کارگاه تهویه مطبوع

کارگاه تهویه مطبوع (1)
در درس کارگاهی تهویه (1) دانشجویان آشنا می شوند با برخی از کارهای عملی در اجتماع و محیط کار باید با اصول آن آشنا و وارد باشند تا بتوانند از طریق این کارها امرار معاش و امورات زندگی خود را بگذرانند با کارهای در زیر اشاره شده آشنا شویم و آنها هرچه سریعتر یتدگرفته و به مرحله عمل می رسانیم .
1- جوشکاری با برق بر روی سطح صاف (ورق)
2- جوشکاری با برق – روی لوله و اتصال دولوله در سایزهای مختلف با هم
3- جوشکاری با گاز استیلن بر روی صفحه صاف با سیم جوش و بدون سیم جوش
4- جوشکاری با گاز استیلن روی لوله و اتصال دو لوله با سایزهای مختلف با هم
5- سیستم مکانیکی و برقی کولر آبی
6- سیستم مکانیکی و فن کوئل
7- سیستم برق
(1)جوشکاری با برق یا قوس الکتریکی : یکی از روشهای اتصال دائم قطعات به یکدیگر جوشکاری می باشد که در مقایسه با روشهای پرچکاری ارزانتر و سریعتر بوده و علاوه بر سبکی و عدم تضعیف قطعات کار (بدلیل نیاز به سوراخ در پرچکاری ) را نیز به عهده دارد . جوشکاری عبارتست از یکپارچه کردن مواد فلزی و یا مصنوعی با بکار بردن حرارت تنها جوش ذوبی و یا حرارت و فشار جوش پرسی صورت می گیرد . انواع جوشکاری ها عبارتند از جوشکاری با گاز و برق .
(2) یکی دیگر از روشهای جوش ذوبی جوشکاری با قوس الکتریکی است که در آن حرارت مورد لزوم بوسیله قوس الکتریکی تامین می گردد و قوس الکتریکی تامین می گرددو قوس الکتریکی منبع حرارتی بسیار خوبی برای جوشکاری بوده و بکمک آن می توان در زمان کوتاهی درجه حرارتی را بوجود آورد که به مقدار زیادی بالاتر از نقطه ذوب اکثر فلزاتی می باشد که معمولاً در صنعت مورد استفاده قرار می گیرند (در حدود 4 هزار درجه سانتی گراد ) از مزایای دیگر این روش می توان تمرکز حرارت در محل جوکاری ، توان بیشتر و سرعت عمل زیاد آنرا نسبت به جوس اکسی استیلن نام برد .
قوس الکتریکی در نتیجه عبور جریان الکتریسیته از یک فاصله هوایی (بین الکترودو نقطه کار ) ایجاد می گردد . برای این کار لازم است ابتدا سر الکترود کار را لمس کرده و سپس آنرا تقریباً باندازه قطرش از سطح کار بلند نمود برای تشکیل قوس الکتریکی می توان از جریان مستقیم و یا متناوب استفاده نموده .
در مواردی که از جریان مستقیم برای این منظور استفاده می شود معمولاً قطب مثبت به قطعه کار و قطب منفی به الکترود متصل می شود در این حالت درجه حرارت در قطب مثبت (قطعه کار ) در حدود 600 درجه سانتی گراد بیشتر از قطب منفی (الکترود) می باشد .
از این روش در جوشکاری قطعات ضخیم تر استفاده می شود . در جوشکاری ورقهای نازک بهتر است که قطب مثبت را به الکترود و قطب منفی را قطعه کار وصل کنند تا حوضچه مذاب کم عمق تر بوده و قطعه کار را سوراخ نکند این روش در جوشکاری فولادهای آلیاژی نیز مورد استفاده قرار می گیرد .

دستگاههای جوشکاری
جهت تشکیل قوس الکتریکی ولتاژ کم (15 تا 50 ولت ) و شدت جریان زیاد (60 تا 300 آمپر)مورد نیاز بوده و برای تامین آن لازم است که جریان برق شهر را که ولتاژ آن 220 ولت می باشد به ولتاژهای مورد لزوم تبدیل نموده وسیله تبدیل جریان ممکن است ترانسفورماتور یکسو کننده و یا یک موتور ژنراتور باشد که معمولاً بنام دستگاه جوشکاری در شکلهای متفاوت ولتاژی مختلف معرفی می شود در این میان موتور ژنراتور ها و یکسوکننده ها جریان برق مستقیم عرضه کرده و در حقیقت یک نوع مبدل نیز می باشند ولی ترانسفورماتور ها وظیفه تقلیل ولتاژ برق شهر و تامین شدت جریان مورد لزوم را برای تشکیل قوس الکتریکی را بهده دارند در تمام وسایل فوق جریان خروجی قابل تنظیم بوده و مقدار آنرا می توان بر حسب نوع کار تنظیم نمود

الکترودها :
الکترودهای جوشکاری قطعاتی هستند هادی جریان الکتریسیته که در مجاورت قوس الکتریکی ذوب شده و بعنوان سیم جوشکاری وظیفه پرکردن فضای بین قطعات (درز جوش) را بعهده دارند.
جنس الکترود ها بستگی به جنس قطعات اتصال داشته و آنها را می توان به دو گروه بدون روپوش و روپوش دار تقسیم نمود . الکترودهای بدون روپوش نیز به 3 دسته تقسیم می شوند . در موقع جوشکاری با الکترودهای تخت بدلیل تماس مستقیم مذاب با هوای محیط ، اکسیژن و ازت موجود در هوا با مذاب ترکیب شده و علاوه بر آن تولد جرقه زیاد نیز می نماید ، بکمک این الکترودها فقط می توان با جریان مستقیم جوشکاری نمود در داخل الکترودهای مغزدار مواد معدنی قرار داده اند که باعث تثبیت بهتر قوس الکتریکی گردیده و به مقدار زیادی از نفوذ اکسیژن و ازت بداخل درز جلوگیری می کند .
این درز جوش بهتری را نسبت به الکترودهای تخت عرضه کرده و از جریان متناوب می توان برای جوشکاری آنها استفاده نمود .
الکترودهای روپوش دار در سه نوع و با روپوش نارزک ، متوسط ، ضخیم تولید می کنند وظیفه کلی درپوش الکترودها یکنواخت کردن و تثبیت قوس الکتریکی تشکیل سربار ، بر روی درز جوش محافظت از تاثیر گازهای موجود در هوا بر روی مواد مذاب و جلوگیری از چسبیدن الکترودها ه کار در هنگام جوشکاری بوده و علاوه برآن می توان با افزودن فلزات معینی به آنها درصد فلز مورد نظر را در محل درز جوش تغییر داد . این نوع الکترود ها را بر حسب جنس روپوشی که دارند می توان به پنج گروه مختلف تقسیم نمود که در این مبحث لزومی به اشاره به آنها نمی بینیم .
الکترودها را با طولهای 350 تا 450 میلیمتر و در قطرهای مختلفی تولید و با بازار عرضه می کنند .

