پاورپوینت سنجش و ارزشیابی آموزشی

 اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی
دکتر رضا برومند

رضا برومند
لیسانس روان شناسی یالینی از دانشگاه اصفهان
فوق لیسانس روان شناسی تربیتی از دانشگاه شیراز
دکترای روان شناسی آموزش و پرورش از دانشگاه مالایا
دکترای مشاوره خانواده از دانشگاه هرمزگان
معرفی

3
مفاهیم کلیدی

اندازه گیری
4
« انداه گیری عبارت است از فرایندی که تعیین می کند یک شخص یا یک شی تا چه میزان از یک صفت یا ویژگی برخوردار است ».
« گِی 1991»

اندازه گیری
5
اندازه گیری از کاربست ابزارهای پیشرفته و پیچیده الکترونیکی تا امتحانات مداد، کاغذی کتبی، مقیاس های درجه بندی و فهرست های وارسی را شامل می شود».
« پین 2003 »

اندازه گیری
6
« شیوه نسبت دادن یک عدد ( که معمولا به آن نمره گفته می شود ) به یک صفت یا ویژگی معین یک شخص به گونه ای که آن عدد درجه ای از آن صفت یا ویژگی را که آن شخص از آن برخوردار است را نشان دهد». « نیکتو 2001»

تعریف آزمون
7
اندازه گیری یک فرایند است، این فرایند نیاز به یک وسیله دارد که به آن آزمون می گویند.
آزمون وسیله ای است برای اندازه گیری صفات فیزیکی (جسمی) و روانی، چون متخصصین اندازه گیری به ویژگی های روانی مورد نظر برای اندازه گیری دسترسی ندارند ناچار به اندازه گیری رفتارهایی که معرف ویژگی روانی است می پردازند.

تعریف آزمون
8
رفتار چون متنوع و فراوان است نمی توان به اندازه گیری همه آن ها دست یافت، بنابراین نمونه ای از رفتار مورد بررسی قرار می گیرد.

تعریف آزمون
9
« آزمون وسیله یا روشی است نظام دار ( یا نظام مند) برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است» .
گرانلاند ولین 1990»

نیکتو (2001) در تعریف اصطلاح آزمون گفته است:
10
« آزمون به عنوان یک ابزار با یک شیوه نظام دار مشاهده و توصیف ویژگی های دانش آموزان با یک مقیاس عددی یا یک طرح طبقه بندی را به کار می بندد تعریف می شود».

11
سنجش

تعریف سنجش
12
« سنجش یک اصطلاح کلی است و به صورت فرایندی تعریف می شود که برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز تصمیم گیری درباره دانش آموزان، برنامه های درسی و سیاست های آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد.
« اگن و گاوچاک 2001»

ونگلینز (1993) در تعریف سنجش گفته است:
13
« سنجش به یک تحلیل جامع و چند وجهی از عملکرد گفته می شود».
او همچنین در مقایسه سنجش و آزمون از قول کرانباخ نقل کرده است: « سنجش شامل استفاده از فنون مختلف است و تاکیدزیادی بر مشاهده عملکرد دارد…»
سنجش نوعی تحلیل بالینی و پیش بینی عملکرد است در حالی که آزمون یک وسیله اندازه گیری است.

تعریف ارزشیابی:
14
ارزشیابی به معنی تعیین ارزش و داوری کردن است.
« ارزشیابی به یک فرآیند نظام دار برای جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می شود به این منظور که تعیین کند آیا هدف های مورد نظر تحقق یافته اند یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی؟»
« گِی1991»

تعریف ارزشیابی:
15
یکی از ویژگی های مهم ارزشیابی تعیین کیفیت است.
تعریف کیفیت: ( در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی)
« کیفیت عبارتست از دانش، مهارت ها و توانایی هایی که از دانش آموزان پس از آموزش انتظار می رود».
« نیکتو2001 »
مثال: تعیین کیفیت افراد در یک مسابقه مقاله نویسی یا مرور نوشته های دانش آموز و مرور نمره های وی

موضوعات دیگر در ارزشیابی
16
علاوه بر ارزشیابی پیشرفت درسی دانش آموزان، ارزشیابی با موضوع های دیگری سرو کار دارد.
مثال: عملکرد معلمان و مدیران، روش های آموزشی، برنامه های درسی دوره های آموزشی، مواد آموزشی، پروژه های آموزشی و سازمان های آموزشی.
یک ارزشیاب، ابتدا هدف های کلی برنامه درسی را مشخص می کند و سپس میزان تحقق آن ها را بررسی می کند.

ورتن و سندرز (1987)
17
ورتن و سندرز (1987) دو تن از صاحب نظران حوزه ارزشیابی آموزش گفته اند:
« در آموزش و پرورش، ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته می شود که برای تعیین کیفیت، اثربخشی یا ارزش یک برنامه، فرآورده پروژه، فرآیند، هدف یا برنامه درسی به اجرا در می آید».

