سمیرا قنبری
استاد : سهیل نژاد
پسیل گلابی Pear Psylla
Cacopsylla pyricola
(Hom.: Psyllidae)
در اکثر نقاط کشور وجود دارد. خسارت آن در نواحی گرم و خشک بیشتر از نقاط سرد و مرطوب است. پسیل گلابی در دوره پورگی و حشره کامل مقدار زیادی شیره گیاهی مکیده و پس از جذب مواد مورد نیاز بقیه را با تغییراتی به صورت مایع چسبناک دفع می کند. از این رو این آفت به شدت به این مایع چسبناک آلوده می شوند. در اثر بسته شدن روزنه های برگ عمل تهویه و تنفس در برگها متوقف می گردد. در اثر اختلالات تغذیه و تنفس، رشد و تشکیل جوانه های برگ و گل سال بعد در روی شاخه ها متوقف می ماند. جوانه های گل و میوه در روی درخت تشکیل نمی گردد و میوه های همان سال ریز و بدشکل می شوند. در سالهای اخیر پسیل گلابی را ناقل بیماری میکوپلاسموز Pear decline یا زوال گلابی نیز می شناسند. این بیماری باعث خشکیدن سریع درختان گلابی می شود.
زیست شناسی
زمستان را به صورت حشره کامل در زیر برگهای ریخته شده اطراف تنه درخت، زیر پوست های تنه و بیشتر در سطح زیرین سرشاخه ها می گذراند. اولین تخمریزی در اوایل اسفندماه و معمولاً در نزدیکی جوانه ها صورت می گیرد. در این موقع جوانه های درختان تازه شروع به رشد می کنند. حشرات ماده تخمهای خود را به طور ردیفی و اغلب به صورت رشته ای قرار می دهند. تخمریزی زمستانه تا پایان ریزش گلبرگها ادامه دارد. در بهار و تابستان بیشتر تخمها بر روی برگ ها به حالت مجتمع در نزدیکی رگبرگهای اصلی گذاشته می شوند. پوره ها پس از خروج از تخم متوجه سرشاخه ها می شوند و در روی جوانه های برگ متمرکز می گردند. در اثر تراکم پوره ها روی برگهای جوان، برگها کوچک می مانند و پیچیده می شوند. ترشح عسلک در نسل اول کم است ولی در نسلهای بعدی به خصوص در ماههای گرم ترشح عسلک شدیدتر می شود. دوران پورگی بسته به شرایط آب و هوایی از 30 تا 37 روز تغییر می کند. تعداد نسل معمولاً 4 تا 6 بوده ولی در اکثر نقاط کشور 5 نسل دارد
کنترل:
1- پسیل گلابی طالب آب و هوای گرم و خشک است و در نواحی که رطوبت نسبی پایین و درجه حرارت نسبتاً زیاد باشد تراکم و خسارتش شدت بیشتری دارد. از این رو در باغهایی که در زیر درختان اقدام به کشت یونجه یا پوشش سبز دیگری نمایند، نظر به اینکه محیط را تا حدودی مرطوب می سازد، جمعیت آفت و تخمریزی حشره کاهش پیدا می کند.
2ـ رعایت اصول باغبانی: فواصل درختان نبایستی کمتر از 8 متر انتخاب شود، هرس شاخه های اضافی و کاستن از انبوهی بیش از حد شاخ و برگ که موجب تهویه بیشتر می شود در کاهش انبوهی آفت بسیار مهم است.
3ـ دشمنان طبیعی
شکارچی هایی نظیر Exochomus quadripustulatus، A.nemorum Adalia bipunctata، Anthocoris nemoralis، Chrysopa carnea و زنبور پارازیتوئید Trechnites sp. از خانواده Encyrtdae.
