به نام خدا
نظارت و اجرای ساختمانهای بتنی
مقدمه:
اجرای ساختمان به آگاهی از یکسری مسائل فنی که به علم رشته های مختلف ساختمان بستگی دارد، نیازمند است.
بدیهی است عدم توجه به مسائل تئوری معماری، محاسباتی و تاسیساتی در اجرا و ساخت اشکالات را در پی خواهد داشت که به زودی به تعمیر ساختمان منتهی خواهد شد، که باید در اسرع وقت ساختمان را به وسیله تعمیر محافظت کنیم و ضمن اجرای اصولی تعمیر، عمر مفید ساختمان را تداوم بخشیم. چرا که در بعضی مواقع، اشتباه در تعمیر ساختمان خسارت مالی و جانی جبران ناپذیری در بر خواهد داشت.
در این گزارش کارآموزی سعی شده اطلاعاتی در مورد ساختمانهای بتنی و روش اجرای آنها داده شود.
چگونگی انجام کارهای ساختمانی:
شرح:
روشهای اصلی ساختن تسهیلات در شکلهای ذیل نشان داده شده اند. این روشها به شرح زیرند:
نیروی کار ساختمانی کارفرما (انجام کار توسط خود کارفرما)
مدیریت کار ساختمانی توسط کارفرما
الف) استخدام اعضای خود سازمان برای انجام کار (امانی)
ب) انجام کار توسط پیمانکار های جزء
بسیاری از سازمانهای صنعتی بزورگ، و شماری از ادارات دولتی، خودشان نیروی کار ساختمانی در اختیار دارند. از این نیروها، در درجه اول، برای انجام تعمیرات، نگهداری، و کارهای تعویضی استفاده می شود. اما چنین نیروهایی معمولاً صلاحیت و توانایی اجاری پروژه های ساختمانی جدید را نیز دارند(شکل1). کارفرما ها غالباً، از کارکنان ساختمانی خود برای مدیریت کار ساخمانی جدیدشان استفاده می کنند(شکل 2).
این نیروی کار ممکن است کارکنان باشند که کارفرما آنها را مستیماً استخدام می کند و یا ممکن است که خود کارفرما به صورت پیمانکاری عام عمل کرده و با پیمانکار تخصصی قراردادهای فرعی امضاء کند.
احتمالاً انجام کار ساختمانی توسط پیمانکاری عام با یک قرارداد اصلی متداولترین روش ایجاد تسهیلات ساختمانی است(شکل 3).
طراح، محاسبه و پیمانکاری ساختمان:
در شناسنامه ساختمان، بخش مربوط به سابقه کار افراد زیر وجود دارد:
الف) طراح ساختمانی (یعنی مهندس معماری)
ب) مهندس محاسب
ج) سازندگان و مجریان کارگاه که شامل:
پیمانکار، مهندس، سرپرست کارگاه، تکنسین، معماری و به طور کلی افراد مسئول بخشهای فنی در تعدادی محدود و یا کسانی می باشد که در امر احداث ساختمان از شروع کار و یا قسمتهایی از اجرای آن شرکت موثر داشته اند. در این بخش آدرس کار (شرکتها) شماره تلفن آنها ثبت می شود. در صورت بروز اشکال از نامبردگان که با جزء جزء اجرای ساختمان آشنایی کامل دارند، کمک گرفته می شود تا تعمیرات اصولی با توجه به نقشه های موجود به شکل کامل انجام می شود به طور کلی شناسنامه ساختمان در هنگام خرابیها و تعمیرات از جهات بسیار مفید است و با کمک ها و راهنماییهای آن، تعمیرات در زمان کوتاه و با صرف هزینه کم انجام می شود.
محل احداث ساختمان:
مطالعاتی که قبل از شروع کارهای در رابطه با محل ساختمان باید انجام شود، مسائلی مانند اثرات جوی، بارندگیها، تغییر درجه محیط که بخصوص در فصول سرد و یخبندان تاثیرات نامطلوب و مخرب در مصالح، اجزا و قسمتهای ساخته شده بنا می گذارد.
قابل توجه اینکه، در هر راه اندازی مجدد و تا جا افتادن کارگاه از جهات مختلف، اشکالاتی فراوان وجود دارد،از جمله مسائل فنی، جمع آوری کارگردان مورد نظر بخصوص در برداشتن هزینه بیشتر که اولاً: باعث تاخیر در تحویل بنا ی شود؛ ثانیاً: قیمت تمام شده ساختمان را افزایش می دهد.
قبل از شروع یک طرح ساختمانی کوچک یا بزرگ، باید مقاومت زمین زیر پی جهت دیوارها برای طراح مشخص شود تا بتوانند بر مبنای آن محل ستونها، دیوارها و در مجموع طرح را به وجود آورد، معمولاً زمینهای مرغوب، رنگ سبز تیره با دانه های خاک متراکم و چسبندگی زیاد دارند.
انواع گوناگون زمین ماسه ای، رسی، دج، سنگی و یا مخلوط نامتناسب هستند.
انواع نقشه های ساختمانی:
نقشه های اولیه معماری که بنا را به شک لسه بعدی (پرسپکتیو) نشان می دهد، برای تفهیم به مجریان بسیار سودمندند. معمولاً نقشه های فنی و اجرایی در سه فاز تهیه می شود:
الف) نقشه های معماری:
این نقشه ها به منظور مشخص کردن ابعاد بنا جزئیات ظاهری و بناسازیهای داخلی و خارجی برای
تفهیم مسائل به سازندگان و مجری ساختمان تهیه می شود. آنها می توانند پس از اجرای یک
سلسله مسائل فنی، بنای مورد نظر را در چهار چوب طرح معماری بسازند.
ب) نقشه های اجرایی:
این نقشه های با جزئیات گوناگون مانند پلانهای موقعیت، پی سازی، تیرریزی، شیب بندی، برش، نما و … با مشخصات هر چه دقیق تر جهت اجرای دقیق و اصولی تهیه می شود که سازندگان با استفاده از آنها و همچنین نقشه های جزئیات که از نقشه های ذکر شده تهیه می شود کار را دقیق و اصولی اجرا می کنند.
همچنین با توجه به دفترچه مشخصات ریز مقادیر (آیتمها)، اسکلت ساختمان به شکل سفت کاری و نازک کاری ساخته می شود.
ج) نقشه های تاسیسات:
این نقشه ها نیز جدا از نقشه های معماری و استراکچر، شامل کلیات و جزئیات آبرسانی، فاضلاب، تهویه، دستگاه های گرم کننده و سرد کننده و به ویژه روشنایی برق است.
همان طور که می دانید، این نقه ها به هنگام تعمیرات بسیار مفید است. بخصوص در هنگام زلزله، سیل و حریق که قسمتی از بنا از بین می رود با استفاده از نقشه های موجود در شناسنامه می توان ضایعات پدید آمده در ساختمان را نوسازی کرد.
معمولاً برای اجرای ساختمان باید با توجه به زمان بندی مشخص، نشه های لازم و از قبل آماده شده، مسائل اقتصادی و اجرایی و تمامی موارد دیگر به انجام کار اقدام کرد.
اکثر اوقات، شروع کار بنای ساختمان با پیگیری مراحل مختلف اجراء با سرعت بخشیدن در پیشبرد آن و بدون تعطیل شدن در زمانهای طولانی دنبال می شود تا در مدت زمان پیش بینی شده به مراحل پایانی
موارد استفاده از نقشه های تاسیساتی و برقی:
به طور کلی در هر پروژه شناسنامه نقشه های تاسیساتی و برقی ویژگی خاص را دارد. اگر در وضع لوله های آبرسانی، لوله های فاضلا و یا دستگاههای گرم کننده و سرد کننده به علل مختلف اشکالاتی به وجود آید، مخصوصاً در مواقعی که سیم کشی ها نیاز به تعمیرات داشته باشد، وجود نقشه های برقی و تاسیساتی اهمیت زیادی پیدا می کند.
در بناهای بزرگ برای عبور کلیه لوله های تاسیساتی و برق، کانالهای عمودی و افقی تعبیه می شود، در مواردی، کانالهای افقی به شاخه هایی جهت عبور برخی از لوله ها تا موتور خانه و کانال هایی برای لوله های فاضلاب تا سپتیک تانک و کانالی جهت عبور لوله های آب سرد و گرم تقسیم می شود؛ اما درکانال های عمودی، کلیه لوله به صورت مجتمع عبور می کند.
مشخصات ویژه مصالح:
ساختن بنای مقاوم به دو عامل بستگی دارد:
الف) مصالح مرغوب و مقاوم
ب) اجرا صحیح و فنی
بدیهی است، نوع مصالح که در ساختمان به کار می رود، باعث پایداری و افزایش عمر ساختمان و با استفاده از نوع نامرغوب، نتیجه معکوس می شود.
به طور کلی، تعمیراتی که به خاطر رطوبت در آجرهای محلی انجام می شود، فراوان است در صورتی که در آجرکاری غیر محلی این نقیصه بسیار کم است و یا اصلاً نیست.
