1
مقدمات مدیریت آموزشی
دکتر علی علاقه بند
2
فصل اول: تعریف سازمان
سازمان عبارت است از هماهنگی معقول تعدادی از افراد که برای تحقق هدف یا منظور مشترکی از طریق تقسیم وظایف و برقراری روابط منظم و منطقی به طور مستمر فعالیت می کنند.
3
عناصر و ویژگیهای مشترک سازمانها
1- سازمانها هدف دارند .یعنی برای دستیابی به هدفها و مقاصد معینی به وجود آمده اند .
2- سازمانها از ترکیب اجتماعی افرادی که به طور گروهی کار میکنند تشکیل می شوند .
3- فعالیت سازمانها استمرار زمانی دارند .
4- سازمانها . فعالیت خود را از طریق تفکیک وظایف . از روی برنامه . و با استفاده از دانش و فن و ابزار انجام می دهند .
5-سازمانها با واحدهای یکپارچه و یگانه ای از فعالیت منظم و ساختمند هستند و کار و فعالیت خودرا به طور عقلایی و منطقی هماهنگ و هدایت می کنند .
4
انواع سازمانها
مبنای ویژگیهای گوناگونی که سازمانها دارند انواع طبقه بندی امکان پذیر است .
برحسب اندازه ( کوچک یا بزرگ)
نوع مالکیت ( دولتی یا خصوصی )
ملاک عضویت ( داوطلبانه . استخدامی یا اجباری )
اهداف و وظایف اجتماعی ( آموزشی . دینی . سیاسی یا اقتصادی )
5
انواع سازمان
1- سازمانهای مشترک المنافع – که به اصل و عموم اقتصادی خود نفع می رسانند مثل اتحادیه ها ،باشگاهها، احزاب سیاسی ، انجمنهای حرفه ای ، تعاونی ها
2- سازمانهای تجاری که در اصل به مالکان و مدیران خود بهره می رسانند ( نظیر کارخانه های صنعتی ، فروشگاهها ، بانکها و هتلها)
6
انواع سازمانها
3- سازمانهای خدماتی که در درجه نخست به مراجعان خود نفع می رسانند . ( مثل بیمارستان های خصوصی ، مدارس خصوصی ، بنگاههای مددکاری اجتماعی )
4- سازمانهای رفاه عمومی که به عموم مردم بهره میرسانند ( سازمانهای دولتی نظیر وزارت دفاع ، مدارس دولتی ، سازمان پلیس ، سازمان آتش نشانی ، سازمانهای تحقیقاتی )
7
تعریف مدیریت
مدیریت عبارت است از :
– هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران ( فالت . 1924)
-ایجاد محیطی موثر برای افراد که در گروههای رسمی سازمانی فعالیت می کنند ( کونتزواودانل . 1972)
– هماهنگ سازی منافع انسانی و مادی در جهت تحقق هدفها ( کاست ورزنزویگ.1974)
-فراگرد تبدیل اطلاعات به عمل – این فراگرد تبدیل و تغییر را تصمیم گیری می نامیم (فورستر. 1972)
8
کارکردهای مدیریت
1- برنامه ریزی : یعنی روش پیش نگری و تدارک وسایل برای عملیات آینده
2- سازماندهی : یعنی ترکیب و تخصیص افراد و منابع دیگر برای انجام دادن کار
3- فرماندهی : یعنی هدایت و جهت دهی افراد در انجام دادن کار
4- هماهنگی : یعنی به هم پیوستن و وحدت بخشیدن همه پوششها و فعالیتها
5- کنترل : یعنی رسیدگی به اینکه آیا کلیه امور طبق مقررات و دستورات صورت می گیرد یا نه .
9
شکل 1- کارکردهای مدیریت و روابط متقابل آن
برنامه ریزی
سازماندهی کنترل
هدایت
10
شیوه های مطالعه مدیریت
1- شیوه های سنتی
2- شیوه های بررسی مورد
3- شیوه های رفتاری
4- دیدگاههای تصمیم گیری
5- شیوه های مقداری یا کمی
6- شیوه سیستم ها
11
فصل دوم: تصمیم گیری
بخش مهمی از وقت و کار مدیران صرف حل مشکل و تصمیم گیری می شود .وظایف اساسی برنامه ریزی . سازماندهی . هدایت و کنترل . مستلزم تصمیم گیری است .
12
تعریف تصمیم گیری
-شیوه عمل خاصی برای حل مسئله یا مشکل ویژه برگزیده می شود . ( استونر.1982)
-مفهوم گزینش و حل مسئله ( یا مشکل گشایی )
13
شکل 2- مقایسه فعالیت ها و مراحل تصمیم گیری و مشکل گشایی
تصمیم گیری
اجرای تصمیم
مشکل یابی
گزینش
مشکل گشایی
14
مراحل تصمیم گیری
1- تعریف و تشخیص مشکل
2- دستیابی به راه حل ها یا شیوه های عمل
3- ارزشیابی و گزینش ( اتخاذ تصمیم )
4- اجرای تصمیم
15
انواع تصمیمات
1-تصمیمات معقول ( عبارتند از هدفها . استانداردها . روش ها . رویه ها . مقررات . خط و مشی )
2- تصمیمات غیر معقول( تصمیمات غیر معقول تصمیماتی است که با مشکلات و مسائل غیرعادی و جدید سروکار دارند
16
شرایط تصمیم گیری
شرایط تصمیم گیری با توجه به قابلیت پیش بینی نتایج دارای سه حالت است .
1- اطمینان قطعی
2- ریسک
3- عدم اطمینان
17
فصل سوم:تعیین اهداف و برنامه ریزی
برنامه ریزی عبارت است از فراگرد تعیین و تعریف اهداف سازمان و تدارک دقیق و پیشاپیش اقدامات و وسایلی که تحقق اهداف را میسر می سازند . اقدامات و وسایل مورد نیاز عبارتنداز پیش بینی روشها . زمان و مکان . منابع و افراد . برنامه یا طرح . حاصل نهایی فعالیت برنامه ریزی است . که راهنمای اعمال و فعالیت اعضای سازمان قرار می گیرند .
18
فراگرد برنامه ریزی
1- تعیین اهداف و اولویت های آنها ( هدف گذاری )
2- بررسی و پیش بینی منابع و امکاناتی که به تحقق هدفها کمک می کند ( پیش نگری )
3- تشخیص فعالیتها و اقداماتی که برای تحقق هدفها ضرورت دارند . ( تبدیل امکانات به اقدامات عملی دقیق یا بودجه بندی )
4- تعیین خط ومشی ها و روش ها و ملاک های عملیات
19
هدف ها
1- هدفها معرف سازمان بوده موجودیت آنها را در جامعه توجیه می کند .
2- هدفها زمینه هماهنگی فعالیتهای سازمان را فراهم کرده و وظایف گوناگون را به هم مرتبط می سازد .
3- هدفها به تهیه و تدارک ملاک های ارزیابی عملکرد فردی وسازمانی کمک می کند .
20
هدفهای لفظی و واقعی
هدفهای واقعی عبارت است از تاثیری است که بر خط و مشی روابط و عملیات سازمانی یا به طور کلی بر رفتار افراد سازمان می گذارد . عبارات و اظهاراتی که چیستی هدفها را بیان می کنند هدفهای لفظی نامیده می شوند .
21
تغییر هدفها
تغییر هدف تحت تاثیر نیروهای داخلی سازمان نتیجه تجربه با هدفهای جاری سازمان است.
تاثیرهدفها برالگوهای رفتاری کارکنان به ندرت پایدار می ماند .
هدفها رهنمودهای ایستا و غیر قابل انعطاف نیستند.
22
ملاک های تعیین هدف
1-هدفها باید سنجش پذیر باشند.
2-هدفها باید تحقیق پذیرباشند .
3- هدفها باید پذیرفتنی باشند .
4- هدفها باید همخوانی و توافق داشته باشند .
5- هدفها باید به هزینه فرصت از دست رفته یا عدم النفع توجه داشته باشند.
23
پیش نگری
تعریف پیش نگری :
عبارت است از فراگرد استفاده از اطلاعات گذشته وحال برای تخمین شرایط و رویدادهای آینده
پیش نگری دو مسئله مهم برای برنامه نویس را حل می کند
1- پیش بینی و تعیین فعالیت ها و اقدامات مورد نظر برای تحقیق اهداف
2- پیش بینی وتعیین منابع و امکانات قابل حصول برای اجرای برنامه
24
روشها و فنون پیش نگری
پیش نگری بخشی از فراگرد برنامه ریزی است .
پیش نگری یعنی پیش بینی و برآورد شرایط و رویدادهای آینده .
پیش نگری از فنون برنامه ریزی است .
برنامه ریزی بدون پیش نگری امکان پذیراست و همچنین پیش نگری بدون برنامه ریزی
25
بودجه بندی
مرحله سوم در برنامه ریزی . بودجه بندی فعالیت ها و عملیات سازمانی است . انواع بودجه ها در مدیریت موسسات مورد استفاده قرار می گیرد و روش های مختلفی برای بودجه بندی وجود دارد . بودجه به زبان ساده سندی است که مشخص می کند که چه مقدار از کل منابع سازمان به اهداف خاصی اختصاص خواهد یافت .
26
انواع برنامه
1-برنامه ثابت و موقت
2- برنامه های کوتاه . میان و دراز مدت
3- برنامه های راهبردی و عملیاتی
اهمیت برنامه ریزی از آنجا ناشی می شود برنامه ریزی موثر رفتارمدیریت و سازمان را عمیقاتحت تاثیر قرارداده کنترل موثر را امکان پذیرمی سازد .
27
فصل پنجم :سازماندهی و ساختار سازمان
سازماندهی و ساختار سازمان
اصطلاح سازمان در مدیریت دو معنای متداول دارد .
1- سازمان به هر موسسه یا گروه کاری اطلاق می شود .
2- فراگرد سازماندهی یعنی جریان نظم و ترتیب دادن به کار و فعالیت و تقسیم و تکلیف آن به افراد به منظور انجام دادن کار و تحقق هدفهای معین
28
فراگرد سازماندهی
جریان سازماندهی طی مراحل زیر صورت می گیرد .
1- تشخیص فعالیت های لازم برای رسیدن به اهداف واجرای خط مشی و برنامه ها
2- گروه بندی فعالیت ها با توجه به منابع انسانی ومادی موجود وتشخیص بهترین طریقه استفاده کردن از آنها
3- دادن اختیار عمل و حق دستور دهی و تصمیم گیری برای انجام دادن کار به مسئول هر گروه
4- ارتباط دادن واحدهای گروه بندی شده به یکدیگر به صورت عمودی و افقی از طریق روابط اختیار . شبکه ارتباطی و نظام اطلاعاتی
اجرای اصول فوق مبتنی بر اصول سنتی مدیریت است .
29
تقسیم کار و گروه بندی وظایف
1- تعداد افراد
2- کارکردها
3- زمان
4- تولیدات یا خدمات
5- ارباب رجوع
6- موقعیت مکانی یا جغرافیایی
7- فراگرد کار ( مراحل عملیات )
30
هماهنگی – حیطه نظارت
هماهنگی : تقسیم وظایف وتشکیل واحدهای کار و فعالیت ، هماهنگی آنهارا الزامی میسازد.
حیطه نظارت : به زبان ساده اشاره می کند به تعداد زیردستانی که مستقیما زیر نظر یک مدیر انجام وظیفه می کنند و به او گزارش می کنند .
31
عوامل تعیین کننده حیطه نظارت
1- مدت زمانی که صرف کار نظارت و سرپرستی میشود.
2- قابلیت ذهنی و سازگاری مدیریت
3- پیچیدگی موقعیت یا کار
4- سایر وظایف مدیر
5- ثبات عملیات
6- شایستگی زیردستان
32
وحدت فرمان
وحدت فرمان (دستور ) یکی از اصول سنتی مدیریت است که به موجب آن هر زیردست برای اجرای وظایف خود باید فقط از یک سرپرست مافوق دستور بگیرد و مستقیما پاسخگوی او باشد .
33
سلسله مراتب
زنجیر فرمان یا سلسله مراتب مجرای رسمی سازمانی برای تعیین اختیار،مسئولیت و ارتباط است.
چون این پدیده های سازمانی پیچیده اند از این رو لازم است هیچ فرد زیردستی در معرض دستور مستقیم بیش از یک مافوق قرار نگیرد یعنی فقط از یک سرپرست دستور بگیرد و به او گزارش دهد .
34
شکل 10- سلسله مراتب سازمان مدیریت اداره کل آموزش و پرورش
مدیریت کلاس ها
.
