پرورش خلاقیت
دکتر رضا برومند
دانش آموخته رشته های روان شناسی بالینی، روان شناسی تربیتی و مشاوره خانواده تا مقطع دکترای تخصصی
در دانشگاه های اصفهان، شیراز، مالایا و هرمزگان
مولف، مترجم و طراح و مجری کارگاه های آموزشی
مقدمه
خلاقیت، یک فرآیند ذهنی است که از فرد معینی و در یک زمان مشخص دیده می شود و یک اثر جدید، اعم از ایده یا چیزی نو و متفاوت تولید می شود که می تواند کلامی یا غیر کلامی و عینی یا ذهنی باشد.
مقدمه
خلاقیت می تواند خلق اشکال یا صورت های جدیدی از ایده ها یا تولیدات کهنه باشد
در این صورت، اغلب فکرها و
ایده های گذشته، اساس خلاقیت های تازه است
مقدمه
خلاقیت امری انحصاری و حاصل تلاش فردی است از این رو، شخص ممکن است چیزی را خلق کند که قبلاً هیچ گونه سابقه ذهنی از آن نداشته باشد
اگر چه آن چیز به صورت های مشابه یا کاملاً یکسان قبلاً توسط شخص دیگری و در موقعیت خاصی به وجود آمده باشد
مقدمه
خلاقیت، نیازمند بهره گیری از نوع خاصی از جریان فکری است. چیزی که یکی از روان شناسان، به نام گیلفورد، آن را «تفکر واگرا» نامید.
تفکری که به گونه ای متفاوت از جریان عام
فکری جامعه، در حل مسائل، نمود پیدا می کند
سه مرحله تحول خلاقیت در زندگی
تولد تا یازده سالگی :
که مرحله پربارسازی درونی خلاق است، در این مرحله خلاقیت همزمان با شکل گیری و رشد نظام فکری، شکل می گیرد و در صورت بسترسازی مناسب درونی می شود
سه مرحله تحول خلاقیت در زندگی
12 تا 60 سالگی:
که به نام مرحله پربارسازی بیرونی خلاق میباشد.
در این مرحله خلاقیت درونی شده، نمود بیرونی پیدا می کند و منجر به بروز نوآوری و اختراعات و ابداعات می شود
سه مرحله تحول خلاقیت در زندگی
60 سالگی تا زمان مرگ
این مرحله را مرحله خودارزیابی خلاق نامیده اند که فرد در این مرحله فرایند خلاقیت خود را به نوعی مورد ارزیابی قرار می دهد
مرزبندی مفاهیم مرتبط
نوآوری-خلاقیت-ایده پردازی-کارآفرینی
سه مفهوم
نوآوری
خلاقیت
ایده پردازی
تعریف نوآوری
تعاریف مختلفی از نوآوری ارائه شده است.
پیتر دراکر،نوآوری را همانند هر فعالیت عینی درکنار نبوغ و استعداد، نیازمند دانش، توجه و سختکـــوشی همه دست اندرکاران می داند.
او معتقد است آنچه در میان کارآفرینان مشترک یافتم نه گونه خاصی از شخصیت بلکه تعهد سیستماتیک به نوآوری بوده است
نوآوریInnovation
نوآوریInnovation، بکارگیری ایده های نوین ناشی از خلاقیتCreativity است.
در واقع به پیاده ساختن ایده ناشی از خلاقیت که به صورت یک محصولProduct یا خدمت Service تازه ارائه شود، نوآوری گویند.
نوآوری (Innovation)
فراگرد ایجاد فکرهای جدید و تبدیل آن فکرها به عمل و کاربردهای سودمند را نوآوری می گویند .
در سازمان ها این کاربردها به دو صورت انجام می شود :
خلاقیت (Creativity)
خلاقیت (Creativity) فرآیند ذهنی کشف ایده ها و مفاهیم، یا آمیزش ایده ها و مفاهیمِ موجود است که توسط فرآیند بینش خودآگاه یا ناخودآگاه تحریک می شود.
در واقع خلاقیت یعنی بکارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یا تبلور یک فکر یا مفهوم جدید که برخی نیز آن را به ترکیب ایده ها یا ایجاد پیوستگی بین ایده ها تعبیر نموده اند.
تعریف خلاقیت (Creativity)
کایرز (1968) : خلاقیت عبارت است از به کارگیری توانایی های ذهنی ، برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید .
هربرت فوکس : هرنوع فراگرد تفکری که مساله ای را به طور مفید و بدیع حل کند .
تعریف خلاقیت (Creativity)
جرج سیدل : توانایی ربط دادن و وصل کردن موضوع ها ، صرف نظر از اینکه در چه حوزه یا زمینه ای انجام گیرد ، از مبانی بهره گیری خلاق از ذهن است .
اریک فروم : خلاقیت توانایی دیدن (آگاه شدن) و پاسخ دادن است.
ورتهایمر : توانائی نگاه جدیدومتفاوت به یک موضوع.
واین من: توانائی خارج شدن از جهان مرسوم و رد شدن از تله تکرارودوباره مرتب کردن طبقه ها.
تعریف خلاقیت (Creativity)
گیلفورد: تفکر واگرا در برابر تفکر همگرا.
آبراهام مزلو : از یک تاجر چنین آموختم که ایجاد یک موسسه تجاری نیز ممکن است فعالیتی خلاق باشد .
تعریف خلاقیت (Creativity)
خلاقیت (Creativity) : توانایی تلفیق ایده ها به شیوه ای منحصر به فرد برای برقراری ارتباط غیر معمول بین ایده های مختلف است.
نوآوری(Innovation) : فرآیند بکارگیری یک ایده خلاق و تبدیل آن به محصول ، خدمت یا شیوه ای مفید است.
مقایسه خلاقیت ، نوآوری ، کارآفرینی
کارآفرینی(Entrepreneurship): فرآیندی است که در محیط ها و مجموعه های مختلفی اتفاق می افتد و طی آن تغییراتی در سیستم از طریق نوآوری های افرادی که به فرصت ها واکنش نشان می دهند ، رخ می دهد که این باعث ایجاد ارزش فردی و اجتماعی خواهد شد.
مقایسه خلاقیت ، نوآوری ، کارآفرینی
ایده Idea
ایده (Idea)در حقیقت یک طرح ذهنی است.
شاید بتوان ایده دادن را اولین گام برای حل یک مشکل یا برآورده کردن یک نیاز دانست.
به عبارت دیگر ایده ساده ترین راه حلی است که انسان در برابر یک مساله یا نیاز به آن فکر می کند.
هر چند می توان یک ایده را بسط داد و پیچیده کرد.
مدل 4c خلاقیت
1-خلاقیت « c ریز» Mini-c) )
شامل ایده ها و بینش های بامعنای شخصی که فقط برای خود فرد شناخته شده اند.
2-خلاقیت «c کوچک»Little-c) )
اکثراً شامل تفکر و حل مسئله هرروزه است.
این نوع به مردم کمک می کند مشکلات روزمره که با آن روبه رو می شوند را حل کند و با تغییرات محیط انطباق پیدا کنند.
مدل 4c خلاقیت
3خلاقیت «C حرفه ای»( Pro-C)
در بین متخصصانی رخ می دهد که مهارت دارند و در حیطه خودشان خلاق هستند.
این افراد در تخصص یا شغل خود خلاق هستند امًا برای کارهایشان به شهرت و اهمیت دست نمی یابند.
مدل 4c خلاقیت
4خلاقیت «C بزرگ» (Big-C )
شامل خلق کردن کارها و ایده هایی است که در یک حیطه بزرگ دانسته می شوند.
این نوع به شهرت و تحسین منجر می شود و اغلب به خلق چیزهایی مانند ابداعات پزشکی، پیشرفتهای تکنولوژیکی و دستاوردهای هنری می انجامد که جهان را تغییر می دهند
خصوصیات افراد خلاق
برخی ویژگی های افراد خلاق
موانع فردی خلاقیت
کاربردهای تفکر خلاق در سازمان
موانع سازمانی خلاقیت
راه های تقویت خلاقیت
مراحل فراگرد خلاقیت
تفکر خلاق زیر بنای خلاقیت
تفکر خلاق و راه حل های جدید
یکی از مهم ترین وجوه تمایز انسان، از دیگر موجودات قدرت تفکر و خلاقیت اوست.
قدرت دستکاری در ذهن و پدیده هاست، قدرت کشف و تولید ابزار و اندیشه های جدید است، که همه این ها به نوعی خلاقیت است.