انتخاب شدت جریان :
انتخاب شدت جریان مناسب تعیین کننده عمق نفوذ جوش در سطح لبه های اتصال بوده و استحکام محل اتصال نیز به مقدار زیادی بر این عمق بستگی دارد .
شدت جریانی که برای جوشکاری تنظیم می شوند به مقدار زیادی بستگی به ضخامت قطعات اتصال و قطر الکترودها دارد .دامنه شدت جریان جوشکاری را معمولاً در روی بسته بندی الکترودها نیز درج می نمایند .

تجهیزات محل جوشکاری :
برای آنکه انجام کارهای جوشکاری بنحو صحیح و بدون آسیب دیدگی در یک کارگاه جوضکاری امکان پذیر گردد، لازم است در محل کار دارای تجهیزاتی باشد که در زیر به شرح نمونه ها از آن می پردازیم .
الف)میزکار: برای کارهای کوچک از میز جوشکاری استفاده می نمایند این میز از جنس فولاد ساختمانی بنحوی استفاده می شود که حتی الامکان جرقه ای بر روی آن باقی نماند برای آنکه دود و بخارات جوشکاری به جوشکار آسیب نرساند لازم است که آنها را از فضای اطراف محل جوشکاری دور نود . برای این منظور از دستگاههای مکنده در بالای میز کار پیش بینی می شود . محل کار جوشکاری را بایستی برای جلوگیری از آسیب به چشم دیگران بکمک دیواره های متحرکی محصور نمود .

ب)ماسم جوشکاری
از آنجائیکه در اثر قوس الکتریکی علاوه بر اشعه ماوراء قرمز که صرف ایجاد حرارت می گرددلازم است که برای محافظت چشم در مقابل اشعه نورانی و همچنین اشعه ماوراء بنفش و همچنین محافظت پوست در مقابل سوختگی از ماسک استفاده می گردد .
ماسک های جوشکاری مجهز به شیشه های تیره ای می باشند که اشعه نورانی را به اندازه لازم از خود عبور داده و مانع از عبور اشعه ماوراء بنفش می کردندماسکها را در انواع مختلفی می سازند 1- ماسک های دستی 2-ماسکهای کلاهی

ج)لباس ایمنی :
برای جلوگیری از آسیب در اثر جهیدن جرقه و همچنین جهت حفاظت پوست بدن در مقابل اشعه ماوراء بنفش لازم است که لباس کار یقه ایستاده ای در برداشته و از کلاه پیشبند – دستکش و کفش ایمنی نیز در هنگام جوشکاری استفاده گردد .

د)کابل جوشکاری :
کابلهای جوشکاری را از انواع کابلهای افشان انتخاب می کنند تا قابلیت انعطاف زیادی داشته باشند سطح مقطع این کابلها را برای جریان تا 150 آمپر به اندازه 50 میلیمتر مربع انتخاب کرده و از آنها به عنوان کابل جئشکاری و همچنین کابل اتصال آهن (بعنوان سیم دوم ) استفاده می کند در یک سر این کابل بر حسب نوع محل اتصال به دستگاه و یا فیش های برنجی سوار کرده و در سر دیگر یکی از آنها انبر جوشکاری و در سر کابل دوم گره ای جهت اتصال صحیح آن به میز جوشکاری و یا قطعه کار نصب می نمایند . از وسایل دیگری که معمولاص بایستی همراه یک جوشکار باشد می توان چکش جوشکاری برای زدن سر باره ها و برس سیمی برای تمیز کردن ذرز جوش و انبر آتشکاری جهت نگه داشتن و جابجایی قطعات گرم را نام برد.

زاویه نگهداری و هدایت الکترود :
زاویه صحیح نگهداشتن امتداد الکترود نسبت به درزجوش به عوامل متعددی مانند حالت جوشکاری ، عمق درز جوش ، عمق نفوذ جوش ، جنس قطعه کار ، جهت هدایت الکترود و همچنین اثر دمش قوس الکتریکی بستگی دارد اما در جوشکاری درزهای ساده افقی مخصوصاً زمانی که از جریان متناوب استفاده می شود می توان الکترود را نسبت به سطح کار با زاویه در حدود 50 درجه هدایت کرد .
حرکت طولی الکترود ها در مورد درزهای ساده بطور مستقیم و یکنواخت بوده و در مواردی که عرض جوش بیشتری مورد نظر باشد می توان حرکت آنرا بصورت نوسانی انتخاب نمود . دامنه نوسان در هر حال نبایستی بیشتر از دوبرابر قطر الکترود انتخاب شود . در صورتیکه ضخامت قطعات اتصال زیاد تر بوده و درز جوش عریضتر باشد می توان با چند مونیه جوشکاری که هزینه آنرا در اصطلاح یک پاس می گویند عمل جوشکاری را تکمیل نمود . درزهای عمودی را می توان از پایین به سمت بالا و یا برعکس جوشکاری نمود .در جوشکاری از بالا به پایین عمق نفوذ و همچنین ضخامت گرده جوش کمتر بوده و بایستی باشدت جریان کمتری جوشکاری کرد . ولی رد روش جوشکاری از پایین به بالا عمق نفوذ بیشتر شده و مخصوصاً در پاس های بعدی می توان گرده ضخیم تری بوجود آورد .
لازم به تذکر است که ضمن هدایت الکترود در امتداد درز جوش بایستی متناسب با کم شدن طول آن انبر جوشکاری را بنحوی به محل اتصال نزدیک کرده که در هر حال فاصله سر الکترود با قطعه کار ثابت باقی بماند جوشکاری با قوس الکتریکی را می توان بر حسب کاربرد به انواع مختلفی تقسیم نمود .
برای اتصال دو لوله به یکدیگر هم تمام موارد بالا را در نظر گرفته و دو سر لوله ها را صاف به بکدیگر وصل می کنیم و جوشکاری را شروع کرده و درز دو لوله را به هم وصل می کنیم