مقایسه اندازه گیری، آزمون، سنجش و ارزشیابی با یکدیگر:
18
ارزشیابی برای داوری درباره کیفیت موضوع است و ارزش اطلاعات به دست آمده را بررسی می کند.
که مستلزم تحلیل و تفسیر اطلاعات جمع آوری شده است

19
مقیاس های اندازه گیری

تعریف و انواع مقیاس های اندازه گیری:
20
بنا به تعریف:
« مقیاس مجموعه ای عدد ( یا نمادهای دیگر) است که ویژگی های آن ها بر ویژگی های تجربی اشیایی که اعداد به آن ها نسبت داده می شوند منطبق است». «

مقیاس های اندازه گیری
21
کوهن و سورد لیک2002»
انواع مقیاس های اندازه گیری در چهار سطح دسته بندی شده است: اسمی- ترتیبی- فاصله ای- نسبتی

مقیاس اسمی

1ـ اسم گذاری 2ـ طبقه بندی

عملیات مجاز آماری:
شمارش فراوانی و تعیین نما
عملیات مجاز ریاضی:
انجام هیچ یک از چهار عمل اصلی جمع، تفریق، ضرب و تقسیم در این مقیاس میسر نیست.

12
در این مقیاس از ارقام و اعداد برای اسم گذاری و تشخیص اشیاء و افراد استفاده می شود. بدون این که مفهوم ریاضی داشته باشند
اعداد و ارقام برای طبقه بندی اشیاء و افراد استفاده می شود بدون این که مفهوم ریاضی داشته باشند.

مقیاس ترتیبی
1ـ دسته ای از افراد و اشیاء با توجه به یک صفت از بزرگ به کوچک (یا بالعکس) مرتب شده اند.
2ـ معلوم نیست هر یک از اشیاء چقدر از آن صفت را دارند.
3ـ و نیز مشخص نیست این اشیاء یا افراد از لحاظ صفت مورد اندازه گیری چقدر با هم فاصله دارند.
ناتالی 1978»
عملیات مجاز آماری:
شمارش فراوانی، تعیین نما، محاسبه میانه، محاسبه درصدها و محاسبه ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن
عملیات مجاز ریاضی:
هیچ یک از چهار عمل اصلی جمع، تفریق، ضرب و تقسیم

13

مقیاس فاصله ای
1ـ در آن رتبه اشیاء ( یا افراد) با توجه به یک صفت مشخص است.
2ـ معلوم است که اشیاء ( یا افراد) از لحاظ صفت مورد اندازه گیری چقدر از هم فاصله دارند
3ـ اما هیچ اطلاعی از مقدار قدر مطلق مورد نظر برای هیچ یک از افراد در دست نیست
« ناتالی 1978»
عملیات مجاز آماری:
محاسبه نما، میانه، میانگین، انحراف معیار، ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن، ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون
عملیات مجاز ریاضی:
جمع و تفریق مجاز است، ضرب و تقسیم مجاز نیست.

14

مقیاس نسبتی
1ـ در آن رتبه اشخاص با توجه به یک صفت معلوم است.
2ـ فاصله اشخاص معلوم است.
3ـ علاوه بر این ها فاصله حداقل یکی از اشخاص از یک صفر منطقی معلوم است.
اندازه گیری طول، وزن، حجم و سایر صفات فیزیکی افراد با مقیاس نسبتی عملی است. اما اندازه گیری متغیرهای روانی و پرورشی با این مقیاس به ندرت میسر است. « ناتالی 1978»
عملیات مجاز آماری و ریاضی:
در این مقیاس همه عملیات آماری و ریاضی مجاز است.

15

مقیاس

1ـ مقیاس گسسته 2ـ مقیاس پیوسته

حد واقعی اعداد: حد واقعی ارزش عددی یک متغیر پیوسته برابراست با آن عدد به اضافه یا منهای نصف واحد اندازه گیری (رونیون و هابر1976)
16

در این نوع مقیاس ها متغیر تنها می تواند یکی از روش های معین را به خود اختصاص می دهد.
ویژگی مهم این نوع مقیاس ها تساوی واحد های اندازه گیری است.مانند: 1 و 2 و 3 ( تعداد افراد که اعشار پذیرنیست)
برخلاف مقیاس گسسته، در مقیاس پیوسته متغیر می تواند در فاصله بین نقاط مقیاس هر تعداد ارزش را به خود اختصاص دهد.مانند: 3/04، 1/75، 2/04، و…

27
انواع آزمون های مورد استفاده درآموزش

دسته بندی آزمون های مورد استفاده در آموزش و پرورش

1ـ آزمون های توانایی 2ـ آزمون های عاطفی

1ـ آزمون های توانایی:
آزمون های توانایی آموخته ها، استعدادها و مهارت های افراد را می سنجد:
دسته ای از این آزمون ها توانای های شناختی را می سنجد که برای فعالیت های ذهنی و فکری و تحصیلی کاربرد دارند.
دسته ای دیگر توانایی های روان ـ حرکتی را می سنجد که برای فعالیت های صنعتی، تربیت بدنی، نظامی و . . . به کار می روند.
ویژگی مهم این آزمون ها این است که از آزمون شونده خواسته می شود حداکثر نمره ممکن را کسب کند.
18

انواع آزمون های توانایی
1ـ آزمون های استعداد:
میزان توانایی فرد را برای کارهایی که باید انجام دهد می سنجد.
2ـ آزمون های پیشرفت تحصیلی:
مهارتهای کسب شده فرد را اندازه گیری می کنند.

