پروژه کارآفرینی شرکت آب معدنی کوهسار

مقدمه
آب ماده ای فراوان در کره زمین است. به شکل های مختلفی همچون دریا ، باران ، رودخانه و… دیده می شود. آب در چرخه خود ، مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می شود، اما از بین نمی رود. هر گونه حیات محتاج آب می باشد. انسان ها از آب آشامیدنی استفاده می کنند، یعنی آبی که کیفیت آن مناسب سوخت و ساز بدن باشد.

با رشد جمعیت، منابع آب طبیعی در حال تمام شدن هستند و این مسئله ، سبب نگرانی بسیاری از دولت ها در سراسر دنیا شده است. گاهی بدلیل مشکلات کمبود آب ، این ماده را جیره بندی می کنند تا مصرف آن را تعدیل نمایند.

ماده ای شگفت انگیز
فرمول شیمیایی آب
آب نوعی ماده مرکب است که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است. آب را جزو دسته مخلوط ها طبقه بندی نمی کنند، چون خواص آب نه به خواص هیدروژن شبیه است و نه به خواص اکسیژن. از ترکیب دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن، یک مولکول آب بوجود می آید. یک قطره آب دارای تعداد بی شماری مولکول آب می باشد.

معادله شیمیایی واکنش بین هیدروژن و اکسیژن و تشکیل آب از قرار زیر است:

هر مولکول آب دارای یک ناحیه مثبت و یک ناحیه منفی است که این دو ناحیه در دو طرف مولکول آب واقع شده اند. شیمیدان ها با کمک شواهد به این نتیجه رسیده اند که مولکول آب شکل خطی ندارد، یعنی به این صورت نیست که دو اتم هیدروژن بصورت خطی در دو طرف یک اتم اکسیژن قرار گرفته باشند (HــOــH). بلکه مولکول آب حالت خمیده ای دارد که اتم های هیدروژن در سر مثبت مولکول و اتم های اکسیژن در سر منفی مولکول آب تجمع پیدا نموده اند.
اشکال متغیر
آب در اشکال متفاوتی بر روی زمین یافت می شود. تنها ماده ای است که در طبیعت به هر سه حالت جامد، مایع و گاز وجود دارد. ابرها در آسمان، موج دریا، کوه یخی، توده های یخی در دل کوه ها و منابع آبی زیرزمینی تنها چند شکل از آب می باشند. طی اعمال تبخیر، میعان، انجماد و ذوب، آب مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می شود. این پدیده تبدیل آب را چرخه بزرگ آب می نامند.

از آنجا که بارندگی در صنعت کشاورزی و همچنین برای خود بشر بسیار با اهمیت است، به اشکال مختلف بارندگی نام های به خصوصی اطلاق می شود. بارندگی معمولاً بصورت باران است. دیگر اشکال آن، تگرگ،برف، مه و شبنم می باشند. همچنین، از برخورد نور با قطرات باران، رنگین کمان پدید می آید.

آب های روی سطح زمین، نقش های مهمی ایفا می کنند؛ رودخانه ها آب مورد نیاز کشاورزی را فراهم می کنند و دریاها هم وسیله ای برای تجارت و مبادله کالاها محسوب می شوند. توده های یخی و آبشارها هم از دیگر اشکال آب هستند. فرسایش به وسیله ی آب، نقش مهمی در شکل محیط زیست ایفا می کند.

به علاوه، دره ها و دلتاهای حاصل از رسوبات رودخانه ها، محلی برای سکنی گزیدن انسان ها بوده است. آب به داخل زمین هم نفوذ می کند و آب های زیرزمینی را ایجاد می کند. آب های زیرزمینی را می توان با کندن چاه یا قنات استخراج نمود. البته آب های زیرزمینی به شکل چشمه یا چشمه آب گرم هم به سطح زمین می آیند.

آب املاح و مواد معدنی مختلفی دارد که بر حسب آن مواد، طعم و مزه اش بسیار تفاوت می کند. البته ما انسان ها ، خود ، قادریم که آشامیدنی بودن آبی را ارزیابی کنیم؛ مثلاً از آب شور دریا و یا آب های بدبوی باتلاق ها استفاده نمی کنیم. بلکه آبی می نوشیم که سالم بوده و مناسب نیازهای بدنمان باشد.
اهمیت آب در زندگی
آب خواص مهمی دارد که در زندگی ما بسیار با ارزشند. از جمله:

حلال بسیار خوبی است.
چگالی بالایی دارد و جالب این که وقتی یخ می زند یا حرارت می بیند، چگالی آن کاهش می یابد.
گرمای تبخیر آب بالاست. یعنی برای تبدیل مقدار کمی آب به بخار، گرمای زیادی لازم است. این خاصیت برای بدن ما بسیار با اهمیت می باشد. گرمای اضافی بدن با تبخیر تنها مقدار کمی از آب بدن از طریق منافذ پوست تعریق کاسته می شود.
نیروی کشش سطحی آن به طور شگفت انگیزی زیاد است. گهگاه شاهد نشستن حشرات روی سطح آب بوده ایم. اگر به دقت به طرز قرار گرفتن حشره روی سطح آب نگاه کنید، متوجه می شوید که سطح آب زیر پای حشره، مانند یک تشک ابری فرو می رود؛ اما پاره نمی شود.
آب مواد مختلف از جمله شکر و نمک را براحتی در خود حل می کند. بسیاری از واکنش های شیمیایی تنها در حضور آب انجام می شوند. البته پاره ای مواد با آب مخلوط نمی شوند، مثل لیپیدها و دیگر مواد هیدرات کربن دار. غشاء سلولی که حاوی لیپیدها و پروتئین است، از این خاصیت آب سود جسته و تعاملات محتویات سلولی با مواد شیمیایی خارج سلول را بدقت تحت کنترل دارد.
یکی دیگر از خواص جالب آب، حالت جامد آن، یعنی یخ می باشد. هنگامی که آب بر اثر سرما به یخ تبدیل می شود، انبساط می یابد، بدین معنا که حجم بیشتری را اشغال می کند.

بنابراین، حجمی از یخ که هم حجم آب اولیه است، جرم کمتری دارد. به این علت می گویند که چگالی یخ از آب کمتر است و همین مسئله باعث می شود که یخ روی آب شناور بماند. در حالی که در بیشتر موارد، چگالی ماده جامد از حالت مایع آن بیشتر است.

این ویژگی آب سبب می شود که بر خلاف بسیاری از مایعات، آب از سطح شروع به انجماد کند. این پدیده را بارها به هنگام شروع یخ زدن آب، درون فریزر منزلتان دیده اید؛ در زمستان با یخ زدن سطح آب دریاچه ها، لایه عایقی از یخ ایجاد می شود که این لایه، از یخ زدن لایه های زیرین خود جلوگیری می نماید. در این شرایط ، ماهی ها و دیگر آبزیان می توانند در مناطق گرم تر زیرین به حیات خود ادامه دهند.
دیگر ویژگی غیر عادی آب، ظرفیت گرمایی بالای آن می باشد. ظرفیت گرمایی یک جسم، مقدار گرمایی است که به جسم می دهیم تا دمایش، 1 درجه سانتی گراد افزایش یابد. جالب است بدانید که مقدار گرمایی که لازم است تا دمای 1 گرم آب را 1 درجه سانتی گراد افزایش دهد، حدود 10 برابر مقدار گرمایی است که برای 1 گرم آهن لازم است.
آب در زندگی روزانه
وجود هر گونه حیات، متکی به وجود آب است. آب در بیشتر فرایندهای متابولیسمی بدن، نقش حیاتی دارد. هنگام گوارش غذا، مقادیر قابل توجهی آب مورد استفاده قرار می گیرد.تقریباً 70 درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد. برای عملکرد درست، بدن ، روزانه به 1 تا 7 لیتر آب نیاز دارد البته این میزان آب به مقدار فعالیت بدن ، دمای هوا ، رطوبت و دیگر عوامل بستگی دارد. آب از طریق ادرار ، مدفوع ، تعریق و همچنین از طریق بازدم به شکل بخار آب دفع می شود.

بدن انسان به آبی نیاز دارد که نمک یا ناخالصی های دیگر ( مثل باکتری یا دیگر عوامل بیماری زا و یا مواد شیمیایی) نداشته باشد. البته برخی مواد محلول در آب طعم و مزه آن را بهتر هم می کند. امروزه ، با توجه به رشد روز افزون جمعیت ، میزان سرانه آب آشامیدنی کاهش یافته است.
راه حل های تحت بررسی، تولید بیشتر آب ، بهبود توزیع و جلوگیری از هدر رفتن آن می باشد.
مصرف آشکار و نهان آب
تحقیقات آماری در بسیاری از کشورها نشان می دهد که میانگین مصرف روزانه آب برای هر نفر ، حدود 300 لیتر است. در حالی که مصرف نهان آب برای هر نفر ، حدود 6000 لیتر و از قرار زیر می باشد:

آبیاری کشتزارها و تهیه و تولید مواد غذایی: 2600 لیتر
تامین انرژی: 2400 لیتر
صنایع و معادن: 700 لیتر
امور بازرگانی و خدمات: 34 لیتر
منبع کمیاب
در بسیاری از کشورها ، آب نوعی منبع استراتژیک محسوب می شود. بسیاری از جنگ ها از جمله جنگ 6 روزه در خاور میانه، بر سر به دست آوردن منابع آبی بیشتر صورت گرفت. البته کارشناسان، مشکلات بیشتری را هم پیش بینی می کنند که بدلیل رشد جمعیت، آلودگی آب ها و گرم شدن زمین حادث می شود.
آب آشامیدنی
آب های آشامیدنی را از چشمه ها ، قنات ها و یا چاه ها استخراج می کنند. بنابراین ، برای تولید بیشتر آب ، می توان چاه های بیشتری ساخت. باران و دریا هم از دیگر منابع آبی هستند که البته به عنوان آب آشامیدنی مناسب نیستند. این گونه آب ها را باید تصفیه نمود. روش های معروف تصفیه آب ، تقطیر و جوشاندن می باشند.
آب ، فرهنگ و مذهب
در بیشتر ادیان از جمله اسلام، مسیحیت و یهودیت، آب ماده پاک کننده محسوب می شود. برای مثال، در مسیحیت غسل تعمید را در کلیسا با آب انجام می دهند.

در بسیاری ادیان همچون اسلام نوعی مراسم عبادی وجود دارد که در آن ، مرده را با آب پاک شستشو می دهند (غسل). در دین اسلام هم تنها پس از وضو گرفتن (شستن بخش هایی از بدن با آب پاک) می توان فریضه نماز را بجا آورد.

در مذهب شینتو (مذهب ژاپنی) در تمام مراسم عبادی از آب برای پاکیزه ساختن بدن فرد یا مکان خاصی استفاده می شود.
شناخت محیط رشد:آب
اهمیت آب در تولید محصولات گیاهی غیر قابل انکار است. میزان آب موجود در هر منطقه معرف آن است که از نظر اقتصادی چه گیاهی را می توان کاشت و چه گیاهی را نمی توان. بسیاری از اعمال حیاتی گیاه توسط آب کنترل می شود. آب از مواد اصلی تشکیل دهنده یاخته زنده می باشد و میزان آن در بافت های مختلف متفاوت بوده از 2% در بعضی بذور خشک تا 40% در بافت های چوبی در حال خواب و 95% در میوه های آبدار (مانند هندوانه) دیده می شود. آب هم حلال است و هم وسیله ای برای انتقال مواد در داخل گیاه کمبود آب در گیاه باعث توقف رشد، و ادامه این کمبود منجر به اختلالات برگشت ناپذیر می گردد و گاهی هم موجب مرگ گیاه می شود. این عمل در نواحی گرم و خشک و گیاهانی که بر اساس ویژگی گونه ای دارای تبخیر شدید می باشند‏، به سرعت اتفاق می افتد میزان مصرف آب در گیاهان مختلف متفاوت است برای مثال برای تولید هر گرم ماده خشک در سوزنی برگها 50 گرم آب و در سبزهای برگی 2500 گرم آب مصرف می شود بطورکلی، برای بیشتر گیاهان‏، این مقدار بین 300 تا 1000 گرم می باشد. وقتی گیاه در حال رشد است پیوسته آب از زمین جذب کرده و از برگ ها آن را تبخیر می کند. میزان تبخیر آب از سطح برگ بستگی به دما‏ جریان هوا و عوامل دیگری مانند تعداد و چگونگی روزنه ها‏، رطوبت نسبی هوا و غیره دارد. خورشید ، انرژی لازم را برای تبخیر آب از سطح برگ تامین می کند. اگر بین جذب آب و تبخیر تعادل برقرار باشد تمام فرآیندهای گیاهی بطور طبیعی پیش می رود و گرنه یکی از دو حالت زیر پیش می آید :
الف : اگر مقدار جذب بیشتر از مقدار دفع باشد : این حالت ممکن است در اثر کم بودن شاخساره نسبت به ریشه، پیرایش (هرس) بی قاعده، حمله آفات و امراض و یا بالا بودن رطوبت نسبی هوا اتفاق بیفتد در این حالت فشار آب درون یاخته ها یا آوندها بالا می رود. علایم عمومی این حالت، درازی و باریکی و نرمی ساقه گیاه و خوابیدگی آن روی زمین و ترک خوردن میوه (به علت به هم خوردن رابطه سطح و حجم) است.
ب : مقدار دفع بیشتر از جذب باشد : این حالت ممکن است در اثر خشک بودن خاک، کمبود ریشه نسبت به شاخساره، یا در اثر جابجا کردن گیاه پیش بیاید. این حالت باعث تیرگی رنگ برگها و در صورت ادامه باعث پژمردگی آنها و خشک شدن گیاه می شود. کم آبی مزمن در بعضی از انواع هندوانه و گوجه فرنگی باعث پوسیدگی گلگاه می شود.
آلودگی آبهای زیرزمینی

آلودگی آبهای زیرزمینی در اثر نفوذ آلودگی از سطح زمین و یا اطراف منبع آن صورت می گیرد و در این میان ، ریشه های درختان و یا گیاهانی که به منبع راه یافته اند نیز مورد توجه است.

موارد مورد توجه در یک منبع آب زیرزمینی
در یک منبع آب زیرزمینی ، عواملی چون عمق آب ، عمق ایستایی ، تغییراتی که ممکن است در اثر پمپاژ حاصل گردد، باید تعیین شود و تجزیه آب چاه و آبهای اطراف آن ، نشان خواهد داد که این منبع زیرزمینی از یک محل یا بیشتر تغذیه می شود.
علل آلودگی آبهای زیرزمینی
آلودگی آبهای زیرزمینی ممکن است از آبهایی که به آن وارد می شود و یا از منابع دور دست باشد و اگر این آلودگی از منابع دور دست وارد آب شود، تعیین محل آلوده کننده بسیار مشکل است. اگر بعد از پمپاژ ، آلودگی در آب مشاهده شود، باید مطالعه ای در منابع آلودگی اطراف چاه ، مثل چاههای توالت به عمل آید. عوامل موثر در ممانعت از آلودگی آبهای زیرزمینی به عمق چاه ، وضع طبیعی محلی که چاه در آن قرار دارد و جهت حرکت آبهای زیرزمینی مربوط است.

