به نام خدا
مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی
فصل نهم ملاتها
فصل دهم عملیات بنایی
فصل یازدهم نماسازی
ملات قیر از 5000 سال قبل ، در ساختمانهایی نظیر برج بابل به کار رفته است . امروزه ملات ماسه آسفالت را برای قشر رویه پیاده روسازی ها، پوشش محافظ قشر نم بندی بامها، پر کردن درز قطعات بتنی کف پارکینگها و پیاده روها و مانند اینها مصرف می کنند.
ملاتهای قیری
ساختن و مصرف ملاتها :
ساختن ملاتها، با وسایل دستی مانند بیل، کم چه و ماله و حتی دست در روی زمین یا داخل ظروف ملات سازی آهنی (اسلامبولی) یا پلاستیکی و روی تخته ملات به مقادیر کم صورت می گیرد، همچنین ممکن است در ساختن ملات از وسایل مکانیکی استفاده کرد . زمان اختلاط ملات ، حداقل 3 دقیقه و حداکثر 10 دقیقه خواهد بود
کاربرد و اجرا
در هوای سرد می توان از ملاتهای ماسه سیمان و باتارد استفاده کرد . ملات ماسه سیمان با نسبت1:3 مناسب است . برای جلوگیری از یخ زدن بهتر است از کلرور کلسیم استفاده نشود ، زیرا وجود کلرور کلسیم باعث زنگزدگی قطعات فلزی کار گذارده شده وشوره زدگی آجرکاری می شود . یکی از بهترین راه های مواجهه با یخزدگی ، افزودن مواد حبابساز هوا به ملات است که در این صورت می توان بدون واهمه از کاهش کارآیی از مقدار سیمان ملات کاست. وجود حبابهای هوا در ملات ، صدمات ناشی از موقع یخ زدن را به حداقل ممکن کاهش می دهد . در هوای سرد گرفتن ملات کند می شود
انتخاب ملات برای کار در هوای سرد
آب ملات به محض تماس با مصالح بنایی جذب و کشیده می شود ، روند جذب آب بسته به نوع مصالح بنایی متغیر است . از دست رفت ن مقدار زیادی آب به ویژه در طول تابستان گرم و خشک ، ممکن است قابلیت کاربرد ملات را کاهش دهد ، به حدی که ملات قادر به تامین الصاق کامل با ردیف بعدی مصالح نباشد . در طرح اختلاط ملات ، باید کارآیی و آبنگهداری ملات متناسب با جذب آب مصالح بنایی و اوضاع جوی مورد توجه قرار گیرد . در بعضی موارد ممکن است استفاده از مواد افزودنی نگهدارنده آب وکندگیر کننده و ضد تبخیر توصیه شود که در این صورت مصرف این مواد باید با احتیاط صورت گیرد.
انتخاب ملات برای کار در هوای گرم
ملات بنایی یکی از مصالحی است که ضمن انعطاف پذیری ، احتیاجات مختلف را برآورده می سازد .برخلاف اعتقاد عامه ، ملاتی که تمام خواسته ها را برآورده سازد ، وجود ندارد ، لیکن شناخت مواد متشکله ملاتها و خواصشان، طراح پروژه را قادر خواهد ساخت تا مخلوط مناسب برای هر پروژه را انتخاب نماید. عملکرد اساسی ملات این است که مصالح بنایی را به صورت توده یکپارچه ای به یکدیگر بچسباند ، از دیدگاه دیگر ملات، مصالح جدا از یکدیگر را به هم پیوند می دهد ، تمام شکافها و ترکها را پر می کند و بستر یکنواختی را ارائه می دهد.الصاق باید چنان صورت گیرد که یکپارچگی مص الح تامین گردد، به علاوه مجموعه باید در برابر بوران، مقاوم و نفوذناپذیر باشد . چنانچه چسبندگی لازم بین ملات و دیگر مصالح ساختمانی تامین شود ، دیوار دارای دوام کافی برای تحمل عوامل جوی خواهد بود.علی رغم آنکه ملات بنایی و بتن دارای یک نوع اجزا ی متشکله اصلی می باشند، عملکرد مشابهی ندارند. در یک دیوار با مصالح بنایی ، ملات نقش یکپارچه کردن آجر، سنگ، بلوک و غیره ، به منظورتامین مقاومت مورد نظر در سازه را به عهده دارد، در حالی که بتن به تنهایی نوعی مصالح سازه ای است که باربر می باشد . بتن در قالبهای چوبی یا فلزی که جاذب آب نیستند ، ریخته می شود ، به قسمی که تمام آب بتن صرف آبگیر ی سیمان می شود، حال آنکه ملات ، بین مصالح جاذب آ ب قرار گرفته و آب آن ازدست می رود. مقاومت بتن شرط اساسی است، ولی در ملات یکی از چند عامل مهم می باشد.
ویژگی ملاتها، استانداردهای مربوط و آزمایش آنها
ویژگیهای ملات خمیری
کارآیی ملات یکی از مهمترین ویژگیهای آن است
ویژگیهای ملات سخت شده
چسبندگی بین ملات و مصالح بنایی
ویژگی ملاتها
آب نگهداری ملاتها
ملاتهایی که بر طبق ویژگیهای استاندارد ایران در ساختمان به کار می روند ، باید با روانی اولیه 100تا 115 درصد ساخته شوند. روانی ملات، نباید بعد از جذب آب از ( 70 %) کمتر گردد.