35
اختیار
مفهوم دیگری که در سازماندهی و مدیریت سازمان اهمیت فراوان دارد ، اختیار رسمی است که روابط . سلسله مراتبی میان سطوح مدیریت و مراکز تصمیم گیری بر مبنای آن به وجود می آیند . در واقع اختیار رسمی و قدرت ناشی از وسیله انجام دادن وظایف و مسئولیت برای رسیدن به هدف های سازمان است .
( سایمون 1975)، اختیار یعنی قدرت تصمیم گیری برای هدایت فعالیتها و اعمال دیگران
36
تحلیل کلاسیک اختیار به وسیله ماکس وبر (1947)اختیار عبارت است از اطاعت بلاشرط و ارادی افراد از مافوق بر اساس این باور که مافوق حق دارد اراده خود را بر آنان اعمال کند و عدم اطاعت از آن نارواست
37
فایول اختیار را به عنوان حق صدور دستور و طلب اطاعت از آن تعبیر کرده است .
بارنارد ( 1936)با ارائه نگرش تازه ای اختیار را ناشی از پذیرش زیردستان می داند .به نظر بارنارد برای اینکه دستور مشروعیت پیدا کند از طرف زیردستان مورد پذیرش قرار گیرد لازم است شروطی رعایت شود .
38
تفویض اختیار
تفویض اختیار عبارت است از انتقال اختیار و مسئولیت رسمی از مافوق به زیردست برای انجام دادن وظایف خاص و واگذاری اختیار و مسئولیت موجب می شود که سازمان به صورت موثرتری فعالیت کند . زیرا هیچ مافوقی شخصا نمی تواند همه وظایف سازمانی را به طور کامل انجام دهد .
39
تمرکز و عدم تمرکز
سازمانی که در اغلب اختیارات تصمیم گیری در دست مدیران بالاترین سطح سازمانی است سازمان ( متمرکز ) نامیده می شود و سازمانی که در آن اختیارات تصمیم گیری در سطوح مختلف پراکنده است سازمان غیرمتمرکز.
40
مثل اغلب مفاهیم مدیریت گاهی مورد تعبیرو تفسیر قرار میگیرند . عدم تمرکز غالبا دو گونه تعبیر میشود .
1)پراکندگی اختیار
2) پراکندگی جغرافیایی سازمان
41
عدم تمرکز در سازمان
1) تعداد تصمیم گیری ها در سطوح پایینتر ، سلسله مراتب بیشتر باشد.
2) تصمیم گیری ها در سطوح پایین سلسله مراتب ، امنیت بیشتری داشته باشد.
3) تصمیمات سطوح پایینتر بر فعالیتها و وظایف بیشتری موثر واقع شوند .
4) تصمیم گیری ها تحت کنترل و بازرسی کمتری قرار گیرند وبرای هر تصمیمی مقامات بالاتری مورد مشورت قرار نگیرند .
42
صف و ستاد
مفهوم مهم دیگری که در سازماندهی و تشخیص روابط سازمانی اهمیت دارد صف و ستاده است صاحبنظران مدیریت ، این مفهوم را به صورت مختلف به اشاره به (1) کارکرد وظایف سازمانی و ( 2 )الگوهای اختیار به کار می بردند.
43
واحدهای ستادی سازمانی
1) شخصی – شامل مشاوران و معاونانی که خدمات آنها مورد استفاده شخص مدیر سازمان قرار می گیرد .
2) ستاد تخصصی – در سطوح مختلف سازمان ، ستادهای مختلفی در زمینه های فنی و تخصصی و خدماتی معین به واحدهای اجرایی یاری می رسانند .کار ستاد تخصصی مستلزم مهارتها یا فنونی است که مدیران صف فاقد آنند .
44
اختیار صف
الگوی واحدهای صف و افرادی که وظایف مسئولیتهای صف را بر عهده دارند به همان روابط رسمی رئیس – مرئوس است . که زنجیر فرمان یا سلسله مراتب سازمانی معرف آن است .
45
اختیار ستاد
وظایف واحدها و افراد ستادی شامل ارائه خدمات ، مشاوره یا راهنمایی تخصصی به واحدهای صف است . افراد ستادی فاقد اختیار رسمی هستند یعنی نمی توانند به افراد صف دستور دهند اختیار ستادی جنبه مشورتی دارد چه در امور عمومی و چه تخصصی .
46
اختیار تخصصی
شرایط پیچیده سازمانی به مرور موجب شده که به واحد یا عضو ستادی در زمینه تخصص، اختیار صدور دستور عمل داده شود . اختیار تخصصی اشاره می کند به وضعیتی که اختیار ستادی یک واحد یا عضو ستادی گسترش یافته شامل اختیار صف بر امور خارج از واحد ستادی یا فراتر از وظیفه عادی عضو ستادی می شود .
47
سازمان ماتریس
امروزه به منظور تحقق موثر اهداف و پیشبرد و بهبود عملکردهای سازمانی ، جریان سازماندهی و طراحی ساختار سازمانی دستخوش تغییر شده است در ساختار ماتریس کارکنان متخصص به اجرای برنامه ویژه ای منصوب می شوند و تحت نظر سرپرست ومدیر برنامه کار می کنند.
48
نمودار سازمان
1) تقسیم کار : هرچهارضلعی کوچک معرفی فرد یا متصدی یا واحدی فردی است که مسئولیت بخش از وظایف سازمانی را بر عهده دارند .
2) روسا و مرئوسان : متصدیان یا واحدها به وسیله خط عمودی پررنگی که معرفی زنجیر فرمان است بهم مرتبط می شوند .
49
3) نوع کار و وظایف : عناوین توصیفی مندرج در چهارضلعی ها معرف انواع مختلف وظایف یا حوزه های مسئولیت سازمانی است .
4) گروهبندی کار : کل نمودار مشخص می کند که فعالیتهای سازمان بر چه مبناهایی گروه بندی شده اند.
5) سطوح یا رده های مدیریت : نمودارها علاوه بر مواد مذکور و سلسله مدیریت را نشان میدهد .
50
سازمان غیر رسمی
سازمانهای غیر رسمی ، الگوی روابطی پدید می آورند که در هیچ نموداری منعکس نیست سازمان غیر رسمی بر روابط گروهی افراد سازمان استوار است و نیازهای فردی و گروهی آنها در شکل دهی آن موثر است . روابط غیر رسمی ، الگوی روابط رسمی سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد .
51
فصل ششم :هدایت و رهبری
هدایت و سرپرستی : هدف از هدایت و فرماندهی راهنمایی زیردستان در جهت بهتر فهمیدن هدف های سازمان و برانگیختن آنها به کار و فعالیت موثر است از این رو ، وظیفه هدایت وسرپرستی ایجاب می کند که مدیران همواره با زیردستان خود در کنش و روابط متقابل قرار گیرند.
52
رهبری در مدیریت
منظور از رهبری درمدیریت فرآیند اثرگذاری ونفوذ در رفتار اعضای سازمان برای یاری و هدایت آنها در ایفای وظایف سازمانی است . مدیر در مقام رهبر به سرپرستی زیردستان می پردازد و با آنها ارتباط متقابل بر قرار می کنند . انگیزه کار و فعالیت در آنها به وجود می آورد .
53
ویژگی رهبری در مدیریت
اولا رهبری مستلزم وجود افرادی است که به عنوان زیردستان یا پیروان ، دستورات رهبر را با میل و اراده بپذیرند.این پذیرش مقام رهبر را تعریف کرده امر رهبری را ممکن می سازد . و بدون پذیرش زیردستان مدیر فاقد خصوصیات رهبری است .
54
ثانیا در جریان رهبری توزیع قدرت میان رهبر و زیردستان نابرابر است رهبر اختیار دارد که برخی از فعالیتهای زیردستان را هدایت کند ولی آنها نمی توانند فعالیتهای رهبر را هدایت کنند .
ثالثا رهبر علاوه بر اینکه به طور مشروط قادر به هدایت زیردستان است همچنین می تواند اعمال نفوذ کند و بر رفتار زیردستان اثر بگذارد .
55
منابع قدرت رهبری مدیران
1- قدرت ناشی از پاداش
2- قدرت ناشی از اجبار
3- قدرت ناشی از قانون(مقام )
4- قدرت ناشی از تخصص
5- قدرت ناشی از شخصیت
هریک از پنج مبنای قدرت بالقوه در مقام یا سمت مدیران وجود دارند میزان معینی قدرت قانونی همیشه ملازم مقام مدیراست.
56
مطالعات رهبری
شیوه اول – بر آن است که رهبری از مجموعه ای از خصایص شخصی نیز ، هوش ، جاذبه ، قاطعیت ، جدیت ، شجاعت ، صداقت ، اعتماد بنفس و … ناشی می شود .
شیوه دوم – در صدد تشخیص رفتارهای مرتبط با رهبری است وقتی که معلوم شد رهبران اثربخش ظاهرا خصیصه یا ویژگی برجسته مشترکی ندارند .
شیوه سوم – مطالعات رهبری در صدد تشخیص عواملی است که درموقعیت های رهبری موجبات اثربخشی رفتار رهبران را فراهم می سازد.
57
موقعیت های رهبری موثر
1- شخصیت و انتظارات رهبر
2- انتظارات و رفتار فرادستان
3- شخصیت و انتظارات زیردستان
4- شرایط لازم برای انجام کار
5- ارزشها و انتظارات سازمان
6- انتظارات و رفتار همکاران
58
سرپرستی
یکی از وظایف مدیران ، سرپرستی زیردستان است . همه کارکنان سازمان به سرپرست نیازمندند . و انتظار دارند که در انجام وظایف خود هدایت شوند . هدایت فعالیتهای زیردستان بلافصل یعنی میان سرپرست و زیردستان فاصله ای نیست و فعالیتهای او مستقیما به زیردستان مربوط می شود.
59
انگیزش
انگیزه ، حالت یا وضع روانی است که رفتار را در جهت هدف یا هدفهایی نیرو می دهد ، فعال می سازد و هدایت می کند . انگیزه مستقیما قابل مشاهده نیست .
در قلمرو روانشناسی می توان به مدد آزمونهای روانی تا اندازه ای به انگیزه های مردم راه برد . انگیزه ها را گاهی به عنوان نیازها ، تمایلات یا محرکات درونی شخص تعریف می کند .
60
فصل هفتم :نظارت و کنترل
کنترل ، هم قدم نهایی در مدیریت تلقی می شود وهم قدم آغازین آن . زیرا که به دنبال آن ممکن است تغییراتی با اصلاحاتی در هدفها ، برنامه ها ، ساخت و تشکلات و خطی مشی و رویه های سازمان صورت می گیرد .
61
فراگرد کنترل
دارای چهار مرحله است :
1- تعیین ملاک ها و سنجش عملکردهاست که شامل همه جوانب کار و فعالیتهای سازمان می شود .
2- مستلزم نظارت عملکردها و سنجش اندازه گیری آن است.
3- بازنگری یا مقایسه نتایج حاصل از سنجش عملکردها باملاک ها و هدف ها تطبیق شده است .
4- اقداماتی برای تصریح عملکردها صورت می گیرد.
62
انواع کنترل
1- کنترل پیشگیر یامقدماتی
2- کنترل همگام
3- کنترل بازخورد
(دانلی و همکاران 1975)کنترل پیشگیر ، چنانچه از نام آن پیداست می کوشد از بروز انحرافات درگردش کار سازمان جلوگیری کند .
63
انواع کنترل
کنترل همگام برای اطمینان از اینکه هدفها پیگیری می شود وناظر بر عملیات جاری سازمان است .
کنترل بازخورد بر اطلاعات حاصله از نتایج نهایی سازمانی وابسته است و به این منظور طراحی می شود که انحرافات احتمالی را پس از وقوع اصلاح نماید.
64
شکل 18 – انواع کنترل
.
65
اهمیت کنترل
هر فعالیت جمعی ناظر بر هدف ، مستلزم کنترل است . سازمان کاملا فاقد کنترل باشد و غیر قابل تصور .
کارکنان سازمان افراد انسان هستند و رفتار آنها بری از خطا و اشتباه نیست تفویض اختیار برای تسهیل کار اجتناب ناپذیراست کنترل غالبا معنی ذهنی نامطلوبی نیز دارد زیرا به نظر می رسد اعمال کنترل ، آزادی عمل فردی را تهدید می کند . کنترل ناکافی هم به سازمان صدمه می زند.
66
فصل هشتم :ارتباط
ارتباط به زبان ساده ، به انتقال اطلاعات و معانی از شخصی به شخص دیگر اطلاق می شود .