در هر صورت ، شعاعی که تحت اثر آن ممکن است آب زیرزمینی آلوده گردد، معمولا از حدود 20 برابر تغییرات سطح ایستابی دراثر پمپاژ چاه بیشتر نیست. و اگر زمین اطراف چاه از سنگهای شکسته باشد، این مهم کمی زیادتر است. به عنوان مثال اگر تغییرات ایستابی چاهی ، 0.5 متر باشد، شعاع آلودگی آن 10 متر خواهد بود.
سرعت واقعی جریان آب به چاه
سرعت واقعی جریان آب از هر نقطه به چاه ، با فاصله آن از چاه تغییر می کند و این سرعت در هر نقطه برابر است با سرعت واقعی جریان آب در موقع ورود به چاه تقسیم بر مجذور فاصله. مثلا اگر سرعت حرکت آب در موقع ورود به چاه 50 میلیمتر بر ثانیه باشد، در فاصله 10 متری، 0.5 میلیمتر و در 5 متر، 2 میلیمتر در ثانیه خواهد بود.

باید توجه داشت که این رابطه ، یک رابطه تجربی تقریبی است، وگرنه برای محاسبه سرعت واقعی بطور دقیق ، به آزمایشات محاسبات بسیار طولانی و پیچیده ای نیاز است.
تاثیر عمق چاه در تصفیه آب
اقشار مختلف زمین ، خود عامل مهمی در تصفیه آبهای آلوده است، اگر عمق چاه 10 متر باشد، این ضخامت زمین نمی تواند چاه را از آلودگیهای موجود در سطح زمین مصون نگهدارد، ولی اگر این عمق به 20 تا 25 متر برسد، باید انتظار داشت که تصفیه طبیعی صورت بگیرد و آلودگیهای موجود در سطح زمین عملا قادر به نفوذ در آب چاه نشوند. در صورت تماس فاضلاب با آبهای زیرزمینی ، مقادیر اکثر آنیونها بویژه نیترات و کلرورها در آنها بالا خواهد رفت و این امر یکی از بهترین علائم هشدار دهنده است.

بدیهی است در صورت این آلودگی علاوه بر آنیونها و کاتیونها بعضی از انواع باکتریها و ویروسهای فاضلاب نیز می توانند وارد جریان آبهای زیرزمینی شوند. می توان انتظار داشت که در شرایط مطلوب ، زمین ، قادر به تصفیه طبیعی 99 درصد آلودگیها باشد. ولی برای اینکه زمین قادر به این تصفیه طبیعی باشد، باید نحوه و چگونگی دفع فاضلاب را با دقت تمام با احتساب جوانب امر صورت گیرد.
انواع آلوده کننده های آبهای زیرزمینی و نحوه از بین بردن آنها
متاسفانه ، ورود آلوده کننده های فاضلاب ، باعث فعالیتهای غیر هوازی خواهد شد، ولی اگر آلودگی در حین نفوذ رقیق شده باشد، مشکلات ناشی از آنها کمتر خواهد بود. تخلیه فاضلابهای صنعتی در زمین نیز با ورود فلزات سنگین که اغلب خاصیت سمی دارند، آلودگیهای شدید شیمیایی و احیانا" میکروبی در آبهای زیرزمینی تولید می نماید و چه بسا اتفاق می افتد که دیگر از این آبهای زیرزمینی نتوانیم در مصارف عمومی استفاده کنیم و باید برای مصرف مجدد ، متحمل هزینه های گزافی گردیم.

برای جلوگیری از فعالیت باکتریهای بی هوازی در تخلیه مواد جامد دفعی در گودال ، می توانیم از محلول 20 میلی گرم در لیتر ، کرومات و یا ترکیبات نیتراتی استفاده کنیم، البته مقدار معرف آنها با در نظر گرفتن جوانب امر باید تعیین شود. نفت یکی از آلوده کننده های آبهای زیرزمینی است.

این ماده ممکن است حتی آب زیرزمینی را برای همیشه غیر قابل استفاده نماید و در امر پمپاژ هم بعلت حل پوششهای قیری ، مشکلات جدی ایجاد می کند. آلوده کننده هایی که در ضمن فعالیتهای کشاورزی ممکن است وارد آبهای زیرزمینی گردند (نظیر حشره کشها) ، گاها فاجعه های بزرگی به بار می آورند. مثلا ممکن است ضمن کلرینه کردن آبهای زیرزمینی با ایجاد ترکیبات جدید کلردار مواد جدید که مسومیت آنها به مراتب از خود حشره کشها زیادتر است، ایجاد نمایند (نظیر کلرور فنیل).

جمع بندی نکات مهم
باکتریها و ویروسها در حین نفوذ آب و یا حرکت آن ، به آبهای زیرزمینی می پیوندند، ولی این عوامل هیچگاه در خلاف جهت جریان آبها حرکت نخواهد نمود.
حرکت عوامل مندرج در فوق ، در حین پمپاژ آبهای زیرزمینی تشدید می شود.
وضع باکتریها و ویروسها بعد از پیوستن به آبهای زیرزمینی مشابه وضع آنها در آبهای سطحی است.
مقدار باکتریها و ویروسهایی که قبل از رسیدن به منابع آب زیرزمینی قابل حذف هستند، متناسب با عوامل مختلف از همه مهمتر فاصله آنها از منبع و قابلیت نفوذپذیری زمین است.
بهترین نوع زمین مواد برای حذف باکتریها ، زمین با دانه بندی یکنواخت از ماسه های ریز با درصدی رس می باشد.
حداکثر مسافتی که باکتریها و ویروسها در حالت عمودی می توانند حرکت نمایند تقریبا 10 فوت است.
غالب مواد شیمیایی نظیر نفت ، حشره کشها ، و دترجنتها می توانند همراه آب به زمین نفوذ و به آبهای زیرزمینی داخل گردند.
آلودگی آب (Water Pollution)
آلودگی آب مشکل بزرگی است. به طوری که نتایج پژوهش پیرامون آن از صدها بلکه هزاران مقاله ، مجله و کتاب تجاوز می کند.
بنظر شما چه کسانی مشکل آلودگی آب را بوجود می آورند؟
چه کسانی بهای تمیز کردن آب را خواهند پرداخت؟

زباله های انباشته شده

فاضلابها تعادل حیات در اب دریاها را
به هم می زنند . حتی بعد از تصفیه
کردن فاضلابها آب بدست آمده
می تواند حاوی مواد
شیمیایی مسموم باشد.

تاریخچه
در نوامبر سال 1986 بر اثر ریزش موادی شامل جیوه و انواع مواد آلی سمی مانند آفت کشها در رودخانه راین ، تمام آبزیان از شهر بال سوئس تا ساحل هلند کشته شدند. در سالهای اخیر با غرق شدن تانکرهای بزرگ نفتی اقیانوس پیما یا به گل نشستن آنها آسیبهایی به حیات دریایی وارد آمد.
در سال 1983 بر اثر 11000 واقعه آلوده کننده در حدود 120 میلیون لیتر مواد آلوده کننده در آبهای ایالات متحده تخلیه شده است.
تعریف آلودگی آب
در سال 1969 برای آلودگی آب تعریفی ارائه داد: آلودگی آب عبارت است از افزایش مقدرا هر معرف اعم از شیمیایی ، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه اش شود.
عوامل آلوده کننده آب
آب یکی از مهمترین و بنیادی ترین عامل حیات موجودات زنده است از این نظر جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه می باشد عوامل آلوده کننده آب بسیار گوناگون اند و می توانند هم منابع آبهای زیرزمینی و هم آبهای سطحی را آلوده کنند.

عوامل آلوده کننده آبهای زیرزمینی :
کانیهای موجود در معادن سطحی که در اثر تغییر و تبدیل به عامل آلوده کننده مبدل می شود. مثلا آب جاری سطحی ( حاصل از باران و …) هنگام عبور از معادن زغال سنگ ، دی سولفید آهن " II" ( پیریت ) همراه با زغال سنگ را در خود حل کرده و سپس در اثر واکنش ، هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل می کند. اسید حاصل ضمن عبور از لایه های مختلف مخازن زیرزمینی ، موجب آلوده شده آن می شود.
جمع شدن فاضلابهای شهری بویژه اگر در یک حوزه آهکی و یا شنی وارد شوند از آن که در معرض باکتریها قرار گیرند و تجزیه شوند، مستقیما و براحتی به مخازن زیرزمینی نفوذ پیدا کرده و موجب آلوده شدن آنها می شود.
ضایعات رادیواکتیوی : یکی از عوامل آلوده کننده مهم منابع آبی زیرزمینی است که امروزه یکی از راههای رفع آنها که در حقیقت مشکل بزرگی برای صاحبان تکنولوژی هسته ای نیز به شمار می رود دفن آنها در زیر زمین است علاوه بر دفن ضایعات رادیواکتیو در زیر زمین ، همه انفجار های هسته ای زیر زمینی نیز موجب آلوده شدن آبهای زیر زمینی می شود.

عوامل آلوده کننده آبهای سطحی:
آلوده کننده های صنعتی:
بسیاری از ضایعات صنعتی به آبزیان زیانهای جدی می رسانند. این ضایعات برای خنثی شدن مقدار زیادی از اکسیژن محلول در آب را به مصرف رسانیده و موجب کاهش اکسیژن مورد نیاز برای آبزیان می شود و تهدید به مرگ می کنند. از طرف دیگر بسیاری از خود این ضایعات سمی بوده و موجب مسمومیت آبزیان می شوند مانند فلزات سنگین ، جیوه ، سرب ، مس و غیره.

وارد شدن ترکیبات فسفردار و نیتروژن دار در آب موجب رشد جلبک هائی می شود که ضمن ایجاد بو و مزه غیر طبیعی آب ، اکسیژن آب را مصرف کرده و باعث کاهش میزان آن و بروز صدمات و تلفات آبزیان می شود.

فاضلاب خانگی :
کلیه پاک کننده ها که وارد آبهای سطحی می شوند ترکیباتی را در آبها وارد می کنند که اگر خنثی نشوند و یا توسط میکرو اورگانیسم ها تجزیه و تخریب نشوند بصورت سمی مهلک زیان بسیاری برای آبزیان ببار می آورند.
حشره کشها ، سموم دفع آفات نباتی و کودهای شیمیایی:
که از ضروریات توسعه کشاورزی است نا خواسته موجب آلودگی آبهای سطحی می شوند. مانند ددت DDT را نام برد.
چشم انداز الودگی آب
ذخایر آبهای ما در آینده چگونه خواهد بود؟
آب آلوده شده برای %75 مردم جهان در کشورهای رو به توسعه مسئله بسیار جدیتری است.
%80 بیماریهای جهان ناشی از آبهای آلوده شده است. در مقابل درصد بالای بیماری چه کنترلهایی انجام شده است؟
آیا تلاشی که برای بهبود کیفیت آب انجام شده کافی می باشد؟
آینده ذخایر آبها با این روند پیشرفت و تکنولوژی روز چگونه خواهد بود؟

منابع تامین آب
تامین و توزیع آب در کشورهای در حال توسعه ، مسائل مهمی را بوجود آورده است و دولتها را واداشته است تا مبالغ عظیمی پول در راه تامین آن سرمایه گذاری نمایند. این موضوع بخصوص در کشورهایی که دارای نقاط لم یزرع و نیمه خشک هستند، حالت جدی تر به خود گرفته است. در کشورهایی مثل ایران که تقسیم آب بعلت شکل خاص سرزمینهای آن به صورت غیر یکنواخت توزیع گردیده است، باید سعی شود با اتخاذ بهترین و مدرن ترین روشهای علمی و فنی آبهای موجود را طبق قوانین عادلانه ای در دسترس عموم قرار داد.
نکات مهم در تهیه آب شرب
در انتخاب منبع آب برای تهیه آب مشروب در اجتماعات بزرگ ، به چهار اصل مهم زیر باید توجه کافی مبذول داشت:

در درجه اول ، باید آبی را مورد استفاده قرار داد که برای رسیدن به محل تصفیه و توزیع به پمپاژ احتیاج نداشته باشد، بلکه با نیروی ثقل خود حرکت نموده ، علاوه بر آن به هیچگونه تصفیه ای (غیر از ضد عفونی کردن) نیاز نداشته و بدون دخل و تصرف در کیفیت آن ، بتواند بدست مصرف کننده برسد.
در درجه دوم ، از آبهایی که به تصفیه احتیاج ندارند، ولی برای رسیدن به محل توزیع باید پمپاژ شوند، می توان در تامین آب مشروب استفاده کرد.
در درجه سوم ، برای آب مشروب می توان آبهایی را که به نوعی تصفیه ساده احتیاج داشته ، ولی با نیروی وزن به محل تصفیه و توزیع می رسند، استفاده نمود.
بالاخره در آخرین مرحله ، آبهایی را می توان برای تهیه آب آشامیدنی مورد استفاده قرار داد که در محل نبوده ، باید از طریق پمپاژ و یا هر وسیله دیگر از نقاط دور دست به مرکز تصفیه و توزیع منتقل نمود. تهیه آب مشروب از اینگونه منابع ، بسیار گران و پُرهزینه است.
مهمترین منابع آب در دنیا
آبهای زیرزمینی (چاه ، چشمه ، قنات)
آبهای جوی (باران ، برف)
آبهای سطحی (رودخانه ، دریاچه ، دریا ، اقیانوس)
آب باران
اصولا انتظار می رود که آب باران کاملا خالص باشد، ولی به علت تماس آن با گرد و خاک ، ذرات معلق گازهای مخلوط در هوا ، مقادیر قابل توجهی از آنها را در خود حل و به زمین می آورد. گازهایی چون اکسیژن ، گاز کربونیک و ازت نیز در آب باران موجود خواهد بود که حلالیت هر یک از آنها در آب باران ، علاوه بر ساختمان شیمیایی شان به فشار جزئی آنها در اتمسفر مربوط می شود. علاوه بر گازهای فوق ، در آب باران مقادیری ، ، ، وجود دارد.

انحلال این مواد در آب باران علاوه بر نامطلوب کردن آن از نظر بهداشت برای بسیاری از وسایل خانگی و فلزی خطرناک است. و عمدتا از طریق سوخت منازل و کارخانجات ( بویژه زغال سنگ ) داخل اتمسفر می شود، در حالیکه اکسیدهای ازت از طریق سوخت وسایل نقلیه و رعد و برق (تجزیه و ترکیب آن با ) تولید می شود و پراکسی الکوکسیل نیترات نیز از ترکیب اکسید ازت با منوکسید کربن و هیدروکربورهای سوخته حاصل می شود. در آب باران ، مواد رادیواکتیوی چون ید (131) و سدیم (24) نیز گاهی دیده شده است.

علاوه بر مواد ذکر شده در بالا ، باید میکروارگانیسمها را که باران در حین نزول خود به زمین با خود همراه می آورد اشاره کنیم. در نقاطی که استفاده از آبهای سطحی ، یا زیرزمینی با اشکالاتی مواجه باشد، بکار بردن آب باران به عنوان منبع آب آشامیدنی توصیه شده است، کما اینکه در سال 1903 در حدود یک چهارم سکنه ایتالیا از آب بارانی که در منابع مخصوص ذخیره می نمودند، به عنوان آب آشامیدنی استفاده می کردند و شاید هنوز هم در آفریقا ، آسیای جنوب شرقی ، جاهایی وجود دارد که آب باران تنها منبع آب آشامیدنی آنهاست.