آب نگهداری ملاتها
تاب فشاری ملاتها
باید از نمونه های مکعبی به اضلاع 50 میلیمتر استفاده شود
نمونه ها روی صفحات صافی ریخته و در محوطه ای مرطوب که رطوبت نسبی آن ( 90 %) یا بیشتر باشد ،
نگهداری می شوند . نمونه ها حدود 48 تا 52 ساعت در حالی که سطوح فوقانی آنها در معرض هوای مرطوب قرار دارد ، در محفظه باقی می مانند . نمونه های مکعبی که برای اندازه گیری تاب فشاری ملات ذر21 درجه سلسیوس عمل آوری شوند
تاب فشاری ملاتها
افزودن آب به ملاتهایی که به علت از دست دادن مقداری از آب خود ، سفت وسخت شده اند ، هر چند مرتبه که لازم باشد ، مجاز دانسته شده تا از این طریق به روانی مطلوب خود ساعت پس از ساختن مجاز دانسته شده است ، احیای ملات سیمانی، این حد 2 ساعت تعیین شده است. در مورد ملاتهای سیمانی ، نباید مدت زمان سپری شده از هنگام اختلاط تا مصرف ملات از حداقل زمان گیرش بیشتر باشد . افزودن آب به ملاتهای مانده باید با اضافه کردن ماده چسباننده توام بوده و با اجازه دستگاه نظارت باشد. ملاتهای ماسه آ سفالت معمولاً به مقادیر کم در دیگهای کوچک ساخته می شوند، برای مقادیر بیشتر ممکن است آنها را در ماشینهای آسفالت پزی نیز تهیه نمود.
اختلاط ملات و مصرف ملاتهای مانده (احیای ملاتها)
ملاتهای مورد مصرف در هر پروژه ، باید از نظر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی و مکانیکی و مشخصه های ظاهری با آنچه در نقشه ها، مشخصات فنی خصوصی، دستور کارها و دیگر مدارک پیمان ذکر شده است ، منطبق باشد .
انطباق با مشخصات و استانداردها
عملیات بنایی
سنگهای مصرفی در کارهای بنایی از هر نوع باید تمیز، متجانس، محکم، بدون رگه و عاری از مواد آلی و آلودگیهای دیگر بوده و در مقابل یخبندان مقاوم باشند . انواع سنگهای سست، متخلخل، مطبق و یا سنگهای خارج از استاندارد و اندازه های ذکر شده در نقشه ها یا مشخصات فنی خصوصی ، نباید به مصرف برسند. قبل از حمل سنگ به کارگاه پیمانکار باید ضمن مطالعه اولیه و اطمینان از حصول نسبی انطباق سنگ معدن با مشخصات خواسته شده، اطلاعات و نمونه های لازم را برای بررسی در اختیار دستگاه نظارت قر ار دهد .
دستگاه نظارت بر اساس دستورالعم لها و مندرجات این فصل یا سایر ضوابط واستانداردهای معتبر که صلاح بداند ، نسبت به کنترل کیفیت مصالح توسط آزمایشگاههای مورد تایید کارفرما و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، اقدام و پس از حصول اطمینان از کیفیت معدن دستورحمل سنگ را صادر می نماید.
بنایی با سنگ
عملیات بنایی باید در محیط با دمای مناسب صورت گیرد . اجرای عملیات بنایی در محیطی که درجه حرارت آن کمتر از 5 درجه سانتیگراد باشد ، به هیچوجه مجاز نمی باشد ، در صورتی که طبق نظر و تایید دستگاه نظارت انجام این امر الزامی باشد، پیمانکار موظف است تدابیر لازم را برای تامین دمای مناسب اتخاذ نماید.
درجه حرارت محیط
ملات مورد مصرف در کارهای بنایی باید بر اساس مشخصات و مندرجات فصل 9 این نشریه باشد . طبقه ملات مصرفی باید بر اساس نقشه ها و مشخصات فنی خصوصی انتخاب شود ، در صورت عدم وجود این اطلاعات در مدارک فوق، حداقل طبقه ملات مصرفی، ملات سیمانی 5 به 1 خواهد بود.
ملات مصرفی
محل نصب درها، پنجره ها و تاسیساتی نظیر لوله، کابل و مجاری تهویه هوا، باید قبلاً به طور دقیق وبر اساس نقشه ها و دستورالعملهای دستگاه نظارت مشخص گردد تا به هیچوجه نیاز به کندن دیوار یا تخریب آن نباشد. مهاریهای پنجره ها و چارچوبها و درهای فلزی ، باید در بنایی با ملات کاملاً محکم شود. این وادارها و مهاریها باید به نحوی استقرار یابند که در حین اجرای عملیات تکمیلی نظیر ریختن دوغاب در پشت پروفیلها، از محل و تراز موردنظر خارج نشده و به هیچوجه جابه جا نشوند.
پیش بینی محل تاسیسات
با توجه به پیش بینیهای لازم از نظر مصالح و نیروی انسانی، پیمانکار باید حتی الامکان سعی نماید که عملیات ساختمانی در پایان کار روزانه در محلهای پیش بینی شده (درزهای ساختمانی ) به اتمام برسد . برای شروع مجدد کار بنایی ، باید بنایی قبلی کاملاً آبپاشی شده و در فاصله توقف و شروع مجدد، سطح کار کاملاً پوشیده و محفوظ بماند تا هیچگونه صدمه ای به اتصال وارد نگردد.
توقف عملیات
ابعاد سنگهای قواره شده باید مطابق مشخصات و ابعاد خواسته شده در نقشه های اجرایی باشد .
بسته به محل قرار گرفتن سنگ و با توجه به انواع سنگهای قواره ، باید ترتیب چیدن قفل و بست بین سنگها و مسائل مربوط به ایمنی سازه کاملاً رعایت گردد
بنایی با سنگ قواره شده (تراشیده)
سنگ لاشه به کار گرفته شده ، باید حتی الامکان دارای سطوح چهارگوش بوده و لبه های تیز آن تراشیده شود ، لاشه چینی باید تا حد امکان در رگ های منظم و افقی صورت گیرد و ضخامت بندها یکسان اختیار شود . سنگهای مصرفی باید قبل از مصرف کاملاً تمیز و عاری از مو اد اضافی و آلوده باشد و در صورت نیاز و طبق دستور دستگاه نظارت در آب خیسانده شود . سنگهای متوالی و رجها ، باید به نحوی قرار گیرند که هیچ یک از درزهای عمودی دو ردیف متوالی در مقابل یکدیگر قرار نگرفته و علاوه بر آن با توجه به ابعاد سنگهای به کار گرفته شده ، قفل و بست لازم در بنای سنگی به منظور تامین ایستایی کامل آن حاصل شود ، باید از به کار بردن سنگهای رگه دار، خورده شده و سست خودداری شود . در بنایی با سنگ لاشه مشخصات ملات ماسه سیمان مطابق مندرجات فصل 9 این نشریه می باشد.
