نظریه های مشاوره شغلی
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
Gottfredon Circumscription & Compromise Theory
نظریه های گستره زندگی(رشدی)
مقدمه:
این نظریه ها معتقد به وجود مراحل رشدی از تولد تا مرگ هستند. به عبارت دیگر، این نظریه ها می گویند که فرد تا پایان عمر در حال تغییر و شدن می باشد. تقسیم بندی های متعددی مراحل مختلف رشد انسان را معرفی کرده اند. اما اگر کل زندگی انسان را به سه دوره کودکی، نوجوانی-جوانی و بزرگسالی تقسیم کنیم؛ نظریه های مشاوره مسیرشغلی، رشد مسیرشغلی افراد را در این دوران بررسی نموده و نکات کلیدی آن را یادآور شده اند.
تمرکز نظریه های مشاوره مسیرشغلی با رویکرد گستره زندگی بر روی رشد و راه های تغییری است که یک نفر در ارتباط با مسائل مسیر شغلی در دوران زندگی به کار می بندد.برخلاف سایر نظریه ها که تاکید آنها روی قسمت خاصی از زندگی است؛ نظریه های گستره زندگی مسیرشغلی فرد را در دوره های مختلف و متنوع زندگی بررسی می کند. نظریه های گستره زندگی عبارتند از:
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون(مربوط به دوران کودکی)
نظریه گستره زندگی سوپر(از کودکی تا بزرگسالی)
نظریه رشدی گینزبرگ(مربوط به بزرگسالی)
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
لیندا سوزان گاتفردسون ((Linda S. Gottfredson
متولد 1947 در سانفرانسیسکو
پدر و پدربزرگش عضو هیات علمی مدرسه دارویی و دامپزشکی بودند
لذت بردن از کار در آزمایشگاه در کنار پدرش
ازدواج با گری دان گاتفردسون در سال 1967
اخذ مدرک لیسانس روانشناسی از دانشگاه برکلی در سال 1969
همکاری در بخش علوم رفتاری دانشگاه جان هاپکینز در سال های 1972 تا 1974
همکاری با جان هالند در سال 1973 به همراه همسرش برای ارزیابی رابطه بین ارزیابی استخدامی با آرزوهای شغلی
اخذ مدرک دکتری جامعه شناسی از دانشگاه جان هاپکینز در سال 1977
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
جدایی و ازدواج مجدد با رابرت گوردن در سال 1979
نائل شدن به درجه استادی در سال 1990
عضویت به عنوان هیات علمی در دانشگاه دلاور
بررسی گستره وسیع هوش در علوم انسانی و ایجاد جامعه شناسی هوش
شهرت به خاطر تحلیل عمیق و صریح درباره تفاوت های فردی و گروهی در هوش
اعتقاد به اینکه هوش باعث مدیریت بر خود و پایبندی به درمان می شود.
عضویت در انجمن روانشناسی آمریکا، انجمن علوم روانشناختی، جامعه شناسی صنعتی، روانشناسی صنعتی و از موسسین اصلی روانشناسی گزینش کارکنان
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
خودپنداره عامل کلیدی انتخاب شغل است
افراد به سمت مشاغلی می روند که با تصویری که از خود دارند؛ هماهنگ باشد.
عواملی که در رشد خودپنداره فرد موثرند؛ عبارتند از: طبقه اجتماعی، سطح هوش و تجربیات ناشی از کلیشه های جنسیتی
افرادر در طول مسیر شغلی خود مراحلی را پشت سر می گذارند
در رشد مسیر انتخاب شغل افراد، خودپنداره شامل خود اجتماعی(ادراک نشات گرفته از تحصیلات، پایگاه اجتماعی و جنسیت) و خود روانشناختی(ادراک نشات گرفته از ارزش ها و عوامل شخصی) می شود.
افراد در طول مسیر تکامل شغلی خود هویت اجتماعی کسب می کنند.
در طول مسیر تکامل شغلی شناخت از خود و شناخت اشتغالات مهم است.