ارتباط را به صور گوناگون تعریف می کنند .
1) تبادل اطلاعات با استفاده از توانایی های انسانی یا رسانه های تکنولوژی
2)مبادله عقایدوافکاریاقلمرووسیع مبادله اندیشه های انسانی
3) فراگرد دادن و ستاندن اطلاعات
67
فراگرد ارتباط
ارتباط عبارت است از فراگرد انتقال اطلاعات ( پیام ) از فردی ( فرستنده ) به فرد دیگر ( گیرنده پیام )
تحلیل ساده سه عنصر مهم در جریان ارتباط قابل تشخیص است :
1) فرستنده پیام (آغازگر ارتباط )
2) پیام ( موضوع ارتباط)
3) گیرنده پیام
68
شکل 19- فراگرد ارتباط و عناصر و اجزای آن
دریافت انتقال
69
فرستنده پیام
آغازگر ارتباط است که به دلیلی می خواهد که دربازه نیاز، خواست ، اندیشه ، یا اطلاعاتی که ، با کسی یا کسانی مرابطه برقرار کند . مثلا مدیری می خواهد کارکنان سازمان را از تصمیم جدید خود درباره اضافه کار مطلع سازد .
70
کدگذاری
برای اینکه فرستنده ، اندیشه یا اطلاع خود را قابل انتقال سازد باید آن را به طور قالب قابل تشخیص در آورد .مثلا اندیشه یا اطلاع خود را به زبان گفتاری یا نوشتاری بیان کند . این عمل به کدگذاری اطلاع تعبیر می شود . در عمل کدگذاری از علائم ،نشانه ها، تصاویر، اعداد ، ارقام ، اشاره ، حرکات رفتاری و … برای مخاطب قابل تشخیص و درک باشند.
71
پیام
به طور کلی معنا یا اطلاعی که در جریان ارتباط منتقل می شود پیام نامیده می شود . شکل پیام را عمل کدگذاری مشخص می کند درنتیجه پیام به صورتی در می آید که گیرنده بتواند به مدد حواس و تجربه خود آن را دریافت و درک کند .
پیام به صورت شفاهی از طریق شنیدن وبه صورت کتبی از طریق خواندن قابل درک است .
72
رسانه
رسانه وسیله انتقال پیام است امواج صوتی برای انتقال گفتار ، کاغذ برای انتقال نوشتار ، امواج نور برای انتقال تصاویر و دیدار حرکات و رفتار رسانه محمل انتقال پیام به گیرنده است . رسانه باید متناسب با پیام باشد .
73
گیرنده پیام
مخاطب یا گیرنده پیام شخصی است که پیام آغازگر ارتباط را دریافت و درک می کند .مخاطب ممکن است یک فرد یا افراد بیشماری باشد . وقتیکه مدیری بخشنامه صادر می کند همه افرادسازمان گیرنده پیام محسوب می شوند ، یا وقتی مدیر به معاون خود یادداشت می دهد فرد معاون گیرنده پیام است .
74
کدبرداری
فراگرد تفسیر پیام و برگردان آن به صورت اطلاعی که برای گیرنده معنادار باشد ، به کدبرداری تعبیر می شود . کدبرداری تحت تاثیر انتظارات و تجربه گیرنده ، تفسیر شخصی او از علائم و حرکات ، آشنایی او با کد فرستنده قرار می گیرد .
75
عوامل مزاحم
هر عاملی که در جریان ارتباط مداخله کرده آن را مبهم و غیر قابل درک سازد ، مزاحم تلقی می شود . عوامل اخلال گر ممکن است در هر مرحله از ارتباط دخالت کنند:عدم توجه در کدگذاری و کدبرداری ، زیاد بلند صحبت کردن ، خیلی آهسته صحبت کردن ، سرو صدای مزاحم ضمن انتقال پیام ( مثل پارازیت رادیویی ) که حواس شنونده با پرت می کنند .
76
بازخورد
اطلاع از تاثیری که پیام در نزد گیرنده داشته به بازخورد تعبیر می شود بازخورد عکس جریان ارتباط اصلی است که طی آن گیرنده ، پیام جدیدی را کدگذاری و آن را از طریق همان رسانه به فرستنده اصلی می فرستد که او به نوبه خود ،آن را کدبرداری و درک می کند.
77
نمادهای ارتباط
در جریان ارتباط ، پیام در قالب علائم و نشانه ها یا به طور کلی نمادها ، قابلیت انتقال و ادراک پیدا می کنند .
در جریان ارتباط چه گفت و شنود ، چه مکاتبه مهمترین وسیله انتقال اندیشه و نظر ، زبان است . ولی زبان ساده دارای مکانیزم پیچیده ای است .
78
ارتباط در سازمانها
1- موضوع ارتباط – تشخیص موضوعات مناسب ارتباطی یکی از مشکلات مدیران است که مدیرانی که معتقدند هر نوع اطلاعاتی را می توان به کارکنان سازمان مبادله کرد نه فقط ، وقت خود را با ارتباطات پیش پاافتاده تلف کرد .
2- ساختارهای ارتباطی – طبق نگرش مدیریت ارتباط سازمانی منحصرا از مجرای سلسله مراتب است این امر برای تحکیم فرمان و کنترل کار ضرورت دارد.
79
شکل 20- مجرای ارتباط در سازمان
.
80
فصل نهم :مکتب ها و نظریه های مدیریت
تالیفات در زمینه مدیریت راجع به موضوعات متنوع ، و به وسیله نویسندگان گوناگون صورت گرفته است . نویسندگان اولیه ، دست اندرکاران زبده مدیریت بوده اند که ضمن توصیف تجارب علمی خود آنها را به صورت اصول تعمیم داده اند .
81
مدیریت علمی
نهضتی که در تاریخ تحول اندیشه های مدیریت به«مدیریت علمی »معروف است ویژگی بارز مدیریت علمی تاکید بر مدیریت در سطح عملیاتی ، مطالعه علمی عملیات به منظور تشخیص عوامل موثر برآن و کشف موثرترین روش انجام کار است به منظور تیلور از علم و روش علمی مشاهده و ارزشیابی منظم است .
82
اصول مدیریت در سطح عملیاتی
1- گسترش علم و آگاهی از کار
2- انتخاب کارکنان برمبنای علمی وافزایش مداوم مهارت آنها
3- هماهنگ کردن علم کار با کارکنانی که بر مبنای علمی انتخاب شده و آموزش دیده اند.
4- تقسیم منطقی کار و مسئولیت آن میان کارکنان و مدیرانی که در آن مسئولیت برنامه ریزی و سازماندهی کار بر عهده مدیران است .
83
مدیریت اداری ( نظریه کلاسیک سازمان )
1- فنی ( تولید،ساخت و تغییر شکل کالاها)
2- بازرگانی ( خرید ، فروش و معاوضه)
3- مالی ( تهیه سرمایه و استفاده مطلوب از آن )
4- ایمنی ( حفاظت اموال و افراد )
5- حسابداری( انبارداری تهیه ترازنامه محاسبه قیمت و تهیه آمار)
6- مدیریت ( برنامه ریزی ، ساماندهی، فرماندهی، هماهنگ سازی ، کنترل )
84
نظریه فایول
فایول ، علاوه بر تعریف مدیریت بر حسب کارکرد های پنجگانه ، نظریات خودرا در اصول کلی مدیریت جمع بندی کرده است این اصول که فایول آنها را بر اساس تجربیات طولانی خود در مدیریت وضع کرده ، تجربه و مهارت مدیران به شرایط موقعیت کاری آنان بستگی دارد .
85
اصول چهارده گانه فایول
1- تقسیم کار: تخصصی شدن کار وسیله طبیعی تحول و پیشرفت موسسات و جوامع است در نتیجه تخصص، عناصر کار کاهش یافته حدود وظایف کارکنان مشخص می شود.
2- اختیار و مسئولیت : اختیار و مسئولیت ها باید معادل باشد کسی که مسئولیت انجام دادن وظیفه ای رابر عهده میگیرد باید برای انجام دادن آن ، متناسب با مسئولیت اختیار داشته باشد .
86
ادامه اصول فایول
3- انضباط : اعضای سازمان باید به مقررات و قوانین سازمان احترام بگذارند واز مافوق اطاعت کنند از لحاظ فایول انضباط در نتیجه رهبری موثر ومتناسب ، توافق عادلانه بر سر قواعد و مقررات انجام کار و اعمال مجازات در قبال تخلفات به وجود می آید .
4- وحدت دستور: هرکارمندی باید فقط از یک مافوق دستور بگیرد وبس.
87
ادامه اصول فایول
5-وحدت وهدایت: هر گروه از فعالیتهای سازمان که هدف واحدی دارند باید فقط تحت یک برنامه و به وسیله یک مدیر هدایت شوند .
6- تقدم منافع عمومی بر منافع خصوصی: در هر سازمان، کل مهمتر از اجزای آن ، یعنی هدفهای سازمانی بر هدفهای فردی و خصوصی ارجحیت دارند، از این رو، اولویت با مقاصد و منافع سازمانی است .
88
ادامه اصول فایول
7- حق الزحمه کارکنان : پرداخت حق الزحمه کارکنان و مدیران در قبال خدماتی که انجام میدهند باید عادلانه باشد و موجبات رضایت آنان را فراهم سازد.
8- تمرکز: کاهش نقش زیردستان در امر تصمیم گیری را تمرکز و افزایش نقش آنان در تصمیم گیری را عدم تمرکز می نامند.
89
ادامه اصول فایول
9- سلسله مراتب : جریان اقتدار واختیار ، یا زنجیر فرمان در هر سازمان ، به ترتیب رتبه و مقام ، از بالاترین سطح مدیریت به پایینترین سطح عملیاتی ادامه می یابد.
10- نظم : طبق این اصل ، استفاده از منابع مادی وانسانی سازمان باید تابع نظم و ترتیب دقیق و منطقی باشد . هر چیز و هرکس باید در جا وموقعیت مناسب خود قرار گیرد.
90
ادامه اصول فایول
11- انصاف: رفتار مدیران با زیردستان باید مبتی بر مقررات سازمان ، توام با عدالت و انصاف و دوستانه باشد.
12- ثبات شغلی و استخدامی : فایول مشاهده کرده بودکه سازمانهای موفق معمولا از وجود گروه ثابتی از مدیران و کارکنان برخوردارند از این رو نقل وانتقال کارکنان را مضر می دانست و معتقد بود در هرسازمان باید اقداماتی برای تشویق کارکنان به ویژه مدیران به خدمت درازمدت صورت گیرد .
91
ادامه اصول فایول
13- ابتکار: به زیردستان باید فرصت داده شود که در انجام وظایف خود تفکرو نوآوری کنند و ابتکار عمل بخرج دهند.
14- روحیه گروهی : ایجاد روحیه گروهی موجب وحدت و هماهنگی سازمان می شود . به نظر فایول از عوامل مختلفی میتوان برای ایجاد و تقویت روحیه استفاده کرد ولی مهمترین آنها و حدت فرمان و ارتباط شفاهی است .
92
بوروکراسی
نظام اداری برخواسته از توسعه و تحول نظامی است که موسوم به بوروکراسی که از ماکس وبر جامعه شناس آلمانی سهم عمده ای در تحلیل آن داشته و آثار سودمندی در این زمینه از خود به جای گذاشته است .بوروکراسی را درفارسی دیوان سالاری ترجمه کرده اند .
به نظر وبر توسعه بوروکراسی ها ، در درجه اول ، به دلیل برتری فنی آنها در سایر اشکال سازمانی است .
93
تحلیل وبر
اقتدار را به سه طریق صورت مشروع یا قانونی پیدا میکند.
1- اقتدار فرمند یا شخصیتی – منشاء آن جاذبه یا امتیازشخصیتی فرد است .
2- اقتدار سنتی – منشاء آن رسوم و سنت ها و عرف وعادت است .
3- اقتدار عقلایی- قانونی-منشاء آن مقررات و قوانین عقلایی است .
94
بوروکراسی به اعتقاد وبر
1- بوروکراسی ، نظام اداری عقلائی و منطقی است که در آن اقتدار ( اختیار) از طریق نظام قوانین و مقررات به وسیله مقام یا منصبی که فردی آن را بر عهده دارد ، اعمال می شود .
2- مقامهای اداری به صورت سلسله مراتب تعیین می شوند و هر مقام بر تمام مقامات زیردست ریاست میکند.
3- کلیه روابط و شرایط احتمالی کار به وسیله مجموعه ای از قوانین و رویه ها پیش بینی می شود.