بنایی با سنگ لاشه (لاشه چینی)
خشکه چینی با سنگ و بدون استفاده از ملات صورت می گیرد . سنگهای مورد مصرف درخشکه چینی، باید حتی الامکان دارای سطوح چ هارگوش و مرتب باشند و گوشه های تیز و نامناسب آن تراشیده شود . اندازه سنگها و نحوه چیدن ، باید بر اساس نقشه های اجرایی و دستورالعمل های دستگاه نظارت باشد . خشکه چینی باید حتی الامکان در رگهای منظم و افقی صورت گیرد و سنگها در سطوح منظم بر روی بستر آماده شده قرار گیرند تا حداکثر تماس با کف یا لایه زیر حاصل شود، در هر حالت هرسنگ باید حداقل در سه نقطه با کف در تماس باشد . در خشکه چینی ، فاصله بندها نباید از 30 میلیمتر ودر سطوح نما از 25 میلیمتر تجاوز نماید . برای جلوگیری از نفوذ آب به بستر و زیر سازه می توان از ملات ماسه سیمان در درز بین سنگها و مصالح فیلتر در زیر پی استفاده کرد . ضخامت قشر فیلتر و دانه بندی آن باید بر اساس مشخصات خواسته شده و دستورات دستگاه نظارت تعیین شود . در صورت بکارگیری این روش، باید تدابیر لازم برای تخلیه و هدایت آبهای زهکشی شده به عمل آید.
بنایی خشکه چین
الف: کلیات
سنگهای مصرفی در طاق ، باید از نوع سنگهای مرغوب، سخت، بدون هیچگونه آلودگی و آغشتگی باشند. سنگهای مصرفی در طاق باید حتی الامکان از میان سن گهای قواره شده ، انتخاب و حداقل ریشه آن 20 سانتیمتر اختیار شود . جزئیات اجرای کار از نظر نوع سنگ، اندازه و قواره ها، باید براساس نقشه های اجرایی و دستورالعملهای دستگاه نظارت باشد . سنگها باید با توجه به شکل قوس و میزان انحنا و محل قرار گرفتن آنها در قوس ، آماده و با توجه به دستورات دستگاه نظارت و دستورالعملهای مندرج در این بخش، در قطعات متقارن و با ریشه کافی چیده شوند.
طاق سنگی
تمام سطوح روی کار سازه های سنگی اعم از قسمتهای نمایان یا قسمتهای غیر نمایان (در زیر ترازخاکریزی یا زمین طبیعی ) باید با ملا ت ماسه سیمان بندکشی شود . عیار ملات بندکشی برابر عیار ملات به کار گرفته شده در عملیات بنایی می باشد . عملیات بندکشی حتی الامکان باید ظرف مدت یک تا چهار سانتیمتر خالی / روز پس از عملیات بنایی صورت گیرد . قبل از عملیات بندکشی ، درزها باید به عمق 5شده و پس از م رطوب کردن با ملات موردنظر ، پر و با قلم بندکشی ، صاف و صیقل داده شود . قبل ازسفت شدن ملات، باید از تماس و ضربه زدن به محل بندکشی خودداری شود. سطوح بندکشی شده، بایدبه تایید دستگاه نظارت برسند و در مدت مشخص شده بسته به شرایط محیطی محل پروژه، آبپاشی شوند، این مدت نباید از 5 روز متوالی در شرایط متعارف کمتر باشد.
بندکشی کارهای سنگی
بنایی با آجر
عملیات آجرکاری شامل انتخاب نوع آجر، ملات مصرفی و روش اجرای کار باید بر اساس مشخصات،
نقشه های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت صورت گیرد . به کار بردن آجرهای غیراستاندارد به هیچ وجه
مجاز نیست . آجرهای رسی مصرفی ، باید با استاندارد شماره 7 موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
یا سایر استانداردهای معتبر مورد تایید دستگاه نظارت مطابقت نماید . پیمانکار موظف است با توجه به
برنامه زمانبندی اجرای عملیات ، نسبت به تدارک و دپو کردن آجر اقدام نموده و مصرف حداقل 15 روز را
در کارگاه آماده نماید . محل دپو و نحوه دپو کردن آجر ، باید با نظر دستگاه نظارت و در محلهای مناسب
کارگاه پیش بینی گردد و تخلیه آجر با دقت انجام شود تا باعث شکسته شدن آنها نگردد . تخلیه و دپوی
آجرهای نسوز و آجرهای نما باید با دست صو رت گیرد . رعایت مندرجات نشریه شماره 92 دفتر تدوین
ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در مورد جزئیات اجرایی ساختمانهای آجری
الزامی است.
نوع آجر مصرفی باید قبلاً به تایید دستگاه نظارت برسد . پیمانکار موظف است نمونه آجر مصرفی را به دستگاه نظارت ارائه نماید . مشخصات آجرهای مصرفی باید با مندرجات فصل مصالح مطابقت نماید .چنانچه دستگاه نظارت صلاح بداند، نسبت به آزمایشهای تکمیلی نیز اقدام لازم به عمل خواهد آورد.
مشخصات آجرهای مصرفی
آماده سازی بستر پی
دیوارچینی
عملیات بنایی با آجر (آجرچینی)
دیوارهای داخلی باربر
دیوارچینی باید با آجر مرغوب (بر اساس مندرجات فصل مصالح ) و ملات ماسه سیمان صورت گیرد . حداقل ضخامت این دیوارها 20 می باشد.
دیوارهای داخلی غیر باربر
کرسی چینی
عرض کرسی چینی باید حداقل نیم آج ر از دیوار بالای آن بیشتر اختیار شود و محورکرسی چینی حتی الامکان بر محور دیوار منطبق باشد . نقش عمده کرسی چینی ، تامین سطح اتکای بیشتر برای دیوار و تامین ارتفاع تا رقوم کفسازی می باشد . به دلیل تماس مستقیم و دائم کرسی چینی با رطوبت، آجرهای به کار رفته در کرس ی چینی، باید از میان آجرهای مقاوم با میزان کم جذب آب انتخاب شوند.
