گزارش کارآموزی روزنامه نگاری و چاپ



نگاهی کوتاه به روزنامه نگاری،به مناسبت 400 ساله شدن نخستین روزنامه چاپی جهان
به مناسبت گذشت چهارصد سال از انتشار نخستین روزنامه چاپی جهان که دارای همه گونه مطلب بود و اختصاص به یک طبقه و گروه نداشت (و طبق تعاریف تازه، عمومی و جامع بود) نگاهی کوتاه داریم به تاریخچه، و وضعیت روزنامه ها در جهان امروز که درعین حال پاسخی است به پرسشهای متعدد از نگارنده روزنامک در این زمینه. روزنامه ارتباط و یا "ریلیشن" در ماه ژوئن سال 1605 در شهر استراسبورگ آلمان آن زمان و فرانسه امروز پا به عرصه وجود نهاد. ریلیشن نخستین روزنامه جهان نبوده است، ولی اولین نشریه عمومی است که اختصاص به اخبار دربار پادشاه، دولت محلی و مدح این و آن نداشت، و همه گونه مطلب درباره هرکس را که احساس می کرد کاری کرده و یا این می توانسته کاری بکند ولی نکرده بود منتشر می ساخت و نشریه ای بود فروشی و با بهای معین. تاریخچه انتشار روزنامه در جهان خیلی قدیمی تر از "ریلیشن" است. در زمان حکومت ژولیوس سزار (دوهزار و اندی سال پیش) به ابتکار او روزنامه ای در شهر رم منتشر می شد به نام "اکتا دیوما" که در آن در آغاز کار، تنها کارها و تصمیمات سزار درج می شد که بعدا فعالیت های سنا و دولت هم بر آنها اضافه شد. این نشریه دستنویس برای مطالعه باسوادها در چند نقطه عمومی شهر و در جایی محفوظ از باد و باران نصب می شد. در سده سوم میلادی، به ابتکار اردشیر پاپکان شاه وقت ایران، کارنامه ای تحت نام "روزنامک (ک = ه)" فعالیت های انجام شده دربار، دولت و موبدان موبد (روحانی ارشد آیین زرتشت که این آیین، از سوی اردشیر دین رسمی ایران اعلام و وارد امور دولت شده بود) را درج و برای مقامات و رجال خاصی ارسال می شد (بمانند نشریه ویژه خبرگزاری های دولتی). این کار تا اواسط حکومت خسرو پرویز ادامه داشت. در سال 713 میلادی (نزدیک به یک قرن پس از توقف روزنامک دولتی ایران) در پکن (شهر بیژینگ پایتخت چین) روزنامه ای به همان شکل روزنامک ساسانیان انتشار یافت. با این تفاوت که گاهی هم مطلبی مربوط به مردم عادی داشت. این نشریه که نخست دستنویس بود بعدا به صورت چاپ بلوکی (مهر) منتشر می شد. به این ترتیب که مطالب بر تخته نوشته می شد و اطراف نوشته را خالی می کردند و به صورت مهر در می آوردند، آن را به مرکب آغشته می کردند و روی کاغذ می زدند و تکثیر می کردند. چینی ها قبل از آن با ساخت کاغذ و مرکب آشنا بودند. در دائره المعارف کتاب و چاپ، نام این روزنامه "کای یووان" نوشته شده است که گویا از نام ماه انتشار آن گرفته شده است. سپس نوبت به "ریلیشن" رسید که "یوهان کارولوس" آن را در نخستین هفته از ماه ژوئن سال 1605 در استراسبورگ به دست چاپ سپرد و مادر روزنامه های امروز بشمار می رود. در سال 1621 در لندن نشریه عمومی "کورنت" به چاپ رسید. نخستین روزنامه به زبان فرانسه "گازت" بود که در سال 1631 کار انتشار آن آغاز شده بود. در سال 1646 در سوئد روزنامه ای به نام " پست اینریکس تیدنینگار" انتشار یافت که پس از 359 سال، همچنان منظما منتشر می شود. از سال 1701 روزنامه نگاری امر عادی و به تدریج به صورت یک حرفه درآمد و دارای اصول و قاعده شد و بعدا عنوان قوه چهارم دمکراسی را به خود اختصاص داد که یکی از تکالیف آن دفاع عمومی از ملت و وطن است.
سالهاست که انجمن جهانی روزنامه ها ( اختصارا: وان) کنوانسیون سالانه خود را به مناسبت ولادت روزنامه "ریلیشن" در شهر استاسبورگ برگذار می کند. در جلسات این کنوانسیون آمار و مشکلات و پیشرفتهای روزنامه نگاری چاپی در سال پیش از آن بررسی و مورد بحث قرار می گیرد. در کنوانسیون امسال 1300 ناشر و مدیر روزنامه از 81 کشور شرکت کرده اند. طبق آمار رسمی این انجمن، در سال گذشته (2004) در سراسر جهان شش هزار و 580 روزنامه (یومیه که دست کم هفته ای شش شماره منتشر کنند) ادامه حیات می دادند و هر روز اندکی بیش از 395 میلیون نسخه فروش داشتند (تعداد چاپ مورد نظر نیست). این انجمن، متوسط حداقل تیراژ هر روزنامه را در آن سال اندکی بیش از 60 هزار ذکر کرده که کمتر از آن، مگر در نقاطی که جمعیت بالغ و باسواد کمتر از سیصد هزار تن باشد، علامت بیماری روزنامه اعلام شده است. طبق این آمار، درصد روزنامه خوان در ژاپن بیش از هر کشور دیگر و برابر 64 درصد کل بزرگسالان است و پر تیراژترین روزنامه های جهان نیز در همین کشور منتشر می شوند. در مقایسه، این درصد در آمریکا 23 است. در هر روز 85 میلیون چینی، 72 میلیون هندی، نزدیک به هفتاد میلیون ژاپنی و 57 میلیون آمریکایی روزنامه می خرند. در سال گذشته، روزنامه ها در اروپا یک و چهار دهم درصد و در آمریکا دو دهم در صد تیراژ خود را از دست داده بودند. رقابت وبلاگها و رادیو ـ تلویزیون باعث این شکست بوده است. کنگره پنجاه و هفتم ژورنالیست ها (ژورنال به معنای محل ثبت رویدادهای جاری و تاریخ محل ثبت وقایع گذشته و این دو حرفه، قلمرو واحد دارند) که سال گذشته در استانبول برگذار شده بود توصیه کرده بود که روزنامه ها بکوشند که مکمل رادیو ـ تلویزیون و وبلاگها باشند و مطالبی منتشر کنند که آن رسانه ها قادر به انتشار نباشند و رقابت را شدیدتر کنند که برخی روزنامه ها در این مسابقه شکست خوردند. سال گذشته به مفسران و مقاله نگاران و اصحاب ستونهای ثابت (روزنامه نگاران قدیمی) توصیه شد که مطالب خود را نخست به روزنامه بدهند و بعد در سایت (وبلاگ خود) درج کنند، ولی این تدبیر هم زیاد موثر واقع نشد زیرا که یکی دو روز صبر کردن برای درج مطلب در وبلاگ مسئله را حل نمی کند. تنها راهی که برای روزنامه ها باقی مانده ابتکار تازه و از دست ندادن روزنامه نگاران ماهر و با تجربه است.

در واحد چاپخانه با انواع دستگاه های چاپ از جمله افست و ملخی و غیره آشنا و زیر نظر سرپرست محترم باز و بسته نمودیم در چاپخانه با سایزهای مختلف کاغذ و انواع رنگها و رنگدانه ها و پیکمنت ها آشنا گردیدیم ماحل چاپ را در سه مرحله آموختیم
1- قبل از چاپ 2- چاپ 3- بعد از چاپ
یکی از خطر ناک ترین دستگاه های در چاپخانه دستگاه برش کاغذ است که با یک تیغه تیز کاغذها را با تعداد و اندازه های مختلف برش می زند و نیز در چاپخانه با نواع پلیت ها زینگ ها نوردهای مرکب رسان و نبردهای آب رسان آشنا و باز و بسته نمودیم با حروف چینی های مختلف از جمله حروفک های سربی پیوسته و جدا جدا آشنا شدیم و طرز استفاده آنها را در کار آموختیم و بکار بستیم.

چارت چاپخانه

کامپیوتر از ابتدا تاکنون
بشر اولیه شمارش را باانگشتان دست و اندازگیری کمیت ها رابا بعضی از اعضای بدن مانند دست و پا انجام میداد و بدین ترتیب واحدهای اندازه گیری مانند وجب و قدم بوجود آمد . سیستم دهدهی امروزه که برای بیان کمیتها بکار میرود از بکار بردن انگشتان دست برای انجام شمارش نتیجه شده است . قدیمی ترین دستگاهی که برای شمارش و انجام محاسبات عددی بکار میرفت چرتکه بود که در حدود 610 سال قبل از میلاد در خاور دور ساخته شد . پیشرفت مهم بعدی در زمینه محاسبات عددی در سال 1614 صورت گرفت که درآن موقع نپر (Nepeir) جدولهای لگاریتم را تهیه و چاپ کرد. در سال 1642 پاسگال (Pascal) اولین نوع ماشین حساب را تهیه نمود که نوع اولیه آن فقط عملهای جمع و تفریق را انجام میداد و بعدها توسط دانشمندان دیگری تکمیل شد و عمل ضرب را نیزممکن ساخت . دراواخر قرن هفدهم لایبنیتز(Leibnitz) ماشین حساب ساخت که عمل نگهداشتن رقمها را از یک مرتبه به مرتبه دیگر انجام میداد و این یک قدم مهم بسوی تکمیل ماشینهای حساب بشمار میرفت . در اوائل قرن نوزدهم بابج (Babbage) ماشین حساب طرح کرد که میتوانست محاسبات عددی را انجام دهد و جوابها را چاپ نماید . درطرح بابج پیش بینی شده بود که ماشین بطور خودکاراز دستورهای ذخیره شده معینی پیروی کند و محاسبات لازم را انجام دهد . ماشین بابج هرگز ساخته نشده زیرا ابزارهای فنی آن زمان لازم برای ساختن اجزائ چنین ماشینی را نداشتند و در واقع طرح بابج پیشرفته تر از تکنولوژی آن زمان بود . نخستین کامپیوتر الکترونیکی در سال 1940 توسط آزمایشگهای تلفن بل Bell) (Telephone Laboratories ساخته شد که فقط می توانست در مورد محاسبات عددی بکار رود . در نیمه اول دهه 1940 دکترهاوردآیکن (Howard Aiken) از دانشگاه هاروارد کامپیوتری که بنام Mark I معروف است ساخت که بارله های الکنرومغناطیسی و کارتهای منگنه شده بکار میکرد .
شاید بزرگترین پیشرفت در کامپیوترهای خود کار زمانی صورت گرفت که درسال 1945 دکتر جان فن نویمن (John Von Neumann) نظریه ذخیره کردن برنامه رادر درون کامپیوتر بیان نمود . سیستم کنترل در کامپیوترهای پیشین بوسیله صفحه های سیم پیچی شده خاص یا دستورهائی که در برخی وسایل بیرونی مانند نوار کاغذی منگنه شده یا کارت منگنه شده ذخیره می گشتند انجام می گرفت . اولین کامپیوتر با برنامه ذخیره شده (Stored Program Computre) بنام EDV AC معروف است که درسال 1964بوسیله دانشگاه پنسیلوانیا برای استفاده نیروی زمینی آمریکا ساخته شده . در این ماشین برنامه مستقیما درون حافظه قرار داده میشد بطریقی که یکایک دستورها بلافاصله پس از آنکه دستور پیشین انجام می گرفت آماده اجرا بود .
کامپیوتر ENIAC که در دانشگاه پنسیلوانیا برای قسمت اردنانس نیروی زمینی در ایالات متحد شاخته و در سال 1946 تکمیل شد ، یک قدم بزرگ در راه ترقی و در عین حال یک گام نزولی از نقطه نظر تکنولوژی نسبت به EDVAC می باشد. ENIAC نخستین کامپیوتری بود که همه کارهای دررونی را آن بصورت الکترونیکی انجام می گرفت اما دارای هیچگونه برنامه ذخیره شده نبود و در نتیجه ترتیب اتصال بیرونی بسیار یچیده ای در آن بکار می رفت . این کامپیوترها بدنبال کامپیوترهای دیگری که پیشرفتهای بسیاری در زمینه های سرعت ، حافظه وقابلیت اعتماد بوجود آوردند تکمیل شدند . پس از پایان جنگ جهانی دوم ، پیشگامان صنعت ماشینهای کامپیوتر مانند IBM ، CDC،، NCR،، SRC،N، کامپیوترهای الکنرونیکی همه منظوره بوجود آوردند .
کامپیوتر UNIVACI که در سال 1951 بوسیله SRC تهیه گشت نخستین کامپیوتر الکترونیکی بود که برای فروش در بازار ساخته می شد . در کامپیوترهای مدرن امروزه برای فشردگی و قابلیت اعتماد ، بیشتر از ترانزیستورها ز مدارهای یک پارچه و عناصر مغناطیسی مینیاتوری اسستفاده میشود . این کامپیوترها محاسبات پیچیده را با چنان سرعت و دقتی انجام میدهند که توانائی انسان در مقایسه با آنها براستی بسیار ضعیف میباشد . مثلا کامپیوترهای بزرگ امروزه می توانند در حدود 10 میلیون عمل جمع یا تفریق را در ظرف یک ثانیه انجام دهند . در حال حاضر کامپیوترهای الکترونیکی نه تنها انسان را از انجام کارهای تکراری بسیار کننده آسوده ساخته اند ، بلکه برای درک بهتر محیط به او کمک شایانی کرده اند.

رایانه
رایانه، رایانگر، یا کامپیوتر (به انگلیسی: Computer) ماشینی است که برای پردازش اطلاعات استفاده می شود.
نام
در زبان انگلیسی "کامپیوتر" به کسی می گفتند که محاسبات ریاضی را (بدون ابزارهای کمکی مکانیکی) انجام می داد. بر اساس "واژه نامه ریشه یابی Barnhart Concise" واژه کامپیوتر در سال ۱۶۴۶ به زبان انگلیسی وارد گردید که به معنی "شخصی که محاسبه می کند" بوده است و سپس از سال ۱۸۹۷ به ماشین های محاسبه مکانیکی گفته می شد. در هنگام جنگ جهانی دوم "کامپیوتر" به زنان نظامی انگلیسی و آمریکایی که کارشان محاسبه مسیرهای شلیک توپ های بزرگ جنگی توسط ابزار مشابهی بود، اشاره می کرد.
در اوایل دهه ۵۰ میلادی هنوز اصطلاح ماشین حساب (computing machines) برای معرفی این ماشین ها به کار می رفت. پس از آن عبارت کوتاه تر کامپیوتر (computer) به جای آن به کار گرفته شد. ورود این ماشین به ایران در اوائل دهه ۱۳۴۰ بود و در فارسی از آن زمان به آن "کامپیوتر" می گفتند. واژه رایانه در دو دهه اخیر در فارسی رایج شده و به تدریج جای "کامپیوتر" را گرفت.
برابر این واژه در زبان های دیگر حتما همان واژه زبان انگلیسی نیست. در زبان فرانسوی واژه "ordinateur"، که معادل "سازمان ده" یا "ماشین مرتب ساز" می باشد به کار می رود. در اسپانیایی "ordenador" با معنایی مشابه استفاده می شود، همچنین در دیگر کشورهای اسپانیایی زبان computadora بصورت انگلیسی مآبانه ای ادا می شود. در پرتغالی واژه computador به کار می رود که از واژه computar گرفته شده و به معنای "محاسبه کردن" می باشد. در ایتالیایی واژه "calcolatore" که معنای ماشین حساب بکار می رود که بیشتر روی ویژگی حسابگری منطقی آن تاکید دارد. در سوئدی رایانه "dator" خوانده می شود که از "data" (داده ها) برگرفته شده است. به فنلاندی "tietokone" خوانده می شود که به معنی "ماشین اطلاعات" می باشد. اما در زبان ایسلندی توصیف شاعرانه تری بکار می رود، "tölva" که واژه ایست مرکب و به معنای "زن پیشگوی شمارشگر" می باشد. در چینی رایانه "dian nao" یا "مغز برقی" خوانده می شود. در انگلیسی واژه ها و تعابیر گوناگونی استفاده می شود، به عنوان مثال دستگاه داده پرداز ("data processing machine").
تاریخچه
لایبنیتز (leibniz) ریاضی دان آلمانی از نخستین کسانی است که در ساختن یک دستگاه خودکار محاسبه کوشش کرد. او که به پدر حسابدارش در تنظیم حساب ها کمک می کرد، از زمانی که برای انجام محاسبات صرف می کرد ناراحت بود.
چارلز بابیج (Charles Babbage) یکی از اولین ماشین های محاسبه مکانیکی را که به آن ماشین تحلیلی گفته می شد، طراحی نمود، اما بخاطر مشکلات فنی فراوان مورد استفاده قرار نگرفت.
در گذشته دستگاه های مختلف مکانیکی ساده ای مثل خط کش محاسبه و چرتکه نیز کامپیوتر خوانده می شدند. در برخی موارد از آن ها به عنوان کامپیوتر های آنالوگ نام برده می شود. چراکه برخلاف کامپیوتر های رقمی، اعداد را نه به صورت اعداد در پایه دو بلکه به صورت کمیت های فیزیکی متناظر با آن اعداد نمایش می دهند. چیزی که امروزه از آن به عنوان "کامپیوتر" یاد می شود در گذشته به عنوان "کامپیوتر های رقمی (دیجیتال)" یاد می شد تا آن ها را از انواع "کامپیوتر های آنالوگ" جدا سازد(که هنوز در برخی موارد استفاده می شود مثلاً نشانک پرداز آنالوگ (analog signal processing).( بر گرفته از مقاله ای مندرج توسط دانشجو حامد حاج سعیدی )
تاریخچه کامپیوتر در ایران

تاریخچه کامپیوتر در ایران را می توان به چهار دوره تقسیم کرد:
پیدایش:کامپیوتر در سال 1341وارد ایران شد.بدین ترتیب پیدایش کامپیوتر در ایران تقریبا 10 سال بعد از ظهور کامپیوتر در کشور های صنعتی بود.
توسعه:دوره توسعه کامپیوتر از سال 1350 در ایران آغاز و تا سال 1360 ادامه یافت.
این دوره همراه با رقابت زیاد برای خرید سخت افزار , پیاده سازی سیستم های عظیم نرم افزری , استخدام هر چه بیشتر نیروی انسانی و دنبال کردن برنامه های جامع با توجه به واقعیت های فنی ئنیروی انسانی کشور بود.بازنگری: با ظهور انقلاب اسلامی, در زمینه کامپیوتر نیز تغییر و تحولاتی صورت گرفت و در نهایت تا سال 1359 یک سری بازنگری کلی انجام شد. بلوغ : پس از بازگشایی دانشگاه ها در سال 1362 مرحله بعدی رشد کامپیوتر آغاز شد و هر دو شاخه نرم افزار و سخت افزار توسعه فراوانی یافتند. از مهمترین کارهای این دوره می توان پردازش زبان و خط فارسی را نام برد.

