موضوع :
تربیت بدنی و ورزش در قرون وسطی
1
با انقراض امپراتوری روم در غرب (476 میلادی ) دوران تاریخ وسطی فرا رسید که بعدها به عنوان سال های سیاه نامیده شد .البته این دوران برای تربیت بدنی به هیچ وجه دوران سیاه نبود . تهاجم بربرهای توتنی به امپراتوری روم باعث احیای آن گردید .
پیش از بررسی قرون وسطی لازم است که علت سقوط روم برای دانشجویان رشتهٌ تربیت بدنی تشریح شود . مورخان دلایل متعددی را برای این سقوط ذکر می کنند که مهمترین آنها انحطاط جسمانی و اخلاقی رومی ها بود . حل نشدن مسائلی چون ازدواج و طلاق ، ورزش های خونین ، بازی تواٌم با خونریزی و انتحار که موجب تنزل میزان جمعیت رشد ، اسراف : برده فروشی ، اتلاف سرمایه های ملی که موجب تخریب اقتصاد و فساد اخلاقی می شد : زندگی عیاشانه ، تبهکاری که موجب انحطاط سلامتی جسمی بود از مشخصات زندگی رومی ها بود . این درس تاریخ در روم ثابت شد که ، همچنان که برای تمدن های منقرض شده در طول تاریخ نیز پیش آمده بود ، برای ملتی که می خواهد پا برجا و مستحکم بماند : تحکیم مواضع اخلاقی و برازندگی جسمانی از ملزومات اساسی است .
در همان حال که امپراتوری فاسد و منحط روم در هم فروریخت ، بربرهای توتنی وحشی و قوی از نظر جسمانی هم تمام سرزمین هایی را که افتخار روم (لاتین) بود ، زیر پا گذاشتند.
تربیت بدنی و ورزش در قرون وسطی
ویزیگوت ها قبایل ساکن مغرب اروپا به اسپانیا ، واندال ها به شمال آفریقا : قبایل بورگوندی و فرانک ها به کشور باستانی گُل و کولیان آلمانی و ساکسون های بریتانیا و قبایل استروگس به ایتالیا هجوم بردند . این هجوم موجب انهدام ادبیات و دانش شد .
انحطاط هایی که در ابعاد معرفتی ، اعتقادی و حکومتی پدید آمد ، که پیامد آن ظهور سال های سیاه قرون وسطی بود ، در گوشه و کنار جهان هنوز هم مزایا و فواید برتری های
جسمانی مورد توجه بود . بربری های توتنی ، مردمی چادر نشین بودند که به شکل بدوی زندگی می کردند . زندگی آنها تواُم با شکار ، چوپانی و شرکت در جنگ ها و ورزش ها بود . در چنین شرایط زیستی ، قدرت وتناسب و هماهنگی سیستم عصبی به خوبی پرداخته می شد . بربری ها توتنی ، به تضمین نسلی قوی ، سالم و بسیار نیرومند در آینده کمک کردند.
اروپای قرون دهم فقیرو توسعه نیافته و کم جمعیت بود . لا اقل در نیمی از اراضی به علت پوشیده بودن از جنگل و مرداب زراعت نمی شد . جنگ ، بیماری ، قحطی ، مرگ میر نوزان و بی توجهی به مسائل بهداشتی جمعیت اروپا کم نگاه می داشت .حد متوسط عمر فقط سی سال بود . سفر کردن و ارتباط مردم با یکدیگر معمول نبود . تعداد کسانی که در مدت عمر خود 15 کلیو متر از زادگاه خود دور شده و به جای دیگر سفر کرده بودند از صدی بیست مردم کمتر بود . مردم اروپا غربی از سه طبقه تشکیل می شدند ، فئودالهای بزرگ که بر تیول ها فرمانروایی داشتند و در جنگ ها شرکت می کردند ، روحانیون که در خدمت کلیسا بودند و روستائیان که بر روی زمین کار می کردند تا وسیله معاش خودشان وروحانیون و فئودال ها را فراهم آوردند.
