به نام خدا
عیب یابی خودرو با رنگ دود اگزوز
شناسایی موتور و دستگاههای مرتبط
تعریف موتور:
موتوردستگاهی است که انرژی حرارتی حاصل ازسوخت را تبدیل به انرژی مکانیکی نموده وموجب به حرکت درآوردن خودرومی شود.دراطراف موتوردستگاههایی نصب می گردد که برای تکمیل کار موتور بسیار موثر می باشد.
قسمتهای تشکیل دهنده موتور:
الف)سرسیلندر
ب )سیلندر(تنه )
ج )کارتر
سرسیلندر:
سرسیلندر دربالای موتورروی سیلندر قرار دارد. بین سیلندر وسرسیلندر ورقه ای از جنس نسوز به نام واشر سرسیلندر قرار می گیردوعمل واثرآن بستن تمام منافذ سیلندر است به نحوی که هیچگونه منفذی برای عبور گازها وجود نداشته باشد.
سیلندر (تنه ):
تنه موتور یا سیلندر قسمت اصلی موتور بوده وقطعات دیگر به اطراف آن وصل می شود ودارای استوانه توخالی به نام سیلندر می باشد .دراطراف استوانه های سیلندر مجاری آب وروغن تعبیه شده است . تنه موتور ازبالا به وسیله سرسیلندر واز پائین به وسیله کارتر روغن محدود می شود وهمچنین محل های استقرار موتور روی شاسی (دسته موتورها ) درتنه قرار دارد.
کارتر:
کارتر ظرف ومخزن روغن می باشد که زیرموتوربسته می شود وروغن پس ازطی کانالهای روغن مجددا به آن برمی گردد. جهت به کار افتادن و روشن شدن موتورهای بنزینی چهار زمانه نیاز به چهار حالت زیر می باشد:
1- مکش (تنفس)
2- تراکم
3- احتراق
4- تخلیه
مرحله اول مکش یا تنفس :
با به حرکت درآوردن موتور توسط استارت و با پایین رفتن پیستون، سوپاپ هوا یا گاز باز شده و مخلوطی از هوا و بنزین سیلندر را پر می کند.
مرحله دوم تراکم :
در ادامه کار استارت و با بالا آمدن پیستون, سوپاپ گاز بسته شده و مخلوط هوا و بنزین به صورت گاز تحت تراکم قرار میگیرد.
مرحله سوم احتراق :
در ادامه کار استارت کمی قبل از رسیدن پیستون به انتهای مرحله تراکم شمع جرقه زده و با فشار زیاد احتراق، پیستون با شدت و قدرت به طرف پائین حرکت کرده و در نتیجه موتور روشن شده و دیگر نیاز به استارت زدن نمیباشد.
مرحله چهارم تخلیه :
پس از پایان احتراق پیستون از نقطه مرگ پایین به طرف بالا حرکت کرده و در این زمان سوپاپ دود باز بوده و گازهای حاصل از احتراق توسط اگزوز به خارج منتقل می گردد.
همانطور که یکی از راههای ساده و در دسترس تشخیص بیماری در علم پزشکی گرفتن آزمایش خون از بیمار است، در خودرو نیز علاوه بر دستگاهها و تجهیزات پیشترفته ای که روغن موتور یا آب رادیاتور را مورد تحلیل قرار می دهند، دود اگزوز نیز به عنوان در دسترس ترین سیال مورد آزمایش قرار می گیرد.دود های خروجی خودرو از نظر راننده خودرو می توانند بسیار مهم باشند و هشداری برای تعویض قطعات مصرفی باشد که در صورت بی اهمیتی ممکن است تعمیرات سنگین تری را به دنبال داشته باشند به طور کلی در شرایط مختلف ممکن است شما با چهار نوع دود متفاوت شامل خاکستری، سفید، سیاه و آبی ممکن است مواجه شوید در ادامه به بررسی عومل مهم در ایجاد این مشکلات خواهیم پرداخت.
برای بعضی از افراد، حال موتور ماشین شان ممکن است از حال خودشان برایشان با اهمیت تر باشد و با کوچکترین تغییری در صدای موتور و یا شرایط کاری آن، حساس شده و عامل بروز ایراد را با پیگیری تمام دنبال کنند. به گزارش عصر ایران درست است که خودرو، وسیله ای شخصی است، اما وجود هرگونه عیب و اختلالی درسیستم های عملکردی آن ممکن است باعث به خطر افتادن جان دیگر رانندگان در یک جاده شلوغ شود.
در کار عیب یابی، گازهای تولید شده از مانیفولد خروجی سامانه اتومبیل ها که در حقیقت محصول احتراق و ترکیب سوخت با هوا است، به عنوان در دسترس ترین سیال مورد آزمایش، می تواند بسیار کمک کننده باشد. به طور کلی در شرایط غیر عادی، ممکن است شما با سه نوع دود متفاوت سفید، سیاه و آبی مواجه شوید، که به زبانی ساده عوامل مهم در ایجاد این مشکلات را بررسی می کنیم. ضمن اینکه گاهی با توجه به ساختار موتور های مختلف ممکن است بروز ایراد در همه آن ها دقیقا به یک شکل نباشد و هر خودروساز و هر مدلی از خودرو که تولید می شود نقاط ضعف خود را دارد که بسیاری از تعمیرکاران با توجه به دانستن آن ها و تجربیات قبلی اقدام به تعویض قطعات می کنند.