4- برای حفظ ونگهداری اسناد . مدارک و پرونده ها «دفتر یا دیوانی » وجود دارد .
95
5- کلیه اطلاعات به صورت کتبی نوشته و نگهداری می شود .
6- انتصاب کارکنان بر مبنای شایستگی های فنی و تخصصی صورت می گیرد .
7- امور روابط اداری از روابط شخصی کاملا تفکیک و برای نیل به هدفهای سازمان ، تقسیم کار دقیق و روشهای کارآمد پیش بینی می شود .
8-برای ایجاد انگیزه درکارکنان ، موازین دقیق حقوق ، ارتقای شغلی و استخدام دائم در نظر گرفته می شود .
96
نهضت روابط انسانی
معمولا برای توصیف شیوه رفتار کنش متقابل مدیران با زیردستان به کار می رود . به اعتقاد التون مایو این رفتار با مفروضات زیر بیان می شود :
1- افراد انسان اساسا به وسیله نیازهای اجتماعی برانگیخته می شوند و ضمن روابط ومناسبات اجتماعی با دیگران هویت پیدا میکند .
97
2-افراد انسان از فشارهای اجتماعی گروه همکاران خود ، بیشتراز تشویق و کنترل مدیریت سازمان متاثر می شود .
3- افراد انسان به همان اندازه که مدیریت سازمان به ارضاء نیازهای اجتماعی آنان می پردازد نسبت به آن پاسخگو و متعهدند .
98
نگرش رفتاری
علمای رفتاری مطالع مسائل سازمان ومدیریت را به صورت جدی تر به مدد روشهای دقیق ، علمی دنبال کرده اند خصیصه اصلی این شیوه کاربرد روش تحقیق علمی و کشف روابط علی است از مفاهیم و و نظریه های جامعه شناسی ، روانشناسی و مردم شناسی به منظور بسط و توسعه دانش رفتاری در محیط کار سازمانها استفاده میکنند.
99
مکتب علم مدیریت
هدف اصلی مکتب علم مدیریت کاربرد روش علمی برای حل مسائل فنی مدیریت در سطح وسیع است . مکتب علم مدیریت از لحاظ روایت جدید مدیریت علمی است .
کامپیوتر و علوم مربوط به آن ارزش فوق العاده ای در رشد علم مدیریت داشته است .
100
نگرش سیستمی
سازمان را به صورت یک کل ویک سیستم می نگرند برای درک و شناخت یک کل شناخت اجزاء و عناصر تشکیل دهنده آن و نیز روابط و کنش های میان اجزاء و عناصر ضروری است . در این کل ، هر جزء بدون اجزای دیگر نمی تواند موثر عمل کند .
101
مدیریت : علم یا هنر؟
کسانی که مدیریت را درمقام علم قرار می دهند معتقدند که با شناخت و کنترل شرایط و عوامل ، نتایج فعالیتهای مدیریت قابل پیش بینی می شود .
مدیریت درمقام هنر ، موضوع بحث بسیار قدیمی تری است از این دیدگاه قواعد علمی ناشی از دریافت تجربه شخصی مدیر مورد تاکید قرار میگیرد منظور از هنر مدیریت ، کاربرد اصول و مهارت های عملی در پرتو ادراک و بینش و تجربه است .
102
فصل دهم :تعریف مدیریت آموزشی
منظور اصلی مدیریت در هر سازمانی عبارت است از هماهنگ سازی کوشش های افراد سازمان و استفاده موثر از منابع دیگر برای تحقق هدفهای سازمان است.
مدیریت آموزشی گاهی مترادف مدیریت به معنای اعم تعریف می شود دراین صورت مدیریت آموزشی عبارت است از برنامه ریزی ، سازماندهی ، هدایت و کنترل کلیه امور و فعالیتهای مربوط به آموزش و پرورش
103
اهمیت آموزش و پرورش
آموزش و پرورش از دو لحاظ اهمیت دارد از یک سو با پرورش قابلیت ها و توانایی های افراد جامعه ، به رشد شکوفایی آنها کمک می کند از سوی دیگر در خدمت اهداف گوناگون نظام اجتماعی است . آرمانها و اهداف آموزش و پرورش تحت تاثیر بر مبنای اصول واعتقاداتی که از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است معین می شود.
104
فصل یازده :هدف آموزش و پرورش
سه نقش مهم در مدیریت آموزشی ایفا می کند.
– اولا به فرایند آموزش و پرورش جهت می دهد .
– ثانیا آنها انگیزه حرکت و فعالیت به وجود می آورند .
– ثالثا آنها ملاک های کنترل و ارزشیابی فعالیتهای آموزشی را به وجود می آورند.
105
مفروضات مربوط به هدفها
رلر و مورفت ( 1962) در برخی از مفروضاتی که در گذشته ، هدف و ماهیت آموزش و پرورش رامشخص می کرد اشاره به شرح ذیل کرده است .
1- فقط افراد جنس ، نژاد ، دین ، گروه سیاسی یا اقتصادی برگزیده ای باید از آموزش و پرورش برخوردار شوند.
2- هدف آموزش و پرورش باید این باشد که سنن و نظم موجود را استمرار بخشیده بدین وسیله پایداری آنها و همنوایی با آنها راتضمین نماید.
106
3- مدارس باید سعی کنند که دانش آموزان ، دانش و مهارت را صرف از اینکه قابل کاربرد هستند یا نه کسب نمایند .
4- دانش آموزان باید طوری تربیت شوند که درباره روابط اقتصادی ، سیاسی ، انسانی جامعه ای که در آن زندگی میکنند اعتقادات معینی را بپذیرند ، آنها را تایید کنند ، بدانها عمل کنند و آنها را پایدار نگهدارند.
107
1- تا آنجاکه ممکن است هدف فردی باید فرصت یابد تا در حداکثر فعالیت خود از آموزش و پرورش برخوردار شود .
2- هدف آموزش و پرورش باید این باشد که حداکثر افراد مردم را برای کمک به توسعه و پیشرفت جامعه تربیت کند.
108
3- مدارس باید سعی کنند که دانش آموزان از دانش و معلوماتی که کسب می کنند به عنوان وسیله ای برای تشخیص ، مطالعه و حل مسئله و مشکلات استفاده نموده از این طریق به پیشرفت جامعه خود کمک می کنند.
4- دانش آموزان باید طوری تربیت شوند که با دانش و معلومات اکتسابی خود ، مفروضات رامورد پرس و جو قرار دهند ، فرضیه ها را بیازمایند و راه حل را موجه و عملی برای مسائل اجتماعی پیدا کنند.
109
هدف های آموزش و پرورش
1- رشد فردی :جسمی ، شخصی و عاطفی و ذوقی
2- انضباط ذهنی : روشهای تفکر و استدلال و فنون و پژوهش
3- انتقال میراث فرهنگی : ارزشهای اخلاقی و مدنی
4- ارتقاء نیازهای حیاتی جامعه به منظور رفاه اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی – قلمرو علوم و فنون
110
جدول 1 – اولویت های آموزش و پرورش در مراحل عمده تغییر فرهنگی
1- اخلاقی 1- فنی 1- اخلاقی 1- فکری 2-فکری 2- شخصی 2- فنی 2- فنی
3- فنی 3- اخلاقی 3- شخصی 3- اخلاقی
4- شخصی 4- فکری 4- فکری 4- شخصی
مرحله انقلابی مرحله محافظه کاری مرحله واپس گرایی مرحله انتقالی
111
ابعاد اساسی هدفها و وظایف آموزش وپرورش رسمی
الف )ابعاد ذهنی
1- کسب معلومات : مجموعه ای از اطلاعات و دانش کلی
2- تبادل دانش : مهارت درکسب و انتقال معلومات
3- دانش آفرینی : قدرت تمیز و خلاقیت
4- دانش دوستی : شوق برای یادگیری
112
ب) ابعاد اجتماعی
5- مناسبات فردی : همکاری
6- مناسبات فرد و دولت : حقوق و وظایف مدنی
7- مناسبات فرد و میهن : وظیفه شناسی و وطن دوستی
8- مناسبات بین المللی : روابط متقابل بین ملتها و مردم دنیا
113
ج) ابعاد شخصی
9- جسمی : بهداشت و رشد بدنی
10 – عاطفی : بهداشت و ثبات روانی
11- اخلاقی : صداقت و کمال اخلاقی
12- ذوقی : شوق به فرهنگ و هنر
114
د) ابعاد تولیدی
13 – انتخاب شغل و حرفه : اطلاعات و راهنمایی
14- آمادگی حرفه ای : تعلیم و کارآموزی و کارگماری
15- خانه و خانواده : خانه داری ، ازدواج و تشکل خانواده
16- اقتصاد : خرید و فروش ، مصرف ، سرمایه گذاری شخصی
115
فصل دوازده :ساختار و تشکیلات نظام آموزشی
1- رابطه آموزش و پرورش با دین : در کشور هایی که اکثریت مردم و رهبران آنها به دین رسمی تعلق دارند آموزش و پرورش یا به وسیله مقامات دینی کنترل می شود یا آنها نقش مهمی در تعیین برنام ها و فعالیت آموزشی ایفا می کنند و ضن تاکید بر جدایی دین و دولت این حق برای گروه دینی مختلف محفوظ است که خود مدارسی احداث و اداره کنند.
116
رابطه آموزش و پرورش با دولت: به طور کلی یا بخشی از آن ممکن است در حیطه کنترل دولت باشد یا وضعی نسبتا مستقبل و خود مختار داشته باشد . در اغلب کشورها آموزش و پرورش در دست دولتهاست .
رابطه آموزش و پرورش با فرد : از جامعه ای به جامعه ای بسیار متفاوت است از زمانهای قدیم آموزش و پرورش صبغه صادقانه داشته است و افراد قشرها و طبقات پایین جامعه در گذشته محروم از آموزش و پرورش بوده اند در اغلب کشور ها آموزش ابتدایی و متوسطه برای همه اجباری و رایگان است.
117
رابطه فرد با دولت :یکی از مسائل عمده ای که باید در هر کشوری مورد توجه قرار گیرد رابطه دولت با فرد و رشد اوست . در کشورهایی که اداره امور بر مدار خودکامگی و یکه تازی است در تعلیم و تربیت افراد اساسا بر مسائل سیاسی تاکید می شود.
118
شیوه های مدیریت در نظام آموزشی
اصول اساسی سازمان و مدیریت احتمالا در همه کشورها مورد قبول گردانندگان امور است نظام آموزشی کارساز و اثربخش مستلزم تدارک سازمان و مدیریت تامین منابع انسانی و مالی و مادی است این عوامل، مشی و جهت گیری و همچنین امکانات محدودیت های برنامه های آموزشی را تعیین و تکلیف میکند .
119
مفروضات نظریه های سنتی و جدید
مفروضات نظریه جدید مدیریت
1-رهبری منحصرا به کسانی که در سلسله مراتب قدرت صاحب منصب بالا هستند نیست .
2- حسن روابط انسانی از لحاظ کار گروهی رفع نیازهای افراد اعضای گروه ضرورت دارد .
مفروضات نظریه های سنتی مدیریت
1- رهبری حق کسانی است که در سلسله مراتب قدرت در مقام بالاتری قرار دارند.
2- حسن روابط انسانی ضروری است تا زیردستان از تصمیمات مقامات بالا اطاعت کنند .
120
ادامه مفروضات
3- مسئولیت را متناسب با قدرت و اختیار می توان تقسیم وتفویض کرد
4- افراد در شرایطی احساس امنیت می کنند که در مسئولیت و تصمیم گیری شرکت کنند .
5- وحدت هدف ازطریق اجماع یاموافقت ووفاداری گروهی تامین می شود .
6- حداکثر بازده در محیطی توام با آزادی عمل نتیجه می شود .
3- قدرت و اقتدار قابل تفویض است.
4- افراد در شرایط احساس امنیت می کند .
5- وحدت هدف از طریق وظیفه شناسی و وفاداری نسبت به رهبر صاحب مقام ایجادمی شود .
6- حداکثر بازده در محیطی توام با رقابت و فشار حاصل می شود.
121
ادامه مفروضات
7- سازمان صف وستاد منحصرا باید به منظور تقسیم کار و اجرای خط و مشی و برنامه هایی که به وسیله کل گروه شرکت کننده تعیین و تهیه شده مورد استفاده قرار گیرد .
8- موقعیت ، نه مقام ، تعیین کننده حق و امتیاز برای اعمال قدرت و اختیار است .
7-در تعیین هدفها ، خط ومشی ها و تهیه برنامه نیز مثل اجرا کردن آنها باید از طرح سازمانی صف و ستاد استفاده شود .