2
روستائیان حقوق چندانی نداشتن و تقریباُ یکسره در اختیار فئودال های خود بودند و علاوه بر زراعت خدمات دیگری که به آنان ارجاع می شد ( مانند بریدن جنگل ، بردن غله به انبار، مرمّت راه ها و پل ها ) انجام می دادند .
روستائیان اجاره ها و مالیات های گوناگون می پرداختند . روستائی ناگریز بود که گندم خود را در آسیاب ارباب آرد کند ، نان خود را در نانوایی او بپزد و آب انگور خود را در عصارخانه او بگیرد و در مقابل هر یک از این کارها چیزی به ارباب بپردازد . چون پول نادر روستائیان بدهی خود را با گندم ، جو ، تخم مرغ و ماکیان و مرغان زمین خود می پرداختند .
روستائی در کلبه ابتدایی محقری زندگی می کرد و بر کیسه ای پر از کاه می خوابید . نان سیاه ، تخم مرغ ، ماکیان و سبزیجاتی مانند کلم و شلغم می خوردند . کمتر به گوشت دسترسی داشت و اجازه شکار کردن و ماهی گرفتن نداشت .
در چنین اوضاع اسفباری مشخص است که تعلیم و تربیت از جایگاه و شرایطی برخوردار است . دهقانان و صنعتگران مطلقاًًًً سواد نداشتند . در واقع آموزش آنها اصلاً اهمیت نداشت . برای طبقه حاکم مطلوب این بود که توده مردم در فقر و جهل نگاه داشته شوند تا آنان بتوانند به استشمار خود ادامه دهند . علاوه بر توده محروم بسیاری از افراد مرفه و صاحب تمکن طبقات عالی هم سواد نداشتند . حتی بسیاری از پادشاهان نیز خواندن نمی دانستند .
3
امپراتور « هانری چهارم » را تنها به این دلیل که می دانست بخوابد و بنویسد می ستودند . اما در کلیسا وضعیت متفاوت بود . کلیسا به روحانیونی نیاز داشت که بتواند بخوانند و بنویسند و بسرایند و مردم را موعظه کنند و رسوم اطاعت از اربابان را به آنها بیاموزند . لذا در طی قرون متمادی تعلیم و تربیت به طور کامل در انحصار روحانیون قرار گرفته بود . اما مشکل عمده این بوده که زبان رسمی آموزش ، زبان لاتین بود . ادبیات ، کلیسا ، کتاب های درسی فقط این زبان را به رسمیت می شناختند و این زبان هم برای عامه مردم قابل فهم بود . بدین ترتیب تعلیم وتربیت با زبان ویژه اش از توده مردم جدا بود . تنبیه بدنی در این نظام تربیتی بیداد می کرد . در تصاویر مدارس قرون
وسطی معمولاً معلم با ترکه ای در دست مشخص گردیده است . در این دوران عبارت ( زیر سایه ترکه زندگی کردن ) سمبل تعلیم و تربیت بود .
زُهد گرایی و نهضت فلسفی قرون وسطی :
اگرچه تهاجم توتنی ها در سال های سیاه از ارزش فعالیت جسمانی دفاع می کرد ، اما تقریباًًً در همین دوران تاریخی دو جنبش دیگر آثار سوء خود را اعمال می کردند : یمی زهدگرایی ودیگری نهضت فلسفی و فکری قرون وسطی ( گرایش اسکولاستیک ) . مسیحیت و زهدگرایی خارج از رُم دچار کفر و فساد اخلاقی در رشد و جریان بود . عده ای از مردم رَم کهن از فساد اخلاقی و دنیا پرستی موجود در جامعه خشمگین بودند .
4
آنها اعتقاد داشتند که امور مربوط به قیصر باید به قیصر و کارهای خدا باید به خدا واگذار شود . آنها مایل به پرستش خدایان رَم نبودند . لذات دنیا را پست شمرده و پرورش روح و نه جسم را در نظر داشتند . به نظر آنها زندگی وسیله ای بود جهت آماده شدن برای جهانی دیگر .به نظر آنها فعالیت های جسمانی کاری احمقانه بود ، زیرا به پرورش جسم می پرداخت . جسم شیطانی به جای پرورش باید شکنجه و عذاب می شد . جسم و روح مقولات جداگانه ای بودند که هیچ یک بر دیگری اثری نداشتند . امپراتوری مسیحی تئودوسیوس بازی های المپیک را در سال 394 میلادی منسوخ کرد .