جوش ذوبی
جوشکاری با گاز استیلن
در این نوع جوشکاری لازم است که محل اتصال را با استفاده از یک منبع حرارتی ، گرم کرده و جوشکاری رابا ذوب کردن محل اتصال انجام داد . در صورت لزوم می توان از یک قطعه اضافی (سیم جوش ) برای پرکردن درز جوش استفاده کرد . جنس و نقطه ذوب سیم جوش بایستی تقریباً برابر قطعات اتصال باشد.
جوش ذوبی را به انواع مختلفی تقسیم می کنند که در زیر به شرح مختصر مهمترین آنها می پردازیم .

جوشکاری با گاز :
در این روش از احتراق یکی از گازهایی که همراه اکسیژن درجه حرارت بالایی را تولید می کند استفاده می گردد. گاز مورد استفاده معمولاص استیلن و در بعضی از موارد گاز پروپان و یا هیدروژن است .
گاز استیلن ()یک ترکیب شیمیایی می باشد که از 2 اتم کربنو 2 اتم هیدروژن تشکیل شده و از تاثیر آب بر کاربید کلسیم بدست می آید .
حرارت +
ازاحتراق کامل استیلن با گاز اکسیژن یکی از پرحرارت ترین شعله ها ایجاد می گردد . درجه حرارت این شعله تا 3200 درجه سانتی گراد می رسد که به وسیله آن می توان اکثر فلزات را به درجه حرارت لازم جوشکاری رساند .
استیلن مورد نیاز در جوشکاری را با استفاده از مولدهای تهیه استیلن از تاثیر آب بر کاربید کلسیم بدست آورده و یا آنها را در کپسولهای مخصوصی که از طرف کارخانجات تهیه استیلن به بازار عرضه می گردد خریداری نمود.
مولدهای استیلن – مولدهای استیلن دارای انواع مختلفی می باشند که آنها را می توان بر اساس نحوه تماس با آب و کاربید به ترتیب زیر تقسیم نمود .
الف) مولدهای تماسی : در این نوع مولدها کاربید رابه داخل سبد ریخته و آنرا در قسمت وسط مولد که قبلاً تا ارتفاع معینی ار آب پر شده است قرار داده و در آنرا به سرعت می بندند . تماس آب با کاربید تولید استیلن در فضای وسط شده و افزایش فشار در این منطقه آب را به سمت پایین رانده و تماس آب با کاربید را قطع می نماید و بتدریج گاز استیلن مورد استفاده قرار می گیرد .

ب-مولدهای ریزشی
ج-مولدهای سقوطی
وسایل اطمینان مولدهای استیلن – از آنجائیکه استیلن دارای خصوصیات خطرناکی بوده و تحت تاثیر فشار 2 بار به عناصر اصلی خود (کربن و هیدروژن) تجزیه گردیده و چنانچه بطور همزمان گرم شده و یا جرقه در کنار آن باشد منفجر شده لازم است فشار آن در مخازن و لوله های مصرف از 5/1 بار تجاوز ننماید . بهمین دلیل و بدلائل ایمنی در روی مولدهای استیلن فشارسنج و سوپاپ اطمینان نصب کرده و در کنار آن یک مخزن فشار اطمینان را در نظر می گیرند .
وظیفه فشارسنج نشان دادن فشار گاز داخل کپسول بوده و سوپاپ اطمینان وظیفه دارد که در صورت افزایش بیش از حد فشار داخل کپسول باز شده و گاز اضافی را به خارج هدایت می کند .

نکات ایمنی و پیشگیری از سوانح در مورد کار با مولدهای استیلن :
1- کار با مولدهای گاز استیلن مستلزم مراقبت و هوشیاری بوده و باید به دستورات و طرز کار تعیین شده از طرف کارخانه سازنده نهیت دقت را مبذول داشت .
2- کاربیدرا در ظرفهای سربسته و در محل های خشک نگهداری کرده و ظروف آنها را با وسایل و افزارهایی بازکنید که تولید جرقه نمی نماید .
3- قبل از شروع کار بایستی میزان آب مخزن اطمینان را بازدید کرد .
4- آب مخزن مولد را فقط در هنگامی که خطر یخ زدن وجود دارد خالی نمایید زیرا آب تازه مقداری از گاز را در خود حل خواهد کرد .
5- فشارسنج مولد را مرتباً کنترل نمایید اگر فشار گاز استیلن از 5/1 بار تجاوز نماید خطر انفجار وجود دارد .
6- دستگاه مولد را باید پس از مدتی که در مقررات بهره برداری از آن قید شده است رسوب گیری و تمیز کرد .
7- پس از پایان کار شیر ورود گاز به مخزن و همچنین شیر خروج گاز را ببندید .
8- آتش سوزی های دستگاه مولد را بایستی با شن و ماسه و با استفاده از دستگاه آتش نشانی کف پاش خاموش نمود

کپسول استیلن
کپسول استیلن را از فولاد مرغوب بدون درز با ضخامت جداره 4 تا 5 میلیمتر ساخته و جهت استقرار در روی زمین پایه چهار گوشی رابه کف آنها جوش می دهند .
در سر این کپسولها شیری نصب گردیده است که در هنگام مصرف و یا پرکردن مورد استفاده قرار گرفته و معمولاً برای محافظت آن در هنگام حمل و نقل درپوشی روی آن بسته می شود .
کپسولهای استیلن دارای گنجایش معادل 40 لیتر بوده و در آنها استیلن را با فشار 15 بار پر می کنند برای پیشگیری از تجزیه استیلن و خطر انفجار در این فشار بالا لازم است که فضای داخل کپسول را از مواد متخلخلی پر کرده و علاوه بر این استیلن را به مقدار زیادی در خود حل می نماید یک لیتر استیلن قادر است که در درجه حرارت 15 درجه سانتی گراد و فشار یک بار به اندازه 25 لیتر استیلن را در خود حل کرده و خاصیت دیگر آن این است که متناسب با افزایش مقدار بیشتری استیلن را در خود حلی می نماید با این ترتیب می توان در فشار 15 بار و با وجود 16 لیتر استن با استیلین را در کپسول جا داد .