آزمون های توانایی
آزمون پیشرفت تحصیلی آزمون استعداد

آزمون ریاضی آزمون فیزیک آزمون مهارت های فنی آزمون های هوش(استعداد کلی) آزمون استعداد ویژه

استعداد ریاضی استعداد موسیقی استعداد فنی
19

ثورندایک و هیگن ( 1979)
30
ثورندایک و هیگن ( 1979) در کتاب معروف خود با عنوان اندازه گیری و ارزشیابی در روان شناسی و آموزش و پرورش در رابطه با آزمون های استعداد و پیشرفت تحصیلی به گونه زیر نظر داده اند:
« باید به خاطر داشت که همه آزمون های توانایی، صرف نظر از نامی که دارند توانایی های موجود فرد را اندازه می گیرند.
ما نمی توانیم مستقیما توانایی «ذاتی » یا « ارثی» کسی را اندازه گیری کنیم.

2ـ آزمون های عاطفی

21

32
با وجود این به قول آیکن ( 1985) بسیاری از ابزارهای اندازه گیری عاطفی دارای ویژگی های خوب از جمله روایی و پایایی هستند و می توان از این ابزارها برای اندازه گیری شخصیت و سایر ویژگی های عاطفی استفاده کرد.

انواع آزمون های عاطفی

آزمون شخصیت آزمون علایق آزمون نگرش آزمون غیره

1-آزمون های شخصیت:
تعریف:
شخصیت مجموعه ای از رفتارهای فرد د موقعیت های اجتماعی است(ایبل1979)

22

از شخصیت تعاریف گوناگون شده و شامل ابعاد مختلفی می باشد از جمله: هوش، پیشرفت، قد و قامت، وضع سلامتی، کیفیت صدا، وضع ظاهر و . . .
آزمون های شخصیت به طور عمده اندازه گیری متغیرهای
انگیزش Motivation
مزاج Temperament
سازگاری Adjostment
منش Caracter
23

ابزارهای اندازه گیری شخصیت

پرسشنامه گزارش شخصی پرسشنامه جامعه سنجی فنون مشاهده ای آزمون های فرافکن
( نظر شخصی نسبت به خود) ( نظر افراد دیگر نسبت به فرد) ( مشاهده رفتار فد در یک موقعیت)

2 و 3ـ آزمون های علاقه و نگرش:
شباهت ها:
1ـ هم علاقه و هم نگرش به دوست داشتن ها و دوست نداشتن های فرد اشاه می کند.
2ـ هر دو به انتخاب فرد درباره فعالیت ها و نهادهای اجتماعی و یا گویه ها ارتباط دارند.
3ـ هر دو شامل احساس های شخصی نسبت به امور هستند.

24

تفاوت علاقه و نگرش: علاقه به احساس یک فرد نسبت به فعالیت اشاره می کند درحالی که نگرش حاکی از احساس فرد نسبت به شی یا نهاد اجتملعی یا یک گروه است (مهرنز و لهمان 1984).
ابزار اندازه گیری:
پرسشنامه علائق و پرسشنامه نگرش
25

دسته بندی آزمون ها با توجه به چگونگی تهیه آن ها

1ـ آزمون های میزان شده 2 ـ آزمون های معلم ساخته

26

توسط سازمان ها و نهاد های آموزشی برای ارزیابی و سنجش و پیشرفت گروه های بزرگ استفاده می شود.
آزمون هایی که معلم برای سنجش و ازیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کلاس خود می گیرد.

38
استاندارد بودن یا میزان بودن آزمون ( کران باخ 1990):
به این صوت است که شیوه های اجرا، شیوه های مشاهده تجهیزات و مواد و قواعد نمره گذای تا آن اندازه تثبیت شده اندکه تا حد امکان د شرایط و زمان های مختلف نتایج یکسان به دست آید.