در ایران قدیم نیز در مهمانسراهای بین راه ، از آب باران ذخیره شده برای تامین آب مشروب مسافران استفاده می نمودند.
آب رودخانه ها
رودخانه ها از زمانهای قدیم یکی از مهمترین منابع تامین آب اجتماعات بشری بوده است. رودخانه ها از این نظر باز همچنان اهمیت خود را حفظ کرده اند، بطوریکه هم اکنون در آمریکا و آلمان به ترتیب 80 درصد و 50 درصد از آب آشامیدنی مردم از رودخانه ها تامین می شود. یاد آور می شود ضمن استفاده از آب رودخانه ها باید به مساله تصفیه و ضد عفونی کردن آنها توجه کافی داشت.

امروزه ایجاد دریاچه های مصنوعی پشت سدها ، یکی از بهترین روشها برای تامین آب مورد نیاز شهرها است. قابل توجه است که این دریاچه های مصنوعی علاوه بر تامین هدف مذکور ، در تامین آب برای کشاورزی منطقه و تهیه و تولید انرژی برق نقش و اهمیت زیادی دارد. سدهای کرج و جاجرود در تامین نیازهای شهر تهران در زمینه های یاد شده نقش مهمی دارند.

ذخیره آب رودخانه ها در دریاچه های مصنوعی ، علاوه بر اهمیت ذخیره سازی آن ، از این نظر که ضمن این عمل ، مواد معلق و گل و لای آب رودخانه ها در پشت سدها ته نشین می شود، در تقلیل هزینه تصفیه اهمیت زیادی دارد. گاها" برای تکمیل این نظر ، مابین دریاچه مصنوعی و محل تصفیه خانه حوضهای ته نشینی ایجاد می نمایند.
آب ذخیره شده از نظر میزان باکتریها و اکسیژن
در آب ذخیره شده پشت سدها نه تنها از نظر مواد معلق بلکه از نظر باکتریها کاهش محسوس مشاهده می شود و این امر موجب تقلیل هزینه های ضد عفونی در تصفیه خانه می شود. دریاچه ها از نظر مقدار اکسیژن موجود در آنها به دو قسمت تقسیم می شوند، دریاچه های با آب صاف و غنی از اکسیژن و فقیر از پلانکتون را الیگوتروپ (Oligotroph) و دریاچه های فقیر از اکسیژن یوتروپ (Atrophy) نامیده می شوند.

پدیده حیاتی در ذخیره آب
یکی از پدیده های مهمی که در ضمن ذخیره آب در حجمهای بزرگ اتفاق می افتد، طبقه طبقه شدن آن است. اگر آب نظیر غالب مایعات دیگر عمل می کرد، در طول زمستانهای سخت می بایست آب کلیه دریا و دریاچه ها کلا منجمد می شد و به همراه این عمل کلیه جاندارن داخل آنها نیز از بین می رفتند. ولی در عمل چنین اتفاقی نمی افتد. در یک دریاچه طبقه طبقه شده ، سه ناحیه کاملا متمایز قابل تشخیص است:

ناحیه زیرین یا ناحیه راکد: در اصطلاح علمی ، هی پولی مینیمم Hypoliminimum نامیده می شود. درجه حرارت این ناحیه پایین است. این امر ناشی از زیاد بودن وزن مخصوص آب سرد نسبت به آب گرم است. در این ناحیه که مقدار اکسیژن محلول در آن ، بسیار ناچیز است، بهم خوردگی بندرت انجام می پذیرد. در ضمن در این ناحیه محصولات نهایی حاصل از فعالیت باکتریهای بی هوازی مثل و دیده می شود. آب این ناحیه ، از کیفیت نامحلولی برخوردار است.
ناحیه رویین یا ناحیه سطحی: در اصطلاح علمی ، ای پالی مینین Epilimnion خوانده می شود. تغییرات درجه حرارت در این ناحیه شدید است و بطور مستقیم با هوای جو در تماس است.
ناحیه میانی یا ناحیه گردشی: در اصطلاح علمی ، ترموکلین Thermoclin گویند. این ناحیه از نظر دما و مقدار اکسیژن محلول ، ناحیه مناسبی است.
یادآور می شود این امر طبقه طبقه شدن آب دریاچه بیشتر در فصل تابستان و زمستان مشهود است. در فصل زمستان آب خنک (T=277 K) به علت داشتن وزن مخصوص بیشتر در لایه های زیرین قرار دارد و آبی که دمای آن ، کمی کمتر از T=277 K است، در قسمت میانی و سطح آب نیز پوشیده از یخ است، یعنی در زمستان با افزایش عمق آب دما نیز بالا می رود. در فصل تابستان برخلاف زمستان ناحیه سطحی در اثر اشعه خورشید گرم می شود و آب سرد در نتیجه وزن مخصوص بیشترش نسبت به آب گرم در لایه های پایین مجتمع می شود.

در آب تحت تاثیر اشعه خورشید عمل فتوسنتز به صورت زیر انجام می گیرد:

اشعه خورشید

CO2 + H2 —–> C(H2O)6 + O2

در بهار و پاییز به علت اختلاف درجه حرات لایه های پایینی و بالایی یک اختلاط عمودی Turn Over صورت می گیرد. لایه های مختلف باهم مخلوط می شوند و این کار موجب پخش یکنواختی اکسیژن و مواد غذایی در آب می شود.

آبهای معدنی
آبهای معدنی ( Inorganic Water ) ، آبهایی هستند که در یک کیلوگرم آنها لااقل هزار میلی گرم نمک و یا 250 میلی گرم انیدرید کربنیک آزاد موجود است.

نگاه اجمالی
آبهای معدنی ، از چشمه های طبیعی یا چشمه هایی که مصنوعا ایجاد کرده اند، جریان دارند و آنها را در همان سرچشمه در ظرف مخصوصی پر می کنند و برای مصرف حمل می نمایند. آب چشمه ها بطور کلی دارای نمکهایی هستند که در موقع عبور آب از سطح زمین در آن حل شده ولی آب مقطر فاقد این نمکهاست. مقدار این نمکها در آبهای معدنی بمراتب زیادتر و لااقل به یک در هزار می رسد.
ترکیبات آب معدنی
در آب معدنی ترکیباتی مانند نمکهای ید و ترکیبات آرسنیک و ترکیبات گوگرددار و مواد رادیواکتیو و نظیر آنها وجود دارد که در آب معمولی نیست. از آنجائیکه ترکیبات قشر زمین در نقاط مختلف ، متفاوت می باشد، مسلم است که ترکیبات آبهای معدنی هم فرق می کند. مثلا در یک آب معدنی مقدار کلرور سدیم زیادتر و در آب معدنی دیگر مقدار آهک زیادتر است.
طبقه بندی آبهای معدنی
آبهای معدنی را از روی اینکه چه ترکیبی بیشتر در آن وجود دارد طبقه بندی کرده اند.
آبهای معدنی اسیدی
این آبها باید لااقل در یک لیتر ، یک گرم انیدرید کربنیک طبیعی آزاد محلول داشته باشد.
سرچشمه ها: مهمترین چشمه های انیدرید کربنیک دار در آلمان ، چشمه های مارین باد و چشمه زائربرون در هارتی و غیره می باشد. در ایران هم آب ترش راه رشت و آب علی از چشمه های مهم می باشد. چشمه های قلیایی که دارای قسمت اعظم از کربنات سدیم می باشند، معروفترینشان ، چشمه های سالسبرون در آلمان و ویشی__ در فرانسه می باشد.
فواید آن برای بدن : انیدرید کربنیک محلول در آب موجب تسریع حرکت دودی شکل روده می گردد و مقدار عصاره هایی که در روده ریخته می شود را زیادتر می کند. در نتیجه ، هضم غذا تسریع می شود. همچنین موجب زیاد شدن اسید کلریدریکی که در معده تولید می شود، می گردد و اثر اشتها آور دارد. آبهای قلیایی نیز فعالیت معده را زیاد می کنند و اسید معده را از بین می برند و در معالجه درد مفاصل موثرند.
آبهای معدنی سولفات سدیم دار
آب این چشمه ها دارای سولفات سدیم می باشند، ولی علاوه بر آن ، اغلب کلرور سدیم و بی کربنات سدیم هم دارد.

سرچشمه ها: مهمترین چشمه های سولفات سدیم دار چشمه مارین باد و چشمه الستر در ساکسن و غیره در آلمان می باشد.
آب چشمه های تلخ
مهمترین ماده شیمیایی که در آب این چشمه ها موجود است و موجب تلخی مزه آنها می گردد، سولفات منیزیم می باشد، اما علاوه بر سولفات منیزیم ، اکثرا سولفات سدیم و کلرور سدیم هم در آنها وجود دارد.

سرچشمه ها : مهمترین چشمه های تلخ در آلمان می باشند. چشمه فریدریک هال در ماینینگن و چشمه مدکنت هایم در ورتنبرگ است.
فواید آن برای بدن : آبهای تلخ اثرات خوبی در برطرف کردن یبوست و چاقی دارند. آشامیدن آب این چشمه ها برای اشخاص ضعیف و کم خون و مسلول و نظیر این ها خوب نیست.
چشمه های کلرور سدیم
در آب این چشمه ها بیش از یک گرم املاح در لیتر موجود است و بیشتر این املاح نیز کلرور سدیم می باشد.

سرچشمه ها : چشمه های کیسینگن و نوی هاس واقع در آلمان از مهمترین چشمه ها می باشند.
فواید آن برای بدن : اشخاصی که مبتلا به سو هاضمه و یا چاقی زیاد می باشند و یا دستگاه تنفسی آنها خوب کار نکند، بر اثر آشامیدن این آبها بهتر می شوند.
آبهای آهن دار
آبهایی که در یک لیتر آب آنها بیش از ده میلی گرم آهن به حالت محلول موجود باشد، از آنجائی که آبهای آهنی زود تجزیه و آهن آنها ته نشین می شود. معمولا در همان سرچشمه آنرا می آشامند.

سرچشمه ها : نمونه ای از چشمه های آهندار در ایران آب گرم محلات است. مهمترین چشمه های آهنی در آلمان چشمه های پیرمونت و چشمه شوالباخ و چشمه الکسی باد و غیره می باشد.
فواید آن برای بدن : آبهای آهن دار برای درمان کم خونی بسیار مفید می باشد.
آبهای گوگردی
این آبها دارای هیدروژن سولفوره آزاد و یا هیدروسولفور و یا هر دوی اینها می باشند ( بوی هیدروژن سولفوره ، شبیه بوی تخم مرغ گندیده است )

سرچشمه ها : آبهای گوگردی در اسک لاشاپل ( آخن ـ آلمان ) همچنین در بادن نزدیک وینه و در اکس لبن هم موجود است. در ایران نیز آب اسک ، نمونه ای از آبهای گوگردی است.
فواید آن برای بدن : آبهای گوگردی در درمان روماتیسم و امراض جلدی و مسمومیتهای فلزی تجویز می شود.
آبهای آهک دار
این آبها دارای نمکهایی هستند که قسمت اعظم آنها کربنات اسید کلسیم و کربنات اسید منیزیم و گچ و انیدرید کربنیک می باشد.

سرچشمه ها : در آلمان چشمه های آن در ویلدونگن و وایسن بورگ و محلهای دیگر واقع می باشد. در ایران آب گرم راه همدان نمونه ای از آبهای آهک دار می باشد.
فواید آن برای بدن : آبهای آهکدار در درمان نارسایی کلیه و درمان نارحتی اعصاب و درمان اگزمای پوست و غیره توصیه شده اند.

چشمه های آرسنیک دار
این چشمه ها دارای مقدار جزئی آرسنیک هستند که بعلت کمی مقدار اثر کشندگی ندارد بکله بطور کلی برای تقویت بکار می رود.

سرچشمه ها : محل این چشمه های دورک هایمر ماکس کول واقع در آلمان و چشمه لویکو واقع در شمال ایتالیا می باشد.
فواید آن برای بدن : آشامیدن آب این چشمه ها برای رفع کم خونی و ضعف ناشی از کمی غذا و غیره مفید است.
آبهای یددار
آب این چشمه ها را بیشتر برای آشامیدن و نه حمام گرفتن مصرف می کنند و ید موجود در آنها ، هم دستگاه گوارش و هم غدد گلو را تحریک به کار و ترشح می کند.
آب های آشامیدنی درون بطری

امروزه آب آشامیدنی درون بطری توسط شرکتهای بسیاری تولید می شود.
امروزه مصرف آب های بطری ای رواج بسیاری پیدا کرده است . برخی از مردم معتقدند آبهایی که دارای مواد معدنی غنی می باشند برای انسان مفید هستند. آب های بطری ای به دو دسته اصلی تقسیم می شوند، آب گازدار و آب ساده .
آب گازدار ممکن است به طور طبیعی با دی اکسید کربن تصفیه شود اما گاز آن معمولا" در طی عملیاتی به آن اضافه می شود. میکروبها در آب گازدار زنده نمی مانند زیرا دی اکسید کربن حل شده در آب به آن خاصیت اسیدی می دهد.

اکثر آبهای بطری ای، آب چشمه ها یا رودها هستند که در همان محل، در شرایط کاملا" بهداشتی و بدون استفاده از هیچگونه مواد شیمیایی، داخل بطری ها ریخته می شوند. در نتیجه این آبها ممکن است حاوی باکتریهای طبیعی و بی ضرر باشند که البته در طول مدت زمان نگهداری، این باکتریها به این دلیل که از مواد مغذی استفاده نمی کنند تدریجا از بین می روند. در نوعی از آبهای بطری ای که با عنوان "آب آشامیدنی"، شناخته شده اند، از مراحل مختلفی برای کم کردن تعداد اینگونه میکروبهای احتمالی استفاده می شود.

چگونه این آب ها تولید می شود؟
اساسا"سه نوع آب بطری ای وجود دارد :

آب معدنی طبیعی: این نوع آب باید از یک منبع زیرزمینی و محفوظ از هر گونه آلودگی بوده و توسط مقامات مسئول ثبت شده باشد، استانداردهای مختلف میکروب شناسی را دارا باشد، به طور مداوم تست شود، هیچگونه عمل دیگری بجز تصفیه با دی اکسید کربن یا تصفیه عادی رویش انجام نشود و در همان منبع آب مربوطه داخل بطری ریخته شود. بعلاوه این آب باید دارای ترکیبات خاص شیمیایی باشد. آب های معدنی طبیعی در مقایسه با انواع دیگر آب های بطری ای دارای بهترین کیفیت هستند.

آب چشمه: از یک منبع زیر زمینی مشخص می آید. این آب نیز باید در همان محل داخل بطری ریخته شده و با استانداردهای شیمیایی و میکروب شناسی سازگار باشد. تنها عملی که می تواند روی این آب انجام شود تصفیه با دی اکسید کربن یا تصفیه عادی است. لزومی ندارد آب چشمه ترکیبات شیمیایی خاص داشته باشد و یا قبل از اینکه وارد بازار شود توسط مقامات مسئول شناسایی و ثبت شود.

آب آشامیدنی (Table Water): به هر آبی که داخل بطری ریخته شده باشد گفته می شود. ممکن است از هر منبع آبی ای باشد و چه بسا این منبع زیرزمینی هم نباشد. حتی می تواند از آب های معمول لوله کشی بوده و یا از منبع اصلی توسط تانکر به کارخانه پر کننده بطری فرستاده شود. ممکن است روی این آب اعمالی از قبیل تغییر ترکیبات شیمیایی یا کاهش تعداد میکروب ها، انجام دهند. حتی برخی از کارخانه ها به منظور اینکه طعم این آب شبیه آب چشمه معدنی شود، نمک معدنی به آن اضافه می کنند.