با گسترش مسیحیت ، زهد گرایی نیز قدرت گرفت . این همان تفکری بود که کی گفت شیطان در جسم حلول کرده است ، بنابراین جسم باید تابع و تسلیم روح پاک می شد . طلب دنیاکاری شیطانی بود و افراد باید اوقات خود را فقط در تورکز و خلسه صرف می کردند . جسم تملک سده به وسیله شیطان ، باید شکنجه و عذاب می شد . افراد لباس های
مویی می پوشیدند و روی زغال داغ راه می رفتند و به پاهای خود زنجیر می بستند ، آنها خود را در برابر این عناصر قرار می دادند تا شاید بهتر بتوانند جسم خود را کنترل کنند . اعمالی این چنین سلامت را به خطر انداخت و سیستم عصبی را در هم شکست .
5
با پیشرفت مسیحیت صومعه ها ، جایی که راهبان خود را از شاطین جدا می ساختند ، بنا گردید مدارس نیز با این صومعه ها در ارتباط بودند . مسیحیت در اوایل ظهور مانع از اجرای برنامه های تربیت بدنی و ورزش در برنامه های تحصیلی می شد . در دانشگاه ها و موُسسات عالی نیز ( در قرون وسطی ) از تربیت بدنی و ورزش استقبال نمی شد .
اسکولاستیکیسم یا فلسفه مَدرَسی پدیده دیگری بود که بر تاریخ تربیت بدنی اثر گذاشته است ، اعتقادی که حقایق را از مهمترین عناصر تعلیم و تربیت می دانست . رمز موفقیت در زندگی شناخت حقایق و توسعه نیروی ذهنی و قوه عقلانی قلمداد می شد . این طرز تفکر به جسم به عنوان یک قالب بی اهمیت و نه چندان ضروری تاُکید داشت در مدارس و دانشگاه های قرون وسطی ، این حرکت در حال توسعه بود .
تربیت بدنی و ورزش در دوره فئودالیسم :
در نتیجه عدم تمرکز حکومت طی سال های سیاه بین قرن نهم تا چهاردهم دوره فئودالیسم آغاز شد .
دوره فئودالیسم فرا رسید ؛ زیرا مردم به پشتیبانی و محافظت نیاز داشتند و در آن زمان امپراتورنان مقتدر و حکومت های قوی که این پشتیبانی را برآورده کنند کم بود . مردم به طرف نجیب زادگان ، قصرنشین ها و زمیندارن بزرگ روی آوردند .
6
فئودالسیم نظام زمینداری و مبتنی بر خدمت و تبعیت از نجیب زادگان و لُرد بود . لُرد صاحب زمین ، فیف نامیده می شد . او اید اجازه را داشت که یک مالک را تابع خود سازد . در استفاده از زمین مالک مدیون و ملزم به تبعیت از لُرد بود . بخش عظیمی از مردم رعیت بودند و با وجود زحمت زیاد سود کمی عاید آنان می شد . آن ها به زمین وابسته بودند و به معامله زمین و انتقال آن از مالکی به مالک دیگر معامله می شدند.
برای پسران نجیب زادگان در دوره فئودالیسم دو حرفه در نظر گرفته می شد . آنها یا به کلیسا می رفتند و پس از آموزش ، روحانی می شدند و یا به کسوت شوالیه ها در می آمدند.اگر تصمیم می گرفتند که در خدمت کلیسا قرار بگیرند تعالیم مذهبی و دانشگاهی را دنبال می کردند و اگر به کسوت سلحشوری در آمدند ، تعالیم جسمانی ، اجتماعی و نظالمی را پشت سر می گذاشتند . برای یک نوجوان کسوت سلحشوری و شوالیه گری بیشتر از کلیسا حذبه و کشش داشت .