دود ســـــــفید
دود سفیدی که هنگام صبح و زمانی که خودرو در شرایط سرد کار می کند از اگزوز خارج می شود طبیعی است و در حقیقت همان بخارات آبی است که به دلیل پایین بودن دمای موتور به صورت مرطوب دیده می شوند و جنس آن ها از نوع دود نیست، یکی از محصولات احتراق سالم همان مولکول های آب هستند، اما به دلیل دمای بالای محفظه احتراق زمانی که موتور گرم تر می شود، در همان مسیر خروجی تبخیر می شوند و به چشم ما نمی آیند
اما اگر پس از گذشت زمانی از کارکرد موتور، همچنان این بخارات به صورت ابری و غیر معمول از اگزوز خارج شدند، احتمال وجود خرابی در واشر سرسیلندر اتومبیل شما وجود دارد، البته این مشکل، بد روشن شدن موتور را هم به دنبال دارد و دلیل آن می تواند عدم آب بندی مناسب و خوردگی در بین واشر سرسیلندر و سیلندر خودرو باشد که در زمان روشن شدن خودرو مایع سیستم خنک کننده به داخل اتاقک احتراق و به ویژه سر شمع ها نفوذ کرده و باعث عدم ترکیب سوخت و هوای مناسب و ایجاد شعله ناقص می شود.
دود آبـــــــی
دود آبی که ممکن است کمی هم متمایل به سیاه باشد. حتی در حد خیلی کم، علامت خوبی نیست. این ایراد که معمولا در خودرو هایی با کارکرد بالا دیده می شود، بیشتر اوقات به خاطر نشتی روغن در مخلوط سوخت و هوا در اگزوز ظاهر می شود، فقط چند قطره روغن می تواند دود خروجی را به این رنگ در بیاورد.
اگر روغن سوزی موتور همراه با کم شدن توان موتور به خصوص در سربالایی ها و زمانی که اتومبیل تحت بار است، باشد می تواند حاکی از ضعیف شدن رینگ های آب بندی دور پیستون باشد. اما به راستی این روغن ریزی از کجا شروع می شود؟ همان طور که می دانید در موتور خودرو تعداد زیادی واشر آب بندی و اورینگ وجود دارد که وظیفه آن ها روغن کاری دیواره سیلندر است و مسوولیت دیگر رینگ ها در عین حال جلوگیری از ورود روغن به حریم اتاقک اشتعال سوخت است، اگر ورود این روغن به محفظه بسیار زیاد باشد، جرقه شمع ها هم خاموش شده و باعث از دست رفتن احتراق خواهد شد که در این صورت شمع ها هم باید تعویض یا تمیز شوند.
یکی از نشتی های شایع، عدم آب بندی در راهنماهای سوپاپ های دود و هوا است که نشانه آن هم قطع شدن روغن سوزی در صورت گاز دادن و شتاب دادن به موتور است با افزایش دور موتور لقی ایجاد شده بین قطعات جبران شده و روغن سوزی کاهش می یابد، اما روغن سوزی که با کم شدن حجم روغن موتور همراه است، این مشکل در موتور های دیزلی ممکن است ناشی از خرابی کاسه نمد ها و واشر ها در توربوشارژر که نوعی افزایش دهنده راندمان حجمی موتور است اتقاق بیفتد، توربو ها به دلیل دوران بالایی که در جای خود دارند مجهز به سیستم روغن کاری هستند و با توجه به حضور مستقیم شان در مسیر دود های خروجی می توانند باعث ایجاد دود آبی در اگزوز شوند. روغن سوزی می تواند باعث تجمع هیدروکربن های نسوخته در مبدل کاتالیتیکی شود که در اگزوز قرار دارد و وظیفه آن تبدیل گازهای آلاینده به گازهای بی ضرر است. محفظه احتراق هم از تجمع روغن های سوخته بر روی شمع در امان نخواهد بود و باعث عدم جرقه زنی و کاهش قدرت موتور می شود. هم در روغن سوزی و هم خام سوزی با تجمع هیدروکرن های نسوخته در مسیر های تنفسی موتور روبرو هستیم که می تواند در اندازه گیری مقادیر فیزیکی و شیمیایی توسط حسگرهای خودرو آشفتگی ایجاد کند و باعث تصمیم گیری اشتباه توسط ECU یا واحد کنترل الکترونیکی موتور شود.