کپسول اکسیژن :
کپسولهای اکسیژن را نیز از فولاد مرغوب انتخاب کرده و آنها را بدون درز می سازند پایه و قسمت سر آنها مشابه کپسولهای استیلن بوده و حجم آنها معمولاً می باشد برای اینکه بتوانند مقدار بیشتری اکسیژن را در این کپسولها جای دهند معمولاً اکسیژن را با فشار 150 بار در داخخل آنها پر کرده و با این ترتیب می توان اکسیژن را در داخل آنها جای داد .

دستگاههای تقلیلل دهنده فشار :
از آنجائیکه فشار گاز داخل کپسولها زیاد بوده و با این فشار زیاد نمی توان جوشکاری کرد ، لازم است که با استفاده از دستگاه تقلیل دهنده ای فشار آنها را بر حسب نیاز تقلیل داده و جریان گاز یکنواختی را به سمت مشعل هدایت نمود . این دستگاهها معمولاً بطور مستقیم به کپسولها متصل شده و یا به خطوط انتقال گاز قبل از شیلنگهای متصل به مشعل نصب می کردند . اساس کار این دستگاهها به این ترتیب است که با باز کردن شیر کپسول گاز وارد قسمتی از آن شده که در بالای آن فشارسنجی جهت نشان دادن فشار گاز داخل کپسول نصب گردیده پس از این که گاز از طریق سوپاپی وارد فضای بالایی یک ممب شد و در زیر ممبران متروپیچ تنظیم وجود دارد با بستن پیچ و در نتیجه کوچک شدن فضای بالای ممبران و باز شدن بیشتر سوپاپ فشار گاز خروجی افزایش یافته و برعکس با بازکردن پیچ می توان فشار گاز خروجی را تقلیل داد . در قسمت خروجی گاز فشارسنج دیگری جهت نشان دادن فشار گاز مصرفی وجود دارد .
فشارسنج دستگاههای تقلیل فشار مربوط به گاز اکسیژن در قسمت مربوط به فشار کپسول معمولاً تا 300 بار و فشارسنج مربوط به قسمت مصرف تا 15 بار مدرج شدهاست اما فشارسنج های مربوط به گاز استیلن در قسمت ورودی معمولاً تا 40 بار و قسمت خروجی 5/2 بار مدرج گردیده است .

مشعلهای جوشکاری :
مشعلهای جوشکاری وسایلی هستند که وظیفه تنظیم اختلاط و هدایت مخلوط گازها را به محل تشکیل شعله جوشکاری بر عهده داشته و از قسمت دسته و سرهای تعویض تشکیل شده اند .
در روی دسته های مشعلهای یک عدد شیر برای تنظیم و جریان گازها (استیلن و اکسیژن) مستقل از یکدیگر وجود داشته و پس از آن مهره اتصال یک (سرهای قابل تعویض) به دسته قرار دارد . بکمک این مهره می توان بک مورد لزوم را با توجه به ضخامت قطعات اتصال انتخاب می شود به دسته متصل نمود . مکانیزم اختلاط گازها در مشعلهای جوشکاری معمولاً براساس مکیده شدن گاز استیلن بوسیله اکسیژن بوده و عمل اختلاط در داخل لوله بک که بنام لوله اختلاط نیز نامیده می شود تکمیل می گردد.
مشعلهای انژکتوری بیشترین کاربرد را دارند و فشار گاز قابل اشتعال در آنها کم و فشار اکسیژن از 5/0 تا 3 بار تنظیم می گردد . از این مشعلها برای جوشکاری با گاز استیلن استفاده می نمائید .

شعله اکس استیلن و تنظیم آن :
برای آنکه بتوان بسهولت و سرعت عمل کافی محا جوشکاری را به درجه حرارت ذوب رسانده و عمل جوشکاری را بنحو صحیحی انجام داد لازم است که گاز استیلن و اکسیژن را با نسبت معینی با هم مخلوط کرده و در سر مشعل محترق نموده عمل احتراق در سر مشعل درچند مرحله انجام می گیرد . در مرحله اول گاز اکسیژن و استیلن که با نسبت 1:1 از طریق تنظیم شیرهای مربوط به سر مشعل رسیده اند محترق شده و از این احتراق گازهای هیدروژن و مونو اکسید کربن حاصل می گردند . در مرحله دوم کازهای قابل احتراق هیدروژن و مونو اکسید کربن از هوای مجاور محل جوشکاری اکسیژن دریافت کرده و با این ترتیب عمل احتراق کامل می گردد.
مقدار اکسیژنی که در این مرحله از طریق هوا وارد فعل و انفعال می گردد 5/1 برابر مقدار اکسیژن تنظیمی در مرحله اول می باشد .
بنابراین برای داستن یک احتراق کامل لازم است که اکسیژن با نسبت حجمی 1: 5/2 محترق می شوند .
حداکثر درجه حرارتی که از طریق این گاز پدید می آید در حدود 3200 درجه سانتی گراد بوده و در منطقه ای به فاصله 2 تا 5 میلیمتر از راس مخروط سفیدرنگ قرار داد . بهمین دلیل بایستی محل جوشکاری را در همین منطقه قرار داد .