سه تفاوت آزمون های استاندارد ( میزان شده ) و معلم ساخته:
1ـ آزمون های میزان شده به زبان و تخصص بیشتری نیاز دارند چون برای گروه های زیاد و زبان های مختلف است، هزینه تخصص بیشتری می طلبد. محتوای درسی و مهارت نمونه گیری می شود
آزمون آزمایشی اجرا می شود
سوال ها تجزیه و تحلیل می شود
توسط متخصصان نوشته و ویرایش می شود.
2ـ
27

سه تفاوت آزمون های استاندارد ( میزان شده ) و معلم ساخته:
2ـ از آن جا که آزمون های میزان شده برای استفاده در مناطق مختلف و دانش آموزان مناطق گوناگون تهیه می شود هدف های آموزشی را باید در این آزمون ها منظور کرد.
3ـ آزمون های میزان شده باید هنجار شوند در حالی که آزمون های معلم ساخته چنین نیازی ندارند.

27

موارد استفاده از آزمون های میزان شده و معلم ساخته
1ـ تصمیمات آموزشی مبوط به کم و کیف جریان آموزشی ⟸ آزمون های معلم ساخته
2ـ تصمیمات مربوط به ارتقای دانش آموزان و دانشجویان ⟸ آزمون های معلم ساخته
28

موارد استفاده از آزمون های میزان شده و معلم ساخته
3ـ تصمیمات مربوط به مشاوره و اهنمایی ⟸ آزمون های میزان شده
4ـ تصمیمات بر مبنای مقایسه افراد و گروه ها ⟸ آزمون های میزان شده
5ـ تصمیمات مربوط به برنامه ریزی درسی ⟸ آزمون های میزان شده
6ـ تصمیمات در مورد ارزشیابی از میزان موفقیت مدارس مختلف ⟸ آزمون های میزان شده
28

جدول مشخصات آزمون:
بهترین آزمون، آزمونی است که تمام مطالب(محتوی) و کلیه ی هدفهای آموزشی آن درس را شامل شود.
جدول مشخصات آزمون به ایجاد تعادل بین آموزش و سنجش کمک می کند. (پین 2003)

جدول و فرمول توزیع سوالات به بخشهای مختلف:
برای تعیین درصد سوالها به بخشهای مختلف باید به سوالات ذیل پاسخ داد:
1- کدام بخش از محتوا و هدفها دارای حجم بیشتری است و دقت آموزش را به خود اختصاص داد؟
2- کدام هدفها از نظر کاربرد و نگهداری حافظه اهمیت بیشتری دارد؟
3- کدام قسمت درسی از اهمیت بیشتری برخوردار است؟

نحوه توزیع سوالات باید متناسب با جواب این سوالها باشد:
چنانچه بخشهای مختلف از نظر اهمیت و کاربرد یکسان باشند برای توزیع سوالات به بخشهای از فرمول زیر استفاده می کنیم:
تعداد ساعت هایی که صرف تدریس آن بخش شده
تعداد کل ساعتهای تدریس
کل سوالات×نسبت ساعت تدریس هر بخش= تعداد سوالهای هر بخش
= نسبت ساعت تدریس هر بخش

انواع آزمونهای پیشرفت تحصیلی کتبی
بازپاسخ
(تولید پاسخ)
تشریحی
کامل کردنی
کوته پاسخ
بسته پاسخ (عینی)
محدوده پاسخ
گسترده پاسخ
صحیح-غلط
جور کردنی
چند گزینه ای
پرسشی
تشخیصی

1- آزمون گسترده پاسخ: هیچ محدودیتی برای آزمون شونده منظور نمی شود.
مثال: قانون جاذبه و تاثیر آن را بر علم زمین شناسی شرح دهید.
2- آزمون محدود پاسخ: آزمون شونده ملزم است تا پاسخ خود را در چارچوب شرایط خاصی محدود کند.
مثال: توضیح دهید چرا آب در 100درجه به جوش می آید؟ پاسخ خود را در یک پاراگراف بنویسید.
انواع آزمونهای تشریحی:

1- در نوشتن سوالات آزمون، دقت کنید با رسم مشخصات آن درس، سوالات به طور مستقیم به هدفهای آموزشی آن درس مرتبط باشد.
2- سوالهای تشریحی را تنها به هدفهایی محدود کنید که با سایر انواع آزمونها به خوبی قابل اندازه گیری نیستند
3- صورت سوالات تشریحی را عباراتی کاملاً روشن و واضح بنویسید و از کلی گویی و ابهام در بیان بپرهیزید.

قواعد تهیه سوالات تشریحی:

4- از کاربرد کلمات «چه کسی، چه وقت، کجا و…» بپرهیزید.
5- تا حد امکان از سوالهای تازه و جدید استفاده کنید.
6- در سوالاتی که به ابراز عقیده مربوط می شود باید از آزمون شونده بخواهیم مستند پاسخ دهد و تنها عقیده شخصی خودر را نگوید.
قواعد تهیه سوالات تشریحی:

7- به آزمون شوندگان حق انتخاب چند سوال از میان سوالات را ندهید.
8- برای پاخ به سوالات وقت کافی در نظر بگیرید.
قواعد تهیه سوالات تشریحی:

قواعد تصحیح سوالهای تشریحی:
1- پاسخ سوالها بر اساس هدفی که در سوال گنجانده شده تصحیح کنید.
2- با انتخاب یک کلید پاسخ از دخالت عوامل نامربوط جلوگیری کنید.
3- پاسخ را سوال به سوال تصحیح کنید نه ورقه به ورقه.
4- هنگام تصحیح ورقه های امتحانی از شناسایی نام صاحبان آنها خودداری کنید.