تمریناتی را که باید شوالیه انجام می داد طولانی و کامل بود . تمرینات بدنی نقش اصلی را به عهده داشتتند. در سن 7 سالگی پسران برای شروع تعلیم شوالسه گری به قلعه یک نجیب زاده فرستاده می شدند . نخست با او مثل یک پادو برخورد می شد و معلم آموزشی او یک زن از قلعه لُرد بود . در مدت پادوی او آداب احترام ، پیشخدمتی ، پیغام رسانی و کمک به اهل خانه را یاد می گرفت . باقی مانده دوره کارآموزی را در فعالیت جسمانی برای سال های پر التهاب شوالیه گری آماده می شد و در رقابتهای چون بوکس ، دو و شمشیربازی ، شنا و پرش شرکت می کرد .
7
پسر در سن 14 سالگی سلحشور می شد و در اختسار شوالیه قرار می گرفت . در این دوران پاک کردن اسلحه شوالیه ، نگهداری از اسب و کمک به شوالیه در پوشیدن زره ، مراقبت از زخم ها ، نگهداری از زندانیان شوالیه ، از درس های بودند که باید می آموخت .
در دوران سلحشوری بر تمرینات بدنی تاکید می شد . پرداختن به تمرینات سخت و ورزش های چون شکار ، تیراندازی با نیره وکمان ، دو ، کوهنوردی ، اسب سواری و بالا رفتن از دیوار و شمشیربازی اجباری بود .
اگر سلحشوری از خود لیاقت نشان می داد در 21 سالگی به کسوت شوالیه ها در می آمد . مراسم تشریفات به یادماندنی بود . شوالیه آینده حمام تطهیر می گرفت ، با لباسی سفید ، شبی را به دعا و تمرکز می گذاراند . صبح روز بعد لُرد شمشیر خود را به دوش شوالیه می گذاشت و این مراسم به عنوان مجلس اعطای منصب شوالیه ای شناخته می شد .
مبارزه با نیزه و شمشیر بازی سواره ، دو رویداد بسیار مهم برای آزمایش آمادگی شوالیه بود و در طول زندگی شوالیه چندین بار تکرا می شد . در نیزه بازی هر کدام از شوالیه ها سعی می کرد حریف خود را از روی است به زیر بکشد . در شمشیر بازی سواره برنامه ای طراحی می شد تا شوالیه مهارت شمشیرزنی خود را به نمایش می گذارد ، آنها مثل دو تیم در دو انتهای میدان نبرد می ایستادند و با یک علامت هر کسی سعی می کرد حریف خود را از تیم مقابل از است به زیر اندازد .این مسابقه تا مشخص شدن برنده ادامه می یافت .
8
اغلب شوالیه ها نشان بانوان خود را به زره های خود وصل می کردند و با تمام توان و مهارت برای کسب افتخار تلاش می کردند . در این مبارزه احتمال مرگ نیز برای شرکت کنندگان وجود داشت . در طول این نمایش بود که شوالیه فرصت می یافت تا شجاعت ، قدرت جسمانی و شهامت خود را به نمایش گذارد .
نوزایش در تربیت بدنی و ورزش:
رنسانس :
در اواخر قرون وسطی زندگی در مغرب زمین ، آبستن تحوّل گردید . در قرن سیزدهم پاره ای افراد ماجراجو در اروپا به منظور آگاهی از دینای پیرامون خود به سفر های دور و دراز دست ردند و برخی از آنها مانند « مارکوپولوی و نیزی » خود را به آسیای میانه ، مغولستان و چین رساندند و با تحولات و پیشرفت های دنیای شرق آشنا شدند . بدون شک مهم ترین عامل این تحول را باید جنگ های صلیبی دانست . این جنگ ها از قرون یازدهم میلادی بین مسلمانان و مسیحیان شروع و تا آخر قرن سیزدهم ادامه داشت . اروپائیان جنگ های صلیبی را به منظور اشاعه دین مسیحیت و فتح بیت المقدس شروع کردند اما هدف اصلی بسیاری از آنها به دست آوردن زمین ، طلا و ثروت بود .