همه انسان ها کم و بیش خلاقند و این توانایی به درجات متفاوت در همه ما وجود دارد
تعریف تفکر خلاق
تفکر خلاق مهارتی است که شخص از تلفیق مهارت های حل مسائل و تصمیم گیری از افکار یا روابط نو برخوردار می شود و قدرت کشف و انتخاب راه حل های جدید را پیدا می کند. در این ارتباط دو نوع تفکر داریم
1-تفکر همگرا
2- تفکر واگرا
تفکر همگرا برای هر مسئله یک راه حل واحد درست تولید می کند از این رو نقش این نوع تفکر در سنجش هوش بسیار مهم است.
تفکر واگرا به مجموعه ای راه حل مختلف برای یک مسئله یا فرضیه منجر می شود و از این جهت این تفکر در فرآیند آفرینندگی یا خلاقیت نقش اساسی ایفا می کند .
روش های تفکر
روش های تفکر
تفکر همگرا
تفکر همگرا در اصطلاح زمانی به کار می رود که ما برای حل یک مساله یا مشکل یک راه حل از پیش تعیین شده ارائه می کنیم.
درواقع تفکر همگرا همان تفکر منطقی است. نمونه هایی از تفکر همگرا عبارتند از: پاسخ به سوال های تستی. پاسخ به سوال های حفظی.
تفکر واگرا
تفکر واگرا به معنی نگاه کردن به یک موضوع از جهات مختلف، دادن پاسخ های غیرمعمول به یک مساله، محدود نشدن به زمان و مکان و درنظرگرفتن گزینه های متفاوت، جدید و از پیش تعیین نشده برای یک موضوع است
تفکر خلاقانه
درواقع تفکر واگرا همان است که ذهن ما را از جهات مختلف به سمت جهان باز می کند.
به این ترتیب، بهتر قادریم جهان را از زوایای مختلف کشف و تمام احتمالات را برای حل مسایل زندگی مان در نظر بگیریم
شیوه های فکر کردن
شیوه های تفکر
سببی یا علّی
خلاق
شیوه های تفکر
قیاسی
استقرایی
شیوه های تفکر
قضاوتی و تحلیلی
(برای حل مسئله)
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
4 قاعده در حل مساله
تکنیک های خلاقیت
4 قاعده در حل مساله
برای حل مسایل همیشه 4 قاعده را رعایت کنید
1-سیالی: یعنی تا جایی که می توانید ایده و راه حل های بیشتر پیدا کنید. 2-انعطاف پذیری: یعنی تا جایی که می توانید ایده ها و راه حل های متنوع پیدا کنید
4 قاعده در حل مساله
3-اصالت داشتن : یعنی تا جایی که می توانید ایده ها و راه حل های جدید و متفاوتی که تا به حال به ذهن کسی نرسیده اند، پیدا کنید. 4-بسط دادن : یعنی تمام جزئیات موضوع مورد نظرتان را در نظر بگیرید و اسیر تنها یک یا دو بعد نباشید
six thinking hats technique
تکنیک شش کلاه تفکر
یکی از مهم ترین تکنیک های خلاقیت است
تفکر موازی زیر بنای تفکر شش کلاه
خانه ویلایی زیبایی را در نظر بگیرید
یک نفر جلو خانه ایستاده است
یکی پشت خانه
یک ظلع شرق
دیگری ضلع غرب
هر یک در مقایسه با بقیه زاویه دید
متفاوتی دارند
49
تفکر موازی
تفکر موازی یعنی اینکه هر چهار نفر
با هم حرکت کنند و در هر لحظه
زاویه دید مشترکی داشته باشند
50
تفکر موازی
پایه و اساس تفکر موازی این است که تمام افراد در یک لحظه به موضوع مورد بحث از زاویه و جهت ثابتی می نگرند.
اما می توان این زاویه و نگرش ثابت را تغییر داد.
مانند اینکه از فرد خواهیم از ضلع شمالی به جنوبی ساختمان برود
51
کلاه نمادی برای جهت های اندیشیدن افراد است
52
تکنیک شش کلاه فکری
ادوارد دوبونو پدر تفکر خلاق در کتاب «شش کلاه تفکر» یک روش خلاقانه ارایه می کند و از طریق آن می کوشد نشست افراد به دور یکدیگر را به اقدامی ثمربخش و کارا تبدیل کند.