تاریخچه کامپیوتر – آغاز تا امروز
ENIAC = Electronic Numeric Integrator and Computer

سال ساخت : 1945 (شصت سال پیش)
قیمت: تقریبا 500 هزار دلار
تکنولوژی: لامپ در بخش محاسباتی ، دستگاههای ورودی-خروجی الکترومکانیکی ،کارت خوان و کارت پانچ ، پرینتر ، بافرها با رله تلفن!
مشخصات فنی: 18000 لامپ ، 1500 رله ، 80 سطح ولتاژ مختلف از منفی 920 ولت تا 500 ولت ، تغذیه 240 ولت 60 هرتز ، توان مصرفی 150 کیلووات شامل 80 کیلووات برای لامپها – 45 کیلووات مابقی مدارات الکترونیک – 5 کیلووات دستگاههای ورودی خروجی – 20 کیلووات تهویه و فن ها
معماری: طول هر کلمه 10 رقم دهدهی با علامت ، اعداد منفی بشکل مکمل 10 ، نقطه اعشار ثابت قابل تعریف توسط سوییچ ، جمع و تفریق در آکومولاتور ، ضرب با استفاده از جدول ضرب و همراه با تقسیم و جذر در واحد مستقل
حافظه: 20 عدد در آکومولاتورها (رجیسترها) ، 100 عدد در حافظه فقط خواندنی ، 10 عدد ثابت
سرعت: کلاک 100 کیلوهرتز ، عمل جمع در 20 سیکل یا 200 میکروثانیه یعنی 5000 جمع در ثانیه ، ضرب در 280 سیکل یا 2800 میکروثانیه معادل 357 عمل ضرب در ثانیه، تقسیم متغیر حداکثر 38 تقسیم در ثانیه!
برنامه ریزی: از طریق سیم بندی و سوییچ ، قابلیت کنترل برنامه و زیرروال ، تا حدی هم پردازش موازی
ورودی: کارت خوان با سرعت 2 عدد در ثانیه
خروجی: پرینتر ، لامپهای نئون برای هر آکومولاتور

تعریف ارتباط:
ارتباط به معنی عمومی کردن یا در معرض عموم قرار دادن می باشد. یعنی مفهومی از درون فردی برخاسته و به میان دیگران راه یافته. در واقع ارتباطات برخی از مفاهیم و تفکرات و معانی و پیامها را به دیگران و یا عموم گسترش می دهد و به عبارتی ارتباط یعنی انتقال معانی. ارتباطات تسهیم تجارت است یعنی هر موجود زنده آنچه تجارب در درون خود دارد با دیگران در میان می گذارد. ارتباطات واژه بسیار پیچیده و سریعی می باشد که حیات و ترقی انسان به آن بستگی دارد.
اجزاء عناصر ارتباطات:
1. منبعی که پیام را می فرستد.
2. پیام: چیزی که به دیگران باید منتقل شود.
3. مجرا یا وسیله ای که این پیام بایستی ارسال گردد چون پیام خود به خود ارسال
نمی گردد.
4. گیرنده پیام که پیام به آن فرستاده می شود.
نظام ارتباطی بین افراد:
عبارت است از ارتباط یک انسان با تمام پیچیدگی هایش در ارتباط با دیگران و
پیوستگی هایش با آنان که در ابعاد جسمی، روانی مورد توجه قرار می گیرد. این اجزاء و عناصر جسمی و روانی سازمان یافته بوده و مبتنی بر روش می باشد. نظامی را که در ارتباطات بیشتر با آن مواجه هستیم نظام اجتماعی است که فراگرد ارتباطی در آن شکل گرفته و انجام می پذیرد. مانند نظام اجتماعی ازدواج، خانواده یا سازمانی که در آن فعالیت می نماییم.
فراگرد ارتباطی میان کنشی است: هنگامی که می گوییم فراگرد ارتباطی مبتنی بر میان کنش است ما خود به خود بر این باور گرایش خواهیم داشت که این فراگرد بر پویایی رابطه میان انسانها استوار است. اکثر جامعه شناسان به معنی وسیع کلمه میان کنش یا کنش متقابل را در مورد ارتباطات مبادله دو سوی پیامها بین دو انسانی که به عمل ارتباطی پرداخته اند می دانند که به دگرگونی و تغییر در یکی از آنها یا هر دوی آنها بیانجامد. میان کنش زمانی رخ می دهد که یک جریان و رابطه داد و ستدی در بین اجزای آن فراگرد به وجود می آیند. میان کنش در ارتباطات عموما به تبادل پیامها اطلاق می شود که میان دو نفر در جریان است که این خود ممکن است منجر به تغییر در پیامها گردد به گونه ای روشن وقتی دو نفر در یک فراگرد ارتباطی درگیر می شوند در تمامی لحظه های تبادل و میان کنش هر یک دگرگون می شود و این دگرگونی خود ناشی از دگرگونی در نگرشها و تمایلات هر یک از آنها است. گاه به نظر می رسد یکی فقط از طرفین دگرگون شده اما پژوهشهای دقیق نشان داده اند که هر دو طرف فراگرد تغییر می یابند گاه دگرگونی در باورها و نگرشها است.
گاه در احساسات و زمانی در رفتار. به هر حالت توجه نمایید که پیام فقط به نوشتار و گفتار خاتمه نمی یابد و بیشتر اعمالی هستند که انجام می دهند و حرکاتی که از آنها بروز نمی نماید. طرز لباس پوشیدن، وسیله نقلیه، وضع ظاهری، طرز زندگی کردن همه پیامهایی هستند که از فرد به دیگری منتقل و یا به او تفهیم می گردد که طرف مقابل چگونه آدمی است و چگونه احساسی دارد و می اندیشد. در حقیقت پیام چیزی است که می تواند معنی خاصی را در دیگری برانگیزد.
ارتباطات ارادی و غیرارادی:
فراگرد ارتباط ارادی به گونه ای است که فرستنده پیام به صورت ارادی پیام را برای گیرنده ای می فرستد که او نیز به گونه ای ارادی پیام را دریافت می نماید در چنین وضعی فراگرد ارتباطی به درستی کار خود را انجام داده و به گونه ای موثر نسبت به انواع دیگر فراگردها ارتباطی عمل می نماید. فراگرد ارتباطی غیرارادی پیام به گونه ای غیرارادی به گیرنده پیام ارسال می گردد و او به صورت ارادی پیام را دریافت می نماید نمونه این گونه ارتباط می تواند گوش دادن به مکالمه دو نفر باشد که هیچ یک از آن دو نمی خواهند دیگری به مکالمه آنها گوش بدهد. نوع دیگر آن فردی که پیام را می فرستد آگاهانه نه پیام را بفرستد اما پیام گیرنده به صورت ناخودآگاه یا غیرارادی از خود واکنش نشان دهد مانند کلاسهای درس و یا سخنرانی ها. که فرستنده به روشنی می داند که چه می گوید و چه می خواهد گیرد اما گیرنده پیام به لحاظ عوامل فراوان از فراگیرد دلخواه ارتباطی خارج شده و در دنیای خود به تفکر و ادراک قلبی می پردازد.
وظیفه ارتباطات:
1. وظیفه پیوستگی: یکی از وظایف ارتباطات استقرار، ابقاء و دگرگونی اجتماعی است. ارتباطات موجب ایجاد یا افزایش و یا برعکس موجب از بین رفتن و یا کاهش پیوستگی میان طرفین ارتباط است.
2. وظیفه اطلاعاتی: استدراکی اکثر دانشمندان ارتباطات بر ای باورند که یکی از مهم ترین وظایف ارتباطات وظیفه اطلاعاتی و استدراکی است که موجب افزایش استدراک از طرف مقابل فراگرد ارتباطات و افزایش اطلاعات می شود. اگر ارتباطات را فراگرد ارسال و دریافت پیام های نوشتاری، گفتاری، و غیرکلامی یا حرکتی بدانیم که به منظور انتقال معنی و مفهوم از فردی به فرد دیگر و یا تاثیر و تاثر بر روی دیگران یا نفوذ در آنها بر کار می رود در آن صورت ما برین خاطر با دیگران ارتباط برقرار می کنم که تغییری در اطلاعات آنها به وجود آورد و یا خود با آنها سفارش داده و به سوی انطباق با خویش
3. وظیفه تاثیرگذاری: ارتباط به ارتباطات همواره از سوی فرستنده پیام در پی مقصود و منظوری برقرار می شود. یکی از رایج ترین و شایع ترین منظورها برای انجام ارتباط تغییر در نگرش ها، باورها، ارزشها و یا رفتار اشخاص است که ما روزها با چنین منظوری با افراد ارتباط برقرار می کنیم که بر آنها اثر بگذارد.
4. وظیفه تصمیم گیری: ارتباطات علاوه بر وظایف فوق وظیفه تصمیم گیری نیز دارد یکی از عمده ترین پیامدهای ارتباطاتی رسیدن به یک تیم ویژه است. اغلب ما با دیگران از آن دو ارتباط برقرار می کنیم که به ما کمک کند تا بتوانم تصمیم درستی بگیریم.
5. وظیفه تصدیق: وظیفه نهایی ارتباط دربرگیرنده پذیرشی مداوم یا غیر مداوم یک تفکر رفتار تصمیم می باشد. از طریق ارتباطات سعی در منطقی کردن تداوم با توجیح در گسستگی برخی از دگرگونی ها که قبلا مورد پذیرش ما قرار گرفتن می نماییم.
تعریف ارتباط موثر: ارتباطات موثر آن است که فرستنده بتواند منظور خود را به گیرنده پیام می رساند. اما این فقط یکی از معیارهای موثر بوده است ارتباط زمانی موثر است که محرکی را به عنوان آغازگر و مورد نظر فرستنده با محرک مشهود گیرنده که از خود بروز می دهد در یک راستا قرار دهد و آن دو گونه ای نزدیک به هم مورد توجه قرار می گیرد.
معنی مورد نظر فرستنده R
1=
معنی مشهود گیرنده S
تعریف درک: درک در مرحله اول دریافت صحیحی محرک مورد نظر است به این اساس می توان گفت که کسی از نظر ارتباطاتی دارای محرک است و به گونه ای موثر عمل می کند که دریافت کننده درک پیام درستی از آنچه او احساس می کند و می خواهد به دیگری منتقل کند داشته باشد اولین محرکی که از نظر ارتباطی از این نظر حاصل می شود این است که محتوای پیام درک نمی گردد.
ارتباط با لذت و یا مسرت آمیز: ارتباطی که بخواهم رابطه بهتری با دیگران داشته باشیم و زندگی خوش تر را داشته باشد. مانند شرکت در عروسی ها و یا مهمانی ها درجه لذت ارتباط بستگی به احساس دارد که ما از فرد مقابل داریم هر چقدر فرد مقابل را بیشتر دوست داشته باشیم کسب لذت بیشتر است.
نوع گسترش روابط
چنین باوری وجود دارد که اگر شخص بتواند کلمات مناسب دارد و زمان مناسب و یا حالتی مختصر و مفید اساس نماید و اثر بخش باشد. قابل اعتماد بوده و بهترین پیام است ارسال پیام و انتخاب ارسال شده عامل دیگری که به شرکت فراگرد ارتباطی می انجامد دشواری هایی است که در روایط انسان ها پدید می آید و خود نتیجه سوء تفاهم هایی هستند که گاه پیش می آیند این دشواریها ریشه در عوامل گوناگون از جمله خستگی مفرد، عصبانیت و اختشاش روانی انسانها دارد.
کنش یا عمل
تمام ارتباطات و فراگرد حاکم به آن بی مصرف خواهد بود مگر آنکه به عمل و یا کنشی مطلوب بیانجامد مگر آنکه تمامی ارتباطاتی که تاکنون بدان ها پرداخته ایم در صورتی حائز اهمیت است که در زمان و یا مکان معین به کار گرفته شده است. باید توجه داشت مورد و حالاتی وجود دارد که عمل و عامل مهمی برای موقعیت و اثربخشی ارتباطات است عمل از طرف شخص مقابل دشوارترین وظیفه ارتباطی است.
تعریف مدل ارتباطی
مدل همواره چیز دیگری بجز واقعیت بوده است و اکثرا چیزی ساده تر با پیچیدگی کم تر از واقعیت اصلی می باشد.
مدلها تمام جنبه های واقعیت و مدل احیا کننده نیازهای طراحان آن می باشد نه بیانگر تمام واقعیت های موجود پیرامون پدیده مورد نظر.
1. در صحبت کردن با کارمندان چه زمانی از گفتگو خصوصی و چه زمانی از نوشته باید استفاده نماییم؟
2. چگونه می توانم به بهترین وجه پیام خود را به همه انتقال دهم؟
3. با یک کارمند عصبی چگونه رو به رو شویم؟
4. به اهمیت زبان بدن در برقراری ارتباط چیست؟
5. چگونه به درخواست یک کارمند پاسخ دهیم؟
6. چگونه می توانیم خبرهای واقعا بد را برسانیم؟
فواید مدلهای ارتباطی
1. اجازه می دهند که به تجزیه و تحلیل و نیز تجربه شرایط پیچیده که به اندازه حقیقی آن، انجام آن ممکن نمی باشد دسترسی پیدا نماییم.
2. از نظر اقتصادی سبب صرفه جویی می گردد.
3. از نظر وقت صرفه جویی می گردد.
4. تحقق اهداف تسهیل می گردد.
5. تفهیم مطالب آسان می شود.
6. توجه اساسی مصروف هدفهای عمده و اساسی می گردد.
7. خط و مشی کلیه سطوح پروژه دارای هماهنگی خاص می گردد.
انواع مدلها
الف) مدلهای فیزیکی: که خود به 2 گروه مدلهای: 1- تمثیلی 2- ترسیمی تقسیم می شوند.
مدلهای تمثیلی: اندازه کوچک شده یک شی می باشند که شباهت زیادی به آن دارند.
مدلهای ترسیمی: که تصویر فنی یا طرح یک شیء می باشند.
ب) مدلهای ذهنی: تصاویر ذهنی یا مفاهیمی که در ذهن انسانها جاگزین یک پدید یا شیء می گردد مثل تصویر ذهنی فرستنده پیام در مورد پیام.
ج) مدلهای نمادین: که مدل پیچیده ای می باشد به مدل کلامی و ریاضی تقسیم می شود که کلامی از طریق زبان یا تکلم و ریاضی مانند فرمولهای ریاضی.
عملکرد مدلها
1. توصیفی 2. پیش بینی کننده 3. هنجاری
1. مدلهای توصیفی: این مدلها یک واقعه گذشته یا آن را بدون پیش بینی و اظهار نظر توصیف می نماید کار این مدل فقط توصیفی است که با پردازش این مدل توصیفی فعالیت پروژه یا طرح انجام می شود.
2. مدلهای پیش بینی کننده: این مدلها با توجه به اطلاعاتی که از گذشته، حال و آینده دارند به پیش بینی وقایع گوناگون می پردازند استخاره از این مدلهای تبلیغی همیشه با حدس و گمان مواجه بوده و کمتر با قطعیت می توان از آن استفاده نمود.
3. مدلهای هنجاری: مدلها از دو جهت مورد ارزیابی قرار می گیرند:
الف) آنکه مدل مورد نظر به چه میزان به گونه ای اثر بخش به ما اجازه می دهد که اطلاعات مورد نظر را سازماندهی نمائیم و براساس آن پیش بینی های لازم و توام با موفقیت را انجام دهیم.
ب) دوم آنکه چه میزان مطالعات برسد آن شکل گرفته است.
بهترین شکل ارتباط: ارتباطی است که صد در صد محتوای پیام، پیام دهنده را پیام گینده درک نموده باشد هر چه قدر سطح گیرنده پایین تر باشد ارتباط کمتری صورت گرفته است.
سه شیوه ای که از طریق آن تمام رفتارهای ارتباطی آموخته می شود:
1. شیوه یا نظریه شرطی 2. یادگیری وسیله ای یا ابزاری 3. یادگیری اجتماعی