9
10
مسیحیان از جنگ های صلیبی نتیجه مطلوب را به دست نیاوردند . ولی در جریان آن لشگر گشی ها مردم اروپا که در جهل و فقر و توحّش به سر می بردند با مظاهر گوناگون تمدن اسلامی و ایرانی که در آن زمان دوران اوج خود را تجربه می کرد آشنا شدند و توانستند برای اولین بارشهرهای آباد ، مردم غنی ، بازرگانی و داد و ستد در جوامع متمدن ، معماری های مدرن وهنر وادبیات ، تعلیم و تربیت عمومی و روابط اجتماعی سالم مبتنی بر اصول اصیل اسلام و سایر مظاهر تمدن را از نزدیک ملاحظه کنند . . .
بدین ترتیب اولین شعله های رنسانس به خرمن علم و فرهنگ جامعه اروپا افتاد .
رنسانس به پدیده اطلاق می شود که به موجب آن ، جزئیات و تحولات فرهنگی ، ادبی و عقلی اروپا آغاز شد. این نوزایش از رن چهاردهم در ایتالیا حرکت اصلی خود را شروع کرد.
و در قرون پانزدهم و شانزدهم به نقطه اوج خود رسید و سپس زبانه های از طریق جنگ های نظامی و مناسب سیاسی و اقتصادی داخل اروپا به فرانسه ، اسپانیا ، آلمان ، انگلستان و سایر کشور های مغرب زمین رسید و پیشرفت های شگفت انگیز امروز آن سرزمین ها را باعث گردید.
ورزش و تربیت بدنی پس از رنسانس :
با تجدید حیات فرهنگ ، ادبیات و هنر ، علم و دانش نیز دز اروپا دستخوش تحول و دگرگونی گردید و در دانشگاه ها مدارس اندوخته های عملی به تدریج مورد نظر قرار گرفت . درایت تغییر بینش عملی ، تجربیات ، نوشته ها و علوم یونان باستان و مشرق زمین مترقی مورد استفاده واقع سد و پایه اکتشاف جدید و ظهور نظریات نوین در زمینه های علمی گردید . به پیشرفت دانش تولیدات صنعت و کشاورزی هم دچار تغییرات اساسی گردید و روز به روز گسترش یافت . در این بین اختراع اولین ماشین بخار توسط جیمز وات ( به سال 1777 میلادی ) تحولی بسیار عظیم در صنعت و تکنولوژی به وجود آورد . بدین ترتیب ماشین قادر شد هزاران برابر آنچه انسان بدون تکنولوژی قادر به ارائه آن بود تولید نماید . اختراع راه آهن و تکامل سایر وسایل نقلیه با عث گردید تولیدات اضافی در بخش کشاورزی و صنعت از نظر استفاده و مصرف دچار مشکل نگردیده و به سایر جاها ارسال گردید . این امر باعث تبادل کالا بین تمام قسمت های اروپا و رشد و توسعه بازرگانی گردید .
با گسترش روز افزون ماشین ، صادرات مازاد تولیدات صنعتی و کشاورزی به سایر قسمت های جهان معمول تر شد و هر روز سرعت بیشتری گرفت . ظرف مدت کمی کالاهای متعدد و گوناگون اروپا ، بازارهای آسیا را تسخیر کرد . این پدیده ، ثروت و رفاه برای اروپائیان را به ارمغان آورد . وقتی آنان از غم آب و نان رها شدند متوجه ایجاد تحول در سایر زمینه های زندگی گردیدند .
11
طبعاً یکی از این زمینه ها تعلیم و تربیت بود . این تحول از زمانی احساس شد که انسان ها مصمم شدند زندگی خود را بر اساس عقل و اندیشه و خرد بنا نمایند . زهد گرایی ظاهری مبتنی بر برداشت غلط از دستورات دین را کنار بگذارد و درک کنند که بهترین نعمت ها مخصوص بدترین بندگان خدا نیست . بنابراین به عنوان اولین گام در راه این تحول انسانی شگرف به تعقل درباره نظام طبیعت ، منشا ، قوانین ، علل و ویژگی های حاکم بر آن پرداخته و شیوه های کسب خوشبختی انسان ها در زندگی فردی ، امنیت مادی ، معنوی ، اخلاقی جامعه ، روابط اجتماعی مطلوب و بالمآل سعادت کل جامعه را در مورد مطالعه و بررسی قرار دادند . در این دوره دانشمندانی مانند « جان لاک » ، « ژان ژاک رشو » ، «کانت » ، « شیلر » ، « فروبل » و دیگران ضمن مطالعه نظرات علماء یونان باستان و دانشمندان اسلامی درباره روش ها و مکاتب موجود خود تجدید نظر نموده و روش های نوین مبتنی بر نیازهای زمان و فطرات انسان را جایگزین نمودند .