دود سیــــــاه
از دلایل مهم تولید دود سیاه توسط موتور می تواند عدم مخلوط سوخت و هوای صحیح باشد که یا سوخت در آن بیش از حد است و یا هوا به مقدار کافی وجود ندارد. مشکلات مختلفی ممکن است در قلب موتور اتفاق افتاده باشد از جمله این موارد وجود گرفتگی در فیلتر هوا و گذرگاه های ورود هوا است و نوعی مقاومت نسبت به ورود هوا به موتور ایجاد می کند. بسته به این که موتور شما کاربراتوی باشد و یا انژکتوری نوع عیب یابی آن متفاوت است.
درموتور های مجهز به سیستم های الکترونیکی، سنسورهایی از قبیل فشار هوای ورودی، جرم هوای ورودی، اکسیژن و دما آب از عوامل تعیین کننده مقدار سوختی هستند که قرار است توسط انژکتورها در محفظه احتراق تزریق شوند، البته خود انژکتورها هم از دور اورینگ های آب بندی پس از کارکرد بالا دچار نشتی شده و ترکیب سوخت و هوا را دچار اختلال کرده و باعث تولید کربن های نسوخته و دود سیاه می شوند. اما اگر خودرو کاربراتوری است درصورت تنظیم نبودن مدارهای شتاب و یا دور آرام و یا دریچه ی ساسات با این حالات روبرو هستیم. در موتور های دیزلی قدیمی که مکانیزم پاشش سوخت و رگلاتور در آن ها بصورت مکانیکی بودند به راحتی از تنظیم خارج شده و به دلیل فشار بالای تزریق سوخت، نیازمند حساسیت خاصی بودند که در صورت عدم سرویس و فرسودگی بیش از حد، شاهد بروز دود غلیظی در اگزوز آن ها بودیم.
دود های خروجی خودرو از نظر راننده خودرو می توانند بسیار مهم باشند و هشداری برای تعویض قطعات مصرفی، که در صورت بی توجهی می توانند تعمیرات سنگین تری را به دنبال داشته باشند. و امروزه با توجه به وجود تجهیزاتی همچون دستگاه تست پنج گاز سرنخ هایی را به ما می دهد که با استفاده از آن می توان دریافت که چه اتفاقاتی هم اکنون در محفظه احتراق در حال رخ دادن است. با اندازه گیری دقیق مقادیر پنج گاز مهم که محصول احتراق است می توانیم هم به کاهش آلودگی هوا کمک کنیم و هم به دردهای خودرو برسیم. کم شدن شتاب خودرو، روغن سوزی، خام سوزی، سوختن واشر سرسیلندر و ورود آب به محفظه احتراق، نامنظم بودن جرقه و… از جمله ایراداتی هستند که می توان با یک اسکن کامل از دود اگزوز شناسایی و درمان شوند
رنگ دود خروجی از اگزوز به چه معناست و چه باید کرد؟
همانطور که بیماری های موجودات زنده را می توان از علایم ظاهری تشخیص داد از رنگ دود خروجی از اگزوز خودرو هم می توان درد موتور آنرا فهمید. هنگامی که سوخت در موتور محترق می شود و تولید دود می کند رویداد های مختلفی می تواند پیش آید که متاسفانه بسیاری از آنها قابل پیش بینی نیستند. حوادث ناخوشایندی مانند سوختن روغن در موتور، تبخیر آب خنک کننده در موتور و ورود سوختی که در فرایند احتراق شرکت نکرده به داخل مسیر اگزوز. در این هنگام است که باید به گازهای خروجی از اگزوز بیشتر توجه شود تا بتوان مشکل موتور خودرو را تشخیص داد و در صورت لزوم تعمیرات لازم را انجام داد تا مانع از خسارت های جدی تر شد. من در این مقاله مشکلات معمول و نشانه های آن را ذکر کرده ام تا بتوانید با استفاده از رنگ و بوی دود خروجی از اگزوز موتور را عیب یابی نمایید و هر چه زودتر مشکل آنرا حل کنید.
دود سیاه
اگر هنگام استارت خودرو مشاهده کردید که دود سیاه رنگی از اگزوز خارج می شود اجازه دهید کمی موتور گرم شود اگر مشکل جدی نباشد پس از مدت بسیار کوتاهی دود سیاه برطرف می شود و احتمالاً مشکل قابل توجهی وجود ندارد اما اگر این روند ادامه پیدا کرد به احتمال بسیار بالا یا در سیستم جرقه زنی خودرو مشکلی وجود دارد یا موتور بد کار می کند.
دلایل احتمالی:
اگر خودروی شما از نوع خودرو های کاربراتوری قدیمی باشد به احتمال زیاد ساسات کاربراتور مشکل دار است. که برای حل مشکل می توانید آنرا تعمیر تعویض نمایید.
احتمال نشتی در انژکتور ها وجود دارد. برای حل مشکل باید انژکتور ها را تعویض نمایید.
اگر مدت زیادی است که فیلتر هوا را عوض نکرده اید و در منطقه ای پر گردو غبار یا آلوده زندگی می کنید باید فیلتر هوا را تعویض نمایید.