8- اختیار، امتیاز وحق ویژه شخصی است که صاحب مقام رهبری است .
122
ادامه مفروضات
9- فرد در سازمان قربانی و فدایی هدف نیست ( تحقق موثر هدفهای سازمان منوط به رشد و رضایت کارکنان است )
10- ارزشیابی یک مسئولیت گروهی است .
9- فرد در سازمان قربانی و فدایی هدف است فرد در خدمت سازمان است نه بالعکس
10- ارزشیابی حق ویژه مقام رهبری است .
123
فصل سیزدهم :سطوح وظایف ومسئولیت ها
در تحلیل سازمانهای رسمی ، « وظایف ومسئولیتهای سازمانی » را به صورت سلسله مراتبی ، می توان به سه سطح فنی ، اداری ، نهادی یا اجتماعی تفکیک کرد .
فراگرد آموزش و تدریس ، وظایف فنی محسوب می شود . همانطور که سطح فنی سازمان به وسیله سطح اداری کنترل و هدایت می شوند به همان طریق سطح اداری نیز به نوبه خود به وسیله ساختار نهادی و اجتماعی یعنی نهادهای حکومت و آموزش و پرورش ، کنترل و هدایت می شود .
124
انواع سازمانها چه خصوصی و چه عمومی
1- این سازمان برای تامین چه خدمتی به وجود آمده است ؟
2- ماهیت فعالیتی که این سازمان برای تامین این خدمت بدان خواهد پرداخت چیست ؟
3- ویژگی های افرادی که دراین سازمان کار می کنند کدامنند؟
4- فعالیت های این سازمان را چگونه می توان ارزشیابی کرد؟
125
اهمیت اجتماعی
اهمیت اجتماعی خدمات هر سازمانی به وضوح به سطح ،نهادی – اجتماعی ، مربوط است .
پراهمیت
126
حساسیت عمومی
حساسیت مردم نسبت به خدمات سازمان ها نیز به سطح نهادی – اجتماعی مربوط است .
127
پیچیدگی وظایف
پیچیدگی وظیفه سازمان به سطح فنی مربوط می شود وظایف برخی سازمانها دشوارتر و پیچیده تراز سازمانهای دیگراست .
پیچیدگی اندک
128
نزدیکی روابط
ایفای وظایف سازمانی مستلزم برقراری روابط معینی میان کارکنان و مراجعین است .
حداقل نزدیکی روابط
129
تربیت حرفه ای
تربیت حرفه ای کارکنان سازمان مورد توجه سطح اداری است . منظور از تربیت حرفه ای شایستگی و صلاحیت شغلی است .
تربیت حرفه ای کمتر
130
دشواری ارزشیابی
ارزشیابی از وظایف سطح « فنی » سازمان هاست . با وجود این که دشواری فراگرد ارزشیابی در سازمانهای بازرگانی و صنعتی رانمی توان دست کم گرفت ولی به نظر می رسد که فروش و تولید شاخصهای نسبتا ساده سنجش و ارزشیابی بازده و عملکرد محسوب می شوند.
بیشترین دشواری
کمترین دشواری
131
فصل چهاردهم :وظایف مدیران و موسسات آموزشی و مدارس
1- برنامه آموزشی و تدریس
2- امور دانش آموزان
3- امور کارکنان آموزشی
4- روابط مدرسه – اجتماع
5- تسهیلات و تجهیزات آموزشی
6- امور اداری و مالی
132
برنامه آموزشی و تدریس
مهمترین وظیفه مدیران آموزشی ، هدایت جریان آموزش و یادگیری ، به ویژه، تسهیل جریان رشد و پرورش دانش آموزان است . ساختاری که تجارب یادگیری را سازمان داده آموزش و یادگیری دانش آموزان را میسر می سازد ، برنامه آموزشی نامیده می شود .
133
برنامه آموزشی می کوشد به سوالاتی از قبیل موارد زیر پاسخ گوید :
1- چه کسانی و تا چه حد آموزش داده خواهند شد ؟
2- مدارس به چه هدفهایی می خواهند دست یابند؟
3- برنامه آموزشی تهیه شده برای رسیدن به هدفها چه وسعت و ماهیتی دارد ؟
4-موثرترین طرق سازماندهی و اجرای برنامه آموزشی کدامند ؟
5-برای یادگیری موثر محتوی برنامه، از چه روشها، مواد و فعالیتهایی باید استفاده شود ؟
6- کفایت برنامه آموزشی و اثر بخشی تدریس آن چگونه ارزشیابی خواهد شد ؟
134
عناصر تشکیل دهنده برنامه آموزشی
– هدف ها
– محتوا و مواد درسی
-روشهای تدریس
– نتایج یادگیری
– نظام ارزشیابی
135
نقش مدیریت در اجرای برنامه آموزشی
تحقق برنامه های آموزشی رابطه نزدیکی با اثربخشی مدیریت دارد . نقش مدیران آموزشی ، سازماندهی موثر و بسیج منابع انسانی و مالی و مادی ، و هدایت فعالیتهای اجرائی برنامه های آموزشی است .
136
مدیران آموزشی با اقداماتی نظیر موارد زیر، می توانند تغییرات چشم گیری در بازده کار معلمان و دانش آموزان بوجود آورند.
1- هدفهای کلی نظام آموزشی به صورتی معنی دار و دقیق تعریف شوند.
2- هدفهای کلی به هدفهای فرعی تقسیم شوند بطوری که در سطح مدارس قابل درک باشند.
3- مدیران به کمک معلمان ، هدفها را مجددا” به صورت هدفهای عملی قابل اجرا در کلاس ، تعریف نمایند .
137
ادامه مدیران آموزشی…
4- مدیران با اقدامات مناسب و بالابردن روحیه کارکنان ، شرایطی فراهم سازند که معلمان هدفهای شغلی و شخصی خود را پیوند دهند .
5- هدفها بر حسب اهمیت و فعالیتهای آموزشی بر حسب کمکی که به تحقق هدفها می کنند ، ارزشیابی شوند.
138
مراحل فراگرد ارزشیابی
1- مشخص کردن هدفهای ارزشیابی
2- تعریف هدفها به صورت رفتاری
3- تعیین شیوه مشاهده و سنجش رفتارها
4- تهیه و شیوه مشاهده و سنجش رفتارها
5- مشاهده ، سنجش، و جمع آوری داده ها و اطلاعات
6- داوری ، ارزش گذاری و تصمیم گیری
139
امور دانش آموزان
وظایف و خدمات اداری و سرپرستی امور دانش آموزان عبارتند از:
1) پذیرش، ثبت نام ، گروه بندی کودکان و نگهداری آمارهای حضور و غیاب ، سوابق و اطلاعات شخصی و تحصیلی دانش آموزان
2) شناسائی توانائیها، علائق و نیازهای کودکان و پرورش آنها .
– نوع اول این وظایف جنبه کمی و نوع دوم جنبه کیفی دارد .
140
وظایف نوع اول
1- تهیه آمار کودکان لازم التعلیم در منطقه آموزشی و تدارک تسهیلات لازم و کافی برای جلب آنان به مدارس.
2- نگهداری آمار و اطلاعات مربوط به دانش آموزان تحت تعلیم در سطوح مختلف به تفکیک پایه های تحصیلی.
3- تعیین نسبت های دانش آموزان به معلمان و پیش بینی آمارهای سالهای تحصیلی آینده .
141
ادامه وظایف نوع اول
4- ثبت و ضبط و نگهداری نمرات ، مدارک و اطلاعات مربوط به سوابق تحصیلی دانش آموزان .
5- تهیه اطلاعات لازم در زمینه وسایل و مواد آموزشی، تسهیلات کلاسها و ساختمان مدارس و پیش بینی نیازها و امکانات آینده .
142
امور کارکنان آموزشی
کار و فعالیت هر نظام آموزشی مستلزم تامین افراد شایسته و واجد شرایط است . معلمان ، راهنمایان آموزشی و مشاوران از جمله افرادی هستند که نقشهای مهمی در نظام آموزش و پرورش ایفا می کنند . از این رو، برای جذب، استخدام ، تربیت، کارگماری و نگهداری آنها باید ضوابط و ملاک های متناسب با شرایط فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی و نظام آموزشی موجود باشد تا بر پایه آنها بتوان افراد را جذب و در نظام آموزشی به خدمت گرفت و با ایجاد آمادگی ، صلاحیت و روحیه لازم ، از تواناییهای آنان در فعالیتهای آموزشی استفاده کرد .
143
روابط مدرسه و اجتماع
نظام آموزشی به منظور تحقق اهداف چند بعدی جامعه بر پا شده است و مدارس در خدمت نیازهای اجتماع است .
144
امور اداری و مالی
ارائه خدمات آموزشی و فعالیتهای مدرسه منوط به اداره موثر امور و تامین منابع مالی و بودجه است . بنابراین اداره و سرپرستی موثر امور گوناگون مدرسه ، ثبت نام ، تقسیم کار با توجه به شرح وظایف کارکنان ، ابلاغ آئین نامه ها و بخشنامه ها تا صدور دستور العمل های به موقع برای گردش امور و نظارت بر دفاتر و مدارک مدرسه و نگهداری آنها از وظایف روزمره مدیران مدارس بشمار می روند . بعلاوه ، تامین منابع مالی مدرسه چه از طریق دولتی یا مردمی نقش بسزایی در حل مسائل آموزشی ایفا می کند .
145
فصل پانزدهم :رفتار رهبری آموزشی و ویژگیهای آن
مدیران آموزشی ، صرف نظر از اینکه در چه سطحی و در چه سمتی خدمت می کنند ، مستقیم یا غیر مستقیم با دانش آموزان ، معلمان ، والدین ، اقشار مردم ، و گردانندگان سایر موسسات و سازمانهای جامعه سرو کار پیدا می کنند .
146
صلاحیتها و مهارتهای مدیران آموزشی در انجام دادن وظایف خطیرشان ، رویهمرفته از طریق ایفای دو نقش بروز می کند:
1) نقش اداری و سرپرستی
2) نقش رهبری
147
تعریف رهبری آموزشی
بنابه تعریف کیمبل وایلز، رهبری آموزشی عبارت از یاری و مدد به بهبود کار آموزشی است و هر عملی که بتواند امر آموزش و یادگیری را یک قدم پیش تر ببرد رهبری آموزشی خوانده می شود . وی معتقد است که نقش رهبر آموزشی عبارت است از حمایت ، تقویت ، یاری و مساعدت و سرانجام همکاری کردن نه دستور دادن .
148
محیط آموزشی موثر
رهبری آموزشی مستلزم آن است که مدیر بتواند ، اولا” محیط کار خود را با تعریف و تفسیر هدفها ، تهیه و اجرای برنامه ها و راهنمائی موثر فعالیتهای آموزشی به یک نظام همکاری فعال و پویا مبدل سازد و ثانیا” با یاری و مساعدت به افرادی که در امر آموزش و یادگیری نقشی دارند ، آنها را در نوآوری و انجام کار موثر تقویت نماید.
149
محیط آموزشی موثر و مساعد دارای ویژگیهای زیر است (کیمبل وایلز، ترجمه طوسی، 1353)
1- هر فردی به خود و دیگران احترام می گذارد .
2- به احساسات و رفاه هر فردی توجه کافی معطوف و مبذول می شود .
3- هر عضو محیط آموزشی ، به محیط و گروه خود احساس تعلق و پیوستگی می نماید.
4- افراد به یگدیگر اعتماد می کنند.
150
ادامه ویژگی محیط آموزشی موثر و مساعد
5- افراد در تصمیم گیریهای آموزشی مشارکت می کنند .
6- اطلاعات مربوط به کار در اختیار همگان گذاشته می شود .
7- پیشنهادات و نظرات اعضاء مورد توجه قرار می گیرد.
151
وظایف رهبر آموزشی
وظایف مدیران آموزشی در نقش رهبری عبارتند از :
1- ایجاد انگیزه در کارکنان محیط آموزشی به منظور بالابردن اثربخشی کار و عملکرد آنها
2- ایجاد شرایطی که کارکنان به قبول مسئولیت تشویق شوند و در قبال عواقب آن پاسخگو باشند.
3- ارزشیابی واقع بینانه ومنصفانه از کار و فعالیت کارکنان
152
ادامه وظایف رهبری آموزشی
4- برقرار ارتباطات موثر با والدین دانش آموزان و مشارکت دادن آنان در امور مدرسه .
5- تشویق کارکنان به مطالعه و تحقیق و ارزشیابی در زمینه های آموزشی نظیر اهداف ، روشها ، مواد و کتب درسی.
