پرسشنامه سنجش حسادت (ولیزاده و آذربایجانی، 1389)
بسمه تعالی
با مطالعه هر جمله، گزینه ای را که با وضعیت خود منطبق می یابید علامت بزنید همچنین نخستین پاسخی که به ذهن شما خطور می کند، مورد نظر است. لطفاً به همه گزاره های آزمون پاسخ دهید و تنها یک پاسخ را انتخاب کنید.
با تشکر از همکاری صمیمی شما
تحصیلات: رشته: سن: جنسیت: مجرد متاهل
کاملاً مخالفم
تا حدودی مخالفم
نظری ندارم
تا حدودی موافقم
کاملاً موافقم
عبارات / گزارهها
ردیف
درصورتی که رقیبم در کاری موفق شود، در ظاهر تبریک می گویم؛ ولی در دل ناراحت می شوم
1
اگر از ویژگی های مثبت همکارم صحبت شود، سعی می کنم ویژگی های منفی او را مطرح کنم
2
پشت سر دیگران نمی توانم به مقدار فضیلت و استحقاقشان تعریف کنم
3
اگر در جمعی، یکی از آشنایان مرکز تمام گفت وگوها باشد، تحملش برایم سخت و رنج آوراست
4
خیلی از اوقات، احساس سرگشتگی و بی قراری می کنم
5
اگردر حضور من از کسی بدگویی شود، ناراحت می شوم
6
در صورت شکست همکارم، او را سرزنش می کنم
7
گاهی اوقات به دلیل ناراحتی از موفقیت دیگران، خلاف واقع حرف می زنم
8
به دلیل خوش حالی از موفقیت های دیگران، از وضعیت زندگی لذت می برم
9
اگر برای یکی از رقبایم، مشکلی پیش بیاید، در دل خوش حال می شوم
10
اگر پدرم به برادر یا خواهرم هدیه ای بدهد، ناراحت می شوم
11
از کودکی، دائماً به پدر و مادرم به خاطر توجه به خواهر و برادرم اعتراض می کردم
12
اگر از همکارم به خاطر موفقیت هایش تعریف و تمجید کنند، ناراحت می شوم
13
زمان تحصیل گاهی آرزو می کردم شاگرد اول کلاس، هنگام امتحان بیمار شود تا جایش را بگیرم
14
اگر در یک جلسه رسمی، مشاهده کنم لباسم نسبت به دوستم، کم ارزش تراست ناراحت می شوم
15
اگر نتوانم با دوستانم به مسافرت بروم، آرزو می کنم سفرخوبی داشته باشند
16
با دیدن موفقیت های دیگران، آرامش روانی خود را از دست می دهم
17
اگر رقیبم به من خوبی کند، به طور شایسته ای از او قدردانی می کنم
18
اگر ماشین تازه همسایه را ببینم، آرزو می کنم مشکلی برایش پیش بیاید
19
روبروی رقیبانم از آنها ستایش، و پشت سرشان بدگویی می کنم
20
افراد ثروتمند را واقعاً لایق ثروت هایشان نمی دانم
21
کاش نعمت های دیگران، نصیبِ خودم می شد
22
دوست دارم رقیبم جایگاه معنوی بالایی داشته باشد
23
باورکردن فضیلت و برتری دیگران برایم سخت است
24
پذیرش حرف حق و مستدل دیگران برایم سخت است
25
هیچ وقت به خاطر ناراحتی از موفقیت دیگری، خلف وعده نمی کنم
26
از موفقیت نزدیکانم بیشتر ازموفقیت دیگران، ناراحت می شوم
27
اگر فردی از نزدیکانم به مقامی برسد، برایم ناگوار است که او را تعریف کنم
28
از شکست و پیشامدهای ناگوار دیگران ناراحت می شوم
29
از اینکه به امکانات دیگران دسترسی ندارم، تاسّف می خورم
30