ممکن است در سیستم جرقه زنی و شمع ها مشکلی باشد که منجر به احتراق ناقص می شود. برای این منظور باید وایر ها، دلکو، کویل و شمع ها بررسی شوند.
دود آبی یا خاکستری
اگر هنگامی که موتور خودرو را استارت می کنید متوجه شدید که دود آبی یا خاکستری از اگزوز خارج می شود و با گرم شدن موتور پس از مدت کوتاهی این رنگ برطرف می شود احتمالا مشکل جدی وجود ندارد و در صورتی که این روند ادامه داشت احتمالا یکی از این مشکلات وجود دارد:
دلایل احتمالی:
احتمالاً رینگ پیستون موتور خودروی شما خورده شده است و روغن به داخل سیلندر نشت می کند. برای حل مشکل باید رینگ پیستون تعویض گردد. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
سیل سوپاپ های موتور خورده شده است و روغن به داخل سیلندر یا مسیر دود نشت می کند. برای حل مشکل باید این سیل ها تعویض گردند. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
گاید سوپاپ خورده شده یا معیوب است. برای حل مشکل باید آنرا تعویض کنید. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
یا اوضاع بدتر است :
موتور بیش از معمول روغن مصرف می کند، و در خروجی اگزوز دود مشاهده می شود. موتور به مرور و بعد از مدتی کارکرد روغن کم می کند و هنگام تعویض روغن متوجه می شوید که سطح روغن کمتر از آن است که باید باشد و به نظر می رسد روغن در حال سوختن در موتور است. ممکن است متوجه شوید که از قدرت موتور کم شده است.
دلایل احتمالی:
سیستم PCV درست کار نمی کند و بهتر است ولو PCV تعویض گردد. (توضیح مترجم: PCV یک ولو یا شیر یک طرفه است که در محفظه میل لنگ نصب می شود و به گازهای داخل محفظه میل لنگ اجازه می دهد خارج شوند. به این ترتیب با خروج گاز هایی که از رینگ کمپرس نشت کرده اند مانع از بالا رفتن فشار در این محفظه می شود.)
ممکن است موتور مشکل مکانیکی داشته باشد. برای این منظور بهتر است کمپرس موتور چک شود تا شرایط عمومی بررسی گردد.
رینگ پیستون خورده یا ساییده شده است و باید تعویض گردد. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
سیل سوپاپ ها خورده شده است و باید تعویض گردد. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
بوی سوخت مصرفی خودرو در اگزوز دیده می شود یا قطراتی از آب در اگزوز وجود دارد.
در این شرایط مصرف خودرو بالا می رود و بوی شدیدی از اگزوز مشاهده می گردد. و موتور به اندازه ای که سوخت مصرف می کند نمی تواند تولید توان کند.
اگر خودروی شما کاربراتوری است به احتمال بسیار زیاد کاربراتور آن مشکل دار شده است و باید آنرا تعویض نمایید.
موتور مشکل مکانیکی دارد و باید کمپرس آن چک شود تا شرایط عمومی موتور مشخص شود.
ممکن است زمانبندی جرقه زنی مشکل پیدا کرده باشد که باید تنظیم شود.
ممکن است برای سیستم کنترل کامپیوتری و میکروکامپیوتر خودرو مشکلی پیش آمده باشد. و باید سیستم کنترل چک شود و مدار ها بررسی شوند و در صورت نیاز قطعاتی تعویض و تنظیم شوند.
ممکن است دمای موتور خودرو بسیار بالا باشد، باید سیستم خنک کاری مورد بررسی قرار گیرد و در صورت نیاز تعمیر گردد.
ممکن است سلونید یا شیر برقی انژکتور ها در موقعیت نیمه باز گیر کنند و قابلیت بسته شدن کامل را نداشته باشند. باید آنها را تعویض نمایید.
ممکن است یک تجهیز کنترل آلایندگی در خودروی شما وجود داشته باشد که به درستی کار نمی کند.
رگلاتور فشار در سیستم تزریق سوخت به خوبی کار نمی کند و فشار سوخت بالاتر از حد نرمال است. باید فشار سوخت را با یک گیج فشار چک کنید و در صورت نیاز رگلاتور فشار را تعویض نمایید. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
دود سفید یا بخار آب در دود خروجی اگزوز مشاهده می شود.
وقتی که موتور خودرو را روشن می کنید و موتور خودرو سرد است وجود کمی بخار آب و دود سفید در در گازهای خروجی از اگزوز طبیعی است، اما پس از اینکه موتور کمی گرم شد و خیلی زود باید این دود سفید برطرف شود در غیر این صورت مشکلی در موتور خودروی شما وجود دارد.
دلایل احتمالی:
ممکن است واسکازین از طریق ماژول خلا وارد مانیفولد ورود هوا شود که باید آنرا تعویض نمایید.
واشر سر سیلندر مشکل دار است و باید تعویض شود.