نظریه شرطی در یادگیری را توضیح دهید:
در این نظریه آموزش و یادگیری با یک شرط انجام می شود که می تواند شرط مثبت یا منفی باشد مانند ترشح بزاق سگ در نظریه شرطی. در نظریه شرطی در مقابل هر اقدامی پاداشت یا تشبیهی اعمال می شود که با توجه به آن شرط(پاداش یا تنبیه) فرد مقابل پاسخ مثبت یا منفی می دهد.
نظریه یادگیری وسیله ای یا ابزاری: بخش ارزشمند یادگیری که موجب تغییرات در محیط ارتباطی و واکنشهایی که از دیگران دریافت می نمائیم یادگیری وسیله ای یا ابزاری است که پایه اصول پشتیبانی یا تقویت شکل می گیرد. گروهی از پژوهشگران که بر روی تعدادی نوزاد کار می کند دریافتند که کودکان به گونه ای فزاینده و صدا راه می اندازند(آوای کودکانه) که اگر با پاداشت یا تقویت و پشتیبانی که به صورت نوازش از سوی بزرگترها با لبخند باشد تقویت و اگر نباشد خاموش می شود در این پژوهش ابتدا با این سر و صداها آنها مورد نوازش و لبخند بزرگترها قرار گرفتند که سر و صدا و آوای کودکانه آنها افزایش یافت به محض اینکه بزرگترها و پرستاران به آنها بی توجه شدند صدای آنها خاموش شد.
انواع تقویت
تقویت اشکال گوناگون دارد مانند لبخند، نوازش و صدای ملایم بزرگترها برای آوای کودکانه، لبخند، تماس چشمی، تمجید و ستایش، پول، پذیرش اجتماعی و ترفیع شغلی برای بزرگترها و شنیدن حذف ما برای افرادی که دوستشان داریم عامل تقویت است. والدینی که به حرف ما را شنیدن در بین چهار عامل تقویت مهمترین عامل سخن گفتن مهمترین تقویت می باشد. چهار عامل مهم تقویت: گفتن، شنیدن، نوشتن و خواندن است.
یادگیری اجتماعی: بسیاری از نظریه پردازان بر این باور هستند که به گونه ای چشمگیر کلیه رفتارهای انسانی را به اعتبار یادگیری وسیله ای مورد بررسی قرار دارد. نظریه یادگیری اجتماعی نظریه ای با مبانی گسترده تری است و بر این نکته تاکید دارد که لزوما نباید رفتارهای ما تقویت شود تا ما آنها را تکرار کنیم بلکه ما می توانیم بسیاری از رفتارها را فقط به سادگی با مشاهده آنها از دیگران فرا بگیریم. از این رو می توان گفت در این نظریه نقش مشاهده و اثر دیگران بسیار زیاد است. براساس نظریه یادگیری اجتماعی بسیاری از روشهای ارتباطی از زمانی که بسیار خردسال بوده ایم شکل گرفته اند این شکل از طریق الگو برداری یا تقلید می باشد. والدین عموما اولین و بهترین الگوی ما می باشند.
رفتارهای مبتنی بر جنسیت: مردان و زنان در رفتارهای ارتباطی خود با دیگران به چه میزان براساس ساعقه های عاطفی یا درونی و و غریزی رفتار می نمایند و چه اندازه براساس یادگیری خود رفتارها را شکل می دهند. نظریه پردازان یادگیری اجتماعی بانوان چنین بحث می کنند که بسیاری از تفاوتهای روانی بین این دو جنس فرا گرفتنی است و در سالهای اول زندگی آنان شکل می گیرد. این شکل گیری براساس تقویت و الگوبرداری است. از این رو آنان بیشتر از رفتارهای ویژه زنانه یا مردانه بحث می نمایند.
آموزش جرات ورزی: آموزش جسارت و جرات ورزی برای طلب و احقاق حق خود از ضروریات جامعه است اما نبایستی جسارت و جرات ورزی برای احقاق حق خود را با زیر پا گذاشتن احقاق حق دیگران انجام دهید. آموزی جرات ورزی با رعایت حقوق دیگران از ضروریات جامعه توسعه یافته است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته
دوره های بلند مدت و دانشگاهی برای آموزش فوق تاسیس کرده اند.
روشهای آموزش جرات ورزی
روشهای مختلفی را در آموزش جرات ورزی نام برده اند. برخی از روشها متکی به خود و برخی تعدیل و اصلاح رفتار(رفتار درمانی) است. هدف اساسی از بکارگیری روشها برطرف کردن عدم جرات ورزی و ایجاد جرات است این روشها بیشتر به آموزش روشهای جدید مهارتهای ارتباطی می پردازند که در بر گیرنده ترغیب و رویارویی
می باشند. آموزش جرات ورزی به رفتارهای غیرکلامی اصلاح آنها توجیه دارند.
در میان روشهای شناخته شده برای آموزش مهارتهای جرات ورزی نمایش رفتاری مهم است که عبارتند از نوعی تمرین ایفاء نقش که از طریق آن فرد به مهارت ویژه ای دست می یابد و جراتش در امور زندگی افزون می یابد.
اثربخشی آموزش جرات ورزی: آیا آموزش جرات ورزی واقعا کار می نماید و به گونه ای اثر بخش مطرح می شود. آیا این آموزشها به صورت کوتاه مدت بعضی از روشها را از بین می برد و بعضی را جایگزین می کند جرات ورزی را بالا می برد. اثر بخشی جرات ورزی کاملا به قدرت عوامل تقویت کننده ارتباطات غیر جرات ورزی جرات ورزانه احتراض از تعارض، اضطراب و عدم تفاوق است. اینکه در مقابل والدین یا دوستان خود بایستد با آنها بگو مگو کند و یا به رئیس خود اعتراض کند و یا در مقابل بی عدالتی ها معترض باشد تمامی به آموزش جرات ورزی بستگی دارد.
دو مهارت عمده برای رسیدن به تفاهم با دیگران
1. گوش دادن: گوش دادن با این پیش فرض عبارتند از فراگرد دریافت و تعبیر و تفسیر محرکهای شفاهی گوش دادن اساس ارتباطات بین اشخاص و اگر به درستی انجام نگردد ارتباط و تفاهم مشکل پیدا می نماید.
2. همدلی و فرهنگ: همدلی توانایی ویژه ای است که از طریق آن می توان به نگرش فرد مقابل خویش یا به عبارت دیگر مخاطب خویش پی برد و دنیا را از دریچه چشم نگریست.
اعتبار یا مشهوریت در ارتباطات میان فردی
هر اندازه اهمیت سخن بیشتر باشد و تاثیر بیشتری در زندگی انسان داشته باشد اهمیت اعتبار فرستنده پیام بیشتر خواهد بود.

انواع اعتبار
1. اعتبار اولیه 2. اعتبار ثانویه 3. اعتبار نهایی
اعتبار اولیه: ارتباطی که عامل ارتباطی قبل از ورود به فرایند مورد نظر آن را دارا است. اعتبار اولیه از فرد نشات می گیرد.
اعتبار ثانویه: اعتباری است که فرد پس از ارتباط در فراگرد ارتباطی می آموزد.
اعتبار نهایی: اعتبار نهایی، اعتباری است که پس از اجرای کامل یک فراگرد ارتباطی ایجاد می شود و آخرین مرحله ارتباط است.
سه عامل مهم در اعتماد سخنوری را بالا می برد.
1. احساس خوب 2. شخصیت اخلاقی مناسب 3. جنس نیت
روابط انسانها براساس فاصله به چند دسته تقسیم می گردند: به چهار دسته:
1. فاصله صمیمانه 2. فاصله صمیمانه 3. فاصله اجتماعی 4. فاصله عمومی
فاصله صمیمانه: در فاصله صمیمانه فاصله بسیار نزدیک است و مسائل محرمانه و کاملا خصوصی به صورت کلامی و غیرکلامی مطرح می شود.
فاصله شخصی: موضوعاتی که در این نوع ارتباط مطرح می شود کاملا شخصی است برای روابط بسیار نزدیک مورد استفاده قرار می گیرد.
فاصله اجتماعی: که بیشتر برای کارهای تجاری، اداری و زندگی اجتماعی انسان مورد استفاده قرار می گیرد.
فاصله عمومی: این فاصله بیشترین فاصله ای است که انسانها در روابط بین خود آن را حفظ کرده و کاملا به فرهنگ و عوامل حاکم بر آن بستگی دارد و از فرهنگی به فرهنگ دیگر تغییر می کند. در این فاصله اثربخشی بیشتر کلام خود از حرکت اندام استفاده می شود یا از اشارات و بالا و پایین آوردن صدا استفاده می گردد.
محاسن ارتباط چهره به چهره
1. اصلاح پیام در حین پیام
2. جا به جا شدن پیام دهنده و پیام گیرنده
3. لحاظ شدن وضعیت عاطفی در ارتباط
4. قطع و یا ادامه ارتباط به دلخواه طرفین ارتباطی
5. رسیدن به تفاهم و تصمیم گیری
6. تغییر دلخواه موضوع ارتباط در حین ارتباط
7. قابلیت انعطاف موضوع ارتباط
8. تغییر نظرات طرفین ارتباطی
معایب ارتباط چهره به چهره
1. وقت گیر است.
2. سرعت کم است.
3. برای تعداد محدودی قابلیت اجرائی دارد.
4. هزینه بر می باشد.
5. نظرات شخصی اعمال می شود.
6. فرد پیام دهنده بیش از حد ارتباط اثرگذاری می باشد.

ارتباطات
انتقال یا تبادل اطلاعات، احساسات و ایده ها به مخاطبین یک پیام دهنده، وسیله ارسال پیام،خود پیام و گیرنده پیام؛عوامل وکانالهای رساننده پیام و برقرار کننده ارتباطات را می توان درسه گروه مشخص نمود:
1.ارتباطات مواصلاتی و ترابری: مثل جاده، وسایل حمل ونقل و…که اینها وسایل فیزیکی ارتباطی هستند که نقاط مختلف را به هم وصل می کنند.
2.ارتباطات مخابراتیک ابزاری چون پست، تلفن، اینترنت، ماهواره و…هستند که اکثراً ابزاری ارتباطی بین دو شخص یا بیشتر هستند.
3.ارتباطات اجتماعی: مقصود وسایل و ابزاری هستند که بین گروههای بزرگی از جوامع ارتباطی- تصویری-کلامی برقرار می کند که شامل مطبوعات- رادیو- تلویزیون و… که به اینها وسایل ارتباط جمعی یا گروهی می گویند؛عمده تصورات ذهنی عمومی از کاربدر واژه ارتباطات انواع وسایل ارتباط جمعی است.به این ترتیب فعالیتهای مختلف دفاتر روابط عمومی ها،خبر گزاریها،رساهن های همگانی، آژانسهای تبلیغاتی در حوزه علوم ارتباطات اجتماعی قرار می گیرد.

دلایل برقراری ارتباط:می توان گفت ما برای کسب اعتبار- کمک کردن- انجام وظیفه- کمک گرفتن- بیان منظور خود- ترغیب- کشف اطلاعات- برقراری نظم و ترتیب- گفتن و آگاه کردن و… ارتباط برقرار می کنیم؛ مهارتهای ارتباطی ما بیانگر میزان توانایی و اعتماد به نفس ما بوده،همچنین باعث افزایش میزان ارزشو اعتبار نزد دیگران می شود.ایت مهارتها در پیشرفت و رسیدن به اهداف ما تاثیر مستقیم داشته و برمیزانحمایت و کمکی که از دیگران دریافت می کنیم اثر می گذارد و ما را قادر می سازد که بتوانیم دیگران را متقاعد کنیم و آنها را به اجرای خواسته های خود ترغیب نمائیم.
ارتباط فرایندی دو سویه است، همانگونه که پیام خود را ارسال می کنید به همان صورت پیام خود را دریافت می کنید. دو جزء بسیار مهم فرایند ارتباط که ما می توانیم آن را به راحتی مشاهده کنیم و آن را تحت تاثیر قرار دهیم عبارت است از ارسال و دریافت اطلاعات مفید،ما باید بتوانیم اطلاعات مفید را به دیگران بدهیم و به آنها بگوئیم که مسائل از دیدگاه ما چگونه اند و نیز باید بتوانیم اطلاعاتی مفید را از دیگران گرفته و دریابیم که مسائل از دیدگاه آنها چگونه است.
در تعریفی که مورهد و کریفین ارائه می کنند معتقدند که ارتباطات عبارت است از فرایندی که دو یا چند طرف از طریق آن به تبادل اطلاعات دست زده و به مفاهیم مشترک می رسند.

نقش ارتباطات در روابط عمومی
در مبحث ارتباطات جایگاه تولید کننده، نشر دهنده و مصرف کننده اطلاعات از یکدیگر قابل تفکیک است. یکی از نکات قابل توجه در حوزه روابط عمومی این است که این واحد در هر سه معقوله نقش مهمی را ایفا می کند به عنوان تولید کننده اطلاعات باید چنان تبحری داشته باشد که اطلاعات لازم و کیفی را برای جامعه فراهم کرده. از نظر انتشار دهنده اطلاعات انتخاب بهترین روش نشر اطلاعات که بتواند یک جریان دو سویه راپیش رو قرار دهد و افکار و ارزشهای طرفین را به هم نزدیک کند. از دیدگاه مصرف کننده اطلاعات باید به منظور حصول اهداف این واحد در راستای اهداف سازمان بتواند به جمع آوری، طبقه بندی و تحلیل و انعکاس آنها همت گمارد.برای تحقق چنین جایگاهی برخورداری از تخصص لازم ئر زمینه علوم رفتاری و سایر دانشهای مرتبط ضروری به نظر می رسد.
ارتباطات و توده
تناسب واژه توده بر ارتباط جمعی و استفاده از آن در همین جنبه کمیت و کثرت آن نهفته است؛مثلاً حجم عظیم پیام گیرانی که رسانه های همگانی با آنها ارتباط برقرار می سازند توده تلقی می شود. واژه توده همچنین به معنای جمعیت زیاد که فاقد شکل و یا ساختار مشخص است و تشخیص هویت افراد در آن که جمعاً مخاطبین رسانه ها را تشکیل می دهند بیسار مشکل است به کار می رود.
پیام گیران به عنوان توده
توده پیام گیران به عنوان پدیده ای پراکنده و متفرق و در عین حال فاقد هویت مشترک جمعی و فاقد خود آگاهی بوده و دارای شکل و ترکیبی ساده نیست و مرزهای آن دائماً در حال تغییر است.اعضای آن نسبت به یکدیگر ناآشنا هستند. توده پیام گیر فاقد توانایی لازم برای سازماندهی به ویژه ذر جهت اقدام جمعی برای وصول به اهداف مشترک است،پیام گیران توده همچنین توانایی دفاع از منافع خویش را ندارند واین دیگران هستند که برای آنها اقدام می کنند و تصمیم می گیرند. توده پیام گیر دارای ترکیبی ناهمگون و اعضای آن را انسانهایی با خصوصیات اجتماعی متفاوت تشکیل می دهند، ولی زمانی که برای آن توسط کسانی که سازماندهی و هدایت آن را بر عهده دارند هدف مشخصی تعیین شده، توده پیام گیر شکل کم وبیش همگونی پیدا می کند.
ارتباط جمعی
برای ارتباط جمعی تعاریفی ذکر شده است:
ژان استوتزل در کتاب روانشناسی اجتماعی می گوید: "ارتباط جمعی یا بهتر بگویم ارتباطات در میان توده ها عبارت است از انتقال اندیشه ها به تعداد فراوانی از افراد درآن واحد."
ژورف تی کلابر در کتاب تاثیر اندیشه ها و ارتباط جمعی می گوید:"ارتباط جمعی عبارت است از رساندن اطلاعات، ایده ها و برداشتهایی از طریق وسایل ارتباطی و دریافت این اطلاعات به وسیله عده زیادی از انسانها در یک زمان.او اضافه می کند از ویژگی های ارتباط جمعی، عظمت نفوذ آن است."
رشید پور در جهت ویژگی ارتباط جمعی می گوید وقتی ارتباط، ارتباط است که دارای سه ویژگی باشد:
الف- جنبه عمومی داشته باشد و مردم بتوانند آن را ملاحظه و بررسی وکنترل قرار دهند.
ب- جنبه گذران داشته باشد و برای مصرف در زمان حاضر تهیه شده باشد.
پ- علاوه بر آن در ارتباط جمعی فرستنده پیام یا برقرار کننده ارتباط نیز دارای ویژگی های خاصی است.
گارث اس.جاوت و ویکتوریا ادراس با چنین دیدگاهی تبلیغ را به پنج نوع تقسیم می کند:
1. تبلیغ آشوب آفرین با هیجان: در این نوع تبلیغ سعی می شود مخاطب به سوی اهداف معین هدایت شود.
2. تبلیغ هدف بخش: دراین نوع تبلیغ تلاش منبع در راستای منفعل کردن مخاطب است.
3. تبلیغ سفید: در این نوع تبلیغ علیرغم اینکه منبع مشخص است و اطلاعاات پیام ارسالی را از طرف او صحت دارد، تلاش منبع ایجاد اعتبار در نزد مخاطب است.
4. تبلیغ خاکستری: در این تبلیغ ممکن است منبع مشخص و یا نامشخص باشد و احتمال دارد اطلاعات پیام نیز درست یا نادرست باشد.
5.تبلیغ سیاه: در این نوع تبلیغ اطلاعات پیام نادرست و ساختگی بوده و هدف منبع نیرنگ آمیز است.
اگر در هر یک از انواع تبلیغات دقت کنیم در می یابیم که مهمترین ویژگی آنها نادیده انگاشتن مخاطب است. همچنین عده ای از نظریه پردازان مهتقدند که در تبلیغ سعی می شود اراده مدام تفکرونگرش وجهان بینی آنان به سوی عوامل تبلیغ جلب شود یهنی مبلغ به جای مخاطب خود فکر می کند وعقاید خود را به آنها تحمیل می کند.

