طراحی شهری
قرون وسطی
به نام خدا
مبانی و روش های طراحی شهری
موضوع شهرسازی قرون وسطی
سقوط امپراطوری رم در قرن پنجم بعداز میلاد مسیح رشد شهرنشینی را در اروپا برای ششصد سال متوقف کرد.پیشرفت اسلام در قرن هفتم و حملات مردم شمال اروپا در قرن نهم نیز باعث رکود تجارت و انزوای بیشتر جوامع اروپایی گردید.جمعیت شهری به روستا بازگشت و شهرها کوچک و بی اهمیت شدند.نظام اجتماعی باستانی اندک اندک فروپاشید و از خاکستر آن نظام جدیدی سربرآورد که آن را نظام فئودالی یا فئو دالیسم خوانده اند.در این دوران اساس حیات اجتماعی در روستا بود نه شهر.سرزمین به اقطاع های بزرگ تقسیم می شد که هرکدام را بک فیف می خواندند که به یک خاندان نجیب زاده تعلق داشت. .
(ویل دورانت,1973,بخش اول)
مقدمه:
قرون وسطی
در آغاز شهرها در واقع فقط در اسم شهر بودند بیشتر قلعه بودند تا شهر.
حداکثر دو تا سه هزار نفر جمعیت داشتند. تا قرن نهم از آنجا که نه حکومتی در کار بود و تقریبا نه تجارتی شهرها بیشتر وظایف شهری خودرا از دست داده بودند و نقش چندان مهمی در اقتصاد اروپا ایفا نمی کردند.(ویل دورانت,1973,بخش اول)
از قرون یازدهم به بعد به تدریج شهرها رو به تجدید حیات گذاشتند .حرکت به سوی شهرها به وجود آمد .شهرهای جدید بسیار ساخته شد و بسیاری از شهرهای قدیمی رومی حیات دوباره از سر گرفت.این تحول تحت تاثیر مستقیم جنگ های صلیبی قرار داشت .افزون بر این بعضی پیشرفت های تکنو لوژیک مثل بازسازی خیش های دوران رم باستان که در سه محور می چرخید و کم شدن جنگ های دائمی میان فئودالها نیز بی تاثیر نبود.(ویل دورانت,1973,بخش اول)
قرون وسطی
قرون وسطی (سده تاریکی یا عصر سیاه) به دو یا سه دوره تقسیم می شود:
دوران ابتدایی:این دوره از قرن پنجم تا یازدهم میلادی می باشد که فئودالیست متولد شد وبه لحاظ مذهبی کلیسای کاتولیک نفوذ خودش را گسترش می دهد.
دوره میانی:از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی می باشد که در این دوره فئودالیست به اوج خود رسیده و در کشاورزی تکنولوژی های جدیدی مانند گاو آهن به کارگرفته می شود به عبارتی در این دوره بین کشاورزی و صنایع تقسیم کار ایجاد شده و بر نتیجه شرایط لازم برای تضاد شهر و روستا پدیدار گشته است در واقع شهر کار پشتیبانی را انجام داده و روستا به لحاظ تولیدات کشاورزی برتری داشته است .دانشگاه هم به عنوان یکی از پدیده های قرون وسطی می باشد که به جهان معاصر معرفی می گردد.
دوره متاخر یا دوره سوم:این دوره از قرون پانزدهم تا هفده میلادی می باشد که معمولا بسیاری از اندیشمندان آنرا جزو دوره های رنسانس به حساب می آوردند.در این دوران فئودالیست تجزیه گردیده و سرمایه گذاری بورژوازی شکل گرفته است.(ویکی پدیا)
قرون وسطی
قرون وسطی از نظر شهر و شهرنشینی به دوبازه تقسیم می گردد:
دوران اول دوران تسلط سازوکار فئودالی بر بیش تر سرزمین اروپا است.در این بازه مردم مجبور به کار در زمین های فئودال ها جهت امرار معاش خود هستند.در ننتیجه شهر و شهرنشینی به حضیض رفته وغلبه با شیوه زندگی روستایی است.