مسیر انتخاب شغل افراد یک فرآیند محدودکردن انتخاب هاست.یعنی افراد انتخاب های منفی را حذف می کنند نه اینکه انتخاب های مثبت را برگزینند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
افراد در طول مسیر انتخاب شغل خود بین اهدافشان سازش ایجاد کرده و سعی می کنند آرزوهای خود را محقق کنند.
رضایت در مسیر شغلی زمانی حاصل می گردد که بین انتخاب و خودپنداره فرد تناسبی برقرار گردد.
افراد در پی جستجو و ایجاد محیطی هستند که گرایشات و استعداد ژنتیکی آنها را تقویت کند.
افراد با محیط خود در تعامل پویا و مداومی هستند که نتیجه آن تغییر، اصلاح و یا هردو می باشد.
دو گروه از عوامل در انتخاب شغل دخالت دارند:
عوامل بیولوژیکی:توانایی های فیزیکی، تواناییهای هوشی و شخصیت
عوامل محیطی:مانند نقش جنسیتی، پرستیژ اجتماعی، فرهنگ، تفاوت های اجتماعی و رقابت با دیگران
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
خودپنداره(Self Concept): نگرش و باوری که فرد نسبت به خودش دارد و از عواملی مثل: ظاهر، توانایی ها، شخصیت، جنسیت، ارزش ها و جایگاه فرد در جامعه تشکیل می شود.
خودپنداره شغلی: باورهای فرد درباره احتمال انجام موفقیت آمیز برخی مشاغل و یا بررسی تناسب شغل با ویژگی های فردی
نقشه شناختی اشتغالات: تشخیص ابعاد اصلی یک حرفه به خصوص جنسیت، سطح پرستیژ و حیطه کاری(نظریه هالند) در ذهن افراد. در این نقشه باید یک شغل از میان این شش حوزه(هالند)، میزان زنانه یا مردانه بود و سطح پرستیژ معلوم گردد . افراد از این نقشه ها جهت تطبیق خود با مشاغل گوناگون استفاده می کنند.اگر اجزا اساسی خودپنداره با یک اشتغال همخوانی نداشته باشد آن شغل رد می شود.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
فضای اجتماعی(Social Space):این مفهوم اشاره به گزینه های قابل قبول از انواع اشتغالاتی است که در نقشه شناختی هر فرد وجود دارد . به عبارت دیگر، فضای اجتماعی، یعنی اینکه فرد در کجا با جامعه اش متناسب است.تصمیم گیری مسیر شغلی باید حول یک ناحیه از اشتغالاتی باشد که به آن فکر می شود نه حول یک نقطه خاص که تنها یک مشغولیت در آن وجود دارد.
محدودیت(Circumscription):فرایندی که طی آن افراد گزینه های شغلی نامتناسب با خویشتن پنداری را حذف می کنندو عوامل بیولوژیکی و شرایط اجتماعی و وضعیت بازار در آن دخیل است.
سازش(Compromise):فرایند تعدیل آرزوها تا با واقعیت های خارجی وفق پیدا کند.زمانی فرد به سازش می رسد که دیگر نمیتواند گزینه های بیشتری را کشف کند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
آرزوهای مسیرشغلی(Career Aspiration):موقعیت، شرایط یا مسیری که فرد دوست دارد در آن جایگاه قرار بگیرد. آرزوهای مسیر شغلی تلاشی در جهت به کاربردن خودپنداره است.
خودآفرینی(Self-Creation): به این معناست که افراد محصول منفعل وراثت و محیط خود نیستند؛ بلکه در مسیر شغلی خود به صورت بسیار فعال خالق خود هستند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
نظریه گاتفردسون جزء آن دسته از نظریه های انتخاب شغل است که چشم اندازی زیستی اجتماعی به انتخاب شغل دارد.
این نظریه برخاسته از نظریه آیزنگ و ترکیبی از مفاهیم روانشناسی هوش، روانشناسی شناختی، روانشناسی تفاوت های فردی و مبانی جامعه شناسی مانند اختلاف طبقاتی، پرستیژ اجتماعی، تفاوت های جنسیتی، نقش های جنسیتی و فضای اجتماعی است.