نحوه در بطری ریختن
آب معدنی طبیعی و آب چشمه مستقیما" از منبع آبی مربوطه توسط لوله های فولادی ضد زنگ به کارخانه پر کننده بطری هدایت می شوند. در آنجا از ماشین آلات مخصوصی جهت پر کردن بطری ها استفاده می شود. در مراحل بعدی درب بطری ها را بسته و روی آنها بر چسب می چسبانند و در انتها آنها را در جعبه ها یا کیسه های پلا ستیکی فشرده بسته بندی کرده و برای ارائه به بازار می فرستند.

بطری ها می توانند از جنس شیشه یا نوعی پلاستیک خاص که که تاثیری بر رنگ و بوی آب ندارد، باشند. بطری و درپوش آن حتما باید استریل شود. کل مراحل در بطری ریختن آب باید مطابق با استانداردهای رده بالای بهداشتی انجام شود و شامل کلیه اقدامات لازم برای حفظ آب از هر گونه آلودگی باشد. تست کیفیت نیز در کلیه مراحل به طور مداوم انجام می شود.

آب های آشامیدنی از طریق لوله و یا بوسیله تانکر به کارخانه پر کننده بطری می رسد. در کارخانه ممکن است چند نوع آب را با هم مخلوط کرده و اعمال متفاوتی از قبیل تصفیه عادی، تصفیه ازنی، تابش اشعه UV ، تصفیه اسمزی و جدا سازی روی آن انجام داده و سپس به طریق مشابه آب های معدنی و چشمه آب را داخل بطری ها بریزند..

آیا ممکن است آب داخل بطری مضر باشد ؟
کلیه کارخانه های تولید کننده این محصولات زیر نظر سازمانهای بهداشتی کشورها مشغول به فعالیت هستند و آیین نامه های مخصوصی را هنگام تولید رعایت می کنند. لذا جز در مواردی که موارد مذکور را رعایت نکنند نگرانی برای استفاده از بطری های آب آشامیدنی وجود ندارد. فراموشی نکنیم که عدم رعایت موارد بهداشتی در تولید هر محصول غذایی می تواند رخ دهد.
پروسه تولید آب معدنی
آب معدنی و آب شرب بعنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حیات میباشد . میزان نیاز روزمره هر فرد ۱ تا ۲ لیتر میباشد که بستگی به شرایط آب و هوایی و سن و سال دارد .
آب این ماده حیاتی و با اهمیت در دنیا نقش بسیار مهمی را درشکل گیری تمدنها و استمرار آنها داشته است مروری بر سوابق تمدنهایی که در طول تاریخ شکل گرفته اند و شکوفا شده اند نشانگر این واقعیت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن یکی از کلیدی ترین عوامل فراگیری و استمرار آنها بوده است .
افزایش تقاضا برای آب و اوجگیری رقابت بین مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ایجاد موازنه وتعادل بین توزیع نیازها و منابع آب موجود مستقیما در وضعیت طبیعی رودخانه ها دخالت کند و با ایجاد تاسیسات گوناگون ذخیره و توزیع آب شرایط طبیعی را به منظور تامین نیازهای خود تغییر دهد .
آب معدنی و آب شرب بعنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حیات میباشد . میزان نیاز روزمره هر فرد ۱ تا ۲ لیتر میباشد که بستگی به شرایط آب و هوایی و سن و سال دارد . استفاده از آب آشامیدنی سالم و گوارا یکی از مهمترین فاکتورهای مصرف آب میباشد که از سالیان بسیار دور به آن توجه شده است .
منشا حدود ۸۰٪ از بیماریهای انسان عدم دسترسی به آب سالم است . ۷۵٪ از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومند بنابر این زمان این تصور نادرست که آب سالم به هر میزان که مورد نیاز باشد به وفور در دسترس است دیگر سپری شده است واقعیت آن است که آب سالم و گوارا کمیاب و گرانبها میباشد آلودگیها با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت آب را تنزل میدهند و در مراحلی آب را از حیطه انتقاع ساقط مینمایند .
برخی از آلودگی ها زوال پذیرند و به آسانی تجزیه و یا تقلیل داده میشوند نظیر مواد زائد کشاورزی و حیوانی و فاضلابهای انسانی بعضی از آلاینده ها نیز انحطاط ناپذیرند مانند جیوه و سرب و برخی از ترکیبات پلاستیکها که از افزایش آنها در آب باید جدا جلوگیری شود .
آب معدنی:
تعریف :
آب معدنی محصول بسته بندی شده آب گوارا و قابل شربی است با ویژگیهای فیزیکوشیمیایی و میکرو بیولوژی و ارگانو لپیتیکی تعریف شده که مستقیما از چشمه و یا نقاط حفر شده از طبقات زیر زمینی به دست میآید و دارای خواص بهداشتی و درمانی باشد و در معرض هیچگونه پالایش خارج از استانداردهای مربوطه قرار نگیرد و در محل چشمه و یا منابع آبی مربوطه در شرایط خاص بهداشتی بسته بندی میگردد .
انواع آب معدنی :
۱) آب معدنی گازدار :
آبی است که پس از تصفیه های لازم و بسته بندی مقدار گاز آن برابر با مقدار گازی میباشد که آب در مظهر چشمه دارد .
۲) آب معدنی بدون گاز : آب معدنی است که پس از تصفیه و بسته بندی فاقد گاز کربنیک مازاد بر مقدار لازم جهت نگاهداری املاح بی کربنات موجود و یا گازهای دیگر باشد .
۳) آب معدنی گازدار شده : آب معدنی است که پس از تصفیه های لازم از منبع دیگری گازکربنیک به آن اضافه شود .
▪ تعریف و منشا آبهای معدنی :
آبهای معدنی طبیعی و گازهای معدنی طبیعی ،آبها و گازهایی هستند که از تشکیلات زمین شناسی خارج و دارای خواص درمانی بوده که توسط مجمع علمی پزشکی شناخته و دارای اجازه رسمی دولتی برای بهره برداری می باشند .
منشاء آبهای معدنی :
۱) سطحی یا ژئوترمال :
این دسته آبها دارای منشاء خارجی یا جوی بوده که به داخل زمین نفوذ کرده و حتی تا عمق زیاد پایین رفته و در این جریان تغییراتی در ترکیب شیمیایی آب حاصل و در یک شاخه صعودی به طرف بالا جریان پیدا کرده است . آب دو حرکت پایین رو سرد و حرکت صعودی گرم را دارا است . در صورتیکه ستون آبگرم در نزدیک زمین به یک منطقه بسته برخورد کند سفره آبدار محصور را بوجود میآورد در این صورت میتوان از این آبها به مقدار فراوان با حفر چاههای عمیق بهره برداری کرد و گاهی ترکیب شیمیایی این آبها مشابه آبهای خوراکی میباشد .
۲) عمقی یا ژوونیل:
آبهای عمقی یا سنتز شده یا بکر دسته آبهایی هستند که از اعماق بسیار زیاد زمین منشاء گرفته و میتوانند حاصل بخار آخرین مرحله ماگمای مذاب درون زمین بوده که با تظاهرات آتشفشانی در ارتباط میباشند . غالب آبهایی که در طبیعت وجود دارد از دسته آبهای با منشا خارجی میباشند و مقدار کمی عمقی هستند .
ـ تقسیم بندی چشمه ها بر اساس املاح محلول – گازهای محلول و درجه حرارت :
۱) چشمه های معدنی
به آبی گفته میشود که مقدار املاح محلول در آن حداقل یک گرم در لیتر باشد . به چشمه ای که املاح محلول در آن به میزان مذبور باشد چشمه آب معدنی گویند که در سطح زمین از راههای مختلف ظاهر میشود بسته به اینکه کدامیک از یونهای موجود در آب نسبت به یونهای دیگر برتری داشته باشد آبها را تقسیم بندی میکنند .
– آبهای سدیک کلروره :
میزان یونهای سدیم و کلسیم بیشتر از سایر یونها میباشد .
– آبهای کلسیم کلروره :
مقدار کلسیم و کلر بیشتر از سایر یونها میباشد .
– آبهای سدیک هیدروژن کربنات :
یون سدیم و هیدروژن کربنات بیشتری دارند .
– آبهای منیزیم – هیدروژن کربنات :
یون منیزیم و هیدروژن کربنات بیشتری دارند .
– آبهای سدیک – سولفات :
یون سدیم و سولفات بیشتری دارند .
– آبهای منیزیم – سولفات :
یون منیزیم و سولفات بیشتری دارند .
– آبهای کلسیم سولفات :
یون کلسیم و سولفات بیشتری دارند .
– چشمه های آهن دار چشمه هایی هستند که میزان آهن آن حداقل ۱۵ میلی گرم در لیتر باشد .
۲) چشمه های گاز دار :
در این گونه چشمه ها گازهای متعددی مانند اکسیژن و هیدروژن و ازت و انیدرید کربنیک و هیدروژن و سولفوره و متان و ….. وجود دارد .
منشا اکسیژن آبهای جوی است که هوا به داخل آب منتقل میکند هیدروژن در چشمه های آب فشان که منشاء عمیق و آتشفشانی دارد یافت میشود .
گاز هیدروژن سولفوره که در چشمه های گوگردی یافت میشود منشا آن عمدتا آتشفشان است . اندرید سولفوره و متان اغلب با هیدرو کربنها مرتبط است و همچنین در اثر احیاء سولفاتها به وجود میآید .
۳) چشمه های طبی :
نقش درمانی دارند و بیماریهای جلدی را از بین میبرند .
۴) چشمه های آبگرم :
در صورتی که با حرارت سنج معمولی درجه حرارت آب چند دهانه چشمه را اندازه بگیریم متفاوت خواهد بود . این دما در فصول مختلف و با توجه به گرمای زمین و فعالیت آتشفشانی در مناطق مختلف متفاوت است .

خلاصه شرکت:
این شرکت در سال 1381 تاسیس گردیده است . شرکت فوق در پی آن است که تولید آب معدنی وخدمات رسانی آن را مدنظر قرار دهد.
اضداد و اعضای شرکت عبارتند از:
مدیریت
کارشناس
تکنسین
کارگر ماهر
کارگر ساده
کل کارکنان
1
4
3
10
15
45
زمین وساختمانهای شرکت به متر مربع عبارت است از:
زمین
سالن تولید
کل انبارها
کل زیربنا
5500
1000
350
1585
ابتدای ورود شرکت اتاق نگهبانی می باشد وبعد از عبور از محوطه وفضای باز شرکت به ساختمانها وسوله های اداری و تشکیلاتی می رسیم که هر بخش فعالیت مربوط به خود را داراست مانند: دفتر امور اداری، امورکارگزینی، بازاریابی و…

مالکیت شرکت:
مالکیت این شرکت بر عهده 2 نفر از سهامداران می باشد که هر یک به میزان مساوی سرمایه گذاری کرده اند و به نسبت مساوی از سود بهره مند می شوند.

خلاصه هزینه های سرمایه گذاری جهت راه اندازی شرکت:
ازآنجایی که اجرای طرح از نظر وجه سرمایه گذاری در خور توجه است حمایت مالی به صورت جدی از این صنعت نه تنها لازم است بلکه ضروری می باشد و کمکهای مالی میتواند به صورت ارائه تسهیلات بانکی ارزان قیمت، کاهش نرخ مالیات، ارائه امکانات زیر بنایی طرح به صورت یارانه ای، طولانی کردن باز پرداخت تسهیلات بانکی، کمک درشناساندن محصول در بازارهای جهانی می باشد

اقلام اصلی
مبلغ به میلیون ریال
سرمایه گذاری ثابت
000/500/714
سرمایه گذاری در گردش
000/100/47
زمین
000/000/230
ساختمان
000/800/252
تجهیزات
000/800
هزینه های فنی وتاسیسات
000/800/81
پیش بینی نشده
000/400/8
جمع کل
000/400/335/1

نرخ بازده مالی (درصد) شرکت به شرح زیر است
بدون واحد
واحد 30% سرمایه گذاری ثابت
واحد 60% سرمایه گذاری ثابت

سود 15%
سود 25%
سود 15%
سود 25%
0/38
2/35
1/33
4/32
3/28

مکان شرکت وتسهیلات آن:
شرکت مذکور واقع در تهران کیلومتر 15 جاده مخصوص می باشد
تسهیلات شرکت عبارت است از دسترس به اتوبان وبزرگراه
از تسهیلات دیگر مجهز بودن شرکت به وسایل حمل ونقل سریع جهت حمل آب معدنی به سراسر نقاط تهران می باشد
خدمات شرکت:
شرکت فوق خدمات بسیاری را ارائه می کند که عبارت است از:
1-اب معدنی گاز دار: آبی است که پس از تصفیه های لازم وبسته بندی مقدار گاز آن برابر با مقدار گازی باشدکه آب در مظهر چشمه دارد
2-آب معدنی بدون گاز: آب معدنی است که پس از تصفیه و بسته بندی فاقد گاز کربنیک مازاد به مقدار لازم جهت نگاهداری املاح بی کربنات موجود و یا گازهای دیگر باشد
3-آب معدنی گاز دار شده: آب معدنی است که پس از تصفیه های لازم ازمنبع دیگری گاز کربونیک به آن اضافه شود

مقایسه رقابتی:
شرکت های رقیب درصدآن هستندکه فعالیت های خود را در زمینه کیفیت وقیمت آ بمعدنی بهتر کنند. شرکتهایی که با شرکت آب معدنی دماوند رقابت می کنند عبارتند از :آب معدنی ایران، آب معدنی سپیدان و..
همه شرکتهای ذکر شده به دنبال رضایت مشتری می باشند
یکی از دلایل موفقیت شرکت آب معدنی دماوند به دلیل رعایت کردن استاندارهای ملی وکسب استانداردهای مختلف ISO می باشد
نوع، شماره و موضوع استانداردهای تدوین شده شرکت به قرار زیر است

ردیف
شماره استاندارد
موضوع استاندارد
1
2591
ویژگیهای وحدمجاز آب معدنی طبیعی
2
2441
آب معدنی طبیعی قابل شرب
3
2606
آئین کار به منظور بهره برداری از آبهای معدنی طبیعی آشامیدنی

زمینه ها وامکانات فروش:
شرکت مذبور برای پیشرفت در زمینه فروش بسیاری از فعالیت ها را در زمینه چاپ بروشور وتبیلغات به انجام رسانده است مانند:تبلیغات در رادیو وتلویزیون وروزنامه و.. یکی از ایده های منحصر به فردی که در زمینه تبیلغات از طرف یکی از کارشناسان ارائه شده این بودکه تبلیغ آب معدنی به تصویر کشیده شود
مثلا: تلویزیون فردی را نشان می دهد که تشنه جرعه ای آب است و در همان لحظه آب معدنی نشان داده شود و با ذکر خصوصیات و ویژگی های آن تبلیغ به پایان رسد از دیگر تبلیغاتی که در زمینه آب معدنی انجام شده است نصب تابلو بزرگی می باشد که در یکی از بزرگراههای اطراف شرکت نصب شده است که چندی از فوایدآن معدنی ذکر شده است

نحوه اجرای فعالیت یا ارائه خدمات:
شرکت برای خدمات رسانی به مشتریان از افراد مجرب وکارشناس منابع طبیعی بهره گرفته است همانطور که قبلا هم ذکر شده شرکت فوق دارای 4 نفر کارشناس می باشدکه این افراد تا حدود زیادی توانسته اند در زمینه خدمات واجرای فعالیت موثر وکارا باشند.
نحوه فعالیت کارشناسان بدین ترتیب است که هر کارشناس با توجه به مهارت وفکر وایده خویش نظرات خود راعنوان می کند و مدیریت شرکت پس از بررسی نظرات بهترین آن را اجرای فعالیت شرکت انتخاب می کند.