از حدود سال1200 میلادی شهرها با عمل کرد غالب تجاری شروع به شکل گیری می کنند واین دوران دوم شهرنشینی در قرون وسطی است.با شکل گیری هسنه اول شهرها سرف هایا همان کارگران فئودال ها به دنبال شرایط بهتر اقتصادی و اجتماعی که به کمک تجارت وصنایع کوچک وابسته به آن به دست آمده بود شروع به مهاجرت می کنند.می توان گفت که در واقع شهرها در اعتراضی به سیستم فئودالی رشد و گسترش می یابند.شکل گیری حقوق مدنی مدون و دو ارگان شورای شهر و شهرداری جهت اداره شهر در واقع پاسخی بود به نارضایتی های موجود در دوران فئودالی.(پاکزاد,1389)
شهرهای قرون وسطایی:
قرون وسطی
در نتیجه عواملی که در شکل دهی شهرهای قرون وسطی ایفای نقش
می کنند به چهار دسته تقسیم می شوند:
عامل اول (زندگی بر اساس تجارت) است این عامل در درجه اول محل شکل گیری شهرها در تقاطع راه های ارتباطی تعییین می کند ودر درجه بعد نوع تعاملات افراد در شهر را متفاوت از سازوکار فئودال ها سامان می دهد.یکی از نمودهای کالبدی این عامل خیابان ها و میادین تجاری در شهر است که محملی جهت خرید و فروش اجناس فراهم می نمود و نمود دیگر آن تشکیل اتحادیه های مردمی بازرگانی جهت اداره امور مربوط به اصناف است.
عامل دوم (تلاش جهت کسب حقوق مدنی است).این عامل نمود خود را به وسیله دو عنصر بروز می دهد.عنصر اول حصار شهر است که در واقع هم کاربرد دفاعی در مقابل حمله احتمالی فئودال ها داشته و هم مرز شهر و حوزه استقلال آن را مشخص می نمود.وجود این حصار خود موجب فشرده شدن شهرهای قرون وسطی و به تبع آن رشد عمودی شهرها در حد ساختمان های چهار وپنج طبقه گردید.عنصر دوم سازوکار شورای شهر و شهرداری است که به نوعی شبیه به دولت شهرهای یونانی عمل می کرده و تمام تصمیم گیری ها در مورد شهر را به عهده می گرفت.این عنصر عنصر اصلی هماهنگ کننده عوامل و عناصر دیگر است. .(پاکزاد ,1389)
قرون وسطی
عامل سوم(مسیحیت کاتولیک)است.حاکمیت فکری همه جانبه کلیسای کاتولیک و وجود این تصویر که پاپ نماینده خدا در زمین است باعث می گردید تا در همه شئونات زندگی قدرت تاثیرگذاری عمیقی پیدا کند.کلیسا هم خود به عنوان اداره کننده مدارس و بیمارستان ها نقش به سزایی در شکل گیری و توسعه شهر داشته است.ساختمان وبنای کلیسا در سرتاسر قرون وسطی وبه ویژه در اواخر آن به پراهمیت ترین و باشکوه ترین بنای شهر تبدیل می گردد.می توان گفت که قوانین و آموزه های کلیسا برای همه شئون زندگی تعیین تکلیف می نموده و قدرت ایجاد تغییرات اساسی را داشته است.