براساس این نظریه وراثت و محیط هر دو در تجربیات آدمی دخالت دارند.
این نظریه بر خلاف نظریه های اجتماعی که معتقدند افراد یادگیرنده های منفعلی از محیط شان هستند، معتقد است ما در ایجاد تجربیات خود مشارکت فعال داریم.
آنچه این نظریه را از سایر نظریه ها متفاوت می کند، تاثیر ژنتیک بر روی رفتار و شکل دادن ویژگی ها و صفات فردی افراد است.
طبق گفته گاتفردسون آرزوهای مسیر شغلی، موقعیت یا شرایطی است که فرد دوست دارد در آن جایگاه قرار گیرد. این آرزوها تلاشی در جهت تحقق خود و تصویری که فرد از خود دارد می باشد. زمانی که آرزوها با آگاهی از موانع، امکانات و فرصت ها شکل گرفته باشند، آرزوهای واقع بینانه ، در غیر این صورت آرزوهای ایده آل نامیده می شوند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
آرزوهای مسیر شغلی در روند رشد کودک تغییر میکنند و از ایده آل به واقع بینانه می رسند. این آرزوها با تغییر خودپنداره فرد تغییر می کنند و هرگاه آرزوها با خودپنداره متناسب شوند به رضایت فرد منجر می گردند. لذا آنچه منجر به انتخاب شغل در زندگی می شود، آرزوهای مسیر شغلی است.
در این نظریه نقش اصلی در تصمیم گیری رشد شغلی محدود سازی مشاغل بر اساس مضمون خاص هر سن است، در واقع محدودسازی آرزوهای مسیر شغلی، فرآیندی است که به وسیله آن فرد در محیط دامنه تصمیم های خود را تنگ تر می کند.
بچه ها با خود اجتماعی شان محدود سازی را آغاز می کنند. خود اجتماعی، میزان تاثیر فرد برروی انتخاب های شغلی اش با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت های محیطی می باشد.
در محدود سازی مشاغلی که با فضای اجتماعی تناسب ندارند، از ذهن دور می شوند. فضای اجتماعی همان گزینه های قابل قبول از انواع مشاغلی است که در نقشه شناختی هر فرد وجود دارد. در ضمن محدود سازی آرزوهای مسیر شغلی یک فرآیند ناآگاهانه است. این فرآیند محدود سازی طی ۴ مرحله صورت می پذیرد.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
فرایند محدودسازی آرزوهای مسیرشغلی(رشد خویشتن پنداری)
جهت یابی براساس اندازه و توانایی(3-5 سالگی):جهت گیری رشد در این مرحله بر اساس متغیر اندازه و قدرت می باشد. این مرحله پیوسته شدن فرآیند فکری کودک را در پی دارد و بچه ها از تفکر جادویی به سمت تفکر حسی پیش می روند و به ثبات شیء می رسند. در واقع آرزوهای شغلی آنها از آرزوهای تخیلی به آرزوهای عینی و واقعی و با رشد شناخت خود، از یک حالت خیالی یا مفاهیم مبهم درباره آینده به قدرت و اندازه می رسند. موفقیت رشدی در این مرحله زمانی است که کودکان متوجه شوند یک دنیای بزرگسالی وجود دارد که کار کردن در یک شغل، قسمتی از آن است و آنها هم بزودی بزرگسالی خواهند شد که بایستی شغلی را انتخاب نمایند.کودکان در این مرحله افراد و اشیاء با به طبقات ساده بزرگ و کوچک، قدرتمند و ضعیف،جوان و پیر تقسیم می کنند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
محدودیت بر اساس اندازه و قدرت
بزرگ و قوی:
نقش های بزرگسالان
کارگران – والدین
کوچک:
کودک
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
فرایند محدودسازی آرزوهای مسیرشغلی(رشد خویشتن پنداری)