برای تبلیغات تجاری صدها تعریف کوتاه و بلند از طرف افراد و متخصصین بیان شده است. شاید بتوان ادعا کرد که به تعداد افراد متخصص و اساتید تبلیغات برای این موضوع هم تعریف و شرح عنوان گردیده است. کتاب لغت فارسی (فرهنگ آموزگار صفحه 182- از انتشارات کانون معرفت) تبلیغ را رساندن پیغام یا خبر و همچنین امری را به دیگران شناساندن معنی نموده و نیز عمل آن را امری خوب یا بد وانمود کردن، چیزی را زیاد از حد جلوه دادن و امثال این‏ها تفسیر کرده‏اند. گرچه این امر درست یا کم و بیش با تعبیر کتب لغت و دائره‏المعارف‏ها یکسان است اما به طور وضوح معنی و مفهومی را که ما امروز در ذهن داریم بیان نمی‏کند.
در کتاب دائره‏المعارف "آمریکانا" تبلیغ یا Advertising چنین معنی شده است: "تبلیغ شامل پیام‏های دیداری – گفتاری است که از طریق وسائل تبلیغاتی با پرداخت وجه، مردم را به طریقی علاقه‏مند و موافق یک نوع محصول، یک خدمت، یک فکر، یک نقطه نظر و یا یک مارک بخصوص می‏نماید."
کاظم متولی در کتاب روابط عمومی و تبلیغات، این تعریف را بکار برده است: " فرآیند روشمند ارایه اطلاعات مناسب در مورد کالاها و خدمات به مشتریان و ترغیب و متقاعد کردن مو ثر مصرف کنندگان به خرید کالاها و خدمات." واژه ها و عبارات "روشمند"، "اطلاعات مناسب" و "ترغیب و متقاعد کردن مو ثر"، همگی ناظر بر انجام برنامه ریزی در فرآیند تبلیغات است.
در جای دیگر چنین آمده که تبلیغا ت تجاری یکی از پنج عامل اساسی ارتباط است که به وسیله تجار و صاحبان صنایع برای ترغیب مردم در خرج کردن پول به خاطر کالا یا خدمت به کار می‏رود و چهار عامل دیگر، فروش شخصی، توسعه فروش، انتشارات و وسایل توزیع ذکر شده است.
بارنر، در کتاب تبلیغ نافع می‏نویسد: "تبلیغ مجموعه‏ای است که اداره فعالیت‏های مختلف که به اشکال و درجات متفاوت برای عملی ساختن هدف‏های تجارتی مدیران شرکت‏ها یا صاحبان کارخانجات انجام می‏گیرد"
در کتاب دیگری در مورد تبلیغ چنین آمده است: "تبلیغ شامل کلیه فعالیت‏هایی است که به وسیله آن پیام‏های دیدنی و شنیدنی به اطلاع مردم رسانیده می‏شود تا به وسیله نفوذ در آن‏ها، مردم را وادار به خرید کالا و یا خدمات نموده و تمایل و علاقه آن‏ها را نسبت به افکار، نظرات، اعتبار و اشخاصی که مورد نظر است جلب نمائیم."
در کتاب "موارد و متون تبلیغات" نویسنده می‏گوید: "تبلیغات فعالیت خاصی در بازاری کردن کالاها است که هدفش آگاه ساختن مردم از محصولات و خدماتی است که به فروش می‏رسد. تبلیغ در حالی که مردم را آگاه می‏سازد و کالا را مشهور می‏کند، آنان را نیز به امری ترغیب می‏نماید"
در کتب بازاریابی تعریف تبلیغات جنبه وسیع‏تری پیدا کرد. ویلیام.جی شولتس می‏گوید: "تبلیغات به کلیه اشکال ترغیب عمومی برای ایجاد تقاضا و بازار برای یک محصول یا خدمت اطلاق می‏گردد. این تبلیغات به وسیله صاحب کالا یا موسسه برای خریداران احتمالی به وسیله ارسال پیام مستقیم و یا از طریق وسائل تبلیغاتی انجام می‏شود."
در کتاب بازاریابی و مدیریت بازار تالیف آقای دکتر پرویز زارعی تحت عنوان "تبلیغ یعنی چه؟" چنین آمده است: "به طور کلی تبلیغ یعنی دست یازیدن به اقداماتی، استفاده از راه‏هائی و به کار بردن وسائلی به قصد جلب توجه گرو‏ه‏های انسانی به حقانیت آئینی یا اصالت پدیده‏ای و دعوت ایشان به گرویدن بدان آئین و بهره گرفتن از آن شیء که در فعالیت‏های تبلیغاتی کوشش در صحت و برتری آن به عمل آمده است."
تعریفی که به وسیله انجمن بازاریابی بین‏المللی به عمل آمده به این شرح است: "تبلیغ"، معرفی غیرشخصی برای ارائه عقاید، کالاها و خدمات با پرداخت وجه از طرف یک مسئول می‏باشد، یکی از علل تنوع تعاریف، تغییرات عمده‏ای است که در امر تبلیغات به طور مداوم به وجود می‏آید زیرا هر تعریف پس از مدتی کهنه می‏شود و تبلیغ عوامل تازه‏تری را به خدمت می‏گیرد.
و بالاخره تعریفی که از نظر کلی بتواند جامع و شامل بوده و بتواند تبلیغات جاری را چنان توصیف کند که از نقطه نظر بازاریابی نیز مورد قبول اکثریت قرار گیرد، تعریفی است که در کتاب تبلیغات – Advertising – تالیف جون رایت و دانیل وارنر آمده: "تبلیغ عبارت از پیامی است که به منظور ترویج عقیده و یا کالائی از طرف یک منبع که به وسیله همان آگهی به جامعه معرفی می‏شود و نیز به وسیله وسائل تبلیغاتی به گروه‏های خاصی از جامعه منتقل گردد و برای انجام آن پول پرداخت شود."
سهم گروههای اصلی مشتریان از تبلیغات // تبلیغات اینترنتی

میزان استقبال از تبلیغ در اینترنت در صنایع مختلف به یک اندازه نبوده است. در این میان محصولات مصرفی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند و کمترین سهم نیز به صنایع بهداشتی و پزشکی تعلق داشته است. در نمودار2 درصد تبلیغات اینترنتی براساس گروه های اصلی مشتریان، در سالهای 2003 و 2004 با یکدیگر مقایسه شده اند.
همانگونه که در نمودار دیده می شود، در سال 2003 محصولات مصرفی 35٪، صنایع وابسته به کامپیوتر 20٪، موسسات مالی 14٪، رسانه ها 12٪ و صنایع بهداشتی و پزشکی 5٪ از تبلیغات انترنتی را به خود اختصاص دادند. صنایع دیگر در درصد باقیمانده جای گرفتند. در سال 2004 سهم محصولات مصرفی به 49٪ افزایش یافت، سهم صنایع وابسته به کامپیوتر به 18٪ کاهش یافت، سهم موسسات مالی به 17٪ افزایش یافت، سهم رسانه ها نیز با 2٪ کاهش به میزان 10٪ رسید و صنایع بهداشتی و پزشکی نیز بدون تغییر همان 5٪ را حفظ نمود. مابقی نیز سهم سایر صنایع بوده است

تبلیغات مبتنی بر بازی (Game Advertising) // تبلیغات اینترنتی

از گذشته های دور، سرگرمی یکی از شیوه های مورد استفاده در تبلیغات بوده است. از اینرو بازی های اینترنتی می توانند فرصت مناسبی را برای تبلیغات فراهم آورند. ارائه دهندگان تبلیغات مبتنی بر بازی، فروشندگان بازی های اینترنتی هستند. این نوع از تبلیغات برای افرادیکه در حال بازی هستند به دو صورت ارسال می شوند.
در روش اول که بسیار متداول است، تصاویر تبلیغاتی، جایگزین تصاویر بازی اینترنتی می شود. در نتیجه افرادیکه در حال بازی هستند، به شکل مجازی تحت تاثیر تبلیغ مورد نظر قرار می گیرند.
در روش دیگر کل بازی به قسمت های مختلفی تقسیم می شود و افرادیکه در حال بازی هستند می بایست قبل از رفتن به مراحل بعدی بازی، تبلیغ خاصی را ببینند و یا تعاملاتی را انجام دهند. در این روش تبلیغ دهندگان پاسخ های تعاملی بیشتری را دریافت می کنند چراکه افرادیکه در حال بازی هستند، تمایل به ادامه بازی خود خواهند داشت.
از آنجائیکه تبلیغات مبتنی بر بازی معمولاً از تکنولوژی چند رسانه ای استفاده می کنند، هزینه بیشتری برای ایجاد و اجرای آنها صرف می شود. علیرغم اینکه این نوع تبلیغات در جلب توجه بینندگان بسیار موفق هستند، ولی مخاطبان آن تنها به افرادیکه بازی را انجام می دهند محدود می شوند. محدودیت دیگر این نوع از تبلیغات ناخرسندی برخی از افراد از تبلیغات حین بازی است.

تاریخچه روابط عمومی در ایران
در ایران از دهه 1320 به بعد به تدریج در تشکیلات وزارتخانه ها وسازمانهای بزرگ کشوری و لشکری-ادارات و نهادها به وجود آمد که عناوین مختلفی از جمله:دفاتر انتشارات،دفاتر تبلیغات، مطبوعات و اطلاعات و… این واحدها عموما به انتشار اخبار در مطبوعات، تهیه بریده جرایم و تنظیم آگهی ها، فراهم کردن گردهمائی ها و انجام سخنرانی ها و فعالیتهای مشابه می پرداختند.در آن زمان از مسئولین ادارات بیشتر از نویسندگان، شعرا و خطیبان انتخاب می شدند.از دهه 30 به بعد ابتدا در شرکت نفت، سپس به تدریج در ادارات مختلف کشور دوایری امورات یاد شده را انجام میدادند به نوعی تغییر نام یافت به "روابط عمومی".
از اواسط دهه 40 دو واقعه موجب اشتهار و رسمیت یافتن روابط عمومی شد ؛که این واقعه عبارتند از: ابتدا سازمان اموری و اداری کشور، روابط عمومی را در طرحها و برنامه های تشکیلاتی خود برای سازمانهای دولتی منظور نمود و دیگری تاسیس دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی و گشایش روابط عمومی بود.این دو رخداد موجب به رسمیت شناختن دفاتر و واحدهای روابط عمومی در تشکیلات اداری سازمانهای مختلف و اشتهار عمومیت این عنوان شد.امور جاری روابط عمومی ها با تهیه و تدارک ابزارفنی و هنری جدید جدیتر دنبال شد؛طولی نکشید که کارایی و نفس وجودی آنها در همه جا به عنوان یک ضرورت احساس شد.در حال حاضر واحدهای روابط عمومی جزء اصلی پیکره هر سازمان و موسسه ای قرار داد.
اهمیت روابط عمومی
قرن حاضر را به حق عصر ارتباطات نامیده اند.ابزار فنی ارتباطات از قبیل تلفن،تلگراف،پست،تله فکس،ماهواره و تکنولوژی های پیشرفته در این زمینه باعث نزدیکی انسانها با یکدیگر شده اند. وسایل ارتباط جمعی مانند مطبوعات، رادیو و تلوزیون بسیاری از شیوه های زندگی را عوض کرده است گویی که دنیای گسترده ما به دهکده جهانی تبدیل شده است که افکار و اعمال انسان و جمعیت های دیگر از دید و نظر یکدیگر پنهان نیست. تبادل افکار و اطلاعات، دانشها،هنرها و تبلیغات در حجم و سرعت بسیار بالایی در جریان است.از طرفی ماشینی شدن زندگی، افزایش جمعیت و تقسیم کار و مشاغل و تخصصی شدن فعالیتها، تنوع امکانات، بهره وری و برتری جویی ها، ترویج شیوههای رقابتی ، رفاه طلبی،تنوع طلبیو بی اعتمادی ها باعث شده است تا جمعیت های انسان درحالی که از لحاظ فیزیکی به یکدیگر نزدیک شده اند و از لحاظ عاطفی و ذهنی دور از هم متواری،ناهمگون و پراکنده باشند و در پی منافع خویش باشند. در چنین دنیایی برقراری ارتباط ، ایجاد حسن تفاهم فراهم کردن زمینه گفتن و شنیدن دشوار است و این در حالی است که پیچیدگی امورو مسائل مشکل فعالیتهای اجتماعی و بازرگانی و صنعتی وغیره ارتباطات عاطفی و ذهنی را الزام آور کرده است. اینجاست که اهمیت نقش روابط عمومی نمایان می گردد.
روابط عمومی ها به عنوان پلهای ارتباطی بین سازمانها و جمعیتها و طرفهای زیرربط هستند؛روابطعمومی بیان کننده و منادی اخبار و اطلاعات سازمانها به مخاطبین خود هستند.بی شک یکی از عوامل توسعه یا رکود اقتصادی ، اجتماعی-سیایس و فرهنگی جوامع.کیفیت کار روابط عمومی را تشکیل میدهد.دو رسالت مهم روابط عمومی قانع کردن و ترغیب کردن است.روابط عمومی با مجموعه ای از ابزار و مصالح بیجان و سخت در طبیعت سر و کار ندارد؛حوزه و حیطه عمل روابط عمومی احساسات و عاطفه ها و در یک کلام افکار عمومی است.روابط عمومی هم دانش است و هم هنر و چون الزاماَ بنا بر وظیفه خود باید پیراسته از هر گونه ناراستی باشد لذا مسئول اداره آن ناگزیر باید دانشمند هنرمند و معتمد باشد،در واغع هدف مدیر روابط عمومی ایجاد حسن تفاهم است.
نقش روابط عمومی در تحقق اهداف مصوب سازمان:
واحدهای روابط عمومی آن مجموعه فرضی است که بی عیب و نقص می باشد،آگاه به رسالت خویش می باشد و در راستای اهداف سازمان سرشار از شوق خدمت است،با این پیش فرض است که برخورداری سازمان از وجود واحد روابط عمومی پویا و کارا و نیز پیش فرض دیگری که برنامه های دیگر مدیریت موسسه تنظیم گردید. اهداف و وظایف معلوم و حرکت آغاز میشود.لذا نقش سازنده . سیمای شفاف روابط عمومی در روند کسب توفیق و رضایت از تلاشهای معمولی موسه جلوه گر میشود.اعلام موجودیت و معرفی و شناشاندن هویت موسسه و ارکان آن در حوزه فعالیت اولین گام در حرکت روابط عمومی میباشد که حسب مورد میتواند حوزه فعالت از یک محیط کوچک تا عرصه جهانی را در برگیرد.و دیگر اینکه با ایجاد ارتباط گسترده و گفت و شنود های صمیمانه با کارکنان،مردم،متخصصین و کارشناسان از طریق طرحهای
افکار سنجی و مصاحبه و تشکیل سمینارها،اطلاعات مهم و جالب را جمع آوری نموده و به مدیریت انتقال دهد.که در این رهگذر و راستای تحقق اهداف موسسه نتایج زیر بدست می آید:
1. نقاط ضعف اجرائی در زمینه های فنی-اداری و تولیدی و توزیع و سایر جهات مربوطه آشکار می گردد.در این مرحله اشکالات و نواقص شناخته و فهرست میشود.
2. دلایل و انگیزه های واقعی بیرونی و درونی،تعلل و رکود و توقف شناخته می شود که این مهم با جمع بندی آراو نظرات گوناگون و گسترده انجام می گردد.
3. از وقوع بسیاری از ناهنجاریها و معظلات احتمالی پیشگیری به عمل می آید.برای مثال پیشرفت در تئاوم کار یک موسسه را تنها مهارتها و آگاهیهای تخصصی کارکنان موسسه و مرتبطین و وابستگان آن تضمین نمیکند بلکه رضایتمندی و علاقمندی و وفاداری آنهاست که خمیر مایه فعالیت و رونق و گردش و چرخش مطلوب در امور جاری موسسه می باشد.
4. زدودن غبار فراموشی- انزوا و گمنامی از پیکره موسسه و شفاف نمودن و متبلور ساختن دائمی و مستمر آن در قلمرو حیات اجتماعی- اقتصادی موجود از دیگر فعالیتهای روابط عمومی است. ایم امر به نحوی از طریق ایجاد ارتباط منظم با افراد جامعه و مجامع مختلف و ارائه اطلاعات روز در کسب اعتبار و ارتقاع حیثیت و تقویت شالوده های اعتماد و ایجاد دلبستگی و امید به موسسه تلاش خواهد کرد.
درانتها این بحث یادآوری این نکته ضروری است که هدف روابط عمومی باید حل مشکلات بین سازمان و مردم باشد که با آن سازمان سرو کار دارند.
یک روابط عمومی مطلوب باید مجرایی برای تبادل اندیشه ها و افکار باشد؛در یک جمله میتوان گفت که مهمترین رسالت روابط عمومی آگاه کردن مردم از تلاشها و مشکلات سازمان است.با توجه به مراتب فوق میتوان گفت نقش مثبت روابط عمومی در تحقق اهداف سازمان است واز مجریان و مسئولین آگاه روابط عمومی به عنوان چرخداران راه توسعه یاد کرد.
یکی از مباحثی که اکثر مردم خواستار کسب اطلاع از کم و کیف آن هستند و درباره آن پرسش میکنند افکارعمومی است؛افکار عمومی کعبه آمال دولتمردان برای حکومت کردن بازارها و کارخانه ها برای جذب مشتری و فروش کالا،انجمن ها،احزاب و موسسات فرهنگی و اقتصادی برای وصول هرچه بهتر و سریعتر به اهداف خود می باشد.به طور کلی هر گروه و دسته و جامعه و حتی فرد برای ایجاد جذابیت و پیشرفت کار و هدف و جلوگیری از عقب ماندگی و انزوا افکار عمومی مساعد و مثبت نیازمند است،قضاوت ذهنی افراددر ساخت و سازافکار عمومی نقش زیرسازی و اهدایی را ایفا می کند.برای مثال قضاوتهای صورت گرفته در خصوص پخش یک فیلم یا ایراد سخنرانی یا یک مقاله همراه با احساساتی مانند:تحسین – شادی و خشم به وجود آمده،در نتیجه آن قضاوتهای قبلی گرایشهایی را تولید میکند به آن افکار عمومی می گویند.