به دنبال تحولات در تعلیم و تربیت ، تربیت بدنی نیز از تغییرئ تکامل دور نماند ف زیرا نظریات جدید بر این اصل صحّه می گداشتند که انسان از دو بعد بزرگ نباید فراموش شوند .
به زودی علمای آموزش و پرورش به این نتیجه رسیدند که برای تحق اهداف تربیت بدنی نیازمند مطالعات عمیق تر و تحقیقات وسیع تر هستند . بدین ترتیب اولین برنامه هاس مطالعاتی تربیت بدنی و ورزش در رابطه با تعلیم و تربیت ، روانشناسی ، زیست شناسی ، جامعه شناسی بیومکانیک و سایر آموزش و پرورش بعد از رنسانس گردید .
12
نظر چند تن از علمای رنسانس راجع به تربیت بدنی :
در این قسمت نظر چند تن از علما و فیلسوفان تعلیم و تربیت دوره رنسانس راجع به تربیت بدنی مورد مطالعه قرار می گیرد تا جایگاه این بخش از تعلیم و تربیت در دوران معاصر مشخص گردد .
روگر آشام ( 1515-1568 ) : استاد دانشگاه کمبریج انگلستان ، ارزش تربیت بدنی را به عنوان نوعی آمادگی جنگی و به عنوان وسیله ای برای آرامش دهنی در هم آمیخت .
جان میلتون ( 1608-1674 ) : شاعر انگلیسی ، عقاید و باورهای خود را درباره تربیت بدنی در رساله تربیتی بیان کرد . او از چگونگی تاٌثیر تربیت بدنی بر تکامل جسمانی بحث کرد و آنان را وسیله ای برای تفریح و آمادگی جنگی دانست .
جان کومنیوس ( 1592-1671) : مصلح تربیتی اهل بوهِم و ریچارد مل کاستر( 1530-1618) مدیر مدرسه انگلیسی ، مطالبی را درباره تربیت بدنی نوشتنه اند . این دو اهداف تربیت بدنی را تعریف و آن را به عنوان وسیله ای برای حفظ سلامتی و آمادگی جسمی قلوداد کرده اند .
فرانکویس رابلی یس ( 1490-1553 ) : نظریه پرداز تربیتی فرانسوی ، بر اهدافی چون آسایش و آرامش جسمانی تاکید داشت و به تربیت بدنی به عنوان بخشی از فرآیند تعلیم و تربیت و به تاثیر مثبت آن در پرورش ذهن و آمادگی برای موقعیت های جنگی اهمیت قائل بود .
13
نظر چند تن از علمای پس از رنسانس راجع به تربیت بدنی :
در این قسمت نظر چند تن از علما و فیلسوفان تعلیم و تربیت پس از رنسانس راجع به تربیت بدنی مورد مطالعه قرار می گیرد تا جایگاه این بخش از تعلیم و تربیت در دوران معاصر مشخص گردد .
جان لاک ( 1632-1704 ) :
جان لاک در کتاب « اندیشه هایی درباره تربیت » به توضیح نظرات تربیتی خود پرداخته و اعتقادات خود درباهره تربیت بدنی را تعیین نموده است . از دیدگاه وی تربیت بدنی داری سه بخش عمده است : فکری ، اخلاقی و بدنی .