اتصال دیوار با ستون فلزی
در هر متر ارتفاع ، یک قطعه اتصال جوش شده به ستون فلزی باید در داخل ملات دیوارچینی قرار گیرد
اتصال دیوار با ستون بتنی
شاخکهای مناسب هنگام بتن ریزی در داخل ستون بتنی کا رگذاری شده اند .
شاخکها در داخل دیوار آجری و درون ملات بین آجرها قرار داده خواهند شد.
کلاف افقی
کلاف افقی در تراز پی
کلاف قائم
دیوارچینی دوجداره
دیوارهای دوجداره با آجر، باید دقیقاً بر اساس نقشه های اجرایی، دستورات دستگاه نظارت و
مشخصات تعیین شده، مطابق رقوم و ترازهای موردنظر ساخته شوند . علاوه بر ر عایت ضوابط و اصول
مندرج در این فصل رعایت موارد زیر الزامی است.
بنایی با بلوک
تمامی کارهای بنایی با بلوک سیمانی ، باید بر اساس مشخصات و مندرجات قرارداد، نقشه های
اجرایی، ضوابط ذکر شده در این زیر فصل، نشریه شماره 100 دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی
سازمان مدیر یت و برنامه ریزی کشور و استاندارد شماره 70 م وسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
صورت گیرد . پیمانکار موظف است کیفیت ماشین آلات و مصالح، نحوه عمل آوردن و حمل بلوکهای
سیمانی را با توجه به برنامه زمانبندی اجرای عملیات به تصویب دستگاه نظارت برساند . مشخصات
بلوکهای مصرفی مطابق مندرجات فصل مصالح خواهد بود.
عملیات بنایی با بلوک
عملیات بنایی با بلوک باید بر اساس نقشه های اجرایی، مشخصات فنی خصوصی و مندرجات این
بخش صورت گیرد ، پیمانکار موظف است تمامی پیش بینیهای لازم از نظر تهیه مصالح و دپوی آن در
کارگاه، نیروی انسانی، ماشین آلات و ابزار لازم برای اجرای کاری مداوم و بدون وقفه را به عمل آورد تا
اجرای کار بر اساس برنامه زمانبندی میسر باشد . رعایت ضوابط و اصول زیر در عملیات بنایی با بلوک
الزامی است.
دیوار بلوکی مسلح
در مناطق زلزله خیر و به منظور تامین مقاومت کافی و ایستایی بیشتر، سازه های بلوکی به صورت
مسلح ساخته می شوند . جزئیات اجرایی و نحوه مسلح نمودن ، باید بر اساس نقشه های اجرایی، مشخصات
فنی خصوصی و آیین نامه طرح ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد شماره 2800 ایران ) باشد، به علاوه
رعایت نکات زیر نیز الزامی است.
سقف سازی
عملیات سقف سازی باید بر اساس جزئیات مندرج در نقشه های اجرایی، مشخصات فنی خصوصی ودستورات دستگاه نظارت صورت گیرد . بسته به نوع اسکلت ساختمان ، باید برای انجام کار ممتد و بدون وقفه بر اساس برنامه زمانبندی اجرای عملیات، تدابیر لازم اتخاذ شده باشد . قبل از شروع سقف زنی، اسکلت اصلی ساختمان از نظر تکیه گا هها، اتصالات فلزی، آرماتوربندی ها و مجموعه قالب و داربست ، باید مورد بازدید دستگاه نظارت قرار گیرد تا پس از تایید، عملیات سقف زنی شروع شود . بدون اجازه قبلی دستگاه نظارت ، پیمانکار حق شروع کار را نخواهد داشت، نوع مصالح، کنترل کیفیت، نحوه اجرا و روشهای حفاظتی سقف تا رسیدن به مقاومتهای لازم بس ته به نوع سقف ، باید مطابق مندرجات این نشریه باشد. به علاوه رعایت نکات زیر در اجرای انواع سقفها الزامی است.
کلیات
تیرآهنهای طاق ضربی باید با فواصل حداکثر 1 متر در محلهای خود ثابت شوند . در صورتی که تیرها روی دیوار حمال قرار می گیرند، توصیه شود کلافی از تیرآهن برای جلوگیری از رانش در دهانه های کناری به کار گرفته شود . این تیرآهن باید به کمک میل مهارهایی مطابق نقشه های اجرایی در محل خود تثبیت شود . تیرآهنها قبل از نصب ، باید کاملاً تمیز شده و با ضدزنگ رنگ آمیزی شوند . ضخامت طاق ضربی معمولاً نیم آجر می باشد ، مگر اینکه در نقشه ها و دستورالعملها مشخصات دیگری درخواست شده باشد. اجرای طاق زنی باید از طرفین سقف ، شروع و در وسط ختم شود . خیز طاق در هر دهانه حداکثر 4سانتیمتر می باشد . سقف زنی با ملات گچ انجام می شود ، برای پر کردن درزها و حفر ه ها پس از ا تمام سقف از دوغاب گچ طبق مشخصات مندرج در فصل ملا تها استفاده می شود. پیمانکار موظف است مطابق نقشه های اجرایی روی سقف را از مواد سبک پرکننده نظیر پوکه معدنی یا صنعتی و سایر مصالح مشابه و مورد تایید، پر و کرم بندی نماید، حداقل ضخامت مواد پرکننده، 5 سانتیمتر است.
سقفهای آجری (طاق ضربی)
این نوع سقفها شامل سقفهای پوسته ای نیم استوانه ای یا گنبدی 2، دالهای یکطرفه، دا لهای دوطرفه، دالهای قارچی و … می باشد . تیرهای اصلی و فرعی به صورت یکپارچه با دال سقف اجرا می شوند . پیمانکار موظف است قبل از بتن ریزی صحت انجام قالب ب ندی و آرماتوربندی و انطباق آنها با نقشه های اجرایی را به تایید دستگاه نظارت برساند . عملیات ساخت بتن، حمل، ریختن و نگهداری آن و نیزقالب بندی و آرماتوربندی ، باید بر اساس مندرجات مشخصات فنی خصوصی و فصول 5 و 6 این نشریه صورت گیرد.