اصول و روشهای مصاحبه
مقدمه
مصاحبه در حال حاضر یکی از روشهای مهم و قابل توجه برای دستیابی به اطلاعات است. از طریق مصاحبه می توان اطلاعات منحصر به فرد تخصصی و مطالب جالب مستندی را که به راحتی بدست نمی آیند، جمع آوری کنید.
زمانی که مصاحبه می کنید مهارتهای ارزشمندی را به مجموعه دانش خود بعنوان یک مصاحبه گر می افزایید که می تواند شما را در جهات مختلف راهنمایی کند. اگر در مصاحبه کردن تجربه ندارید، ممکن است این کار به نظر شما اسرارآمیز باشد یا احساس کنید که مصاحبه کردن تنها از افراد خاصی برمی آید، اگرچه یک مصاحبه کننده خوب شدن به زمان و تلاش نیاز دارد و تنها راه موثر، فراهم گرفتن مصاحبه تمرین است.
به هر حال شخصی که می خواهد مصاحبه گر باشد، باید اصول و تکنیک های مصاحبه را به خوبی بداند و علاقمند به این کار هم باشد، در این صورت در کار خود موفق خواهد شد.
مصاحبه کردن و تخلیه اطلاعات مصاحبه شونده از هر کس ساخته نیست، فرد مصاحبه گر باید تخصص، اطلاعات و جذابیت خاص یک مصاحبه گر را داشته باشد تا بتواند به راحتی با فرد موردنظر صحبت و اطلاعات لازم را بگیردو اینکار مستلزم تخصص و تجربه است که باید آن را بدست آورد.
مصاحبه چیست؟
مصاحبه مکالمه و گفتگو واژه هایی بسیار نزدیک به هم هستند اما در حقیقت هر کدام تفاوت هایی در معنا و کاربرد با دیگری دارند. هر نوع صحبت ساده و بی اهمیت بین دو یا چند نفر را می توان مکالمه دانست که احتمالاً هدف خاص و از پیش برنامه ریزی شده ای را نیز دنبال می کند. البته مصاحبه نیز در اصل نوعی مکالمه است اما مکالمه حساب شده و دقیق که در پی رسیدن به اهدافی از پیش تعیین شده می باشد و دارای بار محتوایی قابل ملاحظه و اطلاعات تازه و مفید است. گفتگو گاهی جلوتر از مصاحبه است و دارای فصلی خلاقانه می باشد. در گفتگو مصاحبه کننده به جای طرح سوالات مجزا از هم، شیوه ای یا تکنیکی و متصل را پیش می گیرد و هر پاسخ مصاحبه شونده را مبنای سوال بعدی خود قرار می دهد. به هر حال با وجود تعاریف متعددی که از مصاحبه وجود دارد، تعاریف زیر ابعاد کاربردی فن مصاحبه را به خوبی می نمایاند:
1- مصاحبه عبارتست از پرسیدن هدفمندانه از یک شخص یا اشخاص برای کسب اطلاعات و افکار فرد و خبر و … جهت رسیدن به واقعیت.
2- مصاحبه یکی از انواع خبرگیری مستقیم است که به وسیله آن عقاید و افکار، بدست آوردن اطلاعات از افراد بدست می آید.
3- مصاحبه یکی از شیوه های کسب خبر است که به منظور بدست آوردن خبری خاص ما اطلاع از یک رویداد یا تحول در شرف وقوع یا ویژگی های یک حادثه و اتفاق و نیز آگاهی از نظرات شخصی یا گروهی دیگر که مصاحبه شونده شناخت کافی در مورد آنها دارد، صورت می گیرد.
4- مصاحبه گزارش و حاصلی است از فراگرد ارتباط میان دو سوی ارتباط به منظور دستیابی به واقعیتی که دارای یک یا چند ارزش خبری است، این گزارش ضمن آنکه تحت تاثیر ویژگی های دو سوی این فراگرد ارتباطی می باشد، احتمالاً از عوامل درون سازمانی و برون سازمانی نیز تاثیر می پذیرد.
به هر حال در تمامی تعاریف فوق چند عنصر مشترک و ضروری دیده می شود "مصاحبه کننده"، "مصاحبه شونده" و "اخبار و اطلاعات خاص" عناصری هستند که در تمامی مصاحبه ها وجود دارد.

اهداف مصاحبه
عمده ترین اهداف مصاحبه شامل 3 مورد:
1- جمع آوری اطلاعات.
2- آگاهی دادن و مطلع ساختن.
3- تحریک و برانگیختن است.
هر مصاحبه به هر حال در جستجوی جمع آوری یک سری اطلاعات از افراد یا درباره فرد یا افرادی خاص است.
مصاحبه نه فقط برای بدست آوردن عقاید و نظرات اشخاص نسبت به خودشان مورد استقبال قرار می گیرد، بلکه از این طریق ممکن است نظرات ایشان را راجع به اعمال شخصی دیگر، دولت، قانون گذار، یک حزب و گروه سیاسی، اجتماعی یا مذهبی و غیر آن که مورد توجه باشد، بدست آورد. اما منظور از تحریک و برانگیختنی که به عنوان سومین هدف مصاحبه ذکر شده ایجاد حساسیت فکری و نگرشی خاص نسبت به فرد مصاحبه شونده یا
موضوع خاص مصاحبه است به این ترتیب احساس و توجه مخاطبین نسبت به موضوع با فرد مصاحبه شونده تحریک و برانگیخته می شود.
به هر حال در مصاحبه اهداف گوناگونی دنبال می شود ممکن است مصاحبه به منظور جمع آوری اطلاعات، ارزیابی طرف مقابل، اقناع و تغییر عقیده شخص، راهنمایی و توضیح برخی مسائل و یا جهت استخدام در زمینه های مختلف خبری و … باشد.
مصاحبه کننده کیست؟
مصاحبه کننده باید بتواند در هر وضعیت دشوار و غیر عادی ارتباط خود را با مصاحبه شونده برقرار سازد. حجم اطلاع و ارتباط مصاحبه شونده را ارزیابی می کند و فوراً در ذهن خود از اطلاعات و مجهولات چشم اندازی نو بیابد و تصمیم بگیرد که در هر لحظه چه سوالی را باید مطرح کرد. ویژگی هایی چون عدم اعتماد به نفس، داشتن روحیه کارمندی، بی علاقگی به حرفه، ناتوانی در مقابله با برخوردهای ذهنی، عقیدتی، سیاسی و … هر یک می تواند کم . بیش با درجات مختلف، مانع بزرگی در موفقیت مصاحبه شود.
انواع مصاحبه
مصاحبه با توجه به عناصر متعددی که در پدیده "ارتباط" وجود دارد، می تواند انواع بی شماری داشته باشد. مصاحبه را می توان از جنبه های مختلفی تقسیم بندی کرد که اصلی ترین آنها به قرار زیر است:
الف- از نظر حلقه های ارتباطی.
ب- از نظر نوع ارتباط.
پ- از نظر محتوا.
ت- از نظر هدف ارتباطی.
ث- از نظر نقش مصاحبه کننده.
ج- از نظر معنی (مطالعه قبل از مصاحبه).
منظور از نوع ارتباط این است که آیا مصاحبه گر و مصاحبه شونده در ارتباط چهره به چهره هستند یا وسیله ای ارتباطی مثل تلفن، دورنما، پرسشنامه، شکلی غیر مستقیم و با واسطه به مصاحبه داده است؟
از نظر محتوا مصاحبه ممکن است سطحی یا عمقی، تک موضوعی یا چند موضوعی و به تعبیری یک بعدی یا چند بعدی باشد.
از نظر هدف ارتباط باید گفت ممکن است هدف و موضوع مصاحبه از قبل بین مصاحبه گر و مصاحبه شونده توافق شده باشد و یا امکان دارد بدون توافق قبلی به صورت کاملاً باز و آزاد در مورد مسائل مختلف انجام گیرد.
منظور از نقش مصاحبه کننده این است که مصاحبه گر نقش دعوت کننده به مصاحبه را داشته یا این که از سوی مصاحبه شونده به انجام مصاحبه دعوت شده است.
از نظر معنی منظور این است که آیا مصاحبه گر قبلاً داده ها و اطلاعاتی از شخص مصاحبه شونده و موضوع مصاحبه به دست آورده یا بدون مطالعه قبلی دست به انجام مصاحبه زده است.
مصاحبه هدایت شده و مصاحبه آزاد
مصاحبه ای را هدایت شده می گویند که مصاحبه کننده هدف معینی دارد و سعی می کند فقط جواب هایی در حد موضوع طرف توجه خود از مصاحبه شونده بدست آورد. برای این منظور ناچار سوالات حساب شده ای که از پیش کاملاً بررسی شده اند، مطرح می شود. اما هرگاه مصاحبه کننده دست طرف مصاحبه را در جواب باز بگذارد و حتی در پاره ای از موارد ابتکار طرح سوال را نیز به خود مصاحبه شونده واگذارد، مصاحبه آزاد یا هدایت نشده است.
تمهیدات قبل از مصاحبه
مصاحبه کننده باید قادر باشد در مورد یک موضوع آنرا به بهترین وجه ممکن به انجام رساند، برای این کار لازم است تمهیداتی را در نظر بگیرد. مصاحبه کننده علاوه بر آشنایی با تکنیک و روش مصاحبه باید قبلاً درباره موضوع مورد مصاحبه مطالعه دقیقی داشته باشد، چرا که گاهی موضوع مورد مصاحبه در چهارچوب تخصصی ها
قرار دارد. اگر مصاحبه ها درباره شخص به خصوصی است باید قبل از درباره اطلاعاتی کسب کنیم، البته هر چقدر شغل و تخصص فرد مصاحبه شونده به تخصص مصاحبه کننده نزدیکتر باشد مصاحبه قوی تر، اصولی تر و دارای محتوای مخفی تر خواهد بود. برای تهیه یک مصاحبه عالی علاوه بر اطلاعات و تخصص لازم در مورد موضوع مورد مصاحبه باید به تکنیک های انجام مصاحبه تسلط کامل داشت.
نحوه شروع مصاحبه، پیش بردن و تمام کردن آن، تصویر سازی از توصیف در مصاحبه، یادداشت برداری و نحوه بکار بردن آن و بالاخره شیوه تنظیم مصاحبه از جمله نکاتی است که رعایت و توجه به آنها موجب می شود که مصاحبه انجام شده برای مخاطبین خواندنی و جالب باشد. علاوه بر این دانایی، تمرین، تداوم مصاحبه و دقت در تجربه های انجام شده به هر چه حرفه ای تر شدن ما در این زمینه کمک می کند.

مطالعه قبلی
هرگاه مصاحبه با مطالعات قبلی صورت گیرد این احساس در شخص طرف گفتگو بوجود می آید که مصاحبه کننده فرد مطلعی است و شاید در بعضی از زمینه ها از خود او نیز اطلاعات بیشتری دارد، در این صورت وی به سخن گفتن تحریک و تشویق می شود و آنچه را که در مواقع عادت با مصاحبه کنندگان عادی حاضر به گفتن نیست با توضیح و تفسیر مبسوط بیان می دارد. در هر گفتگو و شنودی نه تنها لازم است موضوع از پیش روشن شده و تمام جوانب و اطراف آن شناخته شده باشد، بلکه باید طرف مصاحبه را نیز از قبل به درستی شناخت. شناحتن مصاحبه شونده به مرحله اجرای مصاحبه کمک بسیاری می کند و مصاحبه کننده با توجه به خصوصیات و اخلاق طرف صحبت خویش می تواند مصاحبه را به نحو شایسته ای اداره نماید. به هرحال هر چقدر مصاحبه آگاهی و تسلط بر موضوع گفتگو و نیز ویژگی های مصاحبه شونده داشته باشد می تواند با اعتماد به نفس بیشتری مرحله انحام و اداره مصاحبه را برگزار نماید، در حقیقت سه مرحله اصلی مصاحبه که شامل تمهیدات قبل از مصاحبه با انجام اداره مصاحبه و تنظیم مصاحبه می باشد، حلقه های متصل به هم هستند که ایراد در هر کدام به کل مجموعه مصاحبه لمطه می زند به تعبیری دیگر نیز، مرحله نخست هم چون موازی با یک خط اصلی است که اگر کسی انحراف پیدا کنه در مسیر حرکت خود از خط اصلی بسیار فاصله می گیرد، انجام خوب نیازمند آغاز خوب و پایان خوب، نیازمند خوب بودن هر دو مرحله قبلی است.
اداره مصاحبه
مصاحبه گر پس از اینکه مراحل مقدماتی مثل: انتخاب شخص مصاحبه شونده، تعیین وقت مصاحبه، مطالعه روی موضوع مصاحبه ، تعیین سوالات، آماده ساختن وسایل موردنیاز مصاحبه را آماده کند با خیال راحت به مرحله اصلی مصاحبه می پردازد که مرحله اداره مصاحبه است. در حین انجام قسمت اصلی مصاحبه گر بایستی به پنج مورد بسیار مهم توجه داشته باشد.
1- به تناوب و تغییرات مراحل مصاحبه دقت کنید.
2- مفهوم صحبت های رد و بدل شده و پاسخ ها و نظرات ارایه شده را به گونه های قابل درک یادداشت کنید.
3- در حین گوش دادن به صحبت ها، سایر حواستان فعال باشند.
4- محیطی دوستانه و همراه با تفاهم ایجاد کنید.
5- از میان اطلاعات دریافتی موارد مرتبط را از میان مطالب غیر مرتبط شناسایی و جدا کنید و در پایان این وظیفه شماست که زمان و چگونگی به پایان بردن مصاحبه را تعیین و اعلام کنید.
از آن جایی که هر فردی طبیعتی مخصوص به خود دارد، قبلاً نمی توان کلیه رفتارها و عکس العمل های افراد مصاحبه شونده را در برخوردهای مختلف به درستی پیش بینی کرد. در عین حال برای روبرو شدن با هر فرد دارای هر نوع طبیعت و روحیه و اخلاقی که باشد، راه هایی وجود دارد و این تنها بسته به ذکاوت و کاردانی مصاحبه کننده است که بتواند در برابر هر شخص رفتار مناسب با او از خود نشان دهد و یا به زبان دیگر راه مناسب تر برای مصاحبه را انتخاب کند. به هر حال رعایت موارد زیر به عنوان اصول اداره مصاحبه پیشنهاد می شود:
1- شروع غیرمستقیم: برخی مصاحبه ها ایجاب می کند که بطور غیرمستقیم مشروح شوند، یعنی مصاحبه کننده پیش از طرح کردن مطالب خود به سخنانی لب بگشاید که از نظر آداب معاشرت پسندیده و حتی لازم است و شخصیت طرف مصاحبه را تحت تاثیر قرار می دهند. اگر پیش از مصاحبه درباره ویژگی ها، سوابق و علایق خود مصاحبه شونده گفتگو شود باعث ایجاد انبساط و خاطره نشاط و علاقه به مصاحبه در او می شود.
2- داشتن تاکت مجری مصاحبه: در آغاز سخن و در طول مصاحبه، مصاحبه گر باید دارای تاکت باشد، یعنی از هوش و ذکاوتی برخوردار باشد که بتواند متناسب با وقت و متناسب با شخصیت طرف مطالب را عنوان کند که به دل وی بنشیند و او را آرام یا خرسند سازد. یک طرف بی موقع با یک سخن نسنجیده ممکن است تمام زحماتی را که برای مصاحبه با شخصیت مورد نظر کشیده است، به هدر بدهد.
3- دقت در طرز صحبت و رفتار: مصاحبه گر از آغاز مصاحبه باید در رفتار و گفتار خود بسیار دقیق باشد و طوری عمل کند که طرف مصاحبه مجبور باشد به شخصیت او احترام بگذارد، متین بودن، دقت در ادای کلمات و سخنان و نظمی که در طرح سوال ها وجود دارد، همه از عوامل سازنده یا نشان دهنده شخصیت مصاحبه گر است. به کلی بد صحبت کردن، بی جا سخن گفتن، بی اطلاع از موضوع و شناختن طرف سبب می شود که شخصیت مصاحبه کننده کوچک جلوه کند و طرف گفتگو نسبت با او بی اعتنا باشد.
4- جلب اعتماد طرف مصاحبه: مصاحبه گر باید با اشخاصی که به مناسبت شغل و مقامشان طرف مراجعه هستند طرح دوستی بریزد و در این دوستی صادقانه اعتماد و اطمینان آنها را جلب کند، مصاحبه گر باید ثابت کند که می تواند شخص طرف مشورت امین و درستکاری باشد و در این صورا که وی خواهد توانست در بسیاری از مواقع از خبرها، اطلاعات و یا عقاید و نظریاتی آگاه شود که شاید بقیه افراد موفق به تحصیل آنها نشده باشند.
جلب اعتماد طرف مصاحبه حتی اگر فقط یک بار با کسی مصاحبه شود ـ برای موفقیت شرط لازمی است و مصاحبه شونده ای که به مصاحبه کننده اعتماد نداشته باشد از بیان بسیاری از مطالبی که برای خویش ناراحت کننده تشخیص می دهد، خودداری خواهد کرد.
5- توجه به سخنان مصاحبه کننده و یادداشت برداری: برای جلب علاقه و اشتیاق طرف گفتگو، مصاحبه گر در تمام مدت مصاحبه به دقت به سخنان او گوش فرا دهد و حتی اگر قسمت هایی از سخنان او کم ارزش باید طوری رفتار نماید که گوینده هیچ گاه به رغبت مصاحبه کننده در سخنانش تردید ننماید.
مصاحبه گر همچنین باید مطالبی را که طرف مصاحبه بیان می کند یادداشت نماید. یادداشت بردای از سخنان گوینده این حس را نیز دارد که توجه مصاحبه کننده را به این سخنان آشکار می سازد و گوینده را به بیان بهتر و کاملتر تشوق می نماید.
با این حال گاهی نیز دیده شده است که یادداشت برداری اشخاصی را که مطالب مهم تری برای گفتن دارند، ترسانیده و آنها را به احتیاط وا داشته است، به این جهت مصاحبه گر باید تشخیص دهد که عمل او چگونه اثری بر طرف مصاحبه می گذارد، در صورتی که برداشتن یادداشت موجب خشنودی او می شود. سخنان او را هر چه کاملتر و کاغذ بیاورد و اگر بالعکس او را به احتیاط وا می دارد حتی المقدور از برداشتن یادداشت پرهیز کند.
تنظیم مصاحبه
مقدمات مصاحبه را فراهم کردیم و سپس مصاحبه را انجام دادیم و حالا وقت آن رسیده است که نتیجه تلاش خود را به صورت مکتوب ارایه دهیم، پس باید مصاحبه را به نحوی مناسب و خواندنی تنظیم کنیم، البته ممکن است که مصاحبه را به نحوی مناسب و خواندنی تنظیم کنیم، البته ممکن است که مصاحبه را ضبط کرده باشیم یا از طریق تندنویسی یا چکیده نویسی آن را ثبت نموده باشیم، در هر حالت نباید فاصله ای بین انجام مصاحبه و تنظیم آن وجود داشته باشد، زیرا وقفه بین این دو مرحله باعث از بین رفتن حسن زنده مصاحبه و نیز فراموشی بسیاری از نکات شنیده شده یا مشاهده شده در حین انجام مصاحبه می شود.
ابتدا باید همه یادداشت ها و نوارها را با دقت بررسی کرد، سپس برجسته ترین و مهم ترین نکات را روی کاغذ آورد، حتماً در تنظیم باید نکات تکراری خارج از موضوع و بی اهمیت کنار گذاشته شود.
رفتن به محل مصاحبه
اگر با فرصت کافی به محل برسید، می توانید از دستپاچگی خود به هنگام ورود جلوگیری کنید. زود رسیدن به این معنی نیست که ساعت ها پیش از قرار به محل برسید، اما دست کم آنقدر زود برسید که مقدمات کار را انجام دهید، چند دقیقه را صرف جمع و جور کردن خودتان، مرور پرسشها و تمرکز بر مصاحبه ای که در پیش دارید، بکنید. باید کاری بکنید که همیشه سر وقت برای خود مصاحبه حاضر باشید، از دیر یا زود رسیدن اجتناب کنید.
پرسشهای حساس
نخستین پرسشهای مصاحبه را با تحقیق و پرس و جوی شدید درباره زندگی خصوصی و شخصی افراد شروع کنید، البته این کار گاهی اجتناب ناپذیر است تا وقتی که مصاحبه درست روی غلتک نیفتاده، از طرح پرسشهای حساس و ناراحت کننده بپرهیزید. با طرح چنین پرسشهایی مصاحبه شونده ممکن است تصمیم به قطع مصاحبه بگیرد، داشتن این انتظار در همان اوایل برخورد با شما به پرسشهایی خصوصی و ناخوشایند جواب بدهند، انتظاری واقع گرایانه نیست پس از اینکه ارتباط خوبی با مصاحبه شوندکان برقرار کردید، این کار آسان تر خواهد شد، اما این که به هر حال سرانجام چگونه چنین پرسشهایی را مطرح کنید به بصیرت شما بستگی دارد.
خصوصیات مصاحبه کننده
1ـ داشتن ذوق و استعداد، نداشتن دشواری در انتخاب کلمات و ساختن جملات.
2ـ کنجکاوی، تیزبینی و نکته سنجی.
3ـ داشتن هوشی بیش از هوش متوسط جامعه.
4ـ توانایی جوشش با افراد مختلف.
5ـ صبر و حوصله زیاد.
6ـ داشتن توانایی جسمی و روانی.
7ـ قدرت تفکر سریع.
8ـ عشق به کار مصاحبه .
9ـ مومن به رعایت اصول اخلاقی و داشتن تقوا.
10ـ نداشتن خودبینی، غرور و تکبر، انزواجویی، ساده لوحی، تعصب فکری، فضل فروشی، گزافه گویی و تندخویی.
11ـ داشتن توانایی های ارتباطی.
12ـ داشتن حافظه ای بیش از حافظ متوسطه جامعه.
نتیجه گیری
راههای فراوانی برای کسب اطلاعات و استفاده از تجارب دیگران در زمینه های مختلف وجود دارد که یکی از مهمترین آن مصاحبه است که به علت ارتباط مستقیم رودررو، قابلیت دیدن واکنش مصاحبه شونده، تواتر موضوعی، از مهمترین این راهها می باشد.
شیوه های مصاحبه با توجه به نوع اطلاعات موردنیاز و زمینه کاری می باشد، چنانچه مصاحبه های ژورنالیستی، مصاحبه های جزئی، مصاحبه های امنیتی، تاریخ شفاهی با یکدیگر متمایز می باشند و هر کدام از آن باید نکته های خاص را رعایت نمود، از مهمترین مولفه های امنیتی می توان به:
1- محرمانه بودن مصاحبه.
2- آگاه نبودن مصاحبه شونده از موضوع مصاحبه.
3- عدم تمایل مصاحبه شونده برای ارائه اطلاعات.
4- آماده نبودن محیط برای مصاحبه.
با توجه به موارد ذکر شده باید نکات ذیل را در هر مصاحبه امنیتی رعایت نمود:
1- نوع دعوت برای مصاحبه از مصاحبه شونده بسیار مهم می باشد، هر چند موضوع مطرح شده از حساسیت برخوردار می باشد، اما نوع دعوت برای مصاحبه باید محترمانه بوده و در بردارنده مطلبی نباشد که باعث تشویش مصاحبه شونده گردد و او در واکنش به آن از ارائه اطلاعات خودداری کند.
2- در مرحله اول به فرد احضار شونده صرفاً به عنوان یک مطلع نگریسته شود و وی به عنوان یک متهم در جایگاه بازجویی نگریسته نشود.
3- اضطراب و تشویش مصاحبه شونده برای صحبت در نظر گرفته شود و سعی شود در عین حال که هدف دنبال گردد، نوعی آرامش به طور ضمنی به وی داده شود.
4- به یاد داشته باشید که نوعی مقاومت ضمنی از سوی مصاحبه شونده در برابر مصاحبه کننده وجود دارد سعی نمائید تا بتدریج در این سپر دفاعی از پیش تعریف شده نفوذ کنید.
5- حرکات دستها، چشمها، صورت مصاحبه شونده بیانگر بسیاری از ناگفته های درون وی می باشد و باید در مصاحبه آن توجه شود.
6- هر جمله مصاحبه شونده امکان دارد حاوی نکات ظریف انحرافی در موضوع مورد مصاحبه باشد، یک مصاحبه شونده دقیق باید به تمامی این مسائل توجه داشته باشد.
7- حتی الامکان مصاحبه کننده باید از موضوع مورد بحث به خوبی آگاه بوده و با مطالعه و احاطه کافی نسبت به مطلب برای روشن کردن زوایای تاریک داشته باشد.
8- سوالات مصاحبه باید دقیق و در عین حال به نحوی طراحی شود تا مصاحبه شونده وادار به ارائه پاسخ گردد.