سر سیلندر تاب برداشته یا ترک خورده است. باید کف تراشی شود و در صورت لزوم تعویض گردد. تاکید می کنم این کار را خودتان انجام ندهید و از یک تعمیر کار با تجربه کمک بگیرید.
بلوک سیلندر ترک خورده است و بهتر است آنرا تعویض نمایید.
بطور کلی خط دودهای اگزوز را نباید دست کم گرفت.
1- بدون دود: موتور سالم دود نمیکند و وقتی انگشت به لوله اگزوز میزنیم انگشت نباید چرب و سیاه شود.
2- دود سفید: موقتی: در زمستانهای سرد وقتی موتور خاموش است به علت اینکه هوای بیرون سرد است و داخل موتور گرم در نتیجه هوای داخل موتور بصورت قطرات آب در می آید که بعد از روشن کردن موتور در صبح زود دود سفید رنگی از اگزوز خارج میشود که نتیجه آب سوزی است و چون این حالت موقتیست اشکالی ندارد وپس از گرم شدن موتور قطع میشود.
دائمی : اگر دود سفید دائمی باشد دلیل آن سوختن واشر سر سیلندر یا ترک خوردگی سیلندر میباشد و باعث مخلوط شدن آب و روغن میشود.
– دود سیاه:
الف:کثیف بودن بیش از حد فیلتر هوا
ب: زیاد بودن نسبت سوخت به هوا (عطسه اگزوز) و کم بودن هوا نسبت به سوخت(عطسه کاربراتور)
ج.ریتارد بودن بیش از حد موتور
د.خام سوختن بنزین در موتور
4- دود آبی ؛ روغن سوزی :
الف) موقتی فقط در سوپاپ گاز:روغن سوزی از خلاصی بیش از حد گیت سوپاپ میباشد که در این حالت معمولا روغن کم نمیکند و در موقع پر گاز دود قطع میشود.
ب) دائمی : اگر موقع کم گاز و پر گاز بطور دام دود میکند روغن سوزی از رینگ و پیستون یا سیلندر است. رینگ : رینگ ها فنریت خود را از دست داده اند یا رینگ شکسته یا عیوب دهانه رینگ .
سیلندر : عیوب سیلندر مثل صیقلی شدن جدار ه سیلندرها یا ساییدگی خط و خش در سیلندر .
ساختمان سرسیلندر :
سرسیلندر یک قطعه ریخته گری شده است که معمولا از جنس چدن یا آلیاژهای آهن ، مس یا آلومینیم ساخته می شود. شکل کلی سرسیلندر متناسب است با شکل سیلندر موتور به نحوی که می بایست تمام قسمت های آنها بر یکدیگر منطبق باشند. (لازم به ذکر است که موتورهای دوزمانه فاقد سرسیلندر می باشند) سرسیلندر می بایست با قسمت فوقانی سیلندر و سرسیلندر تطابق کامل داشته باشد تا بتواند از نشت گازهای محبوس در سیلندر یا گاز محترق در اتاقک انفجار جلوگیری کند.
در ضمن می بایست سرسیلندر دارای مجاری در امتداد مجاری سیلندر داشته باشد تا جریان آب و روغن از پوسته موتور به سرسیلندر رفته و پس از انجام وظایف روغن کاری و خنک کاری دوباره به سیلندر برگردد. البته برای انجام آب بندی کامل میان سیلندر و سرسیلندر از یک واشر استفاده می شود. جنس این واشر از مس و پنبه نسوز است که باعث می شود تا از محل اتصال سیلندر و سرسیلندر هیچگونه عبور گاز یا مایعی اتفاق نیافتد. (آب بندی : جلوگیری از نشست یک سیال) .
در ضمن سرسیلندر به وسیله پیچ کاملا به بدنه موتور چسبانیده می شود. سرسیلندر می بایست دارای یک سطح بسیار صاف و پرداخت شده در قسمت تحتانی باشد. البته این حالت برای سطح فوقانی سیلندر نیز الزامی است. تاب برداشتگی یا وجود خراش های عمیق در قسمت بالای بدنه موتور و یا قسمت تحتانی سرسیلندر می تواند مانع آب بندی کامل گردد. که در صورت جزئی بودن این نقایص می توان با صفحه تراشی آنها را رفع نمود.
قطعات سرسیلندر : سرسیلندر دارای مجاری متعددی می باشد. برخی از آنها جهت آب و روغن تعبیه شده اند. گروهی دیگر از این مجاری جهت ورود هوا به داخل اتاقک احتراق تعبیه شده اند، که به آنها مانیفولد هوا می گویند. گروه سوم جهت خارج کردن گازهای ناشی از احتراق از اتاقک احتراق در نظر گرفته شده اند که به آنها مانیفولد دودمی گویند. سیستم دیگری که بر روی سرسیلندر موتورها نصب می شود ، سیستم سوپاپ ها است. که شامل سوپاپ ، میل سوپاپ ، اسبک ها ، فنرها و دیگر تجهیزات مربوطه می باشد. البته محل قرار گیری سوپاپ ها در سرسیلندر نیز به شکل متناسب با سوپاپ ها از قبل تعبیه شده است و برای آب بندی آنها ، عملیات ماشین کاری بر روی آنها انجام شده است.