قواعد تصحیح سوالهای تشریحی:
5- در صورت امکان از یکی دو نفر از همکارانتان بخواهید که تصحیح شما را دوباره تصحیح کند.
6- تمام پاسخهای آزمون شوندگان به یک سوال را در یک نشست و بدون وقفه تصحیح کنید.
7- به نمرات سوالهای قبل نگاه نکنید.
8- بر روی برگه آزمون اشتباهات دانش آموزان را تصحیح کنید و نظرخود را بنویسی.

تعریف آزمون کوته پاسخ:
مجموعه ای از سوالهای مختصر که دارای پاسخهای بسیار کوتاه و برای سنجش و هدفهای آموزشی سطح پایین طرح می شود تشکیل شده است.(نیکتو 1983 و لهمان1984)
انواع آزمونهای کوته پاسخ:
الف= نوع پرسشی

ب= نوع کامل کردنی

نوع تشخیصی
1- پایتخت عراق کجاست؟
2- یک مگابایت چند کیلو بایت است؟
1- یکی از روش های خوب مطالعه—— از نکات مهم درس است.
2- ———– =3:(2+12)
1- نام گروه آزمایشی هر رشته را مقابل آن بنویسید.
مهندسی عمران——-
ژنتیک ———-
حقوق ———-
مهندسی پزشکی ———–
2- بعد از عناصر شیمیایی نام آنها را بنویسید.
سدیم———-
کلسیم———
پتاسیم——-
باریم———

کاربرد آزمونهای کوته پاسخ: آزمونهای کوته پاسخ برای اندازه گیری هدفهای شناختی سطح پایین استفاده می شود. (گرانلاندولین1990)

1-توانایی نشان دادن ارزش مکانی اعداد، تشخیص اندام های یک موجود زنده، تعریف یک مثلث و ..
2- توانایی حل مسایل عددی در ریاضیات و علوم.
3- توانایی حل کردن معادلات ریاضی و شیمیایی.
مانند موارد ذیل:

1- هر سوال باید موضوع مهمی را شامل شود.
2- صورت سوالات را کاملاً روشن بنویسید.
3- صورت سوال را از روی کتب عیناً نقل نکنید.
4- در سوالهایی که پاسخ آنها عدد است، واحد مقیاس را با دقت مشخص کنید.
قواعد تهیه سوالهای کوتاه پاسخ:

5- در سوالات کامل کردنی تنها و عبارات مهم را حذف کنید.
6- در سوالات کامل کردنی تعداد زیادی جای خالی منظور نکنید.
7- تا آنجایی که ممکن است جای خالی را در قسمت پایانی سوال قرار دهید.
قواعد تهیه سوالهای کوتاه پاسخ:

8- تا حد امکان به جای سوالهای کامل کردنی، از سوالهای پرسشی استفاده کنید.
9- در سوالهای کامل کردنی، از کاربرد اشارات و مواردی که جواب سوال را مشخص کند خوداری کنید.
قواعد تهیه سوالهای کوتاه پاسخ:

تعریف آزمون های عینی:
آزمونهای عینی آزمونهایی هستند که در آنها هم سوالات و جواب آنها در اختیار آزمون شوندگان قرار می گیرد و آزمون شوندگان درباره جواب ها تصمیم می گیرند.

انواع آزمونهای عینی
صحیح – غلط
جور کردنی
چند گزینه ای

انواع سوالهای صحیح غلط:
1- نوع صحیح- غلط:
مثال: معلم در ابتدای کلاس باید با طرح پرسشهایی اطمینان یابد آیا دانش آموزان درس قبلی را فرا گرافته اند؟ صحیح – غلط
2- نوع بله – نه:
مثال: آیا فلسفه یک علم است؟ بله- نه
3- نوع اصلاحی:
مثال: جذر عدد64 عدد 9 است؟
دانش آموز باید عدد 9 را خط بزند و صحیح آن که 8 است را بنویسد.

انواع سوالهای صحیح غلط:
4- نوع خوشه ای:
در این روش تنه سوال به صورت جمله ناتمام نوشته می شود و بدنبال آن چند جواب قرار می گیرد.
مثال: میانگین حسابی:
1- یکی از اندازه های گرایش مرکزی است. صحیح- غلط
2- کمتر از میانه است تحت تاثیر نمرات خیلی بزرگ یا خیلی کوچک قرار می گیرد. صحیح- غلط
3- رابطه همبستگی بین دو متغیر را نشان می دهد. صحیح- غلط

قواعد تهیه سوالهای صحیح – غلط
1- سوالها را تا حد امکان مختصر، ساده و روشن بنویسید.
2- جمله هایی را بکار ببرید که درست یا غلط بودن آن ها برای کسانی که موضوع را یاد گرفته اند آشکار باشد.
3- از کاربرد کلماتی چون همه، بعضی وقتها، غالباً، هرگز و از این قبیل خودداری کنید.