اصول و سرپرستی در شرکت ها (مدیریت)
مقدمه:
بینش و شناخت روبه رشدی در بین رهبران شرکتها وجود دارد که در بازارهای جهانی و با توجه به تغییر نیازهای مشتریان و ارتباطات سریع دیگر مفاهیم سنتی سازماندهی، تقسیم کار و مدیریت قابل استفاده نیست.
استقبال از تغییر و دگرگونی، با به کارگیری رویکردهای شناخته شده ای چون: مهندسی مجدد، کایزن (بهبود مستمر ژاپنی) و کیفیت فراگیر بر این فرض اولیه مبتنی هستند که سازمانها باید مجدداً بر وظیفه اصلی خود، یعنی تامین نیازهای مشتریان تمرکز کنند. (همروشامپی 1993، داونپورت 1993 و کریچ 1994)
هرچند که، ابزارهای دستیابی به این فرض، بین رویکردهای فوق متفاوت است، لیکن همه آنها در تمرکز بر فرایندها به جای وظایف، اشتراک دارند. باوجود این، در طراحی مجدد سازمانی، سازمان جدید هنوز مجموعه ای از روابط ساختاری است تا شبکه ای از فرایندها، حذف سطوح سلسله مراتب سازمانی، ایجاد تیم ها و توانمندسازی کارکنان به خودی خود موجب تغییر تمرکز از ساختار به فرایند نخواهد شد.
رویکرد این مقاله، فراهم آوردن مباحث و دلایلی برای تاکید بر به کارگیری فرایندهای سازمانی به جای اجزای ساختاری سازمانهاست. روشی برای بررسی سازمانها به عنوان مجموعه فرایندهای دیالکتیک (استدلالی)، سلسله مراتبی و فرایندهای یکپارچه معرفی خواهد شد و نتایج این ایده برای طراحی سازمان با درنظرگرفتن تاثیرشان بر جنبه های مختلف فرایند طراحی سازمانی مورد بحث قرار خواهد گرفت. باوجود این، لازم به ذکر است که این مقاله، یافته هایی را که هنوز به وسیله استانداردهای جامعه علمی اثبات نشده اند، ارائه نمی کند. بلکه یافته های آن باید به عنوان یک ایده دوراندیشانه در مورد چگونگی طراحی سازمانها بر مبنای فرایند و تلاش برای گرفتن بازخورد تجربی و نظری که عملی بودن ایده های ارائه شده را مدنظر قرار می دهد، مورد توجه قرار گیرد.
در ادبیات (مبانی تئوریک) تفاوت بزرگی بین فرضیه و شواهد وجود دارد. بیشتر آنچه ما درباره سازمانها می دانیم یااعتقاد داریم، برگزیده و منتخبی از اجماع و تجربه عملی مدیران است. بخش بزرگی از این آگاهی و دانش، مورد بررسی دقیق و موشکافانه علمی قرار نگرفته است. باوجود اظهار نظرهای زیاد در مبانی تئوریک، شواهد و مدارک کمی از طریق استانداردهای متداول علمی، برای تایید اینکه این اظهارات، واقعا در دنیای واقعیت موجود است، وجود دارد
از زمان به کارگیری اصول تقسیم کار (آدام اسمیت، 1776) در علم اداره، فرضیه های منطقی مشابهی درباره اینکه چگونه سازمانها باید بدون توجه به محیط رقابتی و صنعتی سازماندهی شوند، ارائه شده است. براساس نگـــرش وظیفه ای به سازمان، فعالیتهای وظیفه ای به جای فعالیتهای منطقی مرتبط، به صورت بخشهای سازمانی وظیفه ای، تجمیع و گروه بندی شده اند. این ایده به ایجاد گروهی از متخصصان منجر شده است که هرکدام از آنها بر وظایف عملکردی محدود خود تــــاکید می کنند. نتیجه این رویکرد وظیفه ای (تخصصی شدن وظایف) موجب طولانی شدن زمان ارائه محصول به بازار، افزایش هزینه های مبادله، تاخیر و کندی جریان کار و مسائل و مشکلاتی در تضمین کیفیت شده است.
طی سالهای اخیر، مفاهیم متعددی برای تغییر سازمانی ارائه شده است که فرایندهای کسب و کار را به عنوان مبنای مفهومی برای طراحی سازمان مورد توجه قرار می دهند. مثال متداول در این زمینه ، مهندسی مجدد فرایندهای کسب و کار است که در آن آسیبهای سازمانی از طریق تاکید بر فرایندهای اصلی سازمانی، یعنی فرایندهایی که برای مشتریان داخلی و خارجی ارزش افزوده ایجاد می کنند، تشخیص و رفع مــــی شود. با نگاهی به جهت گیریهای اخیر در فنـــاوری اطلاعات، می توان فناوریهایی را که به منظور پشتیبانی از جریان کار و بهبود مشارکت و همکاری در داخل گروههای کاری ایجاد شده اند، مشاهده کرد. در بررسی فــــرایند تولید کالا مشاهده می شود که طی سالهای متمادی رویکرد فرایندگرا به کار رفته و به طور مستمر از زمان دوران هنری فورد، جریانهای کاری در طول خط مونتاژ روش غالب تولید کالا بوده است. بنابراین، مهم است خاطرنشان شود که رویکرد فرایندی در طراحی سازمان، به کارگیــری رویه های تولید در عمل و اجرا نیست. باوجود این، تعداد زیادی از محققان و دانشمندان این رویکرد را پذیرفته اند. وقتی که به نحوه سازماندهی تولید کالا نگریسته می شـــود، علی رغم رویکرد فرایندی، فرایندها به منظور کنار هم قراردادن قابلیتهای وظیفه ای متعدد، طراحی شده است. به منظور اداره کردن جنبـــه های تعامل بین عناصر فرایند، تمرکز بر عدم وابستگی بوده که این امر از طریق یکپارچه کردن، نهادینه شده است.
از اواسط دهه 1980 ایده جدیدی در مورد فرایندهای تولید به وجود آمده که بخشی از آن از افزایش انطباق با مدیریت کیفیت فراگیر و بخشــی از آن از طریق تلاش برای کاهش هزینه ها ناشی شده است. در اواسط دهه 1980و 1990 تغییرات روزافزون و پرشتاب محیطی، تاثیر قابل ملاحظه ای بر شیوه های اداره و مدیریت سازمانهای بازرگانی داشته است.

به منظور فائق آمدن بر محدودیتهای اشکال موجود سازمانی، نگرشهای جدید معتددی به منظور سازماندهی سازمانها ارائه شده است. راکارت و شورت (1991) سازمانهای شبکه ای را به عنوان یک راه حل ممکن برای این مسئله مطرح کرده اند. نظر مشابهی توسط بوش و فرومن در سال 1991 ارائه شده است. آنها مدل سنتی ارتباط از بالا به پایین را همانند جریان توالی فعالیتهای وظیفه ای، مورد انتقاد قرار داده و در مقابل، مدلی برای یک سازمان شبکه ای سازگار ارائه کرده اند. باوجود این، هیچ کدام از پیشنهادها به اشکال سازمانی خاصی که برای تحقق سازمانهای شبکه ای لازم است، اشاره نمی کنند. هدف این مقاله ارائه یک مدل مفهومی برای طراحی سازمان براساس فرایندها به عنوان واحدهای اساسی سازمانی است.
تجزیه و تحلیل فرایندها و طراحی ساختارها
اکثر مفاهیم متداول تغییر از قبیل مهندسی مجدد فرایندها و مدیریت زمان، ادعا می کنند که به جای ساختار، بر فرایندهای سازمانی تمرکز دارند. این ادعا که این مفاهیم در سطح مفهومی، براساس فرایندها هستند، تا حدودی درست است. اما، هنگامی که به نتــــایج پروژه های بهبود فرایند نگریسته می شود، اغلب می توان به این نتیجه رسید که اشکال سازمانی طراحی شده، هنوز هم از اجزای ساختاری تشکیل شده است. این تفاوت بین مراحل تجزیه و تحلیل و طراحی مجـــــدد می تواند به عنوان یک مانع اصلی برای اجرای موفقیت آمیز اشکال سازمانی باشد که کاملا براساس فرایندهای کسب و کار هستند. در پروژه های تغییر فرایندگرا، معیارهای متعددی چون حذف سطوح سلسله مراتب سازمانی، ایجاد تیم های توانمند و گسترش حیطه مسئولیت، برای مدیران وجود دارد. این معیارها مبتنی بر این فرض هستند که مدیریت فرایند، نیاز به ساختارهای پایدار و باثبات دارد. به عقیده نویسنده مدیریت فرایند مزیتهای مهمی را برای چشم پوشی از اجزای ساختاری سازمانها دارد و عمدتا بر روی فرایندهایی تمرکز می کند که باید انجام شود. این دیدگاه توجه بیشتر به بازده سازمانی و ابزارهای رسیدن به آن را به جای توجه به خود سازمان، میسر می سازد و تحقق آن مستلزم تغییرات عمده ای در شیوه طراحی سازمانها، تقسیم کار، سیستم های پاداش، کنترل وغیره است.

بررسیهای مفهومی
به منظور فائق آمدن بر نقاط ضعف تمرکز بر ساختار به جای طراحی فرایند، ضروری است تمایز مشخصی میان دو عنصر فرعی سازمانها قائل شد. اریش کوسیول ((ERICHKOSIOL))1962 اقتصاددان آلمانی، بین ساختار و سازمان کاری تمایز قائل شده است. اگرچه کوسیول این تمایز را به عنوان یک ترفند علمی به منظور کاهش پیچیدگی تجسم سازمانها مورد توجه قرار داده است، لیکن مقیاس و ابزار مفیدی برای بررسی اجزای متفاوت سازمانهاست.
شکل شماره یک جریان کار یک سندرا طبق مقررات و رویه های ساختارهای سازمانی رسمی و فرایند کار به ترتیب تشریح می کند.
همان طوری که در شکل شمــــاره یک می توان دریافت، تعداد تعاملات در ساختارهای سلسله مراتبی و قوانین و مقررات مربوط به سرپرستی – زیردستی به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از تعاملات واقعی است. از دیدگاه فرایندی، هدف از طراحی سازمان، تمرکز بر کار عملی است. بنابراین، میزان کار نظارت و سرپرستی کاهش می یابد.

به عنوان مثال، داونپورت (1993) و گروه گارتنر (1993) در سمینارها و ادبیات اخیر مدیریت تغییر، فرایندهای سازمانی را به عنوان مجموعه ای از فعالیتهای به هم پیوسته و متوالی (زنجیره ای)، که بر روی ساختار وظیفه ای فعلی قرار می گیرد، تشریح کرده اند.