جهت یابی براساس جنسیت(6-8 سالگی):در این مرحله کودکان معمولاً در پایه دبستان هستند، همزمان با یکپارچه شدن فکرشان تفاوت ها و تمایزات ساده را متوجه میشوند و میتوانند چیزها را به خوب یا بد، آسان یا سخت طبقه بندی کنند. در این مرحله سه دسته از اشتغالات توجه بچه ها را به خود جلب می کند.دسته اول، اشتغالاتی که بسیار عینی باشند(مانند فروشندگی). دسته دوم، اشتغالاتی که مکرر با آنها سر و کار داشته باشند(مانند معلمی). دسته سوم، اشتغالاتی که مستلزم پوشیدن لباس مخصوصی باشند(مانند پزشکی و پرستاری). کودکان در این مرحله جنسیت خود را جنس برتر و رفتارهای خود را مناسب با جنس می دانند. آنها بیشتر سراغ شغل هایی می روند که با جنس خودشان تناسب دارد. می توان گفت جنسیت ناشی از طبیعت و تربیت به محدودسازی فعالیت های هدفمند فرد در مسیر آرزوهای شغلی او کمک میکند. از این رو می توان گفت که نقش جامعه در آرزوهای مسیر شغلی از این مرحله خود را نشان میدهد.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
محدودیت بر اساس نقش های جنسیتی
نقش های مردانه:
آتش نشان
راننده
دکتر
نقش های زنانه:
پرستار
معلم
منشی
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
فرایند محدودسازی آرزوهای مسیرشغلی(رشد خویشتن پنداری)
جهت یابی بر اساس ارزش های اجتماعی(9-13 سالگی): در اینجا نقش هم قطاران، خانواده و جامعه مشخص تر می شود، نظر دوستان و دیگران و اینکه درباره شغل و تصمیماتشان چه فکر می کنند مهم می شود.در این مرحله همچنین مفهوم پرستیژ اجتماعی مطرح می شود و کودکان مشاغل را هم از نظر پرستیژ اجتماعی طبقه بندی می کنند. برخی مشاغل را در پرستیژ بالا و برخی را در پرستیژ پایین قرار می دهند.همچنین متوجه می شوند که رابطه ی محکمی بین تحصیلات، شغل و درآمد وجود دارد.لذا برای دستیابی به مشاغل با پرستیژ بالا به رقابت می پردازند.در این مرحله کودکان سقف و کف آرزوهای شغلی را تعیین نموده اند و مشاغلی که برای انجام آن به هوش و توانایی خاصی نیاز هست و مشاغل بسیار پایین را رد میکنند.. زمانی این مرحله را به خوبی پشت سر می گذارند که مشاغلی که هماهنگ با جنسیتشان نیست را محدود نموده و کنار گذارده باشند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
مردانه ماهیت زنانه
بالا
پرستیژ
پایین
محدودیت بر اساس پرستیژ اجتماعی
دکتر
معلم
پرستار
منشی
آتش نشان
راننده کامیون
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
فرایند محدودسازی آرزوهای مسیرشغلی(رشد خویشتن پنداری)
جهت یابی بر اساس منحصر به فرد بودن( از 14 سالگی): این مرحله با نوجوانی همراه است و بر خلاف سه مرحله قبل رشد مسیر انتخاب شغل، آگاهانه و هوشیارانه است. در این مرحله آرزوهای واقعی و آرزوهای ایده آل از هم جدا می شود. در این مرحله نوجوانان بر اساس ترکیبی از متغیر های علاقه، رغبت، توانایی، استعداد، ارزش های خود و خانواده شغلی را انتخاب می کنند که همه ی این معیارها را داشته باشد. این شغل به احتمال زیاد با خودپنداره ی نوجوان هماهنگی خواهد داشت.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
مردانه ماهیت زنانه
بالا
پرستیژ
پایین
معدنچی
R
دکتر
I
مدیرفروش
E
هنرمند
A
مددکار
S
کارپرداز
C
محدودیت بر اساس خود درونی و منحصر به فرد
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
بعد از محدود سازی کودکان و نوجوانان وارد مرحله سازش می شوند. سازش یعنی اینکه فرد فکر می کند یک شغل چقدر برای او در دسترس و یا قابل پذیرش است. در نظریه گاتفردسون زمانی فرد به سازش رسیده است که دیگر نتواند گزینه های شغلی بیشتری را کشف کند. با طی کردن این فرآیند فرد به انتخاب خوبی می رسد اما این انتخاب لزوماً بهترین انتخاب او نمی باشد.