قواعد تهیه سوالهای صحیح – غلط
4- سعی کنید تمام سوالات صحیح- غلط هم اندازه باشند.
5- سوالهای صحیح- غلط را از روی جمله های کتب ننویسید.
6- سعی کنید از مطالب بی اهمیت بپرهیزید.

آزمون جور کردنی: آزمونهای جور کردنی از دو ستون سوالات و پاسخها تشکیل شده است که آزمون شونده باید پاسخ مربوط به هر سوال را به آن سوال مرتبط سازد.
مثال: ستون سوالات ستون پاسخ

(پ) 1- پنی سیلین
(ث) 2- پرتو ایکس
(الف) 3- رادیو
(ج) 4- واکسن فلج
(ب) 5- قلب مصنوعی
(ت) 6- گردش خون
الف- ماری کوری
ب- دی باکی
پ- فلمینگ
ت- هاروی
ث- رونتگن
ج- سالک
چ- پاستور

قواعد تهیه سوالات جور کردنی:
1- پرسشها و پاسخهای متجانس و همگون انتخاب کنید.
2- طول سوال و پاسخ را کوتاه انتخاب کنید.
3- در راهنمای سوالات، اطلاعات لازم را درباره نحوه مقایسه و جور کردن پرسشها و پاسخ ها در اختیار دانش آموزان قرار دهید.
4- همه پرسشها و پاسخهای یک سوال را در یک صفحه قرار دهید.

قواعد تهیه سوالات جور کردنی:
5- در صورت امکان فهرست پاسخها را به طور منطقی مرتب کنید.
6- در فهرست پرسشها از جملات نیمه تمام استفاده نکنید.
7- پرسشها را با شماره و پاسخ ها را با حروف مشخص کنید.
8- هر یک از پاسخها باید برای تمام پرسشهای یک سوال درست جلوه کند.
9- از نوشتن سوالهایی که پرسشها و پاسخهای آن ها کاملاً با هم جور می شوند بپرهیزید.

آزمون چند گزینه ای: قسمتهای مختلف سوال چند گزینه ای
1- قسمت اصلی یا تنه سوال stem
2- گزینه درست key
3- گزینه های انحرافی distractor

67
1- نوع تنها گزینه درست:
مثال: اگر 27=R، R برابر است با:
الف) 3 ب) 9 ج) 11 د)30

انواع آزمونهای چند گزینه ای

68
2- نوع بهترین گزینه:
مثال: کدام مورد تعریف کامل تری از یادگیری است؟
الف) کسب اطلاعات تازه در آموزش
ب) ایجاد تغییرات نسبتاً پایداردر توان رفتاری یاد گیرنده
ج) ایجاد تغییرات مطلوب و مورد نر در رفتار یادگیرنده
د) توانایی به خاطر سپردن و یادآوری تجارب پیشین

انواع آزمونهای چند گزینه ای

69
3- نوع منفی:
مثال: کدامیک از عبارتهای زیر درباره ویروس درست نیست؟
الف) ب) ج) د)

انواع آزمونهای چند گزینه ای

قواعد تهیه سوالهای چند گزینه ای:
1- هر سوال باید یک موضوع یا یک هدف آموزشی را در بر گیرد. (نیکتو 1983)
2- بیشتر از یک مساله یا یک مطلب در هر سوال قرار ندهید.
3- سوالات را کاملاً روشن و واضح بنویسید.

قواعد تهیه سوالهای چند گزینه ای:
4- از تکرار مطالب در گزینه ها خودداری کنید.
5- مطالب اصلی سوال را به طور کامل در تنه سوال بنویسید.
6- همه گزینه های یک سوال باید متجانس و به موضوع واحدی مربوط باشد.

قواعد تهیه سوالهای چند گزینه ای:
7- سوال را طوری بنویسید که پاسخ درست تنها پاسخ درست یا درست ترین پاسخ باشد.
9- از به کار بردن اشاره های دستوری نامربوط خودداری کنید.
10- در سوالات منفی کلمات منفی را برجسته کنید

قواعد تهیه سوالهای چند گزینه ای:
11- از نوشتن سوالاتی که هم متن سوال منفی و هم پاسخ منفی خودداری کنید.
12- تا حد امکان تاز گزینه همه موارد فوق خودداری کنید.
13- از طرح سوالهای گمراه کننده بپرهیزید.

قواعد تهیه سوالهای چند گزینه ای:
14- دو گزینه متضاد که یکی از آنها درست است بکار نبرید.
15- محل گزینه درست را میان گزینه های انحرافی تصادفی انتخاب کنید.
16- برای هر سوال بین 3 تا 5 گزینه در نظر بگیرید.