اتاقک احتراق : که عمل تراکم مخلوط هوا و سوخت و نیز عمل انفجار این مخلوط در آنجا صورت می گیرد، نیز در بدنه سرسیلندر تعبیه شده است که از لحاظ شکل و ابعاد دارای گونه های فراوانی است. ناگفته نماند که سرسیلندر در زیر یک درپوش محفوظ است.
طرز کار : قطعات عمده سرسیلندر که تحرک دارند همان سوپاپ های سرسیلندر می باشد که می بایست بصورت بسیار دقیق و متناسب با حرکات پیستون باز و بسته شوند. عمل باز و بسته شدن این سوپاپ ها و نیز زمان بندی آن (تعیین مدت زمان بسته بودن یا باز بودن سوپاپ ها) بوسیله میل بادامک انجام می پذیرد. قسمت های دیگرسرسیلندر که فاقد تحرک هستند کافیست که در برابر حرارت های بالای ایجاد شده در اثر احتراق و نیز در برابر شوک های بوجود آمده در اثر انفجار سوخت پایداری داشته باشند. و البته باز بودن مجاری عبور آب و روغن نیز ضروری است.
کاربرد
سرسیلندرها تنها در موتورهای احتراق داخلی چهارزمانه وجود دارند و علت استفاده از آنها این است که اگر بهعلت خرابی نیاز باشد که سیلندرها یا پیستونها دستکاری شوند، یا برداشته شوند، با باز کردن سرسیلندر دسترسی به آنها بسیار ساده تر خواهد بود.
زمان قیچی کردن:آخر بسته شدن دود و اول باز شدن گاز که حدود 16درجه می باشد.
فیلرگیری: برای فیلر گیری دقیق درب دلکو را برداشته وموتور را از تسمه پروانه می چرخانیم با توجه به قرار گرفتن جهت چکش بر روی سیلندر مربوطه مثلا یک درب دلکو را بازکرده باید توجه داشت که تایم و دلکو موتور تنظیم باشد)سپس موتور را در جهت دوران می چرخانیم به پلاتین دقت کنید که با بازشدن کامل دهانه پلاتین سوپاپهای سیلندر یک فیلر می گیریم و دوباره موتور را می چرخانیم تا پلاتین کاملا باز ، و سیلندر سه را فیلر می گیریم ودوباره موتور را چرخانده سیلندر چهار را فیلر گرفته و دوباره موتور را چرخانده و در نهایت سیلندر دو را فیلر می گیریم البته این ترتیب با توجه به ترتیب احتراق اتومبیل انجام می گیرد (در چهار سیلندر ها معمولا 1342می باشد . (توجه داشته باشید که در موقع فیلر گیری موتور سرد باشد.)
علائم فیلر شل:
1- صدا میدهد .(توجه داشته باشید که گشاد شدن انگشتی ویا لاغر شدن میل سوپاپ نیز صدا می دهد).
2- قدرت و شتاب خودرو کم می شود.
فیلر گیری باعث بالا رفتن راندمان موتور و کاهش مقدار مصرف سوخت می شود.چنانچه سوپاپ هوا زود تر باز شود باعث مخلوط شدن سوخت با دود میشود .وچنانچه سوپاپ دودزودتر باز شود باعث میشود مقداری سوخت بدون مشتعل شدن به بیرون هدایت شود.
روشهای شناسائی سوپاپ گاز از دود :
1- سوپاپ گاز از دود بزگتر است چون اینرسی مخلوط سوخت و هوا از دود بیشتراست و در ضمن در هنگام تخلیه دود پیستون حالت پمپ را دارد و دود را به بیرون پمپ می کند .
2- زمانی که سوپاپ دود وگاز باهم برابر است باید در سیستم فوق از یک سوپر شارژ استفاده کنیم تا اینرسی سوخت و هوا جبران شود و روش شناخت سوپاپها در این نوع به این صورت است که رنگ این دو سوپاپ فرق می کند سوپاپ گاز رنگی مایل به سفید و سوپاپ دود رنگی مایل به قهوه ای وسیاه دارد.
3- وقتی که سوپاپ ها بسته باشد به مسیر های دود وهوا در روی مانیفولد دقت می کنیم .
نکته:
1- سوپاپی که سوخته کامل آب بندی نمی کند .
2- سوپاپ ترسیده : سوپاپی که ترک موئی برداشته وباعث لغزش موتور می شود و اصطلاحا می گویند موتور تک کار می کند.
3- عمل ترسیدن و سوختن بیشتر روی سوپاپ دود اتفاق می افتد
4- سوپاپ گاز کمتر از سوپاپ دود نیاز به عمل آب بندی دارد چون لبه های سوپاپ گاز هنگام ورود گاز تمیز می شود و رسوب نمی گیرد.