آرزو می کنم دیگران نعمت و رفاه بیشتری داشته باشند؛ گرچه خودم نداشته باشم
31
به خاطر ناراحتی از خوشی دیگران، بی حال وحوصله هستم
32
نسبت به کسانی که صاحب نعمتی شده اند بی جهت عصبانی می شوم
33
گاهی ابراز دوستی ام مطابق خواست دلم نیست
34
از اینکه خداوند مرا همانند دیگران نعمت نداده است، ناراحتم
35
احساس می کنم دوستانم بیشتر وقت خود را با دیگران سپری می کنند
36
در برخورد با دیگران خیلی زود از کوره درمی روم
37
در صورتی که قهر کنم، دیر آشتی می کنم
38
با چشمی خیره به افراد دارای نعمت، نگاه می کنم
39
در گرفتن انتقام، سخت گیر و بی رحم هستم
40
نسبت به همه گزاره ها صادقانه پاسخ دادم
**
در خانواده، از وضعیت مالی خوبی برخوردار هستیم
**
معرفی پرسشنامه:
این آزمون دارای 40 جمله کوتاه پنج گزینه ای است. گزینه "کاملاً موافق" برابر با 5، "تا حدودی موافق" برابر با 4، "نه موافق نه مخالف" برابر با 3، "تا حدودی مخالف" برابر با 2 و "کاملاً مخالف" برابر با 1 است. بالاترین نمره در این آزمون 200 و پایین ترین آن 40 است. برای تفسیر نمره هر آزمودنی، باید نمره او را با میانگین مقیاس (120) مقایسه کرد. بنابراین، کسانی که در این آزمون نمره 200 را کسب کنند، دارای حسادت خیلی زیاد و کسانی که نمره 40 را کسب کنند، حسادتی خیلی پایین دارند. با توجه به این دو معیار، میزان حسادت افراد دیگر نیز قابل تعیین و تفسیر است. به عبارتی دیگر؛ این آزمون، یک آزمون پیوستاری دامنه دار است که نمرات در آن، روی یک پیوستار از 40 تا 200 ادامه دارد و میزان حسادت هر شخص را موقعیت نمره او بر روی این پیوستار مشخص می کند. روی هم رفته می توان به کمک این آزمون، میزان حسادت افراد را به پنج رتبه خیلی زیاد، نسبتاً زیاد، متوسط، نسبتا پایین و خیلی پایین تقسیم کرد.
زیرمقیاس ها یا نمرات فرعی عبات اند از:
1. محور شناختی: شامل 6ماده (ماده های: 6، 21، 24، 25، 36، 39) و با دامنه تغییراتی 6 تا 30
2. محور عاطفی: شامل 22 ماده (ماده های: 4، 5، 9، 10، 11، 12، 13، 14، 15، 16، 17، 19، 22، 27، 29، 30، 31، 32، 33، 35، 37،38) و با دامنه تغییراتی 22 تا 110
3. محور رفتاری، شامل 12 ماده (ماده های: 1، 2، 3، 7، 8، 18، 20، 23، 26، 28، 34، 40 ) و با دامنه تغییراتی 12 تا 60
البته در بخش تجزیه و تحلیل داده ها، مقیاس سنجش حسادت (E) را در دو مقوله کلی شناختی ـ عاطفی (1 E) و رفتاری (2E) بررسی می کنیم.
گفتنی است که در پایان این آزمون، یک پرسش درباره میزان صداقت فرد در پاسخ به پرسش نامه وجود دارد که تا حدودی معیاری برای صداقت سنجی آزمودنی در پاسخ دادن به مواد پنج گزینه ای آزمون به شمار می آید. همچنین برای جلوگیری از سوگیری در پاسخ دادن، تعداد هشت گزاره (گزاره های 6، 9، 16، 18، 23، 26، 29 و 31) به صورت معکوس طراحی و نمره گذاری شده اند.