«دوبونو» سعی می کند به کسانی که به دور هم جمع می شوند،بیاموزد که به تفکر خود را نظم دهند
و آنگاه در این میان ، به راه های خلاقانه بیاندیشند و با یک هماهنگی مدبرانه نتایج را طبقه بندی و اولویت بندی کرده و در تصمیم گیری ها از آن استفاده کنند.
55
روش شش کلاه تفکر
ادوارد دوبونو در کتاب «شش کلاه تفکر» روشی را برای فکر کردن
گروهی پیشنهاد می دهد.
هدف از این روش نظم بخشیدن به تفکر، یافتن راه های
خلاقانه، طبقه بندی، اولویت بندی و تصمیم گیری صحیح است.
.
در این روش یک نفر به عنوان مدیر جلسه کلاه آبی به سر می گذارد.
دیگر اعضای گروه ابتدا با کلاه سفید حاضر می شوند
و سپس در پایان هر مرحله کلاه خود را با رنگ دیگری عوض می کنند.
رنگ کلاه ها مفهوم نمادین دارد.
57
شش کلاه تفکر، روش بسیار ساده ای است
هر یک از روش های اساسی شش گانه ی تفکر با کلاهی
به رنگ متفاوت با کلاه دیگر معرفی شده اند
به این طریق ، فکر کردن را می توان به
دلخواه خود ، از روشی به روش دیگر تغییر داد .
در هر لحظه ممکن است به نوع خاصی از تفکر نیاز باشد .
شش کلاه تفکر ، یک مبنای داوری عینی را برای دوری جستن از بحث و جدل و تفکر خصمانه و رو آوردن به پژوهش گروهی در مورد یک موضوع فراهم می آورد
59
این کلاه ها که برای تفکر متفاوت به سر گذاشته می شوند، به اختصار اینها هستند:
•کلاه سفید: واقعیات و سایر اطلاعات لازم درباره مساله را مطرح می کند.
•کلاه قرمز: درباره موضوع به بیان احساسات و عواطف می پردازد.
• کلاه آبی: تمام این نکات را جمع بندی می کند.
• کلاه سیاه: جنبه های منفی یا بدترین حالت ممکن را راجع به موقعیت ارائه می کند.
• کلاه زرد: جنبه های مثبت و مزایای موقعیت را در نظر می گیرد.
• کلاه سبز: به ایده های خلاق که از نگاه نو به مساله ناشی می شوند، توجه می کند.
61
شش کلاه فکری به ما این امکان را می دهد که به فکر خود مسلط شویم و تنها چیزهایی را که می خواهیم، فراخوانیم.
از طرف دیگر بدین وسیله می توان افراد را در جلسات و نشست ها و … از مسیر عادیشان بیرون کشید تا درباره ی موضوع مورد نظر به نوع دیگری بیندیشند.
62
در این تکنیک لازم است گهگاه کلاه های افراد را مورد شناسایی و از آنها تفکر به سبک خاصی را در خواست نماییم.
چون تنها دانستن نوع کلاه فرد از طریق دقت در صحبت هایش کافی نیست بلکه آنچه اهمیت دارد، «تلاشی منظم و آگاهانه برای پیگیری و استمرار یک سبک فکری است.
63
اهداف تکنیک شش کلاه فکری
طوفان فکری – آلکس ازبرن
Brain Storming
طوفان فکری (Brain Storming) آلکس ازبرن
تاکید بر این است که اندیشه ها به صورت کنترل نشده و سازمان نیافته و به صورت تخیلی مطرح شوند.
1
2
3
4
5
6
قواعد حاکم بر طوفان فکری
تکنیک اسکمپر
SCAMPER
اسکمپرSCAMPER
اسکمپر تکنیکی بسیار موثر برای افزایش خلاقیت و پرورش ایده های خامی است که در سر داریم.
این تکنیک برای حل هر مساله ای که با آن روبه رو می شویم، کاربرد دارد.
می توان گفت اسکمپر فهرستی از سوال هایی است که سبب پرورش ایده های جدید می گردد.
این روش بسیار آسان، اما به طور شگفت آوری قدرتمند است.
اسکمپرSCAMPER
SCAMPER که هر حرف آن برگرفته از یک روش است، شما را در خلق ایده های جدید یاری می کند:
Substitute :S جایگزین کردن
مثلا جایگزین کردن اپلیکیشن موبایل به جای تلفن زدن در فرآیند تاکسی گرفتن.