روش انبار کردن میلگرد ها
میلگردها باید در محلی از کارگاه قرار گیرد که براحتی جهت قطع و خم به محل مورد نظر رسانده شود، سعی می شود که میلگرد در قطرهای متفاوت به صورت جداگانه قرار بگیرند تا به راحتی در دسترس باشند.
خم کردن میلگردها
این آرماتورها به این صورت خم می شوند، که یک سری تخته روی پایه هایی قرار دارد و روی این
تخته ها سه یا چهار پایه فلزی محکم، در فاصله های مشخص سوار شده است که میلگرد بین این پایه ها قرار گرفته و در اندازه های مشخص خم می شود. این اندازه ها توسط یک سری میخ ریز که روی تخته نصب شده است، کاملاً مشخص است. البته برای خم کردن آرماتورهای یا ضخامت بالاتر از یک سری اهرم استفاده می شود تا براحتی در محل مورد نظر خم شود.
وسایل بالابری
در کار با فولاد و بالا بردن آن تا جایگاه نهایی اش، اغلب جرثقیل های متحرک و جرثقیل های برجی را به کار می برند. تعدادی وسیله بالابری دیگر هم هستند که در کار ساختمانی فولادی از آنها بسیار استفاده می شود. دیرک یکی از ساده ترین وسایل بالابری موتوری است. می توان از دو یا چند دیرک که همراه با یکدیگر به کار برده شوند، برای بلند کردن قطعات بزرگ مانند دیگر بخار یا مخازن استفاده کرد. جرثقیل برجی شاید متداولترین وسیله بالابری در ساختن ساختمانهای بلند است. از جمله مزایای جرثقیل برجی این است که می توان آن را با پیشرفت کار ساختمانی، به آسانی از یک طبقه به طبقه دیگر ارتقا داد.
جوشکاری
جوشکاری باید بخوبی انجام گیرد تا استحکام اتصال کافی ایجاد کند. معدودی از موارد اصلی جوشکاری در این قسمت شرح داده می شود.
تمام ناظرین و بازرسان باید بتوانند نمادهای استاندارد جوشکاری را تفسیر کنند. انواع اصلی جوشهای سازه ای عبارتند است از جوش کنجی، جوش شیاری (لب به لب یا جناغی) و جوش پرچی یا مسدود.
دیگر موارد لازم برای دستیابی به جوش رضایتبخش، علاوه بر استفاده از جوشکاران ورزیده عبارت اند از آماده سازی درست فلز کار، به کار بردن الکترودهای مناسب و همچنین استفاده از شدت جریان برقی درست، توجه به مقدار ولتاژ و تنظیم قطبیت.
تیرچه
اگر برای پوشش سقف از طاق ضربی استفاده می نماییم ناچاراً باید همانند ساختمانهای آجری توضیح داده شد تیرآهن هایی با شماره محاسبه شده روی تیرها کشیده و بنی این تیرآهن ها را طاق ضربی بزنیم این تیرچه ها ممکن است سرتاسری بوده و از روی تیر ها عبور نماید، در این صورت باید محل برخورد تیرچه و تیر جوشکاری شود. بدیهی است در این حالت کلفتی تیر از زیر دیده می شود که باید به وسیله سقف کاذب پوشانیده شود و یا طبق نظر مهندس معمار اقدام گردد و یا تیرآهن های توی دل پلها کارگذارشته می شود که در این صورت باید حتماً هر دو سر آن از یک طرف به وسیله یک عدد نبشی نمره 5 یا 6 به تیر متصل گردد و تیرچه باید حتماً از یک طرف زبانه بشود و در غیر این صورت با اندازه ضخامت بال پل از زیر اختلاف سطح به وجود می آید که باید به وسیله گچ وخاک و سفید کاری پر شود و سقف بار بیشتری را تحمل نماید.
پله
پله از لحاظ ارتباط طبقات یکی از مهمترین قسمت های ساختمان محسوب می گردد ولی به علت آنکه از این فضا به نسبت فضاهای دیگر ساختمان از لحاظ زمان توقف کمتر استفاده می گرددهمیشه سعی بر این است که حداقل فضای ممکن برای پله در نظر گرفته شده و حتی المقدور مکانهای روشن و آفتابگیر ساختمان را برای پله اختصاص ندهند.
بطور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد مورد نیاز برای عبور از طبقه ای به طبقه دیگر کمتر بوده در نتیجه قفسه پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی ارتفاع پله کاملاً بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلاً ارتفاع پله برای طبقات آپارتمانی مسکونی در حدود 16 تا 20 سانتیمتر در نظر گرفته می شود زیرا 80 درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می توانند از پله ها پایین و بالا بروند (اشخاص مسن تر و کودکان خردسال بیشتر وقت خود را در منزل می گذرانند) و همچنین ارتفاع پله موتور خانه و یا انبار را در حدود 20 تا 25 حتی 50 سانتیمتر در نظر می گیرند زیرا 99 درصد استفاده کنندگان این قسمت از ساختمان را اشخاص جوان تشکیل می دهند و همچنین ارتفاع پله مکانهای عمومی مانند ایستگاه راه آهن و یا بیمارستانها و یا ادارات عمومی را در حدود 15 تا 17 سانتیمتر در نظر می گیرند زیرا از این نوع پله ها اجباراً افراد در هر سنی استفاده
خواهند نمود.
سقف تیرچه بلوک
برای اجرای سقف های تیرچه بلوک در ساختمانهای فلزی از تیرچه های آماده استفاده می شود، تیرچه ها به این صورت ساخته می شود که در قالبهای مخصوص یک سری آرماتور با قطر معین و با طول مشخص (با توجه به دهنه و فاصله ستونها نسبت به هم) قرار داده می شود. بعد یک آرماتور به صورت زیکزاکی از این آرماتورها به آرماتورهای که در ارتفاع 30 سانتیمتری از آرماتورهای پایینی قرار دارد بسته می شود(جوش می شود)، بعد در قالب بتن ریخته شده و تیرچه آماده می شود.
برای تیرچه گذاری سقف ابتدا تیرچه ها را بالا می کشند بعد دقیقاً به فاصله یک بلوک از هم روی سقف می چینند. باید توجه داشت که اولین بلوک قرار داده شده بین دو تیرچه از یک طرف (طرفی که رو به تیر اصلی است) باید توسط لایه نازک سیمان بسته شود تا اینکه در هنگام بتن ریزی سقف بتن وارد بلوک ها نشود و سقف بیش از حد سنگین شود. بعد از اینکه تیرچه ها را گذاشتیم بین آنها بلوک قرار می دهیم. باید توجه داشت که دهنه های با فاصله زیاد نیاز به شناژ مخفی دارد. پس در این دهنه ها در فاصله های 5/1 متری حدود 15 تا 20 سانتیمتر بین بلوک ها را خالی می گذاریم. در این فاصله خالی دو آرماتور به صورت عمود بر تیرچه ها می بندیم تا هنگام بتن ریزی شناژ مخفی به درستی اجرا شود. این شناژ مخفی برای این است که از خیز اضافه حاصل از وزن بتن ریزی روی تیرچه بکاهد.
تخریب:
زمین احداث این منزل مسکونی یک زمین صاف وهموارشده نبود بلکه یک ساختمان فرسوده وکلنگی بود که باید تخریب میشد.
تخریب این ساختمان در دومرحله صورت گرفت که ابتدا سقف ان توسط کارگران تخریب شداما دیوارها وکف ان توسط لودرتخریب گردید وپس ازآن اقدام به خروج همه نخاله ها از محل کارگاه شد.
قبل از این مرحله اقدام به بریدن همه تیراهنهای سقف توسط هوا برش شد و همه درب وپنجره ها و تمام کابینتها وشیرآلات ولوله های آب از محل کارگاه خارج شد.
دو حلقه چاه نیزدرمحل وجود داشت که با شفته آهک وقلوه سنگ پر شد.
رعایت اصول ایمنی در تخریب:
قبل از هر چیز باید روش تخریب مشخص شود و کار برای عوامل اجرایی شرح داده شود. تخریب در معابر عمومی باید درمحوطه ای محصور با نرده های حفاظتی به ارتفاع دو متری انجام شود.
کلیه کارگران میبایست مجهزبه کلاه ایمنی باشند ودر ساعات غیر کاری به هیچ عنوان نباید اقدام به برداشتن حصار کرد.
تمامی راههای عبورومرور افراد غیر مسول به کارگاه باید مسدود شود.
به هیچ عنوان نباید مسیر ریزش آوار به عنوان مسیراصلی انتخاب شود ودر هنگام عملیات تخریب از اب برای ته نشین کردن غبار در محیط جلو گیری شود.
البته در اجرای اصول ایمنی درعملیات تخریب این پروژه ازحصار و نرده به علت خلوت بودن محیط استفاده نشد اما برای ایمنی و اطمینان بیشترراههای ورودی به صورت موقت مسدود شد وهمچنین از آب پاشی برای کم کردن گرد وخاک استفاده شد.
تجهیز کارگاه:
برای تجهیز کارگاه باید مصالح وابزار مورد نیازبه کارگاه آورده شود.