پایایی:
برای محاسبه اعتبار آزمون، از روش آلفای کرونباخ و روش دو نیمه کردن استفاده شده است که نتایج آن در جدول های (1) و (2) آمده است. استفاده از هم سانی درونی کرونباخ دو مزیت دارد: اولاً، مستلزم تهیه تنها یک آزمون است و ثانیاً، جلب همکاری آزمودنی ها تنها برای اجرای یک نوبت آزمون، ضرورت دارد.
جدول1: نتیجه آزمون آلفای کرونباخ برای کل مقیاس
عامل ها
تعداد ماده
ضریب آلفای کرونباخ
شناختی
6
55/0
عاطفی
22
85/0
رفتاری
12
75/0
کل مقیاس
40
91/0
همان گونه که جدول (1) نشان می دهد، مقدار آلفای کلی مقیاس برابر با 91/0 است. با توجه به مقدار آلفا که بیشتر از 70/0 است، می توان گفت: مقیاس از اعتبار لازم برخوردار است؛ به عبارت دیگر، می توان گفت: آزمون، میزان حسادت شخص را می سنجد و مقیاس اعتبار دارد.
جدول 2: نتایج روش دونیمه کردن برای محاسبه اعتبار مقیاس
نیمه ها
E1
تعداد گزاره
E2
تعداد گزاره
E
تعداد گزاره
نیمه اول
77/0
14
58/0
6
83/0
20
نیمه دوم
80/0
14
62/0
6
84/0
20
هم بستگی بین دو نیمه
72/0
28
59/0
12
75/0
40
هم بستگی اسپیرمن براون و گاتمن
84/0
28
74/0
12
85/0
40
همان گونه که جدول (2) نشان می دهد، مقدار آلفای نمره کل آزمون در نیمه اول برابر با 83/0 و در نیمه دوم برابر با 84/0 است که گویای اعتبار مقیاس است. بنابراین مقیاس ساخته شده دارای اعتبار کافی بین 83/0 و 84/0 است.
روایی آزمون:
برای محاسبه روایی آزمون، ابتدا از روش روایی محتوایی استفاده شده است؛ به این معنا که مقیاس 40 ماده ای با پنج گزینه کاملاً مربوط، "تا حدودی مربوط"، "نظری ندارم"، "تاحدودی نامربوط و کاملا نامربوط" در اختیار بیست نفر از کارشناسان و صاحب نظران مباحث اسلامی و روان شناسی قرار گرفت و از آنها خواسته شد میزان ارتباط هر ماده با سنجش حسادت را با انتخاب یکی از گزینه های پنج گانه تعیین کنند.
میانگین نمره کارشناسان به مجموع گزاره ها از(5- 1) 38/4 است و مجموع مواد این پرسش نامه طبق گزارش کارشناسان، 6/87 درصد با سنجش حسادت مرتبط اند؛ یعنی این مواد از نظر کارشناسان، ارتباط بسیار بالایی با حسادت دارند.
جدول (3) میانگین، انحراف استاندارد و خطای استاندارد میانگین مجموع نمرات بیست کارشناس را نشان می دهد.
جدول3: توصیف داده های آماری مربوط به مجموع نمرات کارشناسان
خطای استاندارد میانگین
انحراف استاندارد
میانگین
تعداد
94/4
11/22
25/161
20
چنان که جدول (3) نشان می دهد میانگین نمرات کارشناسان نسبت به آزمون 25/161 از 200 است که به صورت درصدی، 6/87 درصد است. البته پس از اصلاح اشکالات مورد نظر کارشناسان، روایی محتوای آزمون ارتقا یافته است.
****************************************
منبع:
ولی زاده، ابوالقاسم ؛ آذربایجانی، مسعود (1389). آزمون اولیه سنجش حسادت با تکیه بر منابع اسلامی. فصلنامه روانشناسی و دین، سال سوم، شماره دوم، تابستان 1389، ص 45 ـ 60.
*****************************************