ترتیب روشن کردن مشعل :
قبل از شروع به جوشکاری لازم است که ابتدا یک سر بک مناسبی را با توجه به ضخامت قطعه کار انتخاب کرده و آنرا با دسته مشعل متصل نمود حال بایستی فشار گاز های مصرفی را مشخص کرده و با در نظر گرفتن این فشارها و رعایت مراتب زیر اقدام به روشن کردن و تنظیم مشعل نمود .
1- شیر کپسول را به آرامی باز کنید تا از ایجاد صدمه به دستگاه های تنظیم فشار جلوگیری گردد .
2- شیرهای روی دسته مشعل را به نوبت و مقدار کمی باز کرده و در همان حال به سرعت دستگاه تنظیم فشار مربوطه را با توجه به فشار کاری مورد لزوم که قبلاً تعیین کرده اید تنظیم نمائید .
3- ابتدا شیر اکسیژن مشعل را حدود تا دور باز کرده و سپس شیر استیلن را در حدود دور باز و مشعل را به فندک و یا چراغ جوشکاری نزدیک نمائید . در این حال شعله در سرمشعل بدون آنکه دوده ای در فضای کارگاه منتشر گردد بوجود می آید . حال می توان شعله مورد لزوم را تنظیم نمود .
ترتیب خاموش کردن مشعل در خاتمه کار : برای آنکه خاموش کردن مشعل توام با ایجاد دوده و انتشار آن در فضای کارگاه نبوده و دستگاههای تنظیم فشار و شیلنگ گازها در زمانیکه از دستگاه استفاده نمی گردد تحت فشار قرار نگیرد لازم است که مراتب زیر را رعایت نمود .
1- شیر استیلن مشعل و پس از خاموش شدن شعله شیر اکسیژن آنرا ببندید .
2- ابتدا شیرهای کپسول را بسته و سپس برای خروج گازها از داخل دستگاههای تنظیم و شیلنگهای جوشکاری شیرهای روی دسته مشعل را باز نمایید تا گازها خارج می شوند .
3- پس از خروج گازها شیرهایروی دسته را بسته و پیچ تنظیم فشار دستگاههای تنظیم کننده را کاملاً باز نمایید تا فشار از روی ممبران آنها برداشته شود .
آماده کردن قطعات اتصال : محل جوشکاری باید عاری از زنگ ، رنگ و هر نوع آلودگی با شستنها با قطعاتی که سطوح اتصال تمیزی دارند می توانند اتصال مقاومی را پذیرا باشند برای آنکه بتوان لبه های اتصال را در تمام ضخامت قطعه ذوب نمود لازم است که لبه های آنها را قبلاً آماده نمود . بر حسب نوع و چگونگی برخورد لبه های اتصال می توان درزهای جوش را به سه گروه سربر-گلوئی – گوشه ای تقسیم نمود.
در جوشکاری درزهای طویل قطعات در اثر انبساط حرارتی بسمت یکدیگر کشیده می شوند لذا بایستی برای حفظ فاصله لبه های قطعاتی را که ضخامت آنها تا 5 میلیمتر می باشند قبلاً خال جوش زده و سپس اقدام به جوشکاری نموده فاصله نقاط جوشکاری شده را معمولاً باندازه 25 برابر ضخامت قطعات اتصال در نظر می گیرند .
سیم های جوشکاری : از سیم های جوشکاری برای پرکردن درز محل اتصال استفاده می گردد . جنس آنها بایستی از نظر استحکام ، سختی و نقطه ذوب ، مقاومت در برابر خورندگی و غیر و مشابه قطعات اتصال باشد .
سیم های جوشکاری را با طولهای 5/0 تا 1 میلیمتر وبه قطرهای مختلفی میازند تا بتوان از آنها براحتی و با سرعت کافی استفاده نمود . معمولاً برای جوشکاری با ورقهای به ضخامت 1 تا 5 میلیمتر از سیم جوشهائی به قطر 1 تا 3 میلیمتر و برای ورقهای 8 تا 20 میلیمتر از سیم های جوش به قطر 4 تا 8 میلیمتر استفاده می کند . برای جلوگیری از زنگ زدن سیم های جوش معمولاً سطح آنها را با آب مس می دهند.

روشهای هدایت مشعل وسیم جوش :
یک درز جوش خوب به مقدار زیادی بستگی به هدایت صحیح مشعل و سیم جوش دارد . شاید نتوان یک روش قاطعی را برای هدایت مشعل و سیم جوش ارائه داد ولی بطور کلی می توان گفت که همیشه سعی در آرام و یکنواخت حرکت دادن مشعل در امتداد درز جوش بنحوی می باشد که حرارت مشعل هر قطعه را با اندازه مورد لزوم گرم کرده و با هم به درجه حرارت جوشکاری برساند مگر در مواردی که بدلیل احتیاج به دامنه ذوب بیشتر نیاز به حرکت جنبی مشعل همزمان با حرکت خطی آن وجود داشته باشد .
بطور کلی می توان دو روش هدایت مشعل (به سمت چپ و به سمت راست ) را توصیه کرد :
الفـ روش جوشکاری به سمت چپ : در این روش عملی جوشکاری از سمت راست به سمت چپ و در جهت جریان شعله ادامه می یابد قطعات فولادی را که ضخامت آنها تا 3 میلیمتر می باشد با این روش جوشکاری کرده و هدایت مشعل تا ضخامت 5/1 میلیمتر آرام و بطور مستقیم در امتداد رزجوش بوده و در ضخامت های 5/1 تا 3 میلیمتر علاوه بر حرکت مستقیم به مشعل یک حرکت نوسانی نیز داده می شود تا در تمام ضخامت قطعه کار عمل ذوب انجام گیرد . در هر دو حالت سیم جوش را با فواصل زمانی کوتاهی به حوضچه مذاب نزدیک کرده و از آن دور می کنند . قطعات چدنی و غیر آهنی را نیز با این روش جوش می دهند .
ب-روش جوشکاری به سمت راست : در این روش عمل جوشکاری از سمت چپ به راست انجام گردیده و جریان شعله از یک طرف درز جوش را گداخته نگهداشته و از طرف دیگر بالا و پایین جوش را در مقابل نفوذ اکسیژن هوا به داخل مذاب محافظت می کند .
بهاین ترتیب بدلیل آهسته و یکنواخت سرد شدن و عدم نفوذ اکسیژن درزجوش شکسته نشده و از استحکام کافی برخوردار خواهد بود . در این روش حرکت مشعل بصورت یک خط مستقیم بوده و سرسیم جوش بایستی به اندازه ضخامت قطعه کار پایین تر از سطح ان قرار گرفته و در سطح مذاب حوضچه حرکت دورانی توام با پیشروی را انجام دهد از این روش برای جوشکاری قطعاتی که ضخامت آنها بیشتر از 3 میلیمتر باشد استفاده کرد و بدلیل قابل رویت بودن حوضچه مذاب می توان آنرا یکنواخت گرم کرده و بدلیل جوشکاری کامل در تمام ضخامت قطعه کار لستحکام بیشتری به روش قبل را ارائه داد .
نکاتی که که در جوشکاری با گاز اکسی استیلن بایستی مورد توجه قرار گیرند :
1-برای جلوگیری از خروج استون از کپسولهای استیلن در هنگام خروج گاز بایستی آنها را بطور عمودی قرار داد . در صورت نیاز به مایل قرار دادن لازم است که شیر کپسول حداقل به اندازه 40 سانتی متر از سطح زمین فاصله داشته باشد و به عنوان زیر سری حتماً از قطعات توپر استفاده کردد .
1- از یک کپسول استیلن هرگز بیشتر از 100 لیتر در ساعت برداشت نکنید ، در صورت نیاز می توان چند کپسول را از طریق یک کلکتور به مدار منصل کرد ، در اینصورت نیز نبایستی از هر کپسول بیشتر از 700 لیتر در ساعت استیلن برداشت کرد . زیرا استون بدلیل سرعت زیاد خروج گاز از کپسول خارج می گردد .
2- قبل از بستن دستگاه تقلیل فشار لازم است که شیر کپسولها را کمی باز نمود تا گرد و غبار و کثافت های احتمالی جمع شده در محل اتصال به دستگاه وارد نشوند .
3- قبل از سرد شدن کامل بک از تعویض آن خودداری نمایید .
4- برای تمیز کردن سوراخ پستانک سرپک فقط از سوزنهای مخصوص که برای همین منظور ساخته شده اند استفاده نمائید .