مصالحی مانند سیمان که به دو صورت فله وپاکتی موجود میباشددر کارگاه میبایست به نحوی درست انبار شود که البته در این پروژه بیشتر از سیمان پاکتی استفاده شد.
روش نگهداری ازسیمان در قسمت بعد توضیح داده خواهد شد.
برای جلوگیری از شلوغ شدن کارگاه معمولا موارد مصرف شن وماسه ازقبل پیش بینی میشد وبه صورت روزانه به گارگاه منتقل میشد.
انبارکردن سیمان:
درموقع انبار کردن سیمان باید دقت شود که رطوبت هوا وزمین باعث فاسد شدن سیمان نشود.در این پروژه برای انبار کردن پاکتهای سیمان ابتدا تمامی پاکتها برروی قطعات تخته که بازمین حدود ده سانتیمتر فاصله داشت قرار داده شد وکیسه ها در ردیفهای ده تایی روی هم چیده شد.
علت این کار این است که اگربیش ازده کیسه را روی هم قرار دهیم کیسه های زیرین دراثر فشار زیاد سخت شده ودرصورت نگهداری دراز مدت غیر قابل مصرف خواهند شد واستفاده ازانها منوط به آزمایش سیمان خواهد بود.
چنانچه سیمانهای سخت شده به راحتی با دست پودرشوند قابل مصرف در قطعات بتنی میباشند درغیر اینصورت سیمان فاسد شده وبرای اطمینان بیشترازفاسد شدن ان از آزمایشهایی استفاده میکنند.
بتنی که باسیمان فاسد شده ساخته میشود باربر نبوده و نمیتوان از ان در قطعات اصلی ساختمان مانند تیرهاو ستونها وسقف استفاده کرد.
پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید از محل اولین قدم در ساخت یک ساختمان پیاده کردن نقشه میباشد منظور از پیاده کردن نقشه انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ برروی زمین با ابعاداصلی است.بطوری که محل دقیق پی ها وستونها ودیوارها وزیرزمینهاو عرض پی ها روی زمین بخوبی مشخص باشد.
همزمان با ریشه کنی وبازدید ازمحل باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان مخصوصا نقشه پی کنی کاملا مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ قسمت نقطه ابهامی وجود نداشته باشد وبعدا اقدام به پیاده کردن نقشه بشود.
باید سعی شود حتما در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده شود.
در انجام پیاده کردن نقشه این ساختمان که پروژه من بود با توجه به کوچک بودن ساختمان از متر وریسمان استفاده شد.
ابتدا محل کلی ساختمان روی زمین مشخص شدو بعد با کشیدن ریسمان در یکی ازامتدادهای تعیین شده وریختن گچ یکی ازخطوط اصلی ساختمان تعیین شد .بعد از ان خط دیگر ساختمان را که عمود بر خط اول میباشد رسم شد.
پی کنی :
اصولا پی کنی به دو دلیل انجام می شود .1-دسترسی به زمین بکروبرای محافظت ازپی ساختمان .
با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان به وسیله دیوارها یاستونها به زمین منتقل می شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل بار ساختمان داشته باشد بنا گردد. برای برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان می باشیم . برای محافظت پایه ساختمان وجلوگیری از تاثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی کنیم در این صورت حتما در بهترین زمینها باید حداقل پی هایی به عمق 40تا50 سانتیمترحفر کنیم.
طول وعرض وعمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان وقدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد.
در ساختمانهای بزرگ قبل از شروع کاربوسیله ازمایشهای مکانیک خاک
قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده وازروی ان مهندس محاسب ابعاد پی را تعیین میکند. ولی در ساختمانهای کوچک که ازمایشات مکانیک خاک در دسترس نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم.
اغلب مواقع قدرت مجازتحملی زمین برای ساختمانهای کوچک با مشاهده خاک پی ودیدن طبقات ان وطرز قرار گرفتن دانه ها به روی همدیگرو با ضربه زدن بوسیله کلنگ به محل پی قابل تشخیص است.
البته قبل از ان باید مهندس محاسب وزن ساختمان و میزان باری که ازطرف ساختمان به زمین وارد میشود اگاه باشد.
باید متذکر شد که نوع پی استفاده شده در این ساختمان پی نواری میباشد.
با توجه به تشخیص مهندس محاسب ساختمان وبررسی نوع خاک محل
حداقل عمق پی در این پروژه 50 سانتیمتردر نظر گرفته واجرا شد.
کرسی چینی:
معمولا در طبقه همکف ساختمانها سطح اتاقها را چند سانتیمتراز کف حیاط یا کوچه بلندتر میسازند که به این اختلاف ارتفاع کرسی چینی .
معمولا کرسی چینی به سرعت انجام میشود.هدف از ساخت کرسی در ساختمان این است که درابتدااز قدیم بشر تمایل بیشتر داشت قدری بلندتر از کف زمین سکونت کند وبدین ترتیب احساس امنیت بیشتری میکرد درثانی ارتفاع طبقه همکف با سطح زمین مانع ورود برف وباران وغیره به داخل اطاقها میگردد.
وسوم اینکه چون اغلب زمینهایی که ما برای ساختمان انتخاب میکنیم کاملا مسطح نبوده ودارای شیب میباشند واز طرفی اتاقها وسالنهای ساختمان باید کاملا در یک سطح ساخته شوند لذا برای مسطح کردن اطاقها قسمتهای پایین را بوسیله کرسی چینی با قسمتهای دیگرهم سطح میکنند.
نحوه کرسی چینی یا ساخت پی سنگی:
روز قبل از اجرای کرسی چینی چند کمپرسی سنگ معدنی(لاشه) و چند کمپرسی ماسه شسته به دستور مهندس گارگاه به محل آورده شد.
پس از اماده شدن ملات سیمان انرا بوسیله فرغون در کنار پی برای شروع اجرای پی میاوردند. ملات ماسه وسیمان را به نسبت 1به4 با پیمانه مخلوط وبه ان اب دادند.اب دادن به این طریق بود که مخلوط ماسه وسیمان رابصورت دپو در اوردند سپس شروع به ساختن حوضچه کوچکی با این دپو کردند.
بعد از ان اب را به اندازه کافی وبا نظر مهندس کارگاه درون این حوضچه ریختن به این کاردر اصطلاح آبخور کردن میگویند. سپس دو کارگر شروع به مخلوط کردن ان شدند.
پس از ساخت ملات ماسه سیمان برای حمل کردن ان به محل از فرغون استفاده شد وبعد ازاوردن ملات به محل ایجاد پی یک نفر کارگر با بیل ملات را در پی میریخت و استاد کار بوسیله کمچه ملات را درون پی پخش میکرد وسنگهای لاشه را روی ان میچید.
قالب بندی:
قالب یک سازه موقت است و مانند ظرفی میتواند بتن تازه وخمیری راتا زمان گیرش وکسب مقاومت کافی بصورت کاملا متراکم در برگیرد وبه ان فرم دهد. تهیه وساخت قالب را قالب بندی میگویند که از اصول وضوابطی از نظر طراحی وساخت پیروی میکند.
قالب بایدبه اندازه کافی محکم باشد تا بتواند دربرابرفشارهای وارده از بتن خمیری در زمان بتن ریزی و فشار ناشی از وسایل بتن ریزی و کارگران مقاومت کند وبیش از حد مجاز تغییر شکل ندهند.
همیشه باید توجه کرد که ابعاد قالب بندی دقیق باشد واتصالات قالب بندی باید محکم ومتناسب با جنس قالب باشد.
انواع قالب از لحاظ جنس:
انواع قالب از لحاظ جنس عبارتند از قالب چوبی – قالب فلزی-قالب فایبرگلاس-قالب آجری –قطعات پیش ساخته و قالب لغزان.
در این پروژه از قالب بندی چوبی استفاده شد.
قالب چوبی:
معمولا در ایران از تخته ای که به روسی معروف است برای قالب بندی
استفاده میشود.ضخامت این تخته ها از 2تا3سانتیمتر وحداقل بعد ان 8 سانتیمتر است. درقالب بندی چوبی تمام قسمتهای ان از چوب استفاده میشود قبل از کار گذاشتن قالب چوبی رویه قالب را روغن مالی میکنند که علت ان این است که شیره بتن توسط تخته خشک مکیده نشود ودر موقع باز کردن قالبها به راحتی از سطح بتن جدا شود.
قبل از قرار دادن قالبها در جای خود باید انها را روغن مالی کردتا روغن آرماتورها را آلوده نکند زیرادر صورت الوده شدن آرماتورها باعث نچسبیدن بتن به آرماتورمیگردد.
آرماتوربندی:
برای ایجاد مقاومت در مقابل نیروهای کششی دربتن داخل شناژبتنی چند ردیف در بالاوپایین میلگردهای طولی قرار میدهند واین میلگردهای طولی را بوسیله میلگردهای عرضی که به آن خاموت میگویند به همدیگر متصل میکنند.