تکنولوژی:
یکی از مزیت های این شرکت استفاده از تکنولوژی های جدید می باشد چنانکه در حال حاضر دستگاه جدیدی را خریداری کرده است که جهت تصفیه آب کاربرد دارد تولید و بسته بندی آب معدنی در کلیه جهان از یک تکنولوژی واحد برخوردار است هر چند که میزان اتوماسیون ماشین آلات مورد استفاده ممکن است با هم متفاوت باشد.
شرکت آب معدنی کوهسار از تکنولوژی تک مرحله ای و یا مرحله ای استفاده می کند در روش تک مرحله ای عملا ماشین آلات با میزان تولید در ساعت کمتری نسبت به ماشین آ لات با میزان تولید در ساعت کمتری نسبت به ماشین آلات دو مرحله ای کار می نمایند.
از مهم ترین نقاط قوت ماشین آلات دو مرحله ای امکان ذخیره سازی پری فرم تولید شده می باشد که در زمان مورد نیاز به قسمت تولید بطری هدایت می گردد.
این دو روش تولید نسبت به روش های قبلی به فضای کمتری از نظر نگاهداری بطری نیاز دارد در صورتی که در روش تک مرحله ای میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز جهت تولید با توجه به یک مرحله ای بودن آن کمتر می باشد
خدمات آینده
شرکت آب معدنی کوهسار قصد دارد در آینده محصولات دیگری را ارائه دهدکه عبارتند از: نوشابه گاز دار- ماء الشعیر -دوغ و…
اگر شرکت بتواند این چند محصول را در آینده خدمات دهد میتواند سهم بازار بیشتری را به خود نسبت دهد.
خلاصه تجزهی وتحلیل بازار:
بازار این نوع محصول بیشتر در فصول گرم رایج ومتداول است وسهم بازار بیشتری را کسب می کند
این شرکت از آغاز فعالیت خود سهم بازار زیادی را تحت سلطه خود درآورده است وروند رو به رشدی را پشت سر گذاشته است
ارائه یک نمودار به طور خلاصه در زیر آمده است
سال
فروش واقعی برحسب بوکس
81
850
82
870
83
890
84
930

بخش بندی بازار:
بیشتر سهم بازار را عمده فروشان به عهده دارند و بعد خرده فروشان و…. بیشتر افراد جوان خصوصا ورزشکاران خواستار آب معدنی می باشند و آن را مصرف می کنند
ازنظر جنسیت تمایل زنان به آشامیدن آب معدنی بیشتر از مردان می باشد
افرادی که در محیط کار هستند- دانش آموزانی که مشغول به تحصیل هستند وافراد دیگر آب معدنی مصرفی می کنند

پیش بینی فروش:
سال
سهم بازار
فروش واقعی
فروش
81
000/000/15
850
000/000/750/12
82
000/000/18
870
000/000/660/15
83
000/500/19
890
000/000/355/17
84
000/000/24
930
000/000/320/22

000/000/100/29=970×000/000/30= پیش بینی فروش
سود وزیان سالیانه به قرار زیر است:
(ارقام به میلیون ریال است)

شرح موضوعات
سا ل اول
دوم
سوم
چهارم
فروش خالص
0/450
0/510
0/600
0/600
ارزش مواد اولیه
4/1
6/1
8/1
8/1
حقوق ودستمزد
5/157
9/159
6/163
6/163
آب و برق وسوخت
1/12
3/13
1/15
1/15
تعمیر ونگهداری
2/19
4/21
7/24
7/24
هزینه های پیش بینی نشده
4/8
6/8
9/8
9/8
استهلاک ودارایی ثابت
3/38
3/38
3/38
3/38
بهای تمامی شده کالای ساخته شده
8/236
1/243
4/252
4/252
جمع هزینه های عملیاتی
8/8
7/9
1/11
1/11
جمع هزینه های غیرعملیاتی
0/17
0/17
5/10
5/10
سودو زیان ویژه
5/187
3/240
9/325
9/325

نقطه سربه سر شرکت به قرار زیر است:
فروش به میلیون ریال
هزینه ثابت
هزینه متغیر
نقطه سر به سر

میلیون ریال
درصد داخلی
میلیون ریال
درصدداخلی
درصد
0/600
7/209
0/100
0/72
6/99
7/39

تیم مدیریتی:
شرکت فوق برای پیشبرد اهداف خود از مدیران بسیاری کمک می گیرد تا بتواند ضمن خدمات رسانی به مشتریان رضایت آنها را کسب کند تیم مدیریتی شرکت شامل: مدیر بازرگانی، مدیر کنترل کیفیت، مدیر کنترل پروژه می باشد.
هر یک از اعضای تیم وظایف از پیش تعیین شده ای را به انجام می رسانند

کمبود های مدیریتی:
تنها کمبودی که شرکت در زمینه مدیریت دارد مربوط به بازرسین کنترل کیفیت است که چون از اطلاعات کامل برخوردار نیستند در پاره ای از فرایندهای آماری وکمی ممکن با مشکل مواجه شوند

جدول شماره 3-2 حدود بازترکیبات شیمیایی آب معدنی
ردیف
نوع ترکیبات
حداکثر میلی گرم در لیتر
1
ارسینک
AS
5%
2
سرب
PB
5%
3
جیوه
HG
0001
4
مس
CU
1
5
سسلینوم
SE
1%
6
کرم
CR
5%
7
باریم
BA
1%
8
کارمیم
CD
1%
9
منگنز
MN
2
10
روی
ZN
5
11
بورات
H BO
30
12
نیتریت
NO
005/0
13
نیترات
NO
005/0
14
سولفور
HS
05/0
15
سیانور
CN
01/0
16
T.O.C
O
3
17
مواد رادیواکتیو
حداکثر 30پیکوکوری در لیتر
18
مواد رادیواکتیو
حداکثر 3 پیکوکوری در لیتر پ
-کوری :مقدار رادیواکتیو منبعی است که در هر ثانیه 10×7/3 درانتگراسیون انجام دهد.

ترکیبات زیر در آب معدنی مجاز نمی باشد:
1)ترکیبات فنلی
2) باقیمانده سموم
3)ترکیبات حلقوی چند هسته ای
4)مواد موثر در کشش سطحی(مواد پاک کننده)
5)ویژگیهای بهداشتی
مظهر چشمه باید کاملا بهسازی و اطراف آن غیرقابل نفوذ گردیده و به سهولت قابل تمیز کردن باشد.
استانداردهای بسته بندی ونشانه گذاری آب معدنی
آب معدنی باید در محل نزدیک به چشمه ودر ظروف غیرقابل نفوذ پر وبسته بندی گردد حجم مجاز طروف حداکثر 4 لیتر می باشد که به نوع ترکیبات شیمیایی آب و ظرف بستگی دارد.
آب معدنی باید دارای برچسبی با مشخصات زیر می باشد
1)آب معدنی طبیعی
2)وزن خالص با حجم محتوی در سیستم کشوری که فرآورده در آن به فروش می رسد.
3)نام ونشان کارخانه تولید شده (علامت کارخانه تولید کننده)
4) مواد متشکل(نتایج آزمایش فیزیکی و شیمیایی)
5) ذکر آب معدنی گاز دار و یا گاز دار شده
6)بر چسب ترکیبات خاص آب معدنی یک یا چند مورد از عبارات زیر باید در محلی نزدیک به نام آب معدنی نوشته شود
الف) قلیایی-چنانچه آب معدنی حاوی مقدر بیشتر از 600 میل گرم در لیتر بی کربنات باشد.
ب)اسیدی: چنانچه آب معدنی حاوی مقادیر بیتشر از 1000 میلی گرم در لیتر نمک طعام باشد.
ج)نمکین: چنانچه آب معدنی محتوی بیشتر از 1000 میلی گرم در لیتر نمک طعام باشد.
د) محتوی فلوئور : چنانچه مقدار فلوئور آب معدنی بیشتر از 1 میلی گرم در لیتر باشد.
ه) محتوی آهن: چنانچه مقدار آهن آب معدنی بیشتر از5 میلی گرم در لیتر نمک
قیمت داخلی وجهان محصول
قیمت داخلی وجهان آب معدنی ارتباط مستقیمی با کیفیت و ویژگیهای آن دارد با توجه به اینکه مصرف آب معدنی در داخل کشور هنوز فراگیر نشده است و میزان عرضه وتقاضا جهت این محصول در داخل کشور محدود می باشد به نظر نمی رسد که قیمت محصول با توجه به الگوی مصرف فعلی یک رقم واقعی ومناسبی باشد با تغییر الگوی مصرف آب که یک امور غیرقابل اجتناب در آینده نزدیک خواهد بود قیمت آن از یک روند واقعی عرضه وتقاضا تبعیت می نماید. در حال حاضر قیمت 8 توزیع داخلی این محصول در بطریهای 5/1 لیتری PET معادل 1500 ریال میباشد.و جهت بطریهای 2 لیتری آن 1800 ریال قیمت گذاری گردیده است.
قیمت جهانی آب معدنی (MINERAL WATER) و آب شرب(DRINK WATER) با توجه به کیفیت آب بسیار متنوع می باشد و جهت آب معدنی (2/1 -7/0)دلار در کشورهای مختلف و آب های معدنی مختلف تغییر قیمت می نماید و بطور میانگین قیمت عرضه آن حدود 85/0 دلار می باشد.
میانگین قیمت عرضه آب شرب (DRANK WATER) در کشورهای اروپایی وکشورهای خلیج فارس حدود 6/0 -45/0 دلار می باشد.
6-1 موارد مصرف و کاربرد
آب معدنی و آب شرب به عنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان واستمرار حیات می باشد میزان نیاز روزمره هر فرد 2-1 لیتر می باشد که بستگی به شرایط آب وهوایی سن .سال دارد. استفاده از آب آشامیدنی سالم و گوارا یکی از مهمترین فاکتورهای مصرف آب می باشد که از سالیان بسیار دور به آن توجه شده است منشا حدود 80درصد از بیماری های انسان عدم دسترسی به آب سالم است هفتاد وپنج درصد از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومن بنابراین زمان این تصور نادرستکه آب سالم به هر میزان که مورد نیاز باشد به وفور در دسترس است دیگر سپری شده است واقعیت آن است که آب سالم و گوارا کمیاب و گرانبها می باشد آلودگی ها با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی ،شیمیایی وبیولوژیکی کیفیت آب راتنزل می دهند ودر مراحلی آب را از حیطه انتفاع ساقط می نمایند. برخی از آلودگی ها زوال پذیرند وبه آسانی تجزیه ویا تقلیل داده می شوند. نظری مواد زائد کشاورزی وحیوانی وفاضلاب های انسانی بعضی از آلاینده ها نیز انحطاط ناپذیرند مانند جیوه ،سرب و برخی از (ترکیبات پلاستیک ها که از افزایش آنها در آب باید جدا جلوگیری شود.
کشورهای مختلف با توجه به شرایط اجتماعی صنعتی وکشاورزی 2 وانواع آلاینده ها وپساب های ناشی از فعالیت های انسانی .استانداردهای خاصی برای خود تهیه کرده اند. بسیاری از عوامل تشکیل دهنده این استانداردها در سطح جهانی یکسان و یا مشابه و همخوان می بانشد وجود عناصر در آب آشامیدنی به میزان بالاتر از حدمجاز تاثیر مخربی بر سلامت انسان می گذارد و آب را به منشاء بیماریهای گوناگونی مبدل می سازد مقادیر غیر مجاز ارسینک باعث سرطان پوست می شود کادمیوم عنصری بسیار سمی است و مانع تنفس سلول ای بدن ودر نتیجه باعث اختلالات ژنتیکی می گردد سرب در استخوان ها ذخیره می شود ومیتواند با کلسیم استخوان به تبادل یونی بپردازد که نتیجه آن ناراحتیهای استخوانی است آلومینیوم نیز به نوبه خود در افرادی که دیالیز می شوند. از طریق ممانعت از رسوب کلسیم بر روی استخوان ها اثر منفی میگذارد جیوه، سیانور. سلنیوم در صورتی که بیش از حد مجاز در آب شرب وجود داشته باشد اثرات نامطلوبی بر روی کلیه مغز وسیستم عصبی می گذارد.
سولفات ،فسفات وترکیبات ازت دار مانند امونیاک، نیترات، نیتریت ها نیز پیامدهای خاص خود را دارند ودر صورتی که افزون بر حدمجاز استفاده شوند موجب بیماریهایی هم چون اسهال( سلوفات ها) وناراحتی های عصبی(فسفات ها) می گردند. براساس آمارهای سازمان های جهانی بخش کمی از جمعیت جهانی به آب شیرین وگوارا دسترسی دارند.
7-1 کالای جایگزینی
هیچگونه کالای جایگزینی جهت تامین آب مورد نیاز روزانه تاکنون بدست نیامده است مصرف آب معدنی و یا آب شرب یکی از طبیعی ترین راه های تامین آب مورد نیاز انسان می باشد. تامین آب مورد نیاز روزانه به صورت بسیاری محدود می تواند از طریق آب موجود در بعضی از کالاهای تولیدی دیگر به طور موقت تامین گرد که این امر میتوان بسیار موقتی باشد نظیر تامین آب روزانه از طریق استفاده از سایر نوشیدنی ها نظیر نوشابه های گاز دار،آب میوه جات ک بیش از 90%این محصولات نیز آب می باشد این امر صرفا جهت چند روز یا درصدی از تامین آب روزانه فرد می تواند باشد که هم به علت هزینه بالاتر آن وهم عدم جایگزین کامل به جای آب شرب روز به از اهمیت نابسیار کمی برخوردار می باشد.
8-1 اهمیت استراتژیکی کالا در دنیا
آب این ماده حیاتی نقش بسیار مهمی در شکل گیری تمدنها واستمرار آنها داشته است. مروری بر سوابق تمدنهای که در طول تاریخ شکل گرفته وشکوفا شده اند.نشانگر این واقعیت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن یکی از کلیدی ترین عوامل استحکام فراگیری و استمرار آنها بوده است. جوامع متمدن وتوسعه یافته برای تامین نیازهای خود تاسیسات مهندسی ایرانیان اشاره کرد نقش آب در توسعه هعواره در تاریخ به عنوان یک شاخص استراتژیک مطرح بوده است. افزایش جمعیت و نیاز به تولید بیشتر مواد غذایی از طریق آبیاری به شیوه های مختلف پراکندگی وتوزیع مکانی اسکان جمعیت وتوسعه مناطق شهری، وقوع انقلاب صنعتی وتوسعه سریع صنایع نیاز بشر به تولید انرژی بیشتر واز جمله نیروی برقی-آبی استفاده از منابع آب برای پرورش آبزیان وبالاخره تغییرات اساسی که در الگوی زندگی بشر به وجود آمده است نقش استراتژیک آب را کاملا پچیده کرده است افزایش تقاضا برای آب و اوجگیری رقابت بین مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ایجاد موازنه وتعادل بین توزیع نیازها ومنابع آب موجود مستقیما در وضعیت طبیعی رودخانه ها دخالت کند وبا ایجاد تاسیسات گوناگون ذخیره وتوزیع آب شرایط طبیعی را به منظور تامین نیازهای خود تغییر دهد از طرف دیگر نیاز به توسعه در کلیه شئون اقتصادی جامع باعث شده طرحهای مختلف توسعه مناب آب در یک ناحیه جغرافیایی و درسطح حوزه آبریز متمرکز شوند وازسوی دیگر موضوع انتقال بین حوزه ای آب برای تامین یا حفظ شرایط توسعه اجتماعی-اقتصادی در حوزه های کم آب مطرح گردد.
چرخه آب کره زمین نشان می دهد که سالانه به طور متوسط حدود 576000 میلیارد متر مکعب حجم آب از سطح کره زمین تبخیر می شود وبه همان میزان نزولات جوی در سطح کره فرو می ریزد- مقادیر تبخیر وبارندگی اقیانوس ها و خشکیها با هم برابر نیستند میزان تبخیر متوسط از سطح اقیانوسها نزدیک به 504000میلیارد متر مکعب در سال است د رحالی که تنها حدود 458000 میلیارد لیتر مکعب بارندگی بر روی آن ها می بارد. تفاضل این دو رقم یعنی حدود 46000 میلیارد متر مکعب به صورت توده های ابر به سوی خشکیها حرکت نموده همراه با 72000 میلیارد متر مکعب تبخیر وتعرق سالانه دریها جمعا 118000 میلیارد متر مکعب بارندگی بروی خشکیها را به وجود می آورد در عوض سالانه نزدیک به همین میزان یعنی حدود 46000 میلیارد متر مکعب جریان سطحی وزیرزمینی از خشکیها به اقیانوسها و دریاها وارد میشود و چرخه آب در طبیعت کم وبیش به همین ترتیب طی سالهای مختلف تکرار می شود. در جدول زیر تراز متوسط سالانه چرخه آب در قاره ها واقیانوس ها نشان دهده می شود.
جدول(4-2) تراز متوسط سالانه چرخه آب در دره ها واقیانوس ها (میلیارد متر مکعب)
ناحیه
یونسکو
فائو