قواعد تهیه سوالهای چند گزینه ای:
17- عبارتهای هیچکدام یا هیچ یک از موارد فوق را زیاد بکار نبرید.
18- تنها در صورت لزوم از آزمونهای چند گزینه ای استفاده کنید

نمره گذاری آزمون های عینی:
برای نمره گذاری آزمونهای عینی دو روش عمده وجود دارد:

نمره گذاری روش دوم:

www.prozhe.com
1- محاسبه کلید پاسخهای درست بدون کسر نمره برای حدس زدن
2- کسر مقداری از نمره برای جبران حدس زدن
R- = نمره اصلاح شده
تعداد پاسخهای درست= R
تعداد پاسخهای غلط=W
تعداد گزینه ها= N
W
N-1

مثال: در یک آزمون چهار گزینه ای (N=4) که دارای 100سوال می باشد. دانش آموزی به 80 سوال پاسخ داده و از این تعداد 12 سوال غلط (W=12) و 68 سوال درسا است (R=68) نمره اصلاح شده این دانش آموز برابر است با:

64= 12 – 68= نمره اصلاح شده
1- 4
www.prozhe.com

تحلیل سوال های آزمون:
هدف از تحلیل، وارسی تک تک سوالهای آزمون و تعیین میزان دقت و نارسایی آن است.
مراحل تحلیل سوال های آزمون:
برای تحلیل سوال های آزمون باید تعیین کنیم چه تعداد افراد گزینه درست را انتخاب کردند و چه تعدادی گزینه های انحرافی را برگزیدند و چند نفر آن را بی جواب گذاشتند.

برای این منظور، ابتدا دو گروه بالا(قوی) و پایین(ضعیف) را انتخاب می کنیم.
گروه بالا از بین (25% تا 33%) دانش آموزانی که بیشترین نمره را آوردند متخصصان آزمون سازی( از جمله وتینی و سیبرنر1970 و نیکتو 1980) پیشنهاد کردند اگر تعداد کل دانش آموز شرکت کننده بیشتر از 20 یا 40 نفر هستند 10 نفر گروه بالا و 10 نفر گروه پایین انتخاب شوند.

بعد از تهیه گروه های بالا و پایین، لازم است برای هر سوال اطلاعات زیر تهیه شود:
1- تعداد افراد گروه بالا که هر یک از گزینه ها را انتخاب کرده یا آن را بی جواب گذاشتند.
2- تعداد افراد گروه پایین که هر یک از گزینه ها را انتخاب یا آن را بی جواب گذاشتند.
مثال: تهیه کارت و جدول زیر

ضریب دشواری: 35

ضریب تمیز:3%

محاسبه ضریب دشواری سوال:
درصد کل آزمون شوندگانی که به یک سوال جواب درست می دهند. ضریب دشواری (difficvtty index) آن سوال است که با حرف P نمایش داده می شود.
ضرییب دشواری عبارتست از:
تعداد کسانی که به سوال جواب درست دادند =R
تعداد کل آزمون شوندگان=T 100 P=

(R)
T

محاسبه ضریب دشواری سوال:

مثال: اگر از تعداد کل80 نفر شرکت کننده 65نفر به سوال جواب درست داده باشند ضریب دشواری:

81= -1=P

در مواردی که تعداد شرکت کنندگان زیاد است و اطلاعات محدود است لازم است از فرمول زیر استفاده کنیم:
100× =P

برای مثال جدول قبل : 35=100× =100 × =P

www.prozhe.com
65
80
انتخابات درست+ انتخابهای درست گروه بالا
تعداد افراد گروه بالا+ تعداد افراد گروه پایین
7
20
2+5
10+10

تفسیر ضریب دشواری:
در آزمونهای وابسته به هنجار برای تفسیر ضریب دشواری از آمار استفاده می کنیم.
انتظار ما این است که برای آزمون شوندگان نمراتی که بدست می آید در طول یک پیوستار باشد و هر چه پراکندگی بیشتر باشد بهتر است به عبارت دیگر هر چه واریانس نمرات حاصل از یک آزمون بزرگتر باشد آن آزمون، آزمون بهتری است.
واریانس نمرات گروهی 1- واریانس سوالها
پاسخ دهند به یک آزمون
از دو قسمت تشکیل شده است 2- همبستگی بین سوالها
هر سوالی که دارای واریانس بزرگتری است و با سایر سوالهای آزمون همبستگی بیشتر دارد آن سوال قوی تر و بهتر است.
www.prozhe.com