6- استفاده از توان رهبری دانش آموزان دراداره امور مدرسه . 7- ایجاد شرایطی که به ابتکار و نوآوری میدان دهد و کارکنان را به ابتکار عمل تشویق نماید.
153
رهبر آموزشی باید وظایف رسمی خود را با مهارت و تبحر عملی سازد.
1- سازمان آموزشی و اهداف ، وظایف و مقررات آن را بهتر از دیگران بشناسد و درک کند .
2- روشهای مدیریت را بهتر و بیشتر از دیگران بداند .
3- بر امر آموزش و پرورش مسلط باشد و در زمینه تحصیلات بیشتری داشته باشد تا بتواند درباره عملکرد معلمان و کارکنان خود بدرستی داوری کرده دانش و مهارتهای آنان را بهبود بخشد .
4- از تواناییها ، مهارتها و انگیزه های کارکنان محیط آموزشی مطلع باشد تا بموقع از آنها استفاده کند.
154
تربیت مدیران و رهبران آموزشی
در نظام های آموزشی ، معمولا”، افراد از مسیرمعلمی به مناصب و سمت های مدیریت و رهبری آموزشی دست می یابند و از این رو ، احتمالا” مفهوم درستی از مدیریت و رهبری در ذهن ندارند . آنها کار مدیریت را از دیدگاه معلمان می نگرند.
اهمیت نقش معلم و ضرورت تربیت او سالیان نسبتا” درازی است که در اغلب نظام های آموزشی به رسمیت شناخته شده است.
155
مهارت های سه گانه مدیریت
رابرت کاتز(1955) مهارتهای مورد نیاز مدیران را به صورت فنی ، انسانی و ادراکی طبقه بندی کرده است . مهارت به تواناییهای قابل پرورش شخص که در عملکرد و ایفای وظایف منعکس می شود اشاره می کند .
156
انواع مهارتهااز نظر رابرت کاتز(1955)
1- مهارت فنی
2- مهارت انسانی
3- مهارت ادراکی
157
ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
در نظام آموزشی هر جامعه ای ، مدیران و رهبران آموزشی باید:
1- با فرهنگ جامعه خود آشنایی کافی داشته باشند .
2- نظام آموزش و پرورش جامعه خود را به خوبی بشناسد و از پیشینه تاریخی و تحولات آن آگاه باشد .
3- از فلسفه ، ارزشها ، هدفها و مقاصد کلی آموزش و پرورش مطلع باشند .
158
ادامه ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
4- اصول و فنون آموزش و پرورش را به خوبی بدانند .
5- نسبت به کار خود نگرش علمی داشته باشند .
6- با اندیشه ها و نظریه های مدیریت و رهبری آشنا باشند و از رهنمودهای آنها در عمل و رفتار تبعیت کنند.
7- تشکیلات و اجزاء و عناصر سازمان خود را به خوبی بشناسند و بر اداره و کنترل و رهبری آن توانا باشند .
159
ادامه ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
8- به وظایف و مسئولیتهای چند بعدی آموزشی ، پرورشی، فرهنگی ، اجتماعی و اداری خود واقف باشند .
9- مشکلات و مسائل مدارس و نظام آموزشی را در ارتباط با شرایط و ویژگیهای جامعه تجزیه و تحلیل کنند.
10- در زمینه مدیریت ، به اقتضای نقش و وظایف خود ، دارای مهارتهای سه گانه فنی ، انسانی و ادراکی باشند .
160
ادامه ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
11- در زمینه علوم تربیتی و روانشناسی ، دانش و معلومات کافی داشته باشند و در موارد لازم کارکنان آموزشی خود را راهنمایی کنند.
12-برنامه آموزشی ، روشها و وسایل اجرایی آن را به خوبی بشناسند و در اجرای آن مهارت داشته باشند .
161
ادامه ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
13- روابط متقابل خانواده ، مدرسه و جامعه را درک کنند.
14- مسائل و مشکلات روانی و رفتاری دانش آموزان را در پرتو معلومات علوم رفتاری تشخیص دهند و در حل آنها بکوشند .
15- به فنون اداری و مالی و تدارکاتی آموزش و پرورش آشنا باشند .
162
ادامه ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
16- قوانین و مقررات نظام آموزشی را بخوبی بدانند و برای حل مشکلات جاری از آنها مدد بگیرند.
17- در زمینه معلمی ، آموزش و تجربه کافی داشته باشند.
علاوه بر صلاحیتها و مهارتهای فوق ، مدیران آموزشی، به اقتضای موقعیت باید ملاحظات فرهنگی ، اخلاقی ، دینی و ایدئولوژیکی جامعه خود را نیز عملا” رعایت کنند.
163
شکل 21- ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی
.
مهارتهای مدیریت
164
مدل دارای سه بعد است :
1) معارف و علوم بنیادی
2) آموزش و پرورش و مدیریت
3) مهارتهای سه گانه مدیریت
165
فصل شانزدهم –نظام آموزش و پرورش در ایران
انتظار می رود که پس از مطالعه این فصل بتوانید :
1- مشخصات نظام آموزشی ایران در دوران پیش از اسلام را شرح دهید .
2- ویژگیهای نظام آموزشی دوران اسلامی تا انقلاب مشروطیت را بیان کنید.
3- اهداف و وظایف آموزش و پرورش رسمی در ادوار تاریخی را تشخیص و توضیح دهید.
4- مشخصات مکتب و مدرسه را از لحاظ هدف ، روش ، سازمان و مدیریت توصیف کنید .
5- عوامل موثر در ایجاد نظام آموزش و پرورش نوین ایران را نام ببرید.
166
نظام آموزشی ایران در دوران پیش از اسلام
منظور عمده آموزش و پرورش در ایران باستان آن بود که کودکان عضو مفید و فرمانبردار جامعه بار آیند و خدمتگزار خانواده ، جامعه و کشور باشند و به عنوان سربازان مطیع و دهقانان با صداقت و بردبار برای خدمت به پادشاه و کشور ، همیشه آماده باشند .( مشایخی ، 1348)
167
برنامه آموزشی آموزشگاه ها
1) پرورش اخلاقی و دینی
2)تربیت بدنی (اسب سواری،تیراندازی و شکار، چوگان بازی و زوبین اندازی)
3) تعلیم خواندن و نوشتن و حساب کردن بود.«با وضع قوانین و مقررات و صدور دستور ، سعی می شد کودکان را در یک قالب بریزند و همگی را بر طبق عقیده و سلیقه دولت پرورش دهند.»
168
نظام آموزشی در دوران اسلامی تا انقلاب مشروطیت
پس از انضمام ایران به قلمرو خلافت اسلامی ، دین اسلام به تدریج بر کلیه شئون زندگی ایرانیان اثر گذاشت و مخصوصا” آموزش و پرورش رسمی ، تقریبا” یکسره ماهیت دینی پیدا کرد . ایرانیان نیز پس از گرویدن به اسلام ، مانند سایر مسلمانان ، مسجد را جایگاه پرستش خدا و مرکز تعلیم و آموزش قرار دادند . در اوایل دوره اسلامی برای عامه مردم ، بطور کلی ، وسایل تعلیم خواندن و نوشتن فراهم نبود .
169
مکتب
هدف و برنامه آموزشی : مکتب به منظور آموزش ابتدائی بوجود آمد . هدف عمده تعلیم و تربیت مکتب ، اولا” پرورش دینی و اخلاقی و در مرتبه بعد، سواد آموزی و دانش اندوزی بود. تربیت فکری و ذهنی شاگردان معمولا” مورد توجه قرار نمی گرفت . برنامه و مواد درسی مکتب عبارت بود از تعلیم الفباء، خواندن قرآن و بیاد سپردن تمام یا بخشی از آن و نوشتن سرمشق از آیات قرآن .
170
شرط ورود به مکتب
ورود به مکتب مقرر به سن و زمان معینی نبود . کودکان معمولا در پنج شش سالگی و در هر ماه یا فصل از سال که شرایط زندگی خانواده اقتضا می کرد ، وارد مکتب می شدند و به تناسب توان مالی خانواده و استعداد یادگیری ممکن بود که تا چهارده سالگی در مکتب بمانند .
171
روش آموزش
روش تعلیم در مکتب انفرادی بود . شاگردان عموما” بر زمین می نشستند و لوح و کتاب خود را پیش رو می گذاشتند . معلم به هریک جداگانه درس می داد یا شاگردان بزرگتر و باهوش تر را به عنوان خلیفه مامور یاد دادن درس به دیگران می کرد .
172
معلم یا مکتب دار
معلم مکتبی معمولا” فردی سالخورده بود که سواد چندان زیادی نداشت . تحصیلات و معلومات او غالبا” در حدود مطالبی بود که تدریس می کرد . از لحاظ اخلاق و رفتار سخت گیر بود و معمولا” ترکه ای بدست داشت که برای تنبیه از آن استفاده می کرد . کار آموزشی خود را به کمک خلیفه ها انجام می داد. مکتب دار با توجه به مشخصات فردی و شغلی ، در مقایسه با مدرسین مدرسه ها، از مقام ومنزلت اجتماعی ارجمندی برخوردار نبود.
173
جایگاه مکتب
در ابتدا جای مکتب در مساجد بود ولی پس از پیدایی مدرسه ها ، در جوار آنها مکانی نیز به مکتب اختصاص یافت تا برای مدارس طلبه و دانشجو تربیت کند . بعدها ، بر اثر رونق کار آن ، مکتبهایی بوجود آمدند که عمدتا” در خانه مکتب دارها یا دکان های کوچه و بازار تشکیل می شدند . به ویژه ، مکتبهایی که توسط زنان اداره می شد در منازل قرار داشتند .
174
مدرسه
با پیشرفت علوم و فنون و ادب و حکمت در قرون اولیه هجری و گسترش قلمرو معارف دینی ، دوران تحصیل به مرور طولانی تر شد و تاسیس مدارس ضرورت یافت . اولین مدرسه برای تحصیلات علوم متوسطه و عالی در ایران دوران اسلامی ، در اواخر قرن سوم هجری تاسیس شد.
175
هدف و برنامه آموزشی
مدرسه ها با هدف ترویج دین و تعلیم معارف دینی به وجود آمدند ولی با رشد و توسعه علم و حکمت به تدریج به مراکز آموزشی با رشته های مختلف مبدل شدند.
176
شرایط پذیرش در مدرسه
ورود به مدرسه و تحصیل در آن شرایطی داشت . با توجه به اینکه بانیان مدارس از مذاهب شیعه و سنی بودند از این رو ، شرط اول برای ورود ، داشتن مذهب بانی مدرسه و شرط بعدی ، طبعا”، داشتن معلومات مقدماتی بود زیرا که بدون آن بهره گیری از دروس و ادامه تحصیل ناممکن می شد.
177
معلمان
معلمان مدارس سه دسته بودند :
مدرس
نایب مدرس
معید
178
محل و ساختمان مدرسه
حلقه ها و مجالس درس ابتدا در مساجد تشکیل می شد . بعداز رونق بازار علم ، ایجاد مراکز ویژه تحصیلات عالیه ضرورت پیدا کرد و احداث ساختمان مدارس در جوار مساجد جامع شهرها رواج یافت .
179
اداره مدرسه
مدرسه ها عموما” شبانه روزی بودند. دانشجویان واجد شرایط برای سکونت از حجره های موجود در ساختمان مدرسه استفاده می کردند . تحصیل در عموم مدارس رایگان بود و در بیشتر موارد علاوه بر سکنی دادن دانشجویان ، به آنها کمک هزینه نقدی یا جنسی نیز پرداخت می شد .
180
نظام آموزش و پرورش نوین
منظور از نظام آموزشی نوین، نظام جدیدی است که عمدتا” پس از انقلاب مشروطیت به وجود آمد . زمینه ایجاد نظام جدید از زمان تاسیس دارالفنون در سال 1268 هجری قمری و وزارت علوم در سال 1272 قمری فراهم گردید .
181
عوامل ضرورت توسعه آموزش و پرورش نوین
– گرایش به ایجاد وحدت ملی و تاسیس حکومت ملی
– دگرگونی نظام حکومتی
– ارتباط با مغرب زمین و آشنایی با تمدن غربی
– ظهور قشرهای جدید اجتماعی
– مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی جامعه
– حرکت جامعه در جهت صنعتی شدن
– ارج نهادن به میراث فرهنگی و حفظ و انتقال آن
– نیازها و تقاضاهای روز افزون اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی
182
فصل هفدهم :قانون اساسی حکومت مشروطه
درسال 1324 هجری قمری ( مطابق با 1285شمسی) ، بنابه اراده مردم ایران ، حکومت مشروطه مبتنی بر قانون اساسی در کشور به وجود آمد .