حجم بارندگی
حجم تبخیر وتعریق
جریانهای سطحی و زیرزمینی
حجم بارندگی
حجم تبخیر وتعریق
جریانهای سطحی و زیرزمینی
اروپا
آسیا
افریقا
امریکاری شمالی
امریکالی جنوبی
اقیانوسیه (استرالیا)
قطب جنوب وگروئلند
مجموع خشکیها
اقیانوس ها
کره زمین
8300
32200
22300
18300
28400
6200
2300
118000
458000
576000
53000
18600
17700
10100
16600
4700
–
72000
504000
576000
3000
13600
4600
8200
11800
1500
2300
46000
46000
7710
31600
20920
16280
29330
3920
2500
115000

4360
18850
16680
9310
18960
3490
–
73000
3350
12750
4240
6280
10370
430
2500
42000

متوسط بارندگی سالیانه ایران 251 میلیمتر است که اختلاف قابل توجهی با متوسط بارندگی هر یک از قاره ها دارد وتنها بارندگی کشورهای نیمه خشک وصحرایی برخی از قاره ها قابل مقایسه می باشد این مقایسه نشان می دهد که متوسط بارندگی در سطح کشور ایران حدود 30 درصد متوسط بارندگی در مجموع خشکییهای کره زمین( 831 میلیمتر و 33 درصد متوسط بارندگی در قاره آسیا 732 میلیمتر می باشد.
درزیر مقایسه تراز متوسط چرخه آب قاره ای کره زمین وایران نشان داده شده است.
جدول شماره (5-2) مقایسه از متوسط چرخه آب قاره ها کره زمین وایران
ناحیه
وسعت
بارندگی
تبخیر وتعریق

میلیون
کیلومترمربع
حجم میلیارد متر مکعب
ارتفاع باران میلیمتر
حجم میلیارد متر مکعب
ارتفاع بارندگی
درصد
بارندگی
حجم میلیارد متر مکعب
ارتقاع
بارندگی
درصد بارندگی
اروپا
آسیا
آفریقا
آمریکای شمالی
آمریکای جنوبی
اقیانوسیه استرالیا
مجموع خشکی
بدون قطب جنوب
گروئلند
ایران

105
6/43
4/30
4/24
7/17
9/8
5/135

64/1

8000
31900
21600
17200
28800
5100
112600

413
762
732
710
705
1627
573
831

251
4800
18800
17100
9700
17800
4100
72300

296
475
431
562
398
1006
461
534

179

60
59
79
56
62
80
64

71
3200
13100
4500
7500
11000
1000
40300

117
305
301
148
307
621
112
297

72

40
41
21
44
38
20
36

29

سهم ایران از موجودی آب کره زمین با کسر کردن حجم آب تبخیر شده از کل بارندگی مجموع جریانهای سطحی وزیر زمین کشور برابر 117 تا حداثر 120 میلیارد متر مکعب براورد شده است مقایسه این مقدار آب با حجم امکانات بالقوه منابع آب قاره ها تفاوتهای بارزتری را نشان می دهد چنانچه مجموع جریانهای سطحی و زیرزمینی بر وسعت کل خشکیها جهانی تقسیم شود متوسط سالانه برای هر هکتار از خشکی های کره زمین حدود 2975 متر مکعب وبرای سطح قاره آسیا 3000 متر مکعب و برای ایران فقط 14/7 متر مکعب برای هر هکتار در سال است به عبارت دیگر سهم امکانات بالقوه منابع آب در ایران کمتر از یک چهارم سهم آبی می باشد که به طور متوسط به هر هکتار زمین در دنیا و یا قاره آسیا تعلق می گیرد.
براساس آمارهای سازمان فائو975 درصد از ذخایر آب کره زمین را آبهای شور اقیانوسها و دریاها تشکیل می دهند و تنها 6/2 درصد از ذخایر آب کره زمین آبهای شیرین است که قسمت عمده آن به صورت یخهای دائمی قطبی است ذخایر آب های زیر زمینی کشور تا عمق 500 متری حدود 1500 میلیارد متر مکعب برآورد شده و با توجه به اینکه ضریب ذخیره در اعماق سریعا کاهش می یابد میزان ذخیره تا عمق 5000 متر حداکثر دوبرابر آن ومعادل 3000 مترمکعب تخمین زده می شود.میزان ذخایر موجود در دریاچه سدها(آب سطحی) و دریاچه های آب شیرین کشور حدود 43 میلیارد است که حدود 34% درصد ذخایر دنیا در آبهای سطحی ودریاچه های آب شیرین کشور ما وجود دارد.
مقادیر جریان سطحی در مبادی ورودی به دشتها و میزان تخلیه آب زیرزمینی( چاه،چشمه، قنات) و تعداد منابع آب زیرزمینی( چاه،چشمه ،قنات) در حوزه های آبریز اصلی کل کشور طی پنجسال 71-66 نشان داده شده است.

جدول شماره 4-تعداد منابع آب زیرزمینی( چاه-چشمه-قنات) در حوزه های آبریز اصلی کل کشور طی پنج سال 77/66
حوزه های آبریز
سال آبی ونوع منبع

دریای خزر1
خلیج فارس ودریای عمان2
دریاچه ارومیه3
فلات مرکزی4
کویزهای مرز افغانستان 5
صحرای قره قوم6
کل کشور
67-1366

چاه
56420
27590
27400
75450
2610
4040
18970

چشمه
10640
4530
690
5380
310
210
21760

قنات
2620
2740
1730
14450
1700
1040
2428
68-1367
چاه
65240
26100
27490
79380
2620
4040
203870

چشمه
11140
4470
720
7190
310
130
23960

قنات
2510
3020
770
15010
1700
1055
24060
69-1368
چاه
65010
33120
27420
71720
7500
650
2700
204770

چشمه
11740
5300
910
4550

23150

قنات
2620
2840
1830
20480

30470
70-69
چاه
67370
35290
28680
70750
3040
4140
209270

چشمه
19270
3110
890
7370
420
270
31330

قنات
2910
1310
1840
17550
1770
1220
28800
71-1370
چاه
68720
40980
29320
105090
3650
5490
253250

چشمه
18410
4900
960
6390
520
420
31600

قنات
2910
3200
1770
16590
1800
1150
2720
سال مبنا

چاه
20164
8668
3076
24771
410
2050
59150

چشمه
30160
2300
720
2000
84
74
8190

(جدول شماره 6-2) میزان تخلیه منابع آب زیر زمینی( چاه،چشمه، قنات) در پایان هر سال آبی
ردیف
حوزه آبریز اصلی سال آبی
دریای خزر
خلیج فارس و دریای عمان
دریاچه ارومیه
فلات مرکزی
مرز افغانستان
صحرای قره قوم
کل کشور
1
2
3
4
5

67-1366
68-1367
69-1368
70-1369
71-1370
متوسط دوره پنجساله سال مبنا (1355(
(5/1)3/5
(5/1)1/5
(6/1)1/5
(8/1)3/5
(4/1)3/5
(5/)2/5
(1)6/2
(5/3)7/8
(3/3)1/8
(3/9)8/9
(2/3)9/8
(3/4)0/11
(6/3)3/9
(17/0)8/0

(8/0)9/1
(12/0)2
(14/0)8/1
(2/0)3/28
(16/0)9/1
(15/0)9/1
(17/0)8/0
(0/2)2/27
(1/2)3/28
(0/2)3/28
(3/2)8/28
(7/1)5/31
(0/2)8/28
(9/0(8/12

(8/0)8/0
(07/0)1/1
(06/0)0/1
(07/0)1/1
(08/0)1/1
(07/0)0/1
(08/0)5/0
(3/0)7/2
(3/0)7/2
(08/0)9/2
(03/0)8/2
(14/0)5/2
(17/0)7/2
(05/0)6/2
(5/7)6/46
(3/7)3/47
(8/7)9/48
(9/7)8/48
(8/7)3/53
(7/7)49
(5/5)34
ارقام داخل پرانتز مربوط به تخلیه از چشمه ها می باشد که در جمع کل نیز منظور گردیده است.

جدول شماره 7-2 مقایسه جریان سطحی پنج سال اخیر در حوزه های آبریز اصلی کشور و مقایسه آن با 26 سال گذشته
حوزه آبریز اصلی سال آبی متوسط درازمدت
حوزه آبریز1 (بحر خزر)
حوزه آبریز خلیج فارس و دریای عمان
حوزه آبریز دریاچه ارومیه
حوزه آبریز فلات مرکزی
حوزه آبریز کویرهای مرز افغانستان
حوزه آبریز حوزه صحرایی قره قوم
کل کشور

بیشترین

بیشترین

کمترین
کمترین
کمترین
کمترین

بیشترین

بیشترین

جدول شماره (14-2) لیست طرحهای آبمعدنی در کشور

ردیف
نام طرح
ظرفیت سالانه
میزان سرمایه گذاری (میلیون ریال)
درصد پیشرفت
محل استقرار
ملاحظات
1
آبهای معدنی حیات
200000000
202
80
شهرستان تبریز

2
آب معدنی سهند
600000000
12000
45
تبریز

3
صنایع غذایی شرکت نوشاب نوش
120000000
10949
60
ارومیه

4
آب حیات
240000000
3636
9
تهران-فیروزکوه

5
دژ داران دو آب
10000000
678
63
چهارمحل بختیاری

6
آبهای معدنی سپیدان چشمه
120000000
6106
70
فارس-سپیدان

7
صنایع آب معدنی مازنداران
650000000
7375
50
مازندران

8
علیرضا آهنگر پروین
300000000
505
10
تبریز

9
بهمن آب
790000000

10
تبریز

10
شرکت کوثرآبهای معدنی ایران
380000000
223
20
اردل چهار محال

11
آبهای معدنی دماوند
450000000
1622
20
چهارمحال-لردگان

12
مجتمع صنعتی وکشاورزی مریک
6000000000
11100
20
شهرکرد-اردل

ردیف
نام طرح
ظرفیت سالانه
میزان سرمایه گذاری (میلیون ریال)
درصد پیشرفت
محل استقرار
ملاحظات
13
باقر پورعزیزی معصومه پزشکی
450000000
1556
20
چهار محال بختیاری

14
محمدکرباسچی،حسن معمار
900000000
12854
20
چهار محال بختیاری

15
آب معدنی صحرا چشمه
7500000
2028
33
چهارمحال بختیاری

16
تعاونی چند منظوره وحدت
120000000
4300
20
چهارمحال-شهرکرد

17
آب معدنی کوثر زنده رود
45000000
11453
20
اردل

18
توسع جامع صنای فولاد
60000000
10932
20
فارسان

19
آب معدنی بهشت
20000000
3879
10
مرودشت

20
ابراهیم ناظری
120000000
620
10
سوادکوه

21
کشت وصنعت دشت چشمه بناب
80000000
2440

شیراز

22
تعاونی شماره 599
37000000
1877

مریوان

23
عباس کولیایی
3000000
1687

خرم آباد

24
سهراب وامید رضایی
3000000
1620

خرم آباد

25
محمدرضا متولی ومهدی ابوالحسنی

12000000

ازنا

ردیف
نام طرح
ظرفیت سالانه
میزان سرمایه گذاری (میلیون ریال)
درصد پیشرفت
محل استقرار
ملاحظات
26
نگین سبز
700000000
6

بروجرد

27
غلامرضا مظفری
150000000
6911

آمل

28
حاجی صادقی فورخورچی
150000000
2121

رودان

29
ابوالفضل جلالی بیدگلی
300000000
8868

قزوین

30
شرکت سیروب
4420000000

تهران

31
آب معدنی مازندران
2525000

تهران

اگر امکانات بالقوه منابع آب نسبت به جمعیت مورد توجه قرا رگیرد سهم هر نفر از جمعیت5 میلیارد و300 میلیونی دنیا به طور متوسط 7600 متر مکعب در سال است در حالی که سهم هر نفر از جمعیت 60 میلیونی ایران تنها 196 متر مکعب در سال خواهد بود توزیع نامتعادل امکانات بالقوه منابع آب در سطح کشور به ویژه در مورد جریانهای سطحی مشکل کنترل وانتقال آب از نقطه ای به نقطه دیگر را نیز به موانع ذکر شده اضافه می نماید سهم اندک ایران از موجودی آب های شیرین کره زمین ومشکلات بهره برداری از آن این واقعیت را مطرح سازد که علاوه بر ضرورت صرفه جویی باید روشهای مناسب استفاده از آب شناسایی و به کار گرفته شود واز حداکثر پتانسیل آب موجود به صورت بهینه یا الگوهای جدید استفاده نمود همانگونه که درجدول شماره (9-2) نشان داده شده است میزان برداشت آب از چشمه های موجود کشور در سال آبی 71-70 برابر با 8/7 میلیارد متر مکعب بوده است در صورتی که صرفا یک درصد از این منابع آبی دارای ویژگیهای آب معدنی قابل قبول باشد وقابلیت بسته بندی داشته باشد سالیانه 70 میلیون متر مکعب آب یا 35 میلیارد به بطری 5/1 لیتری قابلیت بسته بندی وعرضه دربازارهای داخلی و خا رجی را خواهیم داشت در صورتی که در حال حاضر صرفا میزان تولید وبسته بندی وعرضه آب در سطح کشور سالیانه کمتر از 7میلیون بطر می باشد.

9-1 کشورهای عمده تولید کننده ومصرف کننده محصول
کشورهای عمده تولید کننده آب معدنی در اروپا کشورهای فرانسه، انگلستان، اسپانیا ودر سطح کشورهای آسیایی وژاپن ودر سطح اروپایی شرقی ،چکسلواکی ،لهستان می باشد.
میزان تولید آب معدنی در سطح هر یک از قاره های جهان به شرح جدول زیر می باشد.