عامل چهارم که میزان تاثیرگذاری آن غیر قابل چشم پوشی است(تلاش جهت بهبود شرایط زیستی زندگی )است.این عامل خود را در باغ سازی های تعدادی از شهرهای این دوره نشان می دهد.(پاکزاد ,1389)
قرون وسطی
1-شهرهای رومی مبدا آن دسته از شهرهاست که موقعیت شهری خود را علی رغم کاهش وسعت طی قرون وسطی حفظ نمودند.وهم از آن دسته شهرها که پس از سقوط امپراتوری متروک شده ,اما دوباره در مکان قدیمی حیاتی تازه یافتند.(پاکزاد,1389)
بافت شبکه دسترسی اکثر شهرهای بازسازی شده رومی و بسیاری از شهرهای رومی که در دوران سیاه به حیات خود ادامه دادندبه یک اندازه تحت تاثیر هردو عامل طرح شطرنجی نخستین و فرایند رشد طبیعی قرار گرفته بودند.(موریس,96,1368)
گونه بندی شهرهای قرون وسطی:
2-شهرهای اسقف نشین یا حکومتی:کلیسا برای مسیحی کردن اقوام سلت وژرمن ها در مناطقی اقامت گزیدند که امکان اداره اداری –مذهبی منطقه از آن جا وجود داشته باشد و سپس به ایجاد دیگر عناصر شهری اقدام نمودند.در این شهرها تعداد و حجم بناهای مذهبی بیشتر از خانه های مسکونی بود.مانند آگسبورگ و کنزبورگ درآلمان , ورن در فرانسه
به تدریج تضادی میان منافع شهروندان و کلیسا ایجاد شد و تعدادی از این شهرها به شهرهای تجاری تبدیل شدند. .(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
3-شهرهایی که در قلعه یا کاخ های حکومتی شکل گرفتند:نوع دیگری از نطفه بندی شهرها ی اروپایی قلعه های حکومتی بود که توسط شاه در مقابل تشکیلات کلیسا یا فئودال ها احداث شده بود .برخی از شهرها اسقف نشین نیز به خاطر قدرت یافتن حکومت پادشاهی به قلعه شاهی تغییر شکل داده بودند. وجود قلعه در دوران ناامنی موهبتی بزرگ برای اسکان و شهرنشینی بود و بسیاری افراد در اطراف قلعه زندگی می نمودند.شکل شهرهای هم جوار قلعه متاثر از دوگونه بودند:
الف)قلعه در قله یا تپه یا خط الراس تپه قرار داشت که در این حالت شهر در دامنه تپه قرار می گرفت.
ب)قلعه توسط مرداب رودخانه یا دریاچه محصور شده و شهر یا به صورت هم سطح یا با ایجاد تپه ای مصنوعی بالاتر ساخته شده است. .(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
4-باستید ها:یا پادگان های نظامی نوع دیگری از شهرها بودند که در اثر جنگ توسط داوطلبان یا اعوان و انصار پادشاه برای محافظت از منطقه احداث می شدند.
سه اصل اساسی باستیدها:
الف)شکل گیری شهرها براساس فرم های از پیش طراحی شده
ب)سیستم شطرنجی تقسیم اراضی
پ)انگیزه اصلی سکونت دادن یک قطعه زمین مسکونی در داخل شهر و یک زمین مزروعی در خارج شهر.(پاکزاد,1389)
همه باستید ها در محل های جدید ساخته نشده اند بلکه بسیاری از آنها در محل روستاهای موجود با طرح توسعه ای از پیش تعیین شدند.شبکه شطرنجی خیابان و قطعات مستطیل شکل مسکونی در تمامی باستیدها می بایستی وجود داشته باشد.با این همه نقشه ای استاندارد وجود نداشته ودر موارد بسیاری شبکه شطرنجی تغییر شکل داده و یا تنها در بخشی از شهر مورد استفاده قرار گرفته است.(موریس,130,1368))
قرون وسطی
6 -شهرهای تجاری:مهم ترین نقش را در ایجاد و توسعه شهری و شهروندی ایجاد نمودند.
-بیشترین نوع شهرهای اروپایی است.
از لحاظ حقوق سیاسی به دوگروه اصلی تقسیم می شوند:
1)مستقل:دارای حومه ای روستایی متعلق به خود بودند.(ونیز,فلورانس,برن)
2) تحت الحمایه دولت مرکزی:دارای حومه ای بسیار کوچک بوده و حتی اکثر آن ها بدون داشتن هرگونه زمین در خارج از باروی خود بوده اند.این شهرها با گرفتن امتیاازت لازم (حق مدنیت)از فئودال ها ی محلی کاملا مستقل می شدند.(پاکزاد,1389)
5-مهاجرنشین های توتونی:با تشویق شاهان لهستان و بوهمی برای رشد صنعت و تجارت در مناطق عقب افتاده یا خالی از سکنه احداث شدند.
-دارای شبکه شطرنجی و بلوک ها وقطعات نسبتا یکسان بودند.(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
1-شهرهای قرون وسطایی به نسبت امروز کوچک و به اندازه شهرک ها یا روستا های امروزی بودند.