سقفهای بتنی درجا
این سقفها از نوع سقفهای مجوف بوده و به علت سهولت اجرا و اقتصادی بودن، عایق بودن از نظرحرارت و صوت، همواری سطح پس از نازک کاری و بالاخره سرعت اجرا، دارای کاربرد وسیعی می باشند . بسته به نوع استفاده از سقف از نظر بارهای زنده وارد بر آن، ابعاد، مشخصات و جزئیات اجرایی ، باید در نقشه ها ذکر شود و پیمانکار موظف است بر اساس دستورات دستگاه نظارت نسبت به ساخت و نصب سقف اقدام نماید . چنانچه پیمانکار از مصالح ساخته شده توسط سایر سازندگان استفاده نماید ، موظف است قبلاً مشخصات و جزئیات فنی آنها را بررسی و انطباق با مشخصات فنی قرارداد و مندرجات این نشریه در اختیار دستگاه نظارت قرار دهد . اجرای سقفهای تیرچه بلوک ، باید بر اساس مندرجات آخرین ویرایش نشریه شماره 82 دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی باشد.
سقفهای سبک
تیرچه های پیش ساخته از فلز یا ترکیبی از فلز و بتن به عنوان بخشی از سیستم باربر سقف به کارمی روند. تیرچه های بتن آرمه به روشهای زیر ساخته می شوند:
الف: تیرچه بتنی و خرپای فلزی بسته به نوع و میزان بار زنده وارد بر سقف، دهانه و فواصل تیرچه ها، ابعاد تیرچه متفاوت می باشد . حداقل ضخامت بتن تیرچه 40 میلیمتر و حدا قل عرض آن 100 میلیمتر است . میلگردهای کششی و فشاری اصلی ، آجدار و حداقل قطر آنها 8 میلیمتر ، میلگردهای مهاری از نوع ساده و حداقل قطرآنها 6 میلیمتر خواهد بود
تیرچه ها
نماسازی
نقشه های اجرایی باید دربردارنده جزئیات مربوط به رنگ، بافت و شکل نماسازی بوده و در تعیین آنها به مسائل اقتصادی، اقلیمی و نوع استفاده از ساختمان توجه شده باشد . چنانچه در خصوص جزئیات نماسازی کمبودهایی در نقشه ها و مشخصات مشاهده گردد ، پیمانکار موظف است در خصوص تعیین تکلیف این موارد نظر دستگاه نظارت را جلب نماید . به هر حال نماسازی باید دقیقاً مطابق نقشه های اجرایی صورت پذیرد.
کلیات
با تو جه به مصالح موجود، دانش نیروی انسانی، مسائل اقتصادی و نظایر آن غالباً در نماسازی ساختمانها از نماسازی با سنگهای غیرمنظم، منظم، سنگهای پلاک به شکل لوحه سنگ، انواع آجر نما تا نماسازی با قطعات پیش ساخته و صنعتی مانند صفحات پیش ساخته بتنی با اتصال به اسکلت ساخ تمان، صفحات پیش ساخته به منزله قالب دائمی، صفحات پیش ساخته برای پوشش دیوار با مصالح بنایی استفاده می شود . همچنین با توجه به تنوع نماهایی چون دیوارپوشهای شیشه ای، دیوارپوش از فلزات رنگین غیرآهنی و لعابدار یا لوحه های مصنوعی، این گونه نماسازیها نیز رایج می باشد.
انواع نماسازی
نماسازی با سنگ شامل نماسازی با سنگهای غیرمنظم مانند لاشه، لاشه موزائیکی، لاشه موزائیکی درز شده و نماسازی با سنگهایی منظم مانند بادبر، بادبر سرتراش، بادکوبه ای، تیشه ای، صیقلی و نماسازی با سنگهای پلاک از لوحه سنگ می باشند . مقاومت فشاری سنگها، میزان جذب آب، تاب در برابر یخبندان، ثبات در مقابل نور و سایر ویژگیهای سنگ طبق مشخصات مندرج در فصل مصالح خواهد بود.
نماسازی با سنگ
در این نوع نماسازی استحکام ملات ، باید در حد استحکام سنگ باشد تا پیوستگی و یکپارچگی اجزای متشک له تامین گردد ، بدین منظور می توان از ملاتهای ماسه سیمان و باتارد و ماسه آهک استفاده نمود. حداقل ضخامت دیوار هنگامی که نماسازی با سنگهای غیرمنظم صورت می پذیرد، 60 سانتیمتر خواهد بود . در اجرای نماسازی با سنگهای غیرمنظم ، باید از ایجاد درزهای ممتد خودداری شود . درزهای قائم در رجهای متوالی نباید در امتداد هم قرار گیرند ، حداقل فاصله درزهای قائم از یکدیگر 10 سانتیمتر است. در دیوارهای نیمه سنگی متشکل از سنگ و آجر، چنانچه بیش از ضخامت دیوار یا آجر احداث شود، باید از تقلیل سریع حجم آجرکاری جلوگ یری به عمل آید . بدین منظور لازمست از ملات با استحکام زیاد مانند ملات ماسه سیمان استفاده شود و با اجرای تدریجی امکان خشک شدن ردیف زیرین فراهم آید، تکیه تیرهای سقف باید روی قسمت آجری باشد. ایجاد پیوستگی بین بخشهای آجری و سنگی ، باید با بهره گیری از مهارهای فلزی صورت پذیرد
نماسازی با سنگهای غیرمنظم
این نوع سنگها که به صورت طبیعی از معدن ، حمل و با پتک به صورت مکعبی درمی آیند، باید دارای سطوح مستطیل در نما باشند . سطوح تحتانی و فوقانی سنگها ، باید صاف باشند تا انتقال نیرو موضعی نبوده و ناهموار یها موجب خرد شدن سنگها نشوند و لب پریدگی در نمای سنگها ظاهر نگردد
نماسازی با سنگهای منظم
نماسازی با سنگ پلاک (لوحه سنگ)