میلگردهای طولی وعرضی را از قبل در گارگاه آرماتوربندی میبافند وبعد در داخل قالب بندی شناژ قرار میدهند.
باید توجه داشت که پهنای این قفسه بافته شده باید در حدود 5 سانتیمتر کوچکتر از پهنای قالب شناژ باشد یعنی از هر طرف 5/2 سانتیمتر بطوریکه این میلگردها کاملا دربتن غرق شده وآنرا از خورندگی در مقابل عوامل جوی محفوظ نگه دارد. این 5/2 سانتیمتر در مناطق مختلف اب و هوایی وهمچنین محل قرار گرفتن قطعه بتن وهمچنین میزان سولفاته بودن ابهای مجاور ان
متفاوت است که میزان ان بوسیله موسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی ایران تعیین شده اس
هدف از بکار بردن فولاد در قطعات بتنی:
بتن جسمی شکننده است که در مقابل نیروهای فشاری مقاومتی قابل توجه دارد اما مقاومت ان در برابر نیروهای کششی ناچیز است.
به همین دلیل در محاسبات بتن آرمه این مقاومت در نظر گرفته نمیشود.
مقاومت بتن در برابر نیروهای کششی تقریبا 10/1مقاومت فشاری آن در نظرگرفته میشود.
با توجه به اینکه قطعات بتنی مدام تحت تاثیر انواع نیروهای فشاری و برشی وکششی قرار میگیرند لازم است قطعات بتن برای مقاومت کافی در مقابل این نیروها با عنصر مناسبی مسلح گردند. که بهترین عناصر فلزاتی هستند که بنام آرماتور معروف هستند.
بستن میلگردها به یکدیگر:
میلگردهای فولادی باید قبل از بتن ریزی براساس طرح ومحاسبه به
یکدیگربسته ویکپارچه شوند تا از جابجا شدن آنها طی عملیات بتن ریزی تا گیرش بتن جلوگیری شود.
بستن میلگردها به یکدیگراز نظر زمان ومکان بستگی به وضعیت کارگاه و نوع قطعه دارد که تصمیم گیری در مورد چگونگی آن به عهده تکنسین ساختمان میباشد تا حداکثر کارایی حاصل شود.
گاهی تمام یا قسمتی ازمیلگردها را خارج از قالب میبندند و یک شبکه را تشکیل میدهند وسپس انرا در قالب میگذارند مانند شبکه کف فونداسیون تکی وگاهی نیزمیلگردها را در روی قالب به یکدیگر میبندند مانند میلگردهای سقف بتنی.
برای بستن دو میلگرد به یکدیگراز مفتول فلزی نرم با قطر 5/1تا2میلیمتر استفاده میکنند که اصطلاحا به این عمل گره زدن میگویند.
نحوه خم کردن میلگردها:
با توجه به سنگینی نسبی کار میلگرد خم کنی و فشارهای نسبی زیادی که در هنگام خم کردن میلگرد بر دستها وکمر وبعضا تمامی اعضای بدن وارد میشود بهتر است برای کاهش این فشارها ازمیز میلگرد خم کنی استفاده میشود.
ارتفاع این میز معمولا 80 سانتیمترو عرض ان یک متر است وطول ان با توجه به طول میلگردها و امکانات کارگاه میتواند بین 3تا9متر درنظر گرفته شود. بر روی این میز صفحه خم کن میلگرد قرار دارد.
این صفحه عبارت است از صفحه فولادی مربع یا مستطیلی که برروی آن تعدادی خار فولادی تعبیه شده است واین خارها از حرکت میلگرد در بعضی از جهات جلوگیری میکند.
برش میلگردها:
برش میلگردها به دو روش سرد وگرم انجام میشود که برش سرد از مزایای بیشتری برخوردار است.
اما معمولا برش گرم ممنوع است واستفاده از ان تنها با اجازه دستگاه نظارتی امکان پذیر میباشد. ساده ترین وسیله برای برش سرد قیچی دستی ساده است.
این قیچیها در اندازه متفاوت وبا قدرت برش مختلف ساخته میشود.
نوع دیگری از قیچیهای دستی برروی پایه قرار دارند .
این قیچیها دارای ظرفیت برش بالاتری میباشند و میتوان با انها میلگردهای قطور رانیز برید. البته ماشینهای برقی برش میلگرد که به گیوتین معروف هستند نیز وجود دارند که باعث سرعت بخشیدن در برش بدون نیازبه نیروی کارگر میشود.
نحوه ساخت شناژهای افقی وعمودی:
نحوه ساخت شناژهای افقی وعمودی بدین صورت بود که دو نفر کارگر
برای درست کردن خاموتها ابتدا میلگردهای آج دار نمره 8 را به اندازه مشخص شده قطع میکردند وانرا روی میز میلگرد خم کنی میگذاشتند وبا چند حرکت انرا بصورت مربع یا مستطیل خم میکردند واین کار را با اچارF یا یک لوله که میلگرد را توی ان میگذاشتندانجام میدادند ودر انتها به خاموت خم غیر 90 درجه میدادند که این کار برای خاموتهای شناژهای افقی به تعداد مشخص شده انجام شد.
اما برای میلگردهای طولی از میلگرد شماره 14 استفاده شد بطوری که 4عدد میلگرد را به طول پی بعلاوه طول خم(قلاب) میبریدند که مجموعا برای یک قسمت پی 4 عدد میلگرد را با خاموت به فاصله 25 سانتیمتر با سیم ارماتوربندی و وسیله ای بنام سیم چین میبستند .
قلاب انتهای میلگرد واندازه استاندارد آن:
برای افزایش چسبندگی بین میلگردها و بتن باید در انتهای میلگردهای فولادی قلاب ایجاد کرد.
این قلابها درمواقعی که قطعه بتنی به کشش می افتد باعث جلوگیری از هم گسیختگی قطعه میشود .
قلابها انواع مختلف و اشکال متفاوتی دارند از قبیل چنگک و گونیا و قلاب 180 درجه .
ایجاد هر یک از قلابهای فوق در انتهای میلگردها الزامی میباشد.
بتن سازی:
برای ساخت بتن حتی المقدور باید از ماشینهای بتن ساز(بتونیر) استفاده کرد.
این ماشینها دارای دیگ گرداننده ای هستند که به اهستگی حول محوری نسبت به افق میگردد و بوسیله تیغه ای که در داخل ان تعبیه شده است محتویات خود را مخلوط مینماید.
نوع بزرگتر این دستگاه دارای پیمانه ای میباشد که این پیمانه جهت ریختن شن وماسه در دستگاه از ان استفاده میشود.
گنجایش این پیمانه برحسب متر مکعب شن وماسه بر روی ان قید شده است.
این پیمانه بوسیله کارگرها از شن وماسه وسیمان پر شده انگاه بوسیله اهرمی محتویات ان به داخل دیگ خالی میگردد.
زمان مخلوط کردن کلیه دفعات بتن سازی مساوی میباشد و تقریبا هر بار 5/1 دقیقه به دستگاه فرصت داده میشود تا شن و ماسه وسیمان را مخلوط کند.
حمل بتن:
اگر کارگاه بتن سازی از محل بتن ریزی فاصله داشته باشد برای حمل بتن از ماشینهای مخصوص حمل بتن استفاده میشود . این ماشینها را دمپر میگویند.حتی المقدورباید از ریختن بتن داخل دیگ به روی زمین و بارگیری مجدد و حمل ان بوسیله فرغون خودداری کرد.
باید توجه داشت که با هر وسیله که بتن را حمل میکنیم اعم از پمپاژ یا دمپر یا باگتهای حمل بتن اجزاء متشکله بتن از همدیگر تفکیک نشود.
بتن باید به حدی روان باشد که دانه های ان بخوبی روی یکدیگر غلطیده و کاملا آرماتورها را احاطه نموده و گوشه های قالب خود را کاملا پر نموده و کلیه هوای موجود در قالب از ان خارج شود وباید حداقل اب ممکنه را برای انجام کارهای فوق مصرف نمود زیرا اب بیش از اندازه تبخیر شده و جای انرا هوا پر خواهد کرد.
نسبتهای اختلاط:
منظور از نسبت مخلوط کردن اجزاء بتن ان است که که نسبت مناسبی برای اختلاط شن وماسه به دست بیاوریم تا دانه های ریزتر فضای بین دانه های درشت تر را پر کرده و جسم توپر بدون فضای خالی و با حداکثروزن مخصوص بدست اید و همچنین تعیین مقدار لازم اب بطوری که بتن به راحتی قابل حمل بوده و در قالب خود جای گرفته و دور میلگردها را احاطه نموده و کلیه فضای خالی قالب را پر نماید ودرمجاورت ان فعل وانفعالات شیمیایی سیمان شروع شده وتا مرحله سخت شدن ادامه یابد وبالاخره تعیین مقدارسیمان مورد لزوم برای بدست آوردن بتن با مقاومت کافی که بتواند به راحتی بارهای وارده ساختمان را تحمل نماید. مقاومت نسبی با افزایش سیمان بالا
می رود.