اسکمپرSCAMPER
Combine :C ترکیب کردن:
مثلا ترکیب کردن قابلیت فیلمبرداری دوربین موبایل و سیستم تشخیص چهره در فرآیند باز کردن قفل گوشی.
اسکمپرSCAMPER
Adapt :A اقتباس کردن، تطبیق دادن، سازگار کردن:
مثلا استفاده از برنامه های محبوب پیام رسان نظیر تلگرام در وبسایت ها برای سازگاری با عادت های مشتریان.
اسکمپرSCAMPER
Magnify :M تقویت کردن:
مثلا افزودن قابلیت زوم کردن روی تصاویر در اینستاگرام.
اسکمپرSCAMPER
Put to Other Uses 😛 به کار بردن در دیگر کاربردها:
مثلا استفاده از دوربین موبایل به جای اسکنر در اپلیکیشن هایی نظیر CamScanner، Adobe Scan و Office lens.
اسکمپرSCAMPER
Eliminate or Minify :E حذف کردن یا کاهش دادن:
مثلا کم کردن اِلمان های موجود در یک صفحه برای تاکید بیشتر روی یک مورد خاص.
اسکمپرSCAMPER
Rearrange or Reverse :R معکوس کردن یا چینش مجدد:
مثلا برعکس کردن روند چت در سایت. به جای اینکه منتظر ارسال پیام از سوی کاربر باشیم، خودمان سر صحبت را باز کنیم
چگونه از اسکمپر استفاده کنیم؟
1-در ابتدا مساله ای که مایل به حل آن هستید را در نظر بگیرید.
این مساله هر چیزی می تواند باشد.
چه مشکلی در زندگی شخصی یا محل کار شما یا محصول یا سرویسی که قصد گسترش و بهبود دادن آن را دارید.
چگونه از اسکمپر استفاده کنیم؟
2-بعد بوسیله فهرست این تکنیک(اسکمپر) درباره آن سوال هایی از خود بپرسید.
این سوال ها سبب می شود در مورد مساله مورد نظر به طور متفاوتی فکر کنید و به راه حل های جالبی برسید
اسکمپر SCAMPER
روشی ساختیافته برای نگاه به مساله از زوایای مختلف:
تکنیک P.P.C
تکنیک P.P.C
این تکنیک برای بررسی مسائل، مشکلات و ایده ها در محیط های پویا که افراد زیادی درگیر هستند استفاده می شود.
این تکنیک، به مساله
از سه زاویه نگاه می کند
تکنیک 5چ . 1ک (5W . 1H)
در این تکنیک، در مورد هر چیزی شش سوال زیر مطرح می شود:
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
تفکر طراحی
Design Thinking
تفکر طراحی (Design Thinking) چیست؟
تفکر طراحی را می توان فرآیندهای شناختی، استراتژیک و عملی تعریف کرد که از طریق آن مفاهیم طراحی یعنی پیشنهادهایی برای محصولات، ساختمان ها، ماشین آلات، ارتباطات و غیره ایجاد می شود
تفکر طراحی (Design Thinking) چیست؟
تفکر طراحی، یک فرایند تکراری است که در آن ما به دنبال درک کاربر هستیم، فرضیات را به چالش می کشیم و مشکلات جدیدی را تعریف می کنیم.
این کار به منظور شناسایی استراتژی ها و راه حل های جایگزین انجام می شود که ممکن است با سطح درک اولیه ما فورا آشکار نشود
پنج گام تفکر طراحی
1-همدلی کنید (Empathize)
همدلی کردن یعنی مطلع شدن از دغدغه ها، نگرانی ها، نیازها و خواسته های کسی که مخاطب حل مسئله ماست.
اگر قرار است کسب وکاری راه اندازی کنیم؛ قطعاً افرادی وجود دارند که می خواهند از محصول یا خدمت ما استفاده کنند
2- مسئله را تعریف کنید (Define the problem
وقتی توانستیم با دیگران یا خودمان همدلی کنیم، حالا می توانیم بفهمیم مسئله ای که باید حل شود چیست.
گاهی اوقات ما در کلاف تصمیم گیری گم می شویم؛ زیرا از ابتدا سراغ مسئله ی درستی نمی رویم.