جدول شماره (9-2) میزان تولید آب معدنی در جهان
ردیف
نام قاره ها
میزان تولید به لیتر
1
قاره افریقا
377100000
2
امریکای شمالی
38100000
3
امریکای جنوبی
1302900000
4
آسیا
51593000000
5
اروپا
21351900000
6
کشورهای اسکاندیناوی
13079000000
7
اروپای غربی
384700000
8
کل جهان
28372300000

میزان تقاضا جهت آب سالم و بهداشتی با توجه به اینکه بیش از 50% از جمعیت دنیا از مصرف آب سالم وبهداشتی برخوردار نمی باشند به نظر می رسد باید بیش از چند برابر میزان تولید وعرضه فعلی باشد در حال حاضر مصرف کنندگان عمده آب معدنی و آب بسته ندی شده اقشا رمرفه دنیا می باشند در صورتی که قریب به بیش از 99 درصد جمعیت دنیا از آب غیربسته ندی استفاده نمایند که از این رقم بیش از 50% آنها از آب سالم وگوارا برخوردار نمی باشند.

وضعیت عرضه وتقاضا
1-2 بررسی ظرفیت بهره برداری وروند تولید از آغاز برنامه اول تاکنون میزان تولید آب معدنی ارتباط مستقیمی با میزان صادرات آن طی دو برنامه گذشته داشته است و میزان توزیع ومصرف داخلی آن نیز براساس مطالعات انجام شده معادل میزان صادرات آن بوده است.باتوجه به عدم دسترسی به آمار مستند و دقیق تولید این واحدها میزان وروند آن را میتوان از میزان صادرات محصول طی دو برنامه گذشته مورد بررسی قرار داد لازم به ذکر است که طی دو برنامه گذشته صرفا دو و احد تولیدی به طور غیرمنسجم به تولید آب معدنی اقدام نموده است وهیچگونه سیاست مشخصی ومعینی از طرف این واحدها جهت تولید و صادرات محصول انجام نگرفته است و بعضا بعلت مشکلات بهداشتی وفنی کیفیت صادرات محصول از استاندارد مربوطه برخوردار نبوده است و باعث گردیده است که لطمه بزرگی به صادرات این محصول فراهم آید.

جدول زیر میزان صادرات ومصرف داخلی آب معدنی و جمع کل تولید را در طی سالهای 76-70 نشانی می دهد.
جدول شماره (11-2)
سال
میزان مصرف داخلی(لیتر)
میزان صادرات
میزان کل تولید
70
1935000
1935000
3870000
71
124700
1247000
2494000
72
12940000
12940000
2588000
73
1580000
1580000
3160000
74
2489000
2489
4978000
75
1569000
1569000
3138000
76
2200000
2200000
4400000
77

5080000
براساس آخرین آمار وزارت صنایع واحدهایی که دارای پروانه بهره برداری می باشند به شرح زیر می باشند

واحدهای تولید آب معدنی
جدول شماره (12-2)
ردیف
نام شرکت
ظرفیت تولید
محل استقرار
1
آب معدنی دماوند
80میلیون بطری
شهرستان دماوند
2
آب معدنی ایران
جعبه
تهران-جاده آبعی
3
صنایع غذایی لنگرود
1795000لیتر
کیلومتر 13جاده آمل
4
شرکت آب معدنی چشمه دیمه
94500000لیتر
چهار محال شهرستان فارس
5
شرکت دشت مرغاب
5500000
شهرستان مرودشت
6
شرکت صنایع آب معدنی مازندران
2000000لیتر
شهرستان آمل،منطقه پلور
7
آب معدنی آمولو
4500000لیتر
شهرستان آمل-کیلومتر 27جاده هرانه

لازم به توضیح است از واحدهای فوق که دارای پروانه بهره برداری می باشند صرفا 2 واحد عملا طی سالهای گذشته مبادرت به تولید نموده اند که عبارتند از آب معدنی دماوند و شرکت آب معدنی دیمه چشمه که طی سنوات گذشته به طور میانگین 12 میلیون لیتر آب معدنی تولید نموده اند طرح هایی که طی سال جاری به تولید خواهند رسید به شرح زیر می باشند.

ظرفیت طرحهای در حال راه اندازی
ردیف
نام طرح
ظرفیت پروانه ای
ظرفیت تولید
وضعیت ماشین آلات
1
آب معدنی مسکو
45000000
1200000
داخلی-خارجی
2
آب معدنی سپیدان چشمه
12000000
12000000
داخلی-خارجی
3
آب معدنی مازندران
20000000
20000000
داخلی-خارجی

جمع
770000000
44000000

لازم به توضیح است اختلاف ظرفیت پروانه ای واحد با ظرفیت تولید به علت ایجاد گلوگاه در ماشین آلات تولید بطری (PET) می باشد که عملا در حال حاضر بدون نصب وتامین ماشین آلات جدید تولید بطری امکان تولید با ظرفیت بالاتر را ندارند.
2-2بررسی وضعیت طرحهای در دست اجرا
براساس آخرین آمار اخذ شده از اداره کل آمار وبررسی های آماری وزارت صنایع تعداد طرحهای موجود آب معدنی که دارای جواز تاسیس معتبر می باشند 54 طرح میباشند میزان پراکنش طرحهای مذکور در سطح کشور به شرح جداول شماره(13-2) می باشد:

جدول شماره (13-2) میزان پراکنش طرح ها آب معدنی در سطح کشور
ردیف
نام استان
تعداد طرح
1
آذربایجان شرقی
5
2
آذربایجان غربی
2
3
تهران
2
4
چهارمحال وبختیاری
19
5
خوزستان
3
6
زنجان
1
7
فارس
6
8
کردستان
1
9
لرستان
4
10
مازندران
4
11
هرمزگان
3

از مجموع 54طرح فوق تعداد 17 طرح دارای پیشرفت فیزیکی 40-20 درصد و تعداد 7 طرح دارای پیشرفت فیزیکی بالای 40 درصد می باشد
ظرفیت طرحهای دارای جواز تاسیس معتبر 2/3394 میلیون لیتر درسال می باشد. سطح تکنولوژی طرح های مذکور در قسمت پرکن خط تولید داخلی و از یک تکنولوژی یکسانی برخوردار می باشد وصرفا میزان اتوماسیون ماشین آلاتی که ممکن از خروج وارد شده باشد فرق داشته باشد در حال حاضر با توجه به ساخت قسمتهای مختلف ماشین آلات پرکن آب معدنی در داخل کشور ترجیح داده می شود هم به لحاظ صرفه جویی ارزی و هم اقتصادی بودن آن را از داخل کشور تامین گردد.
بخش دوم ماشین آلات طرح شامل ماشین آلات تولید ظروف مورد نیاز می باشد تاکنون به علت عدم امکان ساخت آن در داخل کشور از خارج تامین گردیده است که سطح تکنولوژی این ماشین آلات در کشورهای مختلف متفاوت می باشد و اغلب ماشین آلات وارد شده به کشور از کشور ژاپن انتخاب گردیده است.

3-2بررسی روند واردات محصول از آغاز برنامه اول
آب معدنی به عنوان یک محصول تولیدی هیچگاه به صورت رسمی وارد کشور نگردیده است و صرفا توسط بعضی از مسافران وهمچنین جهانگردان خارجی همراه مسافر یک یا چند بطر به کشور وارد شده است که به هیچ وجه ارزش اقتصادی در بر نداشته است.
4-2 بررسی روند مصرف از آغاز برنامه اول
روند مصرف آب معدنی از آغاز برنامه اول توسعه اقتصادی کشور رو به رشد بوده است با توجه به اینکه آمار دقیقی از مصرف داخلی کشور طی دو برنامه گذشت در دست نمی باشد وصرفا با بررسی میزان تولید وصادرات آن می توان میانگین مصرف داخلی کشور را تخمین وبرآورد نمود طی سالهای 76-70 میانگین صادرات آب معدنی سالیانه 6 میلیون لیتر می باشد که طی 10 سال گذشته از یک روند مثبتی برخوردار بوده است. میزان تولید محصول طی 10 سال گذشته به طور میانگین سالیانه 12 میلیون لیتر بوده است که این میزان نیز یک روند مثبتی را نشان می دهد با توجه به روند میلیون لیتر بودها ست که این میزان نیز یک روند مثبتی را نشان می دهد با توجه به روند میزان تولید وصادرات این محصول میانگین مصرف داخلی کشور سالیانه طی 10 سال گذشته حدود 6میلیون لیتر بوده است که این رقم نیز از یک روند مثبتی برخوردار بوده است با توجه به میانگین مصرف آب معدنی در کشور میزان سالانه مصرف آن طی سال های مورد بررسی 6-5 لیتر در سال بوده است میزان مصرف آب معدنی و آب بسته بندی شده تا پایان برنامه سوم اقتصادی به دلایل زیر از یک رشد چشم گیری بر خوردار خواهد گردید وپیش بینی می گردد میزان مصرف سرانه آب ده لیتر در سال افزایش باید عمده ترین دلایل افزایش میزان سرانه آب معدین وبسته بندی شده در کشور عبارتنداز:
1)بهینه کردن مصرف آب آشامیدنی
2)عدم امکان تامین آب شرب سالم وبهداشتی در شهرهایی که دارای جمعیت بیش از یک میلیون نفر می باشد از طریق ابرسانی با شیوه های سنتی وقبلی
3) مقرون به صرف بودن آب رسانی آب شرب مصرفی از طریق بسته بندی آب معدنی
4) محدودیت دستیابی به آب های شیرین وگوارا

5-2بررسی روند صادرات محصول از آغاز برنامه اول اقتصادی کشور وامکان توسعه صادران آن
میزان صادرات آب معدنی از آغاز برنامه اول توسعه اقتصادی کشور به شرح جدول شماره (5-2) زیر می باشد همانگونه که در جدول مذکور مشاهده می شود وسعت وپراکنش صادران آناز طیف وسیعی برخودار می باشد. اما متاسفانه از نظر کمی در مقایسه با صادرات جهانی آن سهم بسیار ناچیزی را دارا می باشد در صورتی که با صادرات محصول برخورد جدی گردد میتواند از یک روند جهشی بسیار خوبی برخوردار گردد.میزان صادرات آب معدنی کشور فرانسه با توجه به اینکه از نظر دارابودن میزان آب دهی چشمه های آب معدنی بیش از کشور نمی باشد دارای صادراتی معادل 3 میلیارد دلار در سال می باشد.

6-2 بررسی نیاز به محصول با اولویت صادرات تا پایان برنامه سوم
ایران از نظر کثرت چشمه های آب شیرین وگوارا که اکثر آنها ا زنظر کیفیت آب همردیف آبهای معدنی مهم دنیا می باشند پتانسیل بسیار خوبی را جهت تولید وبسته بندی وصادرات آب معدنی در کشور فراهم آورده است. در سال 1370 تعداد چشمه های حوزه های آبریز کشور 31600 عدد با میزان تخلیه آب 8/7 میلیارد متر مکعب بوده است در صورتی که بر برنامه ریزی انجام شده صرفا تا پایان برنامه سوم توسعه اقتصادی کشور 1 درصد از میزان آب تخلیه شده از چشمه های کشور را بتوان در بطری پر وبسته بندی نمود میزان تولید آب معدنی در سال به 9/3 میلیارد بطری(2لیتری) افزایش خواهد یافت در صورتی که با توجه به نیاز به بازارهای جهانی ایران صرفا 5 درصد از سهم صادرات آب معدنی فعلی جهان را به خود اختصاص دهد معادل 75/1 میلیارد لیتر یا معادل 2/1 میلیارد بطری 5/1 لیتری آب معدنی صادر خواهد نمود و با توجه به قیمت میانگین آبهای معدنی قابل عرضه در بازارهای جهانی که 8/0 دلار در هر بطری میباشد میزان درآمد ارزی ناشی از آن معادل حدود یک میلیارد دلار خواهد بود.
با توجه ظرفیت تولید واحدهای موجود آب معدنیکه 20میلیون لیتر در سال می باشد. جهت تولید وصادرات 2/1 میلیارد بطر 5/1 لیتری نیاز به بهره برداری از 60 واحد صنعتی تولید آب معدنی در کشور می باشیم که با توجه به حجم سرمایه مورد نیاز طرح وتسهیل در امر صادرات ووارد شدن به بازارهای جهانی آب پیشنهاد می گردد اجرای طرح از طریق سرمایه گذاری مشترک و یا بیع متقابل انجام گردد.