بتن ریزی:
قبل از بتن ریزی باید کلیه آرماتورها با نقشه کنترل شود مخصوصا دقت شود که آرماتورها به همدیگر با سیم آرماتور بندی بسته شده باشند و اگر جایی فراموش شده است مجددا بسته شود.
فاصله ارماتورها یکنواخت باشد زیرا اغلب اتفاق می افتد که فاصله بین
آرماتورها یکنواخت نیست .
بعضی از انها به هم چسبیده وبعضی با فاصله از همدیگر قرار میگیرند این موضوع باعث میشود که بتن نتواند کلیه میلگردها را احاطه نموده و قطعه همگن و توپری بوجود بیاورد.
باید توجه شود که محل بتن ریزی عاری از خاک و مواد زاید باشد.
اگر بین اتمام کار آرماتور بندی و بتن ریزی چند روز فاصله باشد حتی میباید محل کار با دقت بیشتری بازدید شود ودر تمام روز بتن ریزی حتما باید یک نفر کارگر با تجربه مدام قالبها را کنترل نموده و اثرات اضافه شدن وزن را روی آنها در نظر داشته باشد ودر موقع بروز خطر افراد دیگر را مطلع کند.
در موقع بتن ریزی باید از رفت و امد زیاد روی آرماتورها جلو گیری نمود زیرا در این صورت در اثر وزن کارگران در آرماتورها انحنای موضعی بوجود خواهد امد .
بهتر است از قسمتی که به مرکز بتن نزدیک تر میباشد شروع به بتن ریزی نمود زیرا در این صورت رفت و امد کارگران از روی ارماتورها به حد اقل خواهد رسید و برای انکه پای کارگر ها در بتن تازه ریخته شده فرو نرود باید در مسیر عبور و مرور کارگر ها از تخته هایی زیر پای آنها استفاده شود.
باید مطمئن شویم که همه گوشه های قالب از بتن پر شده و کرمو نمی باشد.
در مورد ستونها باید ضربه های یکنواختی به بدنه قالب کوبید تا در اثر
ارتعاش بوجود امده بتن در قالب بخوبی جابجا شود.
در دالها و تیر ها وسقفها باید با کوبیدن مدام بتن انرا به تمام گوشه های قالب راهنمایی نمود و جسم تو پری بوجود اوریم در بتن ریزی با ارتفاع زیاد بهتر است انرا در لایه های 30 سانتیمتری ریخته و لایه را بخوبی کوبیدو بعد لایه بعدی را بریزیم.
در موقع بتن ریزی های با ارتفاع زیاد مانند دیوارها و سدها چنانچه اب اضافی بتن بالا بیاید باید بتن بعدی را قدری خشک تر ریخت تا این اب جمع شود.
تا انجا که ممکن است بهتر است که بتن ریزی بدون وقفه انجام گیرد تا موقع سخت شدن یکپارچه باشد ولی گاهی مجبور هستیم که بتن ریزی را تعطیل نموده و کار را در روز بعد شروع کنیم که در چنین مواقعی باید محل قطع بتن حتما با نظر مهندس کارگاه انجام شود.
اما برای انجام بتن ریزی در این پروژه ابتدا همه مصالح مورد نیاز که عبارت بودند از یک کامیون مکادم و ماسه شسته برای اجرای بتن ریزی به محل کارگاه اورده شد البته سیمان پاکتی نیز از قبل اماده شده بود. یک منبع اب نیز برای استفاده در بتن سازی به محل کارگاه اورده شد.
برای مخلوط کردن بتن نیز از دستگاهی بنام میکسر استفاده میکردندو طریقه ریختن مصالح در ان به این روش بود که ابتدا 1 پیمانه سیمان و 2پیمانه ماسه و1 پیمانه شن و در حدود 5/1 پیمانه اب را در دستگاه میریختند و در حدود 5/1 دقیقه تمامی مصالح مخلوط میشد.
چون که سطح پی سنگی در تمام جهات تراز بود دیگر نیازی به تراز کردن سطح بتن ریزی بوسیله شیلنگ تراز نبود و بوسیله یک نخ بنایی سطح شناژها در یک اندازه ارتفاعی که مهندس کارگاه انرا تایید کرد کشیدند تا سطح بتن یکنواخت و تراز در اید .
یک ساعت قبل از بتن ریزی سطح پی سنگی را اب پاشی کردند و سپس راه مناسب برای عبور فرغونها اماده کردند و دستگاه بتونیر یا میکسررا روشن کردند این دستگاه توسط یک کارگر ماهر هدایت میشد که این کارگر اب مورد نیاز در بتن را درون دستگاه میریخت وبا اهرمی که در دست داشت بتن اماده شده را درون فرغون ها میزیخت.
از ابتدای شروع بتن ریزی همه کارها را مهندس کارگاه تقسیم بندی کرد بطوری که دو نفر مسئول ریختن مصالح در دستگاه میکسر بودند و یک نفر نیز مسئول هدایت دستگاه بود. دو نفر دیگر نیز مصالح را با فرغون به محل قالب ها انتقال میدادند ودر انجااستاد کار محل خالی کردن بتن در قالب ها را نشان میداد انها نیز به اهستگی بتن را درون قالب میریختند.
بتن درون قالبها بوسیله یک نفر کارگر ویبره میشد بدین طریق که با کوبیدن ضرباتی به پشت قالب ها بتن را به همه قسمتهای قالب هدایت میکرد.
البته سطح قالب بتن نیز بوسیله ماله کشی صاف و هموار میشد. بتن ریزی تا عصر ان روز ادامه داشت.
بتن ریزی در هوای گرم:
بتن ریزی در این شرایط دمایی تابع تکنیکهای خاصی میباشد.
اگر در هوای گرم بتن ریزی می کنیم باید سعی کنیم که حداقل تا چند روز بعد از ریختن بتن انرا مرطوب نگه داریم زیرا در غیر اینصورت آب بتن به سرعت تبخیر شده وبتن سخت نمیگردد.
به این نوع بتن که در اثر نرسیدن اب سخت نشده است بتن سوخته میگویند ونشانه های ان این است که بتن حتی با فشار دست خرد میشود.
در صورت مشاهده چنین وضعی قطعه ریخته شده باید جمع اوری شود و مجددا ریخته شود برای مرطوب نگه داشتن بتن بهتر است با پاکتهای سیمانی روی انرا پوشانده وکاغذ را مرطوب نگه داریم ویا از گونی مرطوب استفاده شود.
یکی دیگر از تکنیکهای بتن ریزی در هوای خیلی گرم استفاده از سیمان تیپ 4 است که در موقع سخت شدن حرارت کمی را تولید میکند.
بعضی از مسائلی که ممکن است در بتن تازه بوجود اید:
بعضی از مسائلی که ممکن است در بتن تازه بوجود اید:
آب انداختن
جدا شدن دانه ها
اب انداختن بتن از نظر یک پدیده ظاهری اینگونه تجلی می کند که پس از بتن ریزی و پرداخت سطحی بتن یک لایه نازک آب اغشته به سیمان روی سطح بتن ظاهر می شود .
این اب از قسمتهای زیرین بتن به دلیل خاصیت مویینگی به قسمتهای سطحی بالا امده ودر مسیر خود احتمالا مقداری سیمان را نیز با خود شسته و همراه میکند.
لذا در قسمتهای بالایی بتن مقداراب موجود از ابی که در طرح اختلاط در نظر گرفته شده بیشتر خواهد شد وبه عکس در قسمتهای پایینی بتن مقدار اب کمتری وجود خواهد داشت.
مشخصات نامطلوب بتن اب انداخته :
بتن اب انداخته پس از سخت شدن نامرغوب بوده و به مقاومت مطلوب و مورد نظر نخواهد رسید.
لایه رویی بتن اب انداخته پس از سفت شدن به مرور زمان وبا استفاده های ترافیکی از ان پودر شده و به صورت گرد وخاک در می ایدو به این جهت سطح رویی ناصاف شده وپدیده پودر شدگی اتفاق می افتد.
چنین بتنی اولا بدنما شده ودر ثانی نقطه ضعفی برای شرایط یخ زدگی و هوازدگی خواهد بود .
اب انداختن پدیده بسیار نامطلوبی است وباید حتی المقدور از ایجاد ان جلوگیری کرد.
بعضی از استاد کاران سعی می کنند با زیاد ماله کشیدن بر روی سطح بتن یک قشر اب در سطح ایجاد کنند غافل از اینکه این عمل ضعف های اساسی برای بتن ایجاد می کند.
یکی از دلایل مهم اب انداختن بتن اسلامپ بیش از حد است بنابراین کارایی و اسلامپ کم در کنار مزایای دیگر احتمال اب انداختن را کاهش می دهد.
دلایل دیگری از جمله ویبره کردن بیش از حد ونیز نامناسب بودن دانه بندی احتمال اب انداختن بتن را افزایش می دهد.
جدا شدن دانه ها :
جدا شدن دانه ها از پدیده های است که در بتن تازه اتفاق می افتد به این ترتیب که دانه های درشت مخلوط نشست کرده و به سمت پایین حرکت می کنند و دانه های ریزتر به سمت بالا منتقل میشوند .