سنگ پلاک باید در مقابل یخبندان، حرارت و رطوبت مقاوم بوده و در مقابل نور (پدیده رنگ به رنگ شدن) از پایداری و ثبات برخوردار باشد . میزان جذب آب سنگها و خاصیت صیق ل پذیریشان، باید مطابق مشخصات باشد . ضخامت سنگهای پلاک به مقاومت سنگ بستگی دارد . حداقل این ضخامت ، 2سانتیمتر است. حداکثر مساحت سنگهای پلاک 1800 سانتیمترمربع خواهد بود . استخراج سنگهای تزئینی نما از بوده و -1- معدن باید چنان صورت گیرد که سنگهای مورد مصرف پاسخگوی الزامات مندرج در بند 2 از ایجاد تر کهای مویی که به هنگام نصب باعث خرد شدن قطعات می شود ، جلوگیری به عمل آید . در مواردی که از صفحات سنگها برای ایفای نقش عایق حرارتی استفاده می شود ، فاصله صفحات از دیوار باید حداقل 2 سانتیمتر باشد تا نقش دیوار دوجداره ، ایف ا و هوای بین دو جدار مانع تبادل حرارتی گردد . در این حالت قلابها باید از جنس فولاد زنگ نزن باشند و چند منفذ در زیر و بالا برای جلوگیری از تعریق در پشت سنگها تعبیه گردد. در صورت استفاده از مهار فولادی معمولی ، باید بین دو جدار در محل مهار با دوغاب سیمان پر شود ، در مواردی که اختلاف درجه حرارت زیاد روزانه یا فصلی و اختلاف ضریب انبساط حرارتی سنگ، مصالح زیرسازی و مواد چسباننده موجب ایجاد ترک در ملات و نفوذ رطوبت و یخزدگی و جدا شدن سنگها و زنگ زدن مهارها می گردد، باید از مهارهای فلزی ضد زنگ استفاده شود. نصب سنگهای پلاک به دو روش صورت می پذیرد:
الف: اتکای طره ای برای تحمل وزن سنگهای پلاک در نماهای سنگی ، لازمست حداقل 2 تکیه گاه طره ای در ارتفاع هر طبقه ایجاد گردد . این تکیه گاهها از نوع سنگ نما به صورت بلوک سنگی به جای سنگ پلاک بتن آرمه و نظایر آن خواهد بود . به علاوه س نگها باید به کمک مهارهای فولادی زنگ نزن به دیوار محکم شوند ، در مورد تعداد مهاریها در هر مترمربع، نحوه کاربرد آنها و دیگر جزئیات اجرایی ، باید مطابق مندرجات نقشه ها و نظر دستگاه نظارت اقدام شود.
نماسازی با سنگ پلاک (لوحه سنگ)
در این روش وزن هر لوحه سنگ به وسیله مهار فلزی ک ه در پشت سنگ نصب شده ب ه دیوارمنتقل می گردد . در این روش نیز کاربرد اتصالات و جزئیات اجرایی مطابق نقشه ها و نظر دستگاه نظارت خواهد بود . جهت روشن شدن مطلب نمونه ای از اتصالات فلزی در اتکای طره ای و اتکای جانبی ارائه شده است.
اتکای جانبی
در نماهای آجری، دیوارها باید کاملاً شاقولی اجرا شوند، انحراف نما از امتداد قائم برای هر طبقه به ارتفاع 3، متر نباید از 6 میلیمتر تجاوز کند . انحراف از امتداد قائم در کل ارتفاع ، نباید از 30 میلیمتر بیشتر باشد. رواداری پهنای بندها در نماسازی آجری ، باید برابر 1± میلیمتر اختیار شود . در نماسازیهای آجری برای اجرای ملات با ضخامت یکنواخت ، استفاده از شمشه ملات در دو انتهای دیوار ریسمان کشی بین آنها الزامی است . ضخامت این نبشیها که معمولاً از چوب ساخته می شون د، باید برابر ضخامت بندها اختیار شود. حداکثر انحراف مجاز بندهای عرضی از حالت افقی در سطح دیوار، 6 میلیمتر برای دیوارهای به طول تا 6 متر و 12 میلیمتر برای دیوارهای طویل تر خواهد بود . حداکثر انحراف مجاز از امتداد قائم برای بندهای عمودی در مورد دیوارهایی به ا رتفاع تا 6 متر ، 6 میلیمتر و برای دیوارهایی با ارتفاع بیشتر ، 12میلیمتر است. در نماهای آجری چنانچه آجرهای نما و آجرهای پش ت کار به طور همزمان اجرا شوند ، باید آجرهای نما به صورت کله و راسته چیده شوند تا ضمن مشارکت در تحمل بارهای وارده بر دیوار ، پیوستگی لازم بین آجرهای نما و آجرهای پشت کار تامین شود . در این حالت لازم است ابعاد آجرهای نما برابر ابعاد آجرهای پشت کار باشد . چنانچه آجرهای نما پس از اجرای قسمتهای باربر چیده شوند ، باید برای تامین پیوستگی نما و قسمتهای باربر از اتصالات فلزی استفاده شود . در این حالت برا ی انتقال بار نماسازی به اسکلت بنا، باید تدابیر سازه ای مناسب اتخاذ گردد.
نماسازی با آجر (کلیات)
نماسازی با آجر گری با استفاده از آجرهای فشاری که هیچگونه تغییری در ابعاد آنها به وسیله تراش و یا تیشه داری حاصل نشده باشد ، صورت می پذیرد . دیوارها باید کاملا قائم و شاقولی اجرا گردند و میزان انحراف از وضعیت قائم، نباید از حدود ذکر شده در قسمت کلیات تجاوز نماید.
نماسازی با آجر گری
به منظور دستیابی به ابعاد یکدست و نمای پرداخت شده ، قشر نازکی از سطح آجر فشاری تیشه داری و با سمباده نصب شده بر روی تخته چوبی پرداخت می شود . میزان تراش جانبی این نوع آجرها عملاً حدود نصف ضخامت آجر است ، ولی در هر حال میزان تراش نباید از عمق بندکشی کمتر باشد . صحت زوایا و میزان تراشهای جانبی ، باید به وسیله گونیای آجرتراشی کنترل شود . در تراش آجرها باید دقت شود که سه قسم آجر برای مصارف کله راسته و نبش تهیه شود.