نکات ایمنی و پیشگیری از سوانح در جوش با گاز
1- کپسولهای اکسیژن و استیلن بایستی از منابع حرارتی دور بوده و از محل جوشکاری حداقل 3 متر فاصله داشته باشد .
2- برای هر مخزن استیلن 60 متر مکعب فضا و 20 متر مربع سطح در نظر گرفته شود.
3- پنجره های کارگاه بایستی در حین کار باز بوده و هواکش های محل کار نیز به خوبی کار کند .
4- کلیه اتصالات مربوط به گازهای مورد مصرف بایستی کاملاً آب بندی شوند . آب بندی آنها می توان با استفاده از کف صابون و بکمک یک قلم مو کنترل نمود .
5- کپسولهای استیلن در برابر ضربه ، افتادن ، حرارت دیدن ، یخ زدن محافظت نمایید ، در صورت یخ زدن ، محتوی کپسول از اب گرم ترتیبی استفاده کنید که از گرم شدن بیش از حد کپسول جلوگیری شود .
6- کپسولهای استیلن را در برابر حرارت و تابش نور خورشید محافظت نمایید زیرا ازدیاد حرارت به اندازهن 2 درجه سانتی گراد فشار کپسول را 1 اتمسفر بالا می برد .
7- کپسول اکسیژن و اتصالات آنرا بدور از روغن و چربی نگه دارید زیرا خطر انفجار وجود دارد . برای روان کردن پیچهای مربوطه از اب و صابون و یا گلیسرین استفاده کنید .
8- برای روشن کردن مشعل از فندک و یا چراغ جوشکاری استفاده کرده و برای این منظور هرگز از کبریت استفاده نکنید .
9- برای محافظت چشم در مقابل درخشندگی شدید محل جوشکاری و جهیدن جرقه در هنگام کار از عینک های محافظتی که شیشه تیره دارند استفاده کنید .
10- در موقع جوشکاری از لباس یقه بسته استفاده کرده و حتی الامکان از پیش بند چرمی کلاه محافظ ، دستکش چرمی استفاده کنید .
11- اتصالات لوله ها و واشرهای اب بندی تاسیسات استیلن را هیچ گاه از جنس مس و یا آلیاژهایی از آن که بیش از 65% مس داشته باشد استفاده نکنید زیرا خطر انفجار وجود دارد .
12- پارچه ، کاغذ، چوب و مواد قابل اشتعال را از محل جوشکاری دور نگه دارید .
13- در صورتیکه شعله در یک جوشکاری و یا یک برش پس بزند بلافاصله شیر اکسیژن و استیلن را بسته و بک در صورت لزوم در آب خنک کنید .
14- اگر احیاناً شلنگ استیلن آتش گرفت ، فوراً شیر استیلن را بسته و سپس اقدام به خاموش کردن آتش نمایید.