2-شهرها بر اساس اصول دفاعی مکانیابی می شدند .به همین جهت معمولا بر بلندی یا در جزایر ساخته می شدند.افزون بر این گرداگرد شهر بارویی بلند کشیده شده بود که دارای دیواری بلند برجهای نگهبانی متعدد و چندین دروازه بود.در بسیاری موارد خندقی نیز در حول شهر قرار داشت و پل متحرکی دروازه های شهر را به اطراف آن وصل می کرد. (ویل دورانت,1973,بخش اول)
3-جاده ها از میدان کلیسا به صورت شعاعی به دروازه ها ختم می شد و راه های جانبی به این راه های اصلی می پیوست .شهر الگوی نامنظمی داشت.این الگو فایده دفاعی داشت تا دشمنی که وارد شهر می شد را سرگردان سازد.توپخانه و قلعه از شهر دفاع می کردند. از بالای قلعه روغن داغ بر سر مهاجمین می ریختند.خیابانهای پیچ در پیچ به شهروندان در مقابل مهاجمان نا آشنا برتری می بخشید.
4-اوایل آب فقط در چشمه یا چاه اصلی شهر پیدا می شد بعدها برخی شیوه های ذخیره آب پیدا شد که بسیار ابتدایی بود.فاضلاب در کوچه ها سرازیر می شد.
ویژگی کالبدی شهرهای قرون وسطی:
(ویل دورانت,1973,بخش اول)
قرون وسطی
5-مسائلی مثل تامین آب و حفظ بهداشت عمومی و محدودیتی که ضرورت استقرار شهر درون قلعه ایجاد می کرد مانع رشد و بزرگی شهرها بود.در قرن چهاردهم رشد شهرها به بروز بیماری های واگیردار انجامید.
6-حمل و نقل با چرخ و گاری و درشکه فقط در جاده های اصلی بود بقیه کوچه ها عمدتا باریک و کم عرض بودند و فقط برای عابران پیاده و جابه جایی سواره با اسب و الاغ مناسب بود.ارتباط بین شهرها کند بود و تسهیلات حمل ونقل ناچیز به همین جهت سنتی در ساختن شهرها به وجود آمده بود که شهرها را طوری می ساختند تا فاصله انها از یک روز سفر پیاده بیشتر نباشد تا مواقع اضطراری بتوانند به هم کمک کنند.
7-در مرکز شهر کلیسا و دیر وجود داشت و همین عنصر بود که بر کالبد شهر غلبه داشت .جلوی کلیسا همیشه میدان و فضای سبزو بازی وجود داشت که محل تشکیل بازار بود.بعدها نزدیک همان میدان مرکز صنوف و همین طورشورای شهر و دادگاه مستقل شهر شدند.
8-ضرورت حفظ گرما در هوای سرد و محدود بودن فضای شهر باعث می شد که خانه های را در یک ردیف و متصل به یکدیگر بسازند.کوچه های باریکی این ردیفهای خانه را از هم جدا می کرد .در پشت خانه ها حیاط و باغچه وجود داشت. (ویل دورانت,1973,بخش اول)
قرون وسطی
منشا شکل گیری شهرها:
نخست باید به دوسوال پاسخ داد:
1)چه هنگام در قرون وسطی روستائی موقعیت شهری کسب می نمود؟
در روستای قرون وسطی هنگامی که عملکرد ثانویه مرکز تجاری محلی یافته و صنعت تخصصی کوچکی که بخش کمی از جمعیت را به خود مشغول داشت در ان به وجود آمد به شهر بدل شد.به محض آنکه شهر قدرتی به دست آورد و تجارت خودرا توسعه داد وبازار کافی برای تولیدات خودش کسب نمود در صد شاغلین حرف تخصصی غیر کشاورزی افزوده شده و از ارتباط این گروه با بخش کشاورزی کاسته شد.پروفسور هوفر می گوید:شهر قرون وسطی نتیجه ارتباط میان شش جنبه ذیل می باشد:
1)ساخت اقتصاد(صنایع دستی,تجارت)
2)ساخت اجتماعی(صنعتگران ,بازرگانان,روحانیون,اشراف)
3)ساخت کالبدی(طرح شهر,ساختمان های عمومی,حصارها )
4)موقعیت قانونی(قانون اساسی,دستگاه های حقوقی,محلات)
5)موقعیت جغرافیایی(اراضی,آبراهها,پل ها)
6)حیات سیاسی
ممکن است یک یا چند جنبه فوق در شهری وجود نداشته باشد یا ضعیف باشد اما از نظر پروفسور هوفر زمانی شهری زنده و قوی به وجود می آید که تمامی جوانب فوق را داشته باشد.(موریس,118,1368)
قرون وسطی
2)چرا تنها روستاهای خاص موقعیت شهری به دست آورده بودند به این سوال که چگونه این روستاها عملکردی تجاری یافتند بدل می شود؟
بعضی از روستاها از آن رو به مراکز تجاری بدل شدند که در مسیر های عبور و مرور قرار گرفته و جاذبیت معمول محل های طبیعی توقف را داشته است.