5- سوپاپی که ترسیده در هنگام تراکم مقداری سوخت فرار می کند وباعث بالا رفتن مصرف سوخت ودر نتیجه قدرت تولیدی کمتر است .
6- فیلر سوپاپ دود در اغلب اتومبیلها بیشتر از سوپاپ گاز است.
7- در فیلر گیری دقت کنید که چکش برقی بسمت سیلندری باشد که سوپاپ های آن را فیلر می گیرید
میل لنگ : میل لنگ بسته به مقدار خراش تراشکاری می شودکه نسبت به آن مقدارتراش تعمیر اول – تعمیر دوم– تعمیر سوم – تعمیر چهارم می نامند.اگر بیشتر ازاین تراشیده شود باعث تنش و بریده شدن آن در سرعتهای بالا می شود .
عواملی که باعث روغن سوزی می شود:
1- ضعیفی وشکستگی و ازفنریت افتادن رینگهای پیستون
2- چسبیدن رینگها
3-مقابل هم افتادن دهانه رینگها
4-سائیدگی )گشادی سیلندر(
5- خرابی لاستیگ گیت سوپاپها
6- گشادی گیتها وسائیدگی سوپاپها
نحوی تشخیص اینکه عیب مربوط به کدام قسمت است:
1- اگر دود آبی همیشه از اگزوز خارج شود روغن سوزی مربوط به رینگهاست.
2- اگر گیتها و لاستیکهای گیت خراب باشند فقط در سربالایی ها وسرازیری ها روغن سوزی از دهانه اگزوز خارج می شود.طرز امتحان:درب سوپاپ را باز کنید واز سه راهی لوله ای مسی روغن بطرف سر سیلندر را کور کنید وبه مدت 10دقیقه رانندگی کنید و سپس به اگزوز نگاه کنید اگر روغن سوزی قطع شد عیب را درست تشخیص دادید در غیر این صورت عیب مربوط به رینگهای پیستون می باشد.که امتحان آن به این صورت است:ازمحل نصب شمع، کمپرسی موتور را آزمایش می کنیم اگر فشار سیلندری کم باشد از رینگهای آن است در غیر این صورت حرفWروی حلبی روغن نشانه روغن زمستانی است
ضد یخ : اگر اتومبیل ضد یخ داردمقداری از آن را با سرنگ کشیده داخل یک ظرف به مدت 24ساعت داخل فریزر قرار دهید اگر یخ بزند باید آن را خالی کنید.ولی اگر بصورت ژله شده باشد خوب است ولی یک لیتر از آن را خالی کنید ویک لیتر ضد یخ خالص به آن اضافه کنید ولی اگر موقع آزمایش یخ زده باشد یک گالن ضد یخ یعنی از چهار لیتر 25 درصد لیتر کمتر است البته قبل از ریختن ضد یخ باید ترموستات و لوله های بخاری بسته و آزمایش شود ورادیاتور پوسیدگی نداشته باشد وهمچنینپولکهای بغل سیلندر. بهتر است cc10 ضد یخ و cc10آب را با هم مخلوط و در فریز به مدت 24ساعت قراردهید اگر یخ نرند استفاده کنید وگرنه قابل استفاده نیست. برای ریختن ضد یخ شیر بغل سیلندر را باز وآب را تخلیه کنید ولی شیر زیر رادیاتور را باز نکنید تا مقداری آب داشته باشد وسپس ضد یخ را ریخته وبقیه را با آب پر کنید وموتور را روشن کنید تا گرم شده وترمستات را باز کند سپس اگر آب رادیاتور کم شودآب بریزید تا cm3به لبه رادیاتور را پر کنید . نسبت ضد یخ در هوای سرد یک به یک است،واگر زیاد سرد نباشد نسبت60%آب و40% ضد یخ. -بنا به هر دلیلی اگر مجبور هستید مسافت نسبتا زیادی را بدون داشتن ضد یخ در هوای سرد بروید بهتر است که ترموستات را از روی موتور باز کرده وجلوی رادیاتور را با نایلون، مقوا،…خوب بپوشانیدتوجه داشته باشید اگر لوله ها را خوب نپوشانید آب در قسمتهای پایین لوله ها،رادیاتور یخ زده ومنجر به جوش آوردن موتورشده که عواملی مانند سوختن واشر سر سیلندر،وترک برداشتن سیت ها ،گیر پاژ…شودکه هزینه هنگفتی همراه دارد. عمر مفید ضد یخ 2سال می باشد.
روغنسوزی چیست؟
هر گاه روغن به دلایل مختلف به بالای پیستون (محفظه احتراق) نفوذ نماید و به همراه کار متراکم بسوزد و دود آبی بدهد میگویند موتور به روغنسوزی افتاده است.