کنترل شیمیایی: همزمان با تورم جوانه ها تا ریختن سه چهارم گلبرگها یا بلافاصله پس از ریختن گلبرگها. در صورت زیاد بودن ترشحات قبل از سمپاشی، درخت با آب شستشو شود. 1- فوزالن EC35% و 1.5 در هزار 2- گوزاتیون EC20% و 2 درهزار
3- دیازینون EC60% و 1 در هزار 4- اندوسولفان EC35% و 2 درهزار
شته مومی یا شته خونی سیب Wooly aphid
Eriosoma lanigerum
(Hom.: Eriosomatidae)
ریشه واژه خانواده Eroisomatidae در لاتین به معنای بدن پشمالو می باشد. این آفت در اکثر نقاط جهان که سیب کاشت می شود شیوع دارد غیر از سیب به انواع گلابی اهلی و وحشی، به، زالزالک و نیز نارون آمریکایی با نام Ulmus americana (میزبان اول) حمله می کند.
این آفت به صورت توده های سفید رنگ در ماههای مهر و تابستان روی سرشاخه ها و تنه درختان دانه دار به خصوص در اطراف زخم های حاصله از هرس شاخه ها دیده می شود. این آفت به ریشه و طوقه دررختان نیز حمله می کند. در روی ریشه وطوقه خسارت این آفت با ایجاد برآمدگی و گالهای مخصوص همراه است. این برآمدگی و گالها روی سرشاخه ها هم دیده می شود. ارقام بومی کشور حساسیت فراوانی به این شته دارند. در حالیکه برخی ارقام خارجی مانند زرد و قرمز لبنان کمتر مورد حمله واقع می شوند.
زیست شناسی
این شته اگرچه دو میزبانه است ولی در مناطقی که میزبان اول یافت نشود (مانند کشور ایران) در تمام مدت سال روی میزبان دوم (درختان دانه دار) زندگی می کند و مراحل جنسی و تخم در این شرایط دیده نمی شود. در شرایط عادی که هر دو میزبانه وجود داشته باشد مانند همه شته های دومیزبانه، مرحله ای از سیکل زندگی خود را روی درختان میوه دانه دار و مراحلی را نیز ری درختان نارون (افراد جنسی نر و ماده تخم، ماده موسس،ماده فونداتریژن) سپری می کند.
این شته ناقل بیماری قارچی شاتکر چند ساله روی درختان سیب می باشد. زمستان گذرانی در مرحله پورگی سپری می شود. محل زمستان گذرانی در شکاف های موجود روی تنه و شاخه های سنین مختلف و حتی شاخه های همان سال و طوقه و ریشه های ضخیم و اصلی مجاور تنه و نزدیک سطح خاک می باشد.
کنترل: 1ـ مبارزه بیولوژیک الف ـ زنبور از پارازیتوئیدهای اختصاصی شته مومی سیب می باشد. ب ـ لارو و حشره کش کفشدوزک های Coccinella septampunotata Exochomus spp Chilocorus spp ج ـ لاروهای مگس های سیرفید و لاروهای کریزوپا د ـ لاروهای پشه های Cecidomyiidae ه ـ سن های شکاری از خانواده Anthoeoridae ,Nabidae
2ـ مبارزه زراعی
شته مومی سیب چون مکان های سایه دار را ترجیح می دهد لذا در باغات سیب از کاشت پرپشت درختان بایستی اجتناب کرده و به هرس آنها دقت لازم مبذول داشت همواره جریان هوا و نفوذ اشعه های خورشیدی را به داخل درختان امکان پذیر ساخت. چون شته ها اکثراً در داخل زخم های درختان و یا در محل های بریده و هرس شده آنها مستقر می شوند لذا این قسمت ها نباید به حال خو رها شوند. همچنی شاخه های گال دار و یا سرشاخه های مورد هجوم بایستی به طور مرتب قطع شده و نابود گردند.
3ـ کاشت واریته های مقاوم
تحقیقات ایستگاه East-Malling نشان می دهد که واریته های Northern spy و Winter majetin تقریباً مورد هجوم شته مومی واقع نمی شوند.
کنترل شیمیایی:
1. تیومتون(اکاتین) EC60% و 1در هزار
2. اکسی دیمتون متیل EC25% و 1 درهزار
3. پیریمیکارب(پریمور) Df50% و 5/. درهزار