183
اصل هیجدهم و نوزدهم قانون اساسی
اصل هیجدهم :
تحصیل و تعلیم علوم و معارف و صنایع آزاد است ، مگر آنچه شرعا” ممنوع باشد .
اصل نوزدهم :
تاسیس مدارس به مخارج دولتی و ملتی و تحصیل اجباری باید مطابق قانون وزارت علوم و معارف مقرر شود و تمام مدارس و مکاتب باید در تحت ریاست عالیه و مراقبت وزارت علوم و معارف باشند.
184
قوانین آموزش و پرورش
1- قانون اداری وزارت معارف: این قانون در سال 1289 شمسی به تصویب رسید و اولین قانون در زمینه آموزش و پرورش محسوب می شود .
اهم وظایف وزیر معارف عبارت بود از:
– مسئولیت صحت مصارف اداره هر شعبه
– اجرای قوانین موضوعه در ترویج معارف و تصحیح امور اوقاف
185
ادامه قوانین آموزش و پرورش
– تهیه اسباب تحصیلات ابتدائی مجانی اجباری و تعمیم تحصیلات متوسطه و عالیه
– ترتیب شعب ادارات وزارتخانه در ایالات و ولایات
– حفظ ارتباطات اداره معارف ایران با سایر دول
186
ادامه قوانین آموزش و پرورش
2- قانون اساسی معارف ( آموزش و پرورش):
مدارس و مکاتب به چهار دسته طبقه بندی می شوند :
1) مکاتب ابتدائی روستا
2) مکاتب ابتدائی شهری
3) مدارس متوسطه
49 مدارس عالیه
187
ادامه قوانین آموزش و پرورش
3- قانون تاسیس دارالمعلمین :
با عنایت به پیش بینی قانون اساسی معارف که معلمان باید «در فن خود تصدیق رسمی وزارت معارف را دارا باشند»
4-قانون شورای عالی معارف ( آموزش و پرورش ):
اعضای رسمی شورا:
– یک نفر مجتهد جامع الشرایط
– دو نفر از روسای مدارس عالیه و متوسط
– دو نفر از معلمین درجه اول مدارس عالیه و متوسطه
– پنج نفر از دانشمندان مملکت
188
ادامه قوانین آموزش و پرورش
شورا علاوه بر اعضای فوق ، ده نفر عضو افتخاری نیز داشت . وظایف مهم شورا عبارت بود از :
– فراهم کردن موجبات توسعه مدارس و تدارک مقدمات تعلیمات اجباری
– مشورت در رفع مشکلات آموزش عمومی و تهیه امکانات تاسیس مدارس فنی و کشاورزی…
– رسیدگی به امورفنی مدارس مانند برنامه های آموزشی، امتحانات ، صلاحیت حرفه ای معلمان و مدیران و تهیه و تدوین آئین نامه های مربوط .
– نظارت عالیه بر موسسات علمی
189
وظایف مهم شورای عالی آموزش و پرورش در قانون اخیر عبارت بود از :
– مطالعه و اظهار نظر درباره خط مشی کلی آموزش و پرورش
– اظهار نظر نسبت به لوایح مربوط به سازمان اداری وزارت آموزش و پرورش و هرگونه تغییری در ادوار تحصیلی
– بررسی و تصویب دستور تحصیلات و برنامه های کلیه مدارس و موسسات تربیتی اعم از کودکستان و ابتدائی و متوسطه و فنی و حرفه ای و دانشسرا و کلاسهای راهنمایان آموزشی
190
وظایف مهم شورای عالی آموزش و پرورش در قانون اخیر عبارت بود از :
– تصویب آئین نامه های عمومی مدارس و امتحانات ، آئین نامه های اجرائی قوانین استخدامی معلم .
– تطبیق کتب درسی با برنامه های مصوب شورا.
– اجازه تاسیس مدارس خصوصی طبق قوانین و تصویب صلاحیت متقاضیان یا لغو اجازه .
-اظهار نظر در اموری که از سوی وزیر به شورا ارجاع شود و طرح و بحث موضوعاتی که اعضای شورا لازم بدانند و…
191
هدف ، وظایف کلی و سازمان و تشکیلات وزارت آموزش و پرورش به شرح زیر مشخص گردید:
تعلیم و تربیت کلیه افراد واجب التعلیم کشور و فراهم آوردن موجبات آن با توجه به آخرین پیشرفتهای حاصله در روشهای تعلیم و تربیت با در نظر گرفتن هدفها و احتیاجات آموزشی کشور .
192
اهم وظایف
– همکاری با وزارت علوم و آموزش عالی به منظور تهیه و تنظیم طرح ها و برنامه های آموزشی کشور تا پایان دوره متوسطه .
– تهیه وتنظیم مقررات عمومی آموزش کشور تا پایان دوره متوسطه .
– نظارت بر اجرای طرح هخا و برنامه های آموزشی تا پایان دوره متوسطه .
193
ادامه اهم وظایف
– تاسیس و تجهیز آموزشگاههای ابتدائی، راهنمایی و متوسطه و فنی و حرفه ای در سراسر کشور و همچنین مدارس عالی که با موفقت وزارت علوم زیر نظر وزارت آموزش و پرورش اداره می شوند.
– کمک ب تاسیس و تجهیز آموزشگاه های غیر دولتی و صدور پروانه تاسیس و نظارت بر فعالیت آنها
194
ادامه اهم وظایف
– کوشش در تعمیم آموزش فنی و حرفه ای در قالب برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور با جلب همکاری موسسات مربوط.
– تعیین ارزش و اعتبار گواهینامه های تحصیلی صادره از موسسات آموزشی داخلی و خارجی تا پایان دوره متوسطه.
– تهیه و چاپ کتابهای درسی و توزیع آنها در سراسر کشور .
– تهیه وتنظیم طرح های آموزش ضمن خدمت کارکنان آموزش و پرورش و اجرای آنها.
195
سازمان
پس از تفکیک وظایف وزارت آموزش و پرورش ، واحدهای اصلی آن به شرح زیر مشخص گردید:
1) دفتر وزارتی
2) معاونت پارلمانی و اداری و مالی
3)معاونت طرح ها و بررسی ها
4) معاونت برنامه ریزی آموزشی
5)معاونت آموزشی
196
ادامه سازمان
6)معاونت آموزشی منطقه مرکزی
7) معاونت آموزشی منطقه یک
8) معاونت آموزشی منطقه دو
9) معاونت آموزشی منطقه سه
10) معاونت آموزشی منطقه چهار
11) سازمان سپاه دانش
12) اداره کل تربیت بدنی
197
هدفهای آموزشی – اهداف آموزشی تا 1320
اهداف رسمی برنامه آموزشی دوره ابتدائی :
– پرورش کودک به نحوی که دارای بنیه سالم ، اخلاق پسندیده ، عادتهای نیک ، قضاوت صحیح ، نظم و ترتیب در فکر و بیان باشد.
– آموختن مقدمات مطالبی که مورد احتیاج آینده دانش آموز است . این اطلاعات باید به نحوی گزیده شوند که هم احتیاجات اولیه زندگانی دانش آموز را رفع کند و هم در ترتیب قوای دماغی و روحی کودک موثر باشد ( مجیدی ، 1357).
198
اهداف آموزشی از 1320 تا انقلاب اسلامی
هدف آموزش و پرورش ابتدائی :
1- پرورش کودک
2- خدمت به جامعه ، اجتماع محلی ، خانواده ، مدرسه و همکاری با آنها .
3- خدمت به ملت و مملکت
4- خدمت به دنیا و بشریت
199
هدفهای آموزش متوسطه
1- هدف پرورشی : پرورش جسم و روان
2- هدف آموزشی: افزایش اطلاعات عمومی ، آشنائی با زبان و ادب فارسی ، فراگیری مقدمات علوم جدید، آموختن زبان خارجه ، کسب آمادگی برای ورود به دانشگاه ، آموزش برای حفظ منابع طبیعی کشور ، آموزش خانه داری و زندگی خانوادگی برای دختران
200
ادامه هدفهای آموزش متوسطه
3- هدفهای اجتماعی ، اخلاقی و دینی : همکاری با جامعه ، احترام به جامعه و قوانین آن، شناخت حقوق فردی ، تامین زندگی ، تشکیل خانواده ، رفاه اقتصادی ، آداب معاشرت ، پرورش حس وظیفه شناسی ، تحکیم مبانی دیانت و تقویت روح ایمان .
201
ادامه هدفهای آموزش متوسطه
4- هدف حرفه ای : تشخیص استعداد ها در زمینه علمی و فنی و راهنمایی در حرف و مشاغل و آماده سازی افراد برای جذب در مشاغل اجتماعی بر حسب علاقه و استعداد
5- هدف هنری : پرورش ذوق و استعداد های هنری دانش آموزان
202
اهداف دوره اول و دوم متوسطه مصوبه شورای عالی آموزش
هدف دوره اول : کشف و پرورش استعداد ها و هدایت دانش آموزان در انتخاب رشته تحصیلی یا مشاغلی که با احتیاجات کشور و ذوق و استعداد آنان متناسب باشد.
هدف دوره دوم : تکمیل اطلاعات عمومی و آماده کردن دانش آموزان برای ورود به دانشگاه یا آموختن حرف و صنایع و آشنا کردن آنان به مبادی مشاغل آزاد .
203
اهداف نظام آموزشی کشور با عناوین کلی زیر
1- رشد متعادل جسمی و فکری و سلامت تن و روان
2- تربیت اخلاقی و معنوی
3- تربیت هنری و فرهنگی
4- تربیت اجتماعی
5- تربیت اقتصادی
6- تربیت سیاسی
7- آموزش نظری و عملی به منظور انتقال سرمایه های فکری و تمدن انسانی
204
اهداف ویژه آموزش متوسطه
1- ایجاد توانائی و آمادگی در فرد برای اشتغال و شروع فعالیتهای تولیدی و خدماتی در جامعه . این هدف از راه آموزش معلومات وتعلیم مهارتهای مورد نیاز جامعه عملی می شود .
2- فراهم ساختن آمادگی کافی در دانش آموز متوسطه برای برای ادامه تحصیلات دانشگاهی و کسب مهارت و تخصص در یکی از رشته های نظری ، فنی و حرفه ای .
205
هدفهای آموزش ابتدائی
1- پرورش و آماده سازی کودکان برای زندگی اجتماعی
2- تربیت کودکان برای تطابق با شرایط زندگی
3- پرورش توانائی های کودکان در زمینه گوش دادن ، سخن گفتن ، فهمیدن مطالب ، فهماندن نظر خویش ، تفکر و استدلال و استنتاج و آماده سازی برای درک ارزشها.
206
هدفهای آموزش متوسطه
1- ایجاد و تقویت مهارتهای شغلی متناسب با استعداد فردی برای جذب در فعالیت ها و مشاغل تولیدی ، اجتماعی و اقتصادی
2- آماده سازی برای تحصیلات دانشگاهی و ایجاد زمینه تخصص در رشته های نظری ، علمی یا فنی
3- کمک به شناخت و کشف استعدادهای فردی و هدایت آنها برای اشتغال و قبول مسئولیتهای اجتماعی
207
مشخصات نظام آموزش و پرورش ایران
– فلسفه و هدف
– سازمان و مدیریت
– دولتی بودن نظام آموزشی
208
مشخصات نظام آموزش و پرورش ایران –قوانین سازمان و مدیریت
– آموزش و پرورش رسمی از وظایف دولت است .
– دولت مسئولیت کنترل و اداره تمام سطوح آموزشی را بر عهده دارد .
– تاسیس مدارس در شهر و روستا بر عهده دولت است.
– استخدام و تربیت معلم و تدوین و تصویب برنامه های آموزشی از وظایف دولت است.
– آموزش و پرورش ابتدائی اجباری و رایگان است.
– هزینه های آموزش و پرورش را دولت از طریق وصول مالیات تامین خواهد کرد.
209
مشخصات نظام آموزش و پرورش ایران- دولتی بودن نظام آموزشی
آموزش و پرورش رسمی یکی از مهمترین وظایف حکومتهای ملی در سطح جهانی است . دولتها از آموزش و پرورش در درجه اول به منظور تقویت و تحکیم وحدت ملی و قومی و حفظ استقلال سیاسی استفاده می کنند .