بنابراین بتن حالت یکنواختی خود را از دست داده و توزیع دانه بندی به هم می خورد.
جدا شدن دانه ها در بتن تازه یک پدیده نامطلوب محسوب میشود ومهندسین کارگاه همواره سعی می کنند که از عواملی که ممکن است منجر به بروز این حالت شود جلوگیری نمایند.
بتنی که دانه های ان جدا شده از نظر مقاومت فشاری وخمشی ضعیف شده وبه حد مطلوب نخواهد رسید.
تراکم بتن تازه:
تراکم بتن یعنی به حرکت در اوردن ذرات بتن و کم کردن اصطکاک بین انها و خارج کردن حبابهای هوا از بتن.
روشی که معمولا برای تراکم بتن به کار می رود ارتعاش است .
هدف از متراکم کردن بتن و خارج کردن حبابهای هوا ان است که بتن تو پری بدست اید تا در نتیجه ان بتن از مقاومت بهتری برخوردار باشد ودر مقابل عوامل مخرب محیطی از خود دوام بهتری نشان دهد .
تراکم بتن با افزایش سطح تماس بین بتن و میلگرد چسبندگی بهتری بین انها فراهم کرده ونیز سبب می شود که پس از باز کردن قالب ها سطح ظاهری صاف وبدون خلل وفرجی برای بتن حاصل شود.
قدیمی ترین روش برای ویبره کردن ضربه زدن به قالب بتن است .
طبیعی است که این نحوه ویبره برای کارهای کوچک و کم اهمیت می تواند تا حدودی مناسب باشد.
نگه داری از بتن :
سیمان موجود در بتن ریخته شده در مجاورت رطوبت باید سخت شده و دانه های سنگی موجود در مخلوط را به همدیگر چسبانده و مقاومت بتن را به حد اکثر برساند بدین لحاظ باید از خشک شدن سریع بتن جلوگیری نموده و انرا ازتابش شدید آفتاب و وزش بادهای تند محفوظ نگه داشته وسطح آنرا حداقل تا هفت روز مرطوب نموده و برای این کار بهتر است که روی بتن تازه ریخته شده را با گونی یا کاغذ پوشانده و این پوشش را مرطوب نگه داریم.
با توجه به گرمی هوا بعد از 4تا5 ساعت از گذاشت بتن ریزی باید شروع به آب دادن بتن کرد زیرا در غیر اینصورت سطح ان ترک مویی خواهد خورد که ایجاد این ترکها باعث نفوظ هوا به داخل بتن شده وآرماتور بکار رفته در بتن در معرض خورندگی قرار میگیرد.
بتن تازه ریخته شده نباید در معرض بارانهای تند قرار گیرد زیرا باران
دوغاب سیمان و مصالح ریز دانه را شسته و سنگ های درشت را نمایان میکند.
هم سطح کردن کف اتاقها با شناژ افقی:
پس از اینکه شناژهای افقی زیر دیوار و شناژهای عمودی ریخته شد بطوری که در قسمتهای قبل توضیح داده شد بتن ریخته شده را بوسیله پوشاندن کاغذ از تابش مستقیم آفتاب محافظت کردندو همراه با آن روزانه سه تا چهار بار سطح بتن را آب میدادندپس از گذشت یک هفته قالب های افقی را باز کردند.
به دستور مهندس کارگاه چند کامیون مخلوط قلوه سنگ و چند کمپرسی مخلوط سرند شده را به محل کارگاه آوردند و بوسیله یک ماشین لودر ابتدا قلوه سنگها را درون فضاهای خالی بین شناژها ودرون اتاقها ریختندبطوری که سطح قلوه سنگها در همه اتاقها در یک سطح بود و بعد از ان مخلوط سرند شده را روی این قلوه سنگها ریختند بصورتی که سطح تمام اتاقها بالا امد و هم سطح شناژ افقی شد.
بعد از اینکه خاک ریزی توسط لودر به اتمام رسید تمام سطح خاک ریزی شده را اب پاشی کردندوبعد از ان بوسیله غلطک دستی شروع به متراکم کردن ومسطح کردن خاک شدند با این کار سطح تمام اتاقها یکی شد و به اصطلاح کف همه اتاقها همسطح شناژافقی شد.
قالب بندی شناژ های عمودی:
اغلب شناژهای عمودی بصورت چهار ضلعی مربع یا مستطیل می باشند.
برای قالب بندی شناژهای عمودی ابتدا ابعاد شناژ را از روی نقشه تعیین نموده و دو ضلع قالب را به همان میزان از تخته های مناسب بریده وبه چوبهای چهار تراش که به ان پشت بند می گویندمیخ می کنند.
پشت بند های اضلاع مقابل قالب اولا در حدود 10تا15 سانتیمتر از پهنای قالب بیشترباشد در ثانی پشت بندهای اضلاع مقابل درست مقابل یکدیگرقرار گیرد تادر موقع اتصال چهار ضلع شناژ به یکدیگر با تعیین سیم نجاری به این زاییده ها امکان اتصال آنها به یکدیگر به سهولت انجام پذیر باشد.
اما در مورد باز کردن قالب معمولا به محض اینکه بتن حالت روانی خود را از دست داد و شکل هندسی خود را حفظ کرد می توان قالب آنرا باز کرد و معمولا 48 ساعت بعد از بتن ریزی این امکان وجود دارد.
در موقع باز کردن قالب باید توجه شود که قالب را با احتیاط طوری باز کرد که گوشه های تیز شناژ خراب نشود.
دیوار چینی:
برای انجام عملیات دیوار چینی ابتدا استاد کار شمشه را در دو طرف یک دیوار شاغول و سپس گچ زد و بوسیله یک نخ به دو شمشه به ارتفاع 15الی17 سانتیمتراز سطح کرسی سفت کرد و یک کارگر هم که فقط موظف بود ملات را با یک فرغون پیش استاد کار ببرد وبا بیل ملات را جلو دست استاد کار روی سطح کرسی (دیوار) می ریخت و استاد کار ملات را روی دیوار بوسیله کمچه پهن می کرد و بلوکها را یکی یکی روی ملات می گذاشت و فشار می داد تا بلوکها درون ملات قرار گیرند.
پس از اینکه بلوکها در ملات قرارمی گرفتند یک نفر کارگر مقداری قلوه سنگ به دست استاد کار می داد و او نیز قلوه سنگها را درون بلوکها می ریخت البته قلوه سنگها همه فضا های بلوک را پر نمی کردند وبه همین دلیل فضاهای باقی مانده را بوسیله ملات ماسه سیمان پر می کردند و سطح بلوک را کاملا صاف میکردند تا برای رج بعدی یا ردیف بعدی آماده باشد.
کل کار تقسیم بندی شده بود بصورتی که یک کارگر فقط مسئول آماده کردن ملات و آوردن آن با فرغون بود و کارگر دیگری هم مسئول آوردن قلوه سنگ با فرغون بود و کارگری دیگر هم بوسیله فرغون بلوکها را نزدیک کار میبرد و به دست استاد کار می داد .
نحوه پر کردن شناژ های عمودی:
قبل از آماده کردن بتن ابتدا یک چوب بست را در کنار شناژ عمودی درست کردند وسپس یک نفر کارگر روی چوب بست ایستاد.
دو نفر کارگر دیگر نیز مسول آوردن بتن به پای چوب بست بودند.
یکی از کارگرها بوسیله بیل بتن را از درون فرغون برمی داشت و درون استانبولی میریخت و کارگری که روی چوب بست ایستاده بود نیز استانبولی را درون قالب خالی میکرد.
یک نفر نیز هر بار بعداز ریختن تقریبا 30سانتیمتر بتن درون قالب با ضرباتی محکم که به پشت قالب وارد میکرد سعی در ویبره کردن بتن میکرد والبته در بعضی از مواقع نیز به بالای قالب رفته و بوسیله میلگردی که در دست داشت شروع به کوبیدن بتن درون قالب میکرد.
هم سطح کردن دیوار:
به وسیله ملات ماسه سیمان تمام سطح دیوارراکه درآن قسمت شناژافقی زیرسقف قرار میگرفت به سطح هموار ویکسان تبدیل کردند سپس قفسه های آرماتور را روی آن قرار دادند وقالب بندی کردند.
سپس بلوک سقفی به محل کارگاه آوردهشد . تیرچه ها را روی شناژها صف دادند . پس از چیدن تیرچه ها بلا فاصله یک بلوک در ابتدا ویک بلوک در انتهای تیرچه قرار دادند تا فاصله یکسانی وجودداشته باشد قبل از کار گذاشتن بلوکها درون تیرچه ها ملات گچ وسیمان را به
صورت دوغاب درست کرده وبلوکها را روی صفحه پلاستیکی قرار دادند و دوغاب را روی آنها ریختند وفضای خالی روی بلوکها را با این کار پر کردند.