بسیاری دیگر که بخش اعظم شهرهای تجاری انگلیس را به وجود آوردند در اکثر موارد عملکرد تجاری بودند و روز به روز به نقش تجاری خود می افزودند.
استمپ و بیور تشریح می کنند: شهرهای تجاری انگلیس در فواصلی کمی از یکدیگر قرار داشتند .رفت و آمد به شهرهای تجاری می بایست پیاده انجام گیرد.به همین دلیل در اغلب بخشهای روستایی با ثبات تر انگلیس فاصله مناسب ومورد قبول میان مراکز تجاری بین هفت الی ده مایلی محسوب می شد.همچنین قانون قدیمی وجود داشت که از ایجاد بازاری جدید در فاصله 6 2/3 مایلی بازار موجود ممانعت به عمل می آورد.(موریس,122,1368)
قرون وسطی
عناصر شهرهای قرون وسطی:
برج وبارو:
ویژگی های برج و بارو ها و استحکامات شهر:
-تضاد موجود میان طبیعت و شهر بیش از هرچیز خودرا در برج و باروی شهر نشان می داد.
-استحکامات شهر نشانه ای از قدرت مالی و استقلال شهروندان نیز محسوب می شد.
-باروی شهر محدوده زندگی شهروندی را تعیین و محدود میکرد.
با رشد سریع جمعیت کمبود جا وتراکم زیاد شهرنشینان بارویی بزرگ تر گرد شهر احداث می کردند.
-نیاز به باروهایی مستحکم ,روش استفاده از مصالح سنگ و آجر را حتی زودتر از خانه سازی در برج و بارو به کرسی نشاند.
-مسیر باروهااغلب از تپوگرافی زمین تبعیت می کرد و در دشت های هموارشکل شبه دایره و مربع رایج ترین شکل باروکشی بود.
قرون وسطی
برج ها:
فرم اصلی پلان برج ها مربع یا دایره بود.
نقش اصلی برج ها در وهله اول:
1)تقویت سازه ای باروی شهرو امکان دفاع بهتر از آنها
2)حفاظت از نقاط حساس و یا نقاط کور پیرامون شهر
3)امکان تیراندازی از سطحی بلندتر به دشمن
دروازه ها:
مفصلی میان درون و بیرون محل کنترل رفت و آمد افراد و کالا بودند وبه خاطر نفوذ پذیریشان نقطه ضعف اصلی استحکامات شهر به حساب می آمدند.
برج های شهری:
این برج ها در درونشهر به صورت مجزا و یا در ترکیب با شهرداری و یا بناهای تجاری شهر ساخته می شدند .با آن که به لحاظ رسمی در اختیار پادشاه بودند ولی در عمل به خاطر قدرت مالی شهر مجموعه ای مستقل از حکومت مرکزی را تشکیل می دادند.(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
میدان:
-میدان فضای بازی بود که قلب تمام حیات شهری و محل تلاقی عبور و مرورها و عملکردهای شهری ومحل استقرار ساختمان مهم(شهرداری,کانون,گیلدها)بود.
-مهم ترین میدان شهر ادامه محوطه تجاری و بازارهای فصلی و هفتگی بود که نطفه اصلی بازارگاه ها را تشکیل می داد.
-محلی برای تعاملات اجتماعی بود.
-میادین فرعی دیگر نیز به عنوان بازارچه های تخصصی محصولات ویژه وجود داشت.