5-سیستم مکانیکی و برق کولر آبی :
اکثر دانشجویان کولر آبی را در محل زندگی خود دیده اند و با کار آن مختصری آشنایی دارند . این دستگاه به مقدار کافی در کارخانه های داخلی ایران تولید و به بازار عرضه و توزیع می گردد.
تعریف کولر آبی : یک دستگاه هواساز تابستانی است که به روش تبخیر آب کار می کند . کولر آبی علاوه بر واحدهای مسکونی و ساختمانهای اداری و سالنهای عمومی در واحد های صنعتی نیز کاربرد داشته است و همچنین خنک و مرطوب نگهداشتن هوای گلخانه ها از بهترین موارد مصرف آن محسوب می گردد.
ساختمان کولر آبی : از یک بدنه فلزی مکعبی تشکیل شده با آنکه روی آن رنگ آمیزی می شود ولی برای جلوگیری از زنگ زدگی آنرا از ورق آهن گالوانیزه می سازند . سه طرف بدنه دستگاه شبکه بندی شده و پشت شبکه های صفحه پوشال قرار دارد .
جلو آن دهانه ارسال هوا و داخل آن یک فن جریان هوا از نوع گریز از مرکز باصطلاح ونتیلاتور در داخل یک محفظه فلزی با نام طزوفی قرار دارد . روی محفظه ونتیلاتور یکدستگاه الکتروموتور قرار گرفته و توسط یک تسمه پروانه ونتیلاتور که توسط دو یاطاقان در دو طرف هلزونی و یک محور لوله ای شکل در وسط ونتیلاتور تعبیه شده به گردش در می آورد . بوسیله پمپ کوچکی که در گوشه تشت نصب شده آب تشت از طریق دوش های بالایی روی صفحه پوشالها پاشیده می شود و پوشالها را دائماً خیس می کند .
پوشالهای مورد مصرف در کولر آبی از جنس چوب پوسیدنی بوده و رطوبت اب را به خوبی در خود نگه می دارد . و در مقابل قارچ – کپک و باکتری مقاوم است .
طرز کار کولر آبی :کولر آبی در مناطقی می تواند خوب کار کند و راندمان بالا داشته باشد که هوای نسبتاً خشک باشد . در مناطق مرطوب کولر ابی کارآئی خوبی ندارد . آبی که بطور یکنواخت از دوش های افقی می باشد . صفحه پوشالها را دائماً خیس نگه می دارد هوای خشک ورودی به کولر در حال کار ونتیلاتور به مقدار زیاد از منافذ پوشالها عبور داده و مقداری از آب پاشش را در خود تبخیر می نماید .
گرمای نهان که در جهت تبخیر آب لازم است مقداری از آب و مقداری از هوای عبوری گرفته می شود ولذا هم درجه حرارت اب پایین می آید و هم هوای عبوری خنک می شود این هوا علاوه بر خنکی از گرد و غبار نیز تصفیه شده و با فشار کار ونتیلاتور از طریق دهانه خروجی کولر به فضای اطاقها ارسال می گردد.
الکتروموتور ونتیلاتور در کولرهای آبی دارای دودور کم و زیاد می باشد در موقع بکار انداختن کولر آبی باید شیر آب آن باز باشد و اول کلید پمپ را روشن نموده و بگذارید پمپ آب حداقل 5 دقیقه به تنهایی کار کند تا با پوشالها با جریان آب خیس شده و از ورود گرد و غبار و خاک هنگام کار ونتیلاتور جلوگیری نماید.
ظرفیت کولر آبی – مقدار هوادهی دستگاه بر حسب یا هنگامی که دستگاه به تنهایی و بدون اتصال به شبکه کار می کند ظرفیت اسمی کولر آبی گویند . بطور معمولی کانالها ودریچه ها افت فشار استاتیکی بوجود آورده و از ظرفیت هوادهی کولر می کاهد لذا ظرفیت واقعی و کاری کولر آبی به نسبت کانال کشی و دریچه های هوا و دمپر کانال متغیر است .
ظرفیت اسمی کولر آبی متداول از 1000 تا 11000 می باشد . معادل 9000 تا 6500 فوت مکعب در دقیقهمی باشد . آب مصرفی کولر آبی از یک لوله 1/2 تامین گشته و بوسیله فلوتر کنترل می شود .
نصب کولر آبی : محل نصب کولر آبی به اقتضای وضع ساختمان و فضای مورد تهویه انتخاب می شود.
یک موضوع خیلی مهم که در انتخاب محل نصب کولر آبی باید مورد توجه قرار گیرد این است که اطراف محل نصب کولر باید دارای هوای آزاد و نستاً تمیز و بدون بو و دود باشد . زیرا کولر آبی معمولاً هوای اطراف خود را گرفته و به آن رطوبت می زند و پس از خنک کردن وارد اطاق و فضاهای مورد تهویه می نماید .

سیم کشی برق و نصب کلید فرمان :
یک جفت سیم حداقل نمره 5/1×2 باید فاز نول را به کلید آبی اتصال دهد . کلید دستگاه به دیوار و در محلی مانند دیوار آشبزخانه و یا دیوار های نشیمن نصب نمی شود که ساکنین ساختمان به آن دسترسی داشته باشند . از کلیذ کولر تا ترمینال داخل دستگاه احتیاج به کابل کشی چهار رشته ای نمره 5/1×4 داریم . اتصال سیم ها به کلید کولر و ترمینال دستگاه دستورالعمل عمومی ندارد . برای هر مارک کولر آبی سیم بندی خاصی در نقشه ضمیمه پیش بینی کرده اند که باید از آن پیروی نمود.
نقشه زیر یک نمونه کولر آبی را نشان می دهد .

سرویس و نگهداری کولر آبی در فصل تابستان :
1- برزنت و روکش روی کولر را برداشته
2- سرریز روی تشت کولر را ببندیم و لوله ورودی آب به کولر را وصل می کنیم .
3- یاتاقانها را روغنکاری می کنیم و از خراب بودن یاتاقانها مطمئن شویم .
4- پوشالها را که در سه طرف دربهای تعبیه شده دور بیاندازیم و پوشالهای جدید جایگزین کنیم و
5- وضعیت پولی ها و تسمه پروانه را بررسی می کنیم و از سلامت آنها مطمئن شویم.

سیستم های مکانیکی و برقی فن کوئل:
فن کوئل یک دستگاه هواساز کوچک دومنظوره یا دوفصلی است که هم در تابستان و هم در زمستان مورد استفاده قرار می گیرد . فن کوئل متناسب با ساختمانهای مسکونی باشد و برای عملیات تهویه مطبوع اطاقهای مسکونی ، دفتر های اداری کلاسهای آموزشی بعضی از آزمایشگاه ها و سالنها نسبتاً کوچک مورد استفاده قرار می گیرد .
مجموعه یک دستگاه فن کوئل از دو قسمت عمده تشکیل شده است . اول قسمت ظاهری فن کوئل از دو قسمت عمده تشکیل شده است . اول قسمت ظاهری که جلد و پوشش آن است وشامل دریچه های مجازی ورودی و خروج هوامی باشد .
دیگری بدنه اصلی و داخلی فن کوئل که در عمل هواسازی را بعهده دارد .
این دو قسمت از لحاظ ساختمان و تولید اولیه از یکدیگر جدا و مستقل بوده ولی موقع نصب رویهم سوار می شود و با همکاری آندو عملیات هواسازی و گردش هوا در اطاق انجام می گیرد با اینکه اساس کاربرد فن کوئل ها یکسان و مشابه یکدیگرند ولی از لحاظ طراحی اجزاء آن کارخانه های تولیدی کشورهای مختلف آنرا بشکل های گوناگون عرضه نموده اند .
پوشش یا جلد فن کوئل دارای چهار وجه در بالا و جلو و طرفین است . دو وجه زیر و پشت محفظه باز است و آنچه روی این چهار وجه قرار دارد عبارتند از :
1- دریچه لولائی برای دسترسی به کلید برقی جهت کار انداختن دستگاه یا دسترسی به لوله کش و شیرآلات دستگاه .
2- دریچه لولایی برای دسترسی به قسمت لوله کشی و شیرآلات دستگاه و یا خاموش روشن کردن آن .
3- دریچه بزرگ سرتاسری که لولائی بوده و با فشار عقب آن باز می شود به علاوه در زیر آن یک دریچه فلزی دیگری هم روی بدنه داخلی قرار دارد . جهت دسترسی به فیلتر هوا که از این طریق فیلتر دستگاه جاگذاری یا بیرون آورده می شود .
4- پنجره (قسمت مشبک ) ارسال هوای ساخته شده به فضای اطاق
5- فضای زیر صفحه جلوئی و مابین دو پایه که از اینجا هوای داخل اطاق به داخل فن کوئل بر می گردد .