قالب بندی سقف :
در ایران سقف های مختلفی وجود دارد که رایج ترین آنها سقف تیرچه بلوک یا دال بتنی یا بتن پیش ساخته می باشد . دال های پیش ساخته نیازی به قالب ندارند ولی در مورد سقف های تیرچه بلوک یا دالهای بتونی ریخته شده در محل برای هر کدام احتیاج به قالب بندی مخصوص می باشد .
سقف های بتنی ریختهشده در محل نیاز به قالب بندی محکم تری می باشد معمولا از به هم میخ کردن تخته ها وتشکیل صفحه ای به ابعاد مورد نیاز استفاده می کنند که این تخته ها را روی دار بست های چوبی قرار داده آنگاه شبکه های آرماتور بندی را روی آن قرار میدهند وبتن ریزی انجام می شود .
بعد از اتمام کار هم سطح کردن دیوار دستور قالب بندی سقف توسط مهندس کارگاه داده شد و کارگران آرماتور بند شروع به انجام این کار کردند.
البته سقف اجرا شده در این پروژه سقف تیرچه بلوک بود وتنها از شمعهایی درزیر تیرچه ها استفاده شد چرا که قالب بندی سقف تیرچه بلوک منحصر به استفاده از همین شمعها می باشد.
سقف تیرچه بلوک :
اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک عبارتند از تیرچه – بلوک – میلگرد ممان منفی – میلگرد حرارتی – کلاف عرضی – قلاب اتصال – بتن پوششی متداولترین نوع تیرچه در ایران تیرچه های بتونی می باشد که با قالب سفالی ریخته وعرضه میگردد.
تیرچه های معمولی با خرپا مسلح می شوند خرپااز سه قسمت تشکیل می شود.
1- میلگردهای کف خرپا که تعداد وقطر آن با محاسبه تعیین میشود وباید از لحاظ طول وتعداد ونوع میلگرد کاملا مطابق نقشه باشد برای ا ین که میلگردها موقع بتن ریزی جا به جا نشود بهتر است آنها را بوسیله یک یا چند میلگرد عرضی به همدیگر جوش بدهند .
2 – میلگرد فوقانی خرپا که از میلگرد 8یا10یا12آجداربوده و معمولا داخل بتن سقف و میلگردهای حرارتی قرار می گیرد.
3- میلگردهای مارپیچ یا میلگردهای مهاری خرپا که میلگرد کف را به میلگرد فوقانی متصل می نماید.متداولترین نوع خرپا از میلگرد ساخته می شود.
حمل و نقل وانبار کردن تیرچه ها :
حمل ونقل وانبارکردن تیرچه ها باید با دقت انجام شود زیرا دراثر کوچکترین بی احتیاطی در موقع حمل ونقل ویا انبارکردن آنها ممکن است تیرچه شکسته
ویاترک بخورد ودرموقع نصب نیزترکها مشاهده نشده ودردرازمدت موجب خسارت جبران ناپذیر بشود . درموقع حمل ونقل بهتراست از میلگردهای فوقانی بعنوان دستگیره استفاده شود وبهتراست که بوسیله دونفر کارگر دوسرتیرچه گرفته شده . در موقع انبار کردن تیرچه ها باید زیر آنرا کاملا مسطح نموده وآنها را در کنار هم قرار دهیم آنگاه روی تیرچه های ردیف اول را حداکثر بفاصله یک متر به یک متر چوب چهار تراش قرار داده وتیرچه ردیف بعد را روی آن قراردهیم البته باید دقت شود که کلیه چهار تراشهای هر ردیف در یک محور واقع شوند.
بعد از خریداری کردن و انتقال تیرچه ها به محل کارگاه به همین روش همه تیرچه ها انبار شدند البته به دستور مهندس کارگاه روزانه دو تا سه بارهمه تیرچه ها را آبپاشی می کردند.
بلوک:
بعد از انتقال تیرچه ها به محل کارگاه مجددا به دستور مهندس کارگاه بلوکهای سقفی خریداری شد وبه وسیله یک دستگاه کامیون به محل کارگاه انتقال داده شدند.
بلوکهای مورد استفاده شده در سقفهای تیرچه بلوک معمولا بتونی یا سفالی است و هیچ گونه باری را تحمل نمی کنند و فقط به عنوان قالب مورد استفاده قرار می گیرند.
بلوکهای سفالی از لحاظ وزن سبک تر بوده و بار کمتری را به ساختمان واردمی نمایند عرض بلوکها معمولا40سانتیمتر بوده گاهی نیز آنها را تا 60سانتی متر هم میسازند و ارتفاع آن تابع ضخامت سقف بوده و بین 20تا 25 سانتیمتر است بلوک باید طوری طراحی شوند که به راحتی قابل حمل ونقل بوده و زایده های تعبیه شده در ان به راحتی روی قسمت بتنی تیرچه قرار بگیرند.
ایجاد درز یا زائدگی در بلوکهای سقفی باعث قفل و بست شدن بلوک با قسمت بتونی تیرچه می شود که این قفل و بست شدن تا زمان اجرای سقف از حرکت و جابجایی بلوکها در جهت عمود برتیرچه و یا به سمت پایین جلوگیری می کند.
میلگردهای حرارتی:
بعد از اتمام سقف و گذاشتن کلیه آهنها یک سری میلگرد در جهت عمود بر میلگردهای بالای تیرچه به فاصله تقریبی 25الی 40 سانتیمتر قرار می دهند قطر این میلگردها به وسیله محاسبه تعیین می شود و معمولا میلگردی با قطر 6 یا 8یا 10میلیمتر می باشد .
به این آهنها میلگرد حرارتی می گویند . این میلگردها باید به کلیه آهنهای تیرچه بوسیله سیم آرماتوربندی بسته شوند .
کلاف عرضی(شناژ مخفی):
استفاده از کلاف عرضی در سقفهای تیرچه بلوک الزامی می باشد. از دهانه های 2/4 متر به بالا ودر وسط دهانه بین بلوکها و عمود بر جهت تیرچه فاصله ای در حدود حداقل 10 سانتی متررا در نظر می گیرند و زیر این فاصله را تخته بندی می کنند.
درون این فاصله حداقل 2 میلگرد به قطر 10میلیمتر یکی بالا ویکی در پایین قرار می دهند میلگرد بالا را به میلگردهای بالایی تیرچه می بندند و میلگرد پایینی را هم به آهنهای مارپیچ تیرچه متصل می نمایند واین فضای بوجود امده بعد از انکه بوسیله بتن پر شد مانند تیری عمود بر تیرچه ها قرار گرفته ودر مقابل ممانهای بوجود امده در وسط تیرچه مقاومت خواهد نمود .
به این تیرتعبیه شده در وسط تیرچه ها کلاف عرضی یا شناژ مخفی می گویند.
برای دهانه های بیش از 6متر دو عدد کلاف عرضی با فاصله های مساوی در نظر گرفته می شود .
برای اطمینان بیشتر بهتر است کلاف عرضی را از دهانه های 5/2 متر به بالا ایجاد نماییم
قلاب اتصال:
برای جلوگیری از حرکت سقف در اثر نیروی زلزله میلگردی را که قطر ان با محاسبه تعیین میشود و معمولا از میلگرد 12یا 14 می باشد خم می کنند و بوسیله آن تیرچه ها را به شناژ افقی روی سقف متصل میکنند.
بتون ریزی سقف:
پس از چیدن تیر چه ها وبلوکها و بستن میلگردهای ممان منفی و میلگردهای حرارتی و گذاشتن قلاب اتصال و ایجاد شناژ مخفی نوبت به عملیات بتون ریزی سقف رسید.
قبل از بتن ریزی یک بار دیگر کلیه آرماتورهای سقف توسط مهندس کارگاه کنترل شد وبیشتر دقت می شد که فاصله ارماتورها از همدیگر بصورت یکنواخت باشند.
بعد از کنترل فاصله ارماتورها از همدیگر اقدام به بتون ریزی شد
بتون ریزی طوری برنامه ریزی شده بود که کلیه بتن سقف در یک روز ریخته شد.
افت بتن (انقباض) :
افت بتن پدیده ای است که ازلحظات شروع گیرش بتن آغاز ودر طول زمان سخت شدن ادامه می یابد .
افت بتن در حقیقت یک نوع کاهش حجم است که در طول زمان اتفاق می افتد .
وقوع پدیده افت در اثر آب اضافی به کار رفته در ساخت بتن می باشد آب مورد نیاز جهت انجام واکنش شیمیایی سیمان 25در صد وزنی سیمان است . یعنی اگر نسبت آب به سیمان را برابر 25% در نظر بگیریم تمام این آب صرف واکنشهای شیمیایی می شود . ولی به دلیل حصول کارایی مطلوب آب را بین 4/.تا 6/.درنظرمی گیرند که این آب اضافی مازاد بر 25% آب در بتن باقی می ماند . در روزهای اول عمر بتن قسمتی از این آب اضافی براساس خاصیت موئینگی به سمت سطح بتن بالا آمده وتبخیر می شود بدین ترتیب جای آن خالی می ماند . به همین لحاظ بتن تمایل پیدا می کند که خودش آب را جمع کرده وحجم ازدست رفته راپر کند. تا زمانی که بتن تر (تازه ) باشد مانع ومشکلی جهت جمع شدن ندارد .