علائم عمده روغن سوزی چیست؟
روغن زدن قطبین شمعها و خروج دود آبی از دهانه اگزوز
علل روغنسوزی چیست؟
ضعیفی و از فنریت افتادن رینگ روغنی، چسبندگی رینگ روغنی مقابل هم قرار گرفتن دهانه رینگها، سائیدگی سیلندر خرابی لاستیک گیت سوپاپ و گشادی گیت سوپاپ.
علل زدن کمپرس به کارتر
از فنریت افتادن، چسبندگی رینگهای کمپرسی و مقابل هم قرار گرفتن دهان رینگها، سائیدگی سیلندرها.
روغنریزی چیست؟
خرابی کاسه نمدهای جلو و عقب موتور و خرابی واشر کارتر و واشر قالپاق سوپاپها و واشرها، شل بودن پیچ و مهرههای اطراف کارتر:
انواع لقی میللنگ را نام ببرید.
لقی میللنگ بر دو نوع است: لقی افقی و لقی عمودی، لقی افقی در اثر سائیدگی بغل یاطاقانها و لقی عمودی در اثر سائیدگی و شل بستن یاطاقانها بوجود میاید.
علل گرم کردن موتور چیست؟
1. کثیف بودن هواکش 2. کثیفی و کمی آب رادیاتور 3. شل بودن تسمه پروانه 4. نامیزانی دلکو (آدواتس و ریتارد) 5. خرابی درب رادیاتور 6. شکستگی پرههای پروانه 7. سوراخ بودن رادیاتور 8. خرابی ترموستات 9. سفت بودن یا کار نکردن سوپاپها 10. سفت بودن چرخها 11. خرابی آب پخش کن واترپمپ 12. سوختن واشر سرسیلندر 13. باد مخالف 14. گرفتگی اگزوز دود که عمل تخلیه به راحتی صورت نمی گیرد. 15. بار بیش از حد اتومبیل 16. گرفتن لوله خروج بخار آب رادیاتور 17. گیر کردن ترمز یکی از سیلندر چرخها 18. حرکت کردن با دنده قوی (دنده سنگین ) 19. کثیفی بدنه موتور که تبادل حرارت بخوبی انجام نمیگیرد.
بدون دود:(خاکستری) :
موتور سالم است و موتور سالم دود نمیکند (حتی موتور دیزل) و وقتی انگشت به لوله اگزوز میزنیم انگشت نباید چرب یا سیاه شود.
دود سفید( آب سوزی ):
الف) موقتی : در زمستانها و شبهای سرد وقتی موتور خاموش است به علت اینکه هوای بیرون سرد و داخل موتور گرم است در نتیجه هوای داخل موتور به صورت قطرات آب در میآید که بعد از روشن کردن موتور در صبح زود دود سفید رنگی از اگزوز خارج میشود که نتیجه آب سوزی است و چون این حالت موقتی است اشکالی ندارد و پس از گرم شدن موتور قطع خواهد شد.
ب) دائمی : اگر دود سفید دائمی باشد دلیل آن سوختن واشر سیلندر یا ترک خوردگی سیلندر میباشد.
دود سیاه:
در اثر کثیفی بیش از حد فیلتر هوا ، کم بودن هوا ، خام سوختن بنزین در موتور ، ریتارد بیش از حد موتور (تنظیم نبودن دلکو) دود سیاه ایجاد می گردد.
دود آبی: روغن سوزی
الف) موقتی : روغن سوزی از خلاصی بیش از حد گیت سوپاپ میباشد که در اینحالت معمولاً روغن کم نمیکند و در موقعی که موتور پرگاز کار می کند دود قطع میشود.
ب) دائمی: اگر موقع کم گاز یا پرگازکار کردن موتور به طور دائم دود کند روغن سوزی از رینگ و پیستون یا سیلندر است.
عیب رینگ: رینگها مزیت خود را از دست دادهاند یا رینگ شکسته است .
عیب سیلندر: عیوب سیلندر مثل آئینه شدن یا صیقلی شدن جداره سیلندر یا سائیدگی سیلندر می باشد.
علل خرابی و چکه کردن واترپمپ چیست؟ خرابی کاسه نمد (فیبرو فنر)، گیرپاژ بلبرینگ، شکستگی آب پخشکن، پارگی تسمه پروانه. علل چکه کردن واترپمپ چیست؟ سائیدگی میل واترپمپ، خرابی کاسه نمد، شل بودن پیچهای پوسته واترپمپ، پوسیدگی واشر ویکتوری واترپمپ کار واترپمپ چیست؟ به جریان انداختن آب از رادیاتور به سیلندر و سرسیلندر و برگشت به رادیاتور را واترپمپ انجام میدهد. کار فیبرو فنر (کاسه نمد) واترپمپ چیست؟
از نشت و خروج و چکه کردن آب جلوگیری میکند. آزمایش سالم یا خراب بودن واترپمپ چیست؟ در زمان روشن بودن موتور درجه حرارت آب که به حد نرمال رسید درب رادیاتور را برداشته و نگاه میکنیم اگر آب در گردش بود واترپمپ سالم و در غیر این صورت واترپمپ خراب است.
با تشکر