مهم است که بتوانیم مسئله ی اصلی را کشف کرده و درست تعریفش کنیم
3- ایده پردازی کنید (Ideate)
وقتی صورت مسئله تعریف شد، نوبت ایده پردازی برای یافتن راه حل است.
در این بخش هیچ محدودیتی نداریم و می توانیم از انواع روش های خلاقانه استفاده کنیم.
برخی از روش های رایج تر که در گام ایده پردازی تفکر طراحی به کار گرفته می شوند عبارتند از: بارش فکری (Brainstorming)، نقشه ی ذهنی (Mind-map) و تهیه ی فهرست ( List)
4- نمونه ی اولیه بسازید (Prototype)
حالا وقت عمل است.
از میان راه حل هایی که در گام قبلی ایجاد کردیم، یکی از آن ها که اجرایی تر است و کمترین ریسک را دارد انتخاب کرده و اجرا می کنیم.
وقتی حرف از ساختن نمونه ی اولیه می زنیم، منظورمان ساختن چیزهای عجیب و غریب نیست.
برای کسی که می خواهد کتاب داستان بنویسد، ارسال داستان کوتاه برای یکی از مجلات مرتبط، یک نمونه ی اولیه است
5- آزمایش کنید و بازخورد بگیرید (Test and get feedback)
بعد از ساختن نمونه ی اولیه نباید به همین مقدار اکتفا کنیم؛ بلکه باید تا آنجا که می توانیم نظرات دیگران را هم دریافت کنیم و بفهمیم از چه زوایای دید دیگری هم می توان به این مسئله نگاه کرد.
5- آزمایش کنید و بازخورد بگیرید (Test and get feedback)
پس از این گام، ممکن است بفهمیم در مسیر درستی گام برمی داریم و گام بعدی را طراحی کنیم یا متوجه شویم راه حلمان نیاز به اصلاحاتی اساسی دارد یا حتی به این نتیجه برسیم که این اصلاً آن چیزی نیست که دنبالش بودیم
مــنابــع
Refrence
مبانی رفتار سازمانی / استیفن پی . رابینز ؛ مترجمان علی پارسائیان ، محمد اعرابی . _ تهران : دفتر پژوهش های فرهنگی ، 1376 .
مدیریت رفتار سازمانی / علی رضاییان . تهران : موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، 1372.
مدیریت تعارض و مذاکره (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1382
مدیریت رفتار های سیاسی در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1383
مدیریت فشار روانی (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1383
انتظار عدالت و عدالت در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1384
تیم سازی در قرن بیست و یکم (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1386
مــنابــع
Refrence
مدیریت رفتار سازمانی / پاول هرسی _ کنت ایچ بلانچارد . تهران : انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی ، 1368.
سازمان و مدیریت (سیستم و رفتار سازمانی) / علی محمد اقتداری . تهران : چاپ علامه طباطبایی . 1365.
مبانی سازمان و مدیریت / علی رضاییان. تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی ، 1380
مجموعه کامل در یک نگاه های مدیریتی / احمد ورزشکار .تهران : مرکز مطالات مدیریت . 1388
تئوری نیازها و انگیزش در نظریه سه شاخکی / احمد ورزشکار . 1382.
جزوه رفتار سازمانی پیشرفته / احمد ورزشکار . 1373.
جزوه درسی مدریت رفتار سازمانی / آرین قلی پور . 1389
مــنابــع
Refrence
وب سایت مدیریتی ایران / www.managerial.ir.
مدیریت رفتار سازمانی / زهرا برومند .
فرهنگ جامع مدیریت / شمس السادات زاهدی ، مهدی الوانی و ابوالحسن فقیهی _ تهران : دانشگاه علامه طباطبایی ، 1376.
مدیریت رفتار سازمانی (رفتار فردی)/آرین قلی پور._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی ، 1386
مدیریت رفتار سازمانی کاربرد منابع انسانی/پال هرسی و کنت بلانچارد . ترجمه : علی علاقه بند._ تهران : موسسه انتشارات امیر کبیر، 1365
مدیریت رفتار سازمانی/رضا سید جوادین ._ تهران نگاه دانش ، 1383
موفق و سربلند باشید
تلفن همراه 09129680169
تلفن موسسه 07633680163
تلفن مرکز مشاوره 07633671199
اینستاگرام dr.rezaboomand
فروش محتوای دانلودی
Mehrejonoob.farafile.ir