مقیاس انسجام خانواده
ازدواج رکن خانواده است و سالمتی ازدواج، سالمتی خانواده را رقم میزند. در خانوادهدرمانی، خانواده در حکم زمینه برای کمک به مراجعین یا مددجویان نیست، بلکه خود به عنوان نوعی اختالل تلقی میشود. عضو مشکلدار خانواده به عنوان یکی از نشانههای آسیبشناختی خانواده تلقی میشود. خانواده دارای کلیتی است که تحت تاثیر کنش متقابل عناصر مختلف یا اعضای آن قرار میگیرد. خانواده نیز مانند هر نظام اجتماعی دیگر دارای نیازهایی است که اساسی محسوب میشوند. نمونههایی از این نیازها عبارتند از: احساس ارزشمندی، احساس امنیت فیزیکی، احساس صمیمیت و بههموابستگی، احساس مسئولیت، نیاز به انگیزه، نیاز به شادی، نیاز به تایید و تصدیق و در نهایت وجود انسجام خانوادگی )براوشاو، .(2001
ارضای این نیازها، انسجام خانوادگی را تضمین مینماید و امکانات رشد افراد را فراهم آورده و در نتیجه، زن و مرد هر کدام با استفاده از مهارتهای خاص خود و به اتفاق، موسیقی هماهنگی را مینوازند.
فرونشاندن تعارض و ارایه راهکارهای ارتباطی در روابط صمیمی، نقش موثری را در تداوم و بقای روابط صمیمانه زن و شوهر ایفا میکند و این وضعیت میتواند قوانین خاصی را در چارچوب الگوهای اجتماعی تعیین نماید. هماهنگی ارتباط بین زن و شوهر موجبات کاهش تعارض و افزایش صمیمیت توام با احترام را فراهم میسازد. در انتهای این فرآیند، انسجام خانواده نمایان میگردد و تحکیم این کانون تحقق مییابد )قراچه داغی، .( 1375
اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده در این است که این نهاد، مهمترین عامل اجتماعیکننده فرد به حساب میآید و کارکردهای مختلفی از قبیل کارکرد زیستی، اقتصادی و روانی- اجتماعی دارد. میتوان گفت که شاید کارکرد "تشکیل شخصیت اجتماعی"، قابل ذکرترین این کارکردها باشد. به عبارتی، اجتماعی شدن اعضای خانواده توسط یک خانواده منسجم صورت میگیرد و بسیاری از محققان و صاحبنظران معتقدند که در این مورد هیچ جانشینی را نمیتوان برای خانواده پیدا کرد )تبریزی، .(1378
معرفی مقیاس و کاربرد آن
این مقیاس براساس مبانی نظری انسجام خانواده با الهام از مدل ترکیبی اولسون )1999( و به وسیله رضویه و سامانی )1379( ساخته شده است. این مقیاس دارای 28 سوال است که از طریق آن میتوان به میزان انسجام خانوادگی پی برد و همبستگی بین افراد خانواده را که مهمترین رکن ایجاد کننده انسجام خانوادگی است، تعیین نمود. این مقیاس از طریق فرزندان در خانواده پاسخ داده میشود و در تمامی موقعیتهای مشاورهای و تحقیقاتی از کاربرد وسیعی برخوردار میباشد.
روش نمره گذاری مقیاس
این مقیاس دارای 28 سوال است و این سوالها نیز به صورت طیف لیکرت طراحی شدهاند. به گزینه "کامالً موافقم" نمره 5 تعلق میگیرد و به ترتیب تا "کامالً مخالفم" که نمره 1 را میگیرد، ادامه مییابد.
اعتبار و روایی مقیاس
ضریب آلفا برای کل مقیاس 90%و پایایی برای کل مقیاس 79%گزارش شده است )سامانی، .)1381 همچنین در بررسی دیگری که بهوسیله سامانی انجام شد، ضریب همسانی درونی مقیاس 85%، ضریب آلفای کرونباخ 79%و ضریب پایایی با روش بازآزمایی نیز 80% گزارش شده است.
نمونه سوال مقیاس: "دوست دارم کنار والدین باشم".
کامالً موافقم □ موافقم □ نظری ندارم □ مخالفم □ کامالً مخالفم □
نمره 1 معادل "کامالً مخالفم"، نمره 2 معادل "مخالفم"، نمره 3 معادل " نظری ندارم"، نمره 4 معادل "موافقم" و نمره 5 معادل
"کامالً موافقم".
کاملا مخالفم
مخالفم
تقریبا مخالفم
موافقم
کاملا مخالفم
عبارات
1. مادرم رابطه سختگیرانه ای با من دارد.
2. پدرم، رابطه سختگیرانهای با من دارد
3. در تصمیمگیریها همیشه با مادرم مشورت میکنم
4. در تصم گیریها همیشه با پدرم مشورت میکنم
5. من و مادرم احساسات همدیگر را کاملاً درک میکنم
6. من و پدرم احساسات همدیگر را کاملاً درک میکنیم
7. دوست دارم کارها را بدون کمک والدینم انجام دهم
8. من و پدرم وقت زیادی را با همدیگر میگذرانیم
9. من و مادرم وقت زیادی را با همدیگرر می گزرانیم
10. من و پدرم رابطه نزدیکی داریم
11. من و مادرم رابطه نزدیکی داریم
12. دوست دارم در کنار والدینم باشم
13. وقت کمی را با مادرم میگذرانم
14. وقت کمی را با پدرم میگذرانم
15. من و مادرم نمیتوانیم احساسات یکدیگر را درک کنیم.
16. من و پدرم نمیتوانیم احساسات یکدیگر را درک کنیم.
17. با مادرم خیلی صحبت میکنم
18. با پدرم خیلی صحبت میکنم
19. من و مادرم عالقه مندیهای مشترکی داریم
20. من و پدرم عالقهمندیهای مشترکی داریم
21. با مادرم احساس دوستی و صداقت میکنم
22. با پدرم احساس دوستی و صداقت میکنم.
23. همیشه خودم به تنهایی و بدون مشورت والدینم تصمیمگیری میکنم
24. پدر و مادرم همدیگر را کامالً درک میکنند
25. دوست دارم جدا از والدینم زندگی کنم
26. پدر و مادرم زیاد به همدیگر نزدیک نیستند.
27. من به مادرم خیلی وابسته هستم
28. من به پدرم خیلی وابسته هستم