نماسازی با آجر تراش و آب ساب
در نماسازی با آجرهای رسی و ماسه آهکی که بدون تیشه داری اجرا می شوند ، ضخامت ملات باید در تمام رجها یکنواخت بوده و رواداریهای مقرره برای امتداد و ضخامت بندهای افقی و قائم کاملاً رعایت شوند.
نماسازی با آجر ماشینی
این نوع آجرها که دارای ضخام تهای متفاوت هستند ، ممکن است دارای لعاب نیز باشند . این آجرها باید به روش کله و راسته به آجر پش ت کار متصل شوند، در غیر این صورت باید از مهارهای فلزی استفاده نمود. در صورتی که قرار باشد نمای آج ری نقش عایق حرارتی را نیز ایفا نموده و دیوار به صورت دوجداره اجرا گردد ، باید با اتخاذ تدابیر سازه ای وزن آن به اسکلت ساختمان منتقل شود . مهارها طبق نقشه های اجرایی و تعداد گیره ها لااقل 5 عدد در مترمربع خواهد بود.
نماسازی با آجرهای تزئینی
برای مقابله با آلوئک لازم است آجر قبلاً در آب زنجاب شود تا خوب آب بمکد و نقاط ضعف آن مشخص شود . آجرهای آلوئک کرده ، نباید در نمای ساختمان به کار روند . برای جلوگیری از بروز سفیدک کربناتی لازم است از به کار بردن آب سخت آه ک دار برای ساختن ملات خودداری به عمل آید و آجر کاملاً زنجاب شود تا آب ملات را نمکد . سطح دیوار تازه ساز پیش از بارندگی آبپاشی شود . برای پیشگیری از سفیدک سولفاتی باید از مصرف آب سولفات دار خودداری شود ، از آجرهای کاملاً پخته استفاده شود و آجرها نباید آب مکنده باشند . برای مقابله با سفیدک کلروری که در اثر کاربرد جوهر نمک رقیق در مقابله با سفیدک کربناتی ایجاد می شود ، لازم است سطح دیوار قبل از پاشیدن جوهر نمک خیس شده و پس از اسیدپاشی فوراً شسته شود . برای جلوگیری از سفیدک نیتراتی باید از مصرف آجر، ملات و آب نیترات دار پرهیز شود . جلوگیری از نفوذ آب حا وی نیترات (به کمک عایق کف ) روش موثری برای مقابله با سفیدک نیتراتی به شمار می آید . اجرای صحیح لوله تهویه شبکه فاضلاب به منظور جلوگیری از نشت گازهای نیترات دار، مانع بروز سفیدک نیتراتی خواهد شد.
مقابله با آلوئک و سفیدک در نمای آجری
در موارد ی که از سطوح بتنی در نمای ساختمان استفاده می شود ، توجه به جزئیات امر در مورد قالب انجام عملیات مکانیکی روی سطوح، بهره گیری از مواد رنگی و نظایر آن از اهمیت ویژه ای برخورداراست.
نماسازی با استفاده از بتن نمایان
به منظور جلوگیری از چسبندگی بتن و قالب ، باید از مواد رهاساز مناسب استفاده شود . هنگام به کار بردن مواد رهاساز ، باید دقت به عمل آید تا میلگردها آلوده نشوند . سازگاری مواد رهاساز با سطح و حجم بتن از نکات مهم در بتنهای نمایان است.
قالب فلزی
برای جلوگیری از آبله گون شدن سطح بتن هنگام جدا شدن از قالب و برای دستی ابی به سطوح کاملاً صاف و صیقلی ، باید از روکش قالب مناسب استفاده نمود . در مواردی که بدنه قالب ، همواری مورد نظر را تامین می نماید، تنها بهره گیری از مواد رهاساز کفایت خواهد کرد.
قالب چوبی
به منظور ساییدن سطوح بتنی ممکن است از روش ماسه پاشی بهره گیری نمود ، در این موارد باید ماسه خشک بوده و قطر ذرات آن 1 تا 3 میلیمتر باشد . هنگام کار باید از کلاه، عینک ایمنی و ماسک تنفسی استفاده شود.
ماسه پاشی
چنانچه قرار است سطوحی از قطعات بتنی تیشه داری شوند، به منظور حفظ پوشش بتنی محافظ سانتیمتر بیشتر از حد تعیین شده اختیار شده، باید فاصله میلگرد از سطح خارجی بتن حداقل 5 باشد تا به علت تیشه داری، پوشش محافظ میلگرد تقلیل نیابد . عمل تیشه داری پس از برداشتن قالب و گرفتن بتن همانند عملیات سنگ تراشی با تیشه صورت می گیرد (یک تیشه یا دو تیشه، ساده یا با حاشیه)، زمان اجرای تیشه داری از قاعده کلی رویه های ابزارکاری شده متابعت می نماید ، بدین معنی که با ابزارهای سبک بین 24 تا 36 ساعت بعد از بتن ریزی می توان عملیات را شروع نمود ، در حالی که برای ابزارهای سنگین لااقل باید دو هفته از عمر بتن گذشته باشد.
تیشه داری
در این نوع نماسازی با استفاده از ورقه نازک جداکننده ای موسوم به قالب فرعی ، بین قالب اصلی نما و بتن معمولی داخلی حدود 2 سانتیمتر فاصله ایجاد می شود . هنگام بتن ریزی معمولی این فضا نیز با سیمان سفید یا رنگی و شن و ماسه الوان و یا ملات موزائیک پر می شود و به تدریج با اتمام بتن ریزی قالب فرعی بالا کشیده می شود تا دو نوع بتن در هم داخل شوند و ضمن ایجاد بتن یکپارچه نمای رنگی مطلوب فراهم آید. در این نوع بتن شن و ماسه باید ریزتر و میزان سیمان بیشتر باشد.