بر اساس این نظریه، سازش بر دو نوع است:
سازش مقدماتی: زمانی اتفاق می افتد که فرد متوجه می شود شغلی را که به آن علاقه بسیار زیادی داشته است، قابل دستیابی یا واقعی نیست. به عبارت دیگر سازش مقدماتی پاسخی به درک عدم دستیابی است، از این رو فرد در این نوع سازش غیر فعال است.
سازش تجربی: زمانی است که فرد با کارکردن و مواجه شدن با تجربیات محیطی، آرزوهای خود را دست نیافتنی می داند و آنها را اصلاح می نماید. در اینجا فرد فعالانه با آرزوهای خود برخورد می نماید.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
در فرایند سازش آرزوها تعدیل می شود تا با واقعیت خارجی وفق پیدا کند. زمانی که فرد آماده انتخاب شغل است در واقع آماده آغاز فرایند سازش می باشد.
در آغاز نوجوانی سازش و محدودیت یک دغدغه است زیرا سازش غیرضروری و زودهنگام، دامنه گزینه های تحصیلی و شغلی آینده را محدود می کند.
در صورتی که اختلافی در حیطه رغبت های افراد باشد آنان نمیتوانند سازش نمایند.البته اگر اختلاف در حد متوسط باشد آنها باید یکی را فدای دیگری نمایند.معمولاً ابتدا پرستیژ فدای کلیشه های جنسیتی میشود. در مورد اختلافات بزرگتر افراد رغبت های خود را قربانی پرستیژ یا کلیشه های جنسیتی می نمایند.
سازش توانایی ساختن تعامل پنهان بین کلیشه های جنسیتی، پرستیژ و رغبت هاست.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
پرستیژ
رغبت ها
کلیشه های جنسیتی
سازش
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
انواع سازش:
سازش نسبتاً کوچک: همه گزینه های انتخابی در فضای اجتماعی فرد وجود دارد. در این حالت افراد احتمالاً بالاترین حد تناسب حداکثری با رغبت هایشان را در نظر می گیرند.(شکل 2 مربع)
سازش متوسط: زمانی است که از میان گزینه های انتخابی برخی در خارج ازفضای اجتماعی قرار گیرند. افراد احتمالاً رغبت های خود در یک شغل را قبل از پرستیژ و یا کلیشه های جنسیتی قربانی می کنند.(شکل 2 دایره)
سازش بسیار شدید: زمانی که همه گزینه ها خارج از فضای اجتماعی قرار گیرند. افراد احتمالاً رغبت ها و پرستیژ اجتماعی را فدای کلیشه های جنسیتی می کنند.(شکل 2 بیضی). به عبارت دیگر اگر قرار باشد یک مرد شغلی را نتخاب کند که بارغبتش همخوانی داشته و پرستیژ اجتماعی خوبی هم دارد ولی زنانه تلقی میگردد؛ آن را انتخاب نخواهد کرد.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
مراحل فرایند سازش برای یک دانشجوی فرضی
بسیار بالا
بسیار پایین
بسیار مردانه
بسیار زنانه
پرستار
مسئول پذیرش
مسئول سفارش غذا
پیمانکار ساختمان
افسر پلیس
معدنچی
وکیل
مهندس
روانشناس
روزنامه نگار
کتابدار
مددکار اجتماعی
متخصص بهداشت هنرمند دهان و دندان
تحویل دار بانک
کارپرداز
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
زمانی که افراد بتوانند به بهترین و جذاب ترین گزینه های شغلی اشتغال ورزند؛ آنها دست به انتخاب شغل زده اند. اما زمانی که محبور باشند از گزینه هایی که کمتر مورد علاقه شان است انتخاب کنند در واقع آنها سازش شغلی انجام داده اند. و اگر محبور شوند گزینه های شغلی را که اصلاً علاقه ای ندارند برگزینند سازش دردناک می شود و حتی مانع انتخاب درست هم می شود.