210
عوارض ساختار سازمانی
1- جابه جا شدن هدف و وسیله
2- وابستگی کارکردی واحدهای سازمانی
3- عدم انطباق ساختار نظام با ماموریت آن
4- توام نبودن اختیار با مسئولیت و عدم پاسخگویی در قبال مسئولیت
5- عدم تطبیق نظام آموزشی با احتیاجات کاری جامعه
211
ادامه عوارض ساختار سازمانی
6- نارسائی سیستم انگیزشی و بی توجهی به نیاز سازندگی در افراد
7- موثر بودن بیش از حد عامل شانس و روابط در سرنوشت افراد
8- اتکاء بیش از حد به دولت و تغذیه از آن
9- بیکاری پنهان و تورم بیش از حد کارکنان در دستگاه اداری
212
ادامه عوارض ساختار سازمانی
10- حمایت بیش از حد توقعات غیر منطقی گروه انگل بجای جوابگویی به نیازهای منطقی گروه زحمتکش
11- تنظیم قوانین استخدامی و نظام دستمزد و حقوق در جهت حمایت از فلسفه حق مدرک و حق مقام
12- استفاده از مفهوم سنتی و رایج کنترل
213
عوارض فرهنگ سازمانی
1- احساس بی تفاوتی و بی نقشی و عدم تعلق ( به سازمان از سوی کارکنان )
2- بی علاقگی به مطالعه و بی نیازی به خود آموزی (یعنی کارکنان سازمانی با فراغت از تحصیلات رسمی نیازی به آموزش و یادگیری فراتر در ارتباط با کار احساس نمی کردند)
3- بی توجهی به عامل زمان و فرصتهای از دست رفته
214
ادامه عوارض فرهنگ سازمانی
4- رشوه خواری مادی و معنوی ، تظاهر وتملق
5- بی اعتقادی به رقابت حرفه ای سالم ، واکنش منفی نسبت به موفقیت دیگران
6- فرهنگ مچ بگیری و پرونده سازی
7- رضایت خاطر از لجن مالی و ضایع کردن دیگران با حرف
8- اتکاء بیش از حد به عامل شانس و مراکز قدرت و بی اعتقادی به کوشش سازنده
215
ادامه عوارض فرهنگ سازمانی
9- مقام پرستی و قدرت طلبی
10- بی اعتقادی به فلسفه فکری و بی نیازی به درک رابطه علت و معلول
11- عدم احترام به تفاوتهای فردی و عدم اعتماد به لیاقت دیگران
12- عدم صداقت در ارزشیابی نقاط قدرت و ضعف شخصی
13-عدم تعهد به شرافت و وجدان حرفه ای
216
مدیریت و رهبری آموزشی
بر پایه تعاریف و نکاتی که درباره رهبری و مدیریت آموزشی در بخش دوم بیان کردیم ، می توان به جرات گفت که در دوره مورد بحث، مدیریت آموزشی در نظام آموزش و پرورش ایران معنا و مصداق واقعی خود را عملا” پیدا نکرد .
217
ادامه مدیریت و رهبری آموزشی
در ساختار متمرکز و بوروکراتیک وزارت آموزش و پرورش ، روسای آموزش و پرورش ، معاونان آموزشی ، مدیران واحدهای آموزشی و مدیران مدارس همه کارگزاران اداری و اجرایی تلقی می شدند که به دستورات صادره از سازمان مرکزی عمل می کردند و خود آزادی عمل چندانی برای ابراز وجود ، ابتکار، نوآوری و خلاقیت نداشتند .
218
عملکرد های نظام آموزشی
1- ناتوانی در اشاعه فرهنگ و ارزشهای اخلاقی و اجتماعی و آشنا سازی متعلمان با مسئولیتها ، وظایف و حقوق اجتماعی
2- عدم هماهنگی آموزش و پرورش با نیازهای عمومی اقتصادی کشور
3- انتقال صرف معلومات از معلم به شاگرد و در نتیجه عدم رشد خلاقیت فکری و هنری او
219
ادامه عملکردهای نظام آموزشی
4- اهتمام در پرورش گروه نخبگان و روشنفکران که بتوانند بعد از طی مراحل تحصیل جذب دستگاه بوروکراسی دولتی و مراکز قدرت شوند .
5- اجرای برنامه های آموزشی مشکل و زمان گیر که محتوای فکری و معنوی آنها بسیار فقیر بود .
6- اقتدار بخشیدن به معلم و مرجعیت و سندیت دادن به دانش و معلومات او در شرایطی که اغلب معلمان فاقد شایستگی حرفه ای بودند .
220
ادامه عملکرد نظام آموزشی
7- کوتاهی در امر تربیت معلم و ترویج اصول و روشهای جدید آموزشی
8- اعمال امتحانات دشوار به منظور حذف کردن افرادی که انتظارات برنامه های آموزشی را پاسخگو نبودند .
9- عدم تناسب میان شماره دانش آموزان پسر و دختر ، میان سطوح مختلف تحصیلی و میان رشته های نظری و فنی
221
ادامه عملکرد نظام آموزشی
10- توزیع غیر عادلانه فرصتهای آموزش و پرورش بین شهروروستا
11- ناتوانی در اجرای قانون آموزش و پرورش عمومی اجباری
12- بیگانه بودن برنامه های آموزشی و محتوای درسی با زندگی واقعی و علائق کودکان و نوجوانان
13-عدم کنترل و ارزشیابی فعالیتهای آموزشی ، برنامه های و کار معلمان
222
ادامه عملکرد نظام آموزشی
14- عدم توجه به مطالعه و تحقیق در مسائل آموزشی و پرورشی
15- اجرای برنامه های آموزشی واحد و یکسان بدون توجه به تفاوتهای فردی و فرهنگی
16- عدم استفاده از یافته های علوم تربیتی و روانشناسی در امر بهبود روشهای آموزشی
223
ادامه عملکرد نظام آموزشی
17- ناتوانی در تامین رفاه معلمان و فراهم کردن موجبات رشد حرفه ای آنان و جذب و نگهداری افراد مستعد و شایسته در شغل معلمی
18- بی اعتنائی به نقش رهبری معلمان و مدیران در فراگرد آموزش و پرورش و بها ندادن به خلاقیت و نوآوری از سوی آنان
224
ادامه عملکرد نظام آموزشی
19- وابسته بودن تغییرات برنامه های آموزشی به سلیقه ها بجای تحقیق و ارزشیابی
20- عدم تلقی هزینه های آموزش و پرورش بعنوان سرمایه گذاری و بی اعتنایی به ضایعات ، اتلاف وقت و سرمایه ، و افت تحصیلی
21- ناتوانی در ایجاد فضای متناسب آموزشی و کوتاهی در ایجاد تاسیسات ساختمانی مناسب برای مدارس
225
فصل هیجدهم – اهداف، سازمان و مدیریت آموزش و پرورش در نظام جمهوری اسلامی
انتظار می رود که پس از مطالعه این فصل بتوانید :
1- تعییرات نظام آموزشی ایران را پس از استقرار جمهوری اسلامی تشخیص و توضیح دهید .
2- قوانین مهم آموزشی را در دوره جمهوری اسلامی نام ببرید .
3- ابعاد مهم اهداف آموزش و پرورش را تشخیص و توضیح دهید .
4- وظایف وزارت آموزش و پرورش را بیان کنید .
226
فصل هیجدهم : مبانی قانون
1- ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی
2- بالابردن سطح آگاهی های عمومی درهمه زمینه ها با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه های گروهی و وسایل دیگر .
227
ادامه مبانی قانون
3- آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه ، در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی
4- تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه های علمی ، فنی ، فرهنگی و اسلامی از طریق تاسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان
228
اهم وظایف شورا عبارتند از :
– تعیین خط مشی آموزشی وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران با رعایت قوانین موضوعه کشور
– بررسی و تصویب هدفها و نظام آموزشی وزارت آموزش و پرورش جهت ارائه به مجلس شورای اسلامی
229
– بررسی و تصویب برنامه های درسی و تربیتی کلیه موسسات آموزشی کشور که در حوزه وزارت آموزش و پرورش قرار دارد .
– بررسی طرحها و لوایح قانونی مربوط به آموزش و پرورش قبل از طرح در مجلس شورای اسلامی
– تایید انطباق مطالب کتابهای درسی با برنامه های مصوب شورا
ادامه اهم وظایف شورا عبارتند از :
230
قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
الف – اهداف :
– فصل اول قانون
ماده 1- تقویت و تحکیم مبانی اعتقادی و معنوی دانش آموزان از طریق تبیین و تعلیم اصول و معارف احکام دین مبین اسلام و مذهب حقه جعفری اثناعشری بر اساس عقل ، قرآن و سنت معصومین (ع)
231
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
ماده 2-
1- رشد فضایل اخلاقی و تزکیه دانش آموزان بر پایه تعالیم عالیه اسلام
2- تبیین ارزشهای اسلامی و پرورش دانش آموزان بر اساس آنها
3- تقویت و تحکیم روحیه اتکال به خدا و اعتماد به نفس
4- ایجاد روحیه تعبد دینی و التزام عملی به احکام اسلامی
232
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
5- ارتقاء بینش سیاسی بر اساس اصل ولایت فقیه در زمینه های مختلف جهت مشارکت آگاهانه در سرنوشت سیاسی کشور
6-ایجاد زمینه های لازم برای حفظ و تداوم استقلال فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی از طریق آشنا ساختن دانش آموزان به علوم و فنون و صنایع و حرف مورد نیاز جامعه بر اساس اولویت های موجود در کشور
233
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
7- شناخت و شکوفا کردن و پرورش استعدادهای دانش آموزان و تقویت روح بررسی و تتبع و تحقیق و ابتکار و خلاقیت در تمام زمینه های علمی ، فنی ، فرهنگی و علوم اسلامی با تاکید بر نفی روحیه مدرک گرایی.
8- رشد دادن و تقویت روحیه عدالت پذیری و عدالت گستری و ظلم ستیزی و مبارزه با تبعیضات ناروا و حمایت از مظلومین و مستضعفین
234
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
9- تقویت روحیه دعوت به خیر، امر به معروف و نهی ازمنکر به عنوان وظیفه ای همگانی و متقابل .
10- ایجاد روحیه پاسداری از قداست و استواری بنیان و روابط خانواده بر اساس تعالیم عالیه اسلام
11- ایجاد روحیه احترام به قانون و التزام به اجرای آن و حمایت از بر خورداری عموم مردم از حقوق قانونی خویش
235
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
12- ایجاد و تقویت روحیه اخوت اسلامی و تعاون عمومی و انفاق و ایثار.
13- ایجاد روحیه صرفه جویی و قناعت و پرهیز از اسراف و تبذیر و مصرف زدگی
14- تقویت حس مسئولیت و اهتمام به امور مسلمین و پایبندی به نظم و انضباط .
236
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
ب- محدوده کلی وظایف
1- آموزش عمومی ، شامل ایجاد مهارت لازم در امر خواندن و نوشتن ، آموزش مبانی اعتقادی ، اخلاقی ، علمی و هنری در حدی که هر فرد بطور عام به آن احتیاج دارد .
2- آموزش نیمه تخصصی
237
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
ج- اصول و مبانی و خط مشی کلی :
– برخورداری از آموزشهای عمومی برای کلیه دانش آموزان کشور باید به گونه ای باشد که بر حسب استعداد و جنس بتوانند از تعلیمات مناسب جهت شکوفائی خلاقیتها بهره مند شوند .
– آموزشهای نظری باید به نحوی برنامه ریزی و اجرا شود که دانش آموزان ضمن ممارست ، کارهای عملی و تجربی متناسب با سن و جنس و رشته تحصیلی آنها با رعایت اولویتهای منطقه ای و شرایط بومی حداقل یک مهارت مورد نیاز جامعه را کسب نمایند.
238
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
– به منظور تعمیم و توسعه آموزش و پرورش کشور ،زمینه های جلب مشارکت مردم در امر آموزش و پرورش از هر طریق ممکن فراهم آید .
– وزارت ، به گزینش و تربیت بهترین و کارآمدترین معلمان برای دوره ابتدائی اقدام می نماید.
239
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
د- وظایف وزارت آموزش و پرورش :
– تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش
– تهیه و تدوین مقررات و تنظیم لوایح مربوط به وظایف محوله
– تهیه و پیشنهاد برنامه های میان مدت و بلند مدت در جهت تامین اهداف آموزش و پرورش
– همکاری با سایر وزارتهای مرتبط با امر آموزش و پرورش
240
ادامه قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش
– تامین و تدارک نیازمندیهای آموزشی و پرورشی(مکان ، تجهیزات ، امکانات دیگر آموزشی و کمک آموزشی)