البته می توان فراتر از این رفت و یک مدل فرضی ارائه کرد که در آن سازمانها تنها براساس فرایندهای سازمانی طراحی می شوند. این موضوع، مستلزم رهاکردن بیشتر دلالتها و الزامات مربوط به سازمانها، چگونگی مدیریت آنها، نقش و رفتار سازمانی اعضاء و غیره است که دیگر قابل کاربرد نخواهد بود. به منظور بررسیهای بیشتر، ابتدا باید بعضی مفروضات اساسی درباره سازمانها را که به طور مفهومی با اصطلاحات فرایندی بیان شده، تعریف کرد.
به جای تعریف سازمانها به طور وظیفه ای و تقسیم آنها در داخل بخشها، واحدهای کسب و کار یا تیمها، آنها می توانند به طور مفهومی به عنوان شبکه هایی از فرایندها تعریف شوند. این دیدگاه، تغییر تمرکز از سازمان به عنوان یک پدیده نهادی به اهداف و فعالیتها و ابزارهای ضروری برای رسیدن به آن اهداف را ممکن می سازد. شناخت فعالیتها و یکپارچه سازی آنها در داخل فرایندها، روابط بین آنها و ستاده براساس ماموریت سازمان و اهداف فرایند به جای فراهم کردن یک چارچوب وظیفه ای، وظیفه اصلی توسعه سازمانی می شود. در نتیجه این تغییر تمرکز به طور موقت ساختار سازمانی براساس فرایندهای واقعی مبتنی بر عملکرد، شکل می گیرد.
فرایندها، دیالکتیک هستند: با به کارگیری رویکـــرد دیالکتیک در فرایندهای سازمانی، می توان بر محدودشدن مفهوم فرایندها به عنوان توالی هایی از فعالیتهای وظیفه ای غلبه کرد.به این معنی که داشتن توالی مانند نقطه آغاز و پایان از قبل تعریف شده در فرایند برای فرایندها و یکپارچه سازی آنها در مرحله اولیه طراحی سازمانی، یادگیری سازمانی و تعالی فرایند را بهبود می بخشد. این ایده، دامنه گسترده و وسیعی از مفروضات مفهومی درباره رفتار سازمانی، یادگیری فردی و سازمانی را در بر می گیرد.
فرایندها سلسله مراتبی هستند: اگرچه پیچیدگی منبع اصلی کاهش مدیریت پذیری در سازمان به حساب می آید. مکتب تحلیلی به وسیله هربرت سایمون، عمدتا به منظور فراهم ساختن ابزارهایی برای کاهش پیچیدگی و گسترش چشم انداز، استقلال و مدیریت پذیری ارائه شده است. این امر از طریق تجزیه سازمانی انجام شده است، بدین معنی که سازمان به مجموعه وظایف فرعی تقسیم شده و هرکدام از آنها برای تحقق اهداف به وظیفه اصلی شان کمک می کنند. همان اصول زمانی که سازمانها به عنوان فرایندها مدنظر هستند، می تواند به کار برده شود که این فرایندها به فرایندهای فرعی تجزیه می شوند، تااینکه سطح مطلوبی از پیچیدگی برای بقا و ماندگاری به دست آید. (همان طور که به وسیله "امری" (EMERY) در سال 1996 برای سازمانهای وظیفه ای تشریح شده است).
فرایندها به هم پیوسته و یکپارچه هستند: همانگونه که فرایندها می توانند مجموعه ای از فرایندهای فرعی مرتبط به هم در نظر گرفته شوند (با درنظر گرفتن این پیش فرض که، فرایندها دارای اهداف مشترکی هستند)، آنها ممکن است در درون یک یا چندین فرایند اصلی نیز با هم یکپارچه شده باشند.
یکپارچگی فرایند به ما اجازه می دهد سازمان را مجموعه ای از فرایندها به عنوان یک کل به جای بخشهــایی که در کنار هم قرار گرفته اند، تصور کنیم. از این رو مشارکت بین عناصر و اجزای به هم پیــــوسته بهبود پیدا می کند. همچنانکه، حوزه مدیـــریت فرایند، به جای تمرکز بر ایجاد ستاده های وظیفه ای، موضوع تعاملات را به عنوان یک عامل مهم و حیاتی شامل می شود.

بحث
باتوجه به مطالب پیش گفته، بررسی فرایندها، نه تنها در نگرش به فرایندها به عنوان جریانهای به هم پیوسته و مستقیمی که از مرزهای وظیفه ای مختلف عبور می کند تاثیر می گذارد، بلکه دانش و معرفت معمول مربوط به مافوق و زیردست، سیستم های پاداش، همزمانی فعالیتها و غیره… را نیز به چالش خواهد طلبید. در بررسیها، به ابعاد ذیل، توجه بیشتری خواهد شد.
مافوق – زیردست؛
گروههای شایسته؛
تعیین شغل (انتصاب شغلی)؛
رشد و تکامل فرایند؛
سیستم های پاداش؛
سازگاری هدف.
مافوق – زیردست: معمولاً اختیار، سرپرستی و زیردستی جزء عوامل تعیین کننده برای توصیف ساختارهای سازمانی هستند. سازمانهای سلسله مراتبی از این اصل طراحی ناشی می شوند که در آن، مبنا و اساس، تجزیه سازمان به فعالیتهای وظیفه ای مشابه به جای فرایندهای دارای ارزش افزوده است که اغلب به استقلال بخشی و ایجاد بازده وظیفه ای منجر می گردد.
بنابراین، ساختار به سمت خود هدفی گرایش پیدا می کند. مانند یک موسسه ای که تاکید اصلی اش بر حفظ وضعیت فعلی ساختارهای مبتنی بر قدرت و کنترل است. در درون این سازمانها، پیشرفت شغلی کارکنان سازمان از طریق پست رسمی فرد در سلسله مراتب سازمانی تعیین می شود نه براساس تاثیر افراد در ایجاد ارزش افزوده، مهارتها و تعهد به محقق شدن اهداف. علاوه بر این، ارتقا یک طرفه است، یعنی از پایین با بالاست.
همان طوری که، در اصل پیتر تشریح شده است، این امر ممکن است به ارتقای فرد تا سطح بی کفایتی منجر شود. بدین معنی، که یک شخص در سطوح سلسله مراتب سازمانی تا سطحی ارتقا می یابد که انجام فعالیتها و وظایف خارج از توانائیهای اوست.
انتصاب شغلی: به منظور اجتناب از نهادینه شدن روابط ساختـــاری موجود در سازمان به نظر می رسد انتصاب موقت افراد در فرایندها، رویکردی عملی باشد، چرا که تمرکز بر عملکرد فرایند به جای پست های وظیفه ای. سازمان را در وضعیت تغییر دائمی و تکوین ساختار نگه می دارد، یعنی اینکه تصویر شبکه فرایند در یک نقطه زمانی خاص، به طور دائم برمبنای ارزشیابی مستمر و مجدد فرایندهایی که به تحقق اهداف سازمانی کمک می کنند و تعالی فرایند براساس یادگیری سازمانی فزاینده، تغییر می کند.
هرچند رویکرد فرایندی به سازمانها، ساختار رسمی را نادیده می گیرد، اما نیاز به هماهنگی در درون یک فرایند همانند تعامل بین فرایندها، همچنان باقی می ماند.
باوجود این، این اختیار به طور رسمی براساس حیطه نظارت تعیین نمی شود، بلکه براساس پستی است که به طور موقتی در درون فرایند سازمانی تعیین شده است. این پست ها برای افراد براساس نیمرخ مهارتهای شخصی، توانائیهـــا و تعهد به اهداف فراینـــد تعیین می شوند. با تعیین موقت پستها برای افراد در درون فرایندها، ارزیابی مستمر عملکرد، براساس عملکرد مورد نیاز فرایند، میســــر می شود.
ممکن است فرد تعیین شده برای پست واجد شرایط باشد یا نباشد. از آنجایی که این انتصابها موقتی هستند و به وسیله چرخه زمانی فرایندها تعیین می شوند، مسلم است که پست ها از قبل به وسیله افرادی که صلاحیت و شایستگی برای یک دوره زمانی پیش بینی نشده را ندارند، اشغال نمی شوند. این امر پدیده مشترکی است در ارتقای تدریجی (پیوسته و مداوم) افرادی که انتظاراتی را که از آنها وجود دارد برآورده نمی کنند، با انتخابهای موقتی، این مشکل از بین می رود. افرادی که قادر یا مایل به برآوردن نیازهای مربوط به پستشان نیستند، به دلیل رقابت بین نیازهای فرایند و نیمرخ مهارت افراد برای پستهایی که بالاتر از توانایی آنها است، انتخاب نمی شوند.
سیستم های پاداش و نیمرخ مهارتی: به منظور اطمینان از شایستگی افرادی که به پست های فرایند انتصاب شده اند، نیمرخ مهارت فرد باید متناسب با شایستگیها و صلاحیتهای لازم برای آن پست در داخل فرایند باشد. هرچند که ممکن است مطلوب باشد، اجازه داده شود افرادی با توانائیهای بالقوه برای پست هایی انتخاب شوند که بالاتر از شایستگیهای فعلی آنهاست. از این رو، توسعه شایستگی و مهارت افراد یک الزام ضروری برای یکپارچه کردن یادگیری سازمانی و بهبود مستمر عملکرد فرایند است. به خاطر ماهیت موقتی پست ها، سیستم های مرسوم و معمول پاداش، قابل استفاده نیستند. در مقابل، دو گزینه برای انتخاب وجود دارد: یا افراد می توانند براساس مدت زمان عضویت سازمانی شان (سابقه خدمت) و یا براساس پست های موقتی که آنها در حال حاضر در فرایند دارند، پاداش بگیرند. در هر صورت، گزینه اول اشاره می کند که تجربه و شایستگی موضوعی مربوط به سن است و به طور خودکار افزایش می یابد، از این رو، در کارکنان هیچ انگیزه ای برای کسب دانش و بالابردن شایستگی وجود ندارد. در حالی که، یک عامل ضدانگیزشی برای توسعه مستمر شایستگی است که لازمه محیطهای پویاست. زیرا پاداشها می بایست با مسئولیتهای کارکنان و تعهدشان به اهداف سازمانی مرتبط باشند. طبیعی است که ساختار پاداش باید براساس انتصابهای فعلی باشد. این ممکن است به یک ساختار پاداشی منجر شود که در آن یک پاداش پایه ای برای همه کارکنان در نظر گرفته می شود، اما توزیع همه پاداشهای اضافی باید براساس پست هایی صورت گیرد که در درون فرایند وجود دارد. با توسعه مستمر شایستگی، ممکن است در داخل شبکه فرایند اجازه داده شود، فرد به پست های بالاتر از پست های همتراز دست یابد.
یک رویکــــرد روش شناسی در مورد رتبه بندی کارکنان، به وسیله نادلر و گریستن (1992) ارائه شده است. این نظریه از 13 مرحله تشکیل شده است که از شناسایی یک شغل یا گروه مشاغل شـــــروع می شود و علی رغم اینکه در اصل برای کارکنان اجرایی به وجود آمده، به نظر می رسد. برای تطبیق مهارت فرد با نیازهای شغلی، یک رویکرد عملی باشد.
گروههای شایسته: از آنجایی که اعضای سازمانی به واحدهای سازمانی از پیش تعریف شده تعلق ندارند و فرایندهای اجراشده تا اندازه ای که به موجودیت آنها مربوط می شود، در داخل سازمان پایدار نیستند، باید اشکال سازمانی جدیدی به وجود بیایند تا عضویت سازمانی را تعریف کنند. به نظر می رسد به کارگیری گروههای شایسته برای این امر مناسب باشد. در واقع، خزانه های شایستگی، همه اعضای سازمانی را در بر می گیرد و برای آموزش و پرورش کارکنان به عنوان یک واحد مهم و اساسی استفاده می شود.
این موضوع مفهوم سازمان را به عنوان نهادی دربر می گیـرد که به طور آگاهانه همقطار مدار است. جایی که مافوق و زیردست بودن از طریق پست واقعی داخل فرایند که فرد اخیرا به آن انتصاب شده تعیین می شود. در واقع با تعلق افراد به گروه (خزانه)، افراد به طور موقتی به پست های فرایند منصوب می شوند و پس از اتمام ماموریت شان به گروه (خزانه) بر می گردند. در حالی که نیاز به استمرار در تصمیم گیری استراتژیک ، تعریف خط مشی و غیره وجود دارد.
باوجود این، این موضوع برای همه اعضای سازمان قابل اجرا نیست. گروه کوچکی از اعضای ستاد اجرایی عالی سازمان، به منظور اطمینان از شرایط لازم برای استمرار چرخه فوق باید کنار گذاشته شوند.
رشد و تکامل فرایند: سازمانهای زیادی برای کاهش مدت زمان ارائه محصول به بازار، مشغول توسعه و بهبود تولید بااستفاده از به کارگیری مهندسی همزمان به عنوان ابزاری برای کاهش مراحل انتظار موجودیتهای وابسته به هم در درون سازمان و یکپارچه کردن فعالیتهای سازمان در راستای زنجیره ارزش افزوده شرکت، در تلاش هستند.
این یکپارچگی که به وسیله لارش و لارنس در سال 1967 بیان شده، فرصتهایی را برای کاهش زمان مورد نیاز از طراحی تا توزیع محصول، بهبود کیفیت باتوجه به انطباق آن با نیازهای مشتری و کاهش هزینه را فــــراهم می کند. اگرچه این مفهوم، در اصل در مورد یکپارچگی وظیفه ای بیان شده است، به نظــر می رسد در مورد سازمانهای فرایندی هم قابل استفاده باشد.
بامدنظر قراردادن نیازها، ظرفیتها و نتایج تعامل فرایندها در بررسی مجدد آنها به شکل مستدل فرایندهای توسعه ای تکراری می تواند حذف شود.
این موضوع در عمل می تواند از طریق تعریف علایم تعامل و تبادل محقق شود. به عبارت دیگر، در مواقعی که ستاده های فرایندهای مقدماتی به فرایندهای وابسته منتقل می شود. بنابراین مبنایی را برای فعالیتهای مرحله اولیه خودشان فراهم می سازد و از این طریق نیاز به محقق شدن ستاده نهایی قبل از انتقال آنها به فرایند بعدی را کاهش می دهد.
ستاده یک فرایند فرعی به طور متوالی در داخل ستاده فرایندهای وابسته ادغام می شود تا اینکه به عنوان بخشی از ستاده فرایند اصلی در می آید. چون این نتایج اولیه به سرعت در سراسر کل شبکه فرایند گسترده می شود، نمونه اولیه ستاده نهایی فرایند اصلی می تواند سریعتر به دست آید. در صورتی که نمونه اولیه و اصلی ستاده فرایند اصلی با نیازها و الزامات مشتریان هماهنگ بوده ودر طول بهبودهای بعدی فرایند، این سازگاری به خوبی حفظ شود.
این مفهوم می تواند به عنوان تکامل دیالکتیک فرایند مورد بررسی قرار گیرد و با مفهوم توسعه تدریجی سیستم که در مهندسی نرم افزار به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد، قابل مقایسه است. با وجود این، یک تفاوت اساسی با آن دارد. در حالی که توسعه تدریجی به صورت بخش بخشی (سلولی) است، بدین معنی گروههای سیستم در سراسر فرایند ایجاد و توزیع شده اند، نگرش تکاملی نتایج اولیه را در توسعه همه جانبه فرایند به عنوان مبنایی برای مشارکت و سازگاری بیشتر به کار می برد.
سازگاری هدف: جنبه دیگری که هنوز در مورد آن بحث نشده است، مبنایی است که براساس آن فرایندها تجزیه (از هم جدا) و به ترتیب یکپارچه شده اند. در سازمانهای سلسله مراتبی، تشابه وظایف عامل تعیین کننده است. اما به نظر نمی رسد این اصول در یک سازمان فرایندی قابل استفاده باشد. زیرا فعالیتهای متنوعی در داخل فرایند انجام می شود. به نظر می رسد استفاده از سازگاری هدف به عنوان عامل تعیین کننده، روش عملی تری برای تجزیه و یکپارچه سازی در سازمان فرایندی (فرایندگرا) باشد. بدین معنی که فرایندها براساس ظرفیت و توانایی شان برای تحقق اهداف با یکدیگر مرتبط می شوند. براساس ویژگیها و خصوصیات فرایندهای مورد نظر، این اهداف ممکن است از لحاظ ماهیت هم کیفی باشد و هم کمی. این موضوع می تواند از طریق بررسی اهداف کیفی فروش – خدمت و فرایند ارتباط با مشتری تشریح شود:
هدف فروش : ارائه محصول، راه حلی برای مشکلات مشتریان است. این امر می تواند از طریق ایجاد و حفظ روابط نزدیک و صمیمی با مشتریان موجود و بالقوه محقق شود. زیرا بدین وسیله شرکت علاقه و توجه خود را به مشکلات مشتریان نشان می دهد.
هدف خدمت: از طریق ارتباط نزدیک و صمیمی با مشتری می توان یک خدمت عالی فراهم کرد. زیرا با آگاهی از موقعیت و وضعیت ویژه مشتریان می توان به سرعت به نیازهای خدمتی آنها پاسخ داد.
هدف ارتباط با مشتری: حفظ روابط نزدیک و صمیمی با مشتریان.
مسلم است که هر دو فرایند خدمت و فروش به روابط خوب با مشتری بستگی دارد. هدف فرایند ارتباط با مشتری، به نوبه خود زیرمجموعه ای از اهداف دو فرایند دیگر است.
وقتی که سلسله مـــــراتب فرایند را تجزیه می کنیم، بدین معنی است که نگرش از بالا به پایین داریم.
بنابراین، فرایند ارتباط با مشتری از نظر دو فرایند اصلی یک فرایند فرعی به حساب می آید. در حالی که تجزیه و تحلیل یکپارچگی فرایند ارتباط با مشتری را یک فرایند ادغام شده در داخل دو فرایند اصلی نشان می دهد.
این موضوع می تواند به عنوان یک بازی مجموع صفر(ZERO-SUM) مورد توجه قرار گیرد. زیرا تعداد روابط ایجاد شده به وسیله تجزیه و یکپارچگی برابر خواهد شد. باوجود این داشتن یک نگرش از یک فرایند مفرد و ویژه، نتایج به نتیجه گیری متفاوتی منجر خواهد شد. هر دو فرایند اصلی درصدد به حداکثررساندن عملکرد خود هستند. به این معنی که منابع ارتباط با مشتری به شیوه ای به کار برده می شود که تحقق اهدافشان را به حداکثر برساند. در حالی که، تعامل با مشتری باید فعالیتهایش با آن دو فرایند اصلی هماهنگ باشد، به گونه ای که منافع فعالیتهایشان بین فرایندهایی که به تحقق اهداف کمک می کنند، تسهیم شود.
تفاوت بین آن دو دیدگاه در شکل 2 برای افزایش عملی شدن دو فرایند اصلی، بیان شده است. باید توافقی برای برآورده کردن انتظارات متقابل بخشهایی که با یکدیگــــر مشارکت می کنند، وجود داشته باشد.