« لاک » معتقد است که بدون توجه به بعد جسمانی ، تربیت نمی تواند کامل و فراگیر باشد. از مطالعه نظرات لاک دربارهتربیت بدنی می توان استنباط نمود که سایر جنبه های تربیت در قالب تربیت بدنی تحقق بافتنی است . زیرا در کتاب « اندیشه هایی درباره تربیت » در این زمینه می گوید : « باید به او بیاموزیم که بر تمایلات خود چیره شود و خواهش های خود را به فرمان خود درآورد . اگر این کار انجام شود و از راه تکرار به صورت عادت در آید دشوارترین بخش تربیت انجام شده است و برای این کار هیچ عاملی موثرتر از میل به ستوده شدن نیست و این حالت را باید در او ایجاد کرد . »
14
مطالعه نظریات لاک درباره شرایط مربی نشان می دهد که معلمین تربیت بدنی به خوبی قادرند اهداف تربیتی وی را محقق سازند . او در این باره می گوید : « کسی که بتواند آسایش روان ، آزادی و فعالیت را از شاگرد نگیرد و با این همه او را از انجام بسیاری کارها در خاطر اوست باز دارد و بسوی کارهای دشوار بکشاند چنین کسی می داند که چگونه می توان این قضایای به ظاهر متناقض را با هم سازش داد و به نظر من چنین کسی را به راز تربیت پی برده است . »
بدینسان در نظر « لاک » راز بزرگ تربیت ، تاثیر کردن در شاگرد و هدایت اوست بی آنکه آزادی و فعالیت از وی گرفته شود .
ژان ژاک روسو ( 1712-1778 ) :
روسو این نویسنده فرانسوی را به حق می توان یکی از بزرگ ترین علمای تعلیم و تربیت بعد رنسانس و پایه گدار آموزش و پرورش نوین دانست . « لاک » هدف آموزش و پرورش را تربیت فرد متناسب با ویژگی های اجتماعی می دانست اما « روسو » بزرگترین وظیفه تربیت را دور نگهداشتن طبیعت و فطرت انسان از پلیدی های جتمعه معرفی می کند .
منظور روسو از تربیت طبیعی رو کردن به زندگی ساده و بیزاری جستن از امور تصنعی و رفتارهای تکلف آمیز و ساختگی است .
15
روسو ارائه دهنده اصلی به نام اصل « تربیت منفی » است . وی در تفسیر این اصل چنین می گوید : « آن تعلیم و تربیت را مثبت می خوانیم که کوشش دارد به طور زودرس مغز کودک را از اطلاعات و معلومات مختلف انباشته کند و کودک را با وظایفی که خاص بزرگسالان است آشنا سازد . تعلیم و تربیت منفی کوشش دارد تا قبل از دادن اطلاعات وآشنا ساختن کودکان با معلومات جهان ، وسایل کسب معلومات آنان را پرورش کامل دهد . تعلیم و تربیت منفی هرگز مفهوم تنبلی و طفره رفتن ندارد و به جای آموزش اخلاق کودک را از راه بد رفتن باز می دارد و به جای باد دادن درستی ، کودک را از خطا و نادرستی دور می سازد.»
او در زمینه فقدان زمین بازی در مدارس آن زمان هم می نویسد : « در آموزشگاه ها باید ورزشگاه هایی برای تمرین های بدنی بر پا کرد . این نکته که تا به این اندازه فراموش شده در نظر من مهم ترین بخش تربیت است . نه تنها از نظر سلامت بلکه بیش از آن از نظر تربیت اخلاقی که یا آن را فراموش می کنند و یا دادن دستورهای خشک و بیهوده را کافی می دانند . »
روسو برای مسابقات ورزشی ارزش بسیاری قائل بود و اهمیت آن را برای کودکان و نوجوانان همچنین مسابقات المپیک برای بزرگسالان می داند . ورزش هایی که او پیشنهاد می کند عبارتند از : دویدن ، پرش ارتفاع ، پرش طول ، شنا ، بالا رفتن از درخت ، پرتاب وزنه ، تنیس و هاکی ، او به ویژه ورزش هایی را پیشنهاد می کند که اجرای آنها نیاز به جسارت و شهامت دارد. وی برنامه های ورزشی را برای دختران و پسران به یک اندازه لازم می داند .
روسو با گنجاندن ورزش و تربیت بدنی در سیستم آموزش و پرورش ، تحولی عظیم در تاریخ تعلیم و تربیت ایجاد کرد .
پایان
16