3-بررسی اجمالی تکنولوژی و روش های تولید وعرضه محصول در کشور ومقایسه آن با دیگر کشورها
تکنولوژی و روش های تولید آب معدنی را میتوان به دو بخش عمده تقسیم نمود
الف) آماده سازی وسالم سازی وپرکردن (FILLING) آب معدنی
ب) تولید ظروف مورد نیاز جهت بسته بندی آب
در زیر به شرح روش تولید هر یک از دو بخش فوق اشاره می گردد.
آماده سازی و سالم سازی آب
در این قسمت آب معدنی هدایت شده از منابع آب معدنی هدایت شده از منابع آب طی مراح زیر جهت انتقال به خط پر کن آماده می گردد از آنجایی که براساس تعاریف انجام شده محصول آب معدنی، آب طبیعی خارج شده از منابع آب(چشمه و یا چاه) می باشد که بدون هیچگونه تغییری در ترکیبات شیمیایی آن در بطری پر شده باشد لذا جهت آماده سازی صرفا از مراحل زیر استفاده میگردد.
1)انتقال از منابع آب:
در این مرحله با توجه به محل استقرار چشمه و یا آب زیرزمینی، آب ازمنابع مذکور به صورت کاملا بهداشتی به منابع ذخیره آب هوایی و یا زیرزمینی واحد منتقل می گردد طی این مرحله ضمن ته نشینی مواد خارجی سنگین سعی می گردد از هرگونه آلودگی جنبی آب جلوگیری بعمل آید.
2)مخازن ذخیره آب:
جهت هدایت آب به مراحل مختلف وامکان ذخیره سازی آب در واحد معمولا از منابع ذخیره هوایی و یا زیرزمینی با توجه به ظرفیت خط تولید استفاده میگردد این منابع ذخیره سازی به نحوی طراحی می گردند که هر گونه آلودگی های شیمیایی ومیکروبیولوژیک در آب جلوگیری نمایند.
3)فیتلراسیون آب:
جهت حذف مواد معلق وشناور در آب از فیلترهای شنی مناسب در این مرحله استفاده می شود این فیلتر ها طوری طراحی می گردند که آب با فشار معینی از یک بستر شنی با سایزهای متفاوت عبور داده می شود و مواد معلق آن حذف می گردد. این فیلترها با مکانسیم یکسان به صور مختلفی ساخته می شود که صرف نظر از نوع آن همگی دارای مکانیسم وکاربری یکسان هستند.
4)تعدیل طعم آب و رنگ وبو(PURIFFICATION)جهت حذف هر گونه بو احتمالی در آب وهمچنین حذف رنگهای احتمالی آن در این مرحله آب از یک بستر کربن اکتیو عبور داده می شود که طی آن آب از هر گونه بو ورنگ غیرطبیعی عاری می گردد.
5)مرحله فیلتراسیون نهایی آب POLISHING
طی این مرحله آب از یک فیلتر کارتریجی به نانم پولیشر عبور داده می شود با توجه به اینکه مش این فیلترها بسیار بالا می باشد (در حدود 140-130) میکرن آب از هر گونه مواد معلق که با چشم غیر مسلح قابل رویت نمی باشد عاری می گردد این فیلترها بامکانیسم یکسان به صور مختلف ساخته می شوند.
6) مرحله استریل کردن آب:
در این مرحله جهت حذف هر گونه آلودگی احتمالی میکروبیولوژیکی در آب وبهداشتی کردن آن از یک سیستم UV(اشعه مادون بنفشه) استفاده می شود در این مرحله آب با دبی وفشار معینی از یک بستر نور UV عبور داده می شود که طی زمان مذکور هر گونه آلودگی میکروبیولوژیک آن از بین رفته و آب صددرصد استریل وجهت شرب آماده می شود پس از این مرحله آب به خط پرکن هدایت می گردد.
مرحله دوم:پرکردن آب در بطری
در این بخش آب طی مراحل زیر در بطری پر می گردد
1)مرحله ردیف کردن بطری: طی این مرحله بطری های خالی هدایت به دستگاه فیلر به صورت دستی و یا ماشینی دریف می گردند در صورتی که این عملیات دستی انجام گیرد توسط نیروی انسانی بطری خالی بر روی نوار نقاله انتقال بطری خالی قرار داده میشود در این روش احتمال الودگی های ثانویه محصول بالا می باشد و در روش ماشینی با استفاده از یک دستگاه UNSCRAMBLER بطری به صورت خودکار بر روی نوار نقاله مربوطه قرا رگرفته وتوسط یک نوار نقاله بادی (AIR CONVEYER)به طرف دستگاه پرکن هدایت می گردند.
2)شستشوی بطری،پرکردن ودربندی- طی این مرحله بطری ها توسط یک دستگاه RINSER روتاری شستشو می گردند وسپس بطری ها جهت پرشدن به دستگاه پرکن هدایت شده وبعد از عملیات پرشدن بطری توسط یکدستگاه دربند روتایی دربندی می گردند.
3)مرحله برچسب زنی:
بطریها پر و دربندی شده توسط یک نوار نقاله به این دستگاه هدایت شده و برچسب زده می شود. این مرحله نیز صرف نظر از نوع ماشین آلات انتخابی ومیزان اتوماسیون آن دارای مکانیسم کار یکسان می باشد
4)مرحله چاپ مشخصات تولید (JET PRINTING)
در این مرحله بطری ها ضمن عبور از یکدستگاه UET PRINTER اطلاعات مورد نیاز از قبیل تاریخ تولید، تاریخ انقضاء وسایر اطلاعات مورد نیاز بر روی قسمتی از بطری و یا در آن چاپ می نمایند.
5)مرحله SHIRINK WRAPPER
طی این مرحهل بطریها در ردیف های مورد نظر که معمولا 3×2 تایی می باشند شیرینگ می گردند این ماشین آلات نیز صرف نظر از نوع واتوماسیون آن همگی دارای مکانیسم یکسانی می باشند.
6)PALLAT SHINK WARPPERطی این مرحله بنا به درخواست بازار و مشتریان در صورتی که نیاز به شیرینگ کردن PALLATE محصول باشد بسته های شیرینگ شده توسط یک نوار نقاله به این دستگاه هدایت میشود وپس از پالت شدن شیرینگ می شوند. در صورتی که محصول جهت صادرات تولید گردد عملیات شیرینگ پالت ها یکی از مراحل لازم و ضروری در تولید محصول می باشد.

بخش دوم-تولید بطری
در واحدهایی که بطری مورد نیاز توسط خود واحد تولید می گردد این بخش نیز جزیی از خط تولید واحد محسوب می گردد تولید بطری می تواند به صورت تک مرحله ای و یا دو مرحله ای انجام گیرد درواحدهایی که تولید بطری در یک مرحله انجام می گیرد عملیات تزریق وعملیات فرم دادن بطری به طور متوالی در یک دستگاه انجام می گیرد وپس از تزریق مواد اولیه (گرانول PET)بطری ساخته شده تحویل می گردد. در واحدهایی که تولید بطری در دو مرحله انجام می گیرد ابتدا توسط ماشین تزریق گرانول PET تبدیل به پری فرم می گردد وپری فرم تولید شده سپس وارد دستگاه BLOW MOLDING شده وبطری شکل نهایی خود را بدست می آورد. تکنولوژی های مرسوم تولید بطری صرف نظر از نوع ماشین آلات و میزان اتوماسیون آن دارای مکانیسم یکسانی می باشد.
در بخش آماه سازی وخط پرکن ماشین آلات با کیفیت قابل مقایسه ای با ماشین آلات خارجی در کشور ساخته میشود ودر این زمینه تجربه خوبی نیز در کشور وجود دارد ودر بخش تولید بطری تاکنون ماشین آلات تولید بطری های PET ساخته نشده است والزاما این بخش از ماشین آلات در کشورهای مختلفی ساخته می شود از مهمترین سازندگان این نوع ماشین آلات می توان آلمان، فرانسه، کره ژاپن، چین را نام برد که سطح تکنولوژی و میزان اتوماسیون آنها با یکدیگر متفاوت می باشد. بیشترین ماشین آلات وارد شده به کشور تاکنون از چین وارد شده است که از نوع ماشین آلات تک مرحله ای تولید بطری می باشد.
شماتیک فرایند تولید آب معدنی در صفحه ( ) ارائه گردیده است.
جدول شماره( ) فرایند تولید وبسته بندی آب معدنی

4)تعیین نقاط قوت وضعف تکنولوژی های مرسوم به شکل اجمالی
تولید وبسته بندی آب و آب معدنی در کلیه نقاط جهان از یک تکنولوژی واحد برخوردار می باشد هر چند که میزان اتوماسیون ماشین آلات مورد استفاده ممکن است با هم متفاوت باشد. این موضوع بخصوص در بخش آماده سازی وپرکردن آب در بطری یکسان می باشد. دربخش تولید بطری PET همانگونه که قبلا نیز ذکر گردید ممکن است از روش تک مرحله ای و یا دو مرحله استفاده گردد که مهمترین تفاوت آن در میزان تولید بطری می باشد. در روش تک مرحله ای عملا ماشین آلات با میزان تولید در ساعت کمتری نسبت به ماشین آلات دو مرحله ای به کار می نمایند از مهمترین نقاط قوت ماشین آلات دو مرحله ای امکان ذخیره سازی پری فرم تولید شده می باشدکه در زمان مورد نیاز به قسمت تولید بطری هدایت میگردد.این روش تولید نسبت به روش های قبلی به فضای کمتری از نظر نگاهداری بطری نیاز دارد. در صورتی که در روش تک مرحله ای میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز جهت تولید به یک مرحله ای بودن آن کمتر می باشد.
5)بررسی وتعیین حداقل ظرفیت اقتصادی-حجم سرمایه گذاری طرح
از آنجایی که ظرفیت اقتصادی طرح مطمئن ترین ظرفیت تولید واحد در بهینه ترین میزان سرمایه گذاری می باشد. لذا در احداث واحدهای صنعتی مهمترین شاخص تعیین ظرفیت اقتصادی طرح می باشد که خود تابعی از میزان حجم سرمایه گذاری ثابت وهزینه های مربوط و سود قابل انتظار می باشد.
با بررسیهای انجام شده در ارتباط با ظرفیت طرحهای در دست اجرا وهمچنین طرحهایی که جواز تاسیس اخذ نموده اند میانگین ظرفیت طرحهای در دست اجرا 30میلیون لیتر یا 20 میلیون بطری می باشدکه با بررسی های اقتصادی این ظرفیت روندی جهت دستیابی به ظرفیت اقتصادی این واحدها بدست خواهد داد میزان سرمایه گذاری ریالی طرح براساس تامین ماشین آلات خط پرکن از داخل کشور در حدود 6000 میلیون ریال ومیزان نیاز ارزی جهت تامین بطری PET با همین ظرفیت با ماشین آلات دومرحله ای معادل 2/2 میلیون دلار می باشد که مجموع سرمایه گذاری ریالی و ارزی طرح معادل 22 میلیارد ریال محاسبه می گردد با توجه به میزان تولید واحد معادل 20میلیون بطری 5/1 لیتر در سال وقیمت فروش آن با میانگین 1200 ریال میزان فروش واحد 24 میلیارد ریال می باشد با توجه به هزینه های جاری و ثابت طرح جهت هر بطر تولید آب که معادل800 ریال می باشد میزان سود ناخالص حاصل از فروش محصول معادل 35 درصد فروش ونرخ بازگشت سرمایه گذاری طرح حدود سه سال خواهد بود با توجه به روند میزان تولید و میزان سود قابل انتظار واحد که حدود 30درصد سرمایه گذاری طرح می باشد میتوان نتیجه گیری نمود میزان ظرفیت اقتصادی طرح در حدود 20میلیون بطر در سال خواهد بود.
در صورتی که 50درصد ظرفیت تولید محصول با میانگین قیمت نرخ آب بسته بندی شده جهت این محصول معادل هر بطر 5/1 لیتری حدود 2/0 دلار صادر گردد نرخ بازگشت سرمایه گذاری طرح به 2/1 سال تقلیل خواهد یافت.
با توجه به بررسهای فوق ظرفیت اقتصادی طرح در حدود 20-15 میلیون بطر 5/1 لیتری در سال می باشد.
حجم سرمایه گذاری ثابت طرح با توجه به ظرفیت 20میلیون بطر در سال به شرح زیر میباشد.
1)زمین :
زمین مورد نیاز اجرا طرح جهت احداث ساختمانهای تولیدی وغیر تولیدی 8000متر مربع براورد می گردد که با توجه به میانگین قیمت واگذاری زمین جهت صنعت با نرخ میانگین 8000 ریال میزان سرمایه گذاری این بخش برابر میلیون ریال
640=8000×8000
2)ساختمانهای تولید وپشتیبانی تولید به متراژ 1800متر مربع
با توجه به هزینه احداث هر متر مربع ساختمان صنعتی به مبلغ 400000 ریال
میزان سرمایه گذاری این بخش معادل میلیون ریال 720=40000×1800
3)ساختمانهای اداری ومالی به متراژ 250 متر مربع با میانگین نرخ اجرای جهت هر متر مربع 600000 ریال معادل میلیون ریال 150=6000000×250
4)ماشین آلاات تولیدی طرح
1-بخش ساخت داخل ماشین آلات به مبلغ 1500 میلیون ریال
2-بخش ماشین آ لات بخش خارجی طرح 16000 میلیون ریال
5-ماشین آلات وتجهیزات عمومی طرح معادل 2000 میلیون ریال
6-هزینه هیا سرمایه گذاری پیش بینی نشده طرح 1000میلیون ریال
جمع کل سرمایه گذاری طرح 22010 میلیون ریال
6-میزان مواد اولیه عمده مورد نیاز ومحل تامین آن
عمده ترین مواد اولیه مور نیاز طرح که بیش از 80% مواد اولیه مورد نیاز واحد راشامل می گردد به شرح اقلام زیر میباشد:
1ـآب معدنی:
وجود منبع مناسب آب معدنی جهت تامین آب مورد نیاز واحد یکی از فاکتورهای مهم و اساسی در جهت اجرای طرح می باشد میزان آب موردنیاز واحد با توجه به ظرفیت پرکردن( 30میلیون لیتر در سال) و مصرف عمومی آب واحد مجموعا 35 میلیون ریال برآورد می گردد.
2-گرانول PET:
گرانول PET جهت تولید بطر مورد نیاز از اقلام دیگر مواد اولیه واحد می باشد. میزان نیاز واحد به گرانول PET براساس ظرفیت تعریف شده واحد معادل 1000 تن در سال می باشد از آنجایی که در حال حاضر گرانول PET د رداخل کشور تولید نمی گردد الزاما از خارج از کشور تامین می گردد مهمترین منابع تامین آن کشور آلمان، عربستان. ژاپن وچین می باشد.
3-در بطری:
در بطری نیز از اقلام دیگر مواد اولیه واحد می باشدکه در داخل کشور قابل تامین می باشد. میزان در بطری مورد نیاز 22 میلیون عدد در سال می باشد
4-برچسب:
برچسب نیز از اقلام دیگر مواد اولیه مصرفی می باشد که به تعداد 22 میلیون عدد از طریق شرکتهای داخلی قابل تامین می باشد.
5-پلاستیک شیرینگ:
پلاستیک شیرینگ نیز از اقلام دیگر مواد اولیه طرح می باشد. میزان پودر پلاستیک مورد نیاز طرح حدود1000 تن در سال برآورد شده است که از طریق منابع داخلی تامین خواهد گردید.
جدول زیر میزان تعداد،منبع تامین وقیمت مواد اولیه عمده مصرفی را نشان میدهد.
ردیف
شرح مواد اولیه
میزان مورد نیاز سالیانه
منبع تامین
داخلی -خارجی
قیمت واحد
1
آب معدنی
35میلیون لیتر
×

2
گرانول PET
1000تن
×
تن/دلار 750
3
در بطری
22 میلیون عدد
×
50ریال
4
برچسب
22میلیون عدد
×
650ریال
5
پلاستیک شیرینگ
100تن
×
650ریال
6
کارتن بسته بندی
900هزار
×
450ریال

پیشنهاد منطقه مناسب برای اجرای طرح
از آنجایی که مهمترین عامل دراحداث واحد تولید آب معدنی وجود منابع آب معدنی می باشد لذا جرای طرح براساس استانداردهای موجود در جوار منابع آب معدنی در کشور در استانهای کوهستانی کشور دارای اهمیت می باشد استانهایی که از نظر اجرای طرح با توجه به شرایط فوق دارای اولویت اجرای طرح می باشند عبارتند از استانهای شمال غرب کشور آذربایجان شرقی، غربی،اردبیل، استانهای غربی کشور استان کرمانشاه، کردستان واستانهای جنوب غرب کشور نظیر استان کهکیلیویه وبویراحمد، چهارمحال بختیاری، ایلام و استانهای شمال کشور مانند استان مازندران می باشند.
وضعیت تامین نیروی انسانی وتعداد اشتغال
از آنجایی که احداث واحدهای تولید آب و نوشابه در کشور سابق طولانی دارد وتکنولوژی آن نیز کلا شناخته شده می باشد تامین نیروی انسانی و تخصصی طرح با مشکل و مسئله خاص مواجه نمی باشد نیروی انسانی مورد نیاز تخصصی طرح در جدول شماره (6-2) ارائه گردیده است.

جدول شماره (16-2) نیروی انسانی مورد نیاز طرح
ردیف
شرح نیروی انسانی مورد نیاز طرح
تحصیلات وتخصص
تجربه (سال)
تعداد مورد نیاز
ملاحظات
1
مدیرکارخانه
لیسانس با گرایشهای صنایع،شیمی
حداقل 5 سال
1

2
مدیر تولید
لیسانس هندسی با گرایش صنایع غذایی شیمی
حداقل 5 سال
1

3
مدیر مالی اداری
لیسانس مالی با گرایش های مشابه آن
حداقل 5 سال
1

4
پرسنل اداری ومالی
حداقل دیپلم
حداقل 2 سال
4

5
سرپرست تولید
حداقل دیپلم
حداقل 2 سال
2

6
مدیر کنترل کیفی
لیسانس مهندسی صنایع غذایی
حداقل 5 سال
1

7
پرسنل کنترل کیفی
دیپلم
حداقل 2 سال
2

8
پرسنل تولید
حداقل ششم ابتدایی
حداقل 1سال
16

9
پرسنل خدمات وتدارکات
حداقل دیپلم
حداقل 2 سال
4

10
کارگر فنی
دیپلم مکانیک وبرق
حداقل 2 سال
2

جمع

14

110