نتیجه گیری
در این مقاله چشم اندازی از سازمانی ارائه گردید که به جای ساختارهای سلسلـه مراتبی بــه طور مفهومی براساس فرایندها هستند. جنبه های مختلف یک چنین سازمانی و تاثیر آن بر طراحی سازمان مورد بحث قرار گرفت.
باوجود این، موضوعهای مختلف و متعددی به خاطر پیچیدگی موضوع و فقدان تئوری مانند بررسیهای تجربی، باید نادیده گرفته می شد. مطالعات تئوریک این مقاله نشان می دهد که باید تحقیق بیشتری انجام شده و تجربه بیشتری کسب شود.

تعریف روابط بین الملل : گذشته و حال
جامعه بین المللی امروزه زاده تحول جوامع بین المللی قرون پیشین است که هر یک با دگرگونی هایی که می یافت جانشین دیگری می شد . هر چند در جوامع پیشین نیز اقوام و ملل با یکدیگر ارتباطاتی داشته ولی چند و چون این روابط و هدف از ایجاد آنها بسیار ساده تر و محدودتر از امروز بود . از این رو مطالعه جامعه بین المللی در قرون گذشته اهمیت چندانی نداشت و دانشمندان و کشور داران بیشتر به امور داخلی که به چشم آنها از اولویت بیشتری برخوردار بود می پرداختند .
این وضع با توجه به نبود وسایل ارتباطی کافی و در نتیجه محدود بودن ارتباط بین اقوام و ملل کاملا قابل فهم است . گذشته از این همت نویسندگان اولیه نیز بیشتر معطوف به ارائه طرق مملکت داری به شهریاران و کشورداران بود تا تحلیل روابط بین اقوام و ملل به هر حال با پیشرفت وسایل ارتباطی به همان نسبتی که برقراری ارتباط میان اقوام و ملل آسان شد بر اهمیت روابط بین الملل نیز افزوده گردید . اما پیدایش و گسترش ناسیونالیسم ظهور ایدئولوژی ها یا نظام های عقیدتی- سیاسی و اقتصادی گوناگون ، استقلال مستعمرات در آسیا ، آفریقا و خاورمیانه " کوچک شدن دنیا " به علت پیشرفت فوق العاده وسایل
ارتباطی ، اختراع جنگ افزارهای هسته ای ، تعدد و تنوع سازمان های بین المللی و منطقه ای و سرانجام توسعه جنگ سرد ، بنیان پیشین روابط بین الملل را دگرگون و اتخاذ روش های تازه ای را ایجاب کرد و نیز مباحث تازه ای را در مطالعه روابط بین الملل گشود .
– رشته روابط بین الملل عبارت از مطالعه عوامل و افعالی است که بر سیاست خارجی و قدرت واحدهای سیاسی جهان تاثیر می گذارند .
کشور در بازی قدرت بین المللی
شناسایی ساختارهای متنوعی از بازیگران و ساختار پویش های گوناگون بین المللی ، طبقه بندی انواع بازیگران و چگونگی درگیر شدن بازیگر ملی با نظام بین المللی برای این بود که دولتمردان کشور قواعد بازی را بدانند و به آن عمل کنند . عرصه بین الملل صحنه بازی قدرت برای فراهم کردن تامین امنیت ملی است این امنیت به دو دسته وجودی و رفاهی تقسیم می شوند . دولت ملی به عنوان کارخانه ای محسوب می شود که کارکرد آن تولید قدرت برای رفع تهدیدات امنیتی است در قالب علل چهار گانه ارسطویی می توان چگونگی مشارکت دولت ملی در بازی قدرت را به شرح زیر بیان کرد :
علت غایی و کارکرد دولت ، تامین پایدار امنیت ملی ، امنیت شهروندان خود دو شاخه نهادی و فردی دارد : در سطح نظام سیاسی : استقلال ملی در سطح شهروندان : آزادی و رفاه .
علت صوری : تبدیل شدن به قدرت فائقه در همه زمینه های نظامی ، اقتصادی ، تکنولوژی و فرهنگ .
علت فاعلی : مدیران کشور مدیریت قدرت و مردم تولید قدرت .
علت مادی : بهره گیری از منابع مختلف از جمله منابع خام ، سرمایه ها و به ویژه نیروی کار و مدیریت کارآمد و خلاق در دو عرصه داخلی و خارجی .
لازم به ذکر است که به مقتضای فلسفه عمومی جامعه ، نگرش های مختلفی نسبت به تعامل دولت ملی با آن نهادها وجود دارد مثلا از دیدگاه مسلمانان اسلام فلسفه عمومی و عام جامعه است که بر همه جلوه های زندگی مشمولیت داوطلبانه و نه مکروهانه دارد و دولت جایگاه فلسفه سیاسی و خاص جامعه است بنابراین فلسفه عام بر فلسفه خاص
مسئولیت دارد . مکه و آیات مکی برای مسلمانان سر منشا فلسفه عام است که مرزش انسانی و حاوی آحاد امت اسلامی است و نه ارضی ، به عکس مدینه سرمنشا دولت است این دولت با پیمان بین مردم مدینه ( اعم از مسلمانان و غیر مسلمان برای تامین امنیت امضا می شود ) .
در اروپا از سال 1648 و به استناد دریافت های ماکیاول دریافته شد که واحد خاصی برای تامین امنیت باید ایجاد شود . ماکیاول تاسیس آن را به عهده شهریار گذاشت بدون آنکه نامی برای آن حک کند . هابز علاوه بر تاکید بر یافته ماکیاول مبنی بر اینکه کارکرد دولت تامین امنیت از طریق قدرت است . نام آن را لویاتان گذاشت تا تجلی قدرت باشد از آن زمان دولت های اروپایی و سپس دیگر جوامع غیر غربی تمایز این نهاد در را با دیگر نهادها فهمیدند سعی نمودند قواعد بازی این نهاد را در زمین بازی بین المللی یاد گرفته و به کار برند .
چنین شد که دولت های مزبور با ایجاد دموکراسی سعی کردند تفرقه و نفاق درونی را به وفاق ملی تبدیل کنند . پس از آن تلاش نمودند با مدرنیزاسیون و توسعه همه نیروهای جوامع خود را برای دستیابی به منزلت پیشوایی دولت های دیگر و قدرت فائقه بسیج کنند تصور کنید اگر ایرانیان سراسر دنیا با ثروت حدود دویست میلیاردی که به قیمت 1999 دارند و تخصص بالای خود به ایران برگردند . این سرمایه عظیم و این خیل متخصصین همراه با همتایان سرمایه دار و متخصص داخلی چنانکه به وفاق فعلی برسند و به توسعه ملی متعهد شوند به احتمال زیاد سرنوشت ایران را به طریق دیگری رقم خواهد زد . با عنایت به اینکه برای گرفتن تخصصی بالا در خارج از کشور حداقل به یک میلیون دلار هزینه نیاز است و با توجه به اینکه برای ایجاد هر شغل صنعتی برای هر نفر حداقل به پنج میلیون تومان ( حدود پنج هزار دلار ) سرمایه لازم است آنگاه در می یابیم که چگونه فرصت ها هنوز هم از بین می روند . این در حالی است که کشورهای دیگر از جمله قدرت فائقه آمریکا از این نیروی مالی و تخصصی با چه بهره هایی را برده و از آن جهت به تمکین واداشتن دیگران از جمله ایران و اعتلای قدرت و امنیت خود چه ماهرانه استفاده می کند .
رهبران کشورها در می یابند که باید با هرگونه استراتژی تفرقه و معاوضه داخلی مقابله و
آن را به وفاق ملی تبدیل کنند با ایجاد دموکراسی و بهره گیری از رهنمودهای اعتقاد مشترک مذهبی ، نیروها را بسیج کرده و برای غلبه بر تهدیدات امنیتی آمادگی پیدا کنیم . در عرصه بین المللی نیز می توان با اعمال استراتژی حساب شده محیطی سازگار برای پیشبرد این اهداف فراهم کرد . تحقق این اهداف هم به همت ، هم به مدیریت و هم توانایی تخصصی برای به اجرا در آوردن اهداف نیاز دارد .

آشنایی با وظایف فرمانداری شهرستان خمین
هدف کلی وزارت کشور هماهنگ ساختن فعالیت ها ی دولتی در سراسر کشور و تعمیم دوموکراسی و حفظ نظم و امنیت عمومی و فراهم نمودن موجباتی است که اجرای سیاست عمومی دولت را امکانپذیر می سازد
بالطبع استانداریها و فرمانداریها نیز در استانها و شهرستانهامجری سایت های دولت در حوزه ماموریت می باشد.
وظائف و مسوولیتهای فرماندار
ابعاد سیاسی
– تبیین و ترویج سیاستهای عمومی دولت ( روشنگری )
– فراهم آوردن موجبات اجرای طرحها و سیاستهای عام امنیتی وانتظامی، مصوبات مراجع قانونی و دستورالعملها.
– تعامل با نماینده مجلس درزمینه امور سیاسی .
– تعامل با جریانات و گروههای سیاسی شهرستان.
– بینش سیاسی فرماندار ، معاون و بخشدار ( فهم ودرک واندیشه سیاسی)
– جو سیاسی شهرستان ( شناخت کافی ازمنطقه ماموریتی)
– تعامل با شوراها درزمینه امور سیاسی .
– عدم گرایش به جناح های قدرت درمنطقه و حفظ توازن سیاسی ( سوابق سالم سیاسی)
– میزان شناخت و قدرت تحلیل اوضاع سیاسی منطقه .
– تدوین استراتژی سیاسی منطقه.
– مراقبت دقیق ازاوضاع سیاسی محل ماموریت و انجام تصمیمات لازم براساس قوانین ومقررات مربوط.
– میزان تعهد و پایبندی به اصول وشعارهای مطرح شده از سوی دولت خدمتگزار.
– همکاری و اهتمام با نهادهای مدنی، Nero ها و انجمنهای علمی و فرهنگی.
– رسیدگی و اهتمام به امور جوانان .
– توجه به شایسته سالاری و رفع تبعیض های حزبی ومصلحتی دراین خصوص .
ابعاد اجتماعی، فرهنگی و مذهبی
– مردمداری و تعامل با اقشار مختلف جامعه ( جوانان – بانوان – اقلیت های قومی و مذهبی و …)
– تعامل با نیروهای ارزشی
– جلسات شورای اجتماعی، فرهنگی، آموزش و پرورش شهرستان و بخش
– مسائل بانوان ( توجه به نقش و جایگاه کمیسیون بانوان و … )
– تعامل با مراکز فرهنگی ، آموزش و دانشگاهی ( ارتباط ، توسعه و گسترش )
– نحوه برگزاری انتخابات ( مجلس، شوراهای اسلامی ، خبرگان ریاست جمهوری و) … – ستادهای احیاء امر به معروف و نهی ازمنکر.
– توجه به ورزش و اوقات فراغت .
– توجه به تحکیم و تعظیم شعائر اسلامی ( توجه به متدینین ، کانونهای قرآن مساجد، بهاء دادن به نیروهای ارزشی )
– شئونات رفتاری واخلاقی ( تعامل با ارباب رجوع
– تعامل با شوراها: درزمینه اجتماعی و فرهنگی
– تعامل با روحانیت وائمه جمعه و جماعات مساجد شهرستان.
– مراقبت کلی دربهبود و پیشرفت امورآموزشی ، اجتماعی ، اقتصادی و بهداشت حوزه شهرستان
ابعاد امنیتی
– برگزاری جلسات شورای تامین ( سطح جلسات، تعداد جلسات، پیگیری مصوبات و … )
– برگزاری جلسات کمیسیون کارگری ( سطح جلسات ، تعداد جلسات، پیگیری مصوبات و … )
– تعامل با اعضای شورای تامین ( نظامی- انتظامی – اطلاعاتی)
– تعامل با دستگاه قضایی ( ارتباط دوستانه همراه با حسن سلوک با مقامات قضائی راهگشای بسیاری ازمشکلات خواهد بود و بهیچ عنوان نباید ازآن غفلت کرد)
– تدوین استراتژی منطقه .
– تعامل با شوراهای اسلامی درزمینه امور امنیتی .
– تعامل با نماینده مجلس درزمینه امور امنیتی .
– هماهنگی دربرقراری حفظ نظم و امنیت عمومی ازطریق نیروهای انتظامی با استفاده از همکاری سپاه پاسداران برابر دستورالعمل
– نظارت درامور جمعیتها و احزاب وجلوگیری ازفعالیتهای مضر وخلاف قانون.
– میزان شناخت و مطالعه درقوانین و مقررات و دستورالعملهای امنیتی و …
– توان تامین امنیت درمقاطع حساس مثل انتخابات، نارضایتی های اجتماعی و بروز بحران و اغتشاشات .
ابعاد مدیریت و اداری
– شورای اداری شهرستان ( تعداد جلسات، سطح جلسات، پیگیری مصوبات و… )
– تشکیل شوراهای قانونی ( تامین- اداری- آموزش و پرورش- کشاورزی- بهداشت و … )
– نظارت وهماهنگی
– وضعیت تشکیلات وچارت سازمانی فرمانداری و بخشداریهای تابعه
– سامان اداری فرمانداری، بخشداریها و واحدهای ذیربط.
– تعامل بین فرماندار، معاون فرماندار و بخشداران تابعه.
– تعامل با شوراها درزمینه امورساماندهی ( تشکیل- مساعدت- نظارت)
– قدرت توانایی درایجاد ارتباط بین مردم ومسئولین
– هماهنگ ساختن ارگانهای اداری، اجرائی ونهادهای انقلاب اسلامی دراجرای سیاست عمومی دولت.
– انجام سرکشی و بازدیدهای نوبه ای ازمناطق تحت مسئولیت ( بخش تابعه و ده گردشی)
– مراقبت و نظارت درانجام انتخابات مجلسی و سایر انتخابات مربوط طبق قوانین و مقررات.
– هماهنگی درانجام وظایف مربوط به امور شهرداریها و شوراهای اسلامی طبق مقررات مربوط.
ابعاد عمرانی و اقتصادی
– شورای برنامه ریزی ( تعدادجلسات، مصوبات، نقش فرماندار و بخشدار درشورا، توزیع اعتبارات پیگیری مصوبات و… )
– تدوین استراتژی عمرانی منطقه ( کوتاه مدت و بلند مدت )
– نظارت و پیگیری پروژه های عمرانی ( منطقه ای و ملی )
– میزان جذب اعتبارات تخصیص یافته.
– اجرای برنامه سوم توسعه وتمهیدات برنامه های توسعه.
– تعامل با شوراها درزمینه امور عمرانی و اقتصادی.
– تعامل با نماینده مجلس درزمینه امور عمرانی و اقتصادی.
– نظارت ومراقبت درتهیه وتنظیم واجرای برنامه ها وطرحهای عمومی و عمرانی ازطریق هماهنگ ساختن فعالیتهای ادارات ، سازمانها دولتی وغیردولتی.
– نظارت ومراقبت دربهبود وپیشرفت امورعمرانی محل ونظارت برحسن جریان طرحهای مربوط وهمچنین نحوه تقسیم اعتبارات طرحهای عمرانی با درنظر گرفتن اولویت ها .
– نظارت ومراقبت درپیشبرد امور کشاورزی، بهبود وضع کشاورزان وهمچنین گسترش اموردامداری و دامپروی و توزیع بذر و علوفه با همکاری مسئولین مربوط.
– تهیه وجمع آوری اطلاعات و آمارهای لازم درمورد استعدادهای بالقوه و باالفعل شهرستان و بخش .
– نحوه کنترل وبرخورد با ساخت و سازهای غیرمجاز.- راهبردها واثر مدیریت براوضاع عمومی.
نمونه وظائف و مسئولیتها
– جایگاه دولت و حکومت اسلامی درسطح منطقه .
– جایگاه ونقش فرماندار بعنوان نماینده عالی دولت درشهرستان.
– جایگاه ونقش بخشدار بعنوان نماینده عالی دولت دربخش .
– ساختارهای محیط اجتماعی ومجموعه مقتضیات و شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرستان .
– ریشه یابی مشکلات وایجاد تعادل درتوزیع امکانات اشتغالزایی .
– راه کارهای رویارویی با چالش ها و متغیرهای منطقه براساس ضرورت ها و ایجاد بسترهای مناسب ومطلوب جهت اجرای برنامه های اقتصادی.
– هدایت منطقه بسوی اهداف توسعه ای ودامن زدن به رشد و پویان.
– سازماندهی خطوط سیاست ها دربخش ها.
– راه کارهای کاهش بارمالی دولت.
– توجه ویژه به زیر ساخت ها وزیربناها.
– افزایش قابلیت ها وکارآیی دستگاههای دولتی.
– اجرای سیاست های کلان با استفاده ازمشارکت های بخش دولتی وغیردولتی.
– ایجاد ارتباط مستقیم و بدون واسطه با مردم.
– جلب اعتماد و رضایت عمومی .
– عدم ترک محل خدمت .
– رعایت اصل سلسله مراتب اداری.

منابع و ماخذ:
1- امینی ، رضا. روابط عمومی . تهران : دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی ، 1350.
2- سعادت ، سعید . مبانی کامپیوتر ، چاپ بیست و ششم ، موسسه فرهنگی هنری دیباگران ، تهران ، 1384.
3- عامری ، هوشنگ . اصول روابط بین الملل ، چاپ اول ، نشر آگاه ، 1370 .
4- فرقانی، محمد مهدی، تکنیک های مصاحبه، ، انتشارات کیهان، 1365.
5- قاضی زاده ، علی اکبر، چشم اندازی بر شگرهای تجربی مصاحبه ، معاونت امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1373.
6- متولی ، کاظم . روابط عمومی و تبلیغات . تهران : بهجت ، 1372.
7- محسنیان راد، مهدی ، روشهای مصاحبه هنری، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، چاپ دوم، 1377.
8- وایلز ، کیمبل . مدیریت و رهبری آموزشی ، ترجمه محمد علی طوسی ، چاپ هفتم ، مرکز آموزش مدیریت دولتی ، 1377 .