نمای بتنی الوان
پیامد صنعتی شدن ساختمان سازی، استفاده از اعضا و قطعات پیش ساخته صنعتی در نمای ساختمانها است. در این نوع نماسازی ها ممکن است از قطعات پیش ساخته بتنی، شیشه ای، فلزی، گچی و نظایر آن ، استفاده نمود . هنگامی که از اعضا و قطعات ساخته شده در نماسازی ساختمانها استفاده می شود، باید توصیه ها و نکات اجرایی کارخانه سازنده دقیقاً مورد توجه قرار گیرد.
نماسازی صنعتی
این قطعات که تنها نقش معماری و تزئینی دارند ، بر پایه نقشه های اجرایی و مشخصات ذکر شده در فصل پنجم ، ساخته و با بهره گیری از اتصالات مناسب و خاص به اسکلت ساختمان متصل می گردند، نصب و اتصال این قطعات معمولاً به سه طریق انجام می شود.
1 نصب با اتصال جانبی
2 نصب با اتکای تحتانی
3 نصب با اتکای طره ای
صفحات پیش ساخته بتنی
از صفحات پیش ساخته بتنی برای نماسازی دیوارهای جانبی استفاده می شود . در محاسبه ضخامت پوشش بتنی میلگردها ضخامت قالب نباید به حساب آید . درزهای قالب باید با طناب، کاغذ، بندکشی، نوار نمدی و ماستیک قیری یا نوارهای مخصوص ازداخل درزبندی شود . دانه بندی بتن باید چنان اختیار شده باشد که شیره بتن به خارج نشت نکند ونما را خدشه دار ننماید.
صفحات پیش ساخته به منزله قالب دائمی
قطعات پیش ساخته بتنی ممکن است نقش تزئینی و در پاره ای موارد نقش ت زئینی و سازه ای را تواماً ایفا نمایند، همچنین این گونه قطعات ممکن است دربردارنده اجزایی برای جلوگیری از انتقال حرارت و صدا نیز باشند، در این موارد معمولاً قطعات پیش ساخته بتنی را به صورت چندلایه می سازند . لایه خارجی که معمولاً 5 تا 8 سانتیمتر ضخامت دارد ، نقش معماری و تزئینی داشته و برای مقابله با تغییر شکلهای حرارتی دارای شبکه ای از فولاد خواهد بود . لایه میانی به ضخامت 3 تا 10 سانتیمتر از مواد و مصالح عایق حرارت و صدا تشکیل می شود . لایه داخلی به ضخامت 12 تا 15 سانتیمتر ، نقش سازه ای داشته وبرای تحمل بارهای وارده فولادگذاری شده است لایه خارجی علاوه بر نقش تزئینی ، باید ضمن هماهنگی با شرایط اقلیمی و نوع استفاده از ساختمان بتواند بخ شهای درونی قطعه را در مقابل فرسایش درازمدت حفظ نماید
نماسازی با قطعات پیش ساخته بتنی
درز قطعات
فاصله درزها باید به اندازه ای باشد که انبساط ناشی از اختلاف درجه حرارت بین فصول و همچنین
اختلاف درجه حرارت رویه بتن با جسم بتن و خستگی ترکیبی ناشی از آنها موجب خرابی نشود . از این
نظر درزها به دو دسته متمایز افقی و قائم تقسیم می شوند.
درزپوشها
اختلاف دمای بین فصول سال و اختلاف دما در سطح و عمق صفحات و اثرات ترکیبی آنها انقباض و انبساط شدیدی را به درزها تحمیل می کند ، لذا یک درزپوش خوب در حالی که باید فشار ناشی از انبساط صفحات پیش ساخته را تحمل کند و آسیب نبیند ، باید خاصیت کشسانی کافی در مقابل انقباض صفحات را نیز داشته و در عین حال خاصیت چسبندگی خود به بتن را از دست ندهد.
انواع رویه
رویه ها د ر صفحات پیش ساخته بتنی دارای تنوع گسترده ای از نظر رنگ، بافت و شکل می باشند .
جزئیات مربوط به این نوع رویه ها در مشخصات فنی خصوصی قید خواهد شد . رویه های متداول عبارتند
از:
رویه های پروفیله، موجدار، ابزارکاری شده، رویه ها یا سنگدانه های نمایان، موزائیک، سرام یک، شیشه،
مرمر، کاشی، آجر لعابدار، سرامیک بزرگ، سنگ پلاک طبیعی، کاشی بتنی، رویه های ماس ه پاشی شده و
بلوکهای شیشه ای به ضخامت اسمی 10 و به ابعاد 10 تا 30 سا نتیمتر تولید می شوند و به صورت مربع یا مستطیل به رنگهای مختلف در سطح نما ظاهر می گردند . این بلوکها در واقع دارای ابعادی حدود 6 میلیمتر کوچکتر از اندازه اسمی هستند و با استفاده از ملات سیمان به ضخامت 6 میلیمتر چیده می شوند. استحکام این ملات بیشتر از استحکام ملات به کار رفته در نمای آجری است و درزهای افقی باید با توری گالوانیزه با چشمه های 5 سانتیمتری مسلح شوند (دو سیم طولی سرتاسری به فاصله 5سانتیمتر که سیمهای عرضی با آنها جوش الکتریکی شده ). کاربرد این بلوکها برای تامین نور بدون رویت در مکانهایی نظیر حمام، نو رگیر، راهروهای طویل و ورودیها است.
نماسازی با شیشه
دیوارپوشهای پرده ای
نمای ساختمانهای بلند که به کمک قابهای فلزی به اسکلت ساختمان تکیه کرده و تشکیل پرده ای
سرتاسری می دهند، دیوارپوش پرده ای نام دارند . در نمای این ساختمانها از صفحات آل ومینیوم، ورقهای
فولادی با لعاب چینی یا شیشه ای به رنگهای مختلف و نظایر آن استفاده می شود.
الف: سنگ مصنوعی
ب: اندود با مواد رزینی
نماسازی با مواد و مصالح مصنوعی
روکشهای رزینی
بلوکهای مشبک
صفحات گچی
سایر نماسازیها