رس است و طول دوره رشد و نمو آن 120-110 روز می باشد. فرم دانه آن دندان اسبی ، تراکم بوته مناسب حدود 85000 بوته درهکتار، فاصله خطوط کاشت 75 سانتی متر و فاصله بوته روی خطوط کاشت 16 سانتی متر و متوسط عملکرد دانه آن 5 تا 7 تن درهکتار می باشد. این رقم برای مناطق سردسیر قابل توصیه می باشد.
5. سینگل کراس 108 :
این رقم یک هیبرید خیلی زود رس است که متوسط عملکرد آن از کلیه ارقام موجود پایین تر است اما از محاسن آن کوتاه بودن طول دوره رویش آن است که از زمان کاشت تا رسیدن فیزیولوژیکی حدود 95-85 روز در مناطق مختلف بوده است. بنابراین کاشت آن صرفاً بعنوان محصول دوم و در مناطقی که کاشت ذرت با تاخیر زیاد انجام می گیرد توصیه می شود.
میزان بذر :
مقدار بذر ذرت به حاصلخیزی خاک ، مقدار رطوبت موجود درخاک ، هدف از کشت ذرت ، واریته مورد نظر و درصد جوانه زدن بستگی دارد. میزان بذر و تراکم بوته درهکتار عامل مهمی در امر تولید محصول می باشد. در زراعت های مکانیزه خطی که کاشت بوسیله بذر پاش انجام می شود ، مقدار بذر مورد نیاز در مورد ذرت دانه ای حدود 18 تا 20 کیلوگرم و در مورد ذرت علوفه ای 25 تا 30 کیلوگرم در هرهکتار می باشد. بذر ارقام انتخابی باید تامین کننده هدف مورد نظر باشد.
اگر منظور از کشت ذرت استفاده از دانه آن است ، حتماً باید از ارقامی استفاده شود که عملکرد دانه آن بالا و با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار باشد.
روش های کاشت :
کشت ذرت بصورت ردیفی بوده که با بذرافشان صورت می گیرد. معمولاً همراه با بذرافشانی فاروئر نیز جوی ها را جهت آبیاری ایجاد می کند. عمق جوی ها بین 15-10 سانتی متر مناسب می باشد.
عملیات کاشت و آماده سازی :
ذرت معمولاً در گردش زراعی بعد از گیاهانی قرارمی گیرد که این گیاهان بتوانند موادغذایی کافی درزمین باقی گذاشته وزمین را نرم و قابل نفوذ نمایند. بنابراین ذرت را در تناوب می توان بعد از گیاهانی نظیر یونجه ، شبدر، سویا، سیب زمینی وغلات کشت نمود. زمین کشت ذرت را باید بطریقی آماده نمود که ذرات خاک کاملاً یکنواخت، عمق خاک در تمام قسمت های زمین یکسان و درتمام قشر زراعتی خاک مواد غذایی کافی وجو داشته باشد. برای این منظور پس از برداشت محصول سال قبل زمین را شخم زده ، در پاییز مقدار حداکثر 40-30 تن کود دامی پوسیده در هرهکتار پخش و با شخم متوسط آن را زیر خاک می نمایند. در بهار و در زمان کاشت بذر نیز عملیات تکمیلی تهیه زمین را انجام می دهند. عمق کاشت بستگی کامل و مستقیم به شرایط جوی ( درجه حرارت محیط ) در زمان کاشت ، جنس زمین ، درصد رطوبت زمین و اندازه بذر دارد. در خاک های سنگین و سرد که نسبت به خاک های سبک زودتر گرم می شوند باید بذر را در عمق کمتری کشت نمود. بطور کلی عمق کاشت بذر ذرت بین 4 الی 7 سانتی متر است.
عملیات داشت و مدیریت زراعی :
کنترل علف های هرز :
از آنجاییکه ذرت در ابتدا به کندی رشد می نماید، علف های هرز موجود در مزرعه می تواند خطر بزرگی برای گیاه ذرت محسوب شوند. چون بوته جوان ذرت به نور فراوان احتیاج داشته و علف هرز با ایجاد سایه از رشد نبات جلوگیری می کند. برای از بین بردن علف های هرز می توان از وسایل مکانیکی ، وجین با دست و یا علفکش های مختلف استفاده کرد. دفع علف های هرز بطریق مکانیکی در مزارعی که خطی کاشته شده اند بوسیله کولتیواتور انجام می گیرد.
دفع علف های هرز به طریق شیمیایی به دو صورت انجام می گیرد :
1. مصرف علفکش بعد از کاشت و قبل از سبز شدن ذرت. ( Preemergence ) .
مهمترین سمومی که در این روش استفاده می شود آترازین 80 و ارادیکان است.
2. مصرف علفکش بعد از سبز شدن ذرت ( Postemergence )
که معمولاً موقعی که گیاه در مرحله 4-3 برگه است ، می توان از سم 46U+ آترازین استفاده نمود. ( یک کیلوگرم سم 46U به اضافه 5/1 کیلوگرم آترازین برای هرهکتار ) .
توجه:
در صورتی که مقدار آترازین بیشتر از 5/1 کیلوگرم درهکتار شود ، برای نبات بعدی محدودیتی از نظر کشت در پی خواهد داشت.
آبیاری :
یکی از مسائل مهم و قابل توجه در مورد ذرت تامین آب و مراحل مختلف آبیاری این گیاه است. مقدار آب و مراحل آبیاری به شرایط جوی محیط ، بافت خاک و مقدار رطوبت موجود در خاک بستگی دارد ، و با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط ، 7 تا 12 روز یکبار باید ذرت را آبیاری نمود. تشنگی گیاه موجب کاهش عملکرد می گردد.