محاسبه واریانس سوال:
ضریب دشواری=P S=P×(1-P) واریانس
یک سوال زمانی دارای حداقل واریانس است که ضریب دشواری آن 0 یا 1 باشد بعنی یا همه به آن سوال پاسخ درست داده باشند. یا هیچکدام پاسخ درست نداده باشند. S=0×(1-0)=0
S=1×(1-1)=0
اما زمانی که ضریب دشواری 50% باشد واریانس حداکثر است.
25%=(5%-1)×5S=%
نتیجه: برای انتخاب یک سوال برای آزمون، سوالهایی بهتر هستند که ضریب دشواری آنان بین (1و0) باشد و به 5% نزدیک تر باشد.
www.prozhe.com

محاسبه ضریب تمیز، سوال:
ضریب تمیز برخلاف ضریب دشواری که سختی یا آسانی سوال را مشخص می کند. قدرت سوال را در تمایز یا تشخیص گروه قوی و ضعیف آزمون شوندگان مشخص می کند، یعنی مشخص می کند سوال تا چه اندازه می تواند گروه قوی و ضعیف را از هم جدا سازد:
=(ضریب تمیز سوال)

در مثال جدول قبل: 3%= =d
تفسیر ضریب تمیز: هر قدر ضریب تمیز بزرگ باشد، قوه تمیز آن سوال بیشتر است
1- مثلاً اگر قوه تمیز 9% باشد، آن سوال آزمون شوندگان قوی و ضعیف را خوب از هم جدا می کند.
2- اما اگر قوه تمیز 10% باشد آن سوال از عهده جداسازی قوی و ضعیف بر نمی آید.
3- ضریب تمیز صفر یعنی این که سوال بهیچ وجه نتوانسته بین گروه قوی و ضعیف تمایز ایجاد کند.
4- گاهی اتفاق می افتد ضریب تمیز منفی است یعنی در این سوال گروه قوی برتر از گروه ضعیف عمل کرده پس این سوال دارای عیب و اشکال اساسی است و باید تجدید نظر شود.
www.prozhe.com
انتخابهای درست گروه پایین- انتخابهای درست گروه بالا
تعداد افراد یک گروه (بالا یا پایین
5-2
10

همبستگی سوال با کل آزمون:
ضریب تمیز سوال نوعی ضریب توافق سوال با کل آزمون است سوالی که ضریب تمیز آن بالاست همبستگی آن با کل آزمون بیشتر است یعنی اگر در سوالی افراد قوی(بالا) به آن پاسخ درست داده اند یعنی کسانی کخ نمره شان در کل آزمون بالاست بنابراین آن سوال با کل آزمون همبسته است.
پس یکی از راههای محاسبه ضریب تمیز سوالهای یک آزمون محاسبه ضریب همبستگی بین نمره آزمون شوندگان در آن سوال و نمرات آنان در کل آزمون است.
این ضریب همبستگی به صورت ضریب همبستگی دو رشته ای نقطه ای محاسبه می شود.
1- اگر ضریب همبستگی سوال با آزمون بیشتر باشد یعنی سوال با کل آزمون توافق بیشتری دارد.
2- اگر ضریب همبستگی سرال با کل آزمون منفی باشد یعنی سوال با آزمون ناهمخوانی دارد.
3- اگر ضریب همبستگی سوال با کل آزمون صفر باشد سرال از ضریب تمیز برخوردار نیست.
www.prozhe.com

همبستگی میان سوالهای آزمون:
علاوه بر ضریب همبستگی میان سوال آزمون با کل آزمون ضریب همبستگی تک تک سوالها را با هم تعیین می کنیم.

فواید این کار

اگر همبستگی بین یک سوال
و کل آزمون کم باشد
دو دلیل وجود دارد
www.prozhe.com
1- با در دست داشتن میانگین ضرایب همبستگی بین سوالها می توان پایایی آزمون را محاسبه کرد
2- با در دست داشتن این نوع همبستگی می توان به مفهوم ضریب تمیز نیز دست یافت.
اول: ممکن است سوال مورد نظر با هیچ کدام از سوالهای دیگر همبسته نباشد که باید کنار گذاشت.
دوم: ممکن است این سوال با بعضی سوالها همبستگی زیاد داشته باشد. با برخی سوالات همبسته نباشد و موجب آن می شود. سوالات آزمون چیزهای مختلفی را اندازه می گیرند و پایایی آن پایین است.

رابطه بین ضریب دشواری و ضریب تمیز:

8% 6% 4% 2%

سوال خوب، سوالی است با ضریب دشواری متوسط و ضریب تمیز بزرگ.
www.prozhe.com
8%+
6%+
4%+
2%+

2%-
4%-
6%-
8%-
1-

با سپاس از همراهی دلگرم کننده تان
تلفن مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی مهر جنوب
07633671199
تلفن موسسه آموزشی و پژوهشی آنامیس مهر جنوب
07633680163
خط همراه ویژه مشاوره 09129680169

وبسایت مشارکت در تولید و فروش فایل های آموزشی
Anamisfile.ir

مهر ایرانی
مرجع معرفی متخصصان حوزه روان شناسی، مشاوره و علوم تربیتی
Mehreirani.ir

پایان