عوامل موثر درافت :
1- میزان مصالح سنگی بکار رفته در ساخت بتن :
هر چه مصالح سنگی به کارفته دربتن بیشتر باشد میزان افت کمتراست .
2- نوع مصالح سنگی :
هر چه درساخت بتن از مصالح سنگی مرغوب تری استفاده شود افت کمتری اتفاق می افتد . آزمایش نشان داده که افت یک نمونه بتن که از ماسه سنگ تهیه شده 3برابر افت نمونه مشابه که از کوارتز تهیه شده است می باشد .
3- نسبت آب به سیمان :
واضح است که هر چه آب کمتری در بتن باشد افت کمتر است .
4- رطوبت محیط :
آزمایش نشان داده که هر چه رطوبت محیط ( به خصوص در روزهای اول )بیشتر باشد افت کمتراست (بتن هایی که در مناطق خشک هستند افت بیشتری دارندوبالعکس بتن هایی که درمناطق مرطوب مثلا در کنار دریا هستند داری افت کمترهستند ) لذا نتیجه می شود که مراقبت خوب از بتن کمک می کند که افت بتن کمتر شود .
راههای مقابله با افت :
1- کم کردن عوامل تشدید کننده افت ( بکارگیری مصالح سنگی مرغوب و متراکم نمودن بتن )
2- استفاده از سیمان ضد افت : سیمان ضد افت همزمان با گیرش خود افزایش حجمی را در بتن ایجاد می کند که این افزایش حجم می تواند با کاهش حجم ناشی از افت مقابله کند .( البته این سیمان گران قیمت بوده ومصرف آن باید توجیهاقتصادیداشته باشد ) .
3-استفاده از درزهای مناسب : یعنی بتن را در فواصل مناسب (مثلا 5 متربه5 متر) توسط درزهای انقباض از هم جدا کنند . استفاده از درزهای انقباض کمک می کند که با استفاده از ضعفی که در فواصل معین ایجاد کرده ایم ترک ناشی از افت دقیقا در محل دلخواه اتفاق بیفتد .
4- استفاده از آرماتور افت (مثلا آرماتور افت وحرارت ) : این آرماتورها برای خنثی نمودن تنش های کششی ناشی از افت در بتن به کار گرفته می شود .
درعمل اکثرا از آرماتورهایی موسوم به آرماتور افت وحرارت استفاده
می شود. آرماتورهایی هم برای تحمل تنش های ناشی از افت وهم برای تحمل تنش های ناشی از حرارت به کار برده می شود . حداقل آرماتور افت وحرارت002 ./ تا 0018./ سطح مقطع بتن است . آرماتورهای افت را میتوان به صورت ساده درنظر گرفت .
خزش یا وارفتگی :
خزش عبارت است از تغییر طول اجسام تحت تنش ثابت در طول زمان .
اگر قطعه ای تحت تنش قرار بگیرد در همان لحظه اول تغییر طولی خواهد داشت که به این تغییر طول تغییر طول آنی یا الاستیک گفته می شود .
اگر همین قطعه تحت تنش ثابت نگهدای شود با گذشت زمان تغییر طول اضافی تری نسبت به تغییر طول اولیه خواهد داشت که به آن تغییر طول یا کرنش ناشی ازخزش می گویند .
کرنش ناشی از خزش معمولا 2 الی 3 برابر کرنش اولیه است .
مسئله خزش از آنجا مورد توجه قرار می گیرد که متناسب با کرنش ناشی از خزش در بتن تنش ایجاد میشود و لذا اگرتنشی از خزش را درمحاسبات اولیه وارد نکرده باشند ممکن است عضو بتنی تحت بار کمتری نسبت به بار طراحی بشکند .
عوامل موثربرخزش :
1- مقاومت فشاری بتن : هرچه مقاومت فشاری بتن بیشتر باشد خزش در آن کمتراست .
2- تنش وارد بر بتن : هر چه تنش وارده بتن بیشتر باشد خزش بیشتر خواهد بود .
3- رطوبت محیط : هر چه بتن مسن ترباشد وتحت بار قرار گیرد خزش در آن کمتراست .
راههای مقابله با خزش :
1- کم کردن عوامل تشدید کننده خزش (بتن را مرغوب ترساخته ومقاومت فشاری بالاتری در نظر گرفته می شود ) .
2- تعبیه آرماتورهایی که ناشی از خزش را جبران کند .
3- افزایش رطوبت محیط اطراف بتن ( ازجمله مراقبت صحیح وخوب از بتن ) .
خستگی در بتن :
اگر در قطعه ای که تحت بارهای متناوب قرارگرفته بطوریکه هر یک از این بارها کمتر از مقاومت قطعه باشد شکست اتفاق بیفتد اصطلاحا گفته میشود دراثر خستگی شکسته است . پدیده خستگی مخصوص بتن نبوده ودر دیگر مواد ازجمله فولاد نیزممکن است خستگی اتفاق بیفتد . خستگی برای اولین بار در پل های فلزی کشف شد .
در این رابطه ملاحظه شد پلی که ظاهرا از نظر قطعات وجوش و اتصالات وپیچ ها و… در وضعیت مطلوبی بود به ناگهان تحت اثر باری که کمتر از مقاومت باربری آن بودشکسته ومنهدم شد . توجیه این اتفاق با پدیده خستگی صورت گرفت.
در سازه های بتن آرمه خستگی اکثرا در پلها اتفاق می افتد . اصولا بارهایی که کمتراز 50% مقاومت قطعه نزدیکتر نباشد خستگی در تعداد سیکل های کمتری ازبار گذاری اتفاق می افتد .
روشهای مراقبت از بتن سقف :
شمشه گیری:
پس از اتمام عملیات اجرای سقف معمولا تمام دیوارهای بیرون ساختمان را شمشه گیری می کنند .
بوسیله شمشه گیری تمام سطح دیوار را در یک سطح قرارمیدهند.
این کار بدین صورت انجام می گیرد که ابتدا با چشم بلندترین نقطه دیوار را معین می کنند وسپس با ملات ماسه وسیمان یا گچ وخاک نقطه صافی را در ان محل ایجاد می کنند وبعد این نقطه را با شاغول به پایین دیوار منتقل می کنند و سطح کوچکی نیزهم بار ان با گچ در پایین دیوار ایجاد می کنند انگاه در گوشه دیگر دیوار نقطه ای را انتخاب کرده و باز با گچ یا ملات ماسه سیمان نقطه صافی رادر ان ایجاد می کنند حال سه نقطه داریم که طبق اصول هندسی می توان بر ان سطحی را عبور داد پس از ایجاد نقاط مورد نیاز در دیوار شمشه صافی را انتخاب کرده وبه دو نقطه همسطح ودر امتداد یک شاغول متکی می نمایند و با ملات پشت انرا پر می نمایند بدین وسیله روی دیوار خطی به پهنای چند سانتی متر و به طول دیوار ایجاد می نمایندواین عمل را هر یک متر به یک متر تکرارمی کنند و آنگاه بین این خطوط را با ملات ماسه سیمان پر می کنند.
کف سازی:
بعد از عملیات شمشه گیری در این پروژه عملیات ساخت کف همه اتاقها و حیاط اجرا شد.
اصولا کف سازی در ان قسمت از ساختمان انجام می شود که سطح مفید اطاقها سالنها و سرویس ها وانبارها را تشکیل می دهد.
با توجه به محل استفاده کف سازی انواع مختلف دارد مخصوصا برای اخرین قشر کف سازی واحد های مسکونی انواع مصالح از قبیل موزاییک و انواع سنگ ویا کاشی های لعابی ویا انواع پارکت وکف پوش ها وجود دارد.
برای اجرای عملیات کف سازی چنانچه ساختمان احداث شده در زمینهای خاک دستی ویا زمینهای سست باشد برای جلوگیری نشست های احتمالی زمین کف اطاقها ابتدا خاک انجا را می کوبند وسپس اقدام به اجرای کف می کنند.
البته در این پروژه با تشخیص مهندس کارگاه عملیات متراکم کردن خاک کف اتاقها انجام نشد.
البته در این پروژه از موزاییک های 30 سانتی متری برای مفروش کردن کف استفاده شد.
سفید کاری یا کف مال گچ:
این عملیات مخصوص دیوارهای داخل ساختمان می باشد. کف مال گچ به عنوان پیش زمینه ای برای نازک کاری یا کشته کشی محسوب می باشد.به علت زود گیر بودن ملات گچ انرا به مقدار کم در استانبولی می سازند.
در موقع ساخت ملات گچ ابتدا باید درون استانبولی مقداری اب ریخته سپس پودر گچ را درون اب استانبولی پاشید تا تمام ذرات گچ در مجاورت اب قرار گرفته و تر شوند انگاه انرا با ماله روی دیوارها ی داخل ساختمان می مالندبطوری که سطح کاملا صاف و یکنواختی ایجاد شود.
انجام این کار را در اصطلاح کف مال گچ می گویند