-فرم هندسی خاصی نداشته اما به شکل مربع نزدیک بود.به منظور پیشگیری از قطع شدن کامل میدان , ورودی ها به آن از گوشه ای شروع شده و از گوشه روبه رو خارج می شد به همین دلیل میادین متقارن نبوده وحتی بناهای عمومی نیز روی محور تقارن ساخته نمی شدند.
-شکل دیگر میدان که برای نیاز کسبه به داشتن فضای باز برای عرصه کالا وجود داشت شکل مستطیل باریک بود.(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
خیابان:
-شبکه معابر به شکل ارگانیک بود و بناها در پیرامون آن ساخته می شد.
-از اواخر قرون وسطی در زمان مهاجرت گروهی به شهرها نیاز سریع به اسکان مهاجران به وجود آمد که دوباره با بافت شطرنجی در مناطق جدید رو به رو می شویم.(پاکزاد,1389)
آمد وشد در شهرهای قرون وسطی اساسا پیاده انجام می شد تردد وسیله نقلیه تنها در اواخر این دوره از اهمیتی نسبی برخوردار شد و حمل کالا نیز توسط حیوانات باربر انجام می شد.در طول قرون وسطی ساختمانها تمایل به تجاوز به حریم خیابان ها و پلها و همچنین فضاهای باز عمومی داشتند.طبقات بالای خیابان ها به تدریج بر روی خیابان پیش آمدند تا جائیکه عملا دست دادن از پنجره های دوخانه مقابل هم ممکن شده بود.(موریس,105,1368)
قرون وسطی
فضا های باز شهری:
-فضای باز به صورت میدانی در مرکز شهر
-فضای باز جلوی کلیسا(پارویس)
-فضای باز داخل بلوک های شهری:در داخل بلوک های شهری متراکم یک فضای باز میانی به صورت حیاط باقی می ماند که حاصل کنارهم قرار گرفتن حیاط خانه هاست.
-مزارع و باغات درون باروی شهر:در فاصله بین خانه های مسکونی و باروی شهر بودند و جز اراضی اختصاصی کشاورزان و باغداران شهری بودند.
(ساخت وساز خانه ها در قرون وسطی به صورت متراکم و دارای کوچه های تنگ و باریک بود)(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
ساختمان های عمومی:
1)ساختمان شهرداری:شهروند اروپایی در طی قرون متمادی حق خودگردانی از حکومت محلی (فئودالی یا کلیسا)کسب کرد.در ابتدا ساختمان شهرداری بناهایی ساده در مقیاس انسانی بود ولی با کسب هرچه بیشتر حقوق شهری محل و نمادی از جلوه گری و خود نمایی قدرت شهروندی شد.
مهم ترین فضای ساخته شده در شهر ,در رقابت با کلیسا ,تالار شهر (محل اجلاس شورای شهر)بود.این تالار در طبقه دوم ساختمان شهرداری قرار گرفته بود.
2)تالارهای ضیافت و تجاری:با رشد وتوسعه جمعیت ,تولید و توزیع کالاهادر شهر دوره پایانی قرون وسطی تبدیل به صحنه مهم سیاسی زمان خود شد.به همین خاطر همایش ها ,شوراها و مجالس مختلف علمی ,مذهبی یا مدیریتی در شهرها برگزار شد.عناصر جدیدی که در این دوره به شهر اضافه شد تالارهای جشن و همچنین بازارچه پارچه می باشد.
قرون وسطی
3)بیمارستان:این بناها در قرون وسطی نوعی تیمارستان ,خانه سالمندان و نوانخانه بود.ومدیریت آن جز وظایف کلیسا به شمار می رفت ومحل آن در نزدیکی مرکز شهر بود و ساختمانی با مقیاس بزرگ داشت.البته در مانگاه هایی برای مداوای بیماران وجود داشت که معمولا دور از مناطق مسکونی در خارج از شهر قرار داشت.
4)مراکز آموزشی:آموزش و پرورش در دوران اولیه قرون وسطی در انحصار کلیسا و روحانیت مسیحی بود.اوج شکوفایی مدرسه سازی اروپایی در قرن 12 بود.اولین مراکزی را که می توان اجداد دانشگاه های امروزین نامید در این قرن شکل گرفتند.