مهمترین مراحل آبیاری ذرت عبارتند از :
1. مرحله جوانه زدن
2. مرحله ساقه رفتن
3. مرحله پیدایش گل نر
4. مرحله پیدایش گل ماده
5. مرحله تشکیل دانه ها
6. مرحله شیری شدن دانه ها
آفات و بیماری های ذرت :
کرم طوقه بر ( Agrotis. Sp ) :
خسارت این آفت در مرحل لاروی است و درصورت حمله بوته ذرت را از محل طوقه یا کمی پایین تر جویده و حفره نسبتاً بزرگی درآن ایجاد می کند. و دراثر قطع آوندها تغذیه گیاه مختل می شود و در نتیجه بوته پژمرده شده و می افتد.
کارادرینا ( Spodoptera. Sp ) :
از آفات دیگر ذرت می باشد که لاروهای جوان به برگ ذرت حمله نموده و پس از تغذیه آنها را سوراخ می کنند. لاروهای کامل برگ ها را خورده وساقه ها را باقی می گذارند. از حشره کش ها برای مبارزه با این آفات استفاده می شود.
بیماری:
سیاهک ذرت :
این بیماری خسارت قابل ملاحظه ای ندارد. درصورت مشاهده سیاهک ذرت برای جلوگیری از آلودگی و اشاعه بیماری ، تناوب زراعی و ضدعفونی بذر می تواند در کاهش خسارت بیماری موثر باشد.
عملیات برداشت :
زمان برداشت ذرت دانه هنگامی است که پنجاه درصد بوته های سطح مزرعه ، برگ های پایین بلال خشک و بقیه برگ ها زرد شده باشند. به عبارتی رسیدن فیزیولوژیکی یک دانه با تشکیل لایه سیاه در محل اتصال دانه به بلال مشخص می شود. در این حالت رطوبت موجود در دانه ها نباید از 30-25 درصد بیشتر باشد. برای استفاده از دانه ، برداشت با دست و یا کمباین صورت می گیرد. اگر برداشت با دست صورت گیرد ، رطوبت نباید کمتر از 25 درصد باشد. و اگر برداشت با کمباین باشد رطوبت باید 20 درصد باشد. برای انبار کردن ذرت دانه ای پس از برداشت مجدداً آنها را خشک کرده تا رطوبت دانه ها بیشتر از 14 درصد نباشد. بطور متوسط 7 تا 8 هفته پس از گلدهی بوته ها می توان محصول را برداشت کرد.
زمان برداشت ذرت علوفه ای جهت تهیه سیلو هنگامی است که دانه ها حالت خمیری داشته و ساقه و برگ ها سبز باشند. در این حالت رطوبت بوته و بلال در حدود 75-70 درصد است که این حالت به لحاظ کمی و کیفی محصول بهترین زمان برداشت ذرت سیلویی است.
برداشت جهت استفاده مستقیم دام زمانیکه محصول هنگام گل کردن و قبل از تشکیل دانه ها است صورت می گیرد ، پس از برداشت علوفه را خرد کرده و مورد استفاده قرار می دهند. رطوبت موجود در گیاه حدود 90-85 درصد است.
برداشت مکانیزه ذرت :
الف : برداشت ذرت برای سیلو :
برای این منظور از دستگاهی بنام چاپر استفاده می گردد. این دستگاه قادر است از یک طرف تمام اندام های هوایی گیاه را از فاصله حدود 12-8 سانتی متری سطح خاک برداشت کرده و به قطعات کوچک و خرد شده تبدیل و در داخل کامیون یا تریلی بریزد تا سپس در سیلوهای مخصوص برای غذای زمستانی دام ها نگهداری شود.
ب : برداشت ذرت برای تولید دانه :
برای این منظور از کمباین مخصوص استفاده می شود. این دستگاه ها بلال را برداشت و در داخل دستگاه دانه ها را از چوب بلال جدا نموده و بطور خالص در مخزن جمع آوری می کنند.
توصیه ها :
1. برای موفقیت در تولید محصول با کیفیت و کمیت کاملا مناسب باید هدف از کشت ذرت و نوع استفاده از آن مشخص و بر این اساس از ارقام و هیبریدهای مناسب استفاده گردد.
2. بذر انتخابی تازه و قدرت تولید جوانه زنی آن زیاد باشد.
3. نسبت به زود رسی نسبی گیاه در هر منطقه و تاریخ کاشت مناسب آن توجه کامل بعمل آید.
4. ضدعفونی بذر برای جلوگیری از سرایط بیماری های قارچی انجام گیرد.
5. بذور ذرت هیبرید سینگل کراس 704 ، 711 ، 756 که از گروه ذرت دیررس می باشند در مناطق معتدل شهرستان بمنظور تولید ذرت علوفه ای استفاده شوند.
6. بمنظور تولید ذرت دانه ای در مناطق معتدل و مستعد کشت ذرت در استان از رقم زرین ( سینگل کراس 604 ) استفاده شود.
7. بمنظور تولید ذرت دانه ای در مناطق سردشهرستان رقم طلوع ( سینگل کراس 301 ) قابل توصیه می باشد.
برچسب ها: , آموزش کاشت ذرت, آموزش کشت ذرت, اموزش کاشت ذرت علوفه ای, دانلود آموزش کاشت ذرت, کاشت ذرت, کاشت ذرت علوفه ای, کاشت ذرت, کاشت ذرت بهاره, کاشت ذرت دامی, کاشت ذرت دانه ای, کاشت ذرت در ایران, کاشت ذرت در خانه, کاشت ذرت در خوزستان, کاشت ذرت شیرین
منبع
http://www.bazram.com/article/growing-greenhouse-corn.html
آموزش کشت ذرت دانه ای و علوفه ای

1