بدنه اصلی – بیشترین تجهیزات فن کوئل در این قسمت بوده که درداخل محفظه قرار دارد . که اجزاء آن عبارتند از :
1- فیلتر هوا : از یک قاب آلومینیومی با چند ردیف توری نازک فلزی ساخته شدهاست . فیلتر هوا در پشت موئل بوده و بصورت کشوئی حرکت می کند . در بعضی نمونه ها فیلتر هوا را در قسمت پایین و زیر فن ها جاسازی کرده اند که بحالت افقی در کشوی مربوطه حرکت می کند و در آن نمونه ها هوای ورودی قبل از اینکه داخل فن ها گرددتصفیه می شود.
2- کویل حرارتی و برودتی : که در قسمت بالائی دستگاه نصب شده در زمستان با جریان آب گرم ، گرمادهی و در تابستان با جریان آب سرد سرمادهی دارد . کوئل ها از لوله های مسی با پره های آلومینیومی ساخته می شود که دارای دو یا سه چهار ردیف لوله می باشد . دو سر کوئل جهت اتصال به شبکه در یک طرف دستگاه طوری قرار می گیرد که شیر هوا گیری روی لوله بالایی یا لوله رفت باشد .
3- دیواره ها : صفحات فلزی نسبتاً محکم هستند که در حکم ستون بوده و کلیه قطعات فن کوئل روی آنها نصب می شود .
4- کلید برقی فن کوئل : ارتباط کلید برق به الکتروموتور هوارسان است که با اتصال برق کلید الکتروموتور هوارسان به گردش در آمده و جریان هوا رادر داخل دستگاه برقرار می کند کلید سه سرعته می باشد که در چهار وضعیت OFF قطع HIGH (سرعت زیاد ) MED (سرعت متوسط ) و LOW (سرعت کم ) می تواند قرار گیرد یعنی یکی محل خاموش و سه محل اتصال برق که از این سه محل سه سیم جهت سرعتهای زیاد، متوسط ، کم به الکتروموتور رفته است . نول شبکه برق مستقیماً به الکتروموتور رفته است . نول شبکه برق مستقیماً به الکتروموتور وصل می شود در حالیکه فاز شبکه را به کلید می دهند که با قرار دادن کلید روی یکی از سه وضعیت اتصال ، الکتروموتور فن . دور مربوط به آن اتصال به گردش در می آید .
5- کابل برق: این کابل دارای دو رشته سیم برق است یکی فاز و دیگری نول که دو سر آزاد سیم ها را باید به یک دو شاخه وصل نمود . پس از اتمام کار نصب فن کوئل این دوشاخه را به پریز نزدیک و یا پشت دستگاه وصل می کنند .
6- پایه فن
7- فن : فن کویلهای کوچک با یک فن و فن کوئل های بزرگتر با دو فن کار می کنند.
8- الکتروموتور : جهت گرداندن هوارسان الکتروموتورهای این دستگاه ها معمولاً یک فاز می باشند . الکترموتورها قابل نصب هستند . الکترموتور در وسط دو فن در طرفین آن قرار داده شده که با یک محور مشترک می چرخند .
9- تشتک جمع شدن آب
10- فضای سمت چپ : محلی است که در آن جریان سیال سرد و گرم و درین به دستگاه متصل می شود .
11- فضای خالی زیر الکترموتور فن : محل مخلوط شدن دو هوا است یکی هوای برگشتی از اطاق از جلو و پایین فن کوئل وارد می شود و دیگری هوای تازه خارج از ساختمان که از پشت فن کوئل وارد می شود .

انواع فن کوئل ها جهت ارسال هوا :
1- فن کوئل با ارسال هوا از بالا .
2- فن کوئل با ارسال هوااز روبرو
و جهت نصب یک فن کوئل باید به نکات زیر توجه کامل شود :
1- روکش فن کوئل را بردارید.
2- صافی را بیرون می آوریم .
3- دستگاه را از نظر سالم بودن آزمایش می کنیم .
4- دستگاه را در محل وجای خود قرار می دهیم .
5- لوله رفت و برگشت آنرا بااستفادهاز دو قطعه لوله مسی لایه شده و مهره برنجی به شیر فلکه لوله انشعاب وصل می کنیم .
6- لوله تخلیه یا درین ره به لوله درین توسط یک لوله پلاستیکی وصل می کنیم .
7- موتور دمنده را به ترموستات اطاقی و مدار برق سیستم وصل می کنیم .

فهرست مطالب
کارگاه تهویه مطبوع (1) 1
دستگاههای جوشکاری 3
الکترودها : 4
انتخاب شدت جریان : 5
تجهیزات محل جوشکاری : 6
ب)ماسم جوشکاری 7
ج)لباس ایمنی : 7
د)کابل جوشکاری : 7
زاویه نگهداری و هدایت الکترود : 8
جوش ذوبی 10
جوشکاری با گاز استیلن 10
جوشکاری با گاز : 10
ب-مولدهای ریزشی 11
ج-مولدهای سقوطی 11
کپسول استیلن 13
کپسول اکسیژن : 14
دستگاههای تقلیلل دهنده فشار : 15
مشعلهای جوشکاری : 16
شعله اکس استیلن و تنظیم آن : 17
ترتیب روشن کردن مشعل : 18
روشهای هدایت مشعل وسیم جوش : 21
نکات ایمنی و پیشگیری از سوانح در جوش با گاز 24
5-سیستم مکانیکی و برق کولر آبی : 26
سیم کشی برق و نصب کلید فرمان : 29
سرویس و نگهداری کولر آبی در فصل تابستان : 30
سیستم های مکانیکی و برقی فن کوئل: 30
انواع فن کوئل ها جهت ارسال هوا : 34

1

4