5)اماکن مقدس:شهر دارای یک کلیسای جامع به نام کاتدرال بود .شهرهای زیادی به همت اسقف یک منطقه در اطراف دیر به وجود آمدند که هیلدسهایم در المان یکی از این نمونه ها است. (پاکزاد ,1389)
قرون وسطی
الگوی معابر و بلوک ها:
-کوچه ها به صورت موازی با یکدیگر و بلوک ها به شکل مستطیل غیر منظم بودند.(لایپزیک و بسیاری از شهرهای ساحلی آلمان)
-خیابان های فرعی عمود بر یک یا چند خیابان شعاعی و به صورت شاخه ای (بازرگانان در جوار خیابان های اصلی و پیشه وران در خیابان فرعی)
-شطرنجی منظم (قشربندی اجتماعی در این الگو به خوبی مشخص بود)
-شهرهای جدید (باستیدها و مهاجرنشین ها).(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
دانه بندی:
-مالکیت اراضی شهری برعهده شهرداری بوده وبه صورت رهن به متقاضیان واگذار می گردید.
-نظام زمین داری متحدالشکل از دلایل یکپارچه به نظر رسیدن منظر شهری شهرهای قرون وسطی بود.
-الگوی شعاعی شانه ای نسبت به الگوی شطرنجی و موازی امکان تنوع بیشتری را فراهم می آورد.
-هرچه فاصله بلوک شهری از مرکز دورتر می شد ارزش و قیمت ان کم و مساحت قطعه بزرگ تر می شد.(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
خانه های مسکونی:
خانه های روستایی:
1)جنوب اروپا:این خانه ها ,خانه هایی برون گرا با ایوانی در جلو و قوسی های نیم دایره بودند.واز مصالح سنگی استفاده می کردند.
2)شمال اروپا:اسکلت خانه ها چوبی بودند.
در این خانه ها سقف ها شیبدار بودندو فضاهای دامی و انسانی و انبارها زیر یک سقف بودند.(پاکزاد,1389)
خانه های شهری:
متاثر از خانهای روستایی و اماکن مسکونی فئودالی بودند.
کامیناتا:
برج های مسکونی فضاهای دارای بخاری دیواری بودند که اولین نمونه خانه هایی که به صورت بناهایی دژمانند وارد شهر شدند.
کمبود جا در محدوده شهر به تدریج باعث جایگزینی خانه های چند طبقه با یک طبقه شد.نوع دیگری از خانه ها شکل گرفت که راهرویی سراسری از خیابان تا انتهای ساختمان ادامه می یافت در دو طرف آن محلی برای عرضه کالا ,دفتر واتاق های مسکونی بودند.(پاکزاد,1389)
قرون وسطی
در مطالعه هنر و معماری قرون وسطی شاهد سه دوره می باشیم
:
1)سده تاریکی
2)رومانسک
3)گوتیک
در دوره اول (سده تاریکی )هیچ گونه معماری شاخصی ایجاد نشده است.
در دوره رومانسک که مربوط به قرن ده تادوازده میلادی است و به معماری رومی معروف است بناهای اصلی کلیسا ها بوده با طاق های دایره ای شکل و چهار رواق جانبی .به عبارتی دوره رومانسک ادامه سده تاریکی است اما در خدمت کلیسا است .
در دوره گوتیک طاق های بناهای کلیسا از حالت دایره ای شکل به صورت بیضی شکل احداث می گردند .از آثار این دوره می توان به کلیسای نوتردام در پاریس و کلیسای دورام در انگلستان اشاره کرد.(ویکی پدیا)
قرون وسطی
قرون وسطی
معرفی برخی شهرهای قرون وسطی:
قرون وسطی
معرفی برخی شهرهای قرون وسطی:
منابع:
-پاکزاد,جهانشاه,1389,تاریخ شهرو شهر نشینی در اروپا,انتشارات آرمان شهر.
-دورانت ,ویل(ترجمه ابوطالب صارمی و همکاران)تاریخ تمدن:عصر ایمان,جلد چهارم,بخش اول,تهران,انتشارات علمی و فرهنگی,1373.
-موریس,جیمز,تاریخ شکل شهر تا انقلاب صنعتی,ترجمه رضازاده,راضیه,انتشارات دانشگاه علم وصنعت,1368.
_ ویکی پدیا
قرون وسطی