عواملی که باعث می شوندن فرد به جای انتخاب شغل سازش شغلی داشته باشد:
اطلاعات محدود و کم درباره یک شغل
رفتارهایی که باعث کاهش دسترسی به یک شغل و یا افزایش دسترسی به شغل دیگر می شود
طی کردن مراحل رشدی انتخاب شغل و محدودسازی و سازش براساس ترسیم یک نقشه شناختی ذهنی و غیرواقعی
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
دو فرایند رشدی دیگر که قبل از محدودیت و سازش باید در کودکان اتفاق بیافتد:
رشد شناختی(Cognitive Growth):افزایش توانمندی های شناختی کودکان به موازات افزایش سن به گونه ای که فرد بتواند با کیفیت بهتری از تفکر شهودی به تفکر عینی و ازآنجا به تفکر انتزاعی برسد.قدرت استدلال و بینش بالایی پیدا کند.
خودآفرینی(Self Creation): افزایش پیش رونده نقش فعال خود در ساخت مسیر انتخاب شغل به گونه ای که کودک بتواند خود را از محیط جداکرده و تاثیر خویش را بر محیط ببینند و به این باور برسد که در تعیین مسیر شغلی خویش، به شکل فعالی دخالت دارد.برای رسیدن به خودآفرین افراد باید در گستره ای از تجارب هوشی و اجتماعی قرار گیرند.
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
انتقاد از نظریه گاتفردسون به خاطر عدم انعطاف پذیری، تاکید بیش از حد بر یک خط مشی مشخص، عدم توجه کافی به دوره بزرگسالی و انحصار طلبی جنسیتی
انتقاد به خاطر تاکید بر این نکته که جنسیت نسبت به علاقه و ارزش اجتمای در فرایند محدودسازی عامل مهمتری است.
عدم توجه به تفاوت های فردی در فرایند محدود سازی
عدم ارائه توضیح کافی درباره مواردی که جهت گیری شغلی بر اساس توافق سه عامل جنسیت، ارزش اجتماعی و رغبت ها صورت می گیرد.
عدم ارائه معیار و روش دقیق برای اندازه گیری متغیرها
انتقاد به نظریه گاتفردسون به خاطر شکل گیری بر اساس مطالعه روی تعداد کمی آزمودنی
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
توجه به مصاحبه و پرسشنامه برای پی بردن به خویشتن پنداری شغلی افراد
بررسی طرحواره های ذهنی مراجعان در زمینه انتخاب شغل
آموزش به کودکان برای دست برداشتن از توجه صرف به مفهوم جنسیت در انتخاب شغل
فراهم کردن فرصت مشارکت در مشاغل مختلف در دوره نوجوانی برای افراد
تشویق مراجعان به واقع بینی. معیارهای واقع بینی:
وجود بیش از یک گزینه شغلی
تناسب بین علایق و توانایی با مشاغل انتخاب شده
رضایت از گزینه های انتخاب شده
توانایی مراجع برای محدودسازی گزینه های انتخابی
آگاهی از موانع اجرای شغل انتخابی
شرح نظریه
ارزشیابی نظریه
کاربرد نظریه
نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون
سنجش در نظریه
تاریخچه و شرح حال
فرض های زیربنایی
مفاهیم بنیادی
سنجش در نظریه گاتفردسون بیشتر به صورت کیفی و از طریق مصاحبه انجام می شود. اما از فرم های زیر هم میتوان استفاده کرد:
فرم E جستجوی خودفرمان هالند برای مقطع راهنمایی
مقیاس تیپ مورفی-مایزگر و پرسشنامه تیپ شخصیتی مایرز-بریگز برای 7 الی 13 سال
سوال پرسیدن از علایق و اهداف افراد
فرم های مصاحبه برای آرزوهای شغلی
مقیاس آرزوهای مسیر شغلی اُبِرین